voorwoord Met trots presenteer ik ons Jaarbeeld dat terugblikt op het afgelopen jaar, maar dat ook onze ambitie weergeeft. De ambitie is vooral om de resultaten te laten zien van ons werk. Dat betekent niet alleen de bedrijfsmatige kosten, maar met name de effectiviteit van de behandeling. Dat achter elk cijfer een persoonlijk verhaal van een jongere met een geschiedenis schuil gaat, kunnen en willen we niet uit het oog verliezen. Klein en groot nieuws, van prullenbakken tot aan de koerswijziging op De Sprint, dat is onze praktijk. Groot denken, maar nooit vergeten waar het om gaat:
Kansen voor jongeren! Met vriendelijke groet,
Herman Geerdink, voorzitter Raad van Bestuur
inhoud
DHG en landelijke ontwikkelingen in de jeugdzorg
2
Goodmooooooorning Hoenderloo!
4
jongerenraad
5
Netjes gedaan!
6
Jaarlijkse contactdag netwerkgezinnen weer een succes
7
Nieuwe netwerkgezinnen van harte welkom!
9
Sowieso zo-zo-zo
10
Onderwijs Puntsgewijs
11
gezin in de regio
12
‘GGZ geeft DHG een geweldige kwaliteitsimpuls’
13
levensboek
16
Effect? Meten is weten
18
Multifunctioneel LeerCentrum: MLC
20
Succesvolle eerste sessies parallelle oudergroep op De Sprint
22
Kansen voor ambtenaren en jongeren
23
De prijs is het bewijs
24
‘De Hoenderloo Groep staat vierkant achter De Sprint’
26
De Hoenderloo Groep zet haar deuren open
30
Jongeren Én ouders!
31
appels en peers
32
denktank
33
14 t/m 21 november: Week van de Jeugdzorg
33
Bijzondere stages bij DHG
34
Een ‘liefdeslesje’ tijdens jeugdzorg on tour
36
Een beetje gewoon geluk dankzij kinderhulp
37
gezinshuis plus
38
sporthal
39
paddenpoel
39
saffier
40
Onderwijs in stijl
41
Obvion relatiedagen voor derde jaar bij DHG
42
gedenkplek
43
‘Respect voor elke jongere... dat dragen we uit.’
44
JeugdzorgPlus
47
bij de beesten af
48
Plas en spuug
49
papier versus praktijk: 426 plekken‡ 426 jongeren
50
10.800 kopjes koffie
51
overstekend wild
52
Voortdurend beter
53
Vertrektraining & Individuele Traject Begeleiding bij DHG
54 1
DHG en landelijke ontwikkelingen in de jeugdzorg
2
Er is deining op zee en het schip dat Jeugdzorg
biedt het nieuwe jeugdzorgstelsel voor De Hoenderloo
heet maakt scherpe wendingen. Het kabinets-
Groep en hoe willen en kunnen we ons in de toekomst als
programma ‘Alle kansen voor alle kinderen’
organisatie positioneren?
heeft geresulteerd in een Wet op de Jeugdzorg, waaraan in januari 2008 bovendien een hoofdstuk
Het proces van navelstaren is grotendeels voorbij. Het was
Jeugdzorg Plus is vastgeplakt.
even noodzakelijk als vruchtbaar. Langzaam maar zeker
Op grond van deze Wet op de Jeugdzorg hebben
formuleren we zorgvuldig antwoorden op de uitdagingen
jongeren en hun ouders jegens de provincie
die ons wachten. We beantwoorden ze bijvoorbeeld met
waarin ze wonen een wettelijke aanspraak
het behalen van een HKZ certificaat ter optimalisering van
op jeugdzorg. Voor jeugdzorg moeten zij zich
onze werkprocessen. Met het ontwikkelen van programma’s
melden bij een Bureau Jeugdzorg, de centrale
voor specialistische topzorg aan jongeren met de meest
toegangspoort tot jeugdhulpverlening, gesloten
complexe hulpvragen waarbij verstandelijke beperkingen
jeugdinstellingen, geestelijke gezondheidszorg
en psychiatrische aandoeningen een rol spelen. Met het
voor jeugdigen en zorg voor jonge mensen met
ontplooien van tal van activiteiten in de regio. Met het
een verstandelijke beperking. De Wet maant deze
kritisch meten van onze prestaties en het voortdurend
vier sectoren meer onderlinge samenhang te
bewaken van de kwaliteit en effectiviteit van onze zorg.
brengen in hun zorgaanbod en hiertoe intensiever
Met het zoeken van aansluiting bij universiteiten voor
samen te werken.
wetenschappelijk onderzoek naar door ons gebruikte methodieken, het bieden van stageplaatsen aan studenten
Als het stormt op zee waait het ook op de Veluwe. De
en het delen en ontvangen van de nieuwste internationale
ontwikkelingen in de zorg voor jongeren stellen ons voor
kennis en inzichten over zorg aan jongeren. Nieuwe
de uitdaging mee te bewegen en tegelijkertijd onze visie
teams zijn geformeerd, uitgangspunten geformuleerd,
en eigenheid te behouden. De Hoenderloo Groep staat
cliënttevredenheid geëvalueerd. Dit magazine is
bekend om haar innovatieve en ondernemende karakter.
de caleidoscopische weerslag van de flexibiliteit,
Wij hebben onze ambitie niet verloren. Integendeel. Juist
slagvaardigheid en gedrevenheid van alle medewerkers en
omdat wij graag de nek uitsteken hebben wij de nieuwe
jongeren van De Hoenderloo Groep. Dat de vonk van onze
landelijke eisen aan organisatie en inhoud van jeugdzorg
inspiratie op de lezer moge overslaan!
willen aangrijpen voor bezinning op de richting die we willen gaan. Op welke manier bijvoorbeeld zullen wij, bij de hulp in onze residentiële instelling, het gehele sociale netwerk van de jongeren effectief kunnen betrekken? Is duidelijk dat ons concept van de 3slag zorg - onderwijs – activiteiten hét antwoord is op de gewenste kwaliteit en samenhang in de hulpverlening aan jongeren? Hoe kunnen we onze opgebouwde expertise op het gebied van zorg aan jongeren met zeer complexe problematiek delen en dit hoge niveau in de toekomst vasthouden? Om kort te gaan: welke kansen
3
Goodmooooooorning Hoenderloo! Jongeren van nu worden ook wel de M- generatie
uitgewerkt verhaal met een duidelijk begin en einde.
genoemd: het is Media, Marketing en Millennium
Het verhaal is zorgvuldig in opbouw en overal is over
wat de klok slaat, alles onder het motto Me
nagedacht. De maker is creatief in het filmproces en
Myself and I. Jongeren verkopen zichzelf
geeft blijk van creativiteit en originaliteit door de
als een merk, net als bedrijven. Alles wordt
wijze waarop is gewerkt met eigen gecreëerde spelers,
gepersonaliseerd en ‘customised’ met behulp
in een zelfgebouwd decor. Ook de toepassing van
van de moderne media.
journaalbeelden is origineel. De kijker krijgt op speelse wijze inzicht in de wereld en een dag uit het leven van
Jongeren ontwerpen zo hun eigen website en componeren
de maker.’
Reactie van Huey: ‘Ik had het niet verwacht.’
hun eigen ringtones. Het communiceren met elkaar is een
Huey won een masterclass van documentairemaakster
beleving op zich, middels MSN, SMS, profielen op Hyves en
Charlotte Hoogakker. Ook de inzendingen van Patrick,
andere digitale netwerken. Jongeren ontwikkelen talent in
Dennis, Anouar, Samantha en Arend & Jeroen werden
communiceren met een snelheid die “volwassenen” haast
vertoond en kregen allemaal een mooi juryrapport.
niet kunnen volgen. Digitaal communiceren vormt een trend waar ook DHG niet omheen kan. Naast Hoenderloo TV, Hoenderloo Radio, onze Kabelkrant en De Hoenderloo Groep Hyve is er daarom The Cool Factor: een website voor en door jongeren van De Hoenderloo Groep. De site, die al
enige jaren in de lucht is, bevat door jongeren gemaakte films over zaken als geld, drugs, alcohol, gokken en ieders plaats van herkomst. Inmiddels is The Cool Factor uitgebreid met downloads van Youtube, berichten van de Jongerenraad, zelfgemaakte audioclips en items uit HTV, ons eigen televisiestation.
Huey-Dean heeft in 2009 de juryprijs én de publieksprijs van het Jeugdzorg Filmfestival van de provincie Zuid-Holland gewonnen. Opdracht was om een filmpje te maken over het leven in de jeugdzorg. Uit het vakjuryrapport: ‘De jury was unaniem. We leren de maker door de film goed kennen. Het is een
4
jongerenraad Jongerenparticipatie betekent dat jongeren
De jongerenraad van De Hoenderloo Groep organiseerde
inspraak hebben, meedenken, ruimte krijgen,
in 2009 in samenwerking met het JeugdWelzijnsBeraad
initiatief nemen, meedoen. Het mes snijdt
een landelijke dag voor alle jongerenraden uit instellingen
aan 2 kanten: door jongeren actief bij de
in Nederland.
besluitvorming over het dagelijkse leven en het
Het evenement vond plaats in Utrecht en had als thema:
beleid binnen de Hoenderloo Groep te betrekken,
Geef me vertrouwen, dan laat ik zien dat ik het kan! Voor
neemt de interne motivatie toe. Daarnaast doet
2010 heeft de Jongerenraad zich onder meer tot doel
het een appÈl op vaardigheden als spreken,
gesteld de mountainbikebaan te helpen opknappen.
luisteren, compromissen sluiten, samenwerken, initiatief tonen en verantwoordelijkheid nemen.
Jongerenparticipatie draagt bij tot empowerment. Wij nemen jongeren serieus en laten hen ervaren dat ze de regie hebben over hun eigen leven. De jongerenraden van De Hoenderloo Groep bestaan uit vertegenwoordigers van alle leef- en gezinsgroepen. Onderwerpen op de agenda zijn bijvoorbeeld nieuw beleid, veiligheid op het terrein en de rechten van jongeren. Jongeren van De Hoenderloo Groep spreken daartoe regelmatig met lokale en provinciale overheden.
5
Netjes gedaan! Jongerenraad Aktief plaatst prullenbakken in Hoenderloo
De vertegenwoordigers van de Jongerenraad Aktief hadden het plan opgevat om te kijken of het mogelijk was om prullenbakken op het terrein in Hoenderloo te plaatsen. Op het gehele terrein waren namelijk bijna geen prullenbakken te vinden. Eerst heeft de Jongerenraad een plan gemaakt hoe ze te werk zou gaan. Er werd een filmpje gemaakt, er werden prullenbakken opgezocht op internet, posters gemaakt, er werd uitgezocht waar op het terrein prullenbakken moesten komen en een plan bedacht voor het legen van de prullenbakken. Vervolgens gaven de jongeren een presentatie in het Management Team, dat onder de indruk was van de goede voorbereiding en presentatie. En niets anders kon dan instemmen met het goede idee! Inmiddels heeft de Jongerenraad Aktief samen met de plantsoenendienst 18 prullenbakken op het terrein van De Hoenderloo Groep geplaatst.
6
Jaarlijkse contactdag netwerkgezinnen weer een succes Door Toon van Koppenhagen en Jos Vijfwinkel
Dompeling hield een boeiend verhaal over het traject dat een jongere bij De Hoenderloo Groep kan doorlopen, vanaf
Zoals elk jaar, werd er in oktober een dag georganiseerd
intake tot aan nazorg. Van Rokus Scholten (leerkracht
voor de netwerkgezinnen van De Hoenderloo Groep.
Hoenderloo College) hoorden de aanwezigen meer over het
Netwerkgezinnen zijn mensen uit het netwerk van de
onderwijsaanbod en de geschiedenis van De Hoenderloo
jongeren; opa, oma, ooms en tantes etc. en ook gezinnen die
Groep.
De Hoenderloo Groep gezocht heeft als uitbreiding van het netwerk voor jongeren die nauwelijks een netwerk hebben
Het laatste onderdeel van deze contactdag werd ingevuld
buiten DHG. De dag stond in het teken van voorlichting,
door de afdeling Activiteiten. De aanwezigen bekeken een
interactie, uitwisseling, contact en gezelligheid. Daarnaast
film, waarin de verschillende vrijetijdclubs aan bod kwamen.
was het de bedoeling om deze gezinnen - die in het leven
Ook aan het therapeutische effect van de activiteiten werd
van jongeren een belangrijke rol spelen - een meer zichtbare
aandacht besteed.
positie te geven. Dat de contactdag een succes was, kunnen we wel stellen. In de voorstelronde kwam duidelijk naar voren dat de
Reacties van de aanwezigen waren:
netwerkgezinnen de jongeren graag een plek bieden waar zij
• Nu begrijp ik een aantal zaken veel beter.
even kunnen bijtanken. Men is zich bewust dat men op het
• Ik kon leuk wat zaken uitwisselen met andere gezinnen.
snijvlak van de behandeling aan het werk is; uiteraard is het
• Wij voelen ons zo veel meer betrokken.
netwerkgezin op hoofdlijnen onderdeel van de behandeling,
• Wat kunnen wij nog meer doen?
maar tegelijkertijd wil men ook een plaats bieden waar de
• Ik zal eens om me heen gaan kijken of er in mijn kring
jongeren kunnen zien hoe het er aan toe gaat in een relatief
mensen zijn die ook netwerkgezin willen worden. • De lunch was erg lekker.
normaal gezin.
• Dit soort dagen moeten we vaker doen. Het programma van de dag was opgehangen aan de drie
• Zeer leerzaam.
pijlers van De Hoenderloo Groep: het leven in een groep,
• Leuk dat mijn oma op mijn school was.
de school en de vrije tijd. Behandelcoördinator Marlijn
• Wat wordt er veel gebouwd.
“Leuk dat mijn oma op mijn school was” 7
8
(advertentie)
Nieuwe netwerkgezinnen van harte welkom! Wij zoeken gastgezinnen die tot het netwerk van
iemand zoals Sonja, die het helaas wat minder heeft
een jongere kunnen gaan horen. Daarom spreken
getroffen. Op deze manier geven we haar iets om naar uit
wij van netwerkgezinnen: gewone mensen die
te kijken. En wij vinden het heel gezellig. Ze hoort er
een of twee weekenden per maand en delen van
helemaal bij.’
schoolvakanties een jongere in hun huis en gezin willen opnemen.
De gewone dingen U hoeft geen speciale dingen te organiseren: gewoon
Als netwerkgezin is het mogelijk jongeren, die tijdelijk
meedraaien in uw gezin stellen jongeren enorm op prijs.
niet thuis kunnen wonen, een kans te geven. Jongeren die
Boodschappen doen, de auto wassen, winkelen of klussen
vanwege problemen thuis of op school bij De Hoenderloo
rondom het huis. Zo zijn zij even uit de dagelijkse sleur van
Groep verblijven.
De Hoenderloo Groep, en kunnen zij nieuwe energie opdoen. Daarnaast is het zo dat de jongeren op deze manier de
Het weekend lijkt altijd te kort. Maar niet voor iedereen.
mogelijkheid hebben eens een gezin mee te maken dat rustig
Sommige jongeren kunnen in het weekend niet naar
en ‘normaal’ functioneert, want helaas hebben ze vaak van
huis. Speciaal voor deze groep ‘achterblijvers’ zoekt De
huis uit niet zo’n goed referentiekader.
Hoenderloo Groep enthousiaste gezinnen, die één van onze jongeren één of twee keer per maand een gezellig weekend
Als u een van onze jongeren regelmatig een fijn weekend
gunnen. Zodat ook deze jongeren aan het eind van een
wilt bieden, dan zorgt De Hoenderloo Groep voor een
drukke week kunnen uitkijken naar het weekend.
goede ondersteuning. U kunt rekenen op een vaste onkostenvergoeding en we zijn bereikbaar bij eventuele
Een netwerkmoeder aan het woord
calamiteiten. U wordt begeleid en ondersteund door een van
‘Elke twee weken komt Sonja het weekend bij ons logeren.
onze netwerkconsulenten.
Ze ziet er echt naar uit om lekker bij te kletsen en met onze katten te knuffelen. Eigenlijk doen we heel gewone
Meer informatie
dingen. Een beetje uitslapen. Lekker winkelen. Uitwaaien op
Heeft u belangstelling en/of vragen, dan kunt u vrijblijvend
het strand. Gewoon, maar niet voor haar. Sonja kan in het
een e-mail sturen naar
[email protected]
weekend niet naar huis. Ze woont tijdelijk bij De Hoenderloo
of tijdens kantooruren contact opnemen met Toon van
Groep. We hebben het goed en dat delen we graag met
Koppenhagen op 06 – 54 65 06 38.
9
Sowieso zo-zo-zo De Hoenderloo Groep wil jongeren die zorg
instellingen bij wijze van time-out, tot de betreffende
bieden, die hun onbedreigde ontwikkeling dient en
jongere weer kan terugkeren in het oorspronkelijke
aansluit bij hun individuele behoeften. Daarom
behandelprogramma. Alle gedragsmatige interventies van De
zijn onze interventies nooit ingrijpender dan
Hoenderloo Groep zijn gericht op rehabilitatie en terugkeer
noodzakelijk, gedurende een zo kort mogelijke
in de regio. Wij onderhouden nauwe contacten met lokale
periode en in een zo vroeg mogelijk stadium. Wij
ketenpartners en bieden talrijke projecten op het gebied
zouden onze behandelingen natuurlijk liefst
van nazorg. Systeemgerichte methodieken, waaronder het
zo dicht mogelijk in de fysieke nabijheid van de
Familienetwerkberaad, waarborgen hulpverlening aan onze
woonplaats van de jongeren uitvoeren.
jongeren in de context van hun eigen leefomgeving.
Toch kan zo’n specialistische hulp nodig zijn dat (eerst) residentieel verblijf op het terrein van De Hoenderloo
Jamahl, 15 jaar:
Groep noodzakelijk is. De legitimiteit van de behandelingen
10
op de Veluwe ligt immers besloten in de indicatie zelf. Die
‘Een familienetwerkberaad (afgekort FNB) is
fysieke afstand betekent natuurlijk niet dat wij niet nauw
een soort vergadering van bekenden. Met een
samenwerken met het gezin en locale partners – integendeel.
FNB ga je met kennissen, familie en vrienden om
De Hoenderloo Groep richt zich met haar expertise
tafel zitten om met z’n allen een goed toekomst
op de behandeling van die jongeren, die complexe
plan te maken. Om even een voorbeeldje te
gedragsproblematiek combineren met psychiatrische
noemen, zat ik aan tafel met mijn moeder, oma,
problematiek, verslaving en/of een lichte verstandelijke
en een paar mensen bij ons uit de buurt. Bij mij
beperking. Wij zijn op elk gebied geoutilleerd voor observatie
ging het er over of ik wel of niet naar huis ga.
en diagnostiek en voor uitvoering van de intensieve fase
Het familienetwerkberaad heeft voor mij veel
in de specialistische topzorg voor deze jongeren uit de
opgeleverd zoals, dat er als ik thuis ben iemand uit
‘zwaarste’ doelgroep, afkomstig uit alle provincies.
het FNB is waarmee ik te allen tijde kan praten.
Daarnaast biedt onze residentiële instelling gelegenheid
Mijn advies aan jongeren is dat ze zelf ook over
voor kortdurende interventies ten behoeve van collega-
punten nadenken.’
Onderwijs Puntsgewijs De Hoenderloo Groep biedt jongeren niet alleen zorg
De trajectklassen zorgen ervoor dat vroegtijdige uitval uit
en behandeling, maar ook onderwijs. Zoals alle scholen
het reguliere voortgezet onderwijs tot een minimum beperkt
valt ook ons Hoenderloo College onder het toezicht van
blijft. Voor leerlingen uit Hoenderloo, die toe zijn aan re-
de Onderwijsinspectie. Omdat De Hoenderloo Groep grote
integratie in het regulier voortgezet onderwijs, biedt een
waarde hecht aan goed onderwijs, willen we laten zien dat
trajectklas de mogelijkheid om onder begeleiding te wennen
activiteiten en organisatie van het Hoenderloo College aan
aan de nieuwe schoolsituatie. Leerlingen uit een trajectklas
alle kwaliteitseisen voldoen. Nu de HKZ-certificering van
volgen zoveel mogelijk het gewone rooster van het
De Hoenderloo Groep een feit is, zetten we de komende tijd
voortgezet onderwijs. Als het vanwege gedrag of didactische
daarom in op het behalen van een branche-eigen keurmerk
achterstand in een les niet lukt, dan volgt de leerling - in
voor onze school, gebaseerd op ISO norm 9001:2000.
overleg met de docent - die les in de trajectklas. Op 16
Dit kwaliteitscertificaat is afgestemd op de kennisintensieve
januari 2010 bevatten DHG-trajectklassen 29 leerlingen.
dienstverlening. De Hoenderloo Groep zal het inzetten van haar expertise Als Hoenderloo College zijn we allang niet meer alleen op
ten behoeve van het reguliere onderwijs de komende tijd
ons centrale terrein actief. In toenemende mate verlenen
in samenwerking verder uitbreiden en vormgeven. Zo zijn
wij onze diensten binnen het reguliere voortgezet onderwijs
we voornemens om, min of meer volgens het principe van
zelf. In Apeldoorn zijn binnen het Edison College en
de Bredeschool, jongeren in de regio een dagprogramma
Scholengemeenschap Sprengeloo speciale afdelingen van
aan te bieden: onderwijs, gevolgd door therapie en/of
het Hoenderloo College gevestigd: de Trajectklassen. Met
vrijetijdsbesteding - alles onder één dak. Op het ogenblik
de opvang en ondersteuning van een trajectklas kunnen
zijn deze activiteiten voor jongeren vaak heel erg verspreid
jongeren met een cluster 4 indicatie het programma op
over de regio, hetgeen veel onrust en tijdverlies geeft.
een reguliere school voor voortgezet onderwijs doorlopen.
Bovendien is het voor ouders vaak moeilijk om voor hun kind
Daarmee komt De Hoenderloo Groep tegemoet aan de
met gedragsmoeilijkheden na schooltijd opvang te krijgen;
politieke roep om ‘passend onderwijs voor iedereen’ en de
soms moeten zij daarom zelfs stoppen met werken. Met
plicht van de reguliere scholen dit te verzorgen.
het aanbieden van de verschillende disciplines komen wij tegemoet aan deze behoefte, waarbij onderwijs uitgangspunt blijft van het aanbod.
11
gezin in de regio Onze interventies ‘op de Veluwe’ zijn zo kort
Gino Beers, 14 jaar:
mogelijk en erop gericht jongeren terug te laten keren naar hun ouders of zelfstandig te gaan
‘Ik maak nu een echt gezinsleven mee. Als ik op de
laten wonen. Een belangrijke tussenstap hierbij
groep iets vertelde aan iemand van de groepsleiding,
is het wonen in een regionaal gezinshuis.
werd dat ten behoeve van mijn behandeling gedeeld met wel zes andere mensen! Nu kan ik met mijn
Toch is het niet altijd mogelijk jongeren snel naar hun
pleegmoeder echt iets bespreken onder vier ogen.
regio te doen terugkeren als zij in het zwaarste traject zijn
Dat vind ik zo fijn. En omdat ik hier niet hoef te
uitbehandeld. Dat komt, omdat het aantal vervolgplaatsen
praten als ik dat niet wil, vertel ik juist makkelijker
in de regio beperkt is. Daarom is De Hoenderloo Groep zelf
dingen. In een gezin hoor je echt bij elkaar. Dat
2 gezinshuizen voor elk 4 jongeren gestart in een gewone
doet me goed, en daarom gaat het hartstikke
woonwijk in de provincie Zuid-Holland. Zo is tegelijkertijd
lekker met mij. Ik heb hier vrienden, een vriendin
continuïteit van behandeling én van behandelmethodiek
en volgend jaar begin ik met een sportopleiding.’
gegarandeerd. De behandelcoördinator van De Hoenderloo Groep behoudt de regie van de behandeling, en tijdens de periode van plaatsing kunnen de gezinshuisouders gebruik maken van onze ambulante professionals. De jongere kan ook gebruik (blijven) maken van ons schoolaanbod, bijvoorbeeld door middel van leren op afstand. Onze ervaringen met vervolgplaatsingen in eigen beheer zijn zo positief dat we het voornemen hebben het aantal regionale gezinshuizen uit te breiden. Op die manier is de continuïteit van de door ons ingezette behandeling optimaal en de effectiviteit daarvan zo groot mogelijk.
12
‘GGZ geeft DHG een geweldige kwaliteitsimpuls’ Ingehuurd als wegbereider voor de komst van
Hoe gaat de GGZ binnen De Hoenderloo Groep eruit
GGZ naar De Hoenderloo Groep. Verpleegkundige,
zien?
Gezondheidswetenschapper, doctor in de
Je kunt het je zo voorstellen: er komt een soort RIAGG op
Geneeskunde, adviseur van zorginstellingen.
het terrein van De Hoenderloo Groep. Die zal een vast pakket
Onder het motto ‘alles wat je ooit wilde weten
aan GGZ aanbieden. Daarvoor nemen we mensen in dienst –
over de GGZ-erkenning van DHG maar niet
die hebben we gedeeltelijk al in dienst, maar hier en daar is
durfde te vragen’ hier de antwoorden. Dr. Bert
een taakverschuiving of -uitbreiding nodig. Het aanbod gaat
Lendemeijer, het hemd van het lijf.
bestaan uit psychologisch onderzoek, psychodiagnostiek en psychotherapieën, indien nodig ondersteund met medicatie.
Brandende vraag: waarom wil De Hoenderloo
Een soort Artsen zonder Grenzen: reizend tussen
Groep een GGZ-erkenning?
de verschillende locaties…
Dat heeft twee redenen. Ten eerste worden onze jongeren,
Ja, dat logistieke aspect zullen we wel tegenkomen, dat
waarvan het vermoeden bestaat dat zij een psychische
moet goed gepland worden.
stoornis hebben, op dit moment nog onvoldoende behandeld. Op de tweede plaats: als hier nu psychiatrische zorg aan
De Hoenderloo Groep heeft een GGZ-erkenning
een jongere wordt verleend, wordt dat bekostigd uit het
gekregen voor ‘ambulante GGZ’. Wat betekent dat
jeugdzorgbudget voor deze jongere. Dat is oneigenlijk
precies?
gebruik, want dat geld is niet voor psychiatrische zorg
Ambulante GGZ is psychiatrische zorg aan mensen die niet
bedoeld. Daarmee snijdt de organisatie zichzelf in de
zijn opgenomen in een psychiatrische instelling.
vingers: het geld voor jeugdzorg is weg, terwijl je de psychiatrische zorg uit andere middelen had kunnen betalen.
Psychiatrische behandeling is er voor zieke mensen. Terwijl jeugdzorg gaat over
Blijft de vraag: waarom nu?
verantwoordelijkheid nemen, over opvoeden,
Dit is toch iets dat al heel lang speelt?
over gedrag.
Niet in deze mate. De vraag naar jeugdzorg neemt toe en
Klopt. Maar neem nou verslaving. Verslaving is een
het aantal jongeren met complexe problematiek neemt ook
psychiatrische aandoening, officieel zelfs een ziekte, die
almaar toe. De Hoenderloo Groep wil zich bovendien juist op
behandelbaar is. Daar wordt hier op de werkvloer soms nog
deze meest complexe groep jongeren richten. Nou, dan moet
anders over gedacht. Dezelfde beweging is zo’n acht jaar
je dat beleid ook handen en voeten geven.
geleden ook binnen de psychiatrie gemaakt:
13
de opvatting dat verslaving een ziekte is, was toen volstrekt
Hoe werkt de financiering van ‘GGZ op eigen
ongebruikelijk. Ook daar werd toen gewezen op de ‘eigen
terrein’ eigenlijk?
verantwoordelijkheid’ van mensen.
Feitelijk alle GGZ-instellingen hebben contractuele productieafspraken met zorgverzekeraars. Die beloven ze
De benadering van DHG is sterk gericht op gedrag
bijvoorbeeld dat ze voor een miljoen euro aan behandelingen
- terwijl iemand met een ziekte misschien niet alle
gaan verrichten. In 2010 heeft DHG nog niets met
gedrag kan worden toegerekend.
productieafspraken te maken. We voeren elke verrichting
Er is niets mis met het aanspreken van een jongere op zijn
per cliënt apart in en declareren deze bij diens eigen
gedrag. Maar bij jongeren die een stoornis hebben of ziek
zorgverzekeraar.
zijn, is het gedrag vaak een gevolg daarvan. Er is in dat geval niet zomaar sprake van een echt vrije keuze voor dat gedrag. Gedrag dat uit een psychiatrische aandoening voortvloeit kun je mensen niet automatisch aanrekenen. Maar als je de
Opgelet: GGZ!
kennis daarvan niet hebt, kun je die aandoening ook niet signaleren. Hoe weet een groepsleider of een jongen een
Elke organisatie die verzekerde gezondheidszorg wil
angststoornis heeft? Juist een angststoornis zit bij kinderen
gaan aanbieden kan daartoe een verzoek indienen bij
meestal diep verstopt…. Je moet weten waar je moet zoeken,
het Ministerie van VWS. Op grond van de Wet Toelating
wil je het zien. Zo kan een kind met een posttraumatische
Zorginstellingen kan dit ministerie een organisatie de
stressstoornis heel moeilijk gedrag laten zien. Maar dat is
status van ‘zorginstelling’ verlenen. Op die manier is
in dat geval slechts de uitingsvorm, het symptoom eigenlijk,
aan De Hoenderloo Groep in 2009 op haar verzoek de
van een psychiatrische ziekte.
status verleend van ‘instelling voor ambulante GGZ’. Het krijgen van een GGZ-erkenning brengt ook verplichtingen
14
GGZ Nederland pleit voor meer integratie van
met zich mee. Zo stelt de Wet Toelating Zorginstellingen
kinder- en jeugdpsychiatrie met Jeugdzorg. Ze
regels voor transparant bestuur en een ordelijke
zeggen: het valt niet te scheiden.
bedrijfsvoering. Ook moeten zorginstellingen voldoen
Die scheiding is ook volstrekt theoretisch! Het is maar vanuit
aan de eisen uit de Kwaliteitswet Zorginstellingen. Ze
welke invalshoek je naar een jongere kijkt. Jongeren komen
moeten doelbewust werken aan zorg die doeltreffend,
hier binnen omdat ze jeugdzorg nodig hebben. Dat blijft
doelmatig, cliëntgericht en van goed niveau is,
het uitgangspunt, de basis. Maar om het totaalpakket aan
afgestemd op de behoefte van de cliënt. Ieder jaar
behandelingen te bieden dat nodig is, moet je kennis van
moet een kwaliteitsverslag worden gemaakt. Bovendien
psychiatrie, verstandelijk beperkten en justitie eerst op orde
valt een zorginstelling onder de Inspectie voor de
zijn. De Hoenderloo Groep begint nu met de psychiatrie. Heel
Gezondheidszorg. Op grond van de Wet Medezeggenschap
noodzakelijk, want pakweg 80% van de jongeren die hier
Cliënten Zorginstellingen is een zorginstelling voorts
verblijven heeft een psychiatrische diagnose. Die diagnose is
verplicht de medezeggenschap van haar cliënten te
behandelbaar en moet ook behandeld worden.
bevorderen door het instellen van een Cliëntenraad.
Je moet dus steeds nagaan waar Pietje of
van DHG: een breed loket neerzetten, waar de expertise
Marietje verzekerd is - en misschien heeft
aanwezig is om complexe problematiek te beoordelen en
Kareltje wel geen Pluspakket, of wil de
zonodig te behandelen. Met ingang van 2011 willen we hier
zorgverzekeraar van Jantje maximaal 15
een geïntegreerd psychiatrisch aanbod hebben: psychiatrie
behandelingen vergoeden terwijl jullie vinden
als wezenlijk onderdeel van de identiteit van DHG.
dat hij er 30 nodig heeft… Ja. Maar we gaan dat toch echt regelen.
Er komt langzaam marktwerking in de jeugdzorg. Is de keuze van DHG voor opname van GGZ in het
… zei hij stralend!
behandelaanbod ook strategisch verstandig?
Ja, maar dat is op dit moment even de consequentie van de
Wat heel verstandig is, is het beleid van DHG om zich te
beslissing die deze organisatie heeft genomen. We moeten
richten op een specifieke doelgroep: jongeren met grote
ergens beginnen! Dat het wat gedoe geeft en energie kost,
complexiteit van problemen. Dat kun je redelijkerwijs niet
is absoluut geen reden om ervan af te zien. We zijn de weg
goed doen zonder de GGZ erbij te betrekken. En ook niet
aan het plaveien voor contractuele productieafspraken met
zonder expertise op het vlak van verstandelijke beperkingen
zorgverzekeraars voor 2011. Maar het standpunt van DHG
trouwens. Je ontkomt er niet aan. En DHG zou het niet
is: wij vinden dit zo belangrijk dat wij dit per 1 januari 2010
anders willen. Het enige echte goede motief om dit allemaal
gaan regelen. Het werk weegt niet op tegen het inhoudelijke
te doen is omdat onze hulpverlening aan jongeren er beter
motief. Als je dat voor ogen houdt, is het alle energie meer
van wordt. Het is een geweldige kwaliteitsimpuls.
dan waard.
Check. Gaan we naar de volgende consequentie: deskundigheidsbevordering bij de medewerkers
Het jeugdcircuit bestaat uit:
van DHG.
• Jeugd GGZ
Ja. Medewerkers die dagelijks met de jongeren contact
• Jeugdhulpverlening
hebben, dus ook de mensen van het Hoenderloo College,
• Jeugdbescherming
moeten extra kennis verwerven op het gebied van de relatie tussen psychiatrische problemen en gedrag.
Kinder- en jeugdpsychiatrie (kortweg jeugd-GGZ) is een
Daarnaast zou ik persoonlijk graag nieuwe deskundigheid
onderdeel van de jeugdzorg. Elk van de drie deelsectoren
binnenhalen, bijvoorbeeld in de persoon van sociaal
kent eigen wetten en regels, en een eigen financiering.
psychiatrisch verpleegkundigen. Die kunnen iets wat ze op
De jeugd-GGZ valt onder het ministerie van VWS, de
de EHBO ook kunnen: snel differentiëren tussen wat haast
jeugdhulpverlening onder het Provinciaal Welzijnsbeleid
heeft en wat niet, tussen hoofdprobleem en bijprobleem,
(uitgezonderd enige landelijke voorzieningen) en de
tussen oorzaak en gevolg. Zij hebben de bekwaamheid
jeugdbescherming onder het Ministerie van Justitie. De
om in de volle breedte te kijken op het snijvlak van
toegang tot de drie sectoren verloopt via één kanaal:
jeugdpsychiatrie en jeugdzorg. Dat sluit aan bij de ambitie
Bureau Jeugdzorg.
15
levensboek Het Levensboek is een tastbaar document waarin een jongere de gebeurtenissen in zijn of haar leven kan beschrijven. Door het levensverhaal in boekvorm vast te leggen krijgt de jongere meer inzicht in het verleden en meer grip op het heden. Het geven van een positieve of negatieve betekenis aan gebeurtenissen en personen kan bijdragen aan het ontwikkelen van een eigen identiteit, aan ordening en verwerking en aan het vermogen om beslissingen te nemen.
Het Levensboek van Sabrina is klaar en telt
63 pagina’s. Levensboek. aken van het m t he n aa t meegewerk Dat kende geleden heb ik ar ja r e vi boek hadden. of ns e ve le ‘Dri n ee r of ze hie g kwam vroeg ik oo rl e nd e nden ze het no Ho ke in p e ro G Toen ik oo rl De Hoende tehuis. Maar op ge ri maakt. Op de vo t he n n werk van ge ik nog va ee et m n re de ik er met an oeit uit en Arianne en bb he n oe T nog klein en gr . t et rs ni ee is om tels. De bo moet is n boom met wor ee t aa st t at er echt in an W k . nt voor ku rs e am tdat je op k dat er takken, dus to et m om belangrijk. En bo ik n nd vi tot ee at D n. g kunt leze het later teru je t weest zijn. da zo n, de en ook leuk ge ud je verle zo s je lt ze uz lf ook. P Ik wil graag staan over jeze ijden plakken. z leuke dingen in ad bl de p o uk die kun je der ben n staan zijn le ri e e di s ilie ven en nu ik ou sm re ch De es lg vo p vorige groe zijde is heb ze op de Ik n. de j i z ad De mooiste blad bl r. ie an meer m re e n positiev ijven, ook op ee hr sc uw en zussen. Als ie pn o wil ik ze oeder, broers m n j i m r e ov staat iets gehad aan ilie, want daar heb het meest die van mijn fam Ik . is hu ar na chten terug goed in k ga ik in geda j i k ar na ar iek is, waar je da uz m ik gs lin ve lie ijven wat je ijt. Dat je op kunt schr r aa w 6 de ten helemaal kw j i ch z da blad ge n j i m . Dan kan ik gboek m is enzovoort e le ob pr je veel in mijn da at ik f ee bent, w hr sc s aten en du kon moeilijk pr Ik het nare d. e go l e he er en dan gaat ov helpt me r ke j li ke ak m praat ik er lekker in levensboek. Nu t he in als ik even niet k oo of n it e z r e am k als ik op mijn schrijf meestal Ik . eg w l e vo ge lezen.’ alles terug kunt je t da n j i f is t mijn vel zit. He 16
DIT BOEK IS VAN JOU DIT BOEK GAAT OVER JOU Je was er zelf bij Je was er ook bij
toen je geboren we
rd. Wat weet jij er no
g van? rloo ging wonen. Wat weet jij er no g van? En als je iets niet weet, wie kan het jou vertellen?
toen je in Hoende
In het levensboek Over je geboorte
kun je dingen vast
leggen:
, je eerste levens
Toen je uit huis gin
g en ergens anders
Spannend? moeilijk ?
jaren. Wie er bij wa
ren,
ging wonen. Hoe vo
nd jij dat?
En wat vonden an
deren van jou?
Wat vonden zij le uk
, waar was je goed
Je kunt met dit bo
ek terugkijken ma
ar ook vastleggen
Met wie ga je om, we
lke muziek vind jij
En je kunt naar de
toekomst kijken:
De boom die je op De wortels, stam Met je wortels be
de voorkant van
n wie houd je?
het levensboek zie
t staan, ben jij.
te maken met je ve
t het verleden. Je
rleden, heden en
staat steviger al s je
Met je stam sta in
brengen bij wat zin
Dit levensboek is ijven, iets erin pl
het heden, in wat
er nu gebeurt.
ks belangrijk vin
dt.
en betekenis geef
t aan jouw leven.
van jou. Jij bepaal t wat erin komt te
akken of wat voor
ijven maar je kunt
toekomst.
je verleden kent.
naar de toekomst , naar wat jij stra
Deze boom kan je
Je kunt zelf schr
n:
leuk, wat eet je he t liefst, va
lf willen? Waar dr oom je van?
n je verbonden me
Je kunt erin schr
hoe de dingen nú zij
Wat zou jij voor je ze
en takken hebben
Je takken reiken
in?
jou van belang is
ook anderen vrag
staan.
eraan toevoegen.
en dingen over jo
u te schrijven.
Je kunt op elke bl
Blader het eens do
or en kijk wat je
leuk of goed lijkt
adzijde die je wilt beginnen.
om wat over op te
schrijven. rhand je eigen le vensverhaal vast .
Zo leg je langzame Je kunt veel zelf
doen maar je kunt
Die kan aanwijzing
het ook samen me
t een volwassene
en geven of je ku
nt hem of haar ge
bruiken als ‘’inte rv
Misschien zijn somm
iewer’’.
ige onderwerpen
dan is het goed al
s er iemand bij is
doen.
moeilijk of emotion
eel,
die jou kent en we
Je kunt met de vo
et wat er aan de ha
lwassenen om je he en We wensen je toe
nd is.
afspreken wie het bo
ek bewaart.
dat het een boek va n
ECHT HELEMAAL VAN
jezelf wordt:
JOU EN OVER JOU! 17
Effect? Meten is weten De Hoenderloo Groep verwacht van haar
De mate waarin het gedrag van jongeren verandert
zorg concrete resultaten en output. Steeds
tijdens hun verblijf maken we inzichtelijk middels de Child
belangrijker is de vraag: welke resultaten
Behavior Check List (CBCL): een screeningsinstrument
heeft onze zorg voor welke jongeren? Om die
om problemen in kaart te brengen en te vergelijken met
vraag te beantwoorden, meten we een aantal
normgegevens. Zo’n checklist wordt op 3 momenten
landelijke prestatie-indicatoren, namelijk de
ingevuld door de groepsleiding, ouders, docenten en, vanaf
cliënttevredenheid, gedragsveranderingen
11 jaar, door de jongere over zichzelf: bij aanvang van de behandeling, na 9 maanden en bij de eerste follow-up. De
van jongeren en registreren we hoeveel
gegevens uit de CBCL worden steeds bij de bespreking van
jongeren onze zorgprogramma’s helemaal
het behandelplan betrokken.
mate waarin behandeldoelen worden behaald,
afmaken. Daarnaast volgen we onze jongeren Een 4e manier om zicht te krijgen op de effectiviteit
nadat ze bij ons zijn uitgestroomd.
van onze behandelingen is ons follow-up onderzoek. De resultaten van de behandeling van jongeren worden
Interviewers bevragen de jongeren 3maal nadat zij bij
steeds meer geregistreerd, zodat behandelcoördinator,
De Hoenderloo Groep zijn uitgestroomd: na vertrek,
groepsleiding, de jongere en zijn of haar ouders kunnen
na een half jaar en na anderhalf jaar. Het follow-up
bijhouden hoe het staat met het ontwikkelingsproces. Deze
onderzoek bestrijkt een aantal belangrijke doelen
zogeheten doelrealisatie geeft inzicht in hoe en waarom de
van onze hulpverlening, enerzijds vermindering van
behandeldoelen wel of niet worden behaald. Zo kunnen we
gedragsproblemen, contacten met politie en justitie en
onze hulpverlening zonodig tussentijds aanpassen en krijgt
drugsgebruik en anderzijds verbeterde kwaliteit van
iedereen een beeld van hoe het nu werkelijk gaat. Deze
gezinsrelaties, het sociale netwerk, commitment aan werk
meting maakt kleine successen zichtbaar en dient daarom
of school en een zinvolle vrijetijdsbesteding.
tegelijkertijd als middel tot motivatie en empowerment. Naast het meten van de prestatie-indicatoren en ons Elke 2 jaar wordt de C-toets afgenomen om na te gaan hoe
follow-up onderzoek, heeft De Hoenderloo Groep in
onze jongeren de zorg van DHG beoordelen. Zo krijgen we
samenwerking met Horizon (een jeugdzorgaanbieder
een beeld van hun tevredenheid over onze zorg. Dat vinden
in Zuid-Holland) en de Universiteit van Leiden een
we van groot belang, want hun hulpvragen staan voor ons
zorgmonitor ontwikkeld waarin ook de competenties van
centraal.
jongeren en de kwaliteit van hun relaties met familie en
3momenten 18
1
2
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Utrecht).
vrienden worden onderzocht. Op die manier kunnen we
Ronald, 17 jaar:
vergelijkingen maken tussen De Hoenderloo Groep en Horizon om te komen tot benchmarking van onze zorg, dat wil zeggen normen voor de resultaten van ons zorgaanbod.
‘Ik mag vertellen wat goed is en wat nog beter kan.
In het kader van benchmarking neemt De Hoenderloo Groep
Leuk dat je nog in het zicht blijft, ook al ben je
ook deel aan het onderzoeksproject Thans Aangeboden
weg.’
Zorg (TAZ) van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi). Aan dit project nemen jeugdzorginstellingen deel
Wilma, 47 jaar:
die een goede reputatie hebben opgebouwd op het gebied van onderzoek. Het project heeft tot doel om geanonimiseerde onderzoeksgegevens van verschillende
‘Ik zie de jongeren toch weer anders in hun
jeugdzorginstellingen met elkaar te vergelijken. Tot slot
thuissituatie. Het valt me op dat ze veel durven
heeft De Hoenderloo Groep een aantal onderzoeksprojecten
zeggen en een eigen mening hebben. Voor een
in samenwerking met verschillende onderzoeksinstituten
zo scherp mogelijk beeld van wat we nog kunnen
die tot doel hebben om nieuwe interventies te evalueren.
verbeteren vraag ik echt dóór. Het kost behoorlijk
Voorbeelden hiervan zijn De Sprint (Universiteit van
wat reistijd, maar de organisatie krijgt er veel
Maastricht), JeugdzorgPlus (Radboud Universiteit
belangrijke informatie voor terug.’
Nijmegen), MultiDimensionele FamilieTherapie (MDFT; Erasmus Universiteit), Triple P (Trimbos-instituut en NJi) en Animal Assisted Activities (AAA; Universiteit van
19
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
Multifunctioneel LeerCentrum: MLC Zo’n 20.250 tegels, 83.000 kilo staalconstructie en 4,7 kilometer houten planken zijn nodig geweest voor de bouw van
wijze van voorbereiding op hun werkzame leven. Het
het gloednieuwe Multifunctioneel Leercentrum
werk bij de Technische Dienst bestaat mede uit werk
van De Hoenderloo Groep. Dit centrum maakt
voor externe klanten, zoals onderhoud van de
een uniek leerconcept voor ons mogelijk,
witte fietsen van Nationaal Park De Hoge Veluwe. In het
waarbij praktijk en theorie sterk met elkaar
MLC wordt ook het bedrijfsrestaurant gevestigd, zodat
verbonden zijn. Jongeren ‘leren om te leren’ is
jongeren horecaervaring opdoen. Het is ons voornemen in
een belangrijk uitgangspunt.
de toekomst een breed scala aan beroepsmogelijkheden
1700
te gaan aanbieden, ook op het gebied van bijvoorbeeld Zeer gewenst omdat onderwijsvragen steeds meer
multimedia en de meer creatieve beroepen. Onze jongeren
gedifferentieerd zijn en het behalen van een volledig
komen uiteindelijk in de meest uiteenlopende branches
diploma voor een groeiende groep leerlingen niet
terecht: detailhandel, boekhouding, management, verkoop,
meer haalbaar is of te weinig toevoegt als het gaat
administratie, logistiek, reizen, autotechniek, onderwijs,
om toekomstperspectief in de richting van een
ict, horeca en sport.
beroepsopleiding. Café-restaurant De Koperen Kop, gelegen middenin In het MLC willen we trajecten aanbieden met als doel
Nationaal Park De Hoge Veluwe, is leerbedrijf voor
een plaats op de arbeidsmarkt, dan wel instroom in
jongeren van De Hoenderloo Groep. Zirko Overweg, 23 jaar,
vervolgonderwijs. Door een praktijkassessment af te
kok bij De Koperen Kop: ‘Ik vind het altijd heel handig om
nemen bij leerlingen ontstaat een goed beeld van de eigen
de jongens erbij te hebben in de keuken. Het zijn over het
wensen en talenten.
algemeen aanpakkers, en het is altijd leuk om iemand die gemotiveerd is iets te leren. Het moeilijkste vinden ze het
20
Het gebouw is voortaan de thuisbasis van onze Technische
om geconcentreerd te werken en zich niet met een ander
Dienst en Huishoudelijke Dienst. De medewerkers van
te bemoeien. Toch laat ik dat een beetje gaan; ik vind het
deze sectoren werken samen met de leermeesters van
belangrijk dat ze leren dat wie de bal kaatst hem terug kan
Onderwijs om er jongeren stage te laten lopen, zoals de
verwachten. Ze moeten leren om zelf ook tegen een geintje
Plantsoenendienst, die al langer een stagerol vervulde bij
te kunnen; incasseren hoort er gewoon bij. Kijk, zelf had
het onderwijs aan onze jongeren. Tijdens de stages leren
ik vroeger ook last van ADHD, dus ik weet hoe het is. Dit
jongeren te functioneren in een normale werkomgeving en
zijn gewoon hele lieve jongens. Soms willen ze iets te groot
een werkhouding te ontwikkelen bij
doen, maar ze hebben absoluut een goed hart.’
21
Succesvolle eerste sessies parallelle oudergroep op De Sprint In oktober en november vonden de eerste 2
Je praat er ook wel over met mensen in je
sessies van de parallelle oudergroep op De
omgeving, maar in de parallelle oudergroep ontmoet
Sprint plaats. Deze tweedaagse heeft als doel om
je mensen met dezelfde gevoelens en ervaringen,
de ouders bekend te maken met de leefwereld van
dus je kunt dingen delen met deze mensen.
de jongeren binnen De Sprint en hen hierbij
Wat is erg positief vond, is om te zien dat het
te betrekken.
programma gewoon heel goed is dat de jongens volgen. Als ik mijn zoon 5 minuten per week aan
Onderwerpen die tijdens de parallelle oudergroep aan bod
de telefoon heb, heeft hij het bijvoorbeeld over
kwamen, waren onder andere:
dat hij GGI heeft gedaan of dat hij dag-guide is
visie van jeugdhulpverlening in de afgelopen jaren
geweest, en ik wil die 5 minuten die ik dan heb niet
geschiedenis Glen Mills en de verandering naar De Sprint
besteden om te vragen wat dat precies betekent.
uitleg programma De Sprint, zoals normen, fasering en
Maar door de parallelle oudergroep, weet ik nu wat
werkwijze studentenparticipatie
die begrippen inhouden.
Ook maakten de ouders in de praktijk kennis met het
Een verbeterpunt voor de oudergroep heb ik wel.
confrontatiemodel, G.G.I. en avondgroep, zodat zij konden
De unitpresident en campuspresident gaven ons
ervaren waar hun zoon dagelijks mee te maken heeft. Dat dit
een rondleiding, maar wat ik heb gemist tijdens de
erg gewaardeerd werd, blijkt uit de reactie van een van de
tweedaagse, was een jongen die het programma al
deelnemers.
heeft afgerond en kon vertellen over zijn ervaring
mevrouw Van der Boor:
om weer in zijn eigen omgeving te functioneren. Dat zou een goede toevoeging zijn aan de tweedaagse.
‘Ik stond er in eerste instantie persoonlijk niet zo voor open om deel te nemen aan de parallelle
Samengevat kan ik zeggen dat je door de
oudergroep, omdat ik geen behoefte had om met
parallelle oudergroep echt bij het programma wordt
vreemde mensen over mijn gevoelens te praten.
betrokken en dat je er middenin staat. Dat is echt
Praten doe ik toch wel. Maar ik heb het gedaan
goed.’
voor mijn zoon, om een beeld te krijgen wat hij
22
doet en waar hij zit. Ik ben heel blij dat ik het
de bijeenkomsten worden geëvalueerd en krijgen
gedaan heb!
in 2010 een vervolg.
Kansen voor ambtenaren en jongeren In het najaar van 2009 bezochten medewerkers
Op de stoel van de burgemeester
van de dienst Middelen van de Gemeente
Bij het tegenbezoek kwamen jongeren erachter wat het is om
Apeldoorn de locatie Hoenderloo. Een week later
ambtenaar te zijn. Ze kregen een beeld van wat de gemeente
was er een tegenbezoek van de jongeren aan
is en doet. Jongeren hebben de overheid nodig; voor het
de ambtenaren. Het doel: kennis uitwisselen en
aanvragen van een paspoort bijvoorbeeld, maar ook voor een
op een interactieve manier begrip krijgen voor
stageplaats of baan. In de raadszaal werd een levendig debat
elkaars wereld. Kansen voor ambtenaren en
geleid tussen de jongens en de meiden over de overlast van
jongeren dus!
wilde zwijnen op De Hoenderloo Groep; een toepasselijk onderwerp. Bij de loketten werden vragen beantwoord
Verder kijken dan de Gemeente Apeldoorn
als: Hoe gaat dat nu als je wilt trouwen? Hoe vraag je een
Medewerkers van de Gemeente Apeldoorn van onder andere
paspoort aan? Een van de hoogtepunten was het bezoek
personeelszaken, communicatie en ICT kwamen niet voor
aan de kamer van de burgemeester waar de jongeren zagen
een gezellig uitje. Ze wilden ervaren hoe de dag van jongeren
hoeveel documenten er getekend moeten worden door een
op De Hoenderloo Groep eruit ziet. Om daar achter te
burgemeester. Sommige jongeren mochten zelfs even op de
komen, gingen ze met jongeren in gesprek over het leven,
antieke stoel van de burgemeester zitten.
school en de toekomst, lunchten ze samen op een groep en voerden ze met jongeren een klus of activiteit uit. Groepen
Een goede ervaring
stelden hun deuren open en werkten enthousiast aan het
Herman Geerdink, voorzitter Raad van Bestuur De
bezoek van de ambtenaren mee.
Hoenderloo Groep: “Wij vinden het belangrijk om onze deuren open te stellen voor organisaties die een project
Ook gaf de Jongerenraad van De Hoenderloo Groep
bij en met ons willen doen. De achterliggende gedachte
een presentatie over de dagindeling op een groep en
is dat het de jongeren wat oplevert: direct of indirect, in
beantwoordden de jongeren uit de Jongerenraad de vragen
geld, menskracht, ontmoeting, samenwerkingsrelatie,
van de geïnteresseerde ambtenaren. De afdeling Activiteiten
leerervaring, stageplaats of succeservaring. Daarbij willen
liet zien hoe een nieuwsitem voor Hoenderloo TV wordt
we graag laten zien dat wij jongeren veel te bieden hebben.
gemaakt. Na schooltijd voerden de ambtenaren samen met
Ik heb van beide kanten begrepen dat het wederzijdse
de jongeren een klus of activiteit uit. Een dag met veel
bezoek een goede ervaring is geweest en dat het zeker voor
indrukken en belevenissen dus.
herhaling vatbaar is”.
23
De prijs is het bewijs De Hoenderloo Groep, RIWIS Zorg & Welzijn en
terwijl ze daarvoor eigenlijk nog niet klaar zijn. Een deel van
Hogeschool Saxion hebben voor hun gezamenlijke
hen vervalt daardoor weer in ‘oud’, ongewenst gedrag. Om de
Raak-project de allereerste Andrée van Es-prijs
overgang van jeugdzorg naar volwassenenzorg soepeler te
gewonnen. GGZ Nederland heeft de Andrée van Es-
laten verlopen kwam enkele jaren geleden een samenwerking
prijs ingesteld bij haar vertrek als voorzitter
tot stand tussen RIWIS (vroeger RIBW Oost-Veluwe) en
in 2007. De prijs wordt elke twee jaar toegekend
De Hoenderloo Groep. Als onafhankelijk kennisinstituut
aan professionals die een voortrekkersrol
nam Hogeschool Saxion de inhoudelijke begeleiding en
vervullen in brancheoverschrijdende
procesbegeleiding van dit innovatieve idee voor zijn
samenwerking. Met de prijs is een geldbedrag
rekening. De onderzoeksresultaten, die inzicht brengen
van 10.000 euro gemoeid. RAAK staat
in maatregelen, voorzieningen en activiteiten die werken,
voor: Regionale Actie en Aandacht voor
worden gebundeld in best practices. De nieuwe methodiek
Kenniscirculatie en is een subsidieregeling van
is vastgelegd in een programma. Sinds 2009 wordt deze
het Ministerie van OCW ter bevordering van
methodiek in trainingsmodules aangeboden aan begeleiders.
kennisuitwisseling en innovatie. Het RAAK-project heeft geresulteerd in de oprichting van
24
Veel jongeren van 18 jaar, die juridisch gezien dus volwassen
leefgroep Tyfoon: een residentiële setting in Apeldoorn, dus
zijn, kunnen na hun verblijf bij De Hoenderloo Groep niet
buiten het terrein van De Hoenderloo Groep, voor jongeren
terugkeren naar hun ouderlijk huis. Maar voor velen van hen
met GGZ-problematiek tussen 16 en 18 jaar. In deze
is zelfstandig wonen ook nog geen optie. De overgang van
leefgroep leren 8 jongeren gedurende 6 maanden meer
jeugdzorg naar volwassenenzorg is voor hen veel te groot.
structuur aanbrengen in hun dagelijks leven en worden zij
Is verblijf binnen De Hoenderloo Groep vooral gericht op
voorbereid op het functioneren binnen een vorm van begeleid
het bieden van structuur en behandeling, de werkwijze van
wonen. Omdat RIWIS Zorg & Welzijn meer vraaggericht werkt,
RIWIS is meer gericht op rehabilitatie, waarbij de vragen
leren jongeren in Tyfoon op zichzelf reflecteren en zelf een
van de cliënt centraal staan. Deze aanpak verschilt zo van
hulpvraag stellen. De gebieden waarop geoefend wordt om
die, die de jongeren gewend zijn, dat zij tussen de wal en het
hulpvragen te stellen hebben te maken met zelfstandigheid:
schip dreigen te vallen. Als gevolg hiervan blijven jongeren
huishouden, financiën, het opbouwen van een netwerk en het
onnodig lang binnen de jeugdzorg of verlaten de jeugdzorg
hebben van een dagbesteding.
Yorick, 19 jaar: ‘Op De Hoenderloo Groep regelden ze alles voor
Wendy Jongedijk, pedagogisch medewerker Tyfoon:
me. Daar gelden alle regels voor de hele groep. Toen ik op Tyfoon kwam moest ik dan ook erg
‘Hier denken we voor we reageren constant: hoe
wennen. Daar kijken ze heel erg naar de jongen
zouden we reageren in de echte wereld? We maken
apart. Ze kijken of je iets expres doet of dat je
de jongeren wereldwijs en bereiden hen in een
er echt problemen mee hebt, en het hangt af van
veilige setting voor op wat de maatschappij van
je doelen hoe ze het met je oplossen. Met sommige
hen verwacht. En van hen eist. Stap voor stap
doelen ben ik nog steeds bezig, bijvoorbeeld nee
verminderen we de structuur en passen die aan aan
leren zeggen. Nu, bij begeleid wonen van RIWIS,
hetgeen de jongere nodig heeft in zijn ontwikkeling
moet ik echt vragen om dingen die ik nodig heb. Ik
naar (begeleide) zelfstandigheid. De mensen die bij
heb ze gevraagd om me te helpen leren met mijn
RIWIS met onze jongeren werken, draaien eerst
financiën om te gaan. Nu ik werk heb ik opeens
een aantal maanden op Tyfoon mee. Zij vonden
veel meer geld, maar ik moet ook van alles met
ons eerst best wel streng. Maar als je jongeren
dat geld: eigen bijdrage betalen aan RIWIS, mijn
te los laat, zijn ze weg. En dan is het heel hard
zorgverzekering betalen… Ik werk vijf dagen per
werken om het weer te krijgen zoals je het wilt
week en heb leuke collega’s. Maar deze week heb
hebben! Daarvan zien ze bij RIWIS nu ook het belang
ik er wel eentje de waarheid gezegd: hij loste mij
in. Daarnaast hameren we ook op oudercontact.
steeds te laat af, waardoor ik mijn bus miste. Nu
De jongeren mogen dan 18 zijn, maar als zij een
gaat het een stuk beter. Als ze heel veel dingen
netwerk hebben is hun slagingskans groter. Iedereen
tegelijk vragen, bijvoorbeeld mijn eigen werk
heeft een netwerkje nodig. Wij praten ook met de
doen en tegelijkertijd iemand inwerken, vind ik dat
jongens over een nuttige vrijetijdsbesteding. Het
moeilijk. In het weekend ga ik meestal naar mijn
risico van verslavingen of vereenzaming ligt immers
vader, soms ook naar mijn moeder.’
constant op de loer. Bij RIWIS hadden ze eerder de neiging de jongens te overschatten. Zelf heb ik ook iets van mijn collega’s van RIWIS geleerd: meer loslaten. Meer voor de jongeren zelf laten liggen. RIWIS heeft het sturend optreden meer aangeleerd, wij zijn een stukje opgeschoven richting adviseren en overleggen.’
25
‘De Hoenderloo Groep staat vierkant achter De Sprint’ Na de kritiek op de Glen Mills School,
Het klinkt alsof je dat ergens wel kunt
de naamswijziging en de ombuiging naar
begrijpen.
JeugdzorgPlus –instelling blijkt dat de
Ja. Alles wat je doet moet transparant zijn en gebaseerd
verblijfstitel gesloten jeugdzorg niet aansluit
op de wet; alles wat je ontwikkelt en uitvoert toetsbaar. In
bij het behandelprogramma van De Sprint.
die zin vind ik het terecht dat de Glen Mills School destijds
Maak kennis met De Sprint: een vernieuwd
kritiek heeft gekend. Maar wat door de publieke opinie
behandelprogramma, een eigen doelgroep en
daarbij een beetje uit het oog is verloren, is de waarde van
een duidelijke visie op de behandeling daarvan.
de inhoud van het programma zelf. Het is jammer dat die
Zorgvuldig binnen wettelijke kaders, dat wel.
ook wat besmeurd is geraakt.
Maar hoe overbrug je de bureaucratische kloof tussen een maatschappelijk probleem en het
Hoe is de stand van zaken nu?
antwoord daarop? Gesprek met Jacqueline Vonk,
In 2008 en 2009 heeft De Sprint een enorme
directeur van De Sprint. ‘We moeten ons opnieuw
verandering doorgemaakt. Het goede van de methodiek,
gaan positioneren.’
de groepsdynamische methode gebaseerd op peergroepeducatie, hebben we behouden en opgenomen in een
Op De Sprint verblijven nu 50 jongeren, terwijl
nieuw ontwikkeld behandelprogramma. Dit programma
er plek is voor 120…
besteedt meer aandacht aan de context van de individuele
‘Ja. Door de publieke opinie heeft De Sprint, oorspronkelijk
jongere: het gezin van herkomst wordt bij de behandeling
Glen Mills School, zwaar onder druk gestaan. De Glen Mills
betrokken, evenals het lokale veld. We treden nu veel meer
School was officieel geen ‘gesloten’ jeugdzorg; de helft van
naar buiten, we nemen echt onze plek in de keten in. Het
de studenten kwam op grond van een justitiële titel binnen
programma is dus meer op maat en bovendien verkort:
en de andere helft met een ‘civiele ondertoezichtstelling
voorheen duurde het 20 tot 24 maanden. Nu hebben we
met bijzondere voorwaarden’. Gesloten jeugdzorg betekent
dat teruggebracht tot één jaar residentieel en een half jaar
overigens vooral dat je jongeren beperkende maatregelen
ambulant.
mag opleggen. We hebben dat 10 jaar lang gedaan in de Glen Mills School, hoewel er destijds geen wettelijk kader
Welk wettelijk etiket heeft De Sprint op dit
was om dat goed te borgen. Mede daardoor is de negatieve
moment?
beeldvorming ontstaan.
Sinds 1 januari 2009 is De Sprint gesloten jeugdzorg: JeugdzorgPlus. Die ommezwaai heeft enorm veel gevergd
26
van de mensen op de werkvloer, en ook van de studenten
gekalmeerd is en ‘gewoon’ behandeld kan worden, heb je die
die al bij ons waren. Om een voorbeeld te noemen: ineens
beperkende maatregelen namelijk niet meer nodig. Dus zijn
waren er nieuwkomers die na 2 maanden al een weekend
ze na 3 maanden weer weg, want ons programma is zwaar
naar huis gingen, terwijl zij zelf heel lang hebben moeten
en bovendien gebaseerd op een langer verblijf. En ook als
wachten om hun eerste verlof te verdienen… Die abrupte
een jongere wel zou willen blijven levert dat problemen op:
overgang van instructieklimaat naar behandelklimaat
‘gesloten’ en ‘open’ mogen niet binnen dezelfde setting
in samenhang met de moeizame instroom van nieuwe
behandeld worden, zoals ook jongeren met een justitiële
studenten heeft echt veel druk met zich meegebracht.
en een civiele titel gescheiden moeten blijven. In overleg
Maar de belangrijkste moeilijkheid is toch wel deze:
met het ministerie is besloten dat de kaders van de
gaandeweg is toch duidelijk geworden dat de gesloten
JeugdzorgPlus niet passen bij ons behandelprogramma. Aan
jeugdzorg zoals we die moeten uitvoeren niet aansluit bij
ons de schone taak om gedurende de komende 2 jaar de
het behandelprogramma van De Sprint.
‘gesloten jeugdzorg’ op De Sprint weer te gaan afbouwen en een opdrachtgever te vinden die gebruik wil maken van
In welk opzicht is JeugdzorgPlus niet verenigbaar
ons behandelprogramma.
met De Sprint? Door de duur van de verblijfstitel past de JeugdzorgPlus niet
Zou De Sprint dan toch een soort justitiële
goed bij ons programma, de vorm is niet zo passend voor
inrichting moeten worden?
ons. Wij werken met een groepscultuur, die vanwege de
Nee, dat is een te groot woord. Ik zou De Sprint het
sociale controle al heel veel veiligheid met zich mee brengt.
liefst positioneren voor de deur van de gevangenissen:
Wij hebben geen cellen, geen separeer, geen bewaking, geen
wel op grond van een justitiële verblijfstitel, gericht op
camera’s. Geen enkele deur is op slot – alles gebeurt op
behandeling, zonder tralies.
basis van vertrouwen. De Sprint voor jongeren als ‘laatste kans’ En op basis van groepsdruk.
anders moeten ze naar de gevangenis?
Klopt. Dat is een reden waarom wij een aantal beperkende
Nou, we hebben gemerkt dat sommige jongeren liever
maatregelen vanuit ‘gesloten jeugdzorg’ niet nodig hebben.
naar de gevangenis gaan dan in behandeling! Je kunt daar
Daarnaast past het niet bij de duur van ons programma:
makkelijker in je oude patronen blijven en zoals gezegd
kinderrechters leggen de maatregel ‘gesloten’ maar heel
de straffen worden over het algemeen korter opgelegd
kort op, 3 tot 6 maanden. Zodra een kind weer wat
dan ons programma duurt. Nee, we willen dit omdat we
27
een maatschappelijke verantwoordelijkheid voelen om het
JeugdzorgPlus zal binnen De Sprint dus worden
potentieel van deze jongeren op een positieve manier in te
afgebouwd. Heeft dat niet weer heel veel voeten
zetten.
in de aarde? Ja. Voor de medewerkers van De Sprint is dit echt heel
Jij formuleert het nogal idealistisch… Is
vervelend. Het is niet alleen wéér een verandering - op een
behandeling ook niet gewoon een effectievere
moment dat de instroom van studenten nu net weer wat
manier om de toekomstige samenleving te
op gang komt -, het betekent ook opnieuw onzekerheid,
beschermen tegen het toekomstig gedrag van
positie bepalen. Maar waar het personeel echt vanuit
deze jongeren, dan straf?
kan gaan is dat DHG zich heeft gecommitteerd aan dit
Ja - maar alleen als het landt in een goede omgeving.
behandelprogramma van De Sprint. Daar staan we voor.
Er is een jaar of 5 geleden onderzoek gedaan naar de resultaten van de eerste 4 jaar Glen Mills School in
Dus 2010 en 2011 worden overgangsjaren. Wat
vergelijking met die van jeugdgevangenissen: de recidive-
wordt de eerste stap?
cijfers bleken identiek. Kijk, in een onnatuurlijke biotoop
Het eerste wat zichtbaar zal zijn is dat we in 2010 nog
kun je iedereen alles aanleren. Je moet het gedrag dat je
maar 60 plaatsen gesloten jeugdzorg aanbieden, in plaats
daar hebt aangeleerd alleen wel kunnen verzilveren in de
van 120. De overblijvende 60 plaatsen zullen we de
samenleving. Daarom ook onze hernieuwde aandacht voor
komende tijd gaan invullen met een nieuwe opdrachtgever.
terugkeer in die samenleving, de plaats in de keten en de betrokkenheid van de ouders bij de behandeling.
Dan krijg je de situatie die de politiek niet wil:
Dat verschilt essentieel van hoe we het vroeger deden.
jongeren met een gesloten en met een open machtiging onder één dak.
Om te kijken of de recidive door deze nieuwe aanpak
Ja. Maar daarover zijn we druk in overleg. Want zonder die
werkelijk vermindert, gaat de masteropleiding Forensische
ruimte kan er niets.
Psychologie van de Universiteit van Maastricht hiernaar onderzoek doen en de jongeren volgen om de effecten van
In welke richting zoeken jullie de
de behandeling te meten.
opdrachtgever? In de richting van justitie. De veiligheidshuizen zijn daarbij
Zou een positieve uitkomst van dat onderzoek
voor ons een belangrijke partner.
dé manier voor De Sprint zijn om zich
28
maatschappelijk te rehabiliteren?
Veiligheidshuizen?
Nou, rehabiliteren… misschien uiteindelijk ook wel, maar
Een veiligheidshuis is geen rechtspersoon, dus
het is meer bedoeld als meting van het effect van onze
geen stichting of iets dergelijks. Het is een
behandelmethoden. Evidence based werken zegt niet alles,
samenwerkingsverband, geïnitieerd door het Openbaar
maar toch zijn we op zoek naar feitelijkheden. Wij hebben
Ministerie en de gemeenten, waarbinnen de justitieketen
de waarheid niet in pacht; onze trajecten zijn in beweging
en de zorgketen met elkaar worden verbonden. Alle
en we willen wetenschappelijke bevindingen over de
problematiek die niet bediend kan worden door de
effecten ervan graag gebruiken voor verdere ontwikkeling.
normale hulpverlening, bijvoorbeeld omdat het te
complex is, komt daar binnen. Het zijn dus heel veel
Wat is de tweede stap die De Sprint in de
verschillende organisaties onder één dak, zoals de
overgangsperiode moet nemen?
Jeugdofficier van Justitie, Bureau Halt, Huiselijk Geweld,
Zorgen voor politiek commitment. Om zoveel mogelijk
de surveillancedienst van de politie, verslavingszorg,
politiek draagvlak te creëren hebben wij contact met het
psychiatrie, maatschappelijk werk - wát je maar kunt
Ministerie van Justitie, met het Ministerie voor Jeugd en
bedenken ten behoeve van de zware problematiek. Lokaal
Gezin en komen er leden van de Tweede Kamer bij ons op
is alles al middels deze veiligheidshuizen met elkaar
bezoek. Er moet naast maatschappelijk draagvlak politiek
verbonden, maar residentieel is er nog geen verbinding.
draagvlak voor De Sprint ontstaan; de politiek is immers de spiegel van de samenleving.’
Lukt het jullie om De Sprint bij de veiligheidshuizen in beeld te krijgen? Het lukt heel aardig, want gezamenlijk kunnen we veel meer bereiken dan ieder voor zich. Wij zijn niet bepaald een concurrent. De veiligheidshuizen zijn nu aan het meedenken over de manier waarop wij ons goed zouden kunnen positioneren. Dat is het belangrijkste: dat die steun er is vanuit de samenleving. Want aan de behoefte van die samenleving ontlenen wij ons bestaansrecht.
In Nederland zijn 92 jeugdbendes actief die crimineel zijn. Daarnaast zijn er 327 jeugdgroepen die overlast veroorzaken en 1341 jeugdgroepen die hinderlijk zijn. Dat blijkt uit een inventarisatie door de 25 regionale politiekorpsen. Het grootste deel (75 procent) valt in de lichtste categorie: hinderlijk. Deze groepen zijn luidruchtig, hangen rond, er zijn schermutselingen of vernielingen. De overlastgevende groepen (19 procent) zijn provocerend, plegen regelmatig vernielingen en geweld wordt niet geschuwd. De criminele jeugdgroepen (5 procent) komen vaak met de politie in aanraking, plegen steeds meer criminaliteit, eerder voor het geld dan voor het aanzien.
29
De Hoenderloo Groep zet haar deuren open Op zaterdag 5 juni 2010 kunnen ouders,
Op de ouderdag gaan we dieper in op dit onderwerp en
pleegouders en andere betrokkenen bij
willen we mensen enthousiasmeren om deel te nemen
jongeren een kijkje nemen op de locaties
aan de cliëntenraad. Maar de dag is ook vooral bedoeld
Hoenderloo, Deelen en Wezep. jongeren en
om ouders en betrokkenen bij de jongeren kennis te laten
medewerkers zorgen voor een gezellige dag om
maken met De Hoenderloo Groep. We zetten onze deuren
met elkaar in gesprek te gaan. Maar het is ook
open om hen te laten zien, horen en beleven waar de
een dag om een belangrijk onderwerp onder de
jongere aan zijn/haar toekomst werkt.
aandacht te brengen: de cliëntenraad.
Elke stem telt Wij vinden het niet alleen belangrijk om met elkaar te praten, maar willen ook jongeren en ouders betrekken bij de keuzes van onze organisatie. Jongeren doen dit al via de jongerenraad. Dé mogelijkheid om ouders of betrokkenen bij de jongere te laten participeren is een cliëntenraad te vormen die de belangen van de cliënten bewaakt en adviseert over verbeteringen. De raad bestaat uit ouders, verzorgers, gastgezinnen, vrijwilligers en jongeren en heeft een onafhankelijke voorzitter.
Wat doet de cliëntenraad? De cliëntenraad kan uit zichzelf of op verzoek van de directie van De Hoenderloo Groep vragen stellen aan de organisatie, een mening geven en bespreken wat er in de maatschappij speelt. Denk aan onderwerpen als gamen, agressie, kleedgeld, medicatieverstrekking, veiligheid op het terrein en verslaving. Adviezen van een cliëntenraad aan de directie dragen bij aan verbeteringen, houden ons scherp en zorgen ervoor dat we continu werken aan kwaliteitsverbetering.
30
Jongeren Én ouders! De Hoenderloo Groep heeft het goed voorbereiden en begeleiden van de terugkeer van jongeren naar de samenleving tot speerpunt gemaakt. Hierbij betrekken wij niet alleen de jongere zelf, maar zijn hele systeem, dus ook de directe familie, school, werk en vrienden. Dit gebeurt vanuit de overtuiging dat al deze gebieden nauw met elkaar verweven zijn. We doen dat bijvoorbeeld
Tanja Otte, expertisemanager Re-integratie en Activiteiten:
middels MultiDimensionele FamilieTherapie, kortweg MDFT, een door de Erasmus Universiteit ondersteunde
‘Al vanaf het moment van opname van een kind
methodiek die in de praktijk tot zeer goede resultaten leidt.
werken we toe naar de situatie waarin het weer
De Hoenderloo Groep is een van de eerste residentiële
naar huis of zelfstandig verder kan. Juist daarom
instellingen die MDFT biedt. Daarnaast gaan wij in
betrekken we liefst het hele systeem van het
samenwerking met het Trimbos-instituut gebruik maken
kind bij de behandeling. Bij elk nieuw te plaatsen
van het door het Nederlands Jeugdinstituut ondersteunde
kind bij expertisegroep ODD verrichten we een
‘Triple P’: het Positief Pedagogisch Programma. Dit
netwerkanalyse om de thuissituatie en de resterende
programma voor opvoedingsondersteuning is bedoeld voor
steunstructuren in kaart te brengen. Een van de
ouders ter voorkoming van verdere gedragsproblemen
mogelijkheden om de opvoedingsvaardigheden van
bij kinderen en bevordering van competent ouderschap.
de ouders en de band tussen ouders en kind te
Wij leren ouders gebruik te maken van de dagelijkse
versterken, is het Familienetwerkberaad, kortweg
communicatie in het gezin om hun kinderen adequaat
FNB. Deze systeemgerichte benadering neemt de
emotioneel te ondersteunen en hun sociale competentie en
behoeften van de familie en de hulpvraag van
probleemoplossend vermogen te stimuleren. De positieve
het kind tot uitgangspunt. Het is de bedoeling
krachten in een gezin en de competentie van ouders
om de familie, op basis van samen geformuleerde
worden zo versterkt en risicofactoren verminderd.
uitgangspunten, zelf een plan van aanpak te laten
Triple P wordt op dit moment al toegepast in de
maken. In dat plan is meestal een aantal dingen
leefgroepen. Door ook oudertrainingen aan te gaan bieden
opgenomen die zij zelf kunnen oplossen en zaken
bevorderen we eenzelfde aanpak van de leefgroepen en
die overblijven voor de professionele hulpverlening.
de thuissituatie. Methodieken die een steeds grotere
Als hulpverlener ga je uit van de kracht van de
plaats in gaan nemen binnen onze systeemaanpak zijn de
familie en treed je die waardenvrij tegemoet. Deze
netwerkanalyses en familienetwerkberaden: bijeenkomsten
niet-oordelende basishouding is een cruciaal principe
waarbij familieleden en/of bekenden zich in overleg met de
bij systeemgerichte interventies. Wij hebben de
jongere buigen over een te maken plan voor de oplossing
ambitie om zo met elk systeem van elk kind binnen
van bestaande problemen.
De Hoenderloo Groep aan de slag te gaan.’ 31
appels en peers Sinds het voorjaar van 2009 maakt De Hoenderloo Groep gebruik van conflictbemiddeling tussen leeftijdsgenoten: peermediation. Peer is het Engelse woord voor ‘gelijken’.
Peermediation wordt ingezet in concrete conflictsituaties tussen onze jongeren en is onderdeel van onze gerichtheid op hun empowerment. Sinds de invoering hebben al 8 peers tussen andere jongeren bemiddeld. De ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van conflicthantering heeft een positief effect op het sociale klimaat binnen De Hoenderloo Groep. Peermediation is een instrument om pestgedrag tegen te gaan en participatie aan leer- en groepsprocessen mogelijk te maken. Zonder commitment van de jongeren kan immers geen bemiddeling plaatsvinden. Feitelijk gaat het bij ons om co-mediation, waarbij twee neutrale jongeren bemiddelen tussen een jongere die betrokken is bij een conflict. De mediators noteren de oplossing, waarna alle partijen er hun handtekening onder zetten en de leiding van de uitkomst op de hoogte stellen.
32
denktank Kennis volop, maar deze is niet altijd ontsloten en de uitwisseling ervan kan beter. Zo is de waarde van praktische ervaringen nog te vaak onvoldoende zichtbaar en expliciet, waardoor deze maar weinig bijdraagt aan het vergroten van theoretische kennis. Tegelijkertijd profiteert het veld
14 t/m 21 november: Week van de Jeugdzorg
waarschijnlijk niet genoeg van alle theoretische kennis die al beschikbaar is. Dat is jammer, want hoe beter de match tussen de hulpvraag en de gekozen interventie, hoe beter
‘Gewoon jeugdzorg’
de kwaliteit van de hulpverlening. De Hoenderloo Groep wil een expertisecentrum worden binnen het veld van
Voor het 4 jaar op rij vond van 14 t/m 21 november 2009
de jeugdzorg. Actief zullen we systematisch praktische,
de Week van de Jeugdzorg plaats. Een Week waarin allerlei
theoretische en empirische kennis vergaren en opslaan
activiteiten werden georganiseerd door de provincies en
over onze doelgroep en de effectiviteit van onze zorg aan
jeugdzorginstellingen in het hele land. Het doel: de positieve
die doelgroep. We willen onze interventies beschrijven in
kant van de jeugdzorg belichten en daarmee een reëler beeld
combinatie met de theoretische inzichten die hierover
geven van wat er in de jeugdzorg bereikt wordt. Medewerkers,
voorhanden zijn. Deze beschrijvingen vormen de basis voor
politici én jongeren uit de jeugdzorg werkten nauw samen om
evaluatieonderzoek, dat op zijn beurt weer wordt gekoppeld
van deze Week opnieuw een succes te maken.
e
aan geldende wetenschappelijke inzichten. De Hoenderloo Groep zal hierbij nauw samenwerken met universiteiten en
Het thema van de landelijke campagne was ‘gewoon
onderzoeksbureaus om het wetenschappelijk niveau van het
jeugdzorg’. Dit thema benadrukt dat Jeugdzorg een
onderzoek te waarborgen. Binnen De Hoenderloo Groep is al
voorziening is waar je gewoon gebruik van kunt maken,
een grote verzameling data opgebouwd. In de toekomst willen
net als een huisarts of makelaar. Jongeren in de jeugdzorg
we deze eigen databank uitbreiden met recente en relevante
leiden vaak voor een groot deel een gewoon leven; ze gaan
literatuur, onderzoek en beschrijvingen van interventies.
naar school, sporten of spelen in een bandje. Medewerkers
Daarnaast wil De Hoenderloo Groep op basis van opgedane
van de Jeugdzorg zorgen ervoor dat de jongeren een zo
praktische en wetenschappelijke kennis nieuwe interventies
gewoon mogelijk leven leiden. Rondom dit thema werden
gaan ontwikkelen. Het zijn van expertisecentrum brengt ook
zowel landelijk als per provincie activiteiten georganiseerd,
de verantwoordelijkheid mee, opgedane kennis en expertise
waaronder stages voor burgemeesters, wethouders en
over te dragen. Daartoe willen we ons gaan toeleggen op het
statenleden. En gastcolleges op middelbare scholen.
organiseren van en spreken op bijeenkomsten en seminars, het publiceren in vakbladen en het delen van kennis via het internet. Op die manier kunnen andere instellingen direct profiteren van de getoetste inzichten.
33
Bijzondere stages bij DHG In het hele land zijn wethouders, Statenleden en burgemeesters op stage gegaan om een kijkje te
Stage-ervaring mevrouw Wieggers
nemen in de dagelijkse praktijk van het werk in de jeugdzorg. Mevrouw Wieggers, plaatsvervangend
De dag van mevrouw Wieggers begon op de
lid van de Commissie Jeugd, Gezin, Zorg, Welzijn
leefgroep voor jongens van het Heldringhuis. Even
en Cultuur (JZC), de heer Renkema, burgemeester
rustig op gang komen was er niet bij, want ze
gemeente Nijkerk en de heer Van der Velde,
mocht meteen mee naar school om de jongens op
wethouder gemeente Elburg, gingen op bezoek bij
te halen. Hier maakte ze kennis met een van de
De Hoenderloo Groep. Dat de stages een succes
gewoonten binnen De Hoenderloo Groep: “Iedereen
waren, blijkt uit de stageverslagen van de
van De Hoenderloo Groep geeft elkaar een hand,
stagiairs.
kijkt elkaar aan en zegt ‘hallo’. Zo laat je zien dat je respect hebt voor elkaar. Ik vond het mooi om mee te maken. Hier kunnen veel mensen buiten De Hoenderloo Groep nog van leren”. Na de indrukken van de leefgroep van de jongens van het Heldringhuis, nam mevrouw Wieggers een kijkje bij therapie en training. “Ik heb overal mogen kijken: dramatherapie, beeldende therapie en psychomotorische therapie en veel informatie gekregen. Therapieën die niet gemakkelijk zijn en toch zo vreselijk nodig. Traumaverwerking via deze vormen van therapie is meer dan gewone therapie, want het is zo heilzaam om bijvoorbeeld met een kostuum aan en een pruik op de emoties te laten komen of om met klei de boosheid en het verdriet in een beeld te stoppen”. Mevrouw Wieggers heeft een heel goed beeld gekregen van de noodzaak van dit soort vaktherapieën. Tot slot was het tijd voor de meidengroep van de Wijeblik. Daar heeft mevrouw Wieggers gepraat over de fasemethodiek die De Hoenderloo Groep
34
gebruikt. “Van fase 1 waarin je moet vragen of je
in beeld gebracht. Daarna wordt er een traject
naar de wc mag en je geen toegang hebt tot een
uitgestippeld. In de eerste fase is er ook geen
eigen kamer, tot en met fase 4 waarin je zelf
sprake van dat de jongere weer op bezoek kan
kunt bepalen wat je in je vrije tijd doet. Het vraagt
bij z’n eigen omgeving. Pas in een later stadium mag
heel veel van de kinderen, maar zeker ook van de
de jongere, en dan eerst nog onder begeleiding,
groepsleiding”.
terug naar de eigen omgeving. Ook de ouders
Mevrouw Wieggers wil vooral haar complimenten
worden betrokken bij het traject en ook zij worden
overbrengen aan de medewerkers die ze heeft
aangesproken op hun rol. Met name het betrekken
ontmoet, maar vooral ook aan de jongens en meiden
van de omgeving bij het totale proces vind ik een
van de leefgroepen Heldringhuis en Wijeblik. “Ze
uitermate sterk punt bij het traject dat De Sprint
hebben ervoor gezorgd dat ik een hele goede dag
biedt. Als de omgeving er niet bij wordt betrokken
heb gehad”.
lijkt het mij dat een jongere wel uitermate sterk in z’n schoenen moet staan om niet in oud gedrag te
Impressie stage de heer Renkema
vervallen. Sterk punt vind ik verder ook dat aan de jongens veel verantwoordelijkheid wordt gegeven ten opzichte van elkaar. Als men er al wat langer is,
‘Wat mag ik u te drinken aanbieden’ was de eerste
krijgt men verantwoordelijkheid voor een nieuweling”.
vraag die de heer Renkema kreeg van één van de studenten van De Sprint. Dit was de aanzet
Na een rondleiding door een van de studenten over
voor een uitgebreide warme lunch die hem werd
het terrein, kan de heer Renkema terugkijken op
aangeboden: “Samen met mij genoten nog zo’n
een positieve stage-ervaring: “Evaluerend aan het
dertig andere bezoekers van deze lunch waarbij
eind van de middag kwam ik tot de conclusie dat het
wij werden bediend door allemaal studenten van De
voor mij uitermate informatief is geweest. Ik wilde
Sprint. Naast het feit dat de lunch uiterst smakelijk
graag informatie opdoen bij een instelling die veel
was, vond ik de bediening van een niveau waar menig
met jongeren te maken heeft die voor overlast
horecagelegenheid nog een puntje aan kan zuigen.’
zorgen in de woonomgeving en die daarnaast niet een erg rooskleurig toekomstperspectief hebben.
Na de lunch kreeg de heer Renkema uitleg over
Dit wilde ik mede omdat het vraagstuk ook voor mij
het behandelprogramma van De Sprint: “Er is veel
steeds meer is gaan leven sinds wij in onze regio een
aandacht voor het sociale netwerk waaruit de
veiligheidshuis hebben. Waar het veiligheidshuis soms de
jongen komt. Zowel de groepen waar de jongere
voordeur is wil je wel eens weten wat het vervolg is.
deel van uitmaakte als de gezinssituatie worden
Daar heb ik nu een duidelijker beeld van gekregen”.
35
Een ‘liefdeslesje’ tijdens jeugdzorg on tour 4 medewerkers van DHG gaven gastcolleges
doel was meer realiteit aan te brengen in dit beeld en de
aan leerlingen van het Isendoorn College in
leerlingen alert te maken op de gevaren van bepaalde
Warnsveld en het Candea College in Duiven.
internetsites (hyves, partyflock, partypeeps, MSN etc). Ook
Saskia Volmerink, pedagogisch medewerker,
de weg van veel geweld hebben we belicht.
vertelt over haar ervaring.
We hebben daarnaast aandacht besteed aan wat leerlingen kunnen doen als zij vermoeden dat een van hun vriendinnen
In het kader van de Week van de Jeugdzorg heb ik samen
in contact is geraakt met een (mogelijke) pooier.
met Annerieke Hoetink, medewerker Communicatie, op woensdag 18 november 2 gastlessen verzorgd op het
Het belang van een goede, no-nonsense en to-the-point
Isendoorn College te Warnsveld. Op verzoek van het
voorlichting is eens te meer duidelijk geworden! De
Isendoorn College was het onderwerp van de gastlessen
leerlingen hebben hierbij meer baat dan bij de ‘lieflijke’
‘Loverboyproblematiek’.
voorlichting, waarvoor toch nog vaak wordt gekozen
Met een oude Amerikaanse schoolbus werden de
en waardoor het beeld van loverboys (pooiers) wordt
gastdocenten (jongeren en hulpverleners) naar het
‘geromantiseerd’.
Isendoorn College gebracht. Na een duidelijke, grappige en muzikale inleiding van S7N , gingen de gastlessen van start.
Onze ervaring en die van andere gastdocenten is dat de leerlingen door ‘tha bus on tour’ een beter en reëler beeld
Om een beter beeld te krijgen van De Hoenderloo Groep en
krijgen van Jeugdzorg, waarmee de drempel wordt verlaagd
residentiële jeugdzorg, lieten we een voorlichtingsfilmpje
om aan de bel te trekken als er moeilijkheden thuis of op
van De Hoenderloo Groep zien. Door middel van het spel
school zijn. Ook het beeld van jongeren die met Jeugdzorg
‘petje op, petje af’ en een discussiemoment aan de hand
in aanraking zijn gekomen, hopen wij samen met onze
van stellingen, gaven wij de leerlingen op actieve en speelse
collega-gastdocenten te hebben genuanceerd.
wijze informatie over ‘loverboys’, hun werkwijze en de slachtoffers.
Al met al was het een zinvolle en leerzame dag die zonder twijfel voor herhaling vatbaar was!
Wat opvalt, is dat de kennis over dit onderwerp bij de
36
leerlingen gestoeld is op een aantal, inmiddels achterhaalde
Van januari t/m mei 2010 wordt ‘tha bus on
principes. Zo bestaat nog steeds het beeld dat pooiers
tour’ voortgezet. Op 5 middelbare scholen in
de meisjes paaien met cadeautjes en veel aandacht. Ons
Gelderland. Meer info: www.thabus.nl
Een beetje gewoon geluk dankzij kinderhulp Al heel wat jaren kunnen jongeren die bij ons
Zij beleefden hoe het is om de wereld vanuit een luchtballon
verblijven rekenen op hulp van Nationaal Fonds
te bekijken. Voordat het zover was, bouwden ze samen met
Kinderhulp. Of het nu gaat om een presentje
de piloot en de crew de ballon op. Hier kwam het dus aan op
op Sinterklaasavond, de opbrengt van de
een stukje teamwork! Natuurlijk legde de piloot precies aan
Kinderhulpcollecte, een tafeltennistafel of
de passagiers uit hoe de ballon moest worden opgebouwd,
een substantiële financiële bijdrage voor de
hoe de vaart verliep en wat belangrijk was tijdens de vaart
zomerkampen: Kinderhulp geeft jongeren graag
en de landing. En toen was het zover: iedereen ging aan
‘een beetje gewoon geluk’. 8 jongeren van DHG
boord en de ballon steeg op. Wat hebben ze genoten van
gingen zelfs met Kinderhulp de lucht in!
het uitzicht!
37
gezinshuis plus In 2010 worden op 2 locaties ‘Gezinshuizen Plus’ gerealiseerd. Deze prachtig ontworpen gebouwen zullen elk plaats bieden aan 2 gezinsgroepen. De ‘plus’ verwijst naar de voordelen die het specifieke ontwerp van deze gezinshuizen meebrengen. In het huis zijn de vertrekken van het ‘eigen’ gezin van de gezinsgroepouders ruimtelijk afgeschermd van die van de rest van de groep. Dat heeft talloze voordelen. Op de eerste plaats biedt deze mogelijke scheiding tussen werkvloer en woning van het gezin de gezinsgroepouders meer veiligheid en privacy. De scheiding betekent ook meer continuïteit voor de jongeren, die als de gezinsgroepouders niet werken, zelf toch in het huis op de groep kunnen blijven. In het gezinshuis zal een aparte slaapen werkruimte aanwezig zijn voor een extra medewerker, die de gezinsgroepouders kan ondersteunen en vervangen bij afwezigheid, zonder daartoe de privévertrekken te hoeven betreden. Omdat de gezinshuizen als 2-onder-1-kap zijn gegroepeerd, wordt gebruik door de gezinnen van elkaars expertise, tijd en capaciteit gestimuleerd en vergemakkelijkt. Bij de bouw van de gezinshuizen wordt door De Hoenderloo Groep maximaal geïnvesteerd in duurzaamheid.
‘Wanneer jongeren niet meer thuis kunnen wonen, bestaat de plicht om hen, indien mogelijk, te laten deelnemen aan een gezinsleven.’ Minister voor Jeugd en Gezin A. Rouvoet, februari 2009
38
Afbeeldingen: GOBAS architecten, Apeldoorn
sporthal
paddenpoel
De Hoenderloo Groep gelooft in grote aandacht
42 kikkers en salamanders zagen we bij onze paddenpoel
voor het zogenaamde ‘derde milieu’: therapie,
deze zomer! Langzamerhand zijn paddenpoelen,
training en activiteiten. In 2010 starten we
van oorsprong drinkpoelen voor het vee, een uniek
daarom met de bouw van een nieuwe sporthal die
landschapselement geworden. Een goed aangelegde poel
de oude moet vervangen. Ook dit gebouw wordt
is een kraamplaats voor kikkers, padden en salamanders
een staaltje organische architectuur, waarbij
en verschillende plantensoorten. Ook vogels maken graag
de hal volledig in het bosrijke landschap
gebruik van onze poel om er te drinken en te baden.
zal worden geïntegreerd. Door de sporthal
Duikelende libellen, schaatsenrijders, vlinders, maar vooral
letterlijk ‘onder’ te brengen in een begroeide
het zomeravondconcert van kikkers en padden was een hele
heuvel valt het gebouw weg in het landschap,
belevenis. Een poel aanleggen is meer dan een gat graven
terwijl het heuveldak van de hal tegelijkertijd
en maar afwachten wat er gebeurt. We hebben rekening
dienst kan doen als tribune voor publiek bij het
gehouden met de grondwaterstand, de vegetatie in de
naastgelegen sportveld.
buurt, de omvang en de diepte van de poel en de ligging ten opzichte van de zon. Bij een goed aangelegde poel dient de
Van The Cool Factor:
oever aan de zuidkant minder steil af te lopen. Deze kant
‘Vandaag, 10 november 2009, was de aftrap van het
wordt door de zon beschenen en het water warmt daardoor
toernooi der toernooien: het zaalvoetbaltoernooi van De
sneller op - ideaal voor de opwarming van de koudbloedige
Hoenderloo Groep! In de middagklasse strijden 7 teams
dieren en ontwikkeling van eitjes en larven. De poel is meer
tegen elkaar voor die velbegeerde 1ste prijs, waarbij
dan een meter diep, zodat de kikkers en padden er in de
sportiviteit voorop staat! In poule 3 zijn 2 teams zeer
modderbodem kunnen overwinteren.
gelijkwaardig aan elkaar, maar alle teams kunnen nog 1ste worden. In poule 4 heeft ‘Spanje’ het moeilijk, alle andere
De paddenpoel is aangelegd door jongeren, de
teams strijden ook na de 1ste speeldag nog mee voor de
Plantsoenendienst van DHG en relaties en medewerkers
1ste plaatsen. In het avondprogramma strijden 6 teams om
van Obvion
de 1ste plaats. In poule 1 heeft ‘Somalië’ kostbare punten laten liggen in hun eerste ontmoeting met ‘Frankrijk’; de kleine Franse jongens waren veel te sterk voor de grote Somaliërs. Na deze mentale tik voor Somalië heeft het zich zeer goed herpakt tegen ‘Engeland’.
39
saffier Enige jaren geleden werd steeds duidelijker
sociale netwerk in Nederland voorbereid. Dit project
dat maatschappelijk behoefte bestond aan een
dat onder de oorspronkelijke naam Valor grotendeels in
passend residentieel zorgaanbod voor meisjes
India werd uitgevoerd, wordt wegens organisatorische en
van 14 tot 18 jaar met problemen op het gebied
veiligheidsredenen niet in dat land voortgezet. Uit proces-
van relaties en seksualiteit. De Hoenderloo
en evaluatieonderzoek blijkt niettemin dat Valor een
Groep heeft daarop een behandelaanbod in het
behandelklimaat heeft gekend waarin de meisjes zich veilig
buitenland ontwikkeld voor deze jongeren
voelden, rust vonden, een positieve relatie aangingen met
met een historie van relatieverslaving of
hun begeleider, tot zelfreflectie en probleembesef kwamen
misbruikrelaties in combinatie met gezags- en
en de motivatie ontwikkelden om in Nederland ‘een ander
gedragsproblemen. In 3 fasen maken de jongeren
leven op te bouwen’.
zich los van de oude situatie, wordt nieuw gedrag aangeleerd en bestendigd en volgt intensieve
Vanwege het inhoudelijk succes van Valor heeft De
nazorg.
Hoenderloo Groep besloten een dergelijk specialistisch programma onder de naam Saffier aan te bieden binnen de
De gedwongen separatie die samengaat met het buitenlands
grenzen van de Europese Unie. Op basis van het onderzoek
verblijf maakt zelfreflectie en het aangaan van een
en de ervaringen met Valor is het programma op onderdelen
werkrelatie mogelijk. De meiden verrichten er betekenisvol
aangepast en worden de therapeutische interventies vorm
werk en herstellen hun dag- en nachtritme. Op afstand
gegeven in samenwerking met GGNET, organisatie voor
wordt het schoolwerk gecontinueerd en herstel van het
Geestelijke Gezondheidszorg in de provincie Gelderland.
De saffier verleent zijn eigenaar kracht. De steen werkt kalmerend, bevordert de geestelijke gezondheid, geeft wijsheid en inzicht. Saffier draagt het woord ‘safe’ in zich. Veiligheid staat, als binnen de gehele Hoenderloo Groep, in dit project centraal.
40
Onderwijs in stijl 2010 wordt een jaar van beweging. Vanuit het onderwijs
In een stageomgeving – zoals het MLC – kan de jongere
gaan we nog veel sterker dan daarvoor koppelingen leggen
het beroep in de praktijk ervaren. Om dit te realiseren
tussen opleiden en relevante arbeidsmarktperspectieven.
zal samenwerking met bedrijven, instellingen en collega-
Dat varieert van timmerman tot webdesigner en ICT-
onderwijsinstellingen de rode draad zijn.
programmeur. Daarnaast gaan we een omgeving creëren waarin de jongere
Binnen het onderwijs gaan we ook aan de slag met manieren
via een soort Hyves-omgeving in contact wordt gebracht
van leren. Zijn er dominante vormen van leren bij de jongeren
met een life-coach. Dat is iemand die de door de jongere
te ontdekken? Hoe kunnen we bijvoorbeeld maximaal
gewenste beroepspraktijk al beoefend. Zo krijgt de jongere
inspelen op het leren van een jongere met een autistische
een goed beeld wat het beroep eigenlijk is en wat ervoor
achtergrond en een jongere met een ADHD-diagnose?
nodig is om hiertoe te komen.
Op die vragen – en andere – willen we antwoord krijgen.
41
Obvion relatiedagen voor derde jaar bij DHG Op 15 en 16 september 2009 vonden de Obvion
Een geslaagde laatste keer
relatiedagen plaats in Hoenderloo. Voor het
Dit was de afsluiting van de Obvion relatiedagen in
derde jaar op rij waren hypotheekadviseurs
Hoenderloo. In drie jaar is er onder het motto ‘samen
en Obvion bij De Hoenderloo Groep te gast. De
ondernemen = samen bouwen = samen dromen’ heel wat
dag werd gestart met de onthulling van een
werk verzet. Intermediairs en medewerkers van Obvion,
gedenkmonument en vervolgens deden de gasten,
evenementenbureau Joffi, medewerkers van DHG en
medewerkers van DHG en jongeren tijdens
jongeren hebben gezamenlijk een schuur gesloopt om plaats
inspirerende workshops nieuwe ervaringen op.
te maken voor een zorgboerderij, een terrein betegeld en een uitdagend survivalparcours gerealiseerd. Daarnaast
3 onderwerpen voerden de boventoon tijdens de
heeft Obvion ook financieel een aantal belangrijke projecten
relatiedagen: passie, flow en durf. Zo was er een
mogelijk gemaakt zoals de gedenkplek en de start van de
voetbalclinic van de bekende freestyle voetballer Soufiane
jongerenboerderij. Maar vooral ook de ontmoeting tussen
Touzani, een workshop van Jan Bommerez over de werking
jongeren en volwassenen uit een wereld die ze niet kennen,
van het verschijnsel flow en deden de deelnemers tijdens
is leerzaam en waardevol geweest.
verschillende sessies bijzondere zintuiglijke ervaringen op. De boodschap van de dagen was duidelijk: als je buiten de bestaande kaders durft te kijken, luisteren en voelen, zijn er meer kansen dan je denkt. Je creëert kortom je eigen kansen.
100% inzet en enthousiasme Veel medewerkers en jongeren van De Hoenderloo Groep hebben aan de organisatie van de relatiedagen meegewerkt. De afdeling Consumptief van het Hoenderloo College heeft net als de vorige twee jaren met veel inzet en enthousiasme de catering verzorgd. De reacties van de gasten waren erg positief! Ook namen jongeren uit de Jongerenraad de begeleiding van de workshop Zintuigendoolhof op zich en deden diverse medewerkers uit alle geledingen van DHG mee aan de passie workshop. En niet te vergeten hebben tal van medewerkers een belangrijke rol gespeeld in de organisatie van het evenement.
42
gedenkplek In 2009 is voor en door onze jongeren een monument gerealiseerd. Een plek om jongeren te gedenken die zijn overleden gedurende de periode dat zij bij ons woonden en/of naar school gingen. Een plek voor jongeren die in hun eigen leven met een groot verlies zijn geconfronteerd. Een plek waar je kunt zijn met je eigen gedachten.
32 ideeën droegen de jongeren aan bij architect Pieter de Visser, die het monument op grond van hun wensen ontwierp. Zoals bezoekers in de voegen van de Klaagmuur
Pieter de Visser, architect:
schriftelijke boodschappen steken, kunnen de jongeren op de gedenkplaats persoonlijke briefjes achterlaten in een scheur
‘Dit was voor mij een ontroerend project. Wat
in de muur, die alleen voor insiders vindbaar is. In de nissen
hebben de jongeren sterke en originele ideeën
bevinden zich ledlampjes, zodat je er ook ’s avonds kunt
geformuleerd ten aanzien van het monument! Het
zitten. Het monument zal worden omgeven met bomen en
moest een intieme plek zijn, bijna een hut zoals
struiken, zodat het aan het oog onttrokken is en opgaat in het
kinderen die wel bouwen: een plek van waaruit je
landschap.
iets van je omgeving kunt waarnemen zonder zelf gezien te worden. Binnen moesten nissen in de muur worden gemaakt. De nissen hebben een transparante achterwand gekregen, opdat je het leven achter de dood weer kunt zien. Verder hadden de jongeren graag water in het monument. Als het windstil is hoor je dat nu zachtjes stromen. Naast de nissen kun je graffiti aanbrengen op het stucwerk. Ik heb begrepen dat het monument inmiddels ook wel wordt gebruikt door medewerkers, gewoon, om er zich te kunnen terugtrekken en in stilte even tot rust te komen. Dat vind ik mooi.’
“Een zeer bijzonder begin van de dag om in de regen dit mooie monument te openen, een fijn gevoel dat wij daar een bijdrage aan geleverd hebben” Douwe Dijkstra, Adjunct Directeur Obvion Marketing & Sales
43
‘Respect voor elke jongere die bij ons wordt geplaatst: dat dragen we uit.’ Enkele jaren geleden is JeugdzorgPlus De
verschilt van andere instellingen: zij hebben hekken,
Hoenderloo Groep binnen geslopen. Een beetje
camera’s, separeer en gesloten deuren - wij niet. En we willen
besmuikt misschien, want is er eer te behalen
ze liefst ook niet.
aan gesloten jeugdzorg? Volmondig ‘ja!’, zegt Wim van Ernich, door DHG aangetrokken als
Hoe beveilig je dan?
verandermanager op de Kop van Deelen. Juist
De enige toegangsweg naar het terrein heeft een slagboom
binnen JeugdzorgPlus immers komt het aan op de
en er is gedurende de nacht en het weekend permanente
kwaliteit van de relatie met een jongere. Van
bewaking. Het is niet zozeer dat wij dat doen om de
Ernich over succes in de wereld van de gesloten,
maatschappij tegen onze jongeren te beveiligen; wij doen het
maar voor DHG zo open mogelijke jeugdzorg.
meer om onze jongeren te beschermen tegen de buitenwereld.
‘Onze preventie schuilt in persoonlijke nabijheid.’
Loverboys, mensenhandelaars, alles komt hier aan de poort… Maar het terrein is relatief open, dat wil zeggen niet omheind.
Wat is JeugdzorgPlus eigenlijk?
Als je per se weg wilt lopen, lukt je dat ook.
Er is een groep jongeren die tussen wal en schip vallen en waarvoor onvoldoende behandelaanbod bestond. Het gaat om jongeren met ernstige gedragsproblematiek, meestal in combinatie met een beschadigd thuismilieu, die een gevaar vormen voor zichzelf of voor anderen. Door hen te behandelen in het kader van JeugdzorgPlus wordt voorkomen dat ze zich aan de behandeling onttrekken, of dat anderen
Goed: 1 poort, 1 toegangsweg, 1 slagboom. Verder?
hen aan deze zorg onttrekken. Bureau Jeugdzorg en de Raad
Om te verhinderen dat jongeren in de
voor de Kinderbescherming kunnen de kinderrechter om een
netwerk activeren of kunnen onderhouden, leveren de
machtiging gesloten plaatsing vragen.
jongeren bij binnenkomst hun telefoon in en mogen zij niet
1e fase hun oude
op het internet. Maar de deur van het gebouw gaat niet op
44
Wat is het verschil met een Justitiële Jeugd
slot, ook ’s nachts niet. De beveiliging zit hem dus vooral
Instelling?
in de opgelegde beperkingen, de controle daarop en de
Nou, JeugdzorgPlus is juist ontwikkeld om jongeren uit het
aanwezigheid van voldoende personele bezetting. Naarmate
strafrecht te houden. Onze jongeren zitten niet bij ons op
een jongere verder in de behandeling komt kan hij zich vrijer
grond van een strafrechtelijke uitspraak. De Kop van Deelen
bewegen en krijgt hij meer privileges.
Is het mogelijk om JeugdzorgPlus Instelling te
de media en de politie begrip voor hebben. Het karakter van
zijn, en tegelijkertijd je visie te bewaren op het
onze relatie met de jongeren en ons inzicht in hun systeem
opsluiten van je jongeren – namelijk als iets dat
brengt trouwens mee dat we veelal weten waar we ze weer
niet wenselijk is?
op kunnen halen…
Wel met voldoende personele bezetting; na die eerste, het liefst zo kort mogelijke, beheersingsfase komt de
Bedoel je nu: dat weglopen in het begin nemen we
professionele relatie van de medewerkers met de jongeren in
erbij?
plaats van de beveiliging en beperkingen.
Dat moeten we er met z’n allen bijnemen!
Dat je dat aandurft!
Zijn de maatschappelijke verwachtingen van
Dat wil ik omdraaien: opsluiten werkt niet. Te grote groepen
JeugdzorgPlus soms te hoog? Dit kabinet zou wel
werken niet. Te weinig investeren in de relatievorming werkt
even een oplossing bedenken om alle stoute
ook niet. Het pedagogisch basisklimaat op de groep moet
kinderen weer in het gareel te krijgen…
eenduidig zijn, maar we willen intensieve banden aangaan
Nou, de politiek en de media leggen inderdaad een hoog
met de individuele jongeren zelf. Die 1 fase van beheersing
verwachtingspatroon neer. Terwijl dit een probleem is dat
is voor het personeel daarom verschrikkelijk moeilijk. De
je niet even in een paar jaar oplost. We hebben niet alleen
jongere wordt tegen zijn wil ergens naartoe gebracht, die is
onze beperkingen, maar bovendien tijd nodig om te leren
woedend, vertrouwt niemand, maakt veel kabaal, wil weg.
en te zoeken naar mogelijkheden. Ondertussen vragen
Wij voelen een maatschappelijke verantwoordelijkheid om
we om respect voor de successen die we boeken. Weet je,
met zo’n jongere tot het uiterste te gaan. Kijk, wat iedereen
de zorg die onze mensen bieden gaat veel verder dan de
moet begrijpen is dat wij hier een giga-klus klaren. Zonder
meeste andere vormen van zorg in de samenleving. Dat
ons ingrijpen zouden deze jongeren zonder meer vaak in
verdient respect, en daar werken we aan. Zo bestonden er
de gevangenis of verkeerde circuits terecht komen, en wij
bij de politie nogal wat misverstanden over onze weglopers.
proberen ze daar met man en macht uit te houden. Van de
Logisch: als je niet weet op welke manier wij met deze
nabijheid van onze pedagogisch medewerkers en de snelheid
jongeren willen werken, denk je al gauw: bij Deelen hebben
waarmee zij een relatie met de jongeren kunnen aangaan,
ze de boel niet op orde. Nu is het contact met de politie heel
gaat onze preventie uit. Dat is de formule van De Hoenderloo
goed en werken we zelfs samen aan protocollen. Daar gaat
Groep. Het vervelende is dat er daardoor in de eerste fase
het om: wat doe jij, als ketenpartner, om te helpen bij het
relatief veel weglopers zijn. Maar daar moeten het publiek,
klaren van deze gigantische klus.
e
45
Dan heb je het dus over inzicht.
Kleinere groepen, intensievere begeleiding,
Ja, over inzicht, maar ook over bereidheid en realiteitszin.
aangaan van diepere relaties: het gevaar bestaat
Over proactief samenwerken. Uitwisselen van expertise
van een oneindige vraag aan de organisatie om
en know how. Met elkaar in gesprek gaan over plaatsing.
meer geld, capaciteit, ruimte, middelen, diensten…
Wat ik daarmee bedoel? Nou, wij moeten de jongeren bij
Je zou zelf haast slachtoffer worden van je
ons plaatsen die wij van Bureau Jeugdzorg toegewezen
kwaliteitsimpulsen!
krijgen. Dat is echt een kwestie van accepteren! Er wordt
Ja, het is de kunst om zover mogelijk te komen met de
nog te weinig gekeken naar onze capaciteit of naar de
beschikbare middelen - in het volle bewustzijn van een
samenstelling van onze groepen op dat moment. Wij moeten
zekere mate van handelingsverlegenheid. Daarmee moeten
zo’n jongere bedienen - of we kunnen of niet, of de groep het
we leven. Daarnaast moeten we er, als samenleving in
aankan of niet. Dat kan beter.
het algemeen, voor waken deze jongeren onze eigen normen, oordelen en verwachtingen op te leggen. Het
Welke is de positie en identiteit van de Kop van
normatieve durven loslaten. Dat zou ook de polarisatie
Deelen binnen de huidige JeugdzorgPlus?
kunnen verminderen, het onderscheid tussen ‘de goede’ en
We hebben ruim 50 plaatsen en gaan in 2010 uitbreiden
‘de slechte’ jongeren. De Hoenderloo Groep heeft oprecht
naar 80. Daarnaast zoeken we blijvend naar alternatieve
respect voor de persoon die een jongere is op het moment
manieren om groepen te vormen. Vooral meidengroepen
dat hij bij ons binnen stapt. En dat dragen we uit.’
zijn uiterst complex, omdat manipulatie en samenspel de medewerkers buitenspel kunnen zetten. Innovatief is het feit dat wij daarom kleine groepen van 3 meiden hebben gevormd, elk met 2 vaste begeleiders. Omdat de begeleiding dieper en nabijer in het leven van die meiden komt, wordt de relatie veel beter en het persoonlijk profiel veel scherper. We zetten continu in op uitbreiding van capaciteit en kwaliteit.
46
JeugdzorgPlus Op grond van een uitspraak van de rechter kunnen kinderen verblijven in een gesloten instelling. Zo’n maatregel kan worden opgelegd door een strafrechter of door een civiele rechter. Bij de eerste maatregel, die is gebaseerd op het Wetboek van Strafrecht, staat het penitentiaire karakter voorop. De tweede situatie betreft er een uit het Burgerlijk Wetboek. Hier gaat het om bescherming van kinderen die zelf geen beroep op jeugdzorg (kunnen) doen, maar deze
Omdat mensen bij ‘gesloten’ vaak aan een gevangenis
wel nodig hebben. Omdat een deel van deze jongeren met
denken en wij dat niet (willen) zijn, gebruiken wij liever de
een vrijwillig aanbod niet kan worden bereikt, kan de civiele
term JeugdzorgPlus. De Wet op de Jeugdzorg maakt mogelijk
rechter besluiten deze kinderen in een gesloten setting te
dat binnen de ‘gesloten jeugdzorg’ extra maatregelen kunnen
doen verblijven.
worden genomen, die verband houden met de specifieke
Vóór de nieuwe Wet op de Jeugdzorg werden deze twee
problematiek van de jongeren. Wanneer deze beperkende
verschillende groepen kinderen noodgedwongen bij elkaar
maatregelen noodzakelijk geacht worden, nemen we die op
gebracht in dezelfde gesloten instellingen. Dat dit tot
in het hulpverleningsplan van de jongere.
zeer ongewenste situaties leidde zal niemand verbazen.
Jan Renes, pedagogisch medewerker:
De gewijzigde Wet op de Jeugdzorg wijst daarom aparte instellingen aan die jeugdigen op grond van een uitspraak van de civiele kinderrechter jeugdzorg kunnen bieden in een
‘Het basisklimaat op onze groep staat nu veel meer
gesloten setting. Voor het verkrijgen van een machtiging is
in het teken van controleren dan van vertrouwen.
het nodig dat het bureau jeugdzorg een indicatie ‘verblijf’
Vooral in de eerste fase van de behandeling moet
stelt en verklaart dat geslotenheid noodzakelijk is. Onze
een jongere overal toestemming voor vragen, van
locatie Kop van Deelen is aangewezen als zo’n instelling voor
het halen van een glaasje water tot naar de wc
verblijf van jongeren met een ‘machtiging voor gesloten
gaan. Door de beperkende maatregelen kom je veel
jeugdzorg’. Er kunnen maximaal 50 jongeren wonen.
meer in het privé van de jongere. Je mag alleen een maatregel uitvoeren als deze ook genoemd is in het hulpverleningsplan. Te denken valt bijvoorbeeld aan het inzien van post van een jongere, pakken en vasthouden maar soms ook fouilleren.’
47
bij de beesten af De prachtige natuur en het unieke gevoel van
dieren op het gedrag van een selecte groep jongeren. De
ruimte op de Veluwe zetten we graag nog meer
resultaten van dit onderzoek worden vergeleken met die
in ten behoeve van jongeren. Daarom hebben
van een controlegroep. Een onderzoeker, verbonden aan de
we ons afgevraagd of en hoe we hun contact
Utrechtse faculteit Diergeneeskunde, gespecialiseerd in de
met onze dieren in de weilanden en op de
interactie tussen mensen en dieren, begeleidt het project.
boerderij gerichter kunnen aanwenden voor de
Er is bewust gekozen voor onderzoek naar het effect van
ontwikkeling van kinderen.
de omgang met dieren als activiteit, dus niet zozeer binnen een therapeutische setting. Verwachting is dat benadering
48
Na een succesvolle proef op kleine schaal start De
van jongeren middels Animal Assisted Activities een mooie
Hoenderloo Groep medio 2010 daarom een practice
uitbreiding is van onze middelen om met hen te werken en
based onderzoek naar de effecten van de omgang met
contact te maken.
Plas en spuug Een deel van onze jongeren kampt met verslavingsproblemen. Een aantal van onze behandelingen is er dan ook op gericht, jongeren op een verantwoorde manier te leren
Jannie Klok, verpleegkundige op de medische dienst:
omgaan met middelen als alcohol en drugs. In 2009 werden bij onze jongeren in dat kader speekseltesten afgenomen en
‘Bij binnenkomst ondertekent de jongere een
487 urinemonsters onderzocht.
formulier, waarin staat dat hij toestemming geeft voor urineonderzoek. Daarna moet de jongere zijn handen wassen en handschoenen aantrekken. Op die manier voorkomen we dat ampullen met chloor of iets soortgelijks onder de nagels kunnen worden meegesmokkeld om aan de urine toe te voegen. Boven het toilet is een spiegel bevestigd, opdat we kunnen monitoren of er niet met de urine wordt gesjoemeld. Zo heb ik eens een jongere water uit de toiletpot aan het buisje urine zien toevoegen… We sturen de monsters naar Gelre Ziekenhuizen. Standaard wordt de urine onderzocht op sporen van cannabis, maar op aanvraag kan ook worden getest op de aanwezigheid van XTC, amfetaminen, cocaïne, methadon, opiaten, slaap- en kalmeringsmiddelen. De uitslag, die na 2 of 3 dagen retour komt, wordt aan de groepsleiding doorgebeld of gemaild. Wat betreft andere zaken houden wij ons overigens gewoon aan ons medisch beroepsgeheim; de uitslag van een SOAtest bijvoorbeeld wordt uitsluitend aan de jongere zelf meegedeeld. Onze (medische) kennis over jongeren wordt niet gedeeld met derden, behalve met toestemming van jongeren zelf. Ik merk dat ze dat heel fijn vinden.’
49
papier versus praktijk: 426 plekken‡ 426 jongeren Het is een simpele redenering: als je 426 plekken
bij DHG te laten verblijven en ze vervolgens door te sturen
hebt, dan kun je ook 426 jongeren behandelen.
naar een lichtere vorm van zorg in de buurt van het gezin/
Helaas is een bezettingspercentage van 100% in
systeem van de jongeren. Door deze ontwikkeling zijn veel
de praktijk vaak moeilijk te realiseren.
gezinsgroepouders gestopt; zij wilden juist voor een langere periode ondersteuning en stabiliteit bieden aan jongeren. Het
2009 was voor De Hoenderloo Groep een uitdagend jaar.
vertrek van deze medewerkers heeft enorme gevolgen voor
Naast de landelijke ontwikkelingen waren wij zelf ook volop in
onze bezetting. Het af- en opbouwen van een gezinsgroep
ontwikkeling. In deze woelige tijd was het een grote uitdaging
kost veel tijd.
om een goede match te maken tussen vraag en aanbod. Ten slotte was het in 2009 noodzakelijk om een aantal Ten eerste is het afgelopen jaar hard gewerkt om de ombouw
groepen tijdelijk te sluiten, vanwege crisis op de groep.
van Glen Mills naar een nieuw aanbod De Sprint te realiseren.
De problemen werden voornamelijk veroorzaakt door de
Met De Sprint is een nieuw aanbod voor groepsgevoelige
verzwaring van en veranderingen in de doelgroep; het
jongens gecreëerd in het kader van de gesloten jeugdzorg.
personeel was daar kwalitatief en kwantitatief nog niet
Het probleem was echter dat jongeren niet werden
voldoende tegen opgewassen. Vooral in de JeugdzorgPlus
aangemeld. Hierdoor waren nog niet eens de helft van de
bleek de doelgroep zwaarder te zijn dan van te voren
plekken bezet. Als gevolg van deze tegenvallende bezetting
was ingeschat. Omdat de veiligheid voor jongeren én
zal JeugdzorgPlus op De Sprint in 2010 worden afgebouwd en
medewerkers de eerste prioriteit is, is het besluit genomen
wordt gestart met cliënttrajecten op de Kop van Deelen.
om groepen te sluiten en zaken anders te organiseren. Inmiddels zijn daarin de nodige stappen ondernomen en zijn
Een andere ontwikkeling is dat wij net als andere
groepen weer geopend. We hebben een nieuwe interventie
jeugdzorginstellingen in willen en moeten zetten op het
ontwikkeld voor de meidengroepen en investeren in de
verkorten van de duur van onze behandeling. Jongeren
professionalisering van medewerkers om ze beter voor te
moeten weer zo snel mogelijk terugkeren naar de regio waar
bereiden op de veranderende doelgroep.
ze vandaan komen. Belangrijk doel in de behandeling is dan
Op basis van de ervaringen opgedaan in 2009 hebben we
ook om vooral in te zetten op het versterken van het systeem
nieuwe plannen gemaakt voor 2010 om een betere match
van de jongeren. Het verkorten van de behandeling bij DHG
te maken tussen de vraag die aan ons wordt gesteld en het
heeft belangrijke implicaties voor onze gezinsgroepen. In het
aanbod dat wij bieden. In 2010 streven we ernaar om voor
verleden zaten daar vooral de jongeren die meerdere jaren bij ons verbleven. Nu wordt erop gestuurd om jongeren korter
50
426 jongeren een goede behandelplek te kunnen bieden. We gaan 100% voor 100%.
10.800 kopjes koffie Brasserie Buiten heeft het druk! Er zijn maar liefst
10.800
jongeren verwacht dat ze normaal functioneren. Bij Brasserie
kopjes koffie geserveerd het afgelopen jaar. De Brasserie
Buiten kunnen ze nog wel eens
- gelegen in Apeldoorn Noord - is een leeromgeving voor
weer 2 of 3 vooruit te zetten.
1 stapje terug doen om er later
jongeren van met name De Hoenderloo Groep, maar ook voor leerlingen van andere scholen. Het afgelopen jaar zijn
De leerplek voor jongeren van het Hoenderloo College is
3 jongeren met een diploma de deur uit gegaan. 2 daarvan
echt een stap naar buiten. Ze moeten op tijd aanwezig zijn,
kregen direct werk en 1 ging naar een andere opleiding. Met
zelf met het openbaar vervoer reizen, allerlei verschillende
3 scholen uit het speciaal onderwijs is er ondertussen een
klanten ontvangen en zich aan de spelregels van de werkgever
samenwerking aangegaan. Zo maakt het Edison College
houden. Zin of geen zin, de gast mag het niet merken.
gebruik van de Brasserie voor stageplekken. Ondertussen is er aan ongeveer 20 jongeren van het Hoenderloo College
Mensen weten de weg te vinden naar de Brasserie en ook
een stageplek geboden het afgelopen jaar, niet alleen voor de
meetings van De Hoenderloo Groep worden daar vaak
horeca, maar ook vanuit de studierichting Zorg en Welzijn.
georganiseerd. De Brasserie staat echt op de kaart als volwaardige Brasserie in de omgeving, maar streeft naar meer
De Hoenderloo Groep huurde het pand op het bedrijventerrein
klanten. Naast een snelle, verzorgde lunch en internetgebruik
in Apeldoorn Noord 4 jaar geleden met als doel een veilige
kan men er ook terecht voor vergaderarrangementen van 3
leeromgeving te creëren voor leerlingen. Zij kunnen hier stage-
tot 100 personen. Vanaf 10 personen serveert Brasserie
ervaring opdoen buiten het Hoenderloo College, maar wel
Buiten ook diner en vanaf 40 personen kan men ook in het
met de ondersteuning van een team mensen die de jongeren
weekend terecht.
goed kunnen coachen. De jongeren leren hoe het werkt in een werkomgeving. Maar bovenal sporen de medewerkers jongeren
De Brasserie bezorgt gemiddeld 2.728 luxe broodjes,
aan om grenzen te verleggen, om hen sterker te maken.
880 ‘gewone’ broodjes en 576 koppen soep per jaar.
Jongeren kunnen niet teruggrijpen op het verleden, ze moeten
Kortom, een van 10.00 tot 17.00 bedrijf met uitbreiding
vooruit. Bij andere stagebedrijven wordt er meestal van
naar 24/7.
51
overstekend wild Op de Veluwe kun je zomaar een wild zwijn tegenkomen. Wilde zwijnen leven in groepen van één of meer zeugen met biggen; de oudere mannetjes leven alleen. Wilde zwijnen kunnen voor de mens gevaarlijk zijn, maar meestal zullen zij liever vluchten dan aanvallen. Zij wroeten in de bodem op zoek naar voedsel en maken vaak diepe kuilen. In modderige kuilen rollen zij zich rond, om zo de parasieten van hun huid te schuren. Op ons terrein in Hoenderloo zijn in 2009 21 wilde zwijnen gesignaleerd, die samen 80% van de gazons hebben vernield.
52
Voortdurend beter 1.000.000 euro per jaar investeren wij direct en indirect in training en scholing van onze medewerkers. Kennis inspireert, verbetert de kwaliteit van de hulpverlening en maakt vergaande specialisatie binnen De Hoenderloo Groep mogelijk.
Loes Timmer, gezinsgroepouder: ‘In 2009 ben ik geslaagd voor de tweejarige opleiding Pedagogisch Werker Jeugdzorg, die DHG aanbiedt. Echt een aanrader, want het is boeiend en leerzaam. Ontzettend leuk om met anderen na te denken over de jongeren die wij in huis hebben. Ook voor je persoonlijke ontwikkeling is het goed; reflectie, supervisie, praktijk, rollenspellen; werkelijk alles komt voorbij. En natuurlijk fijn om onder werktijd met je opleiding bezig te kunnen zijn.’
53
Vertrektraining & Individuele Traject Begeleiding bij DHG De Hoenderloo Groep investeert veel in een
Vertrektraining wordt ingezet voor jongeren van 15 jaar en
succesvolle re-integratie van een jongere in de
ouder voor wie de overstap van een beschermde omgeving
maatschappij. Zo wordt het gezin van een jongere
bij De Hoenderloo Groep naar zelfstandig functioneren in
vanaf het begin bij de behandeling betrokken, met
de maatschappij grote problemen oplevert. De ervaring
als inzet een geslaagde terugkeer naar huis. Als
is dat deze jongeren vaak de nodige praktische en sociale
jongeren niet meer naar huis kunnen en toe zijn
vaardigheden en de ondersteuning vanuit een sociaal
aan zelfstandigheid, zetten we Vertrektraining/
netwerk missen. Daarom volgen zij de Vertrektraining (VT),
Individuele Traject Begeleiding (ITB) in. Op die
die zich kenmerkt door procesmatig, planmatig, doelgericht,
manier ondersteunen we de jongere in het zoeken
waardevrij en inzichtelijk werken. De jongere bepaalt samen
van woonruimte, werk en vrijetijdsbesteding.
met de VT-trainer waar gedurende de training aan gewerkt
Ook in dat geval bekijken we altijd hoe het
wordt. Zij stellen het trainingsplan op en in een 10 weken
gezinssysteem of een andere ‘VIP’ een rol kan
durend intensief programma werken ze aan het behalen
krijgen in het leven van een jongere.
van de gestelde doelen. De VT-trainer werkt 12 uren per week met een jongere. Bij ITB (een in tijd opgerekte vertrektraining), wordt de jongere op een door hem gekozen plaats in Nederland getraind. De ITB-training omvat 6 uren per week, en de duur van de training is minimaal 3 en maximaal 6 maanden.
Ton Ruiter, Vertrektrainer: ‘Ik help de jongere, maar verwacht dat hij zelf actief aan de slag gaat en dat hij zich aan de gemaakte afspraken houdt. Als we bijvoorbeeld samen een bezoek gaan brengen aan een eventuele werkgever, dan ga ik ervan uit dat de jongere daar op tijd is. Die kleine dingen zijn belangrijk.’
54
Succesvol De Vertrektraining is succesvol als de jongere binnen de afgesproken termijn de volgende doelen heeft gerealiseerd: Een stabiele verblijfplaats Een structurele daginvulling: werk en/of school Voldoende sociale en praktische vaardigheden om zich binnen het dagelijkse leven, met of zonder hulp, staande te houden Legale inkomsten Evenwicht tussen inkomsten en uitgaven Eventuele strafzaken zijn opgeschoond Een sociaal ondersteunend netwerk Uit extern onderzoek blijkt dat het succespercentage tussen de 75 en 80 procent ligt. Gemiddeld heeft een vertrektrainer
16 tot 20 jongeren per jaar in een VT/ITB traject. Veel jongeren houden na de officiële afsluiting, op uitnodiging van de trainer ‘je mag mij altijd bellen’ nog contact met de trainer. Bijvoorbeeld als ze vragen hebben of gewoon om te laten weten hoe het gaat. In ieder geval neemt de trainer na 6 maanden contact met de jongere op.
Anton Disselhorst, Vertrektrainer: ‘De behandelcoördinator die de regie heeft over de behandeling van de jongere is een belangrijke schakel. Hij of zij denkt met mij en de jongere mee en houdt de ontwikkeling van de jongere nauwlettend in de gaten.’
55
COLOFON © De Hoenderloo Groep
Tekst: Judith Wermenbol Tekst artikelen met paperclip: DHG, afdeling Communicatie Eindredactie: DHG, afdeling Communicatie Ontwerp: Bestwerk.nl Fotografie: Sietske Raaijmakers, Joffi, De Hoenderloo Groep
56
In 2009 maakten we 12 brochures / flyers / boekjes om jongeren, ouders en professionals te informeren. In 2010 breiden we dit aanbod uit. Alle uitingen zijn als E-brochure te vinden op www.dehoenderloogroep.nl. U kunt ze ook bestellen via:
[email protected]
POSTBUS 73 7350 AB HOENDERLOO T 055 - 378 88 00 F 055 - 378 88 01 E
[email protected] I
WWW.DEHOENDERLOOGROEP.NL
