voor kunst en cultuur in het onderwijs u

voor kunst en cultuur in het onderwijs

www.SEP.nu

AANBOD 2014 - 2015

SEP - Stichting Educatieve Projecten is dé organisatie voor duurzame cultuureducatie voor het basisonderwijs in Amsterdam

SEP organiseert in samenspraak met de school kunsten cultuurprojecten die een bijdrage leveren aan de leerontwikkeling van kinderen. Projecten passen binnen een leerlijn en worden georganiseerd rondom reguliere lessen en schoolthema’s. Bij SEP kunt u terecht voor schoolbrede projecten of langlopende trajecten binnen één of meerdere kunstdisciplines.

2

Inschrijven Inschrijven kan via www.sep.nu. Uiteraard kunt u ook telefonisch reserveren: 020 4124110. Boek vóór 1 oktober een project en ontvang 5% korting!

Stichting Educatieve Projecten, SEP Jacob van Lennepkade 334-V 1053 NJ Amsterdam T 020 41 24 110 [email protected] www.sep.nu

Inhoud

Pagina

Voorwoord Praktische informatie Het Basispakket in de praktijk SEP Cultuurweb SEP projecten Visuele kunsten Beeldend Audiovisueel Cultureel erfgoed Podiumkunsten Theater Dans Cultureel erfgoed Woordkunsten Literatuur Filosofie Cultureel erfgoed Vakdocenten Prijslijst Colofon

5 7 8 11 14 16 20 24 28 30 34 38 42 44 48 52 56 58 60

3

4

Cultuureducatie leeft! Cultuureducatie heeft de aandacht en u en uw school staan voor de opdracht om een goed cultuurprogramma te organiseren. De nadruk komt steeds meer te liggen op leerlijnen. Veel Amsterdamse basisscholen moeten voldoen aan het Basispakket en zijn geleidelijk één of meerdere leerlijnen aan het invoeren. Of het nu gaat om een beeldende leerlijn, een podiumleerlijn of aanvullende projecten binnen de bestaande muziekleerlijn: SEP kan hierin ondersteunen met een maatgerichte aanpak en alle kunstdiscplines onder één dak. Om het makkelijker te maken hebben wij in deze brochure bij al onze projecten aangegeven waar het project in een leerlijn past en welke leeraspecten van toepassing zijn. Natuurlijk zijn deze projecten ook los te boeken. Afhankelijk van hoe ver u bent met de invoering van het Amsterdamse Basispakket beschrijven wij hieronder drie manieren waarop SEP u met de leerlijnen kan helpen. Verderop in de brochure geven wij informatie over mogelijke groeimodellen voor een stapsgewijze invoering van het Basispakket (pag. 8). 1. U heeft al een sterk cultuurprogramma en voert veel zelf uit. Uw budget kunt u gebruiken om bijvoorbeeld alleen díe vakinhoudelijke expertise in te huren die u niet in huis heeft. SEP biedt in deze brochure projecten aan binnen alle kunstdisciplines die aansluiten op de kerndoelen zodat ze direct in te passen zijn binnen uw leerlijn.

SEP houdt altijd rekening met de werkdruk van uw team, de ruimte in het cultuurbudget en het gewenste tempo van de invoering van het Basispakket 2. U heeft nog geen leerlijn en wil deze door SEP laten ontwikkelen. In dit geval gaan wij uit van uw wensen en bestaande activiteiten zoals bijvoorbeeld excursies naar musea die u graag voortzet. We integreren de vaste programmaonderdelen in de leerlijn en zorgen dat u bent voorzien van alle projectinhoudelijke informatie die nodig is om uw leerlijn goed uit te voeren, al dan niet met SEP. 3. U wilt de hele leerlijn in samenwerking met SEP coördineren en uitvoeren. In dit geval ontwikkelt SEP de leerlijn en maakt de praktische jaarplanning. We overleggen welke onderdelen door uw leerkrachten worden uitgevoerd en waar vakdocenten van SEP of andere aanbieders kunnen worden ingezet. SEP traint uw leerkrachten en zorgt voor heldere instructies, lesomschrijvingen en handleidingen. SEP integreert al uw bestaande activiteiten zoals bijvoorbeeld jaarlijkse excursies in de leerlijn en zorgt voor de coördinatie hiervan. Wij wensen u veel leesplezier!

5

6

PRAKTISCHE INFORMATIE Inzet leerkrachten Afhankelijk van het project is de inzet van de groepsleerkracht in meer of mindere mate nodig. In ieder geval blijft de groepsleerkracht altijd aanwezig bij de groep en is verantwoordelijk voor de orde. De verwachte inzet per project geven we aan met een sterretje, onderverdeeld in * of ** of *** * We verwachten dat u op de hoogte bent van wat de vakdocent komt doen. U blijft aanwezig bij de groep en bent verantwoordelijk voor de orde.

Periodes SEP werkt met vijf periodes. Deze lopen van vakantie tot vakantie.

Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Periode 5

18 augustus t/m 10 oktober 2014 20 oktober t/m 19 december 2014 5 januari t/m 20 februari 2015 2 maart t/m 1 mei 2015 11 mei t/m 3 juli 2015

VROEGBOEKKORTING! Boek vóór 1 oktober een project en ontvang 5% korting

** Idem, én de leerkracht werkt indien nodig mee tijdens het project. *** Idem, én de leerkracht geeft zelf één of meer lessen.

Inschrijven Inschrijven kan via www.sep.nu. Uiteraard kunt u ook telefonisch reserveren: 020 4124110 Wilt u eerst een vrijblijvend gesprek om de mogelijkheden door te spreken, laat het ons weten, wij komen graag bij u langs.

7

BASISPAKKET AMSTERDAM

Het Basispakket in de praktijk Hoe gaat u als school om met de invulling van het Basispakket? Voor welke disciplines kiest u? Leerlijnen kunnen op verschillende manieren worden ingevoerd zodat uw school in 2018 aan het Basispakket voldoet: verticaal, horizontaal of een samenvoeging van beide.

Verticaal De leerlijn wordt gestart in bijvoorbeeld twee leerjaren met in iedere periode een leerlijnactiviteit. Na elk schooljaar doen steeds één of twee extra leerjaren mee zodat uiteindelijk alle groepen deelnemen. Hieronder ziet u een voorbeeld van een verticale leerlijn die resulteert in het einddoel van het Basispakket.

1 > 2

3 > 4

5 > 6

7 > 8

Eerste activiteit per leerjaar

Tweede activiteit

1 > 2

3 > 4

5 > 6

7 > 8

SCHOOLJAAR

SCHOOLJAAR

per leerjaar Eerste activiteit per leerjaar

Derde activiteit per leerjaar

Tweede Vierde activiteit per leerjaar

1 > 2

SCHOOLJAAR

Eerste activiteit activiteit per leerjaar Derde activiteit Vijfde activiteit per leerjaar per leerjaar

Vierde activiteit Tweede activiteit per leerjaar per leerjaar

Vijfde activiteit Derde activiteit per leerjaar per leerjaar

Vierde activiteit per leerjaar

Vijfde activiteit per leerjaar

8

3 > 4

5 > 6

7 > 8

Het Basispakket is een toegankelijke voorziening voor het primair en speciaal onderwijs in Amsterdam dat de invulling van de landelijke Kerndoelen Cultuureducatie ondersteunt. Het Basispakket gaat uit van een goede balans tussen actieve, reflectieve en receptieve activiteiten. De keuzevrijheid van scholen, ‘de vraaggestuurde cultuureducatie’, blijft het uitgangspunt. Concreet houdt het Basispakket in dat u ten minste twee uur per week aan cultuureducatie besteedt in doorgaande leerlijnen voor groep 1 t/m 8.

Horizontaal De leerlijn start direct in alle schooljaren maar met slechts één project per jaar. Door in de loop van de jaren in steeds meer schoolperiodes lessen in te plannen wordt uiteindelijk ook het einddoel van het Basispakket behaald. Zie hieronder een voorbeeld van dit horizontale groeimodel.

1 > 2

3 > 4

5 > 6

7 > 8

1 > 2 1 > 2



SCHOOLJAAR

SCHOOLJAAR

Derde activiteit per leerjaar

Tweede activiteit per leerjaar Derde activiteit per leerjaar



SCHOOLJAAR



Tweede activiteit per leerjaar





9

Hoe integreert u beide leerlijnen van het Basispakket tot een samenhangend cultuurprogramma? Met behoud van uw bestaande cultuurprogramma kunnen uw leerlijnen op horizontale en verticale wijze toegroeien naar een volledig Basispakket door gebruik te maken van het SEP Cultuurweb.

1 > 2

3 > 4

5 > 6

7 > 8

SCHOOLJAAR



1 > 2


3 > 4

5 > 6

7 > 8


SCHOOLJAAR



1 > 2 Vierde activiteit per leerjaar


SCHOOLJAAR





10

3 > 4

5 > 6

7 > 8

SEP CULTUURWEB Het SEP Cultuurweb is een volgsysteem dat voor uw school bijhoudt welke projecten in welke periode worden uitgevoerd en wat de kinderen precies leren, op het gebied van zowel algemene als vakinhoudelijke vaardigheden. Niet alleen projecten van SEP maar ook de projecten uitgevoerd door uw leerkrachten of andere aanbieders worden bijgehouden in het SEP Cultuurweb. Zo blijft uw Basispakket of eigen cultuurprogramma altijd inhoudelijk onderbouwd zoals ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’ van uw school verlangd! Ook bent u met het SEP Cultuurweb beter in staat om aan de leerkrachten of andere aanbieders te formuleren wat u binnen het project aan de leerlingen wilt leren. Het SEP Cultuurweb toont dit op een praktische en overzichtelijke wijze en is eenvoudig beschikbaar voor directie, cultuurcoördinatoren, leerkrachten of andere aanbieders. Zodat de leerlijnen zelfstandig of met verschillende aanbieders uitgevoerd kunnen worden. Natuurlijk bieden we u altijd de mogelijkheid om onze hulp in te roepen voor deskundigheid, training, uitvoering of verantwoording.

Cultuureducatie met Kwaliteit - Bevorderen van de beoordeling van het behalen van kerndoelen - Stimuleren van het werken met een doorgaande leerlijn cultuureducatie - Versterken bekwaamheden voor cultuureducatie bij leerkrachten - Versterken beleid en op de kerndoelen afgestemd aanbod van culturele instellingen

11

De belangrijkste kenmerken van het SEP Cultuurweb: 1. Maakt helder en inzichtelijk wat de school doet aan cultuureducatie. 2. Laat de meervoudige intelligenties aan bod komen. 3. Creëert een brede samenhang tussen alle cultuuractiviteiten. 4. Stemt de projectkeuzes op korte - en lange termijn inhoudelijk op elkaar af. 5. Toont doelen en subdoelen op korte- en lange termijn. 6. Maakt duidelijk wat er geïnvesteerd wordt aan tijd en middelen. 7. Zorgt voor meetbaarheid van de activiteiten op intensiteit en opbrengst. 8. Maakt met Raamwerkposters het cultuurprogramma zichtbaar. 9. Waarborgt planning, evaluatie en verantwoording. 10. Het is geen methode maar een leerplankader met naar eigen wens integratie MI, CiS en meer.

12

De Cultuurweb poster geeft een overzicht van alle cultuuractiviteiten en maakt de inhoudelijke samenhang tussen de projecten zichtbaar. Zodat niet alleen het team maar ook de ouders goed geïnformeerd zijn over alle cultuuractiviteiten. Voor meer informatie of een vrijblijvende offerte: bel 020 4124110 13

VISUELE KUNSTEN

In een door beelden bepaalde wereld is onderwijs in de visuele kunsten onmisbaar voor de algemene ontwikkeling van kinderen. Onder de visuele kunsten vallen beeldende lessen, fotografie, film en nieuwe media. Kinderen die een beeldend proces doorlopen leren bewust kijken, interpreteren, improviseren en probleemoplossend handelen met als blijvend effect het kunnen leggen van (dwars)verbanden en het buiten de bekende kaders kunnen denken. Beeldende projecten geven kinderen de kans om gevoelens en ideeën te verbeelden in een tastbaar resultaat. Door het maken van bewuste én spontane keuzes in dit proces ontwikkelt de leerling autonomie en een eigen handschrift of beeldtaal. U vindt een aantal projecten die passen in een leerlijn Beeldend basis, Beeldend audiovisueel of aansluiten bij (im)materieel cultureel erfgoed. Uiteraard kunt u de projecten ook altijd los boeken.

Projecten met de nadruk op basistechnieken pag. 16

AL ONZE PROJECTEN PASSEN BINNEN EEN LEERLIJN! De twaalf uitgelichte projecten in deze brochure leggen de nadruk op basistechnieken, audiovisuele vorming of erfgoed en zijn desgewenst in te passen in een beeldende leerlijn.

14

pag. 17

pag. 18

pag. 19

Beeldend Beeldende lessen stimuleren de ontwikkeling van ruimtelijk inzicht en de (fijne) motoriek. Kinderen worden spelenderwijs gestimuleerd om hun eigen ideeën te verbeelden. Dit geeft ze meer inzicht in zichzelf en de wereld om zich heen. De kinderen maken in de lessen kennis met basisvaardigheden, theorie en beeldelementen. Koppelingen met thema’s vanuit bijvoorbeeld de taalmethode of wereldoriëntatie hebben vaak een verrijkende werking voor de lessen en kunnen als een rode draad door een beeldende leerlijn heen lopen.

Projecten met de nadruk op audiovisuele vorming pag. 20

pag. 21

pag. 22

pag. 23

Audiovisueel: film, fotografie, nieuwe media Kinderen groeien op in een wereld waarin bijna alles op beeld wordt vastgelegd. Audiovisuele vorming helpt kinderen wegwijs te maken in deze huidige, complexe beeldcultuur en is een belangrijk onderdeel van de algemene ontwikkeling. Het bewerkstelligt een kritische blik bij het consumeren en gebruiken van de sociale media. Audiovisuele projecten, of het nou om fotograferen, animeren of filmen gaat, stimuleren en bevorderen het mediawijs zijn!

Cultureel erfgoed Beeldende projecten lenen zich goed om een koppeling te maken met cultureel erfgoed. Cultureel erfgoed is niet alleen te vinden in de vele prachtige musea die Amsterdam rijk is maar ook op andere, minder voor de hand liggende plekken in de openbare ruimte. Denk bijvoorbeeld aan de bijzondere street art op het krakersbolwerk Vrankrijk aan de Spuistraat of de veelzijdige kunstcollectie op Schiphol. SEP biedt u een combinatie van een excursie en beeldende lessen op school, afgestemd op uw vraag en/ of passend binnen uw leerlijn.

Projecten met de nadruk op cultureel erfgoed pag. 24

pag. 25

pag. 26

pag. 27

15

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55 Leeraspecten: Vorm - lichaamsvormen van mensen ruimtelijk weergegeven Compositie - groeperen op vorm, kleur, textuur Kleur - mengen Materiaal/techniek: Tekenen, schilderen, collages maken Burgerschap: Identiteit - ontwikkelen van zelfbeeld

Kijk mij! Kijk eens in de spiegel. Hoe zie je er eigenlijk uit? En hoe zien jouw klasgenoten eruit? Hebben jullie dezelfde kleur haar? Zijn jullie even groot? Wat is hetzelfde en wat is er anders? De kinderen bestuderen zichzelf en elkaar en denken na over wat ze leuk, grappig of mooi aan zichzelf vinden. Misschien een lach, grappige ogen of de sproeten op hun neus. Vervolgens gaan ze aan de slag met het maken van een bijzonder, persoonlijk portret. De kinderen leren in dit project dat iedereen anders is en dat verschil juist leuk is!

16

Geschikt voor: groep 1 t/m 3 Aantal lessen: 3 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 283,- + € 35,- materiaalkosten

Kerndoelen: 54, 55, 56 Leeraspecten: Ruimtesuggestie op het platte vlak Kleur - nuances en contrasten, gevoelswaarde Vorm - lijnen als textuur, decoratie en arcering Materialen/techniek: Tekenen, schilderen

MET ECHTE SCHILDERSEZELS EN SCHORTJES

Jij, een echte kunstschilder!

VISUELE KUNSTEN - BEELDEND

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Schilderen op echt doek achter de schildersezel? Met penselen en speciale verf? Dat is nog een hele klus. Want hoe zet je zo’n doek op? Waar begin je? Werk je met verschillende lagen zoals de oude Hollandse meesters of gebruik je dikke klodders zoals Vincent van Gogh? Je maakt kennis met verschillende beroemde kunstenaars, hun schildertechnieken en de onderwerpen op hun schilderijen. Een landschap, een portret, een stilleven. Je maakt zelf een ontwerp voor jouw schilderij en gaat aan de slag als een echte kunstschilder!


Dit project is zeer goed te combineren met een bezoek aan het Rijksmuseum of het Van Gogh Museum. In het museum bekijken de leerlingen kunstwerken van toen en laten zich zo inspireren voor hun eigen werk. SEP kan het museumbezoek in combinatie met de lessen voor u regelen en zorgt voor een inhoudelijke afstemming tussen de excursie en de beeldende lessen. 17

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55, 56 Leeraspecten: Ruimte - inrichten, relatie interieur-exterieur Compositie - opbouw, ordening, evenwicht en betekenis Materiaal/techniek: Ruimtelijk construeren met hout, karton en/of restmateriaal – bouwen van een maquette

Bouwen! Veel gebouwen zijn ware kunstwerken! Denk aan de Eiffeltoren in Parijs, de Sagrada Familia van de beroemde kunstenaar Gaudi in Barcelona maar ook dichter bij huis: het filmmuseum EYE in Amsterdam-Noord! In dit project ontwerp je samen met je klasgenoten een bijzonder gebouw voor jouw buurt. Je maakt een maquette en denkt na over de functie en de plek van het gebouw. Tijdens het maken gebruik je verschillende constructies en verbindingstechnieken zodat je ruimtelijk kunt bouwen.

18


Kerndoelen: 54, 55 Leeraspecten: Kleur - sfeer Vorm - lijnen om diepte aan te geven Textuur - tekenen op het platte vlak Materialen/techniek: Monoprint, linosnede op papier, meerkleurendruk

Grafiek

VISUELE KUNSTEN - BEELDEND

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Hoewel grafiek een tweedimensionale ambacht is kun je niet zonder ruimtelijk inzicht. Want alles wat je drukt onder de etspers verschijnt in spiegelbeeld. En een linosnede maak je in negatief! Je moet dus een goed voorstellingsvermogen hebben wanneer je een lino snijdt of een sjabloon inrolt met verf. En je kunt meerdere afdrukken maken, maar niet één wordt er precies hetzelfde. Hoe dan ook, wat je ook doet, alles wat onder de pers vandaan komt is een bijzondere verrassing!

Geschikt voor: groep 3 t/m 8 Aantal lessen: 4 Inzet van de leerkracht: ** Prijs: € 435,- + € 50,- materiaalkosten 19

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55 Leeraspecten: Vorm - vormsoorten Compositie - kaderen Materiaal/techniek: Digitale foto’s maken, tekenen, collages maken

Op stap met de documentairefotograaf De allerkleinste kinderen worden in dit project echte fotografen! Ze leren van alles over hoe je een camera moet gebruiken, over verschillende standpunten die je kunt innemen en dat je van héél ver weg of juist extreem dichtbij kunt fotograferen. Ze gaan vervolgens samen op pad met een goed bedacht plan, bijvoorbeeld door alleen foto’s te maken van dingen met een ronde of juist vierkante vorm. In dit project wordt de school op een heel bijzondere, vaak onherkenbare en kunstzinnige manier in beeld gebracht.

20

Geschikt voor: groep 1 t/m 8 Aantal lessen: 3 Inzet van de leerkracht: *** Prijs: € 337,50 + € 120,- nawerk + € 40,- materiaalkosten

Kerndoelen: 1, 2, 9, 54, 55 Leeraspecten: Ruimte - voor, achter, boven, onder (standpunt), omsloten ruimte Compositie - kaderen Taal - plezier in lezen Materiaal/techniek: Digitale foto’s maken, tekenen, schrijven

STIMULEERT DE TAALONTWIKKELING

Fotowoorden Eén foto zegt soms meer dan 1000 woorden. Gewapend met fototoestellen gaan de kinderen op zoek naar allerlei voorwerpen in de school die beginnen met letters uit het alfabet die ze opvallend of mooi vinden. De naam van het voorwerp wordt verbeeld in een foto. Ze maken een foto-alfabet dat in de klas kan blijven hangen. Op deze manier wordt het nadenken over letters een feest en wordt de woordenschat spelenderwijs vergroot.

VISUELE KUNSTEN - AUDIOVISUEEL

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

© Yvonne Witte

Geschikt voor: groep 3 en 4 Aantal lessen: 2 Inzet van de leerkracht: ** Prijs: € 270,+ € 120,- nawerk + € 50,- materiaalkosten

NB. Afhankelijk van hoe ver de kinderen zijn met het alfabet en lezen, wordt het project in overleg met de fotografiedocent op maat gemaakt.

21

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55 Leeraspecten: Ruimtesuggestie op het vlak - overlapping van objecten en figuren, de plaats van objecten in het grondvlak Compositie - patronen (spiegelen, herhalen, roteren) Materiaal/techniek: Tekenen, schilderen, 2D animaties maken

Knip een film! Uitknipanimatie Wie kent de tekenfilms van Walt Disney of Bob de Bouwer niet? Hoe wordt zo’n animatiefilm gemaakt? Hoe ontstaat bewegend beeld? Spelenderwijs ontdekken leerlingen hierop de antwoorden! Door gebruik te maken van simpele materialen zoals potlood, viltstift, krijt en papierknipsels worden alle afzonderlijke beelden voor het verhaal ontworpen en ontstaat een filmpje van alle losse beelden. De animatiefilms kunnen aansluiten bij een thema naar wens en zijn uitermate geschikt om op uw website te plaatsen!

22

Geschikt voor: groep 1 t/m 8 Aantal lessen: Nadruk op proces en eenvoudig resultaat: 4 Animatie met verhaal en eindfilmpje: 5 Inzet van de leerkracht: *** Prijs: Procesgericht: € 405,- + € 60,- nawerk Resultaatgericht: € 506,25 + € 150,- nawerk

Omdat animeren tijdrovend is en in kleine groepjes wordt gewerkt, is het van belang om voorafgaand aan het project met de vakdocent af te stemmen wat de tijdsinvestering van de leerkracht zal zijn.

Kerndoelen: 35, 54, 55 Leeraspecten: Beeldvorming - mediawijsheid Ruimtesuggestie op het vlak - standpunt en horizon, lichtval Compositie - kaderen Materialen: Multimediapresentatie maken vanuit een van te voren bedacht verhaal Burgerschap: Democratie - vrijheid van meningsuiting

PROJECTEN OP DE IPAD!

Identiteit en mediawijsheid! De leerlingen praten over Facebook en Twitter en het belang van de sociale media voor zichzelf. Ze kijken naar hun eigen plek in deze media en gaan aan de slag met het maken van een 'digitaal zelfportret'. Resultaat is een persoonlijke collage van filmen videofragmenten die ze opzoeken op het internet en aanvullen met zelf gefilmd materiaal. Audiovisuele vorming is onmisbaar geworden om je weg te vinden in onze hedendaagse beeldcultuur. Dit project laat kinderen op een bewuste manier kijken en stimuleert hiermee het kritisch consumeren en publiceren van beelden.

VISUELE KUNSTEN - AUDIOVISUEEL

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Geschikt voor: groep 7 en 8 Aantal lessen: 6 in overleg in te delen Inzet van de leerkracht: *** Prijs: € 405,+ € 90,- nawerk + € 75,- huurvergoeding iPads 23

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55, 56 Leeraspecten: Ruimtesuggestie op het platte vlak - plaatsing van figuren op het vlak Vorm - lichaamsvormen van mensen en dieren ruimtelijk weergegeven Kleur - soorten kleuren Materiaal/techniek: Tekenen, schilderen Erfgoed: Schilderijen en beelden, kunstvoorwerpen in historische context

ZEER GOED TE COMBINEREN MET HET COBRA MUSEUM

Aan de slag als Karel Appel In dit project gaan de kleuters aan de slag als echte COBRA kunstenaars! Deze kunststroming is uitermate geschikt om de kleinste kinderen kennis te laten maken met kunst. Beroemde COBRA kunstenaars zoals Corneille en Karel Appel streefden immers naar ongedwongen, spontane en archetypische kunst. Het resultaat waren schilderijen vol fantasiedieren en figuren die vaak vergeleken werden met kindertekeningen. De werken van de kinderen kunnen zo het museum in!

24

Geschikt voor: groep 1 t/m 8 Aantal lessen: 3 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 333,75 + € 35,- materiaalkosten

Het is zeer aan te raden dit project te combineren met een bezoek aan het COBRA Museum in Amstelveen. Ze organiseren hier speciale rondleidingen voor kleuters. SEP kan het museumbezoek in combinatie met de lessen voor u regelen. NB. Dit project kan voor de hogere klassen ook worden uitgevoerd in 3-D. De leerlingen maken dan typische Karel Appel-assemblages van hout en restafval.

Kerndoelen: 37, 54, 55, 56 Leeraspecten: : Ruimte - voor, achter, boven, onder (standpunt), omsloten ruimte Compositie - kaderen, groeperen op vorm, kleur, textuur Materiaal/techniek: Digitale foto’s maken Burgerschap: Identiteit - eigen achtergrond, tolerantie Erfgoed: (gebruiks)voorwerpen van vroeger; van ouders en grootouders, huisraadverhalen bij voorwerpen en monumenten, gebruiken, gebeurtenissen van vroeger

Kijk dit ben ik! Mijn leven in beeld

VISUELE KUNSTEN - ERFGOED

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Hoe woon en leef je? Wie is je familie en hoe zien ze eruit? Heb je bijzondere spullen zoals bijvoorbeeld die mooie vaas van je oma of de mooie bank in de huiskamer die laten zien waar je vandaan komt? In dit fotografieproject verdiepen kinderen zich in hun eigen leefwereld én achtergrond en brengen dit in beeld door een kleurrijke fotoreportage te maken die bestaat uit (zelf )portretten en bijzondere voorwerpen. De kinderen delen hun reportages met elkaar en leren elkaars achtergronden zo beter kennen.

Geschikt voor: groep 3 t/m 8 Aantal lessen: 5 Inzet van de leerkracht: *** Prijs: € 337,50 + € 120,- nawerk + € 40,- materiaalkosten

25

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55, 56 Leeraspecten: Kleur - signaal- en camouflagekleuren Vorm - lijnen om iets uit te drukken (geluid, beweging, explosie) Compositie - motieven voor decoratie Materiaal/techniek: afhankelijk van de praktische opdracht Burgerschap: Participatie - publiek debat

Excursieproject STREET ART Bij street art is de straat de tentoonstellingsruimte! Vaak is deze kunstvorm meer dan slechts een versiering van gebouwen en schuttingen. De maker wil een verhaal vertellen of de kijker een boodschap meegeven. In dit project gaan de leerlingen met een echte street art kunstenaar de stad in om de bijzondere graffiti kunstwerken te bekijken en de betekenis ervan te ontdekken. Ze worden zich ervan bewust dat er vaak sociale en politieke ideeën schuilgaan achter de kleurrijke beelden. Geïnspireerd door de rondleiding maken zij tijdens de lessen zelf street art in en om de school! Geschikt voor: groep 5 t/m 8 Aantal lessen: 4, exclusief excursie Inzet van de leerkracht: ** Prijs: € 435,- + € 35,- materiaalkosten

26

Liever een andere beeldende excursie met een aansluitende serie lessen op school? SEP organiseert bijzondere beeldende excursies naar bijvoorbeeld Schiphol, het AMC of de ING-bank, locaties die in het bezit zijn van vele uiteenlopende kunstwerken!

Kerndoelen: 54, 55, 56 Leeraspecten: Beeldvorming - mediawijsheid Ruimtesuggestie op het vlak - standpunt en horizon, lichtval Compositie - kaderen Materialen: Multimedia presentatie maken vanuit een van te voren bedacht verhaal Burgerschap: Participatie, Identiteit, Democratie – vrijheid van meningsuiting

Blik op je buurt!

VISUELE KUNSTEN -ERFGOED

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

In dit project brengen de kinderen hun buurt in beeld in een korte filmdocumentaire of een animatiefilmpje. De bakker, de fietsenmaker om de hoek, een bekend gebouw, het park: er is rond de school zoveel te ontdekken en te zien. De klas wordt opgedeeld in kleine groepjes die ieder een item uit de buurt kiezen. Ze verdiepen zich in (de geschiedenis van) het gekozen item en bedenken wat ze erover willen laten zien en hoe ze dat gaan uitvoeren. Want wat wil je dat de kijker straks over jouw buurt te zien krijgt? Aan het eind bekijken de groepjes elkaars filmpjes en delen zo hun kennis van de buurt.

Geschikt voor: groep 5 t/m 8 Aantal lessen: 7, in overleg in te delen Inzet van de leerkracht: *** (tevens begeleiding ouders nodig bij uitstapje in de buurt)

Prijs: € 472,50 + € 180,- nawerk

De kinderen gaan in dit project ook buiten de school op pad om bijvoorbeeld betrokkenen te interviewen, op locatie te tekenen of foto’s te maken. Dit project vergt hierdoor inzet van leerkrachten en ouders voor extra begeleiding.

27

PODIUMKUNSTEN

De podiumkunsten theater, dans en muziek leveren een onmisbare bijdrage aan de sociaal-emotionele en sensomotorische ontwikkeling van kinderen. Kinderen leren andere ‘talen’ te gebruiken om zichzelf uit te drukken en aan anderen te laten zien wie ze zijn. Door een eigen stijl te ontdekken en anders te kijken naar jezelf en de ander worden kinderen zelfbewust. Samenwerking, empathie en sociale veiligheid worden gestimuleerd. Leerlingen worden aangemoedigd te experimenteren, ingevingen te volgen en te improviseren: de basis van creativiteit! U vindt een aantal projecten die passen bij een leerlijn theater, leerlijn dans of aansluiten bij uw leerlijn muziek of cultureel erfgoed. Uiteraard kunt u de projecten ook altijd los boeken.

Projecten met de nadruk op theater pag. 30

AL ONZE PROJECTEN PASSEN BINNEN EEN LEERLIJN! De twaalf uitgelichte projecten in deze brochure leggen de nadruk op theater, dans of erfgoed en zijn desgewenst in te passen in een leerlijn.

28

pag. 31

pag. 32

pag. 33

Theater Theater kan als metafoor voor de werkelijkheid worden gebruikt of vanuit fantasie ontstaan. Wat beleven en voelen mensen, hoe bewegen ze, hoe gaan ze met elkaar om? Leerlingen leren personages, handelingen, emoties en teksten te bedenken en vorm te geven in spelscènes. Door te improviseren, te bewegen, tekst te behandelen of een voorstelling te maken leren ze bewust gebruik te maken van houding, mimiek, emoties en stemgebruik. Theater stimuleert taalontwikkeling.

Projecten met de nadruk op dans pag. 34

pag. 35

pag. 36

pag. 37

Dans Dans kan op unieke wijze een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een kind. Bij dans speelt het lichaam, het verstand en het gevoel een evenredige rol. Hierbij zijn fantasie, interactie en expressiviteit van groot belang. Vanuit duidelijke thema’s en dansvormen die zijn afgestemd op leeftijd worden kinderen uitgedaagd de eigen bewegingsstijl te onderzoeken. Bij alle dansprojecten speelt samenwerking en plezier een belangrijke rol.

Muziek

Cultureel erfgoed Theater- en dansprojecten sluiten goed aan bij verhalen, rituelen en gebruiken van kerndoel 56. Prentenboeken, sprookjes of verhalen van vroeger kunnen het startpunt voor theaterlessen vormen. Dansprojecten maken gebruik van thema’s als feesten in verschillende culturen of dansrituelen uit verschillende tijdsperiodes. Alle projecten binnen de podiumkunsten kunnen, indien gewenst, aansluiten op thema’s rond cultureel erfgoed.


pag. 39

pag. 40

pag. 41

Mogelijk bent u bezig met het uitzetten van een muziekleerlijn met één van de muziekinstellingen. Wanneer u op zoek bent naar een combinatie van muziek met één van de andere podiumkunsten als onderdeel van uw leerlijn dan kan SEP hier invulling aan geven. Denk bijvoorbeeld aan een feestelijk dansproject waarbij muziek wordt gebruikt uit de leerlijn. Maar ook als u muziek wilt inzetten vanuit een heel andere invalshoek, bijvoorbeeld vanuit een leerlijn theater kunt u bij SEP terecht. Wij overleggen met de betrokken muziekinstelling en passen onze projecten op maat aan. 29

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55, 56 Leeraspecten: Rollen en verhalen in sprookjes met het accent op beweging, spelenderwijs kennismaken met spelelementen wie, wat, waar Spelvormen: Rollenspel, teacher-in-role, bewegingsexpressie

SPROOKJESPROJECT MET EEN THEATERVOORSTELLING OP SCHOOL!

Prinsesje ‘Ik weet het niet’

Geschikt voor: groep 1 t/m 3 Aantal lessen: 1 presentatie en 1 les (door twee

Prinsesje ‘Ik weet het niet’ kan geen keuzes maken. Haar roze of blauwe jurk? Met de snelle crossfiets naar school of toch maar te paard? Een boomhut bouwen of koekjes bakken? Ze weet het niet! Op een dag haalt de Koning een sprookjeskoffer tevoorschijn met allerlei verhalen… Door de attributen in de sprookjeskoffer worden in de theatervoorstelling sprookjesfiguren geïntroduceerd en beleven de kinderen samen met het Prinsesje en de Koning spannende avonturen. In de aansluitende lessen worden de leerlingen door middel van rollenspel, beweging en muziek meegenomen in de sprookjesverhalen. De heks, de reus, de tovenaar en de held van het verhaal komen zo tot leven in de klas.

vakdocenten)

Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 270,iedere extra groep kost slechts € 135,- meer 30

Dit project kan alle gewenste sprookjes behandelen.

Kerndoelen: 54, 55 Leeraspecten: Beweging, houding, gebaar en mimiek, bewust hanteren van samenspel Spelvormen: Mime, spiegelspel, afspreekspel, improvisatieopdrachten met foto’s en kaartjes Burgerschap: Identiteit - zelfbeeld, ik en de ander

PAST PERFECT BIJ DE KINDERBOEKENWEEK!

Lichaamsverhaal

PODIUMKUNSTEN - THEATER

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Een prentenboek naar keuze vormt het uitgangspunt voor dit theaterproject waarin beweging en lichaamstaal centraal staan. Door middel van geleide fantasie worden de personages uit het boek levensecht door houdingen, gebaren en emoties zichtbaar te maken in spel en beweging. Hoe laat je zien dat je blij bent? Of juist heel bang? Hoe kun je met je lichaam een gevoel van trots uitdrukken? Hoe speel je samen in een verhaal? Door het prentenboek tot leven te brengen wordt het inlevingsvermogen vergroot en taalontwikkeling gestimuleerd. Op speelse wijze wordt vertrouwen en bewegingsvrijheid vergroot zodat iedereen zich durft te laten zien op de speelvloer!

Geschikt voor: groep 3 t/m 8 Aantal lessen: 4, presentatie is een optie Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 270,-

TIP – Kies voor dit project het prentenboek van Marit Törnqvist dat hoort bij de Kinderboekenweek 2014 (1 t/m 12 oktober) met het thema Feest! 31

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 34, 54, 55 Leeraspecten: Rolopbouw, combinaties van beweging, houding, gebaar, emotie, stem, taal en mimiek Spelvormen: Toneelspel, improvisatie, inspringspel, tekstbehandeling Erfgoed: Gebouwen, monumenten en objecten in de omgeving die naar het verleden verwijzen, verhalen bij voorwerpen, gebruiken, gebeurtenissen van vroeger

IN SAMENWERKING MET DE STADSSCHOUWBURG AMSTERDAM

Theatertour Theater is van alle tijden. In deze theatertour maken kinderen kennis met verschillende spelvormen en theaterstijlen van toen en nu. Hoe speel je een rol? Wat is het allerbelangrijkste bij acteren? Hoe gebruik je je mimiek om je tekst kracht bij te zetten? Tijdens de twee lessen op school gaan leerlingen aan de slag met de basiselementen van theater. De derde les is een twee uur durende workshop die bestaat uit een rondleiding en een les in het monumentale gebouw van de Stadsschouwburg uit 1894 aan het Leidseplein. Voorwerpen die horen bij de verschillende verhalen die het monument rijk is worden verzameld en vormen het uitgangspunt voor de les op de speelvloer in de Stadsschouwburg. Een brede kennismaking met (het) theater en gegarandeerd plezier!

32

Geschikt voor: groep 5 t/m 8 Aantal lessen: 3 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 315,inclusief workshop Stadsschouwburg en GVB-vervoer

Dit project is inclusief lessen, workshop Stadsschouwburg en GVB-kaartjes voor het vervoer naar de Stadsschouwburg.

Kerndoelen: 54, 55 Leeraspecten: Rolopbouw, regie en vormgeving met gebruik van kostuums, attributen, decor, licht en geluid | Bewust hanteren van spelelementen, opbouw in scènes en samenspel Spelvormen: Mime, voordracht, toneelspel, tekstbehandeling

Musicalbegeleiding

PODIUMKUNSTEN - THEATER

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Hoe maak je van een script een musical? Of hoe maak je een voorstelling van een door de klas geschreven verhaal? Hoe zorg je dat iedereen graag op het podium staat en goed verstaanbaar is? Wat zijn de belangrijkste onderdelen van een goede voorstelling? De eindmusical van groep 8 kan een hele uitdaging zijn. De theaterdocenten van SEP kunnen de ondersteuning bieden die u mist. Algemene spelimprovisatielessen, begeleiding van de repetities, eindregie of ondersteuning tijdens de generale en presentatie. Alles is mogelijk!

Geschikt voor: groep 8 Aantal lessen: vanaf 5 Inzet van de leerkracht: *** Prijs: vanaf € 337,50 33

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55 Leeraspecten: Ritme, coördinatie, motoriek, eenvoudige choreografie Dansvormen: Volksdansen uit verschillende werelddelen Burgerschap: Identiteit - stromingen, etnische groepen in de samenleving, tolerantie

BOEK DIT PROJECT SCHOOLBREED!

Wereldreis met dans De school gaat op wereldreis! Elke groep kiest een land naar keuze en gaat daarmee aan de slag. Er kan gekozen worden voor de landen uit Latijns Amerika, de verschillende eilanden uit de Pacific, maar ook voor landen uit Europa. Het project laat kinderen kennis maken met andere culturen en gewoontes, muziek- en dansstijlen. Met vrolijke muziek, kleurrijke aankleding en laagdrempelige choreografieën ontstaat er in korte tijd een bonte werelddansvoorstelling en is het feest op school. Sluit aan op het thema van de kinderboekenweek 2014 (1-12 oktober): FEEST!

34

Geschikt voor: groep 1 t/m 8 Aantal lessen: instructie leerkrachten, 2 lessen en een presentatie Inzet van de leerkracht: ** Prijs: € 135,- + presentatie € 202,50 (ook bij meerdere groepen)

Kerndoelen: 1, 54, 55 Leeraspecten: Improvisatie, verbeeldingskracht, uitdrukkingsvaardigheid Dansvormen: Associatiespel, dansexpressie

Dansen met woorden

PODIUMKUNSTEN - DANS

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Hoe verbeeld je het woord ‘lucht’ in een dans? Of ‘egel’? Kun je woorden dansen? Een koffer met woorden is het startpunt van dit dansproject. De woorden zijn soms als tekst en soms als plaatje afgebeeld. Samen met de dansdocent laten de kinderen hun fantasie de vrije loop. Het ene woord kan het andere uitlokken. Door vrij te associëren en creatief om te gaan met de betekenis van woorden wordt zowel de motorische- als de taalontwikkeling op speelse wijze gestimuleerd. Kinderen verkennen verschillende bewegingskwaliteiten en vergroten hun lichaamsexpressie. Sluit aan op: taalthema’s uit de reguliere lessen Geschikt voor: groep 3 en 4 Aantal lessen: 3, presentatie is een optie Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 232,50 35

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55 Leeraspecten: Dynamiek, ritme, lichaamsbeheersing, choreografie Dansvormen: Brazilliaanse dansen, o.a. Frevo, Maracatu, Ciranda, Samba Burgerschap: Identiteit – stromingen, etnische groepen in de samenleving

BOEK DIT PROJECT SCHOOLBREED!

Braziliaans feest! Dit dansproject sluit aan op de tentoonstelling Mix Max Brasil in het Tropenmuseum. De leerlingen gaan onder leiding van een Braziliaanse danseres aan de slag met de verschillende dansstijlen die Brazilië rijk is. Het is vaak een mix van show, acrobatiek, dans en aanstekelijke muziek. Bij de parapludans Frevo worden kleurige parapluutjes gebruikt en voor de vechtdans Maculelê worden in plaats van de originele stokken versierde petflessen gebruikt. Eén ding is zeker: Braziliaanse dansritmes zijn indringend en aanstekelijk. De verschillende stijlen worden gecombineerd in een wervelende dansvoorstelling!

36

Geschikt voor: groep 1 t/m 8 Aantal lessen: 3, presentatie is een optie Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 202,50

SEP kan voor u het bezoek aan Mix Max Brasil in het Tropenmuseum organiseren en zorgt voor de aansluitende serie danslessen!

Kerndoelen: 54, 55 Leeraspecten: Dynamiek, lichaamsbeheersing, coördinatie, choreografie Dansvormen: Streetdance/hip hop, show/jazz, breakdance

Everybody dance now!

PODIUMKUNSTEN - DANS

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Het tv-programma ‘Everybody dance now’ is een talentenjacht waarin wordt gezocht naar nieuw danstalent. In dit project hoeven we daar niet naar te zoeken want of het nu klassiek, breakdance of traditioneel is, iedereen kan dansen. De kinderen maken kennis met choreografie, verschillende muziekstijlen, coördinatie en lichaamsbewustzijn. Hoe presenteer je je als groep en staan alle dansers op de vloer of zijn er ook solisten? De verschillende groepjes presenteren zich uiteindelijk in de door hen uitgekozen dansstijl!


1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55, 56 Leeraspecten: Spel op basis van situaties, rollen en verhalen met het accent op beweging; spelenderwijs kennismaken met spelelementen: wie, wat, waar Spelvormen: Teacher-in-role, (vertel)pantomime, rollenspel Erfgoed: Rituelen en tradities in de nabije omgeving

Bibbersint of Piet is druk Als Sinterklaas in het land is komen twee theaterdocenten op school! Naar aanleiding van het prentenboek Sinterklaas of Sinterklaas, luie baas kijken de kinderen naar een grappige en spannende theatervoorstelling over de avonturen uit het boek. In de aansluitende les maken de kinderen het verhaal samen met de docenten af. Spelopdrachten met Sint en Piet verkleedkleren, muziek en attributen, zorgen voor een echte Sinterklaassfeer! Een verkorte versie van ‘Sinterklaas’ van Charlotte Dematons of ‘Sinterklaas, luie baas!’ van B. Minne en A. Westerduin wordt bij dit project door de leerkracht enige malen voorgelezen als voorbereiding.

38

Geschikt voor: groep 1 en 2 Aantal lessen: 1 presentatie en 1 les (door twee vakdocenten) Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 270,iedere extra groep kost slechts € 135,- meer

Kerndoelen: 54, 55, 56 Leeraspecten: Choreografie, ritmiek, coördinatie, ruimte Dansvormen: Traditionele dansen uit verschillende culturen Erfgoed: Oriëntatie op jezelf en de wereld - gewoonten, gebruiken, eetcultuur Burgerschap: Identiteit - stromingen, etnische groepen in de samenleving, tolerantie

SLUIT AAN OP: THEMA KINDERBOEKENWEEK ‘FEEST!’

Hollandse nieuwe!

PODIUMKUNSTEN - ERFGOED

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Maak kennis met de gewoontes en gebruiken van andere culturen! Door de eeuwen heen zijn er mensen uit andere landen komen wonen en werken in Nederland. Wat weten we van deze mensen en van hun cultuur? De school gaat op wereldreis! In ‘Hollandse Nieuwe’ leren de kinderen een dans uit een gekozen land, verdiepen zich in de eetcultuur en maken recepten voor een echt kookboek. De resultaten komen in een grote eindvoorstelling op een bijzondere manier samen. Een feest op school met dans, muziek en hapjes uit alle landen! Sluit aan op het thema van de kinderboekenweek 2014 (1-12 oktober): FEEST! Geschikt voor: groep 1 t/m 8 Aantal lessen: instructie leerkrachten, 2 lessen en een presentatie Inzet van de leerkracht: ** Prijs: € 135,- + eenmalig bij meerdere groepen: presentatie € 202,50 en realisatie boek € 275,-

39

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 54, 55, 56 Leeraspecten: Aandacht voor mise en scène, enscenering, rolopbouw en begin, midden, eind van een scène Spelvormen: Tableau vivant, mime, toneelspel Erfgoed: het dagelijks leven in oude schilderijen en beelden

Levende schilderijen Startpunt voor dit theaterproject is het bekijken van schilderijen die in een museum hangen. Wat heeft de kunstenaar willen vertellen met dit schilderij? Welke stijl, indeling en verborgen boodschappen kunnen we ontdekken? In de lessen op school maken we tableaux vivants (stilstaande beelden) van de schilderijen met veel decormateriaal en kostuums. Vervolgens brengen we de afgebeelde personen tot leven met teksten die ze gezegd zouden kunnen hebben. We oefenen met de zeggingskracht van gezichten en lichaamstaal. Tijdens de presentatie komen de schilderijen tot leven!

40

Geschikt voor: groep 3 t/m 8 Aantal lessen: 5, exclusief excursie Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 457,50

De eerste les betreft een door SEP georganiseerde excursie naar een museum naar keuze zoals het Amsterdam Museum, Rijksmuseum of Joods Historisch Museum. Aansluitend volgen de theaterlessen op school.

Kerndoelen: 54, 55, 56 Leeraspecten: Muzikaliteit, lichaamsexpressie, fysieke balans, coördinatie in tijd en ruimte Dansvormen: Hofdansen Gouden Eeuw, rock ’n roll, dansexpressie, streetdance/hip hop Erfgoed: Gebruiken, gewoonten en rituelen in verschillende tijdsperiodes en in verschillende culturen

Dans door de tijd

PODIUMKUNSTEN - ERFGOED

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

De kinderen ontdekken verschillende muziek- en dansstijlen door de eeuwen heen. Ze worden betoverd door de pruikentijd, swingen mee met de rock ’n roll tunes, dansen zoals hippies in de jaren ’60 en laten hip hop moves zien zoals ze dat deden in de jaren ’80 in New York. Door terug in de tijd te dansen leren kinderen spelenderwijs de belangrijke culturele episodes in de wereldgeschiedenis kennen en maken ze kennis met uiteenlopende dansstijlen. Ze ontwikkelen hun fantasie, muzikaliteit en ruimtebegrip en leren hun dansen bewegingsmogelijkheden te vergroten.


WOORDKUNSTEN

In de woordkunsten literatuur en filosofie gaat het om het uiten, verwoorden, uitwisselen en beargumenteren van de persoonlijke leefwereld. Ieder kind heeft zijn eigen gedachten, gevoelens en ervaringen en is bezig een visie en mening te ontwikkelen. De meerwaarde van de woordkunsten zit in de combinatie van taalontwikkeling, geschreven én gesproken, en creativiteit waardoor kinderen een eigen taal ontdekken waarin ze zichzelf kunnen uitdrukken. In de lessen wordt belang gehecht aan het actieve denken van ieder individueel kind en de resultaten daarvan. Het gaat hierbij niet om de ‘juiste’ verhalen of antwoorden maar om het ontwikkelen van een eigen zienswijze. Ze worden op nieuwe sporen gezet en geprikkeld om taal te gebruiken als middel om zich te uiten en te communiceren met anderen. De ervaring dat een eigen visie of argument serieus genomen wordt, zorgt voor plezier wat de taalontwikkeling ten goede komt.

Projecten met de nadruk op literatuur pag. 44

AL ONZE PROJECTEN PASSEN BINNEN EEN LEERLIJN! De twaalf uitgelichte projecten in deze brochure leggen de nadruk op literatuur, filosofie of erfgoed en zijn desgewenst in te passen in een leerlijn.

42

pag. 45

pag. 46

pag. 47

Literatuur Spelen met woorden, creatief schrijven of vertellen: in de literatuurprojecten wordt voorgelezen, geschreven, geschrapt, herschreven en verteld. Er wordt vaak gestart met een vertelling, een leuke ervaring of een beeld waar de leerlingen zelf op inhaken. Ze leren gedachten en gevoelens te vertellen en in een fictieve en non-fictieve wereld te beschrijven en te presenteren. Het resultaat kan een fantasieverhaal zijn, een gedicht of zelfs een goede boekpresentatie. Vaak worden de teksten van de kinderen op verschillende manieren en in combinatie met andere kunstdisciplines gepresenteerd: in een eigen prentenboek, als beeldend en verhalend kunstwerk of als theatrale vertelling.

Projecten met de nadruk op filosofie pag. 48

pag. 49

pag. 50

pag. 51

Filosofie Filosoferen over ‘belangrijke vragen’ stimuleert kinderen om onderzoekend en zelfstandig te denken en geeft ze een open en vragende houding. Niet zozeer het onderwerp maar vooral de activiteit zorgt ervoor dat kinderen leren hun gedachten onder woorden te brengen, stellingen te beargumenteren, elkaar kritisch te bevragen en goed te luisteren. Door te filosoferen komen kinderen in aanraking met de fundamenten waarop ons huidige wereldbeeld en onze manier van denken is gebaseerd: logica, openheid, democratie en betekenisgeving. Het is wetenschappelijk bewezen dat door filosofieprojecten op school de cognitieve en sociale competenties van kinderen verbeterd worden en ze tolerantie voor andere meningen ontwikkelen. Ook blijkt dat er minder gepest wordt na regelmatig filosoferen in de klas.

Cultureel erfgoed Projecten die gaan over rituelen, gebruiken en verhalen sluiten aan bij kerndoel 56, cultureel erfgoed. De laatste vier projecten passen goed in een leerlijn erfgoed. De projecten behandelen bijvoorbeeld waarden en normen, gebruiken en gewoontes in verschillende culturen, het doorgeven van rituelen binnen gezin of religie, spreekwoorden en gezegden of filosofisch gedachtengoed uit verschillende beschavingen.


pag. 53

pag. 54

pag. 55

43

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 1, 2, 9, 54, 55 Leeraspecten: Spelen, benoemen en herkennen van tekens en letters, samenhang illustratie en tekst Vormen/techniek: Voorlezen, vertellen, letters op abstracte wijze gebruiken, sjabloneren, monoprint

Letters in beeld In dit taalproject voor kleuters wordt taal op speelse wijze ontdekt doordat kinderen aan de slag gaan met beeldende vormen en tekeningen. Naar aanleiding van een vertelling worden kinderen gestimuleerd om het verhaal met tekens en vormen in eigen ‘woorden’ weer te geven. Door het verhaal beeldend te maken ontstaat er plezier in het schrijven, vertellen en verbeelden. Wie wil mag zijn eigen versie van het verhaal aan de klas vertellen. Ook worden alle beeldverhalen in een eerste ‘boek’ gebundeld. Tip: het project kan aansluiten bij het prentenboek van Marit Törnqvist dat hoort bij de Kinderboekenweek 2014 (1 t/m 12 oktober) met het thema FEEST!

44

Geschikt voor: groep 1 t/m 3 Aantal lessen: 3 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 202,50 + € 25,- materiaalkosten, exclusief voorbereiding

Kerndoelen: 1, 2, 9, 54, 55 Leeraspecten: Verteltechnieken, in en uit fictieve wereld stappen, samenhang illustratie en tekst Vormen/techniek: Voorlezen, vertellen, korte verhaaltjes schrijven, tekenen, vormen maken met papier, sjabloneren, collages maken

Maak je eigen prentenboek

WOORDKUNSTEN - LITERATUUR

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Een verhaal naar keuze wordt voorgelezen en het onderwerp besproken. Op filosofische wijze worden de kinderen uitgedaagd om na te denken over het onderwerp en erover te vertellen. Er ontstaat een nieuw verhaal dat zij samen verzinnen. Door middel van eenvoudige werkvormen zoals collages, sjablonen en geknipte tekeningen wordt het verhaal verbeeld. De leerlingen leren elkaars verhaal te waarderen en een gezamenlijk product te maken door samen te werken. Het plezier van het fantaseren wordt gekoppeld aan taal en schrijven. Een prachtig prentenboek gemaakt door de hele klas is het resultaat!

Geschikt voor: groep 3 t/m 5 Aantal lessen: 4 Inzet van de leerkracht: ** Prijs: € 330,+ € 60,- realisatie prentenboek + € 50,- materiaalkosten

Tip: het project kan aansluiten bij het prentenboek van Marit Törnqvist dat hoort bij de Kinderboekenweek 2014 (1 t/m 12 oktober) met het thema Feest! 45

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 1, 2, 9, 54, 55 Leeraspecten: Verteltechnieken, spelen met klank, expressie, ritme, rijm, bewustwording van effect stemgebruik, inleving Vormen: Lezen, schrijven, voordragen

Een echte dichter! De leerlingen bladeren en neuzen in gedichtenbundels en kiezen gedichten uit die ze mooi, spannend of grappig vinden. De gedichten worden voorgelezen en besproken. Wat staat er nu eigenlijk precies? Wat heeft de dichter willen vertellen? Zijn er verborgen boodschappen te vinden? Waarom is dít nu poëzie en geen gewoon rijmpje? Met deze kennis gaan de kinderen aan de slag als echte dichters en ervaren dat je met taal kunt ‘spelen’. In de vierde les worden de zelfgeschreven gedichten voorgedragen op een gedichtwaardige manier.

46

Geschikt voor: groep 4 t/m 8 Aantal lessen: 4 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 270,-

Kerndoelen: 1, 2, 9, 54, 55 Leeraspecten: Mondelinge spreekvaardigheid, spelen met klank, expressie, muzikaliteit, ritme, rijm, bewustwording van effect stemgebruik, gebaren, inleving, geloofwaardig en begrijpelijk vertellen Vormen: Spoken word, monoloog, presentatie

ONDERSTEUNING BIJ SPREEKBEURTEN, BOEKBESPREKINGEN EN ANDERE PRESENTATIES

De kunst van het spreken

WOORDKUNSTEN - LITERATUUR

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Bij een spreekbeurt of presentatie komt veel kijken. Hoe schrijf je een goede tekst waarin alle informatie tot zijn recht komt? Wat wil je vertellen en in welke volgorde? Hoe geef je je presentatie een kop en een staart? Leerlingen krijgen slimme handvatten aangereikt die helpen bij het ontspannen en helder presenteren van informatie. Het project geeft leerlingen meer vertrouwen in de mondelinge spreekvaardigheid zodat het voordragen of spreken voor de klas leuker en makkelijker wordt. Sluit aan op: reguliere spreekbeurten en boekpresentaties

Geschikt voor: groep 5 t/m 8 Aantal lessen: 3 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 202,50 47

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 1, 2, 9, 54, 55 Leeraspecten: Denkvaardigheden, argumenteren, verwoorden, analyseren, ontwikkelen zienswijze Vormen/techniek: Dialoog, discussie, gebruiksvoorwerpen, tekenen

Filosoferen voor beginners Uit een doos vol gebruiksvoorwerpen kiezen kinderen een voorwerp en gaan het object op een speelse en filosofische manier verder onderzoeken. Is een beker die je op je hoofd zet ineens een hoedje? Ofwel: in hoeverre verandert het doel van het voorwerp? En hoeveel mogelijkheden zijn er? Een kennismaking met de pijlers van de filosofie: logica, openheid en betekenisgeving. De leerlingen verzamelen de voorwerpen, maken er tekeningen bij en geven ze vorm in een bijzondere doos die ze tentoonstellen in de klas.

48

Geschikt voor: groep 1 t/m 3 Aantal lessen: 3 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 202,50

Kerndoelen: 2, 9, 54, 55 Leeraspecten: Denkvaardigheden, argumenteren, verwoorden, analyseren, ontwikkelen zienswijze Vormen/techniek: Kleine verhaaltjes, dialoog, discussie, tekenen en collages Burgerschap: Burgerschap: Identiteit - zelfbeeld, ik en de ander, tolerantie, gelijkwaardigheid

Identiteit: Wie ben ik?

WOORDKUNSTEN - FILOSOFIE

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Wie ben ik eigenlijk? Hoe zien anderen mij? Ben ik uniek? Hoe kijk ik naar anderen? Zijn zij anders of hetzelfde? Als ik een been zou missen, ben ik dan een totaal ander iemand? Verandert mijn ‘ik’ als ik ouder word? Zijn er eigenschappen die altijd hetzelfde blijven? Door op eenvoudige wijze over deze vragen na te denken en de antwoorden te verbeelden leren kinderen bewuster te kijken naar zichzelf en hun klasgenoten. Dit kan de verhouding tussen de kinderen verbeteren omdat ze, naast verschillen, ook overeenkomsten tussen zichzelf en de anderen zullen ontdekken.


1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 2, 37, 54, 55 Leeraspecten: Verwoorden, analyseren, inlevingsvermogen, houding, expressie Vormen: Filosofisch kringgesprek, discussie, dialoog, rollenspel Burgerschap: Identiteit - zelfbeeld, zelfwaardering, ik en de ander, tolerantie, gelijkwaardigheid

Pesten in scène Pesten gebeurt helaas overal. Waarom pest iemand eigenlijk? Is iemand die pest een slecht mens? Wat is de rol van degene die gepest wordt en die van de toeschouwer? Wat is pesten precies? In dit project wordt het thema pesten door middel van filosofie en theater op speelse en veilige wijze benaderd. Iedereen in een groep waar gepest wordt, heeft een rol, dus ook de kinderen die niets doen! Door te filosoferen over de verschillende invalshoeken van de groepsdynamiek kunnen de nieuwe inzichten en persoonlijke ervaringen vervolgens in rollenspel worden onderzocht. Door kinderen de gelegenheid te geven zich in de verschillende rollen in te leven, wordt het inzicht in eigen en andermans gedrag vergroot en verhoudingen verbeterd.

50

Geschikt voor: groep 4 t/m 6 Aantal lessen: 4 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 270,-

Kerndoelen: 2, 9, 54, 55 Leeraspecten: Denkvaardigheden, argumenteren, verwoorden, analyseren, ontwikkelen zienswijze Vormen: Socratisch gesprek, dialoog, discussie, argumentatie Burgerschap: Democratie - vrijheid van meningsuiting, gelijkwaardig Identiteit - waarden en normen, ik en de ander, tolerantie

Samenleven? Dat doe je zo!

WOORDKUNSTEN - FILOSOFIE

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

In dit project staat de vraag centraal hoe mensen naast elkaar kunnen leven. Kinderen filosoferen over kwesties als gelijkheid, vrijheid van meningsuiting, respect, geweld en gezag. Hoe komt het dat je denkt zoals je denkt? Ze leren hun eigen wereldbeeld te verwoorden en analyseren hun eigen gedachten en hoe die verschillen van anderen. Kinderen leren naar elkaar te luisteren, respect te hebben voor verschillende meningen en in te zien dat er geen absolute waarheid bestaat.

Geschikt voor: groep 7 en 8 Aantal lessen: 4 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 270,51

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 2, 9, 54, 55, 56 Leeraspecten: Denkvaardigheden, argumenteren, verwoorden, ontwikkelen zienswijze Vormen: Kamishibai, prenten, tweetalgesprekken, associatieoefeningen, woordspelletjes, tekenen Erfgoed: Sprookjes, verhalen uit eigen en andere culturen

Verhalen uit de wereld In het magische vertelkastje ‘de Kamishibai’ zitten volksverhalen, sprookjes, sagen en legenden uit de wereld. De verhalen zoals Anansi, Ali Baba, De krekel en de mier gaan over waarom we eigenlijk op de wereld zijn, over jezelf zijn en wat dat inhoudt, over angst en wat dat is, over moedig zijn. De kleuters worden gestimuleerd om hun gedachten uit te spreken en verder te denken door vragen te stellen over deze onderwerpen. Hierbij worden speelse werkvormen gebruikt zoals tweetalgesprekken, associatieoefeningen met kaarten en woordspelletjes. De leerlingen maken verteltekeningen van hun gedachten die gepresenteerd en besproken worden in de Kamishibai!

52


Kerndoelen: 9, 54, 55, 56 Leeraspecten: Ordenen van gedachten, gevoelens, ervaringen - argumenteren, verwoorden Vormen: Prenten- en verhalenboeken, associatieoefeningen, kring- en tweetalgesprekken, schrijven Erfgoed: Verhalen; prenten- en verhalenboeken over vroeger

Brieven van vroeger en nu

WOORDKUNSTEN - ERFGOED

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

De docent leest brieven voor die lang geleden geschreven zijn en spannende, mooie of verdrietige gebeurtenissen bevatten. Samen met de vakdocent filosoferen de kinderen over de universele thema’s uit de brieven. Ze denken over deze onderwerpen na, leren hun gedachten te structureren en onder woorden te brengen, goed te luisteren en hun eigen visie te ontwikkelen. In de derde les schrijven kinderen zelf een brief naar aanleiding van het thema, gerelateerd aan een gebeurtenis van nu. De brieven worden gebundeld in een brievenboek.

Geschikt voor: groep 3 t/m 6 Aantal lessen: 4 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 270,+ € 25,- materiaalkosten, exclusief voorbereiding

53

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8 Kerndoelen: 9, 54, 55, 56 Leeraspecten: Bewust creëren van fictieve wereld Schrijven - woordbetekenis, ‘mooie’ zinnen maken, spelen met taal Verhaalstructuur bewust leren gebruiken Overdracht en presentatie – eigen verhaal voorlezen Vormen: Lezen, schrijven, voordragen Erfgoed: Gewoonten en gebruiken, feesten en familiegebeurtenissen

SLUIT AAN OP: THEMA KINDERBOEKENWEEK FEEST!

Feest! De leerlingen lezen en bespreken teksten uit de boeken van de Kinderboekenweek over het thema Feest! Vervolgens schrijven ze zelf stapsgewijs een fantasieverhaal over hun eigen favoriete feest! Dat kan van alles zijn: een verjaardagsfeest, het Sinterklaasfeest of een religieus feest. Hoe maak je er een spannend verhaal van? Wat is je start? Heb je een verrassend plot? Onder begeleiding van de vakdocent leren de leerlingen welke elementen nodig zijn voor een goed verhaal. Tijdens de feestelijke presentatie worden alle verhalen voorgedragen en gebundeld in een Kinderboekenweekgeschenk! Sluit aan op het thema van de kinderboekenweek 2014 (1-12 oktober): FEEST!

54


Kerndoelen: 3, 54, 55 Leeraspecten: Beeldvorming - mediawijsheid Ordenen van gedachten, gevoelens, ervaringen Verteltechnieken: bewustwording van het effect van stemgebruik, gebaren, inleving Vormen: luisteren, spreken, dialoog, discussie Erfgoed: rituelen en gebruiken, waarden en normen Burgerschap: Democratie - vrijheid van meningsuiting, Identiteit

In debat!

WOORDKUNSTEN - ERFGOED

1 > 2 > 3 > 4 > 5 > 6 > 7 > 8

Maak op een bijzondere manier kennis met elkaars cultuur en achtergrond: ga in debat! In dit project debatteren leerlingen aan de hand van spraakmakende en pittige debatstellingen over vrijheid, religie, waarden en normen. Van tevoren wordt de groep in tweeën gesplitst en wordt een jury en een debatleider aangewezen. De groepen debatteren tegen elkaar. Het draait allemaal om het aandragen van sterke argumenten, het goed kunnen verwoorden van je mening en jezelf presenteren op een respectvolle manier richting de ander. Het project stimuleert het wederzijds begrip en tolerantie en zorgt voor de bewustwording en acceptatie dat er meerdere meningen naast elkaar kunnen bestaan.

Geschikt voor: groep 7 en 8 Aantal lessen: 3 Inzet van de leerkracht: * Prijs: € 300,55

56

Bettina Weller

Daan Blits

Sara Jongert

Emma van Drongelen

Miriam Hommes

Monique Lafeber

Roosien Verlaan

Bart van Haren

Isabel Sluitman

Moniek van der Kaaden

Thomas Brand

Astrid Hermes

Yvonne Witte

Anoushka van Velzen

Juliana Braga

Theta Tazelaar

Mandy Lieveld

Marleen van der Wolde

Nisrine Mbarki

Nancy Wiltink

Jessica van der Schalk

Wietske Bijl

Bien van Heek

Maarten Sprenger

Renske Burghout Joske Daamen

Niekie van den Berg

Isabelle Fabre

Marjolijn Akkermans

Charlotte Mouwens

Lisouk Thörig-van de Pol

Julia Hope

Alex Ivanov

Tanja Jager

Loes Eijssens

Mati Elias

Elsemiek Hoevens

Natasja Bode

Marlies Hasebos

Nadia-Jane Bristoll

Sandra Stark

Anneloes Rodenhuis

Dorus de Jongh

SEP VAKDOCENTEN 57

VISUELE KUNSTEN Groep

Project

Pagina

Prijs per groep

Materiaalkosten

Montage en nawerk/ Indicatie extra kosten

16 17 18 19

€ 283.00 € 435.00 € 435.00 € 435.00

€ 35.00 € 75.00 € 50.00 € 50.00

20 21 22 22 23

€ 337.50 € 270.00 € 405.00 € 506.25 € 405.00

€ 40.00 € 50.00 € 20.00 € 20.00 in overleg

€ 120,€ 120,€ 60,€ 150,€ 90,- + huur iPads € 75,-

24 25 26 27

€ 333.75 € 337.50 € 435.00 € 472.50

€ 35.00 € 40.00 € 35.00 € 20.00

€ 120,prijs exclusief excursiekosten € 180,-

Pagina

Prijs per groep

Materiaalkosten


BEELDEND 1 t/m 3 3 t/m 8 5 t/m 8 3 t/m 8

Kijk mij! Jij, een echte kunstschilder! Bouwen! Grafiek

AUDIOVISUEEL 1 t/m 8 3-4 1 t/m 8 3 t/m 8 7-8

Op stap met de documentairefotograaf Fotowoorden Knip een film - procesgericht Knip een film - resultaatgericht Identiteit en Mediawijsheid - iPadproject

ERFGOED 1 t/m 8 3 t/m 8 5 t/m 8 5 t/m 8

Aan de slag als Karel Appel Kijk, dit ben ik! Mijn leven in beeld Excursieproject Street art Blik op je buurt

WOORDKUNSTEN Groep

Project

LITERATUUR 1 t/m 3

Letters in beeld

44

€ 202.50

€ 25.00

eenmalige voorbereiding tot 4 groepen 30,meer dan 4 groepen 60,-

3 t/m 5 4 t/m 8 5 t/m 8

Maak je eigen prentenboek Een echte dichter De kunst van het spreken

45 46 47

€ 330.00 € 270.00 € 202.50

€ 50.00

€ 60,- realisatie prentenboek

48 49 50 51

€ 202.50 € 270.00 € 270.00 € 270.00

FILOSOFIE 1 t/m 3 3 t/m 8 4 t/m 6 7-8

Filosoferen voor beginners Identiteit: Wie ben ik? Pesten in scène Samenleven? Dat doe je zo!

ERFGOED

58

1 t/m 3

Verhalen uit de wereld

52

€ 202.50

3 t/m 6

Brieven van vroeger en nu

53

€ 270.00

5 t/m 8 7-8

Feest! In debat!

54 55

€ 337.50 € 300.00

eenmalige voorbereiding tot 4 groepen 30,meer dan 4 groepen 60,€ 25.00

PRIJSLIJST VROEGBOEKKORTING! Boek vóór 1 oktober een project en ontvang 5% korting

PODIUMKUNSTEN Groep

Project

Pagina

Prijs per groep

Materiaalkosten


THEATER bij meerdere groepen wordt het project aanzienlijk goedkoper omdat de presentatie voor meerdere groepen tegelijk kan worden opgevoerd

1 t/m 3

Prinsesje 'Ik weet het niet'

30

€ 270.00

3 t/m 8

Lichaamsverhaal

31

€ 270.00

presentatie is een optie inclusief workshop Stadsschouwburg en vervoer via GVB op basis van 25 leerlingen

5 t/m 8

Theatertour ism de Stadsschouwburg

32

€ 315.00

7-8

Musicalbegeleiding

33

€ 337.50

DANS 1 t/m 8

Wereldreis met dans

34

€ 135.00

eenmalig: presentatie € 202,50 geluidsinstallatie € 65,-

3-4

Dansen met woorden

35

€ 232.50

presentatie is een optie, vanaf € 135,geluidsinstallatie € 65,-

1 t/m 8

Braziliaans Feest

36

€ 202.50


5 t/m 8

Everybody dance now!

37

€ 270.00


ERFGOED 1-2

Bibbersint / Piet is druk

38

€ 270.00

bij meerdere groepen wordt het project aanzienlijk goedkoper omdat de presentatie voor meerdere groepen tegelijk kan worden opgevoerd

1 t/m 8

Hollandse Nieuwe

39

€ 135.00

eenmalig: presentatie € 202,50 realisatie boek 275,- | geluidsinstallatie € 65,-

3 t/m 8

Levende schilderijen

40

€ 457.50

5 t/m 8

Dans door de tijd

41

€ 270.00

in overleg

presentatie is een optie, prijs exclusief excursiekosten presentatie is een optie, vanaf € 135,geluidsinstallatie € 65,Prijzen onder voorbehoud van wijzigingen.

59

COLOFON www.sep.nu T 020 41 24 110 SEP Adriën Schilder, directeur Merel van Velzen, cultuurcoördinator Anouk Custers, cultuurcoördinator Frederika Hasselaar, office manager Uitgever Stichting Educatieve Projecten, SEP Concept, teksten en redactie Stichting Educatieve Projecten, SEP Vormgeving Reanimation, Michaël Veerman Fotografie Wij danken allen die foto’s hebben gemaakt of toestemming hebben gegeven voor het gebruik in onze brochure.

Druk Ecodrukkers Mede mogelijk gemaakt door Kunstenplan 2013-2016 Gemeente Amsterdam En met dank aan: Verdel ICT & Media Samenwerking: Muziekschool Amsterdam, Stadsschouwburg, Projectenbureau Primair Onderwijs Zuid Oost, Stadsdeel Nieuw West, ABN Amro Kunstcollectie, Schiphol Kunstcollectie, Kunstcollectie AMC, AllTourNative Amsterdam, Architectour, Wonder Why en alle vakdocenten.

Doneer aan SEP! kijk op www.sep.nu onder ANBI

Aan de informatie in deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. Prijswijzigingen voorbehouden.

voor kunst en cultuur in het onderwijs u

Recommend Documents