Collegevoorstel
Openbaar Onderwerp
Voortgang Initiatiefvoorstel Jongerenparticipatie Programma
BW-nummer
Zorg & Welzijn Portefeuillehouder
B. Frings Samenvatting
Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr.
Het initiatiefvoorstel jongerenparticipatie is vorig jaar op 8 juli 2015 door de Nijmeegse gemeenteraad aanvaard. Hierbij is gevraagd om in het eerste kwartaal 2016 de raad te informeren over de voortgang. Op dit moment is de uitvoering van dit voorstel in volle gang. Een aantal onderdelen waren op het moment van besluitvorming nog niet geheel uitgekristalliseerd. In de bijgevoegde raadsbrief is een stand van zaken geformuleerd.
MO10, Marjo Scheffer, 2795 Datum ambtelijk voorstel
9 juni 2016 Registratienummer
16.0005268
Ter besluitvorming door het college
1. Brief aan de Raad over de stand van zaken uitvoering initiatiefvoorstel Jongerenparticipatie in Nijmegen vast te stellen
Paraaf akkoord
Datum
Paraaf akkoord
Datum
Steller Marjo Scheffer
Alleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad Besluit B&W d.d. 28 juni 2016
Conform advies Aanhouden Anders, nl.
nummer: 3.6
Bestuursagenda
Portefeuillehouder
Collegevoorstel
1
Probleemstelling
De raad heeft gevraagd om haar in het eerste kwartaal 2016 te informeren over de voortgang rondom het initiatiefvoorstel Jongerenparticipatie. 2
Juridische aspecten
Aan dit besluit zijn geen juridische consequenties verbonden. 3
Doelstelling
Informeren van de Raad over alle initiatieven rondom Jongerenparticipatie. 4
Argumenten
Er is toegezegd de Raad in het eerste kwartaal van 2016 te informeren over de voortgang van alle initiatieven rondom jongerenparticipatie. Dit is enkele maanden later geworden, omdat nu meer zicht is op de voortgang. 5
Financiën
Aan dit besluit zijn geen financiële consequenties verbonden. 6
Participatie en Communicatie
Participatie en communicatie rondom alle pijlers uit het initiatiefvoorstel wordt voor het grootste deel opgepakt door de Jeugdverbinder via de website www.Jeugdverbinden.nl en middels de organisatie van events. Hierin worden ook het College en de Raad actief meegenomen. Daarnaast wordt in het najaar van 2016 het college en de Raad opnieuw geïnformeerd middels een brief. 7
Uitvoering en evaluatie
Het komende half jaar worden de activiteiten van de Jeugdverbinder en alle benoemde initiatieven uit de Raadsbrief zorgvuldig gevolgd, waarbij in het najaar 2016 een eerste evaluatie zal plaatsvinden. 8
Risico
Aan dit besluit zijn geen risico’s verbonden.
Bijlage(n):
Brief aan de Raad + Voortgangsrapportage Jeugdverbinden
Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling
Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 323 59 92 E-mail
[email protected]
Aan de gemeenteraad van Nijmegen
Postbus 9105 6500 HG Nijmegen
Datum
28 juni 2016
Ons kenmerk
Contactpersoon
MO10/16.0006116
Marjo Scheffer
Onderwerp
Direct telefoonnummer
Stand van zaken Initiatiefvoorstel Jongerenparticipatie in Nijmegen
024-3292795
Geachte leden van de raad, Op 2 april 2015 hebben de fracties van Groen Links, CDA en PvdA een initiatiefvoorstel ingediend om jongerenparticipatie in de gemeente Nijmegen te versterken. Dit initiatiefvoorstel is besproken bij de Politieke Avond van 27 mei 2015. Het aan de hand hiervan gewijzigd voorstel is op 8 juli 2015 door uw raad aanvaard. De belangrijkste aandachtspunten uit het initiatiefvoorstel zijn: 1. Jimmy’s als overkoepelende toegangspoort voor jongerenparticipatie aan te wijzen en bekend te maken. Tevens faciliteren bij het vinden en benutten van ervaringsdeskundige jongeren. Tevens ondersteuning voor vinden locatie van Jimmy’s 2. Aanstellen van een Jeugdverbinder 3. Iedere fractie een jongerenambassadeur 4. De griffie nadrukkelijk aan te wijzen als toegangspoort voor jongeren met initiatieven. Vast contactpersoon en actief communiceren van de agenda van de raad via Jimmy’s. 5. Meer inbreng van jongeren bij adviescommissie Jeugd, Maatschappelijke Opvang en Gehandicaptenzetel voor jongeren bij adviescommissies e
Nog niet alle punten van het voorstel waren op dat moment geheel uitgekristalliseerd. In het 3 en e 4 kwartaal van 2015 is gestart met de uitvoering en nadere uitwerking van alle onderdelen van dit initiatiefvoorstel. In onderstaand overzicht geven wij u een stand van zaken op deze punten. Tevens wordt ook kort benoemd welke andere projecten/initiatieven er hebben plaatsgevonden en/of op dit moment nog plaatsvinden. 1. Jimmy’s Jimmy’s bestaat op dit moment uit 12 personen in de kerngroep. Daarnaast creëert Jimmy's netwerken van jongeren en professionals rondom specifieke vraagstukken en thema's. Sinds afgelopen najaar zitten zij in de uitvoeringsfase met 3 belangrijke peilers: 1. de huisvesting en vinden geschikte locatie, 2. digitale Jimmy’s en community 3. het voortzetten van bestaande projecten. Jimmy’s was tijdelijk gehuisvest in een pand aan de Waalkade en later in de Lindenberg. Er is een uitvoerig locatieonderzoek geweest en inmiddels hebben zij een
www.nijmegen.nl
raadsbrief stand van zaken uitvoering jongerenparticipatie def
Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling
Vervolgvel
1
permanente locatie gevonden aan de Van Berchenstraat 3b. De formele opening is 30 juni gepland. Jongeren kunnen hier terecht met al hun vragen, ideeën en talenten en worden hierbij ondersteund door professionals. Een bundeling van zoveel mogelijk organisaties die zich richten op jongeren is het streven met de volgende doelen: een betere toegankelijkheid voor jongeren; meer afstemming en samenwerking tussen samenwerkingspartners; jongeren de regie geven over hun eigen hulpvraag; en het bevorderen van jongerenparticipatie. Verder wordt momenteel hard gewerkt aan een digitale Jimmy-omgeving en community. De website wordt in september gelanceerd. Daarnaast is Jimmy’s betrokken (geweest) bij verschillende projecten (o.a. Lindenberg, Pluryn, Jongerenrechtswinkel, Werkenrode school, Ohra Nutsfonds, vuurwerkproject adopteer een bak, toeristische kaart, Academische Werkplaats, Jonglab) en is op dit moment in samenwerking met de Jeugdverbinder betrokken bij 2 pilots (zie meer informatie bij alinea Jeugdverbinder). 2. Jeugdverbinder In het 2e en 3e kwartaal 2015 is in nauwe samenwerking met Jimmy’s uitvoering gegeven aan de functie van de Jeugdverbinder. Eind vorig jaar is een interne sollicitatieprocedure opgestart en hieruit is Joppe Heiligers als beste kandidaat gekozen voor een periode van in eerste instantie e een half jaar met mogelijkheid tot verlenging van nog een half jaar. Het 1 kwartaal heeft vooral in het teken gestaan van kennismaking en inventarisatie. Waar zijn beleidsmedewerkers mee bezig? Wat leeft onder jongeren? In hoeverre is men bewust van jongerenparticipatie en wat zou men er mee willen? In de inventarisatiefase lag de focus vooral op beleidsadviseurs Maatschappelijke Ontwikkeling, wijkmanagement, professionals Zorg en Welzijn en jongeren. Hieruit kwamen verschillende thema’s naar voren. Gezamenlijk met Jimmyjongeren is vervolgens gekozen voor 2 thema’s om dieper op in te zoomen en jongeren bij te betrekken: Het nieuwe gezondheidsbeleid en de oprichting van Jongerenraden in de wijken. De resultaten uit de inventarisatiefase zijn uitvoerig beschreven in de voortgangsrapportage (zie bijlage 1). Vorige maand zijn het proces en resultaten tot nu toe geëvalueerd en is besloten om het contract met een half jaar te verlengen. Het komende half jaar zal vooral gericht zijn op de uitwerking van de pilots. Daarnaast wordt ook expliciet de verbinding tussen de fysieke sector en jongeren verkend. De voortgang van de pilots en van de werkzaamheden van de Jeugdverbinder zijn te volgen via de blog www.jeugdverbinden.nl. 3. Jongerenambassadeur in iedere fractie In de uitvoering van het initiatiefvoorstel zijn hier door ons geen inspanningen op verricht. Voor de realisatie hiervan zijn de verschillende fracties zelf verantwoordelijk. 4. Griffie als toegangspoort voor jongereninitiatieven In de uitvoerende fase is onderzocht of het college of de raad beter als toegangspoort kan dienen voor initiatieven. Hiervan is geconcludeerd dat het college van B&W een logischere ingang is. In de huidige situatie is de Jeugdverbinder een zichtbare en makkelijk te benaderen persoon voor initiatieven van jongeren (via Jimmy’s, jongerenwerk, organisaties of anders). Hij kan zo nodig de eerste verbinding tot stand brengen met de juiste ambtenaar, college of raadsfracties. Wel wordt op dit moment onderzocht hoe de politieke agenda (zowel college- als raadsvoorstellen) meer bekend wordt onder jongeren en wordt in samenwerking met de griffie onderzocht welke mogelijkheden hiervoor zijn, o.a. bij Jimmy’s.
www.nijmegen.nl
raadsbrief stand van zaken uitvoering jongerenparticipatie def
Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling
Vervolgvel
2
5. Representatie in adviescommissie Jeugd, Maatschappelijke Opvang en Gehandicapten Tot op heden waren er twee leden die de zetel jeugd in hun portefeuille hadden. Er is intern in de commissie veel overleg geweest om meer jongeren deel te laten uitmaken van de adviescommissie. Daarom heeft de adviescommissie JMG, mede naar aanleiding van het initiatiefvoorstel, ervoor gekozen om een extra zetel vrij te maken voor een jongere die actief met Jeugd aan de slag gaat. Er is, mede door bemiddeling van de Jeugdverbinder, contact gelegd met Jimmy’s om mee te denken in het proces van voorbereiding en een actieve rol te vervullen tijdens de sollicitatieprocedure. Eind januari 2016 is een vacature gepubliceerd voor deze zetel. Hierbij is actief geworven in de achterban, waarbij de commissie bewust bezig is geweest om de activiteiten van de commissie zo veel mogelijk aan te laten sluiten bij de belevingswereld van de jongere. Het college heeft op 12 april jl. besloten om Jeltje van der Haer (18 jaar) te benoemen tot lid van de adviescommissie voor de zetel jeugd voor een periode van vier jaar.
Overige zaken jongeren- en kinderparticipatie Cliëntenparticipatie vanuit de Academische Werkplaats De academische werkplaats, Zorgbelang Gelderland en de gemeente Nijmegen hebben een aantal bijeenkomsten georganiseerd in het kader van het project “Transformatie en outcome, het verhaal achter de cijfers”. Doel van het project is gezamenlijke meetinstrumenten te ontwikkelen en hier beleid en zorg op te organiseren. Hierbij worden nadrukkelijk jongeren en opvoeders om input gevraagd. Jimmy’s is betrokken geweest bij de startbijeenkomst en wordt ook in het vervolgproces meegenomen. Op dit moment wordt een voorstel voor actieve participatie uitgewerkt. Contact Jongerennetwerk en Expex Er is contact gelegd vanuit de gemeente, Jimmy’s en de Jeugdverbinder met het Jongerennetwerk en Expex. Dit zijn allebei projecten die werken voor en door jongeren en waarbij ervaringsdeskundigheid centraal staat. Democratic Challenge De Democratic Challenge is een landelijk programma om lokale democratie te vernieuwen. Het programma is geïnitieerd door het ministerie van BKZ en overgenomen door de VNG. De Jeugdverbinder is één van de 99 experimenten die meedoen aan de Democratic Challenge. Jonglab e e Project Jonglab heeft in het 3 en 4 kwartaal 2015 plaatsgevonden en is een social lab waarin jongeren, beleidsmakers, onderwijzers en verschillende professionals verhalen hebben opgehaald bij jongeren van de straat aan de hand van de feed-forwardmethode. De vragen die centraal stonden waren: Hoe ziet je leven als jongere er uit in Nijmegen? Wat gaat er goed en wat kan beter? Uit 15 verhalen van jongeren zijn de rode draden en terugkerende thema’s uit deze verhalen getoetst bij professionals en beleidsmakers. Hieruit zijn vervolgens verschillende prototypes geformuleerd en op het prototypefestival in november 2015 voorgelegd aan jongeren, verschillende professionals van organisaties, onderwijs en gemeente en raadsleden. Voorbeelden zijn: 1. de functie van de Jeugdverbinder, 2. een digitale sociale netwerkkaart voor jongeren, 3. verbinden en versterken van jongerenwerk in het onderwijs, bv hoe beter om te gaan met geld en preventief signaleren, 4. open beleid maken en open onderzoeken rond maatschappelijke
www.nijmegen.nl
raadsbrief stand van zaken uitvoering jongerenparticipatie def
Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling
Vervolgvel
3
vraagstukken in de gemeente, 5. bewustwording van in- en uitsluiting van organisaties in de stad, 6. infographic hoe beleid wordt gemaakt die gebruikt kan worden bij jongeren. Zowel Jimmy’s als de Jeugdverbinder hebben de methodiek als de uitkomsten omarmd en gaan hier verder mee. Kinderparticipatie Basisscholen besteden aandacht aan actief burgerschap en sociale integratie. Centraal daarbij staat het actief meedoen aan de samenleving, een deel van die samenleving te willen zijn en er een positieve bijdrage aan te leveren. Dit jaar hebben op proef ‘raadsvergaderingen’ van basisschoolscholieren plaatsgevonden, waarbij de leerlingen zelf kleinschalige plannen ter verbetering van de leefbaarheid van de wijk mochten bedenken en presenteren. Uiteindelijk is door de leerlingen zelf besloten welke plannen samen met wijkmanagement daadwerkelijk worden uitgevoerd. Elke school in het basisonderwijs kan meedoen met zo’n raadsvergadering. De rol van de gemeente is het faciliteren van de raadsvergadering (beschikbaar stellen raadszaal en rondleiding stadhuis) en meewerken/bekostigen van de gekozen plannen. Vanuit deze gedachte hebben we kinderen ook betrokken bij de totstandkoming van dit beleid. Daarnaast wordt op dit moment gewerkt aan de nieuwe onderwijsvisie 0-12 jaar, waarbij er verschillende ‘kidssessies’ zijn gehouden om de input van kinderen op te halen en mee te nemen. Vooruitblik juni-december 2016 Mede aan de hand van de gesprekken met adviescommissie JMG, Jimmy’s en de deelnemers van het project Jonglab willen we een beleid ontwikkelen dat nog beter aansluit bij de leefwereld van jongeren. Hierbij wordt vanuit alle partijen aangegeven dat elkaar informeren en intensievere samenwerking belangrijke pijlers zijn voor 2016. Middels de pilots en het organiseren van een dag rondom jongerenparticipatie wordt hier de komende maanden verder invulling aan gegeven. Wij vertrouwen u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester,
De Gemeentesecretaris,
drs. H.M.F. Bruls
mr. drs. A.H. van Hout
www.nijmegen.nl
raadsbrief stand van zaken uitvoering jongerenparticipatie def
April 2016 Gemeente Nijmegen Joppe Heiligers
[VOORTGANGSRAPPORTAGE JEUGDVERBINDER]
Voortgangsrapportage jeugdverbinder
Inhoudsopgave Inleiding............................................................................................................................................................................................................................................ 2 Aanleiding, opdracht en taken ..................................................................................................................................................................................................... 2 Deel 1 Ontdekfase: 1 januari 2016 – 15 maart 2016 .................................................................................................................................................................. 4 Deel 2 Keuzefase: 16 maart 2016 – 31 maart 2016 ................................................................................................................................................................... 10 Deel 3 Actiefase: 16 maart 2016 – 30 juni 2016 ........................................................................................................................................................................ 12 Bijlage 1: Tijdslijn actiefase ............................................................................................................................................................................................................ 19 Bijlage 2: Concept begroting kosten jeugdverbinden………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………22
1
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Inleiding Dit document geeft een beeld van de invulling van de functie van Jeugdverbinder binnen de gemeente Nijmegen. De functie van Jeugdverbinder is een pioniersfunctie waardoor het een zoekproces is met de nodige momenten van bezinning, herijking en bijstellingen. Het rapport beschrijft de drie fases van het proces tot nu toe. Nadat de aanleiding, de opdracht en de taken van de jeugdverbinder zijn weergegeven, wordt achtereenvolgend de ontdekfase, de keuzefase en de actiefase beschreven. Afsluitend is het tijdspad van de actiefase weergegeven en is er een concept begroting opgesteld.
Aanleiding, opdracht en taken Aanleiding De betrokkenheid van de doelgroep is van essentieel belang om als gemeente tot kwalitatief goed en verantwoord beleid en passende dienstverlening te komen. Het betrekken van kinderen, jongeren en hun ouders om mee te praten of mee te doen in beleid vraagt speciale aandacht. De gemeenteraad heeft in het initiatiefvoorstel jongerenparticipatie gepleit voor de komst van een jeugdverbinder die hier aandacht voor moet genereren. Het voorstel heeft uiteindelijk geleid tot de komst van de jeugdverbinder per 1 januari 2016. Opdracht De opdracht van de jeugdverbinder bestaat uit de volgende onderdelen:
De verbinding tussen jeugd, politiek en het gemeentebeleid versterken. Er voor zorgen dat óók de jeugd gehoord wordt en hun inbreng meegenomen wordt bij het tot stand komen van beleid. Samenwerken met Jimmy’s en andere jongerennetwerken.
Taken De taken van de jeugdverbinder zijn als volgt geformuleerd:
Contact leggen met jongeren, organisaties, gemeenteraadsleden/politiek en ambtenaren op plekken waar het gebeurt. De lijn vormen van buiten naar binnen en van binnen naar buiten als het gaat over jongeren. Jongeren een grotere rol geven bij de totstandkoming van het beleid en per onderwerp te kijken naar wat er allemaal al gebeurt aan jongerenparticipatie. 2
Voortgangsrapportage jeugdverbinder
Ervaringen en wensen van jongeren gericht te benutten en te verbinden met verschillende beleidsthema’s. Jongeren inzicht geven in de betekenis en mogelijke gevolgen van het beleid voor henzelf en hun leven. Signaleren van lacunes, kansen en mogelijkheden tussen jongeren in de stad en beleid en hierop inspelen. Het nader tot elkaar brengen van jongeren en beleidsmakers door het organiseren van events/ontmoetingen.
Het eerste half jaar wordt opgedeeld in drie fasen: de ontdekfase, de keuzefase en de actiefase. De actiefase loopt door na 30 juni 2016 om de ingezette lijn voort te zetten. In de opdracht van de jeugdverbinder wordt gesproken over ‘de jeugd’ en hun ouders. De jeugdverbinder richt zich het eerste half jaar vooral op jongeren (12+) en minder op kinderen en ouders. Op het moment dat het contract van de jeugdverbinder wordt verlengd, wordt opnieuw bepaald welke specifieke doelgroepen en thema’s behandeld gaan worden.
3
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Deel 1: Ontdekfase Van begin januari tot midden maart heeft de jeugdverbinder zich georiënteerd op jongerenparticipatie. Dit heeft hij gedaan door het lezen van rapporten, het bestuderen van literatuur, met een onderzoekende blik kijken wat er in Nijmegen speelt en ook de ontwikkelingen in de rest van het land te volgen. Na een krachtenveldanalyse is hij gesprekken gaan voeren met sleutelfiguren, bestaande uit jongeren, ambtenaren en professionals. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een afbakening van taken en verantwoordelijkheden. Er wordt nauw samengewerkt met Jimmy’s waardoor er ook is gekeken naar ieders rol binnen het proces. Ook heeft de jeugdverbinder verschillende leertrajecten gevolgd om zijn rugzak aan te vullen met nuttige informatie en tools Inlezen Krachtenveldanalyse Gesprekken
Het bestuderen van literatuur over jongerenparticipatie, ‘good practices’ en resultaten van jongerenparticipatie in Nijmegen, zoals JongLAB en Jong in Dukenburg. De jeugdverbinder heeft samen met Jimmy’s en Marjo Scheffer (beleidsadviseur jongerenparticipatie) in kaart gebracht met welke mensen de jeugdverbinder in eerste instantie (binnen en buiten de gemeente) in gesprek moet gaan. De jeugdverbinder heeft gesprekken gevoerd met jongeren, ambtenaren en professionals. Deze gesprekken stonden in het teken van kennismaking, het ophalen van de belangrijke thema’s die spelen rondom jeugd en de verbinding tussen de gemeente en jongeren in de stad. Er is voor gekozen om in eerste instantie in gesprek te gaan met de ambtenaren van: Maatschappelijke Ontwikkeling (MO) Dit is de afdeling waar de jeugdverbinder is ondergebracht. Op deze afdeling zijn veel beleidsadviseurs met thema’s bezig die zijn gerelateerd aan jongeren. Er is voor gekozen om gesprekken te voeren met de beleidsambtenaren die bezig zijn met thema’s die zowel jongeren, professionals als de gemeente belangrijk vinden. In de gesprekken met de beleidsambtenaren van MO is aandacht geweest voor hun beeld van jongerenparticipatie en het belang dat ze er aan hechten. Ook is besproken wat ze nu al doen, is naar hun ambities gevraagd en is onderzocht wat ze nodig hebben om jongeren in Nijmegen beter te betrekken. Wijkmanagement Met de wijkmanagers en projectleiders van de afdeling Wijkmanagement is gesproken omdat zij - relatief gezien - dichtbij de bewoners in de wijken staan.
Trainingen en pilot
De jeugdverbinder heeft onder andere de trainingen ‘Factor-C’ en ‘Hoe werkt het in de gemeente?’ gevolgd en neemt deel aan de ‘Urban Professional’ pilot die door Wijkmanagement is gestart.
4
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Resultaten Onderstaand staan de resultaten van de ontdekfase beschreven. Achtereenvolgens vind je een overzicht van de gesprekpartners, de activiteiten die zijn bezocht en de belangrijke thema’s die volgens de sleutelfiguren spelen rondom jongeren. Daarna vind je de signalen over de verbinding tussen de gemeente en jongeren in de stad. Er wordt afgesloten met enkele ‘quotes’ uit de gesprekken. Sleutelfiguren gesproken en activiteiten bezocht In onderstaande afbeelding vind je een wordcloud van de sleutelfiguren die in deze fase zijn gesproken en de activiteiten die de jeugdverbinder heeft bezocht. De jeugdverbinder was onder andere bij de opening van het jongerencentrum in Lent, de Good Practice Day van Tandem Welzijn, de presentatie van de ExpEx bij Spectrum en bij inlopen van het jongerencentrum in Neerbosch Oost.
5
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Thema’s die spelen rondom jongeren in beeld Tijdens de gesprekken is een veelvoud aan thema’s voorbij gekomen. In ondergaande afbeelding vind je een overzicht van die thema’s.
Signalen over de verbinding tussen de gemeente en jongeren De belangrijkste signalen naar aanleiding van de gesprekken met jongeren, ambtenaren en professionals vind je op de volgende pagina terug. De jeugdverbinder heeft langere gesprekken gevoerd met ongeveer 10 jongeren, van onder andere Jimmy’s, het JongerenNetwerk van Zorgbelang Gelderland en de ExpEx – de ervaringsdeskundigen uit de jeugdzorg – van Spectrum. Ook is er met studenten van de Rechtswinkel Oost, met jongeren uit Lent en met 6
Voortgangsrapportage jeugdverbinder jongeren uit Neerbosch Oost gesproken. Daarnaast zijn er gesprekken gevoerd met 25 ambtenaren (van MO en Wijkmanagement) en met 15 professionals. De meeste professionals staan met de voeten in de klei, maar er is ook met enkele managers gesproken (van NIM en Tandem). Jongeren (10 jongeren) Het is onduidelijk wat er zich binnen de gemeente afspeelt Maak geen plannen voor jongeren, maar met jongeren De ene jongere is de andere niet. De een vindt ‘dit’ belangrijk, de ander ‘dat’ Ga in gesprek met die jongeren die betrokken zijn of ervaring hebben met een thema Als je wilt dat plannen voor jongeren gaan werken, moeten de jongeren er in geloven Gemeente (Maatschappelijke Ontwikkeling & Wijkmanagement; 25 ambtenaren) Stel de doelgroep centraal Het betrekken van de doelgroep bij het beleidsproces en de uitvoering ervan heeft toegevoegde waarde Beleidsadviseurs hebben weinig contact met de doelgroep zelf Klein beginnen mag (één gesprek is beter dan geen gesprek) Er is geen gemeenschappelijke ambitie Ambtenaren kunnen meer gebruik maken van de kennis en het netwerk van collega’s De ambtenaren willen wel, maar weten vaak niet hoe ze jongeren moeten betrekken Er is behoefte aan advies en informatie op één plek waar manieren beschreven staan hoe je jongeren effectief kan betrekken Evalueer het resultaat van het betrekken van de jeugd bij het beleidsproces Professionals (15 professionals) Ruimte nodig om te experimenteren met manieren om jeugd effectief te betrekken Bewustwording creëren over het belang van het betrekken van de doelgroep, bij ambtenaren en ook de professionals, is belangrijk Betrek jongeren bij de dingen die zij belangrijk vinden Voor verschillende jongeren zijn verschillende onderwerpen belangrijk Achterhaal wat de gemeente nu écht wil met jongerenparticipatie
7
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Quotes uit de gesprekken Hieronder een overzicht van uitspraken die door gesprekspartners zijn gedaan. Jongere:
‘Het is handig dat jij - de jeugdverbinder - weet wat er binnen de gemeente speelt’
Professional:
‘Er moet ruimte zijn om te experimenteren en te onderzoeken wat wel werkt en wat niet werkt. Welke methodieken werken voor welke specifieke doelgroepen’
Ambtenaar:
‘Jongerenparticipatie moet een onderdeel van de beleidsontwikkeling als het beleid te maken heeft met jongeren. Het perspectief van het kind, van de jongere moet worden meegenomen en daar moet bewuster mee worden omgegaan. Beleidsmedewerkers moeten denken: Hoe heb ik de jongeren betrokken?’
Professional:
‘Je hebt mijn bewustzijn vergroot. Op de goede knoppen gedrukt.
Jongere:
‘Waarom wordt niet aan ons gevraagd waar we wel en niet over willen meepraten?’
Professional:
‘Het is soms al lastig om professionals te betrekken, laat staan de doelgroep zelf ’
Jongere:
‘Ik heb het idee dat studenten niet echt betrokken zijn bij de stad. Ze zijn vooral bezig met studeren, stappen en sporten’
Ambtenaar:
‘Jongerenparticipatie is iets wat je moet doen, omdat het 'goed' is om te doen. Maar wat is de meerwaarde? Er is al zoveel informatie bekend. Levert het iets op of is het een herhaling van zetten? Laten we het effect van jongerenparticipatie goed evalueren!''
Ambtenaar:
‘Ik heb behoefte aan denkkracht, aan iemand die naast me gaat zitten en meedenkt over hoe ik het kan aanpakken’
Jongere:
‘Laat jongeren met elkaar in gesprek gaan, zonder dat er volwassenen bijzitten. Laat volwassenen anders maar meekijken met een webcam’
Ambtenaar:
'Als ik tools heb, een handleiding, dan kan ik aan het begin van een project denken: Wat ga ik doen op het gebied van participatie? Het wordt dan een onderdeel van mijn checklist: hoe betrek ik mijn doelgroep bij dit project?'
8
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Professional:
‘Om de juiste dingen te doen als actieve bewoner, professional en ambtenaar moet je in contact staat met de mensen waar je het voor doet’
Ambtenaar:
'Alles is hier: snel, snel, snel! Als informatie - over jongerenparticipatie – duidelijk op één plek beschikbaar komt, dan gaat het veel meer gebeuren'.
Professional:
‘Maar wat wil de gemeente nu écht met jongerenparticipatie?’
Ambtenaar:
‘Uit welke smaken kan ik kiezen als ik jongeren wil betrekken. We komen nu vaak niet verder dan een interview, tafelgesprek, geeltjes plakken’.
Professional:
‘Gebruik intermediairs, zoals jongerenwerkers en scholen’
Jongere:
‘Er worden plannen gemaakt voor jongeren, maar er wordt niet met die jongeren zelf gesproken… Dat is toch gek?’
Ambtenaar:
‘Het betrekken van jongeren zit niet tussen de oren. Er is een terrein te ontginnen. Het begint met bewustwording. Er is snel iets te bereiken’
9
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Deel 2: Keuzefase Na de ontdekfase is de jeugdverbinder half maart samen met Jimmy’s gaan kijken naar de opgehaalde resultaten en zijn er uitdagingen geformuleerd voor de komende maanden. De komende tijd ligt de focus op: 1. Twee pilots 2. Informatie en communicatie 3. Bewustwording, advisering en verbinden De meeste aandacht gaat uit naar de twee pilots en de communicatie over de pilots. Daarnaast wordt er in gewerkt aan een betere informatievoorziening en blijft de jeugdverbinder zorgen voor bewustwording, blijft hij adviezen geven en legt verbindingen waar mogelijk. 1. Twee pilots Er wordt geëxperimenteerd met twee pilots. De pilots bieden de mogelijkheid om te experimenteren met manieren om jongeren te betrekken bij thema’s die zowel jongeren, professionals en gemeente belangrijk vinden. Proces totstandkoming pilots De jongeren van Jimmy’s hebben de onderwerpen voor de twee pilots gekozen aan de hand van de volgende criteria: o o o o o
Impact. Is het mogelijk om verandering teweeg te brengen en impact te genereren? Urgentie. Vinden alle partijen de gekozen thema’s belangrijk? Betrokkenheid stakeholders. Willen zowel de ambtenaren, jongeren als andere betrokkenen een boost geven aan jongerenparticipatie rondom dit thema? Tijd. Zijn de pilots binnen een kort tijdsbestek (van ongeveer 3 maanden) uit te voeren? Diversiteit thema’s. Verschillen de thema’s voor de twee pilots genoeg van elkaar?
De jongeren hebben gekozen voor de volgende pilots: 10
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Pilot 1: Gezondheidsbeleid Er is kans op impact omdat het beleid de komende tijd wordt ontwikkeld. Het is urgent omdat (aspecten van) gezondheidsbeleid door alle betrokkenen tijdens gesprekken zijn benoemd. Daarbij hebben de jongeren van Jimmy’s dit thema met stip gekozen en zijn belangrijke partners, zoals de GGD en de beleidsadviseurs, enthousiast en betrokken. Pilot 2: Jongerenraden in de wijken De tweede pilot gaat over jongerenraden in de wijken. Wijkmanagement is, via het jongerenwerk van Tandem, samen met jongeren in verschillende wijken aan het onderzoeken of, en in welke vorm, jongerenraden kunnen worden opgezet. Vanuit de kant van de gemeente leeft de vraag hoe je een bredere groep jongeren uit de wijken kan betrekken op een manier die bij hen past. Daarnaast zijn er jongeren die graag een vorm van inspraak willen hebben. Verschillende jongerenwerkers hebben los van elkaar contact gezocht met zowel Jimmy’s als de jeugdverbinder voor samenwerking rondom dit thema. Projectgroep pilots De projectgroep is gestart in een samenstelling met Jimmy’s, de jeugdverbinder en ‘Up to Us’. Up to Us is verschillende Jimmy’s in Nederland aan het opzetten en coacht en begeleidt de jongeren en facillitators van Jimmy’s Nijmegen. Jimmy’s (Nijmegen) houdt zich bezig met de projectleiding en het projectmanagement van de pilots om ervaring op te doen en zich op die gebieden te ontwikkelen. Ook het door-ontwikkelen van hun werkwijze en het toepassen van leuke werkvormen en methodieken wordt door Jimmy’s, samen met ‘Up to Us’, vormgegeven. De jeugdverbinder heeft de rol van aanjager en verbinder, door het transparant maken van het proces en het communiceren van de tussentijdse opbrengsten binnen en buiten het stadhuis.
2. Informatie en communicatie Er is behoefte aan een plek waar informatie over jongerenparticipatie (in Nijmegen) beschikbaar wordt gesteld en de voortgang van de pilots, en andere activiteiten van de jeugdverbinder, gevolgd kunnen worden. De website www.jeugdverbinden.nl is hiervoor recent gelanceerd en wordt de komende periode gebruikt als belangrijk communicatiemiddel. Het betreft een tijdelijke website en heeft als hoofddoel om de ontwikkelingen van het jeugdverbinden in Nijmegen zichtbaar te maken. Jimmy’s komt later dit jaar met een eigen (definitieve) website die volledig gericht zal zijn om Jimmy’s Nijmegen. Op www.jeugdverbinden.nl vind je ook een eerste concept van een Sociale Kaart voor jongeren, die de komende tijd door Jimmy’s wordt geoptimaliseerd.
11
Voortgangsrapportage jeugdverbinder 3. Bewustwording, advisering en verbinden De jeugdverbinder blijft actief als ambassadeur en aanjager van jongerenparticipatie binnen en buiten het stadhuis, waardoor bewustwording over jongerenparticipatie (bij beleid) wordt vergroot. Hij blijft adviseren en verbindingen leggen, maar doet dit gedurende de pilots gezien de beperkte tijd minder proactief en richt zich vooral op de personen die hij in de ontdekfase heeft gesproken.
12
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Deel 3: Actiefase In de actiefase gaat de meeste aandacht gaat uit naar de twee pilots en de communicatie over de pilots. Daarnaast wordt er gewerkt aan een betere informatievoorziening en blijft de jeugdverbinder zorgen voor bewustwording, blijft hij adviezen geven en legt verbindingen waar mogelijk. 1. Twee pilots Er wordt geëxperimenteerd met de twee pilots ‘gezondheidsbeleid’ en ‘jongerenraden in de wijken’. Projectplan Aan de projectplannen voor de pilots wordt op dit moment door Jimmy’s gewerkt. De werkwijze van Jimmy’s dient als uitgangspunt voor de opzet van het projectplan. Jimmy’s is verantwoordelijk voor de projectleiding en het projectmanagement. Rol jeugdverbinder Tijdens de twee pilots heeft de jeugdverbinder de rol van aanjager en verbinder. Specifieke resultaten die de jeugdverbinder wil behalen zijn:
Het transparant maken van het proces en het communiceren van de tussentijdse opbrengsten via de website www.jeugdverbinden.nl en via o.a. Facebook. Hiervoor wordt een communicatieplan opgesteld. Meerdere partijen enthousiasmeren en betrekken bij de pilots. Inmiddels heeft de jeugdverbinder de samenwerking gerealiseerd met Jimmy’s, de beleidsadviseurs van de Gemeente Nijmegen, het jongerenwerk van Tandem, Futsall Chabbab en de Allesbinder. Ook is de GGD is, via Jimmy’s, enthousiast betrokken bij de Gezondheidspilot. We blijven gezamenlijk zoeken naar andere partijen die aan kunnen en willen sluiten. Als onderdeel van de projectgroep houdt de jeugdverbinder het proces in de gaten en stuurt het bij waar nodig. Omdat tijdens de pilots wordt geëxperimenteerd en er jongeren betrokken zijn, is een flexibele opstelling en de mogelijkheid tot bijsturing (rekening houdend met de wensen en behoeften van de doelgroep) belangrijk.
Hieronder vind je de specifieke doelstellingen en resultaten die we willen behalen voor de beide pilots. De resultaten zijn niet smart geformuleerd, omdat op dit moment het projectplan, dat door Jimmy’s wordt gemaakt, nog niet beschikbaar is.
13
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Gezondheidsbeleid Tijdens de kick-off bijeenkomst van 11 april 2016 voor de pilot gezondheidsbeleid, waar jongeren, beleidsadviseurs, de Allesbinder van de HAN, Futsal Chabbab, de jeugdverbinder en de GGD aanwezig waren, is er voor gekozen om de pilot te richten op de doelgroep van 13-16 jaar, met speciale aandacht voor risicogroepen in die leeftijd. Er is speciale focus op wat jongeren zelf belangrijke gezondheidsthema’s vinden. Vervolgens wordt een verdiepingsslag gemaakt rondom een thema dat jongeren belangrijk vinden. Het gezondheidsgedrag van deze leeftijdsgroep is goed onderzocht waardoor het mogelijk is om de uitkomsten van de pilot met de resultaten van het onderzoek te vergelijken. Zo kan worden achterhaald of jongeren dezelfde onderwerpen belangrijk vinden als de volwassenen (van bijvoorbeeld de GGD) die tot nu toe de aandachtsgebieden formuleren. Indien de jeugdverbinder-pilot een vervolg krijgt, kunnen er mogelijk ook andere doelgroepen worden benaderd rondom het thema gezondheid. Voor de gezondheidspilot heeft de jeugdverbinder de volgende doelstellingen geformuleerd:
Contact leggen met jongeren, organisaties, gemeenteraadsleden/politiek en ambtenaren rondom het thema gezondheid en het contact tussen jongeren en beleidsadviseurs bevorderen. Jongeren een grotere en actieve rol geven bij de totstandkoming van het gezondheidsbeleid Ervaringen, ideeën en wensen van jongeren rondom het thema gezondheid ophalen als input voor beleid (met het hogere doel: gedragen beleid dat werkt omdat de doelgroep er zelf in gelooft) Jongeren inzicht geven in de betekenis en mogelijke gevolgen van het gezondheidsbeleid voor henzelf en hun leven Signaleren van lacunes, kansen en mogelijkheden rondom jongeren en gezondheid Experimenteren met methodieken voor het effectief benaderen en betrekken van jongeren Werkzame en niet werkende bestandsdelen van methoden formuleren Werkwijze Jimmy’s door-ontwikkelen
Door de jeugdverbinder en de projectgroep worden de volgende resultaten nagestreefd: Resultaat:
Jongeren en beleidsadviseurs hebben elkaar op meerdere momenten ontmoet.
Resultaat:
Er zijn gesprekken gevoerd met jongeren op specifieke vindplaatsen en hun ervaringen, ideeën en wensen rondom het thema gezondheid zijn opgehaald. Hiervoor worden meerdere acties uitgezet. De jeugdverbinder heeft een actieve rol en heeft zelf met jongeren gesprekken gevoerd.
Resultaat:
De input van de jongeren dient als input voor het gezondheidsbeleid.
14
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Resultaat:
Lacunes, kansen en mogelijkheden rondom het thema gezondheid met betrekking tot jongeren en gezondheid zijn gesignaleerd en gecommuniceerd.
Resultaat:
Jongeren hebben een beter zicht op de betekenis en de mogelijke gevolgen van gezondheidsbeleid op hun leven. Dit wordt door middel van het voeren van gesprekken gerealiseerd, maar ook door het inzichtelijk maken van het proces van de pilot op www.jeugdverbinden.nl en via facebook van Jimmy’s Nijmegen.
Jongerenraden in de wijken Voor de pilot ‘Jongerenraden in de wijken’ zijn de volgende doelstellingen geformuleerd:
Contact leggen met jongeren in de wijken en ambtenaren van wijkmanagement en onderling contact bevorderen Inzicht krijgen in hoe jongeren betrokken willen worden bij beleid en ontwikkelingen in de wijken Inzicht krijgen waar jongeren over mee willen praten en onder welke voorwaarden dat is Ervaringen, ideeën en wensen van jongeren gericht benutten Jongeren laten inzien dat hun mening telt en dat zij invloed kunnen uitoefenen op onderwerpen, plannen en beleid waar zij mee te maken hebben Signaleren van lacunes, kansen en mogelijkheden rondom inspraak van jongeren Werkwijze Jimmy’s door ontwikkelen Werkzame en niet werkende bestandsdelen van toegepaste methoden in kaart brengen Faciliteren van ongevraagd advies Verbinding tussen Jimmy’s en de jongeren in de wijken versterken
De gewenste resultaten die tijdens deze pilot behaald willen worden: Resultaat:
Er is contact gerealiseerd tussen jongeren in de wijken, Jimmy’s en ambtenaren van Wijkmanagement.
Resultaat:
Het is inzichtelijk gemaakt hoe jongeren uit verschillende wijken betrokken willen worden bij onderwerpen die hen aangaan.
Resultaat:
Het is inzichtelijk waar jongeren over mee willen praten en onder welke voorwaarden dat is.
Resultaat:
Jongeren zien in dat hun mening telt en dat zij invloed kunnen uitoefenen op onderwerpen, plannen en beleid waar zij mee te maken hebben.
Resultaat:
Jongeren hebben hun ideeën gegeven over hoe de gemeente met diverse jongeren in de wijken in contact kan komen te staan.
15
Voortgangsrapportage jeugdverbinder 2. Informatie en communicatie Er wordt informatie over jongerenparticipatie (bij beleid in Nijmegen) en de pilots beschikbaar gesteld en wordt er gecommuniceerd over de vorderingen rondom acties waar de jeugdverbinder bij betrokken is. Er is bij beleidsadviseurs behoefte aan advies en informatie op één plek waar manieren beschreven staan hoe je jongeren effectief kan betrekken. Op www.jeugdverbinden.nl vind je updates van de pilots en ook wordt er door Jimmy’s gewerkt aan het optimaliseren van een Sociale Kaart voor jongeren. Resultaat:
Op de website www.jeugdverbinden.nl worden manieren beschreven hoe je jongeren effectief kan betrekken bij beleid aan de hand van praktijkvoorbeelden uit Nijmegen. Onder andere de voortgang van de pilots wordt hier uiteraard beschreven.
Resultaat:
Verder communicatie volgens een communicatieplan1. Communicatie over de pilots en andere activiteiten waarbij de jeugdverbinder betrokken is.
3. Bewustwording, advisering en verbinden De jeugdverbinder blijft actief als ambassadeur van jongerenparticipatie binnen en buiten het stadhuis en blijft adviseren en verbindingen leggen. Resultaat:
De ambtenaren waarmee tijdens de ontdekfase is gesproken, zijn benaderd met de vraag of ze specifieke ondersteuningsvragen hebben op het gebied van jongerenparticipatie. Advies is gegeven en verbindingen met intermediairs zijn gelegd.
Resultaat:
Met de mensen die de jeugdverbinder benaderen wordt het gesprek aangegaan. Naast het geven van advies worden waar mogelijk verbindingen gelegd.
Resultaat:
Dag van de jongerenparticipatie organiseren. De exacte invulling van de dag en datum, is nog niet definitief vastgesteld. Enkele mogelijkheden voor de invulling van de dag zijn genoemd: -
1
Ontmoetingsmarkt voor (en door) jongeren, ambtenaren en organisaties Presentaties van jongeren(participatie)initiatieven en -organisaties Inspiratie, advies, informatie Presentatie resultaat van de pilots
Een communicatieplan wordt op dit moment opgesteld.
16
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Resultaat:
Allesbinder studenten van de HAN zijn bekend bij en mogelijk gekoppeld aan beleidsmedewerkers van Maatschappelijke Ontwikkeling. Studenten kunnen samen met de beleidsmedewerker jongerenparticipatie rondom een thema vormgeven.
Reeds behaalde resultaten Resultaat:
De jeugdverbinder heeft de verbinding gelegd tussen Jimmy’s en de Adviescommissie Jeugd-, Maatschappelijke Opvang en Gehandicaptenbeleid. Hierdoor heeft Jimmy’s een rol gespeeld in de sollicitatieprocedure voor de invulling van de jongerenzetel in de commissie.
Resultaat:
Tijdens het stamtafelmoment Maatschappelijk Ontwikkeling van 22 maart 2016, waarbij ook Wijkmanagement aanwezig was, hebben de ambtenaren kennis gemaakt met Jimmy’ en zijn de bevindingen van de Jeugdverbinder, inclusief de thema’s voor de pilots, gepresenteerd. Tijdens de presentatie zijn ook enkele stellingen ingebracht om te achterhalen of de opgehaalde signalen ook van toepassing zijn op de ambtenaren waarmee niet gesproken. De reacties kwamen overeen met de eerder opgehaalde signalen en vind je terug op de volgende pagina.
17
Voortgangsrapportage jeugdverbinder
18
Voortgangsrapportage jeugdverbinder Bijlage 1: tijdslijn actiefase Pilot Gezondheids-beleid
week 11 * Gesprek met beleidsadviseurs
Pilot Jongerenraden in de wijken
week 12
week 13 * Allesbinder betrokken * Stakeholders-analyse
*Gesprekken jongerenwerkers die met jongerenraden bezig zijn
* Jongerenwerkers en jongeren uit die wijken uitgenodigd voor kick-off van 9 mei
week 14 * Uitnodigingen opgesteld en verstuurd * Pilots: rollen en taken
Informatie & communicatie
week 16 * Vraagstelling aanscherpen * Uitvoeringsplan door Jimmy’s afgerond? * Afstemmen met beleid: wat gaat er met input gebeuren, wensen qua vorm input * Betrekken nieuwe partijen * Actie 1: Koningsspelen in Dukenburg bezocht * Voorbespreking Kick-off * Stakeholders- analyse * Uitnodigingen kick-off versturen * Planning pilot bekend?
* Structuur website www. jeugdverbinden.nl besproken met Jimmy's
Bewustwording, verbinding & advies
* Presentatie stamtafel MO voorbereiden management * Gesprekken beleidsadviseurs, professionals
*Presentatie stamtafel MO & Wijkmanagement * Gesprekken beleidsadviseurs, professionals
Trainingen
* Pilot Urban Professional * Valued Based Projectmanagement
* Factor C training
Overige
week 15 * Futsall Chabab betrokken * Kick off bijeenkomst
* Gesprekken beleidsadviseurs, professionals * Jongerencentrum Jukebox bezocht
* Gesprekken beleidsadviseurs, professionals
* Lunch van de toekomst (Jongeren ISK/New Roots) * Gesprek gemeenteraadslid Cilia Daemen * Aanbod Allesbinder jongeren-participatie bij MO gecommuniceerd (Marjo zet het breder uit)
* Pilot Urban Professional * Training effectiviteit
* Plan van aanpak ontwikkelen
* Plan van aanpak ontwikkelen
* Mail naar bekende beleidsadviseurs voor ophalen specifieke ondersteunings-vragen * Jongerencentrum Staddijk bezocht
* Pilot Urban Professional
* Plan van aanpak ontwikkelen
* Plan van aanpak actiefase definitief vastgesteld
19
Voortgangsrapportage jeugdverbinder
week 17 * Kort interview beleidsadviseur
week 18 * Kaartje o.i.d. maken om uit te delen (verwijzing website)
week 19 * Actie: gesprekken met jongeren
week 20 * Actie: gesprekken met jongeren
week 21 * Analyse opgehaalde informatie (signalen, lacunes)
week 22 * Actie: gesprekken met jongeren
Pilot Jongerenraden in de wijken
n.t.b.
n.t.b.
* Kick off Jongerenraden in de wijken
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
Informatie & communicatie
* Communicatie -plan opstellen (elke week iets op website; Marjo komt met voorbeeld)
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
Bewustwording, verbinding & advies
* Fasering 'Dag van de jongeren-participatie' bepalen
* Jimmy's pand gaat open *Startbijeekomst 'Dag van de jongeren-participatie' voorbereiden *Advies schrijven over voortzetting jeugdverbinder
*Startbijeekomst 'Dag van de jongeren-participatie' * Werksessie Beleidskader opvang en onderwijs
* Kind gesprekken: Beleidskader opvang en onderwijs
n.t.b.
n.t.b.
Pilot Gezondheidsbeleid
Trainingen
* Pilot Urban Professional
* Pilot Urban Professional
Overige
20
Voortgangsrapportage jeugdverbinder
week 23 * Actie: gesprekken met jongeren
week 24 week 25 * Verzamelen opbrengst en *Opbrengst in woorden analyseren vangen * Feedback op stuk vragen en verwerken
week 26 * Evaluatie proces
Week 27
Pilot Jongerenraden in de wijken
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
Informatie & communicatie
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
Bewustwording, verbinding & advies
n.t.b.
n.t.b.
n.t.b.
* Opening Jimmy's (voor professionals en gemeente)
* Dag van de jongerenparticipatie (7 juli)? Mogelijk pas later in het jaar.
Pilot Gezondheids-beleid
Trainingen
Overige
* Pilot Urban Professional
Einde (eerste) contract Jeugdverbinder
21