Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Social return en inbesteden
Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Onderwerp: social return en inbesteden Datum commissie: 6 juni 2013 Datum raad: Nummer: Documentnummer: Steller: Eric Dammingh Fractie: PvdA-GroenLinks _______________________________________________________________________ Samenvatting Meedoen in onze samenleving is erg belangrijk. Niet mee kunnen doen terwijl je nog een belangrijke bijdrage aan de maatschappij kunt leveren, leidt vaak tot sociale isolatie. Hoe langer de werkloze periode duurt, hoe moeilijker het wordt om weer aan de slag te komen. Het is voor PvdA-GroenLinks daarom onverteerbaar dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt onnodig lang langs de kant blijven staan. In het inkoop- en aanbestedingsbeleid van de gemeente Vught is het principe van social return als instrument opgenomen. In het voorliggende voorstel werken wij deze mogelijkheid verder uit. Wij willen een reële en uitdagende ambitie koppelen aan het gemeentelijk beleid op het gebied van social return zodat meer mensen een kans krijgen om (weer) toe te treden tot de arbeidsmarkt. Dit voorstel biedt de gemeente Vught daarom handreikingen om het sociale gezicht nog beter vorm te geven. Wij stellen voor om de opgave voor social return in eerste instantie als werkgever optimaal in te vullen en daarnaast dit instrument nadrukkelijk te koppelen aan het versterken van de mogelijkheden van inbesteding zodat uiteindelijk de ambitie voor de gemeente Vught om werknemers uit deze doelgroep aan het werk te hebben geleidelijk stijgt van 5 naar 8%. In de visie op social return en inbesteden zijn de volgende 3 sporen leidend: - Werken bij de gemeente Vught - Inbesteden bij de WSD - Social return via opdrachtnemers van de Gemeente Vught
1
Concept Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Visie social return en inbesteden
Aanleiding Meedoen in onze samenleving is van essentieel belang. Langs de kant staan terwijl je nog een belangrijke bijdrage aan de maatschappij kunt leveren, leidt vaak tot sociale isolatie. Werk is niet alleen een belangrijke bron van inkomen maar bepaalt vaak ook iemands identiteit en sociale contacten. Hoe langer de werkloze periode duurt, hoe moeilijker het wordt om weer aan de slag te komen. Het is voor PvdA-GroenLinks daarom onverteerbaar dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt onnodig lang langs de kant blijven staan. De sociale werkvoorziening heeft altijd op verschillende manieren een prominente rol gespeeld bij de (re)integratie van deze groep mensen. Maar met de invoering van de Participatiewet zullen de mogelijkheden om via deze weg een betaalde baan te krijgen, de komende periode hoogst waarschijnlijk afnemen. Social return en aanbesteding in de gemeente Vught De gemeente Vught staat tot nu toe bekend als een gemeente die haar sociale verantwoordelijkheid op zich neemt. Voor ons hoort daarbij ook de stimulering van de groep mensen die moeizaam een (nieuwe) baan vindt. In het inkoop- en aanbestedingsbeleid van de gemeente Vught is het principe van social return als mogelijkheid opgenomen. In het voorliggende voorstel gaan we daarin een stapje verder. We willen namelijk een reële en uitdagende ambitie koppelen aan het gemeentelijk beleid op het gebied van social return. Het principe van social return is dat organisaties (net als onze gemeente) bij het geven van opdrachten voor levering van diensten, werken of goederen een sociale tegenprestatie van de opdrachtnemer verwachten. Bijvoorbeeld door mensen die op afstand van de arbeidsmarkt staan een kans te bieden in hun organisatie. Op een goede manier inspelen op de mogelijkheden van social return zorgt ervoor dat we kansen creëren voor de mensen in de doelgroep Wwb’ers, Wajongers en Wsw’ers. Het benutten van deze kansen is eveneens nodig om ook in de toekomst aan de strakker wordende financiële kaders van de sociale zekerheid te kunnen blijven voldoen. De gemeente Vught komt de verplichting wel na om de mensen die niet mee kunnen komen of aan de onderkant van de samenleving staan, te helpen en te ondersteunen, maar er zou ook wel een tandje bij mogen. Het inzetten van social return is bijvoorbeeld één van de mogelijkheden om vorm te geven aan dit sociale beleid. De huidige vorm van social return, zoals dat is verankerd in het inkoop- en aanbestedingsbeleid geeft richting aan het bieden van kansen aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, en zou wat ons betreft beter benut kunnen worden. De manier waarop social return is gekoppeld aan het inkoop- en aanbestedingsbeleid van de gemeente Vught biedt namelijk ruimte voor een bredere invulling. Met het oog op het hoge percentage inwoners dat op een afstand staat tot de arbeidsmarkt, namelijk 13%, vinden wij de ambitie van 5% te mager. De voorbeeldfunctie van de gemeente wordt daardoor onvoldoende benut. We kunnen immers als gemeente niet van onze
4
Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Social return en inbesteden
opdrachtnemers een social return opgave verwachten als we hier zelf niet het goede voorbeeld in geven. Dat houdt in dat we maximaal moeten inzetten op social return binnen onze eigen organisatie en dat we daarnaast actief andere organisaties stimuleren en ondersteunen bij het invullen van hun social return opgaven. In de Participatiewet werd een quotumregeling voorgesteld die eind 2016 zou worden getoetst. Bedrijven van meer dan 25 werknemers zouden dan verplicht zijn 5% van hun personeelsbestand in te vullen met mensen met een arbeidshandicap. De quotumregeling is vervangen door een afspraak in het Sociaal Akkoord waarin werkgevers en overheid de garantie bieden werkplekken te creëren voor de doelgroep arbeidsgehandicapten. Ook de overheid (gemeente) heeft hierin een taakstelling. Uiteindelijk moet bij de overheid 25.000 nieuwe werkplekken beschikbaar komen. Deze taakstelling vraagt om een grote inspanning van de gemeente. Hoe geeft de gemeente Vught vorm aan het beleid – 3 sporen Wij stellen voor om de opgave voor social return in eerste instantie als werkgever optimaal in te vullen en daarna nadrukkelijk te koppelen aan het versterken van de mogelijkheden van inbesteding. Wij denken daarbij aan de volgende mogelijkheden: Onderzoeken op welke manier we gebruik kunnen maken van de WSD als preferente partner. Social return wordt als opgave verplicht opgenomen in het gemeentelijk inkoop- en aanbestedingsbeleid. Zelf mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst nemen. (Dit zou ook ingevuld kunnen worden vanuit de Sociale Wekvoorzieningen op basis van detachering of Begeleid Werken.) We willen de gemeentelijke rol als werkgever en opdrachtgever optimaal inzetten om voor een zo groot mogelijke groep (langdurig) werklozen en arbeidsgehandicapten werk mogelijk te maken. Dit stellen we voor vanuit ons eigen ideaal, maar ook om het goede voorbeeld en een drijvende kracht te zijn voor andere organisaties (en dus mogelijke werkgevers voor onze doelgroep). Er zijn 3 manieren die wij in willen zetten om de gemeentelijke verantwoordelijkheid naar deze kwetsbare groep meer op te pakken. Spoor 1: Werken bij de Gemeente Vught Als werkgever moet de gemeente Vught ernaar streven om de organisatie open te stellen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, om er te werken, om er te leren maar bovenal om kansen te bieden aan een groep die het erg zwaar heeft op de arbeidsmarkt. Tegelijkertijd kan de gemeente Vught hierdoor besparen op de kosten voor uitkeringen. Om dit te bevorderen stellen wij u het volgende voor. Selectie uit het uitkeringenbestand Bij invulling van reguliere (vaste of tijdelijke) vacatures kan gelijktijdig een zoekopdracht of selectie uit ons uitkeringenbestand plaatsvinden. Het bestand 3
Concept Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Visie social return en inbesteden
bestaat niet enkel uit mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Vacatures worden daarom, naast dat zij via de reguliere kanalen worden gepubliceerd, ook doorgestuurd aan de afdeling sociale zaken en de WSD. De afdeling sociale zaken en de WSD onderzoeken gezamenlijk of er een match mogelijk is met mensen uit het bijstands- of Wsw-bestand. Detacheringen Sommige mensen uit onze doelgroep zijn niet volledig productief en daarom vanuit het oog van de werkgever niet direct geschikt om als werknemer aan te nemen. De uitdaging is echter om te benutten van wat deze mensen wél kunnen. Detacheren biedt daar een oplossing voor. Bij individuele opdrachten of opdrachten in groepsverband kunnen mensen vanuit de WSD naar de gemeente worden gedetacheerd. De gemeente betaalt dan voor wat deze mensen wel kunnen. Door middel van het ontrafelen van functies (jobcarving) of het creëren van functies kunnen sectoren werkzaamheden door de doelgroep laten verrichten. De afdeling sociale zaken en de WSD ondersteunen de afdelingen bij het zoeken naar realistische en passende mogelijkheden voor detachering. Werkervaringsplekken Een grote groep mensen staat nog dusdanig ver van de arbeidsmarkt dat zij vooral een plek nodig hebben om werkervaring en een gezond werkritme op te doen. Over salaris spreken we bij deze mensen niet. Zij werken met behoud van uitkering en zijn er vooral om te leren. Goede begeleiding is voor deze mensen erg belangrijk. Omdat elke gemeentelijke afdeling anders is, wordt per afdeling de mogelijkheden onderzocht naar realistische werkervaringsplekken onderzocht en te gerealiseerd.(De WOP is een goed voorbeeld van het bieden van werkervaringsplekken.)
Bij een goede invulling van bovenstaande maatregelen verwachten wij dat het mogelijk moet zijn om het huidige streefpercentage van 5% van het personeelsbestand te laten stijgen. Vooral met de wetenschap dat de omvang hiervan nauw samenhangt met het volgende spoor, namelijk inbesteden. Spoor 2: Inbesteden bij de WSD Op vele gebieden binnen het domein van de gemeentelijke overheid kunnen mensen van de WSD werkzaamheden verrichten. Te denken valt aan het beheer en onderhoud van de openbare ruimte, schoonmaak, catering, postbezorging, toezichthoudende functies en dergelijke. Uit informatie van de WSD blijkt dat de gemeente Vught ten aanzien van inbesteding niet voldoet aan de afspraken die zijn gemaakt met de WSD. Slechts ongeveer 50% van de taakstelling op het gebied van inbesteding wordt door de gemeente Vught gerealiseerd. Door (extra) opdrachten voor de WSD kunnen we meer kansen creëren voor deze doelgroep die niet op individuele basis ergens anders aan de slag kan. Daarnaast zorgen de banen binnen de WSD ervoor dat de kosten voor uitkering en loon (in geval van een SW
4
Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Social return en inbesteden
dienstverband) kunnen worden gedrukt. Gezien de plannen voor de Participatiewet, die grotendeels zijn gebaseerd op de Wet werken naar vermogen, is een goede opdrachtenportefeuille een absolute noodzaak. Om de kansen die er bij inbesteden liggen optimaal te benutten, stellen wij u voor om de WSD voor een aantal werkzaamheden aan te merken als preferente partner zodat we in principe altijd inbesteden tenzij kwaliteitsaspecten dat in de weg staan. Het gaat daarbij om de onderdelen beheer en onderhoud van de openbare ruimte, schoonmaak, catering, postbezorging, toezichthoudende functies en dergelijke. Spoor 3: Social return via opdrachtnemers van de Gemeente Vught Indien niet kan worden inbesteed zal een opdracht worden aanbesteed. In de gemeente Vught wordt hierbij aandacht gevraagd voor social return. De opdrachtnemer verplicht zich daarbij om bij leveranties aan de gemeente gebruik te maken van werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Met de huidige uitvoeringsregels social return worden ons inziens de mogelijkheden voor social return nog niet optimaal benut. Om de mogelijkheden van social return beter te benutten stellen wij u het volgende voor. Verruiming invoering social return Op dit moment vindt inkoop- en aanbesteding plaats conform het vigerende inkoopen aanbestedingsbeleid. Dat betekent dat prijs, kwaliteit, kwantiteit, levering(svoorwaarden) en dergelijke primair leidend zijn voor de keuze van de leverancier of opdrachtnemer. Door als uitgangspunt het principe van social return te gebruiken, worden de mogelijkheden breder (bijvoorbeeld bij een contract met looptijd van 4 maanden, of een levering van goederen, personen met een afstand tot de arbeidsmarkt in te zetten voor 1 jaar in plaats van de duur van het contract). Ook stellen wij voor om de uitvoeringsregels social return uit te breiden tot alle inkoopgebieden van de gemeente én te koppelen aan het verstrekken van stimuleringssubsidies voor professionele instellingen (zoals MIK, Speeldoos, Bibliotheek, etc.). Door een ruimere definitie van social return te gebruiken kunnen ook minder voor de hand liggende opdrachtnemers (bv. communicatie- en adviesbureaus) bijdragen door middel van individuele of groepscoaching, het verzorgen van trainingen etc. Social return hoeft dus ook niet meteen het in dienst nemen van een persoon met een afstand tot de arbeidsmarkt te zijn. Elke prestatie die ten goede komt aan de ontwikkeling van deze doelgroep en die de kansen op werk vergroot, telt. Percentage social return Op dit moment gaat de gemeente Vught uit van een social return opgave van 5% van de opdracht. Wij vinden deze ambitie beperkt en (op termijn) niet passen bij het sociale gezicht van de gemeente Vught. Wij stellen, mede in het licht van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en de invoering van de Participatiewet voor de ambitie in de komende jaren opwaarts bij te stellen. We stellen voor in 2013 een percentage van 5% te hanteren en de komende jaren toe te groeien naar een percentage van 8%. Dit gebeurt door jaarlijks de ambitie 1% te verhogen. 5
Concept Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Visie social return en inbesteden
Financiële paragraaf Het initiatiefvoorstel social return en inbesteden heeft vooralsnog geen directe financiële gevolgen voor de gemeente Vught. Het initiatiefvoorstel richt zich op de manier waarop de gemeente Vught haar inkoop- en aanbestedingsbeleid en haar personeelsbeleid inzet om de mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. De eventuele gevolgen van het sociaal akkoord zijn niet meegenomen in het voorliggende voorstel; het college wordt gevraagd hieraan verdere uitwerking te geven. De mogelijke indirecte financiële gevolgen houden verband met te maken afspraken met de WSD en de eventuele uitstroom uit het lokale uitkeringenbestand. Duurzaamheidsparagraaf Met het voorliggende initiatiefvoorstel wordt gewerkt aan verbetering van de sociale duurzaamheid. In de driehoek people – planet – profit ligt de nadruk in dit voorstel op mensen, het sociaal culturele aspect van duurzaamheid. Het voorstel richt zich op verbetering van de de sociale participatie.
4
Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Social return en inbesteden
Besluit: Op basis van dit initiatiefvoorstel, wordt aan de raad gevraagd om het volgende besluit te nemen:
De visie op social return en inbesteden vast te stellen, waar bij de volgende 3 sporen leidend zijn: - Werken bij de gemeente Vught - Inbesteden bij de WSD - Social return via opdrachtnemers van de Gemeente Vught
De opgave voor social return voor zowel de gemeente zelf als onderdeel van het inkoopen aanbestedingsbeleid voor 2013 te stellen op 5% en jaarlijks te verhogen tot 8% in 2016;
Het college opdracht te geven om dit raadsvoorstel en -besluit verder uit te werken en te vertalen naar de uitvoering.
7
