Voluit in de markt Jaarverslag 2008 Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen
Colofon Raad van commissarissen R.H. Zieck, voorzitter drs. G.M. Schutte, vice-voorzitter
Coöperatieve Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen U.A., gevestigd te Breukelen, aangesloten bij de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A.
K. van Doodewaerd, vanaf 23-06-08 drs. C.A. van Grafhorst-Ernens
Datum oprichting: 13 juli 1907.
mr. J.H.A. Olde Loohuis
Correspondentieadres: Postbus 21, 3620 AA Breukelen
mr. J.H.M. Urbanus
Directie L. Beuker MBA, directievoorzitter tot 01-02-09 ir. H.J. Nijhuis MBA, directievoorzitter vanaf 01-04-09 F.L. Duringshoff MBA S.M.F. Klinkert R.M.J. Veldhuizen
Vestigingen Breukelen Hilversum Hilversum Hilversum Hilversum Kortenhoef Loenen aan de Vecht Loosdrecht Maarssen Maarssen Maarssen Nederhorst den Berg Vreeland Westbroek
2
Straatweg 53 Franciscusweg 137 Gijsbrecht van Amstelstraat 182B Jan van der Heydenstraat 41G ‘s-Gravelandseweg 76 Kerklaan 9 Rijksstraatweg 104 Nootweg 1 Bisonspoor 1064 Raadhuisstraat 33 Planetenbaan 15 Voorstraat 18 Fetha 16 Prinses Christinastraat 1
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
Telefoon Fax E-mail Internet
(035) 622 22 11 (035) 622 22 00
[email protected] www.rabobank.nl/hvp
Redactie Teksten Fotografie Vormgeving Druk
Martine de Jong Benne Holwerda, Vincent Weggemans Eelco Hofstra, Benne Holwerda, Ton Kastermans Sjeep Mewadruk
De Rabobank wil de beste, meest klantgedreven en meest innovatieve brede financiële dienst verlener van Nederland zijn. Kortom: voor klanten de eerste keus en de beste koop. Het realiseren van klantwaarde is de kerndoelstelling, marktleiderschap de ambitie. Daarbij onderscheidt ze zich van andere banken doordat klanten lid kunnen worden. Dankzij het lidmaatschap kan de bank haar binding met de markt versterken en daadwerkelijk als toonaangevend, betrokken en dichtbij worden ervaren.
Voor de wind, aan de wind Het zijn turbulente tijden. Voor u als klant – ondernemer of particulier – en voor ons als bank. Turbulentie: dat betekent sterke wisselingen van luchtdruk en heftige luchtstromingen. Windrichting en windkracht kunnen van het ene op het andere moment sterk veranderen. Geen rustig tochtje derhalve. Rabobank is in 2008 vol aan de ambitie en groeiplannen begonnen. In de loop van het jaar tekende de omvang van de wereldwijde bankencrisis zich af. Grote en succesvolle banken wankelden en sommige vielen om. De Rabobank werd er alleen maar aantrekkelijker door. Nieuwe klanten meldden zich, ook bij onze lokale bank. Al met al is 2008 een erg goed jaar geworden voor onze bank. De winstgroei gaat onze verwachtingen te boven. Voor die groei is keihard gewerkt en de wind hebben we in de rug kunnen houden. De resultaten van de bank over 2008 zijn hierdoor positief. Wij beseffen dat dit niet voor iedereen geldt. De negatieve effecten op de reële economie worden door particulieren en bedrijven gevoeld. Succes en tegenslag – het levert ongemakkelijke contrasten op. Daarom zijn we, méér nog dan op onze goede financiële resultaten, trots op de stabiliteit van Rabobank met onze coöperatieve grondslag. We hebben in 2008 laten zien dat die coöperatieve grondslag de basis is voor een krachtige bank en dat onze Triple A status echt verschil uitmaakt. In voor- en tegenspoed.
Zeilers weten dat je met wind tegen ook goed vooruit kunt komen. Het is een kwestie van goed stuurmanschap. Je koers verleggen, de zeilen aanzetten en alert reageren. Maar er is wel een voorwaarde: vertrouwen. Iedereen aan boord moet blind kunnen vertrouwen op de rest van de bemanning, op het schip en op de instrumenten. Dat geldt ook voor de financiële wereld. Vertrouwen is cruciaal. In de economie is vertrouwen de basis van groei en vooruitgang. Ons streven voor 2009 is om voor onze klanten de meest vertrouwenwekkende bank te zijn. Integer, respectvol, professioneel en duurzaam. Onder alle weersomstandigheden. Namens de directie Rob Veldhuizen directeur Particulieren en waarnemend directievoorzitter
Gedurende het hele verslagjaar 2008 gaf directievoorzitter Leo Beuker leiding aan Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen. Met ingang van 1 februari 2009 heeft Leo een nieuwe functie aanvaard bij Eigen Steen Holding BV, een vastgoedbedrijf van Rabo Bouwfonds. Tot 1 april 2009 neemt Rob Veldhuizen het directievoorzitterschap waar. Meer over de directiewisseling leest u op de volgende pagina’s.
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
3
Huub Nijhuis volgt directievoorzitter Leo Beuker op Na bijna vijftien jaar de Rabobanken in het Loosdrechtse Plassengebied geleid te hebben, nam Leo Beuker op 28 januari 2009 afscheid als directievoorzitter van ‘zijn’ Rabobank HilversumVecht en Plassen. Beuker begeleidde drie fusies en laat bij zijn vertrek een sterke bank achter. Zijn laatste jaar (2008) was zelfs het meest succesvolle.
‘2008 is voor onze bank een recordjaar geworden’, zegt Leo Beuker zichtbaar tevreden. ‘Zowel het balanstotaal als de resultaten hebben zich fantastisch ontwikkeld. Na de directiewisselingen in 2007 constateerden we al dat de bank goed toegerust was voor de toekomst. De cijfers over 2008 bevestigen dit.’
Leo Beuker Vastgoedbedrijf Per 1 februari is Beuker directeur van Eigen Steen Holding BV, een vastgoedbedrijf en dochteronderneming van Rabo Bouwfonds. Eigen Steen zorgt voor de ontwikkeling en aankoop van bankgebouwen. Lokale Rabobanken kunnen er hun vastgoed in eigendom en beheer geven. ‘Vastgoed heeft mij altijd geïnteresseerd’, zegt Beuker.
4
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
‘In het verleden ben ik diverse keren bij bouwprojecten betrokken geweest en dat vond ik altijd erg boeiend. Vorig jaar is Eigen Steen gestart; toen ik gevraagd werd voor deze functie hoefde ik niet lang na te denken. Na veertig jaar bankieren is het een uitdaging om eens iets heel anders te gaan doen.’
Huub Nijhuis
Voortbouwen op succes Op 1 april treedt Huub Nijhuis aan als directievoorzitter bij Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen. Nijhuis is afkomstig van Rabobank Maastricht en omstreken, waar hij de laatste jaren algemeen directeur was. ‘Ondanks de turbulente tijden heeft Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen in het laatste jaar van Leo Beuker prachtige resultaten geboekt’, beaamt Nijhuis. ‘Op dat succes kan ik samen met alle medewerkers voortbouwen. Dat is een prachtige uitdaging; ik zie ernaar uit om als directievoorzitter aan de slag te gaan.’ Vertrouwen Leo Beuker nam op 28 januari afscheid van leden, klanten, relaties en medewerkers van zijn bank. Daarbij bedankte hij alle aanwezigen uitvoerig voor het vertrouwen dat hij in de achterliggende vijftien jaar ondervond. De functie van directievoorzitter is tussen 1 februari en 1 april waargenomen door Rob Veldhuizen.
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
5
‘Solide koers wekt vertrouwen’ De directie van Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen Groei was de prognose voor 2008. En groei kwam er. Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen zag het aantal particuliere en zakelijke klanten sterk groeien. De winst nam sterk toe ten opzichte van 2007. Maar wat vooral groeide in het jaar van de wereldwijde bankencrisis, was vertrouwen. Vertrouwen in de solide koers van de coöperatieve Rabobank. ‘We kunnen terugzien op een fantastisch jaar’, zegt Rob Veldhuizen, directeur Particulieren en (tot 1 april 2009) waarnemend directievoorzitter. Een opmerkelijke uitspraak in een periode dat de economische recessie bijna overal onderwerp van gesprek is. ‘2008 was voor onze bank een uitmuntend jaar. Met resultaten zoals we nog niet eerder gezien hebben. Die komen voor een groot deel voort uit commerciële acties; we hadden hoge ambities voor 2008 en hebben hard gewerkt om die te halen. Daarbij speelden aan het eind van het jaar externe factoren een grote rol in onze groei. Door de bankencrisis kwamen diverse grote banken in een negatief daglicht te staan en zochten veel mensen hun heil bij de Rabobank.
6
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) Het jaarverslag over 2007 stond in het teken van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Toen al is opgemerkt dat MVO eigenlijk in de genen van de coöperatieve bank zit. In 2008 zijn er dan ook allerlei bijna vanzelfsprekende initiatieven geweest op MVO-gebied. Rob Veldhuizen: ‘In onze kredietverlening staan we bijvoorbeeld nadrukkelijk stil bij de MVO-activiteiten van zakelijke klanten. Dat betekent dat onze accountmanagers hun klanten daar expliciet naar vragen en op dit punt ook adviseren. Onze eigen medewerkers stimuleren we om op jaarbasis minimaal vier uur te besteden aan vrijwilligerswerk. We hebben in 2008 drie keer een MVO-beursvloer georganiseerd waar we instellingen, stichtingen en verenigingen samenbrachten met ondernemers om vraag en aanbod te matchen. Ten slotte kunnen we nog melden dat we in 2009 verhuizen naar een modern pand met een uitstekende milieuprestatie en dat we onze medewerkers stimuleren om meer thuis te werken en minder zakelijke kilometers te maken.’
Rob Veldhuizen
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
7
Dat waren zowel particuliere als zakelijke klanten. In het najaar hebben we zelfs onze openingstijden moeten verruimen om de toestroom van nieuwe klanten te kunnen verwerken. We zijn twee weken lang ook ’s avonds open geweest. Dat leidde tot een geweldig enthousiasme onder onze medewerkers.’ Voluit in de markt De winststijging voor 2008 komt voor een groot deel uit de toename van bedrijfsfinancieringen, zegt Frans Duringshoff, directeur Bedrijfsmanagement. ‘Ook in de spaargelden hebben we het goed gedaan. Daarnaast was de rentemarge gemiddeld iets beter dan in 2007.’ Martin Klinkert, directeur Zakelijke Relaties en Private Banking, vult aan: ‘Eén van onze speerpunten voor 2008 was de zakelijke markt actief te benaderen en dat hebben we ook gedaan. Maar we konden vooraf niet vermoeden dat dat zó in goede aarde zou vallen. Zakelijke klanten waren over het algemeen erg geïnteresseerd in wat de Rabobank hen te bieden heeft. We zijn ook zeer actief geweest met advies op het gebied van treasury, zeg maar het beheersbaar maken van de renterisico’s van onze klanten. Ook daar hebben we mooie resultaten geboekt.’
Frans Duringshoff
8
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
Frans is er trots op dat de winststijging van 2008 is gerealiseerd zonder kostenstijging. ‘Je zou verwachten dat de interne kosten meegroeien met de opbrengsten, maar dat was niet het geval. De kosten waren over de hele linie zelfs nog wat lager dan in 2007.’
Gestage groei in de mediasector Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen ziet de
Rust en kwaliteit Het is opmerkelijk dat de Rabobank zulke goede resultaten boekt, uitgerekend in het jaar waarin een wereldwijde bankencrisis uitbrak. ‘Juist door de bankencrisis zijn de kwaliteiten van de Rabobank beter zichtbaar geworden’, zegt Rob Veldhuizen. ‘Die kwaliteiten waren er altijd al: onze soliditeit, dat gevoel met beide benen op de grond te staan en het feit dat we geen aandeelhouders hebben die uit zijn op korte-termijnsuccessen. Dat zorgt ervoor dat we in een tijd van crisis rust en kwaliteit uitstralen. En dat valt natuurlijk op. Op onze jaarlijkse informatieavond voor nieuwe leden heb ik veel mensen gesproken die geïnteresseerd waren in die typische Rabo-identiteit en in onze Triple A status. Veel klanten zijn in deze tijd erg blij dat ze bij de Rabobank zitten. Aan de andere kant: voor ons is dat geen reden om nu achterover te leunen. Klanten blijven ons afrekenen op de kwaliteit van onze service. En op ons rentepercentage! Dat merken we ook; die concurrentie gaat gewoon door!’ Gezonde realiteitszin De soliditeit van de Rabobank is een combinatie van een behoudende bancaire koers en een eigentijdse invulling van de coöperatie, vindt Martin Klinkert. ‘Doordat we een coöperatieve bank zijn doen we onze financieringen heel solide. Dat is één. Punt twee: we kijken met gezonde realiteitszin naar de risico’s. Veel beursgenoteerde banken zijn destijds vol in de markt van investment banking gestapt en hebben daar ook veel geld verdiend. Toen waren wij daar wel eens jaloers op, maar de keerzijde is nu wel duidelijk. De Rabobank is daarin altijd heel behoudend geweest. Wij zijn een bank die het traditionele bankieren in ere heeft gehouden. Dat werkt nu heel sterk in ons voordeel.’
mediasector als een van haar speerpunten. In 2008 heeft het directoraat Zakelijke Relaties en Private Banking hier een bescheiden groei kunnen realiseren. ‘De mediabranche kenmerkt zich door grote pieken en dalen, licht Martin Klinkert toe. Dat vergt een aparte visie op financieren. Desondanks zijn we in 2008 gegroeid en die groei zet ook door. We hebben op het Media Park een geldautomaat geplaatst en we zijn één van de mede-initiatiefnemers geweest van het Media Park Jaarcongres 2008. Al met al is de bekendheid van de Rabobank toegenomen. We worden gezien als een serieus alternatief.’
Vooruitziende blik
nieuw lid
‘Ik bankierde al jaren bij dezelfde bank, maar ik was over de dienstverlening steeds minder tevreden. Ik ben naar de Rabobank gegaan, omdat ik daar in het verleden goede beleggingsadviezen had gekregen. Bovendien is de Rabobank in mijn ogen een solvabele bank. Dat was allemaal nog voor de bankencrisis. Mijn adviseur noemde dat een vooruitziende blik.’
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
9
Echte recessie Ondanks de goede jaarcijfers is Rob Veldhuizen niet alleen maar juichend over 2008. ‘We zien dat de financiële crisis de reële economie heeft bereikt. De recessie deelt rake klappen uit. Eind 2008 zagen we die omslag al; in november en december zijn onze activiteiten flink teruggelopen. Het aantal hypotheekoffertes is in die maanden met zo’n dertig procent teruggelopen ten opzichte van de laatste maanden van 2007. Voor veel van onze klanten komen de klappen hard aan. Ook in ons werkgebied komen bedrijven in problemen en raken mensen hun baan kwijt.’ Wat betekent dit voor de bedrijfsvoering van de bank? Martin Klinkert: ‘Onze marktpositie is goed, maar de economische activiteit ligt gewoon een stuk lager. We houden rekening met een lagere en wellicht geen groei in 2009. Ook wij hebben te maken met bedrijven die het niet zullen redden en met particulieren die hun hypotheek niet meer kunnen opbrengen. Het is echt zwaar weer.’
ingrediënten voor in huis: we zijn een coöperatie, we hebben geen aandeelhouders en we hebben geen staatssteun nodig. Maar we kunnen niet uit de losse pols financieringen uitdelen aan noodlijdende bedrijven. Daar bewijzen we de economie geen dienst mee. En die bedrijven uiteindelijk ook niet’.
Treasury: renterisico afdekken Ondernemers die hun duurzame activa (vastgoed of productiemiddelen) hebben gefinancierd op basis van een variabele rente lopen een renterisico. Bij stijgende rentes kunnen zij snel in de problemen komen. Met treasuryproducten kan de ondernemer het renterisico afdekken. Hij weet dan zeker dat hij gedurende een bepaalde periode een vaste
Achter klanten staan Wordt de bank daardoor voorzichtiger? Martin Klinkert: ‘Ik denk het niet. We kijken niet anders naar onze risico’s dan voorheen. Ons financieringsbeleid is niet veranderd. Maar we kijken wel indringender naar een bedrijf dat een financiering aanvraagt. Bedrijven die al klant zijn en die het nu moeilijk hebben, die willen we zo lang mogelijk helpen. Maar wel op basis van een reëel uitzicht naar verbetering. Er moet perspectief zijn.’ Rob Veldhuizen: ‘Als coöperatieve bank hebben we altijd gezegd: in goede en in slechte tijden staan we zo lang mogelijk achter onze klanten. Het is een uitdaging om dat nu ook waar te maken. We hebben daar de
10
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
rentelast heeft. In 2008 nam de vraag naar advies op het gebied van treasury fors toe. Er kwamen nieuwe regels die banken verplichtten om hun klanten op de renterisico’s te wijzen. In het verlengde hiervan steeg de verkoop van treasuryproducten flink.
Risico spreiden
uw nie id l
‘Ik heb me best zorgen gemaakt over de bankencrisis. In die periode heb ik een rekening geopend bij de Rabobank. Gewoon om het risico te spreiden. Wij bankieren dus bij verschillende banken. De Rabobank is het afgelopen jaar nogal gunstig in het nieuws geweest. Dat we daar een rekening hebben, geeft me een veilig gevoel.’
Martin Klinkert
Regelgeving en zorgplicht 2008 stond voor de financiële wereld opnieuw in het teken van aangescherpte regelgeving. De Rabobank ondervindt daar ook de gevolgen van. Frans Duringshoff: ‘We hebben behoorlijk geïnvesteerd in risicobeheer. Met name in de tweede helft van 2008 heeft de bankencrisis veel impact gehad. Het debacle met Icesave wordt bijvoorbeeld vertaald in verscherpte zorgplicht richting klanten. En er komt nog steeds van alles op ons af. Ook in 2009. De menskracht die we daarvoor nodig hebben, kunnen we natuurlijk niet inzetten voor onze primaire business. Dat merken alle banken, wij ook. Het verschil met een paar jaar geleden is dat onze klanten zich nu iets kunnen voorstellen bij de risico’s van sommige financiële producten. Het is niet meer zo abstract als vroeger. Dat maakt het gemakkelijker om invulling te geven aan onze zorgplicht.’
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
11
Dichtbij zijn en blijven Klanten van banken en financiële instellingen regelen hun zaken steeds meer via telefoon en internet en steeds minder aan de balie. Deze trend, die al jaren zichtbaar is, is juist voor de bank die zich ‘dichtbijbank’ noemt, een bijzondere uitdaging. Rob Veldhuizen: ‘We zien het aantal baliebezoeken op de meeste van onze kantoren afnemen, terwijl het gebruik van internet fors toeneemt. Om die reden hebben we besloten om in 2008 de openingstijden van onze kantoren in Westbroek en Loenen terug te brengen. Wel hebben we beide kantoren uitgerust met virtuele servicepunten die ook buiten kantoortijden beschikbaar zijn. Daarmee sluiten we denk ik beter aan bij de servicevraag van onze klanten. We blijven dus ook in de kleinere kernen dichtbij, maar wel anders dan vroeger.’ Naar één hoofdkantoor Aanhakend bij het kantorenbeleid memoreert Frans Duringshoff dat Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen in 2008 besloten heeft om de drie bestaande hoofdkantoorlocaties Breukelen, Maarssen en Hilversum
Studentenrekening ‘Toen ik een nieuwe studentenrekening moest openen, heb ik mijn oude bank opgezegd en ben naar de Rabobank overgestapt. De Rabobank is niet beursgenoteerd en is volgens mij de veiligste bank van Nederland. De bank hecht veel waarde aan het persoonlijke contact en alles is lokaal geregeld. Dat geeft me een prettig gevoel.’
nieuw lid
12
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
samen te voegen tot één hoofdkantoor op het Arenapark in Hilversum. ‘Een paar jaar geleden hadden we al de wens uitgesproken om de kantoorfuncties zo veel mogelijk samen te voegen. Nu was de tijd rijp om dat in gang te zetten. Voor klanten heeft dat geen nadelige gevolgen; de kantoren die we afstoten dienden vooral als werkplek voor ondersteunende afdelingen. In Breukelen houden we ons inloopkantoor en in Maarssen houden we zelfs twee inloopkantoren. In Hilversum nemen we afscheid van het gebouw aan de ’s-Gravelandseweg, maar daar staat tegenover dat we een nieuw kantoor openen in het centrum. ‘We hebben het voordeel dat we bij dit soort beslissingen onze ledenraad kunnen betrekken’, merkt Rob Veldhuizen op. ‘Dat is uniek. De ledenraad dwingt ons om het kantorenbeleid goed uit te leggen en stelt kritische vragen. Maar het resultaat is dat onze beslissingen echt aansluiten bij de wensen van onze leden en klanten.’ 2009 blijft spannend En wat valt er ten slotte te zeggen over 2009? Martin Klinkert: ‘Weinig. Eigenlijk kunnen we geen zinnige uitspraak doen over 2009. Niemand weet welke kant het op zal gaan. Of er herstel van de economie zichtbaar wordt in de loop van 2009 of nog niet. Onze focus ligt bij het optimaal bedienen van bestaande en nieuwe klanten. Daar zullen we de accenten op leggen in 2009: verdieping van relaties, vertrouwen winnen en duidelijk maken wat de coöperatieve Rabobank te bieden heeft.’
Hoofdkantoor op het Arenapark In 2008 besloot de Rabobank tot het samenvoegen van de drie bestaande hoofdkantoren in Breukelen, Hilversum en Maarssen. In 2009 vindt de verhuizing plaats naar een fraai nieuw kantoorgebouw op het Hilversumse Arenapark. Ook het nieuwe kantoor wordt een ‘advieskantoor’. Dat betekent dat het vooral gebruikt wordt voor adviesgesprekken; klanten die aan de balie geholpen willen worden, zullen eerder gebruikmaken van de kantoren in ons werkgebied. Op het Arenapark zijn alle specialismen van Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen vertegenwoordigd. Dat is aantrekkelijk voor klanten; zo nodig kunnen verschillende specialisten aanschuiven in een adviesgesprek. Voor de medewerkers heeft het nieuwe pand ook grote voordelen. We gaan daar anders werken. Door werktijden, externe afspraken en periodes van thuiswerken slim op elkaar af te stemmen, kunnen medewerkers hun zakelijke kilometers en hun reistijd terugbrengen. Voor verschillende soorten werk komen er verschillende werk- en overlegplekken.
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
13
Sjaak Lentink trainde collega’s in Tanzania
Klantgericht bankieren in een cashgedreven economie Sjaak Lentink, manager Cliënten Advies werkte drie maanden via Rabobank Development in Tanzania. Hij trainde medewerkers van de National Microfinance Bank onder meer op het gebied van klantgericht werken. Sjaak reisde samen met een collega van een andere Rabobank door Tanzania. De National Microfinance Bank (NMB) heeft, verspreid door het land, 120 kantoren. Die verschillen nogal in kwaliteit en uitstraling, zag Sjaak. ‘De kantoren in de stad zijn mooi en modern, maar die in de dorpen vaak oud en vervallen.’ Support teams In drie maanden tijd hebben Sjaak en zijn collega onder de medewerkers van de NMB een aantal business support teams opgezet. Deze teams helpen hun collega’s van de lokale banken om klantgerichter te
werken. ‘Er zijn nu zestien van die teams; ze zijn opgeleid om alle 120 kantoren in het land te begeleiden.’ Pinpas ‘Tanzania heeft een cashgedreven economie’, vertelt Sjaak. ‘De bank is vooral de instantie waar je aan het einde van de maand je salaris komt ophalen. Op de betaaldagen staan er dus heel veel mensen in de bankhal te wachten. Die kun je sneller helpen als de kassiers doelmatiger werken. Daar hebben we trainingen voor gegeven. We hebben ook gekeken of de inrichting van de bankhal niet handiger kan. En er zijn mogelijkheden om het financiële verkeer te stroomlijnen. Als mensen ontdekken dat ze ook een pinpas kunnen gebruiken, kan de drukte beter over de maand verdeeld worden.’ Peace country Sjaak Lentink heeft aan zijn NMB-collega’s in Tanzania veel kennis kunnen overdragen, maar stak zelf ook veel op van zijn bezoek. ‘Wij zijn hier in Nederland vooral bezig met geld verdienen voor later. In Tanzania nemen de mensen genoegen met wat er is en ze genieten daarvan. Tanzania is een echte ‘peace country’. De mensen zijn altijd vriendelijk en beleefd. En daar kunnen wij weer heel wat van leren.’
14
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
Marc van Zanten over zijn nieuwe bestaan als ‘zelfstandige zonder personeel’
Een onzeker bestaan, maar geen zorgen Na 20 jaar als beeldtechnicus in vaste dienst te hebben gewerkt, wilde Marc van Zanten (38) ook wel eens voor andere opdrachtgevers werken. Sinds mei 2008 is hij freelance beeldtechnicus – en een drukbezet man.
televisieshows. Van Zanten: ‘Sinds ik voor mezelf ben begonnen, heb ik gewerkt voor alle grote facilitaire bedrijven. Voor het Belgische Alfacam ben ik zelfs een maand naar de Olympische Spelen in Peking geweest, dat zijn leuke opdrachten.’
Een beeldtechnicus is het verlengstuk van de cameraman, legt Van Zanten uit. Een cameraman maakt zijn shot, in de regieruimte stelt de beeldtechnicus de kleuren, de helderheid en de contouren bij. Dat moet ‘live’ gebeuren, dus Van Zanten brengt veel tijd door in regiewagens bij voetbalstadions, rockconcerten en
Internetbankieren Hoewel hij uit loondienst ging voor een onzeker bestaan als ‘zelfstandige zonder personeel’, heeft Van Zanten zich geen zorgen gemaakt. ‘Nee, zo zit ik niet in elkaar. Ik had meteen een paar goede opdrachten, dat scheelt natuurlijk. De administratieve rompslomp van het ondernemersbestaan heb ik uitbesteed aan een administratiekantoor, zelf doe ik mijn betalingen via internet. Dat gaat erg makkelijk bij de Rabobank. Zo kan ik mijn tijd besteden aan werk – en gelukkig maar, want de kredietcrisis komt langzaam de televisiewereld binnen. Sponsors trekken zich terug, programma’s worden uitgesteld. We zullen merken of het voor mij verschil gaat maken, maar tot nu toe nog niet.’
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
15
Medewerkers in cijfers Personele bezetting Medewerkers Fte’s (gemiddeld) Parttime Fulltime Vrouwen Mannen Externen
nieuw lid Geen hedgefunds ‘We hebben lange tijd gebankierd bij een bank met een uitstekende reputatie, maar zagen met lede ogen aan
(aantallen) 261 236 85 176 140 121 60
Leeftijdsopbouw t/m 24 jaar 25 t/m 34 jaar 35 t/m 44 jaar 45 t/m 54 jaar 55 jaar en ouder
14 76 94 56 21
Verloop Uit dienst In dienst
39 28
hoe de hedgefunds steeds meer grip kregen op de bedrijfsvoering. Na dertig jaar hebben wij toch afscheid genomen en gekozen voor een bank zonder aandeelhouders. De Rabobank heeft ons keurig door het overstap-
Verzuim Excl. zwangerschap Incl. zwangerschap
3,19% 4,29%
proces geloodst.’
WAO / WIA Aantal medewerkers WAO Instroom Opleidingen Totaal opleidingskosten
16
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
3 0
€ 369.634
Jaarrekening 2008 Raad van commissarissen R.H. Zieck, voorzitter drs. G.M. Schutte, vice-voorzitter K. van Doodewaerd, vanaf 23-06-08 drs. C.A. van Grafhorst-Ernens mr. J.H.A. Olde Loohuis mr. J.H.M. Urbanus Directie L. Beuker MBA, directievoorzitter tot 01-02-09 ir. H.J. Nijhuis MBA, directievoorzitter vanaf 01-04-09 F.L. Duringshoff MBA S.M.F. Klinkert R.M.J. Veldhuizen
Aan de ledenraad, Ter voldoening aan de statuten leggen wij u de jaarrekening 2008, voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de raad van commissarissen, ter vaststelling voor. De jaarrekening, het jaarverslag en de overige gegevens van de Rabobank Groep, waarin de cijfers van onze bank mede zijn begrepen, zal ter inzage worden gelegd ten kantore van de bank. De directie
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
17
Balans per 31 december 2008 (na winstbestemming) 2008
2007
10.225 266.507 2.205.344 19.000 5.253 9.088 2.515.417
10.300 295.850 1.879.826 4.874 16.310 9.517 2.216.677
Passiva Groepsmaatschappijen en maatschappijen waarin wordt deelgenomen 698.104 Spaargelden 844.755 Andere schulden aan cliënten 849.412 Overige passiva 37.425 Algemene reserve 85.721 Totaal passiva 2.515.417 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 79.230
742.868 687.200 687.125 29.067 70.417 2.216.677
(bedragen in duizenden euro’s) Activa Kasmiddelen Groepsmaatschappijen Vorderingen op cliënten Deelnemingen Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Overige activa Totaal activa
18
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
204.392
Winst-en-verliesrekening over 2008 (bedragen in duizenden euro’s) Baten Rentebaten Rentelasten Rente Opbrengsten uit deelnemingen Provisie Overige baten Totaal baten
Lasten Personeelskosten Andere beheerskosten Afschrijvingen Totaal lasten Bedrijfsresultaat vóór waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van vorderingen Bedrijfsresultaat vóór belastingen Belastingen bedrijfsresultaat Nettowinst
2008
2007
126.417 -86.365 40.052
109.682 -73.628 36.054
6.652 12.158 104 58.966
38 11.300 102 47.494
19.173 12.399 405
18.670 12.923 1.688 -31.977
-33.281
26.989
14.213
-8.723 18.266
-6.353 7.860
-2.962 15.304
-1.994 5.866
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
19
Toelichting Inleiding Alle bedragen luiden in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld.
Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen De bank maakt gebruik van vrijstellingen voor de inrichting van de jaarrekening en het jaarverslag in overeenstemming met artikel 425 van Titel 9, Boek 2, Burgerlijk Wetboek. De activa en passiva zijn gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij een andere waarderingsgrondslag is vermeld. Bedragen in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de laatst bekende koersen van het boekjaar.
Vorderingen op cliënten Op de balanspost vorderingen op cliënten heeft naast de noodzakelijke afwaarderingen een extra afwaardering plaatsgevonden die het karakter van een stille reserve heeft. De toevoegingen en onttrekkingen aan deze extra afwaardering geschieden stelselmatig onder waardeveranderingen van vorderingen in de winsten-verliesrekening. Hierbij wordt gestreefd naar een minimumomvang van deze extra afwaardering, die in redelijke verhouding staat tot de risico’s die hiermee moeten worden opgevangen. De met de toevoeging of onttrekking aan deze extra afwaardering samenhangende vennootschapsbelasting wordt over deze
20
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
extra afwaardering geleid. Bij de waardering van de actieve belastinglatentie wordt rekening gehouden met afspraken zoals die binnen de fiscale eenheid met Rabobank Nederland zijn gemaakt. Rabobank Nederland heeft de mogelijkheid vorderingen van de lokale bank te securitiseren. Deze transacties worden zodanig gestructureerd dat de economische positie van de lokale bank niet wijzigt. Ook de bediening van cliënten blijft ongewijzigd.
Deelnemingen Deelnemingen in het aandelenkapitaal van Rabobank Nederland en Rabohypotheekbank NV zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Het aandeel in de resultaten van de deelnemingen gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde en de resultaten uit de verkoop van deelnemingen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen onder opbrengsten uit deelnemingen. Dividenden worden verantwoord na vaststelling door de aandeelhouders.
Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen
Overige passiva
Onroerende zaken in eigen gebruik De waarderingsgrondslag van onroerende zaken in eigen gebruik is verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Hiernaast vindt activering en afschrijving plaats volgens de componentenbenadering.
Voorziening voor latente belastingverplichtingen Deze voorziening heeft betrekking op de latente belastingverplichtingen ten gevolge van tijdelijke verschillen tussen de fiscale en commerciële vermogens- en resultaatbepalingsmethoden. De voorziening wordt gewaardeerd tegen nominale waarde.
Op onroerende zaken in eigen gebruik wordt lineair afgeschreven op basis van de geschatte levensduur. Per component wordt de volgende afschrijvingstermijn toegepast: Grond: afschrijving nihil; Casco (gebouw): afschrijvingstermijn 40 jaar (2,5% per jaar); Installaties: afschrijvingstermijn 20 jaar (5% per jaar); Inrichtingskosten: afschrijvingstermijn 10 jaar (10% per jaar). Overige grondslagen Onroerende zaken, waarvan het voornemen bestaat tot verkoop en waarvan verkoop mogelijk is, zijn gewaardeerd tegen marktwaarde, voor zover deze lager is dan de actuele boekwaarde.
Pensioenverplichtingen De lokale bank heeft haar pensioenen ondergebracht bij Stichting Rabobank Pensioenfonds. Rabobank Nederland heeft zich aansprakelijk gesteld voor potentiële tekorten/overschotten welke uit deze toegezegde pensioenregeling voortkomen. Als gevolg hiervan heeft de lokale bank de pensioenlasten verwerkt als zijnde een toegezegde bijdrageregeling.
Bedrijfsmiddelen De bedrijfsmiddelen zijn gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder toepassing van jaarlijkse lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte levensduur op moment van aanschaf.
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
21
Toelichting op de balans Activa (bedragen in duizenden euro’s) Kasmiddelen
2008
2007
10.225
10.300
213.003 53.504 266.507
7.421 288.429 295.850
Hieronder zijn opgenomen de wettige betaalmiddelen. Groepsmaatschappijen Rekening-courant Rabobank Nederland Niet direct opvraagbare tegoeden Groepsmaatschappijen Stand 31 december
In het kader van de nieuwe interne financiële verhoudingen binnen de Rabobank Groep is het liquiditeitsdepot ultimo 2008 komen te vervallen. Dit heeft een verschuiving tot gevolg van de Niet direct opvraagbare tegoeden groepsmaatschappijen naar de Rekening-courant Rabobank Nederland.
Vorderingen op cliënten Vorderingen met overheidsgarantie Hypothecaire vorderingen inzake woonhuizen Overige hypothecaire vorderingen Overige kredietverlening Stand 31 december Deelnemingen Rabobank Nederland Rabohypotheekbank NV, 25% gestort Stand 31 december
66.150 1.189.521 821.167 128.506 2.205.344
63.073 1.087.765 649.014 79.974 1.879.826
19.000 - 19.000
4.393 481 4.874
In het kader van de nieuwe interne financiële verhoudingen binnen de Rabobank Groep heeft in 2008 de eerste uitbreiding in het aandelenkapitaal van Rabobank Nederland plaatsgevonden. Er is tevens overeengekomen dat het belang in 2009 zal worden uitgebreid naar € 38.000 en in 2010 naar € 57.000.
De deelneming in het aandelenkapitaal van Rabohypotheekbank NV is in 2008 volledig overgedragen aan Rabobank Nederland.
22
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
(bedragen in duizenden euro’s)
2008
2007
Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Onroerende zaken in eigen gebruik Bedrijfsmiddelen Stand 31 december
3.928 1.325 5.253
14.609 1.701 16.310
Het verloop van deze post is als volgt: Boekwaarde 1 januari Investeringen in het boekjaar Desinvesteringen in het boekjaar Afschrijvingen en waardeverminderingen Boekwaarde 31 december
16.310 208 -8.169 -3.096 5.253
17.181 844 -8 -1.707 16.310
De bank heeft drie kantoorpanden via een sale en leasebacktransactie verkocht aan een groepsmaatschappij en is voor deze panden operationele leaseverplichtingen voor 1 jaar aangegaan. Het gerealiseerde boekresultaat is in 2008 in de winst-en-verliesrekening verantwoord.
Overige activa
9.088
9.517
Deze post bestaat uit nog te verrekenen rente, provisie en kosten, de te verrekenen vennootschapsbelasting en overige vooruitbetaalde en te ontvangen bedragen.
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
23
Toelichting op de balans Passiva (bedragen in duizenden euro’s) Groepsmaatschappijen en maatschappijen waarin wordt deelgenomen Opgenomen leningen Rabobank Nederland Opgenomen leningen Interpolis NV Stand 31 december
2008
2007
670.768 27.336 698.104
718.567 24.301 742.868
Van de bij Rabobank Nederland opgenomen leningen is een bedrag ad € 23.264 (€ 24.282) achtergesteld bij alle andere schulden van de bank. De opgenomen leningen Interpolis NV betreffen leningen van een maatschappij waarin indirect door Rabobank Nederland wordt deelgenomen.
Spaargelden Spaarrekeningen Deposito’s particuliere cliënten Stand 31 december
533.015 311.740 844.755
526.586 160.614 687.200
Andere schulden aan cliënten Rekening-courant en betaalrekeningen Deposito’s zakelijke cliënten Overige niet onmiddellijk opeisbare schulden Stand 31 december
464.053 343.264 42.095 849.412
492.031 153.391 41.703 687.125
37.425
29.067
Overige passiva Dit betreft de nog te betalen rente, overige vooruitontvangen en te betalen bedragen, alsmede voorzieningen.
24
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
2008
2007
Algemene reserve Stand 1 januari Toevoeging uit de winstbestemming Stand 31 december
70.417 15.304 85.721
64.551 5.866 70.417
Niet in de balans opgenomen verplichtingen Garanties Onherroepelijke accreditieven Overige onherroepelijke toezeggingen Stand 31 december
24.997 813 53.420 79.230
28.911 429 175.052 204.392
(bedragen in duizenden euro’s)
Regeling omtrent bijdrage in tekorten Interne aansprakelijkstelling (Kruiselingse Garantieregeling). Tussen verscheidene rechtspersonen die tot de Rabobank Groep behoren, bestaat een verhouding van aansprakelijkstelling als bedoeld in artikel 3:111 van de Wet op het financieel toezicht (Wft). Dit vormt een zodanige juridische regeling dat de nakoming van verplichtingen van iedere deelnemende instelling in geval van een tekort aan middelen wordt gewaarborgd door de overige deelnemers. Het resultaat van deze regeling is dat het gezamenlijke vermogen van de deelnemers als waarborg geldt jegens de crediteuren van iedere deelnemer.
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
25
Toelichting op de winst-en-verliesrekening Rente Onder de rentebaten zijn opgenomen de renteopbrengsten uit hoofde van leningen en kredietverlening in rekening-courant, de van Rabobank Nederland ontvangen rente, alsmede de provisies uit hoofde van kredietverlening. De rentelasten bestaan uit de rente over de toevertrouwde middelen en de aan Rabobank Nederland en Interpolis NV betaalde rente. Opbrengsten uit deelnemingen Hieronder is het resultaat van de overdracht van de aandelen Rabohypotheekbank NV aan Rabobank Nederland per 1 januari 2008 ad € 6.614 begrepen. Provisie Hieronder zijn begrepen de provisies uit hoofde van het betalingsverkeer en de bemiddeling in assurantiën en effecten. Overige baten Hieronder zijn begrepen de ontvangen huurbaten ter grootte van € 99 (€ 82).
(bedragen in duizenden euro’s) Personeelskosten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Totaal personeelskosten
2008
2007
14.873 2.087 2.213 19.173
14.700 1.786 2.184 18.670
Onder de lonen en salarissen zijn tevens de kosten begrepen welke verband houden met de aanvullende arbeidsvoorwaarden. Het gemiddeld aantal personeelsleden, omgerekend in mensjaren, bedraagt 236 (244).
26
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
Andere beheerskosten Onder dit hoofd zijn mede begrepen de kosten voor administratie, huisvesting en publiciteit. (bedragen in duizenden euro’s)
2008
2007
Afschrijvingen Afschrijving onroerende zaken Afschrijving bedrijfsmiddelen Overige mutaties Totaal afschrijvingen
2.502 594 -2.691 405
947 760 -19 1.688
Onder de overige mutaties is begrepen het boekresultaat op afgestoten onroerende zaken in eigen gebruik en bedrijfsmiddelen.
Belastingen bedrijfsresultaat Coöperatieve Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen U.A. maakt deel uit van de fiscale eenheid binnen de Rabobank Groep. In 2008 is het nationaal winstbelastingtarief van 25,5% van toepassing.
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
27
Overige gegevens A Statutaire bepalingen inzake winstbestemming Overeenkomstig de bepalingen van de statuten wordt het voordelig saldo van de winst-en-verliesrekening, na aftrek van het bedrag dat eventueel wordt besteed voor doeleinden van plaatselijk of algemeen belang, toegevoegd aan de algemene reserve. De reserves mogen in geen geval onder de leden worden verdeeld. B Bestemming nettowinst Voorgesteld wordt conform bovenstaande de nettowinst 2008 toe te voegen aan de algemene reserve. De voorgestelde winstbestemming is reeds in de cijfers verwerkt.
28
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
Accountantsverklaring Aan: de raad van commissarissen en de directie van Coöperatieve Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen U.A. Wij hebben de jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen U.A. te Breukelen bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de winst-en-verliesrekening over 2008 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur De leiding van de coöperatie is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW, gebruik makende van de vrijstellingen zoals genoemd in artikel 425 van Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht
te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de coöperatie. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die de leiding van de coöperatie heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controleinformatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
29
Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Coöperatieve Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen U.A. per 31 december 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW, waarbij de bank gebruik maakt van vrijstellingen voor de inrichting van de jaarrekening zoals genoemd in artikel 425 van Titel 9, Boek 2 BW. Utrecht, 14 april 2009 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. P.J.A.J. Nijssen RA
30
Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen | Jaarverslag 2008
Advies raad van commissarissen Aan de ledenraad, Ter voldoening aan het bepaalde in de statuten delen wij u mede dat wij de jaarrekening over het boekjaar 2008 hebben onderzocht. Mede op grond van de bij de jaarrekening 2008 afgegeven accountantsverklaring van Ernst & Young Accountants LLP, stellen wij u voor de jaarrekening vast te stellen en de bestuurders te dechargeren. Raad van commissarissen
www.rabobank.nl