Toelichting initiatiefvoorstel: Bronscheiding en/of nascheiding Begin van deze eeuw werd van overheidswege besloten wegen te gaan zoeken om verpakkingsmateriaal zoveel mogelijk te recyclen. Om hiervoor een financiële basis te creëren is de verpakkingsbelasting ingevoerd. In de loop van dit traject is gezocht naar de beste manier om kunststof in te gaan zamelen. De keuze was: gescheiden inzamelen (ook wel bronscheiding genoemd) of het achteraf halen van plastic uit het zgn. restafval (ook wel nascheiding genoemd). In het eerste geval scheiden de inwoners het afval en het laatste de afvalverwerker. Het ligt voor de hand om aan te nemen dat het beste is zowel bronscheiding als nascheiding toe te passen. Dat werd onlangs door wetenschappelijk onderzoek bevestigd. Het probleem echter is dat nascheiding op dit moment alleen in Oudehaske (Fr.) en Groningen (Gr.) mogelijk is en dat de betreffende afvalverwerkers (OMRIN en Attero) daarmee slechts de betrokken Friese en Groningse gemeenten bedienen. Deze gemeenten hebben op 28 september 2011 uiteindelijk te horen gekregen dat zij voor de jaren 2009 en 2010 per ton nagescheiden plastic afval € 390 zullen ontvangen. Voor de jaren 2011 en 2012 zijn nog geen afspraken gemaakt. Het Ministerie van Infrastructuur & Milieu wil eerst nog nader onderzoek (laten) doen en het toekennen van een vergoeding aan voorwaarden binden (#). In Wijster (Dr.) heeft het bedrijf Attero inmiddels ook een installatie gebouwd die het mogelijk zou maken plastic afval uit het restafval te halen. Deze installatie is echter nog niet gecertificeerd. En zolang dat niet het geval is kan de installatie – naar verluidt - niet in gebruik worden genomen. Daarbij is het ons niet bekend welke vergoeding gemeenten tegemoet kunnen zien als zij Attero zouden vragen het plastic door nascheiding uit hun restafval te halen (als er überhaupt al van een vergoeding sprake kan zijn). Van 1 januari 2009 tot en met 31 december 2012 kunnen gemeenten bij Nedvang (##) bij bronscheiding aanspraak maken op een vergoeding van € 475 per ton ingezameld plastic afval. (Bovendien worden op deze wijze per ton € 120 aan verbrandingskosten uitgespaard). # Via link: http://www.vng.nl/Documenten/actueel/brieven/ledenbrieven/2011/20110928_Ledenb rief_BAMM-U201101641.pdf
Gemeenten die hun zaakjes goed voor elkaar hadden (in onze omgeving zijn er legio voorbeelden, b.v. de Gemeente Simpelveld), hebben dus vanaf 1 januari 2009 gebruik kunnen maken van deze regeling. Nascheiding tegen elke prijs? Zo niet de Gemeente Gulpen-Wittem. Op voorstel van het College van B&W (portefeuillehouder: wethouder Jan Bormans) werd ingezet op nascheiding. Hiertoe werd een overeenkomst afgesloten met Essent Milieu. Op 1 januari 2009 bleek Essent echter nog niet over een installatie te beschikken en kon de overeenkomst dus niet worden geëffectueerd. Toen Essent Milieu moest toegeven niet in staat te zijn voor de Limburgse gemeenten nascheiding uit te voeren en bronscheiding dus de enige reële mogelijkheid was gebleken, weigerde het College van B&W (portefeuillehouder: wethouder Bormans) zich hierbij neer te leggen. Er gebeurde vervolgens echter negen maanden helemaal niets (terwijl elders gemeenten enthousiast met bronscheiding aan de slag gingen, behoorlijke hoeveelheden plastic afval wisten in te (laten) zamelen en dienovereenkomstige vergoedingen ontvingen). Aan het eind van het jaar 2009 meldde wethouder Bormans dat hij in Milieu Service Zuid een nieuwe “partner” had gevonden. Op kosten van de Gemeente GulpenWittem en van dat bedrijf werd met het restafval van 16 Limburgse gemeenten een proef uitgevoerd om met een (gehuurde) machine plastic te sorteren. Let wel: sorteren, niet scheiden. Het scheiden van het plastic uit het afval gebeurde handmatig. Er bleken enorme investeringen nodig om daadwerkelijk tot machinale nascheiding te komen. Ook wethouder Bormans zag dat dit een onbegaanbare weg zou zijn en zocht weer contact met Essent Milieu (dat inmiddels was omgedoopt in: Attero). Op basis van een intentieverklaring van 24 Limburgse gemeenten besloot het bedrijf Attero te gaan investeren in een nascheidingsinstallatie in Wijster (Dr.). Plastic Heroes - campagne Inmiddels ging de Plastic Heroes – campagne van start. Overal in Nederland (###) gingen gemeenten over op het gescheiden inzamelen van plastic afval. Ook alle Limburgse gemeenten (met uitzondering van de Gemeente Gulpen-Wittem) besloten het plastic afval gescheiden te gaan inzamelen. Zij waren kennelijk inmiddels overtuigd geraakt van het (ook financiële) voordeel van bronscheiding. Toen (na schriftelijke vragen (art. 37 RvO) van GR☼EN!) bleek dat de Gemeente dreigde ook de vergoeding voor papier en glas mis te lopen, werd in maart 2010 alsnog een overeenkomst met Nedvang (###) ondertekend. Daarmee kreeg de Gemeente een bedrag van bijna € 15.000 (€ 0,10 per inwoner) om de inwoners voor te lichten over en te motiveren om het plastic afval voortaan te gaan scheiden van het restafval. Maar in de overeenkomst is ook de verplichting opgenomen
maatregelen te nemen om het scheiden van plastic van het overige afval te bevorderen. En expliciet staat vermeld dat hebben van een faciliteit in een milieupark niet voldoende is als brengvoorziening (laat staan dus een milieupark in een andere gemeente). De Gemeente Gulpen-Wittem voldoet dus niet aan de verplichting en krijgt dus ook geen geld van Nedvang. (De Gemeente Gulpen-Wittem heeft bovendien geen aanspraak kunnen maken van verschillende andere vergoedingen in het kader van de Plastic Heroes – campagne.) De Gemeente Eijsden-Margraten heeft zowel een haal- als een brengvoorziening. Door inwoners van deze gemeente wordt een relatief klein gedeelte van het plastic afval ingeleverd bij het milieupark in Margraten, waar ook de inwoners van GulpenWittem terecht kunnen. Via deze weg (de jaarlijkse afrekening van de kosten van het gezamenlijke milieupark) krijgt de Gemeente Gulpen-Wittem indirect mogelijk toch nog een klein bedrag voor het door inwoners ingeleverde plastic afval. Gulpen-Wittem loopt jaarlijks tenminste € 60.000 mis! Als gevolg van de Plastic Heroes – campagne wordt overal in Nederland (###) succesvol kunststof ingezameld. Zo leverde het inzamelen van plastic afval in de door Rd4 verzorgde gemeenten (9) afgelopen jaar volgens het jaarverslag ruim € 1.500.000 op. Bij de Gemeente West Maas en Waal, die zowel naar het aantal huishoudens als naar oppervlakte goed met de Gemeente Gulpen-Wittem is te vergelijken, brengt het tweewekelijks inzamelen van plastic afval, na aftrek van kosten, jaarlijks € 59.000 per jaar op. Op onze eigen Afvalconferentie op 24 november j.l. bleek en passant dat ook voor de Gemeente Gulpen-Wittem uit mag worden gegaan van een bedrag van € 4 per inwoner aan netto-inkomsten. Het lijkt er dus sterk op dat de hobby van wethouder Bormans de inwoners van onze gemeente jaarlijks tenminste bijna € 60.000 kost! Want als de uit te sparen verbrandingskosten (€ 120 per ton) daarbij nog moeten worden opgeteld, denken wij dat de € 100.000 per jaar gauw gepasseerd zullen zijn! Attero Het bedrijf Attero is de voortzetting van Essent Milieu. Zij verbranden het Limburgs afval voor 75% in Moerdijk (Br.), en voor 25 % in Wijster (Dr). Omdat de afvalverbranding onder druk staat (er zijn teveel verbrandingsovens in Nederland) zoeken zij als commercieel bedrijf uiteraard steeds naar nieuwe markten. Het plastic afval dat door inwoners wordt gescheiden van het restafval, komt niet meer bij hun bedrijf. Om toch ook hier actief te blijven, zijn zij zelf gaan proberen plastic te scheiden, eerst zgn. folie en later ook andere fracties. Hiervoor hebben ze miljoeneninvesteringen gedaan in Wijster. Deze installatie schijnt nu klaar te zijn, maar kan nog niet worden gebruikt, omdat Attero nog geen goedkeuring
(certificering) heeft. Dus kan er ook geen vergoeding worden verkregen voor “nagescheiden” plastic afval. Al het binnenkomend restafval (inclusief het plastic afval) wordt dan ook nog steeds verbrand, tegen het nu geldende tarief (€120 per ton). Voor alle duidelijkheid: Op zichzelf genomen juichen wij het als GROEN! toe als zou blijken dat nascheiding mogelijk is. Maar dan wel in combinatie met bronscheiding! (vanuit de eenvoudige gedachte: van wat er niet in zit, hoef je er ook niet uit te halen!). Opmerkelijk is overigens de curieuze advertentie waarin Attero op dit moment probeert een petitie te organiseren om het eigen (ondernemers)belang veilig te stellen. Zie: http://www.duurzaamdenkenendoen.nl/petitie/ Maar zelfs wanneer Attero de nascheidingsinstallatie in dienst kan nemen, blijft het de vraag hoe de Gemeente Gulpen-Wittem er voor kan zorgen dat specifiek al haar restafval in Wijster (Dr.) terecht komt en niet in Moerdijk (Br.). Op dit moment wordt namelijk al het restafval op enkele plaatsen in Limburg verzameld. Van dit restafval gaat vervolgens 75% naar Moerdijk (Br.) en 25% naar Wijster (Dr.) Wethouder weet raad (te overtuigen) De beslissing niet tot bronscheiding over te gaan in 2009 lag bij wethouder Bormans. De raad is hiervan pas later op de hoogte gebracht. Op dat moment heeft de meerderheid van de raad verzuimd een goede afweging van belangen te maken. Een verzuim, dat naar nu blijkt, wel eens honderdduizenden euro’s kan hebben gekost! De beslissing om, deels op gemeentekosten, een proef uit te voeren om toch nascheiding af te dwingen is in september 2009 door de wethouder uitgevoerd, zonder de raad daarin te kennen. De verantwoording van de kosten is pas na herhaaldelijk aandringen gegeven in het antwoord op schriftelijke vragen (art. 37 RvO) van GR☼EN! in mei 2011. De resultaten van de proef in september 2009 zijn pas in februari 2010 in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen naar buiten gebracht, waarbij de raad en de inwoners enorme financiële voordelen werden voorgespiegeld. In maart 2010 heeft de Gemeente Gulpen-Wittem moeten bekennen alsnog met bronscheiding te gaan beginnen. In de discussie in april 2010 over een motie van GroenLinks (waarin werd gevraagd om naast nascheiding ook een proef met bronscheiding te doen) liet de meerderheid van de raad zich overtuigen met het argument dat een dergelijke proef een verkeerd
signaal (kennelijke twijfel) zou zijn, temeer daar met nascheiding veel meer plastic uit het restafval zou worden gehaald en meer geld zou opleveren. Terwijl het College van B&W en de coalitiepartijen op dat moment wisten dat er van daadwerkelijke nascheiding geen sprake was en (op afzienbare termijn) kon zijn. In januari 2011 heeft GR☼EN! opnieuw een motie ingediend om bronscheiding alsnog ingevoerd te krijgen. De wethouder toverde toen echter de nieuwe nascheidingsinstallatie uit Wijster (geopend september 2010) uit de hoge hoed. En kwam met het verhaal dat de Gemeente Gulpen-Wittem nu daadwerkelijk geld ging ontvangen uit nascheiding (hiermee erkende hij impliciet dat er nog geen inkomsten waren (geweest). Maar volgens de wethouder zouden de inkomsten vanaf dat moment maar liefst drie keer zo hoog zijn als bij bronscheiding. En de meerderheid van de raad wees de motie af. In februari 2011 heeft GR☼EN! toch nog maar eens schriftelijke vragen (art. 37 RvO) gesteld over o.a. de inkomsten uit nascheiding. Na drie maanden pas kwam het antwoord dat de hoogte van die inkomsten nog niet precies aan te geven waren. Op dat moment kon de wethouder op z’n vingers natellen dat de Gemeente GulpenWittem noch geld uit bronscheiding noch geld uit nascheiding zou krijgen. Bij de behandeling van de Begroting 2012 op 3 november j.l. roemde de CDA-fractie het succes van de nascheiding en vroeg de wethouder – om het eigen gelijk kennelijk nog wat meer aan te zetten - naar wat dat nu wel niet allemaal had opgebracht. Het antwoord van wethouder Bormans was: € 390 per ton “nagescheiden” plastic afval. En bij de aankondiging van de Afvalconferentie van 24 november j.l. lazen wij tot onze verbazing dat de Gemeente Gulpen-Wittem zou hebben gekozen voor nascheiding (terwijl dat dus helemaal niet mogelijk is op dit moment). Omdat wij als GR☼EN! over andere informatie beschikten (zie eerdergenoemde link!) hebben wij hierover opnieuw vragen gesteld. Daarop kregen wij aanvankelijk geen antwoord. Maar op het ronde-tafel-gesprek (≈ commissievergadring) van 17 november j.l. benadrukte wethouder Bormans nogmaals dat de Gemeente GulpenWittem € 390 per ton “nagescheiden” plastic afval zou krijgen. Dat hield hij vol, ook nadat de fractievertegenwoordiger van GR☼EN! naar voren had gebracht dat die € 390 per ton niet voor de Gemeente Gulpen-Wittem zou kunnen gelden. Enige tijd na het ronde-tafel-gesprek kwam echter dan toch het bericht (in reactie op het verzoek van de PvdA één en ander schriftelijk te willen bevestigen) dat de Gemeente Gulpen-Wittem op dit moment geen vergoeding krijgt. Maar dat wellicht in de toekomst jaarlijks mogelijk een bedrag van € 30.000 tegemoet kan worden gezien (hoewel niet duidelijk werd gemaakt waarop welke harde feiten deze hoop is gebaseerd).
Zoals bekend heeft de Gemeente Gulpen-Wittem tot nog toe geen cent ontvangen, omdat het College van B&W weigert het plastic afval gescheiden in te zamelen. Maar volgens wethouder Bormans is dat dus binnenkort verleden tijd. Hoewel hij er aan voorbij gaat dat zijn afvalbeleid de inwoners van de Gemeente Gulpen-Wittem al tenminste € 200.000 (!) heeft gekost, hoopt hij in de nabije toekomst per jaar zo’n € 30.000 aan vergoeding binnen te halen. Dat hij daarmee nog niet de helft ontvangt van wat hij zou krijgen als hij het plastic afval gescheiden zou inzamelen, laat hij daarbij onvermeld. Tijdens de raadsvergadering van 8 december j.l. vroeg PvdA-raadslid Ruud Verhoeven wethouder Bormans om nog eens precies aan te geven wat de opbrengsten zouden zijn van “nagescheiden” plastic afval. De wethouder antwoordde dat de Gemeente Gulpen-Wittem € 390 per ton zou ontvangen, zodra de nieuwe nascheidingsinstallatie van Attero in Wijster (Dr.) zou zijn “gecertificeerd”. Maar het is zelfs de vraag of het antwoord dat wethouder Bormans gaf op de rechtstreekse vraag van raadslid Ruud Verhoeven, wel klopt. Want wij als GR☼EN! beschikken over andere informatie en zullen daarom (maar weer eens opnieuw) schriftelijke vragen stellen aan het College van B&W. Wij als GR☼EN! willen nu wel eens precies weten wat de Gemeente Gulpen-Wittem had kunnen “verdienen” aan het gescheiden inzamelen van plastic afval. En wat de Gemeente Gulpen-Wittem daadwerkelijk heeft ontvangen als gevolg van het huidige beleid met betrekking tot het plastic afval. En wat welke opbrengsten de Gemeente Gulpen-Wittem redelijkerwijs zou mogen verwachten wanneer de nascheidinginstallatie van Attero in Wijster (Dr.) daadwerkelijk in bedrijf zou worden genomen? Hoe zit het dan met de investeringen die Attero ongetwijfeld terug zal willen verdienen?
##
Nedvang is de door de VNG in het leven geroepen instantie om de inzameling van plastic afval te coördineren en de vergoedingen uit het afvalfonds (verpakkingsbelasting) uit te betalen.
###
Behalve in delen van Groningen en Friesland waar de afvalverwerkers wel een vorm van nascheiding konden toepassen. Alleen deze gemeentes kregen toestemming de nascheiding als proef uit te voeren; de rest van Nederland was en is vooralsnog aangewezen op bronscheiding.
