Voorstel aan dagelijks bestuur Datum vergadering Steller / afdeling Bestuurder Programma Routing
11-02-2014 R. Drummen / Stafunit Algemene Dienst J.J. Schrijen Bestuur, externe communicatie en belastingen DB
Agendapunt Openbaar Bijlage(n) Registratiecode
6 Ja -
*140442*
Onderwerp Waterschapsverkiezingen 2015 Voorstel Kennis nemen van: - de nieuwe opzet en uitvoering van de waterschapsverkiezingen zoals die op 18 maart 2015 gehouden zullen worden; - de verdeling van de taken en verantwoordelijkheden tussen waterschap en gemeenten; - de onderwerpen en acties die landelijk via de Unie van Waterschappen worden uitgevoerd; en - de onderwerpen en acties die wij zelf regionaal (kunnen) uitvoeren. Samenvatting Op 18 maart 2015 zullen waterschapsverkiezingen plaatsvinden volgens de stembusmethode en gecombineerd met de verkiezingen voor Provinciale Staten. In deze notitie wordt aangegeven hoe de verkiezingen georganiseerd gaan worden en wat daarbij de rol en de verantwoordelijkheid van het waterschap is. Nadere invulling van deze rol zal in een later stadium plaatsvinden aan de hand van draaiboeken en modellen (zoals bijvoorbeeld profielschetsen voor AB- en DB-leden) die op dit moment landelijk worden opgesteld. Met name op het gebied van communicatie zal er regionaal de mogelijkheid bestaan om zelf initiatieven te nemen, zowel extern naar de kiezers en de belangengroeperingen als intern naar het bestuur en de organisatie. In het voorjaar van 2014 zal de communicatiestrategie aan uw bestuur worden voorgelegd, samen met de door de landelijke projectgroep opgestelde draaiboeken en handleidingen. De secretaris/directeur,
ing. J.M.G. In den Kleef
140442
1/5
Toelichting Op 28 januari 2014 heeft de Eerste Kamer ingestemd met de 'Wet aanpassing waterschapsverkiezingen'. Daarmee staat vast dat op 18 maart 2015 waterschapsverkiezingen zullen plaatsvinden volgens de stembusmethode en gecombineerd met de verkiezingen voor Provinciale Staten. De waterschapsverkiezingen vallen nu voor het eerst onder de Kieswet en zullen worden georganiseerd door de gemeenten. Dit houdt in dat de waterschappen alleen verantwoordelijk zullen zijn voor het zogenaamde passieve deel van de verkiezingen. Het actieve deel valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Voor de waterschapsverkiezingen betekent de aanpassing van de Kieswet het volgende: 1.
De termijnen worden gelijk getrokken aan de geldende termijnen in de Kieswet Dit betekent dat de termijnen veranderen voor de registratie van aanduidingen van groeperingen en de dag van de kandidaatstelling. De leden van het algemeen bestuur treden tegelijkertijd af met de leden van Provinciale Staten. Dit verkort de periode tussen de uitslag van de verkiezingen en de wisseling van de algemene besturen tot een week. Om te voorkomen dat er een periode is waarin er nog geen nieuw dagelijks bestuur is aangetreden, treden de (oude) leden van het dagelijks bestuur pas af wanneer de nieuwe leden voor het dagelijks bestuur zijn gekozen.
2.
De kiezer krijgt de mogelijkheid om in de gemeente zijn stem uit te brengen voor het waterschap Dit betekent dat men ook buiten het beheersgebied van waterschap, maar binnen de eigen gemeente zijn stem kan uitbrengen voor het waterschap.
3.
De kiezer kan met een kiezerspas binnen het hele waterschap stemmen
4.
De restzetelverdeling wordt gelijk aan de bepaling hierover in de Kieswet Voor ons waterschap is dat de methode van de grootste gemiddelden.
5.
Het tellen van de stemmen vindt plaats in de stembureaus door de gemeenten Het stembureau controleert of de juiste stembiljetten in de juiste stembus zijn gedeponeerd. Eerst worden de stembiljetten van Provinciale Staten geteld en daarna de biljetten van het waterschap.
6.
Een belangengroepering moet een stichting of een vereniging zijn
7.
Een belangengroepering moet aanwijsbaar belang hebben bij de taakuitoefening van het waterschap Het begrip 'aanwijsbaar belang' heeft een brede uitleg en kan gaan om recreatie en natuur, maar ook het werken en wonen in het gebied en de bescherming van het (gebouwde) eigendom. Deze toets wordt uitgevoerd bij de lijstenregistratie in het centraal stembureau.
8.
Het is niet mogelijk om met een blanco lijst deel te nemen Alleen belangengroeperingen die hun aanduiding hebben geregistreerd kunnen een kandidatenlijst indienen.
9.
Er zijn twintig ondersteuningsverklaringen vereist bij het indienen van een lijst
140442
2/5
Het verkiezingsproces kent globaal vier fasen: Fase 1 – Voorbereiding 1 2 3 4 5 6 7 8
Projectorganisatie inrichten en starten Ontwikkelen communicatiecampagne Informeren algemeen bestuur Informeren regionale belangengroepen Instellen stembureau Start uitvoeren communicatiecampagne Instructiebijeenkomst ondersteunende software verkiezingen (OSV) Projectteam ervaring op laten doen met stembusproces (bijv. bij raads- of EU verkiezingen)
Fase 2 – Registratie 1 2 3 4 5
4
18 maart 2015 + uitloop
Eventueel helpen op stembureaus Eventueel helpen met tellen Hoofdstembureau – vaststellen uitslag (officiële uitslag wordt op maandag 23 maart 2015 vastgesteld) Uitvoeren communicatiecampagne / inrichten Geleenbeekzaal voor verkiezingsuitslag
Fase 4 – Nieuw bestuur 1 2 3 4 5 6 7
juli 2014 t/m 17 maart 2015
Registratie belangengroepen (uiterlijk 22 december 2014) Kandidaatstelling (2 februari 2015) Controle en autorisatie kiezersbestand Bekendmakingen en terinzagelegging Uitvoeren communicatiecampagne
Fase 3 – Verkiezingsdag 1 2 3
t/m juni 2014
maart 2015 t/m mei 2015
Aanvaarden benoeming Onderzoek geloofsbrieven /integriteitstoets Bijeenkomst gekozenen Afscheidsvergadering oud bestuur Eerste vergadering nieuw bestuur Beëdiging leden algemeen bestuur Kiezen dagelijks bestuur
Het waterschap is met name aan zet in fase 1 en in fase 4. Hoewel de uitvoerende fasen 2 en 3 voor rekening van de gemeenten zijn, is ook in die fasen een goede samenwerking van belang. Wij zullen proactief en met een goede communicatie moeten samenwerken. Dat wil zeggen dat wij als waterschap nauw betrokken zijn bij (voorbereidende) werkzaamheden van de gemeenten en waar nodig hulp aanbieden en specifieke kennis inbrengen. Zowel bestuurlijk als ambtelijk is afstemming gewenst en dienen afspraken te worden vastgelegd. Landelijk zijn er inmiddels in Unieverband afspraken gemaakt. De hoofdafspraak is 'centraal wat moet, decentraal wat kan'. Er is landelijk een projectorganisatie opgezet waarbij ons waterschap vertegenwoordigd is in de klankbordgroep. Landelijk wordt een strategische campagne opgezet (mogelijk gezamenlijk met de provincies) en wordt zorggedragen voor de
140442
3/5
nodige afstemming met de gemeenten via de VNG. De bestanden voor de kiezersgegevens en de verkiezingssoftware worden landelijk verzorgd. Er zijn in de landelijke projectorganisatie drie expert-groepen ingericht: bestuurlijk-juridisch, communicatie en kostenverdeling. Wat communicatie betreft zal landelijk een gezamenlijk plan van aanpak worden opgesteld met een communicatiestrategie en met duidelijke afspraken over wat centraal en decentraal gecommuniceerd wordt. De landelijke strategische communicatie ligt bij de UvW, de nadruk ligt op de kracht van regionale communicatie door de waterschappen zelf. Samengevat is de verdeling van de verantwoordelijkheden tussen waterschap en gemeenten als volgt: Verantwoordelijkheid waterschap Beschikbaarstelling van de middelen Ontwikkelen en uitvoeren regionale communicatiecampagne Voorlichten belangengroepen/kandidaten om zich verkiesbaar te stellen Informeren bestuur /medewerkers Functioneren hoofdstembureau Registratie belangengroepen Registratie kandidaten Controleren en autorisatie kiezersbestand Benoeming kandidaten geborgde zetels Fysiek transport processen-verbaal naar waterschappen Vaststellen en bekendmaken verkiezingsuitslag Start nieuw bestuur, benoeming, beëdiging, etc Verantwoordelijkheid gemeenten Invoeren gegevens waterschappen in ondersteunende software verkiezingen (OSV) Maken van de stempassen Versturen van oproepkaarten, stempassen en eventueel door waterschap aangeleverde informatiefolder Verstrekken kiezerspassen Verstrekken volmachten Opstellen register ingetrokken stempassen Bekendmaken kandidatenlijsten Instructie stembureauleden Verkiezingsborden plaatsen Advertenties verplichte aankondigingen Drukken van de stembiljetten Verspreiden van de stembiljetten naar stembureau Huur locaties Aanschaffen stembussen Maken van digitale registers ingetrokken stempassen Bemensen stembureaus Catering op de stembureaus Tellen van de stemmen Inzetten van extra tellers Opstellen processen-verbaal voor waterschap Landelijke communicatiecampagne / pers / informatienummer / kieswijzer
140442
4/5
Beoogd effect Rechtsgeldige en rechtmatige verkiezingen op 18 maart 2015 die bijdragen aan een goed imago van het waterschap. Landelijk is ervoor gekozen om een bepaald opkomstpercentage niet meer als doel te formuleren. Risico's Als de verkiezingen niet vlekkeloos verlopen kan negatieve publiciteit worden gegenereerd voor het waterschap. Financiële consequenties Het in Unieverband overeengekomen normbedrag per kiesgerechtigde is € 1.89 Uitgaande van circa 595.000 kiesgerechtigden, worden de totale kosten vooralsnog geraamd op een bedrag van circa € 1.200.000. Te zijner tijd zal een kredietvoorstel aan uw bestuur worden voorgelegd. Communicatie Zowel landelijk als regionaal wordt een communicatiecampagne ontwikkeld en afgestemd.
140442
5/5
