1 Gemeenteblad Jaar 2014 Publicatiedatum * Agendapunt * Datum initiatiefvoorstel Onderwerp ter instemming van de raadsleden de heer Glaubitz van D66,...
Initiatiefvoorstel ter instemming van de raadsleden de heer Glaubitz van D66, mevrouw Moorman van PvdA, de heer Groot Wassink van Groenlinks, mevrouw Yesilgöz van VVD, de heer Peters van SP, mevrouw van Soest van PvdO, de heer van Lammeren van PvdD en mevrouw Shasavari-Jansen van CDA getiteld: “Shelter City Amsterdam” en kennisnemen van de bestuurlijke reactie Met dit initiatiefvoorstel stel ik u voor het volgende besluit te nemen: Tekst van openbare
De gemeenteraad van Amsterdam
besluiten wordt gepubliceerd
Gezien het initiatiefvoorstel van het raadslid de heer Glaubitz van D66 Amsterdam, getiteld “Shelter City Amsterdam”’, Mede gezien de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel en de behandeling in de raadscommissie voor Algemene Zaken; besluit:
I. in te stemmen met genoemd initiatiefvoorstel; II. het college van burgemeester en wethouders op te dragen: 1. Van Amsterdam een Shelter City te maken zoals beschreven in dit voorstel; en daarbij de volgende doelen na te streven: a) Zorg voor opvang en bescherming van mensenrechtenverdedigers; b) Zorg voor capaciteitsopbouw van mensenrechtenverdedigers; c) Zorg voor betrokkenheid bij en bewustwording van Amsterdammers op het gebied van mensenrechten; 2. Om in samenwerking met lokale partners en het ministerie van Buitenlandse Zaken een uitvoeringsprogramma inclusief een definitieve begroting op te stellen voor de opvang van maximaal vier mensenrechtenactivisten per jaar in Shelter City en dit programma ter goedkeuring aan de raad voor te leggen. 3. Voor de duur van 2 jaar dit programma als pilot uit te voeren en vervolgens te evalueren alvorens het programma te continueren. 4. Om te bezien hoe Amsterdam zijn positie en netwerk kan gebruiken om ook andere Europese (hoofd)steden te overtuigen deel te nemen aan “Shelter City III. kennis te nemen van de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel. Wettelijke grondslag
Gemeentewet art. 147a, lid 1
1
Jaar Afdeling Nummer Datum
2014 1 * *
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel
Initiatiefvoorstel
“Amsterdam Shelter City” Een Shelter City biedt een veilige leef- en werkomgeving voor een bedreigde internationale mensenrechtenactivist gedurende drie tot zes maanden. Een mensenrechtenverdediger kan op basis van een noodvisum op adem komen in Nederland, om vervolgens weer terug te keren naar het land van herkomst. Het initiatief is een laatste redmiddel als opvang in de regio niet mogelijk blijkt en de veiligheid van de mensenrechtenactivist in kwestie niet te garanderen is. Een belangrijk uitgangspunt is dat de mensenrechtenverdediger haar/zijn werk hier voort kan zetten, ook als dat tijdelijk op afstand is. Daarnaast kan het verblijf in Amsterdam aangewend worden voor empowerment van de mensenrechtenverdediger, door opleiding en training, maar ook door een internationaal netwerk op te zetten dat hulp kan bieden in het thuisland. Op die manier dragen we als gemeente bij aan de verspreiding van het mensenrechtengedachtengoed. Dit initiatiefvoorstel is opgesteld op basis van het initiatiefvoorstel dat D66, Groenlinks en het CDA in Nijmegen hebben ingediend in februari 20141. Er is veelvuldig geput uit dit initiatiefvoorstel. In vergelijkbare vorm zijn er initiatiefvoorstellen aangenomen in Middelburg, Den Haag en Groningen. De uniformiteit in het uitwerken van het voorstel komt de samenwerking in het kader van “Shelter City” ten goede. Amsterdam moet uiteraard een eigen, lokale invulling geven aan het programma in samenwerking met lokale partners. Achtergrond In veel landen worden mensenrechten op grove wijze geschonden. Er zijn in deze landen mensen die zich actief inzetten voor de naleving van mensenrechten. Deze mensenrechtenverdedigers proberen in hun eigen land politieke en burgerlijke rechten te bevorderen en te beschermen, door kritisch te zijn op de naleving van mensenrechtenwetgeving en de handhaving daarvan door hun eigen overheid. Vaak gaat dit ten koste van hun eigen veiligheid en zelfs vrijheid. Voor sommige mensenrechtenverdedigers is het door bedreiging en geweld onmogelijk hun werk te doen. Vaak gaan bedreiging en geweld uit van de eigen overheid, soms van organisaties en/of bedrijven waar misstanden zijn geconstateerd, waartegen dan door de overheid niet of te laks wordt opgetreden. In Europees verband is het idee ontwikkeld om bedreigde mensenrechtenverdedigers op te vangen in Europese steden: de “Shelter Cities”. De gedachte van de “Shelter City” sluit aan bij de slotverklaring2 van het Seminar Mensenrechtenverdedigers van Den Haag van 7-10 december 2010, en voorziet in het verlichten van de situatie van deze mensenrechtenverdedigers door hen een korte verblijfsperiode in een veilige omgeving aan te bieden. Op deze manier kan de directe dreiging worden weggenomen, kan aan een veilige terugkeer worden gewerkt, waarna zij vervolgens in hun eigen omgeving kunnen doorgaan met hun belangrijke werk. Gedurende deze korte verblijfsperiode – van drie tot zes maanden – kan de bedreigde internationale mensenrechtenverdediger op basis van een noodvisum op adem komen, nieuwe inspiratie opdoen, en vervolgens terugkeren naar het land van herkomst. Een
1 2
“Shelter City: Nijmegen, initiatiefvoorstel februari 2014 van D66 Nijmegen, Groenlinks en het CDA Statement Seminar Human Rights Defenders, Slotverklaring The Hague 7-10 december 2010
2
Jaar Afdeling Nummer Datum
2014 1 * *
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel
belangrijk uitgangspunt voor een verblijf in een “Shelter City” is dat een mensenrechtenverdediger haar/zijn werk kan voortzetten, ook al is dat tijdelijk op afstand. “Shelter City” wordt gesteund door het Ministerie van Buitenlandse Zaken dat, daartoe aangespoord door de breed gesteunde motie Pechtold van 15 december 20103, zijn medewerking heeft toegezegd bij het verlenen van visa aan “Shelter City” deelnemers. Het commitment van Buitenlandse Zaken blijkt bovendien uit de beleidsbrief “Respect en recht voor ieder mens” van 14 juni 2013 (van de ministers Timmermans en Ploumen), waar in paragraaf 3.1.2 specifiek aandacht wordt geschonken aan “Shelter City”. Amsterdam Amsterdam is het welhaast aan zijn stand en traditie verplicht om aan het “Shelter City” programma deel te nemen. Van oudsher is Amsterdam een vrijhaven en toevluchtsoord van mensen die elders aan vervolging waren blootgesteld, van de uit Spanje en Portugal verdreven sefardische joden in de 15e eeuw, de uit Frankrijk verdreven hugenoten in de 17e eeuw, Duitse joden, schrijvers en intellectuelen in de jaren '30 van de 20e eeuw, tot slachtoffers van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime, van de militaire staatsgreep in Suriname en door Zuid-Amerikaanse dictaturen in Argentinië, Chili en Uruguay vervolgden in de jaren '70 en '80 van de vorige eeuw. Tot de dag van vandaag zoeken vervolgden uit landen als Iran, Irak, Syrië, Marokko, Turkije, Somalië hun toevlucht in Amsterdam. Als geen andere stad in Nederland is het Amsterdam op het lijf geschreven om ”Shelter City” te zijn. Justitia et Pax en lokale partners De mensenrechtenorganisatie “Justitia et Pax” 4is landelijk coördinator van het programma. Als vaste partner van Buitenlandse Zaken is zij verantwoordelijk voor belangrijke delen van de uitvoering van het programma. In samenwerking met de Nederlandse ambassades verzorgt zij de selectie van de kandidaten en de aanvraag van het visum. Een gedeelte van de kosten wordt door “Justitia et Pax” gedragen, o.m. de internationale reiskosten van de deelnemers. De kracht van “Shelter City” schuilt voor een belangrijk deel in de samenwerking met lokale partners. Door samen te werken met lokale mensenrechtenorganisaties, een universiteit en anderen, is de ontvangst van een mensenrechtenactivist ingebed in een netwerk van betrokkenen. Doelstellingen De volgende doelen worden door ‘Shelter City Amsterdam’ nagestreefd: 1. Opvang en bescherming van mensenrechtenverdedigers 2. Empowerment van mensenrechtenverdedigers 3. Betrokkenheid bij en bewustwording van Amsterdammers over mensenrechten. Onder opvang van en bescherming aan mensenrechtenverdedigers (doelstelling 1) valt het aanbieden van onderdak, psychosociale hulp en de dekking van kosten voor levensonderhoud. Indien noodzakelijk kunnen ook familieleden worden opgevangen, 3 4
Motie Pechtold, voorgesteld 15 december 2010 http://www.justitiaetpax.nl/
3
Jaar Afdeling Nummer Datum
2014 1 * *
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel
mits hiervoor de benodigde financiering en visa geregeld kan worden. De periode in Nederland kan daarnaast gebruikt worden om de capaciteiten van een mensenrechtenverdediger te versterken (doelstelling 2). Dit kan bijvoorbeeld door middel van computercursussen, taalcursussen, veiligheidstrainingen, mediatrainingen of inhoudelijke scholing die het werk van de mensenrechtenverdediger ten goede komt. Ook kan gedurende de tijd in Amsterdam het internationale netwerk van de mensenrechtenverdediger uitgebreid worden waardoor zij/hij bij terugkeer naar het land van herkomst dit netwerk en de opgedane kennis in kan zetten ter bevordering van de mensenrechten en versterking van de rechtsstaat aldaar. Het is belangrijk om Amsterdammers te betrekken bij het initiatief Shelter City Amsterdam (doelstelling 3). Daarom zal het initiatief breed bekend worden gemaakt onder de Amsterdamse bevolking en zal een opgevangen mensenrechtenverdediger gevraagd worden om voorlichting te geven over mensenrechten, om op die manier het belang uit te leggen van de vrijheid van meningsuiting en andere mensenrechten. Aandachtspunten 1. Gedurende het verblijf dient te worden gezorgd voor opvang en bescherming van de deelnemer(s). Hierbij moet o.m. worden gedacht aan het aanbieden van onderdak, begeleiding (vrijwillig en/of professioneel), dekking van kosten voor levensonderhoud en binnenlandse reizen, ziektekostenverzekering. 2. De periode in Nederland kan daarnaast gebruikt worden om de capaciteiten van een mensenrechtenverdediger te versterken. Dit kan bijvoorbeeld door middel van computercursussen, taalcursussen, veiligheidstrainingen, mediatrainingen of inhoudelijke scholing die het werk van de mensenrechtenverdediger ten goede komt. 3. Mits de veiligheidsomstandigheden dit toestaan zal aan een opgevangen mensenrechtenverdedigers gelegenheid worden geboden publiekelijk hun ervaringen te delen op seminars en/of discussieavonden. Deze opsomming is niet limitatief. Nadere uitwerking is noodzakelijk en geschiedt in samenwerking tussen de gemeente met de partners, waaronder Justitia et Pax en de lokale organisaties waarmee een samenwerking wordt ingericht. Financiën Aan “Amsterdam Shelter City” zijn kosten verbonden. Daarbij moet worden gedacht aan een bedrag van 25.000 à 30.000 Euro per deelnemer voor drie maanden, waarbij per deelnemer een deel voor rekening van “Justitia et Pax” komt ter grootte van een bedrag van ca. 10.000 Euro. Op basis van de uitwerking van het programma in andere steden, dient rekening gehouden te worden met een bedrag van 100.000 euro per jaar, ten laste van de gemeentebegroting. We verzoeken echter aan het college om een concrete begroting uit te werken en ter goedkeuring aan de raad voor te leggen en de kosten te dekken uit de post “Lokale Mensenrechtenagenda”. Voorstel
4
Jaar Afdeling Nummer Datum
2014 1 * *
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel
D66 Amsterdam stelt voor dat ook Amsterdam, in navolging van Den Haag, Middelburg, Nijmegen en Utrecht – en binnenkort Groningen – gaat deelnemen aan “Shelter City”. De zorg voor de verdediging van mensenrechten is niet het alleenrecht van één politieke partij maar gaat ons allemaal aan. D66 hoopt dat dit voorstel door zoveel mogelijk partijen in de Raad – liefst door allemaal – wordt gesteund. In de eerder genoemde steden hebben “Shelter City” initiatieven steeds op brede, soms raadsbrede steun kunnen rekenen. Het is van groot belang dat een breed draagvlak wordt gecreëerd onder de Amsterdamse bevolking. Het zou daarom goed zijn verschillende organisaties en bedrijven uit de stad uit te nodigen een bijdrage te leveren aan “Amsterdam Shelter City”. Zo’n bijdrage kan financieel zijn, maar ook de vorm aannemen van het aanbieden van huisvesting (woningcorporaties) of opleidingen (onderwijsinstellingen). De initiatiefnemers verzoeken het college om: 1. Van Amsterdam een Shelter City te maken zoals beschreven in dit voorstel; en daarbij de volgende doelen na te streven: a) Zorg voor opvang en bescherming van mensenrechtenverdedigers; b) Zorg voor capaciteitsopbouw van mensenrechtenverdedigers; c) Zorg voor betrokkenheid bij en bewustwording van Amsterdammers op het gebied van mensenrechten; 2. In samenwerking met lokale partners en het ministerie van Buitenlandse Zaken een uitvoeringsprogramma inclusief een definitieve begroting op te stellen voor de opvang van maximaal vier mensenrechtenactivisten per jaar in Shelter City en dit programma ter goedkeuring aan de raad voor te leggen. 3. Voor de duur van 2 jaar dit programma als pilot uit te voeren en vervolgens te evalueren alvorens het programma te continueren. 4. Te bezien hoe Amsterdam zijn positie en netwerk kan gebruiken om ook andere Europese (hoofd)steden te overtuigen deel te nemen aan “Shelter City
Stukken Meegestuurd Ter inzage gelegd
<7> n.v.t. Het lDe leden van de gemeenteraad van Amsterdam
H. Glaubitz (D66), M. Moorman (PvdA), B.R. Groot Wassink (Groenlinks), D. Yesilgöz-Zegerius (VVD), D.W.S. Peters (SP), W. Van Soest (PvdO), M.D. ShasavariJansen(CDA), J.F.W. van Lammeren (PvdD)
5
Jaar Afdeling Nummer Datum
2014 1 * *
R
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad Initiatiefvoorstel
* De sterretjes worden door de Griffie ingevuld In te vullen door het raadslid/de fractie: 1.
