Initiatiefvoorstel: Zwolle-pas (of: Saspas) De raad wordt gevraagd om: In te stemmen met een opdracht aan het college om de mogelijkheden te verkennen om een Zwolse variant op de Stadspas te realiseren, en hierover bij de perspectiefnota in 2009 te rapporteren.
Korte toelichting Opzet/vraagstelling Dit intitiatiefvoorstel beoogt een haalbaarheidsonderzoek voor een Zwolse variant op de Stadspas, als werknaam gebruiken we Zwolle-pas. De uitkomsten van een eerste verkenning willen we graag bij de komende Perspectiefnota betrekken. Daarbij willen we ruimte laten voor verschillende varianten van de Zwolle-pas waaruit gekozen kan worden. In de nadere toelichting op dit voorstel laten we enkele voorbeelden zien die mogelijk inspirerend werken. In de bijlage linken we met bestaand beleid. Beoogd effect De vraag die we beantwoord willen zien of een Zwolle-pas participatie aan de samenleving kan bevorderen. Daarnaast willen we weten of een Zwollepas ook een meerwaarde kan hebben voor Zwolse bedrijven, clubs en instellingen, en voor het imago van de stad als geheel. Een perspectief daarbij is om bij een komende evaluatie van het armoedebeleid, bijvoorbeeld in 2010 , en via een koppeling aan het economisch beleid, te kunnen kiezen voor een brede variant van de Zwolle-pas. Dat vraagt tijdige voorbereiding. De eenvoudigste variant van de Zwolle-pas is wellicht al op kortere termijn te realiseren. Argumenten - Bevorderen van participatie in de samenleving van kwetsbare groepen, maar ook algemeen, verdient maximale inzet van de gemeente. -In diverse gemeenten is aangetoond dat een variant op de Stadspas een goede bijdrage levert aan het bevorderen van participatie, en tevens promotionele doelen kan dienen voor instellingen, bedrijven, evenementen en voor een stad als geheel. Vervolg We willen dat het college aan de slag gaat met een verkenning rond de genoemde varianten (incl een groeimodel), zie verdere toelichting, en de uitkomsten van de verkenning koppelt aan de perspectiefnota in 2009. Zodat dan keuzen gemaakt kunnen worden over nadere uitwerking. Concreet gaat de verkenning per variant in op: - prognose rond bereiken van beoogde effecten -financiele consekwenties van de keuzemogelijkheden -mogelijke plaatsing in staand beleid als bijv WWB, WMO en Stadsmarketing -draagvlak in de stad, bij doelgroepen, instellingen en bedrijven -kosten en organisatie van te nemen vervolgstappen Michiel van Harten
Nadere toelichting Belang van participatie Deelnemen aan sociale, culturele en sportactiviteiten is niet alleen leuk en gezellig , maar het bestrijdt isolement en nieuwe contacten kunnen ook nieuwe mogelijkheden bieden om de eigen leefsituatie te verbeteren. In de praktijk is het lastig om participatie te vergroten. Voorzieningen die bijvoorbeeld via bijzondere bijstand worden aangeboden, worden lang niet altijd benut. En nieuwe groepen (dit geldt voor alle inkomensgroepen) betrekken bij sociale, culturele, sportieve activiteiten is niet eenvoudig, en moet deels ook op wijkniveau worden bezien. Stadspas in opkomst De gemeente Amsterdam was in 1991 de eerste gemeente met een stadspas, men is daar ook eigenaar van de naam „Stadspas‟. Later volgden de grotere gemeenten met een eigen variant van de stadspas zoals Rotterdam, Utrecht, Maastricht, Groningen, Den Haag, Breda , en Nijmegen. De middelgrote steden volgen steeds meer, bijvoorbeeld Veenendaal, Zeist, en recent Alkmaar. En Delft heeft bijv een stadspas die ook aansluit bij de Rotterdampas, steeds meer kleinere gemeenten hebben zich aangesloten bij stadspassen van grote buren. Doel en voordelen van de Stadspas In het algemeen is de stadspas bedoeld in het willen stimuleren van (herhaal) bezoek van deelname aan bepaalde activiteiten en instellingen. Wanneer bepaalde groepen niet of nauwelijks deelnemen aan bijvoorbeeld sportieve of culturele vrijetijdsactiviteiten kan dit te maken hebben met drempels. Deze drempels kunnen, waar het gaat om minima, geslecht worden via het laagdrempelig maken gebruik van (participatie)middelen bijzondere bijstand en andere voorzieningen, en door promotie. Promotie is ook van belang voor een stadspas die voor een breed publiek bedoeld is. Een optie is ook om de pas als vergroting van de vraag voor aanbieders te zien. Daarbij is een groot aantal kortingen denkbaar: Algemeen voorzieningen die nu onder de participatiemiddelen bijzondere bijstand vallen. Breder gezien kun je denken aan bijv zwembad, sportclubs, sportkleding, bibliotheek, stadsbus, bioscoop, theaters, musea en evenementen. Het aanbod kan ook worden uitgebreid met winkels en restaurants. De pashouder profiteert van een directe korting. Een tweede voordeel is dat het gebruik door de laagdrempeligheid tot aanzienlijk meer gebruik van regelingen en aanbiedingen leidt. In welke mate verschilt per type pas, en is afhankelijk van locale situaties.Een derde voordeel is dat het kortingenpakket van de pas uitgebreid, divers en aansluitend op de behoeften van de doelgroepen die er mee beoogd bereikt te worden, kan worden samengesteld, eventueel stapsgewijs. Via de database van een stadspas kunnen groepen ook gericht benaderd worden, bijv voor integratieprojecten. Korting is niet alles bepalend, ook niet voor minima om gebruik te maken van het aanbod van een stadspas. In de praktijk is het wel drempelverlagend en kan het herhalingsgebruik bevorderen. Aanvullende doelen
Naast bovenstaande doelstellingen kan een pas bijdragen aan een positieve beeldvorming over de deelnemende organisaties, instellingen , evenementen, en over de stad. Dan is er wel PR rond de pas nodig en moet deze een professionele uitstraling te hebben. Dit brengt eveneens met zich mee dat samenwerking gestimuleerd wordt tussen de instellingen onderling; want om tot een gezamenlijke pas te komen, die door een ieder gedragen wordt, is samenwerking noodzakelijk. Hier is een koppeling met Samen maken we de stad. Eenmalige activiteiten zoals festivals en workshops kunnen ook via de Stadspas gepromoot worden.
Soorten Stadspassen Geen stadspas is gelijk, omdat de mogelijkheden met de pas verschillen, en ook de doelgroepen. Globaal de volgende indeling:
1--Stadspas alleen voor nonprofitkortingen voor minima Beperkte doelgroep , voor de minimahuishoudens, tot bepaald percentage boven bijstandsniveau en meestal gratis. Beheer bij sociale zaken. De pas kan pro-actief worden verstrekt. Alleen bij non-profit instellingen kan de doelgroep profiteren van kortingen, zoals musea, bibliotheek en scholing en cursusaanbod door buurthuizen. Ook bijvoorbeeld goedkoop / gratis lokaal OV kan hier worden ondergebracht. De pas kan met kortingscoupons worden uitgebreid. Werkwijze: Mensen uit de doelgroep ontvangen een pas, met een omschrijving waar deze te gebruiken is. Instellingen kunnen eenvoudig bepalen dat de gebruiker in aanmerking komt, en afgesproken deel van de kosten verrekenen met de gemeente. De kosten van deze variant zijn laag, de doelgroep is al in beeld. De administratie is relatief eenvoudig. Extra kosten kunnen ontstaan door het beter benutten van bestaande regelingen.
2-Brede Stadspas alleen voor minima Naast de basisvoorzieningen onder 1 doen meer instellingen en ook commerciële bedrijven, zoals winkels, restaurants en bioscopen, mee. Als deze er promotioneel belang in zien zullen ze ook willen bijdragen. Voordeel is dat er een uitgebreider pakket wordt aangeboden en de doelstelling meer participatie verbreed wordt. Werkwijze: In bijna alle gevallen is deze pas gratis, in ieder geval voor de minimahuishoudens Beheer is arbeidsintensiever, zal mogelijk door apart bureau gedaan moeten worden, wellicht ook te koppelen aan stadsmarketing. Proactief worden mogelijke deelnemers benaderd. Er is een uitgebreider pakket dan bij 1. Kortingscoupons kunnen het aanbod steeds verder vergroten. De administratie is complexer dan bij 1. De kosten zijn dan ook hoger, aan de andere kant zijn er meer mogelijkheden voor sponsoring. Bijv. Groningen heeft na eerder een brede stadspas te hebben gehad uiteindelijk gekozen voor deze variant.
3-Brede Stadspas voor alle burgers Iedereen kan de pas aanschaffen, mogelijk zijn ook afspraken met andere gemeenten of zelfs algemeen verkrijgbaar voor niet inwoners. Zwolse minima voor een laag tarief of gratis. En minima kunnen extra coupons krijgen voor kortingen, maar ook kan de doelgroep minima bijvoorbeeld extra mogelijkheden krijgen via speciale code op de pas. Ook commerciele bedrijven doen mee. Naast de doelstellingen onder 1 en 2 is de doelstelling verbreed naar stadspromotie, bevordering lokale economie, promoten lokale ondernemers, waaronder wnkels en uitgaanssector. Hier kan ook ( in ieder geval als inspiratie) een koppeling gemaakt worden met de Over de IJsselpas die momenteel al voor gemeente-ambtenaren beschikbaar is. Werkwijze: Beheer door apart pasbureau. Doelstellingen onder 1 en 2 worden gehandhaafd, er zijn goede mogelijkheden om te voorkomen dat mensen met een hoger inkomen berekenend profiteren van voorzieningen die expliciet voor minima zijn bedoeld. Bij promotie kunnen ook andere partners worden betrokken, zoals woningcorporaties. De kortingen worden op diverse wijze verkregen, bijvoorbeeld op vertoon van de pas en/of tegen inlevering van actiecoupons of waardebonnen. Het beheer van de stadspas is complex, aan de andere kant zijn er door de breedheid maximale mogelijkheden voor sponsoring. En inkomsten worden ook verkregen door verkoop tegen commercieel tarief aan niet-minima.
Bestaande kennis en netwerken benutten? de Over de Ijsselpas. De Over de Ijsselpas is bestemd voor huidige en voormalige (semi)ambtenaren, en biedt een grote hoeveelheid kortingen (10% en meer) bij bedrijven in en om Zwolle. Informatie, netwerk en gegevens van deze pas kunnen mogelijk benut worden voor een brede variant van de Zwolle pas en meehelpen om kosten te besparen. Compensatie aan minima kan ook anoniem Er zijn verschillende mogelijkheden om kortingen te verstrekken. Indien gekozen wordt voor maximale anonimiteit schieten minima eerst zelf voor en kunnen ze het geld eenvoudig binnen enkele dagen terug krijgen. (Dit is de werkwijze bijv. in Alkmaar)). Het is echter ook mogelijk om instellingen de kortingen te laten verrekenen, indien hierover afspraken zijn gemaakt met de gemeente. Voorlopige voorkeursvariant indieners initiatiefvoorstel: betaalpas voor alle burgers, variant 3 GroenLinks/De Groenen is positief over genoemde varianten maar heeft een voorkeur voor variant 3, waarbij de pas dan net als in Alkmaar extra nadruk geeft aan voorzieningen voor minima, bijvoorbeeld tot 120% bijstandsniveau, maar ook interessant is voor brede doelgroep. En bijvoorbeeld Veenendaal en Zeist laten zien dat een brede stadspas ook voor niet al te grote gemeenten mogelijk is. Deze variant draagt het breedst bij aan participatie, biedt door grote draagvlak meest mogelijkheden voor kortingen en promotie-acties, zowel niet commercieel, als commercieel. Technisch gesproken is het mogelijk om voorzieningen alleen voor minima ook bij de brede pas onder te brengen, alleen bruikbaar voor minima.
Een voorbeeld uitwerking , groeien vanuit variant 1: Groeimodel Zwollepas vanuit het huidige Zwolse participatiebeleid . Hoewel niet de eerste voorkeur van de indieners is het mogelijk een stadspas te laten groeien vanuit het bestaande participatiebeleid en ontwikkelingen daarbij, zie bijlage. Het Zwolse beleid is gericht op participatie van jongeren tot 18 jaar aan allerlei activiteiten, en heeft voorzieningen voor ouderen. Deze worden in het algemeen in natura verstrekt. Bijvoorbeeld het Jeugdsportfonds werkt met subsidie en prestatieafspraken gemaakt. Jeugdsportfonds betaalt bijvoorbeeld de kosten van sportkleding rechtstreeks aan een leverancier en betaalt de contributie aan de vereniging. In de huidige opzet toetsen instellingen zelf of iemand tot de doelgroep behoort (veelal een globale inkomenstoets). Een pas kan voor een instelling handig zijn, bij de beoordeling iemand tot de doelgroep behoort. Voor ouderen kan een pas dezelfde functie hebben, bijvoorbeeld bij het project bewegen voor ouderen van SWO (wat vanuit “armoedegelden” gefinancierd wordt) of bij een gratis openbaar vervoer variant voor ouderen met een laag inkomen. In een dergelijke variant is de reikwijdte van de pas (eerst) beperkt, kan de pas binnen de kaders van het huidige beleid passen en zou de pas door de gemeente in eigen beheer uitgegeven kunnen worden. De doelgroep voor deze variant kan betrekkelijk eenvoudig in beeld worden gebracht. De pas wordt verstrekt via de afdeling Sociale Zaken. De pas wordt gepromoot bij betrokken instellingen en clubs, naast sport zijn dat bijv bibliotheek, muziekschool, musea, enzovoorts. De kosten bestaan er in eerste instantie met name uit dat de bestaande regelingen beter worden benut. De werking van de pas kan stapsgewijs worden verbreed door de doelgroep te vergroten en de mogelijkheden met de pas uit te breiden. Een doorgroei naar variant 2 en 3 is dus mogelijk. Stapsgewijs groeien kan nader uitgewerkt worden ten behoeve van aangepast armoedebeleid en richting het nieuwe armoedebeleid na 2011. Ook is het mogelijk om er voor te kiezen om overschotten binnen het huidige armoedebeleid hiervoor al eerder in te zetten. Risico van groeimodel Risico van een groeimodel is dat het initiatief Zwolle-pas op deze wijze ook zachtjes weer van de agenda kan verdwijnen. In een keer goed en breed opzetten geeft wellicht de grootste kans op een enthousiasmerende kansrijke Zwollepas. Variant 2 en 3 vragen uitvoeriger onderzoek Variant 2 en 3 zijn gericht op bredere vormen van partcipatie en vragen uitvoeriger onderzoek. Deze moeten namelijk breed gedragen worden door meer doelgroepen en/of meer bedrijven en instellingen. Een eerste verkenning kan duidelijkheid geven over perspectief voor deze varianten. Bij deze varianten is de informatie uit variant 1 ook input.
Een regionale functie van de Zwolle-pas kan met Kampen en andere regiogemeenten worden besproken. Financiele mogelijkheden zien wij in de opgebouwde reserves binnen wwb middelen, aangevuld met andere, bijvoorbeeld economische, middelen. De precieze dekking kan in een latere fase naar voren komen.
Bijlage: Zwollepas geplaatst binnen Zwols beleid (Bron: afdeling sociale Zaken gemeente) A-Zwollepas binnen staand Zwols beleid Als wij naar het huidige armoedebeleid kijken zou de pas bruikbaar kunnen zijn bij de toetsing van het inkomen bij: 1. Het Jeugdsportfonds. Met het Jeugdsportfonds is afgesproken dat zij van de gemeente € 45.000,00 per jaar krijgen om voor tenminste 200 jongeren van 4 tot 18 jaar een bijdrage aan sportverenigingen te geven voor deelname aan sport en of de benodigde sportkleding. 2. Ter vervanging van de huidige activiteitenregeling voor jongeren van 4 tot 18 jaar willen wij aan de Stichting Mee Doen (of een andere nog op te richten stichting) een bijdrage geven voor het verlenen van bijdragen (aan verenigingen e.d) voor deelname aan activiteiten anders dan georganiseerde sport. Als wij hierbij uitgaan van een bijdrage van ongeveer € 200,00 per kind van 4 tot 18 jaar, worden ongeveer 250 jongeren bereikt. 3. Aan de Stichting Welzijn voor Ouderen wordt € 40.000,00 subsidie verstrekt om ouderen uit de doelgroep te laten bewegen. Ook hier geldt dat de pas als toetsmiddel dient om deel te nemen (zonder eigen bijdrage). 4. De Stichting Voorpost ontvangt subsidie voor het organiseren van vakantieweken voor (onvolledige) gezinnen in de zomervakantie en voor alleengaanden of gezinnen zonder kinderen in de Kerstperiode. Aanmelding en selectie geschiedt via onze cliëntenraad. Per deelnemer is een eigen bijdrage verschuldigd. Het gaat niet om grote aantallen (ongeveer 50). 5. De Stichting Ruime Wind ontvangt subsidie voor het organiseren van zeilkampen voor kinderen uit de doelgroep van het armoedebeleid. Selectie geschiedt door de Stichting. Stichting is niet in staat om inkomen te toetsen (wil dit ook niet), waardoor op dit moment alleen onze cliënten bereikt worden (ook hier gaat het om ongeveer 50 kinderen). Ouders moeten voor deelname een kleine eigen bijdrage betalen.
Voor de bovenstaande punten kan de pas vrijwel direct ingevoerd worden. Het gaat om een beperkt aantal wat wellicht binnen de huidige middelen past. Het gaat hier immers alleen over de kosten van de pas.
B-Zwolse Ontwikkelingen waarbij de Zwollepas bruikbaar zou kunnen zijn: 1. De gemeente kent de mogelijkheid om aan gezinnen ten behoeve van kinderen van 10 tot 18 jaar computers en computerapparatuur te verstrekken. Aangezien wij deze "dingen" in "huurkoop" verstrekken en het eigendom pas overgaat na betaling van de laatste termijn aan ons lijkt het verstandig om de pas hiervoor (nog) niet te gebruiken. Tot op heden sluiten wij jaarlijks een contract met een leverancier (Dynabyte) maar wij zijn van plan om begin volgend jaar een aanbestedingsprocedure te starten. In deze aanbesteding zouden wij kunnen meenemen dat de gebruikers op vertoon van een pas korting krijgen op aankopen gerelateerd aan de verstrekte computerapparatuur (bijvoorbeeld inktpatronen, papier, software enz.). 2. Achmea Health heeft in de stad sport- en of fintnesscentra. Met Achmea zou gesproken kunnen worden om op vertoon van een pas aan deelnemers aan de collectieve verzekering (extra) korting te verlenen en dit ook te doen voor de niet deelnemers die tot de doelgroep behoren. Achmea zou in deze opzet de korting voor haar rekening moeten nemen. 3. De afdeling Sociale Zaken is samen met Maatschappelijke Ontwikkeling een voorstel aan het voorbereiden voor de invulling van de gelden in het kader van het convenant Elk kind doet mee. Hier liggen kansen om de pas te gebruiken bij de toegang tot de voorziening (bijvoorbeeld een korting voor deelname aan de peuterspeelzaal of een speciaal door de Muzerie op te zetten activiteit). Compensatie van gederfde inkomsten kan nu nog via subsidie geregeld worden. Bij de opzet van de maatregelen zal de pas mogelijk zijn.
