Rabobank Groep Jaarverslag 2005

Rabobank Groep

Jaarverslag 2005

2

Rabobank Groep jaarverslag 2005

Inhoudsopgave Kerngegevens 10 jaar

3

Profiel Rabobank Groep

6

Voorwoord

7

Bestuurders en toezichthouders Rabobank Nederland

10

Verslag raad van commissarissen Rabobank Nederland

11

Strategische lijnen naar de toekomst

15

Financiële doelstellingen en vooruitzichten

18

Klantwaarde

19

Ledenbeleid

21

De mensen van de Rabobank

23

De kernactiviteiten

27

- Binnenlands retailbankbedrijf

28

- Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf

33

- Vermogensbeheer en beleggen

38

- Leasing

42

- Vastgoed

45

- Verzekeren

48

Organisatiebesturing en risicomanagement

50

- Corporate governance

51

- Risicomanagement

55

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

63

Geconsolideerde balans

67

Geconsolideerde winsten verliesrekening

69

Geconsolideerd vermogensoverzicht

70

Geconsolideerd overzicht van kasstromen

72

Toelichting op de belangrijkste balansgegevens

74

Toelichting op de belangrijkste winsten verliesrekeningposten

77

Accountantsverklaring

79

Personalia Rabobank Groep

80

Verklarende woordenlijst

82

Overzicht binnen- en buitenlandse vestigingen

84

Rabobank Groep (profielen groepsonderdelen)

85

Organigram

88

Colofon

89

Verslag raad van bestuur

Jaarcijfers 2005

Aanvullende gegevens

3


Kerngegevens1 2005

2004

2004

2003

2002

2001

Balanstotaal

506.234

483.574

475.089

403.305

374.720

363.679

Kredieten aan private sector

278.095

248.958

252.996

235.425

212.323

197.262

Toevertrouwde middelen

186.459

177.482

192.123

172.571

171.632

172.174

Beheerd en bewaard vermogen

224.200

223.400

195.000

184.000

168.000

194.400

Eigen vermogen

26.349

23.004

18.143

15.233

14.261

12.380

2

Kernkapitaal

24.860

21.404

22.621

19.660

17.202

15.092

2

Toetsingsvermogen

25.272

21.205

22.586

19.892

17.414

15.542

2

213.901

196.052

198.552

182.820

165.843

152.812

Omvang dienstverlening (bedragen in miljoenen euro’s)

Vermogen en solvabiliteit (bedragen in miljoenen euro’s)

Totaal gewogen posten

17.112

15.684

15.887

14.626

13.268

12.225

Tier 1-ratio (kernvermogen)

11,6

10,9

11,4

10,8

10,3

9,9

2

BIS-ratio (toetsingsvermogen)

11,8

10,8

11,4

10,9

10,5

10,2

2

Totaal baten

9.363

9.222

10.055

9.018

8.518

8.388

Bedrijfslasten

6.164

6.177

6.732

6.243

5.839

5.965

517

479

514

427

752

539

0

0

0

0

Bedrijfsresultaat vóór belastingen

2.682

2.566

2.809

2.348

1.927

1.884

Nettowinst

2.083

1.793

1.536

1.370

1.222

1.178

Solvabiliteitseis

Resultaatgegevens (bedragen in miljoenen euro’s)

Waardeveranderingen Toevoeging aan fonds voor algemene bankrisico’s

Ratio’s 9,1%

9,0%

10,1%

9,6%

9,9%

9,5%

65,8%

67,0%

67,0%

69,2%

68,5%

71,1%

248

288

288

328

349

369

- kantoren

1.249

1.299

1.299

1.378

1.516

1.648

- contactpunten

3.031

2.965

2.965

2.800

2.697

2.618

3.116

3.062

3.062

2.981

2.979

2.889

267

244

244

222

169

137

- aantallen

50.988

56.324

56.324

57.055

58.096

58.120

- mensjaren

45.580

50.216

50.216

50.849

51.867

52.173

81%

85%

85%

85%

84%

83%

Leden (x 1.000)

1.551

1.456

1.456

1.360

1.108

825

Leden-klantenratio

17,7%

16,7%

16,7%

16,0%

13,2%

9,7%

AAA

AAA

AAA

AAA

AAA

AAA

Moody’s Investor Service

Aaa

Aaa

Aaa

Aaa

Aaa

SAM-rating (maatschappelijk verantwoord ondernemen) 3

80%

Rendement op eigen vermogen Efficiencyratio Dichtbij Lokale Rabobanken Vestigingen:

Geldautomaten Buitenlandse vestigingsplaatsen Medewerkers

Medewerkerstevredenheid Klantgegevens

Rating Standard & Poor’s

74%

Aaa 64%

⊳

4


Kerngegevens

2000

1999

1998

1997

1996

Balanstotaal

342.920

281.218

249.718

194.222

152.068

Kredieten aan private sector

179.137

161.074

129.554

117.569

99.717


146.705

127.527

114.826

98.307

79.854

Beheerd en bewaard vermogen

166.100

139.800

124.100

83.700

32.800

Eigen vermogen

12.458

11.217

10.381

9.708

8.791

Kernkapitaal

14.653

13.007

11.817

11.113

10.280

Omvang dienstverlening (bedragen in miljoenen euro’s)

Vermogen en solvabiliteit (bedragen in miljoenen euro’s)

Toetsingsvermogen Totaal gewogen posten

15.093

13.650

12.660

11.947

10.973

142.278

129.801

114.445

107.163

96.095

11.382

10.384

9.156

8.573

7.688

Tier 1-ratio (kernvermogen)

10,3

10,0

10,3

10,4

10,6

BIS-ratio (toetsingsvermogen)

10,6

10,5

11,1

11,1

11,3

Totaal baten

7.714

6.801

5.832

5.280

4.375

Bedrijfslasten

5.459

4.826

4.099

3.730

2.921

369

350

340

254

381

Solvabiliteitseis

Resultaatgegevens (bedragen in miljoenen euro’s)

Waardeveranderingen

52

100

0

0

0


1.834

1.525

1.393

1.296

1.073

Nettowinst

1.166

1.017

936

865

741

Toevoeging aan fonds voor algemene bankrisico’s

Ratio’s Rendement op eigen vermogen

10,4%

9,8%

9,6%

9,8%

9,3%

Efficiencyratio

70,8%

70,9%

70,3%

70,6%

66,8%

397

424

445

481

510

- kantoren

1.727

1.795

1.797

1.823

1.854

- contactpunten

2.693

2.719

2.727

2.750

2.798

2.676

2.546

2.430

2.268

2.056

142

147

150

112

87

- aantallen

55.098

53.147

49.465

44.667

40.275

- mensjaren

49.711

48.224

45.310

40.927

36.828

82%

80%

550

510

515

525

585

Dichtbij Lokale Rabobanken Vestigingen:

Geldautomaten Buitenlandse vestigingsplaatsen Medewerkers

Medewerkerstevredenheid Klantgegevens Leden (x 1.000) Leden-klantenratio

6,1%

Rating Standard & Poor’s

AAA

AAA

AAA

AAA

AAA

Moody’s Investor Service

Aaa

Aaa

Aaa

Aaa

Aaa

SAM-rating (maatschappelijk verantwoord ondernemen) 3

⊳


5

Kerngegevens

Totale baten naar activiteiten in 2005 Binnenlands retailbankbedrijf

57%

Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf

24%

Vermogensbeheer en beleggen

8%

Leasing

8%

Vastgoed

2%

Overig

1%

Kredietverlening naar regio ultimo 2005 Nederland

78%

Rest Europa

9%

Amerika

8%

Australië en Nieuw-Zeeland

4%

Azië

1%

Marktaandelen in procenten

100 80 60

Hypotheken

40

Sparen

20

Midden- en kleinbedrijf Agrarisch

0 2001

2002

2003

2004

2005

Algemeen: Bij groepsonderdelen genoemde bedragen tellen vanwege consolidatie-effecten niet altijd op tot het totaal van de Rabobank Groep. Procentuele mutaties kunnen als gevolg van afrondingen afwijken. 1) De eerste twee kolommen met de jaren 2005 en 2004 zijn op basis van IFRS. De andere kolommen met de jaren 1996 tot en met 2004 zijn op basis van Nederlandse verslaggeving. 2) Bij de stand van het vermogen en de berekening van de tier 1-ratio en de BIS-ratio per 31 december 2001 is rekening gehouden met de gevolgen van de per 1 januari 2002 doorgevoerde stelselwijzigingen pensioenen. 3) De SAM-rating wordt iedere twee jaar berekend.

6


Profiel Rabobank Groep De Rabobank Groep is een financiële dienstverle- Ambitie De Rabobank Groep wil in Nederland de grootste, beste en meest ner op coöperatieve grondslag met een zeer innovatieve allfinanzdienstverlener zijn. Met hun coöperatieve structuur breed aanbod van financiële diensten en producmet inmiddels ruim 1,5 miljoen leden staan de lokale Rabobanken ten. Zij vindt haar oorsprong in de lokale kredietco- midden in de maatschappij. De Rabobank mag zich in Nederland met operaties die bijna 110 jaar geleden in Nederland recht betrokken, dichtbij en toonaangevend noemen. Internationaal wil de Rabobank Groep de beste food & agribank zijn werden opgericht door ondernemende mensen met een sterke aanwezigheid in de belangrijkste food & agrilanden die nagenoeg geen toegang hadden tot de kapiin de wereld. Daarbij wordt de jarenlange ervaring op dit gebied in taalmarkt. De lokale Rabobanken die hieruit zijn Nederland ingezet. voortgekomen, hebben een lange traditie in de De groep wil daarnaast mondiaal excelleren op het gebied van duurzaam agrarische sector en het midden- en kleinbedrijf. ondernemen en bankieren, passend bij haar identiteit en maatschappelijke positie. De komende jaren zal maatschappelijk verantwoord De Rabobank Groep bestaat uit 248 zelfstandige lokale coöperatieve

ondernemen verder worden geïntegreerd in de kernactiviteiten.

Rabobanken in Nederland en hun centrale organisatie Rabobank Nederland met haar (internationale) dochterondernemingen.

Onze waarden

De Rabobank bedient ruim 9 miljoen particuliere en zakelijke klanten

De Rabobank Groep biedt alle financiële diensten die voor deelname aan

in Nederland en een groeiend aantal in het buitenland, heeft 50.988

het economische verkeer in een moderne samenleving noodzakelijk

medewerkers en is vertegenwoordigd in 38 landen.

zijn. De groep wil haar diensten op eigentijdse wijze vormgeven voor

De Rabobank Groep heeft de hoogste kwalificatie voor kredietwaardig-

mensen en ondernemingen.

heid (triple A) van de bekende internationale ratinginstituten Moody’s en Standard & Poor’s. Gemeten naar kernvermogen behoort de organi-

Wij vinden dat een duurzame ontwikkeling van welvaart en welzijn een

satie tot de vijftien grootste financiële instellingen ter wereld.

zorgvuldige omgang met natuur en leefmilieu vergt. Hieraan willen we met onze activiteiten bijdragen. We respecteren de cultuur en de

De lokale Rabobanken en hun klanten vormen het coöperatieve kern-

gebruiken van het land van vestiging voorzover die niet strijdig zijn met

bedrijf van de Rabobank Groep. De banken zijn lid en aandeelhouder

onze doelstelling en waarden.

van de overkoepelende coöperatie Rabobank Nederland, die ze bij hun lokale dienstverlening adviseert en ondersteunt.

In ons handelen staat het belang van de klant voorop. Het creëren van

Rabobank Nederland oefent namens De Nederlandsche Bank ook toe-

klantwaarde realiseren we door:

zicht uit op de lokale banken ter zake van solvabiliteit, liquiditeit en

- het bieden van de best mogelijke financiële diensten die klanten als

administratieve organisatie. Daarnaast opereert Rabobank Nederland als (internationale) wholesalebank en als bankers’ bank van de groep. Rabobank Nederland fungeert tevens als houdstermaatschappij van een groot aantal gespecialiseerde dochterondernemingen.

passend ervaren; - het bieden van continuïteit van onze dienstverlening, overeenkomstig het langetermijnbelang van de klant; - betrokkenheid van de bank bij de klant en zijn omgeving, waardoor realisatie van ambities mede mogelijk wordt gemaakt.

De Rabobank Groep combineert het beste van twee werelden: de lokale betrokkenheid en persoonlijke bediening van de lokale Rabobanken en de deskundigheid en schaalvoordelen van Rabobank Nederland en haar dochterondernemingen.

7


Voorwoord

Goed resultaat in uitdagende markt

Voorwoord De Rabobank Groep wist in 2005 een fraai resulBewogen jaar taat te boeken ondanks een mondiaal wisselvallig Het jaar 2005 was in veel opzichten een bewogen jaar. Na de Tsunami van eind 2004 werd de wereldgemeenschap opnieuw getroffen door economisch klimaat. De nettowinst steeg met onvoorstelbare natuurrampen. De gevolgen van de verschrikkelijke maar liefst 16%. Deze prestatie werd bereikt aardbeving in Pakistan en de vernietigingen door de orkaan Katrina in onder veelal zeer uitdagende marktomstandighe- het zuiden van de Verenigde Staten zijn nog steeds in alle hevigheid voelbaar. In eigen huis werden wij getroffen door het onverwachte den, vooral in Nederland en stemt daarom tot overlijden van onze commissaris Wim Duisenberg. Wij gedenken hem tevredenheid. Alle bedrijfsonderdelen droegen niet alleen als de wereldwijd gewaardeerde eerste president van de hier succesvol aan bij, zowel qua volumes als qua Europese Centrale Bank en als de in ons land alom geprezen president resultaten. De aangesloten Rabobanken presteer- van De Nederlandsche Bank. Wij gedenken hem ook als de plaatsvervangend voorzitter van de hoofddirectie van Rabobank Nederland die den goed, ondanks zeer felle concurrentie op begin jaren tachtig de aanzet gaf tot de opbouw van ons internationale onze thuismarkt en de aandacht die bij een tal bedrijf. van de banken werd opgeëist door de lokale Het afgelopen jaar was ook het jaar van de tot ongekende hoogte fusiebewegingen. Bij het wholesalebankbedrijf gestegen olieprijzen. Hoewel die een negatieve invloed hadden op de en internationaal retailbankbedrijf was sprake wereldeconomie, was er in de Verenigde Staten, Azië en in diverse van een beperkte stijging van het resultaat. opkomende landen toch sprake van een voorspoedige ontwikkeling. Onze dochters Robeco, De Lage Landen, Europa bleef opnieuw achter. En Nederland beleefde wederom een kwakkeljaar, het voorzichtige herstel in 2004 wist zich in het verslagjaar FGH Bank, Rabo Vastgoed, Alex, Schretlen & Co en Obvion lieten een fraaie resultaatontwikkeling niet te handhaven. Daar stond tegenover dat de Amsterdamse beurs - de AEX won 25% - voor het eerst sinds jaren aansluiting vond bij de zien. Hetzelfde geldt voor onze voormalige, opwaartse trend op de beurzen elders in de wereld. inmiddels met Achmea gefuseerde verzekeringsMarktleiderschap in Nederland dochter Interpolis. In het verslagjaar zijn wederom belangrijke stappen gezet op de weg naar allfinanzmarktleiderschap in Nederland. De meest in het oog springende beweging was uiteraard de intensivering van de samenwerking met Eureko/Achmea. De fusie tussen Interpolis en Achmea creëerde niet alleen de grootste verzekeraar in de Nederlandse markt, maar daarmee vergrootten we ook ons belang tot 37% in Eureko. De nieuwe combinatie biedt uitzicht op aantrekkelijke, autonome groeimogelijkheden om het marktleiderschap verder uit te bouwen. Een ander voorbeeld is het fusieproces bij de lokale Rabobanken, dat in het verslagjaar geheel volgens schema verliep. Deze beweging naar een kleiner aantal

⊳

8


Voorwoord

grotere lokale banken is ingezet om de kwaliteit en professionaliteit van

Klanttevredenheid nam toe in jaar van de service

deze banken op te voeren en om onze klanten nog beter te kunnen

Ik heb in het begin van het verslagjaar de toen net in gang gezette

bedienen. Dat is noodzakelijk om onze positie in de bovenste segmenten

Operatie Service aangegrepen om de medewerkers en het manage-

van de zakelijke en de particuliere markt te kunnen versterken. De daartoe

ment op te roepen van 2005 over de gehele linie het jaar van de service

in het verslagjaar verder opgevoerde inspanningen bleven in de markt

te maken. Een jaar later stel ik vast dat de service van Rabobank

niet onbeantwoord. Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat particulieren

Nederland aan de lokale banken nog wel wat beter kan. Ik heb goede

de Rabobank in 2005 de beste private bank vonden na onze dochter

hoop dat de voltooiing van Operatie Service in de loop van 2006 hier-

Schretlen & Co, die op de eerste plaats eindigde. Verder werd de

aan zal bijdragen. Mijn oproep gold echter evenzeer voor de dienst-

Rabobank voor de tweede keer in drie jaar door ondernemers in het

verlening aan onze klanten. Ik ben dan ook bijzonder verheugd dat uit

grootzakelijke segment gekwalificeerd als Bank van het Jaar.

marktonderzoek blijkt dat de klanttevredenheid onder particulieren in het verslagjaar is toegenomen van 7,3 naar 7,4. Het spreekt vanzelf dat

De in Nederland gewortelde, mondiale food & agribank

dit een aansporing is om het de komende tijd nog beter te doen.

Dat is het profiel waaraan we de komende jaren op onze thuismarkt en

Doelstelling voor de langere termijn is een klanttevredenheid van

wereldwijd hard zullen werken. In dat perspectief bezien stemt de ster-

tenminste 7,5.

ke groei in het verslagjaar van ons in belangrijke mate op food & agri toegespitste internationale retailbankbedrijf tot grote tevredenheid. Het

2006 is jaar van de waarheid

in 2005 geuite voornemen om via een bod op de Community Bank of

Was 2005 het jaar van de service, 2006 is voor de Rabobank Groep het

Central California onze positie als food & agribank in de Verenigde

jaar van de waarheid. Het jaar waarin veel van wat de afgelopen jaren is

Staten te versterken is inmiddels gerealiseerd. Begin 2006 werd de

voorbereid tot concrete, zichtbare uitkomsten moet leiden. In alle

acquisitie afgerond. Behalve in de Verenigde Staten hebben we onze

onderdelen van de Rabobank Groep zijn we druk bezig met reorganisa-

positie ook elders op het westelijk halfrond versterkt. In 2005 is gestart

ties, fusies, herstructureringen, kantelingen en andere interne ‘verbou-

met een uitbreiding van de agrarische financieringsactiviteiten in

wingen’. Stuk voor stuk zijn dat operaties die, naast efficiency, vooral een

Brazilië. Helaas werd begin 2006 bekend dat de grootste aandeelhouder

nog betere klantbediening moeten opleveren. Het moet voor ons de

van de Turkse Sekerbank terugkwam op de eerder overeengekomen

belangrijkste uitdaging voor 2006 zijn om dit waar te maken. Een uitda-

verkoop van een aandelenpakket van 36,5% in deze bank aan de

ging die naadloos aansluit op de stevige basis die we de afgelopen

Rabobank. We hebben besloten deze eenzijdig terugtrekkende bewe-

jaren collectief hebben gelegd.

ging niet gelaten te accepteren. Juridische stappen waren ten tijde van

Dankzij dezelfde inzet waarmee onze 50.988 medewerkers en managers

het schrijven van dit jaarverslag in voorbereiding.

een succes van het verslagjaar hebben gemaakt en dankzij de toewijding van de ruim 3.000 bestuurders en toezichthouders van onze lokale

Operatie Service

banken, zal het ons lukken de oogst binnen te halen van wat eerder is

De beweging naar een kleiner aantal grotere en professionelere lokale

gezaaid. Ik dank de medewerkers, managers en bestuurders voor de

Rabobanken vraagt om een aangepaste ondersteuning vanuit

vele inspanningen die zij zich in het verslagjaar ten behoeve van de

Rabobank Nederland. Om beter op de servicebehoefte van deze gepro-

Rabobank Groep hebben getroost. Ik ben de leden van onze lokale ban-

fessionaliseerde lokale banken te kunnen inspelen werd bij Rabobank

ken erkentelijk voor de betrokkenheid die zij in het verslagjaar aan de

Nederland in de herfst van 2004 een organisatorische herschikking

dag hebben gelegd. Hun inbreng en die van onze andere klanten is

- Operatie Service geheten - in gang gezet die eind 2006 moet zijn afge-

meer dan gewenst om te kunnen blijven wat we zijn: een bank van en

rond. Operatie Service beoogt onder meer een personeelsreductie van

voor mensen, en een bank van en voor de gemeenschap.

1.200 fte’s. In het verslagjaar nam het aantal fte’s in het kader van Operatie Service met 509 af tegen 373 in 2004. Operatie Service heeft

Positief over 2006

tot doel voor de lokale banken een betere, efficiëntere en transparante-

Ik ben net als mijn collega’s in de raad van bestuur positief over het

re service vanuit Rabobank Nederland te realiseren, tegen - per saldo -

lopende jaar 2006. We zien de bedrijvigheid over een breed front aan-

lagere kosten. De eerste resultaten daarvan worden thans zichtbaar. In

trekken. We verwachten dan ook dat de Nederlandse economie het dit

2006 kan de kostendoorbelasting aan de aangesloten banken verder

jaar beter zal gaan doen dan in 2005 en dat de Rabobank Groep daar-

worden verlaagd.

van kan profiteren.

⊳

9


Coöperatief dividend Tot slot. De Rabobank is, dat mag inmiddels bekend zijn, anders dan andere banken. Een bank die het anders doet. We zijn geen beursgenoteerde onderneming die aandeelhouderswaarde als hoogste doel ziet. In plaats van dividend aan externe aandeelhouders keert de Rabobank jaarlijks een deel van de winst uit aan de gemeenschap waar zij middenin staat en waarin zij actief participeert. Dat noemen wij ‘coöperatief dividend’. Bij ons is dus geen sprake van winstmaximalisatie, maar van winstoptimalisatie. Elk jaar opnieuw bestemmen de lokale Rabobanken tientallen miljoenen euro’s voor tal van lokale initiatieven. En in toenemende mate wordt dit coöperatieve dividend ook besteed aan initiatieven die ten doel hebben groepen leden en klanten in hun ontwikkeling te ondersteunen. Ik wens u veel leesplezier!

Bert Heemskerk, voorzitter van de raad van bestuur van Rabobank Nederland

Voorwoord

10


Bestuurders en toezichthouders Rabobank Nederland Raad van bestuur (met aandachtsgebieden)

Raad van commissarissen

drs. Bert Heemskerk (H.), voorzitter

prof. dr. Lense Koopmans (L.), voorzitter

- Personeel

ing. Antoon Vermeer (A.J.A.M.), plaatsvervangend voorzitter

- Toezicht

mr. Sjoerd Eisma (S.E.), secretaris

- Audit

drs. Leo Berndsen (L.J.M.)

- Juridische en Fiscale Zaken

ir. Bernard Bijvoet (B.)

- Communicatie

dr. ir. Teun de Boon (T.)

- Bestuurssecretariaat

Marinus Minderhoud (M.)

- Kennis en Economisch Onderzoek

mr. Paul Overmars ( P.F.M.)

drs. Rik baron van Slingelandt (D.J.M.G.)

ir. Hans van Rossum (J.A.A.M.)

- Rabobank International Network

ir. Herman Scheffer (H.C.)

- Global Financial Markets

prof. dr. ir. Martin Tielen (M.J.M.)

- Corporate Finance

dr. ir. Aad Veenman (A.W.)

- Wholesale Support

prof. dr. Arnold Walravens (A.H.C.M.)

drs. Hans ten Cate (J.C.) - Rabobank Nederland Corporate Clients

Raad van advies

- Kredietrisicomanagement (fiattering)

drs. Jan Brouwer (J.G.B.)

- Bijzonder Beheer

ir. Wout Dekker (W.)

- Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

drs. Derk Haank (D.)

prof. dr. ir. Bert Bruggink (A.)

Herman Hazewinkel RA (H.J.)

- Group Accounting & Control

ir. Hans Huis in ’t Veld (J.C.)

- Risicomanagement

Dick van Hedel (T.J.M.)

- Treasury

mr. Roelof Hendriks (R.R.)

ir. Piet van Schijndel (P.J.A.)

ir. Rokus van Iperen (R.L.)

- Particulieren

drs. Dick Sluimers (D.M.)

- Private Banking

drs. Claudia Zuiderwijk (C.J.G.)

- Groep ICT dr. Piet Moerland (P.W.) - Coöperatie & Bestuur AB - MKB - Shared Services & Facilities

Bestuurssecretaris drs. Rens Dinkhuijsen (L.A.M.)

11


Verslag raad van commissarissen Rabobank Nederland Inleiding De raad van commissarissen van Rabobank Nederland houdt toezicht


op het beleid van de raad van bestuur van Rabobank Nederland en op

prof. dr. Lense Koopmans (L.)

voorzitter

de algemene gang van zaken bij de Rabobank Groep en de daarmee

ing. Antoon Vermeer (A.J.A.M.)

plaatsvervangend voorzitter

verbonden ondernemingen. Daarnaast staat de raad van commissarissen

mr. Sjoerd Eisma (S.E.)

secretaris

de raad van bestuur met advies terzijde. Tenslotte is de raad van

drs. Leo Berndsen (L.J.M.)

lid

commissarissen verantwoordelijk voor de benoeming en de beloning

ir. Bernard Bijvoet (B.)

lid

van de leden van de raad van bestuur.

dr. ir. Teun de Boon (T.)

lid

Marinus Minderhoud (M.)

lid

Met het overlijden op 31 juli 2005 van dr. W.F. Duisenberg heeft de raad van commissarissen een toegewijd en buitengewoon deskundig lid verloren. Zijn staat van dienst als minister van Financiën, president van De Nederlandsche Bank en eerste president van de Europese Centrale Bank, alsmede zijn kennis van het nationale en internationale financiële bestel dwongen veel respect af. De raad van commissarissen gedenkt in dankbaarheid de waardevolle bijdrage van de heer Duisenberg aan het functioneren van de raad.

mr. Paul Overmars (P.F.M.)

lid

ir. Hans van Rossum (J.A.A.M.)

lid

ir. Herman Scheffer (H.C.)

lid

prof. dr. ir. Martin Tielen (M.J.M.)

lid

dr. ir. Aad Veenman (A.W.)

lid

prof. dr. Arnold Walravens (A.H.C.M.)

lid

Samenstelling van de raad van commissarissen

Verder werden door de algemene vergadering op 16 juni 2005 na

Ten behoeve van de samenstelling van de raad van commissarissen is

zorgvuldige overweging de heren Koopmans, Berndsen en Eisma

een profielschets opgesteld. Deze profielschets beschrijft de criteria

herbenoemd in de raad van commissarissen.

voor de omvang, deskundigheid en samenstelling van de raad van commissarissen. De profielschets is laatstelijk op 16 juni 2005 door de

Corporate governance

algemene vergadering van Rabobank Nederland geactualiseerd.

De corporate governance van Rabobank Nederland wordt elders in dit jaarverslag behandeld in het hoofdstuk ‘Corporate governance’.

De algemene vergadering heeft op 16 juni 2005 de heer mr. P.F.M.

Tijdens de algemene vergadering van 16 juni 2005 is de wijze waarop

Overmars benoemd tot lid van de raad van commissarissen.

de Rabobank Groep, mede in het licht van haar coöperatieve structuur,

Deze benoeming, die effectief werd per 15 november 2005, vloeit voort

de Nederlandse corporate governance code wil opvolgen uitvoerig aan

uit het aangaan van de strategische samenwerking tussen Rabobank

de orde geweest. Een nadere toelichting op de toepassing van de

Nederland en Eureko/Achmea. Daarbij werd afgesproken om te komen

Nederlandse corporate governance code is terug te vinden op de

tot een aanvullende wederzijdse benoeming van commissarissen, zodat

website van de Rabobank Groep. Zie ook www.rabobankgroep.nl onder

Eureko/Achmea naast prof.dr. A.H.C.M. Walravens inmiddels met een

Rabobank Groep.

tweede commissaris bij Rabobank Nederland is vertegenwoordigd.

⊳

12


Verslag raad van commissarissen Rabobank Nederland 2005

Verslag van de werkzaamheden van de raad van commissarissen in 2005

zijn periodiek schriftelijke rapportages besproken in de vergaderingen

Om goed toegerust te zijn voor de vervulling van zijn taken, laat de

geerde de raad van commissarissen regelmatig als klankbord voor de

raad van commissarissen zich regelmatig informeren over bancaire en

raad van bestuur.

van het audit committee en de raad van commissarissen. Tevens fun-

niet-bancaire onderwerpen. Zo wordt doelgericht geïnvesteerd in het kennisniveau van de leden van de raad. In 2005 werd in dit verband

De raad van commissarissen verleende goedkeuring aan de door de

specifiek aandacht besteed aan de activiteiten die gericht zijn op het

raad van bestuur opgestelde operationele en financiële doelstellingen

‘in control’ zijn, de Nederlandse corporate governance code en de

van Rabobank Nederland, de strategie die moet leiden tot het realiseren

overgang naar de nieuwe verslaggevingsregels van IFRS.

van de doelstellingen, en de randvoorwaarden die bij de strategie worden gehanteerd. In dit verband zijn besprekingen gehouden inzake de

De voorzitter van de raad van commissarissen onderhoudt minimaal

strategie en de risico’s verbonden aan de onderneming van Rabobank

op maandbasis contact met de voorzitter van de raad van bestuur en

Nederland. Ook de uitkomsten van de beoordeling door de raad van

overlegt maandelijks met de interne accountant. Verder vindt minimaal

bestuur van de opzet en de werking van de interne risicobeheersings-

vier keer per jaar een gesprek plaats tussen de voorzitter van de raad

en controlesystemen kwamen aan de orde, evenals eventuele signifi-

van commissarissen, de voorzitter van het audit committee, de externe

cante wijzigingen hierin. Het audit committee heeft hierin belangrijke

accountant en de interne accountant.

voorbereidende werkzaamheden verricht.

De raad van commissarissen kwam in 2005 achtmaal bijeen. Geen enkele

De navolgende onderwerpen kregen in 2005 bijzondere aandacht.

commissaris is bij deze vergaderingen herhaalde malen afwezig geweest. Jaarrekening 2004 Reflectie op het eigen functioneren

De behandeling van de jaarrekening 2004 betrof onder andere een

De raad van commissarissen boog zich buiten aanwezigheid van de

gedetailleerde bespreking van de managementletter inclusief de

raad van bestuur over het eigen functioneren, zowel van het collectief

managementrespons, alsmede van het accountantsrapport. Deze

als van de individuele commissarissen. In dat verband is onder andere

bespreking vond plaats met de raad van bestuur in aanwezigheid van

aandacht besteed aan de aanwezigheid van commissarissen bij verga-

de interne en externe accountants. Voor de toetsing van de jaarrekening

deringen van de raad en aan de mate waarin de raad voldoet aan de

2004 heeft het audit committee intensief voorwerk verricht.

eerdergenoemde profielschets inzake de samenstelling en de vereiste competenties van de raad van commissarissen. Het doel van deze

Begroting 2006

evaluatie is om waar mogelijk verbeteringen aan te brengen in de

Conform de statuten is de begroting voor 2006 door de raad van

effectiviteit van de raad. De uitkomsten van deze evaluaties zijn mee-

commissarissen besproken en goedgekeurd. Ook hier heeft het audit

gewogen bij de voorstellen tot herbenoeming en hebben tevens geleid

committee belangrijk voorwerk verricht.

tot initiatieven ter verhoging van het kennisniveau van de raad. Strategische bewegingen Vervulling van de toezichthoudende rol

De raad van commissarissen heeft de strategische keuze goedgekeurd

De raad van commissarissen heeft buiten aanwezigheid van de raad

om de Rabobank als de in Nederland gewortelde mondiale food & agri-

van bestuur het functioneren van de raad van bestuur en dat van de

bank te positioneren. Daarbij is uitvoerig stilgestaan bij de meerjarige

individuele bestuurders besproken en daaraan conclusies verbonden.

commerciële doelstellingen in binnen- en buitenland. Ook over de

In 2005 hebben zich in de samenstelling van de raad van bestuur geen

financiële implicaties van de plannen is uitvoerig gediscussieerd, even-

wijzigingen voorgedaan.

als over de ondersteunende beleidsmaatregelen die genomen moeten

Conform zijn wettelijke en statutaire opdracht heeft de raad van

worden om de strategie te kunnen volgen, zoals op het gebied van

commissarissen toezicht gehouden op de algemene gang van zaken

human resources.

binnen de Rabobank Groep, en bij Rabobank Nederland in het bijzonder. De raad van commissarissen richtte zich in zijn werkzaamheden met

De raad van commissarissen heeft zich met regelmaat gebogen over

name op de risico-ontwikkeling, de risicobeheersing en de bedrijfsmatige

voorgenomen deelnemingen en acquisities door Rabobank Nederland

performance van de diverse bedrijfsonderdelen. Over deze onderwerpen

en haar dochters. Internationaal vonden deze bewegingen in 2005 met

⊳

13



name plaats in het licht van de internationale retailbankingstrategie.

2004 en de managementletter inclusief managementrespons. Ook de

Naast de commerciële en financiële aspecten kregen ook de besturing

financiële gang van zaken gedurende het jaar, alsmede de begroting

van de voorgenomen deelnemingen of acquisities en de samenhang

voor 2006 waren onderwerp van overleg met de raad van bestuur.

met het concept Strategisch Kader hierbij de nodige aandacht.

Tot slot werd conform de taakomschrijving van het audit committee

De beoogde uitbouw van de samenwerking met Eureko/Achmea was

aandacht besteed aan het interne auditplan en de onafhankelijkheid

een regelmatig terugkerend strategisch onderwerp. Deze samenwerking

van de externe accountant. Voorts is besloten dat het audit committee

werd door de raad van bestuur zorgvuldig vormgegeven en intensief

ten behoeve van een goede uitoefening van de toezichthoudende rol

met de raad van commissarissen besproken.

door de raad van commissarissen voorbereidende werkzaamheden zal verrichten ter toetsing van het ICT-beleid.

Corporate governance De raad van commissarissen besteedde uitgebreid aandacht aan de

De commissie voor coöperatieve aangelegenheden kwam in 2005 vier-

implementatie van de Nederlandse corporate governance code. In dit

maal bijeen. Belangrijke onderwerpen die aan de orde werden gesteld

kader is besloten de reglementen van de diverse bestuursorganen en

betroffen de voorstellen van de raad van bestuur met betrekking tot het

hun commissies aan te passen.

ledenvoordeelsysteem en het coöperatief dividend. Tevens boog de commissie zich over het Beleidskader Aangesloten Bankenbedrijf 2006.

Huisvesting Rabobank Nederland De raad van commissarissen stemde in met de investering voor het

De benoemingscommissie richtte zich in het verslagjaar onder andere

nieuwe hoofdkantoor van Rabobank Nederland in Utrecht.

op de (her)benoemingen in de raad van commissarissen en opvolgingsvraagstukken bij Rabobank Nederland. De remuneratiecommissie

Commissies uit de raad van commissarissen

boog zich onder andere over de evaluatie van het remuneratiebeleid

De raad van commissarissen heeft uit zijn midden vijf commissies

betreffende de raad van bestuur. Beide commissies kwamen in 2005

ingesteld, die tot taak hebben de raad van commissarissen van adviezen

viermaal bijeen.

te voorzien en de besluitvorming van de raad van commissarissen voor te bereiden. Mede op basis van deze adviezen komt de raad van

De beroepscommissie is in het verslagjaar niet bijeen geweest, wegens

commissarissen tot besluitvorming. De samenstelling van de commissies

het ontbreken van de noodzaak daartoe.

ultimo 2005 is op de volgende pagina weergegeven.

Voorstel aan de algemene vergadering Verslag van de commissies uit de raad van commissarissen

In lijn met het bepaalde in de statuten van Rabobank Nederland heeft de

Het audit committee bereidt besluitvorming van de raad van

zocht. Een bespreking van deze stukken met de externe accountant

commissarissen voor inzake financiële aangelegenheden. Dit betreft

maakte hiervan deel uit. Mede op grond van de goedkeurende

onder andere het beleid inzake kredietrisico, marktrisico, liquiditeitsrisico

accountantsverklaring van Ernst & Young Accountants stelt de raad van

en operationeel risico. Het audit committee kwam in 2005 zesmaal in

commissarissen de algemene vergadering van Rabobank Nederland

vergadering bijeen. De belangrijkste onderwerpen die daarbij aan de

voor om de jaarrekening 2005 vast te stellen en de winst te bestemmen

orde zijn gekomen betreffen de overgang naar IFRS, de jaarrekening

overeenkomstig het gedane voorstel.

raad van commissarissen het jaarverslag en de jaarrekening 2005 onder-

⊳

14



Commissie en taakomschrijving

Samenstelling

Audit committee

M. Minderhoud

voorzitter

Bereidt besluitvorming voor van de raad van commissarissen betreffende financiële

drs. L.J.M. Berndsen

vast lid

aangelegenheden en ICT

prof. dr. L. Koopmans

vast lid

mr. S.E. Eisma

roulerend lid

dr. ir. A.W. Veenman

roulerend lid

ing. A.J.A.M. Vermeer

roulerend lid

Commissie voor coöperatieve aangelegenheden


voorzitter

Bereidt besluitvorming voor van de raad van commissarissen betreffende beleidsvoornemens


vast lid

van de raad van bestuur inzake de coöperatieve inrichting van de lokale Rabobanken en

mr. P.F.M. Overmars

vast lid

Rabobank Nederland

prof. dr. ir. M.J.M. Tielen

vast lid

dr. ir. T. de Boon

roulerend lid

ir. B. Bijvoet

roulerend lid

ir. J.A.A.M. van Rossum

roulerend lid

ir. H.C. Scheffer

roulerend lid

prof. dr. A.H.C.M. Walravens

roulerend lid

Benoemingscommissie


voorzitter

Bereidt besluitvorming voor van de raad van commissarissen betreffende de samenstelling

mr. P.F.M. Overmars

lid

van en (her)benoemingen in de raad van commissarissen en de raad van bestuur

ir. H.C. Scheffer

lid


lid


lid


lid

Remuneratiecommissie


voorzitter

Bereidt besluitvorming voor van de raad van commissarissen betreffende de remuneratie van de


lid

leden van de raad van bestuur

mr. P.F.M. Overmars

lid

ir. H.C. Scheffer

lid


lid


lid

Beroepscommissie

mr. S.E. Eisma

voorzitter

Fungeert als adviserende beroepsinstantie bij geschillen tussen lokale Rabobanken, of tussen

ir. J.A.A.M. van Rossum

lid

een of meer lokale Rabobanken en Rabobank Nederland

prof. dr. ir. M.J.M. Tielen

lid

15


Strategische lijnen naar de toekomst Groei op eigen kracht. Dat is de succesformule achter de ontwikkeling van de Rabobank. In bijna 110 jaar groeide zij uit van een verzameling kleine coöperatieve plattelandsbanken tot het grootste allfinanzconcern in Nederland, wereldwijd de meest vooraanstaande food & agribank en tot een wereldwijd gerespecteerde triple A-speler. Bestendige groei op eigen kracht is ook leidend in de strategische koers die de Rabobank Groep de komende jaren wil volgen.

Drie terreinen van groei

In de op 22 maart 2006 gehouden centrale kringvergadering (CKV),

Nederlands marktleiderschap in allfinanz blijft vooropstaan. Behalve in de

het ‘parlement’ van de lokale Rabobanken, werd de in het verslagjaar

massamarkt voor particuliere bankdiensten, het MKB en de agrarische

opgestarte gedachtewisseling rond de strategische richting afgerond

sector, zijn er attractieve groeimogelijkheden aan de bovenkant van de

met de vaststelling van het Strategisch Kader 2005 - 2010. Dit raamwerk

particuliere en zakelijke markt waar reeds een tweede positie wordt

gaat behalve van groei op eigen kracht uit van de volgende onwrikbare

ingenomen. Ook de ‘segmenten van de toekomst’ - jongeren en alloch-

uitgangspunten:

tone ondernemers - hebben veel perspectief, evenals de grootstedelijke

- de Rabobank is en blijft Nederlands met haar dominante marktpositie

gebieden en een aantal productmarkten. Verzekeringen, consumptief

in agri, onder particulieren en in het MKB;

Het nieuwe strategisch kader schetst de Rabobank als ‘de in Nederland gewortelde mondiale food & agribank’ en onderscheidt daarbij drie terreinen van groei: - groei in de Nederlandse allfinanzmarkt met name door verdere samenwerking met Eureko/Achmea en een verdere versterking van de positie aan de bovenkant van de particuliere en zakelijke markt; - voortgaande buitenlandse expansie als leidende internationale food & agribank; - verdere groei van en synergie tussen de groepsdochters.

Strategie in Nederland marktleider in allfinanz

krediet, beleggen en vastgoedfinanciering zijn daar de speerpunten.

- de Rabobank is en blijft een coöperatie; voor groepsdochters kan dit anders liggen;

Distributiekracht ‘dichtbijbank’ optimaal gebruiken

- de Rabobank blijft triple A-waardig;

Er zal optimaal gebruikgemaakt worden van de distributiekracht van

- de Rabobank blijft zelfstandig; algehele verkoop is uitgesloten. Bij een

de Rabobank als de ‘dichtbijbank’ van Nederland. Niet alleen fysiek, maar

eventuele fusie met een andere partij zal de Rabobank alleen genoegen

in toenemende mate ook virtueel. Gedifferentieerde marktstrategieën

nemen met een meerderheidsbelang.

moeten inspelen op verschillende klantsegmenten, geografische verschillen en afzonderlijke labels en distributiekanalen. De toenemende concurrentie op het aspect ‘dichtbij’ - wordt gepareerd door uitbreiding van het aantal klantcontactpunten. Ook door verdere uitbouw van de virtuele bank moeten klanten de Rabobank als ‘dichtbij’ en persoonlijk blijven ervaren.

Strategie Continuïteit door bestendige groei op eigen kracht. Rabobank kiest positie als ‘de in Nederland gewortelde mondiale food & agribank’.

⊳

16



Succesvolle fusie tussen Interpolis en Achmea

- Professionele marktactiviteiten

De succesvolle fusie tussen Interpolis en Achmea resulteerde in de

De Rabobank koestert haar triple A-rating en blijft deze benutten ten

grootste verzekeraar van Nederland. Dit leverde de Rabobank een belang

behoeve van een geselecteerd aantal winstgevende product-/markt-

op van 32% in Eureko, de moedermaatschappij van Achmea. Het totale

combinaties op de professionele financiële markten. Gezien de grotere

belang komt hiermee uit op 37%. De combinatie creëert aantrekkelijke,

volatiliteit van professionele markten is de doelstelling wel om in de

autonome groeimogelijkheden, onder meer door een breder producten-

toekomst circa 50% van de internationale winst uit internationale retail-

pakket, meer Rabobankklanten met een Interpolisverzekering en door

activiteiten te verkrijgen.

uitwerking van de multidistributie-strategie. De samenwerking met Eureko/Achmea wordt verder uitgebouwd.

- Het Rabobank Development Programma (RDP) In aanvulling op de succesvolle activiteiten van de dertig jaar geleden

De internationale strategie

gestarte Rabobank Foundation is het Rabobank Development

Internationale groei is nodig om de mondiaal steeds actievere MKB en

in ontwikkelingslanden te helpen om uit te groeien tot succesvolle

corporate klanten te ondersteunen. Daarnaast kan door de internationale

‘Rabobanken’. Voor de eerstkomende jaren zijn de activiteiten gericht op

groei gemakkelijker een beroep op de internationale kapitaalmarkten

een vijftal landen, waaronder China en enkele Oost-Afrikaanse landen.

Programma (RDP) opgericht. Doel van het RDP is om een aantal banken

worden gedaan en blijft de Rabobank aantrekkelijk als werkgever. De zakenbank Rabobank International wil mondiaal de leidende food & agribank zijn. Die ambitie sluit naadloos aan bij de coöperatieve oor-

Strategie van de dochters

sprong van de Rabobank als dé financier van de Nederlandse agrarische

De Nederlandse dochters van de Rabobank Groep spelen een belangrijke

sector en bij de enorme expertise die daarbij is opgebouwd.

rol bij het realiseren van de marktleiderschapsambities. De nettowinst moet in de komende vijf jaar nagenoeg verdubbelen en er dienen

De internationale activiteiten van de Rabobank laten zich in vijf

leidende marktposities te worden bereikt.

categorieën onderscheiden: - Internationaal retailbankieren

Robeco

De Rabobank richt zich hier op drie groeimarkten. Bovenaan op de

De ingezette herpositionering van Robeco, waaronder het verwerven

prioriteitenlijst staan traditioneel agrarische landen als de Verenigde

van een positie onder de best renderende beleggingsfondsen, levert de

Staten, Australië en Canada met een stabiel klimaat en een structureel

eerste resultaten op. Daarnaast wil Robeco niet alleen meer afzetten via

aantrekkelijke agrarische sector. Tweede op de lijst staan de landen in

lokale private bankingeenheden van de Rabobank maar ook de derden-

Midden-, Oost- en Zuidoost-Europa, met een groeiende agrarische sec-

distributie verder ontwikkelen.

tor, zoals Polen en Turkije. Daarna komen de snelgroeiende opkomende landen met een omvangrijke agrarische sector, zoals Brazilië, China, India

De Lage Landen

en Indonesië. Dit betreft kleinschalige projecten waarin het financiële

In Nederland ondersteunt De Lage Landen de lokale Rabobanken in het

belang beperkt is.

MKB. Internationaal wordt gestreefd naar nieuwe samenwerking op het gebied van vendor lease en complementaire producten voor benutting

- Ondersteuning van Nederlandse klanten in het buitenland

van cross-sellmogelijkheden. Groei zal ook voortkomen uit de distributie

Om haar marktleiderschap onder internationaal actieve klanten te behou-

van leaseproducten via Rabobank International en uitbreiding van het

den zal de Rabobank de komende jaren actief inzetten op het versterken

eigen netwerk in Oost-Europa en Azië.

van de kennis en verkoopkracht van lokale adviseurs en relatiemanagers, het verbeteren van het productmanagement en het intensiveren van de

Eén vastgoeddivisie

relatie met buitenlandse partnerbanken.

De vastgoedactiviteiten van de Rabobank Groep - Rabo Vastgoed (projectontwikkeling) en FGH Bank (vastgoedfinanciering) zijn in één

- Internationale wholesaleactiviteiten

vastgoeddivisie samengevoegd, waardoor de Rabobank alle vastgoed-

De wholesaleactiviteiten vanuit het internationale vestigingennet zullen

disciplines geïntegreerd kan aanbieden. Intensieve samenwerking met

behalve op de internationale food & agriklanten in de toekomst meer

de lokale banken kan dan leiden tot een substantiële groei van het

dan in het verleden ook op Nederlandse wholesaleklanten worden

vastgoedbedrijf, ook in nieuwe marktsegmenten, zoals binnenstedelijke

gericht. De primaire geografische focus ligt daarbij op Europa en op de

herontwikkeling en complexe financieringstrajecten in commercieel

landen waar Rabobank International retailactiviteiten ontplooit.

vastgoed.

⊳

17


Organisatorische en financiële implicaties


Duurzaamheid De Rabobank wil haar vooraanstaande positie op het gebied van

De strategische ambities van de Rabobank Groep zijn ingebed in een

duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)

coöperatieve, hoogwaardige en op duurzaamheid gerichte organisatie.

verder uitbouwen. Er wordt gestreefd naar meer MVO-criteria in alle bancaire activiteiten, meer duurzame financiële producten zoals groen-

Versterking coöperatieve identiteit

financieringen en groen beleggen, en verdere verduurzaming van de

De coöperatie is en blijft de hoeksteen van de Rabobank. De lokale

bedrijfsvoering.

coöperatieve Rabobanken en hun centrale coöperatie Rabobank Nederland, die tevens holdingmaatschappij is van de groepsdochters,

Ambitieuze financiële doelstellingen

zijn en blijven volgens het coöperatieve model bestuurd. De Rabobank

De Rabobank Groep blijft vasthouden aan de volgende financiële

is er de afgelopen jaren in geslaagd haar coöperatieve identiteit te

doelstellingen:

versterken, wat onder meer heeft geleid tot een groot aantal nieuwe

- een nettowinststijging van minimaal 12,0% per jaar;

leden van de lokale Rabobanken. Om de lokale coöperatie van een

- jaarlijks een tier 1-ratio van minimaal 10,0%;

blijvende legitimatie te voorzien is het verder ontwikkelen van actieve

- jaarlijks een rendement op het eigen vermogen van minimaal 10,0%.

ledenbetrokkenheid cruciaal. De komende jaren zal het onderscheidende karakter van de coöperatie dan ook verder worden onderstreept, zowel

Langs deze bovenstaande strategische lijnen denkt de Rabobank Groep

intern als extern.

dat de klant optimaal bediend kan worden in binnen- en buitenland, haar gezonde financiële verhoudingen te handhaven en een goede en

Hoogwaardig HRM-beleid

aantrekkelijke werkgever te kunnen blijven. Hiermee kan de Rabobank

De strategie valt of staat met de kwaliteit van de mensen. Prioriteit in

Groep zich een goede uitgangspositie verwerven voor de eventuele

het HRM-beleid zal zijn het veiligstellen van de benodigde kwaliteit van

Europese consolidatieslag in de financiële sector op middellange termijn.

getalenteerde, hoogopgeleide medewerkers en managers.

18


Financiële doelstellingen en vooruitzichten

Financiële doelstellingen en vooruitzichten Met een nettowinstgroei van 16% behaalde de Rendement op eigen vermogen 9,1% Rabobank Groep in 2005 een goed resultaat. Mede In 2005 bedroeg het rendement op het eigen vermogen op basis van IFRS 9,1%. Dit is lager dan de doelstelling op lange termijn van 10,0%. door de emissie van nieuwe ledencertificaten In 2004 kwam het rendement op het eigen vermogen op basis van steeg de tier 1-ratio tot 11,6 (10,9). Het rendement Dutch GAAP uit op 10,1%. Op basis van IFRS was dit cijfer in 2004 echter op het eigen vermogen kwam uit op 9,1 (9,0)%. 9,0%. In 2005 verbeterde het rendement op eigen vermogen derhalve met 0,1 procentpunt naar 9,1%. Alhoewel de langetermijndoelstelling van 10,0% gebaseerd was op Dutch GAAP houdt de Rabobank ook

Financiële hoofddoelstellingen

onder IFRS vast aan de doelstelling van een rendement op eigen

De Rabobank Groep streeft naar het realiseren van klantwaarde met

vermogen van 10,0%.

als randvoorwaarden financiële stabiliteit en medewerkerswaarde. De randvoorwaarde van financiële stabiliteit wordt gerealiseerd door te

Vooruitzichten

streven naar een gelijkmatige ontwikkeling van een drietal financiële

Het in de tweede helft van 2005 ingezette herstel van de Nederlandse

ratio’s: de nettowinstgroei, de tier 1-ratio en het rendement op het

economie zal zich naar verwachting in 2006 voortzetten en verbreden.

eigen vermogen. Voor de lange termijn heeft de Rabobank Groep voor

De binnenlandse bestedingen, zoals de particuliere consumptie en de

deze ratio’s de volgende doelstellingen:

bedrijfsinvesteringen, zullen in 2006 een gezonde volumetoename laten

- een nettowinststijging van minimaal 12,0% per jaar;

zien. Ook de uitvoer zal toenemen, in lijn met het ook elders in Europa

- jaarlijks een tier 1-ratio van minimaal 10,0%;

ingezette groeiherstel. Vanwege de in geheel Europa aantrekkende con-

- ieder jaar een rendement op het eigen vermogen van minimaal 10,0%.

junctuur en de wat hogere inflatie mag in de loop van 2006 enige stijging van zowel de korte als de lange rente worden voorzien. Wel voorziet de

Nettowinst stijgt met 16%

Rabobank dat de rente in de eurozone in historisch perspectief aan de

De nettowinst nam met EUR 290 miljoen toe tot EUR 2.083 (1.793)

lage kant zal blijven. De binnenlandse bancaire activiteiten kunnen

miljoen. Dit is een stijging van 16%. Daarmee is ruimschoots voldaan aan

meeprofiteren van de economische groei, juist omdat nu ook de meer

de langetermijndoelstelling. De nettowinststijging ging gepaard met een

op het binnenland gerichte sectoren bijdragen aan de opleving. Wel zal

verbetering van de efficiencyratio en een daling van de belastingdruk.

de rentemarge naar verwachting ook in 2006 onder druk staan, onder andere als gevolg van de hevige concurrentie tussen banken in de

Tier 1-ratio ruim boven de doelstelling

belangrijkste marktsegmenten, zoals het midden- en kleinbedrijf en de

De tier 1-ratio, die inzicht geeft in de solvabiliteitspositie, nam in het

markt voor hypothecaire leningen en door de blijvend lage rente.

verslagjaar toe van 10,9 naar 11,6. Dit is ruim boven de doelstelling van 10,0. De tier 1-ratio geeft de verhouding weer tussen het kernvermogen

Mondiaal voorziet de Rabobank in 2006 een tamelijk gunstige ontwik-

en het totaal van de gewogen posten. Het kernvermogen nam in het

keling, met een aanhoudende, zij het wat lagere groei in de Verenigde

verslagjaar met EUR 3,5 miljard toe tot EUR 24,9 miljard. De tier 1-ratio

Staten en China, en een gematigd groeiherstel in Europa. Dit biedt

steeg door de toevoeging van de nettowinst aan de reserves en door

goede mogelijkheden voor verdere uitbouw van de internationale

de uitgifte van EUR 2,0 miljard aan ledencertificaten. Tegenover de

activiteiten van de Rabobank Groep, met name op het gebied van

uitgifte stond een aflossing van EUR 650 miljoen aan Trust Preferred

leasing, wholesale en de internationale retailactiviteiten. Door middel

Securities. Het totaal van de gewogen posten steeg met 9% tot

van autonome groei en selectieve (kleinere) acquisities wil de Rabobank

EUR 213,9 miljard.

haar activiteiten in het buitenland verder uitbreiden.

19


Klantwaarde De Rabobank hecht zeer veel waarde aan het hebben en houden van tevreden klanten. Het realiseren van een zo hoog mogelijke klantwaarde is daarom een kerndoelstelling. Klantwaarde uit zich in de mate van klanttevredenheid en klantloyaliteit. De Rabobank is kritisch en hoort graag van klanten wat goed gaat, maar ook wat beter kan. Door middel van marktonderzoeken worden de klanttevredenheid en de klantloyaliteit gemeten en vergeleken met die van klanten van concurrent-banken. In 2005 bleek volgens een vernieuwde telefonische onderzoeksmethode dat de klanttevredenheid van particulieren is gestegen van 7,31 naar 7,4. De doelstelling voor de langere termijn is een tevredenheid van minimaal 7,5.

agrarische sector scoort de Rabobank traditioneel hoog. In 2005 bedroeg de klantloyaliteit gemiddeld 86% (82%).

Klanttevredenheid particulieren Het onderzoek laat eveneens zien dat de Rabobank hoog scoort als het gaat om klanttevredenheid. In 2005 steeg de klanttevredenheid onder particulieren van 7,3 naar 7,4. Voor de langere termijn blijft de doelstelling gehandhaafd op een gemiddelde score van minimaal 7,5. Ook in de oude onderzoeksmethode werd een doelstelling van 7,5 gehanteerd. In 2005 was 90% van de particuliere klanten (zeer) tevreden, vergeleken met 89% in 2004. In vergelijking met de concurrentie werden met name de telefonische bereikbaarheid, de kennis van de medewerkers, de snelle bereikbaarheid van de juiste persoon en de kwaliteit van internetbankieren hoog gewaardeerd. Daarentegen wensen klanten beter geïnformeerd te worden over de openingstijden van de lokale banken en willen ze graag meer inzicht in de kosten en tarieven van producten. In 2005 bleek ook 90% van de Rabobank private bankingklanten (zeer) tevreden te zijn over de dienstverlening. Dit betekende een significante

De Rabobank doet jaarlijks onderzoek naar de klanttevredenheid en

stijging van de tevredenheid met 4 procentpunt ten opzichte van 2004.

loyaliteit onder duizenden particuliere en zakelijke klanten van de lokale

Dat de Rabobank in dit segment op de goede weg is, werd bevestigd

Rabobanken, Robeco, Alex en tot voor kort Interpolis. Tot en met 2004

door een onderzoek van Incompany, waaruit de Rabobank en haar

was nog sprake van een enquête via internet. In 2004 is parallel gestart

dochter Schretlen & Co als beste uit de bus kwamen.

met een nieuwe onderzoeksmethode voor de lokale Rabobanken door middel van een telefonische enquête.

De gespecialiseerde dochters binnen de Rabobank Groep doen het

Het doel van de onderzoeken is inzicht krijgen in en zicht houden op de

traditioneel goed ten opzichte van de naaste concurrenten. Alex laat

tevredenheid en de loyaliteit van klanten. Deze feedback van klanten

met een 8,2 een sterke verbetering zien ten opzichte van de reeds hoge

vormt een onmisbare schakel bij de continue verbetering van de dienst-

waardering van 7,8 in het vorige verslagjaar. De klanttevredenheid van

verlening.

Robeco Direct liep met een 7,3 (7,5) licht terug. De benchmark voor beide ligt op 7,5.

Klantloyaliteit Uit het onderzoek blijkt dat de klantloyaliteit hoog is en dat er een sterke

Klanttevredenheid zakelijke klanten

identificatie is van klanten met hun eigen lokale Rabobank. De loyaliteit

Onder zakelijke klanten steeg het percentage (zeer) tevreden klanten

van particuliere klanten bleef nagenoeg onveranderd hoog op 88% (89%).

van 78 in 2004 naar 80 in 2005. Uitgesplitst naar MKB en de agrarische

Ook MKB-klanten toonden een hoge loyaliteit van 70% (75%). In de

sector ziet het beeld er als volgt uit. In het kritische MKB scoort de

Doelstelling • Het realiseren van een zo hoog mogelijke klantwaarde

1 Op basis van het onderzoek volgens de oude onderzoeksmethode via internet, kwam de klanttevredenheid in 2004 uit op 7,7, bij een doelstelling van minimaal 7,5.

⊳

20


Klantwaarde

Rabobank met 75% (76% in 2004) een onverminderd hoog percentage

wordt naar een oplossing van het probleem.

(zeer) tevreden klanten. De klanttevredenheid onder agrarische klanten

Voor de klant is de lokale bank het eerste aanspreekpunt. Als de klant en

steeg zelfs zeer sterk van 86% in 2004 naar 93% in 2005.

de bank er samen niet uit komen of als de klant niet tevreden is over de geboden oplossing kan de klacht worden voorgelegd aan Klachten-

Merkwaarden

service Rabobank Nederland.

De Rabobank wil gezien worden als een bank die dichtbij, betrokken

In 2005 zijn door Klachtenservice 2.906 (3.246) klachten ontvangen.

en toonaangevend is. Het zijn de merkwaarden van de Rabobank.

Na een jarenlange stijging van het aantal klachten wordt voor het eerst

Deze waarden worden via een merkwaardemonitor gemeten. In de

een lichte daling waargenomen. Een daling in het aantal beroepszaken

merkwaardemonitor wordt aan particulieren en ondernemers (in beide

is ook geconstateerd bij de Geschillencommissie Bankzaken. In het ver-

categorieën zowel aan klanten als aan niet-klanten) gevraagd bij welke

slagjaar heeft de bank zich sterk gericht op service en klanttevredenheid.

van de vijf grote banken zij deze merkwaarden het best vinden passen.

Bovendien raken klanten gewend aan nieuwe vormen van dienstverle-

De Rabobank scoorde daarbij in 2005 het hoogst op alle drie aspecten,

ning zoals internetbankieren. Via internet is steeds meer informatie over

zowel onder particulieren als onder bedrijven. De Rabobank kan hiermee

de bancaire dienstverlening toegankelijk. Door duidelijke informatie

met recht de meest betrokken en toonaangevende dichtbijbank worden

vermindert het aantal misverstanden.

genoemd. De tabel geeft het percentage ondervraagden aan die de drie

Klachtenservice betrekt de lokale banken nadrukkelijk bij de afhandeling

typeringen het meest op de Rabobank van toepassing vinden.

van klachten. Ruim een derde van de bij Klachtenservice ingediende klachten werd alsnog in de eerste lijn, bij de lokale banken, afgehandeld,

Klachtenmanagement

waar nodig of gewenst met een advies van deze afdeling.

Voor een organisatie die uitstekende service aan de klant centraal stelt

Klachtenservice rapporteert de geregistreerde gegevens maandelijks

is goed klachtenmanagement onmisbaar. Toch kan er een moment

aan de betrokken afdelingen en doet op basis van een analyse van de

ontstaan waarop de klant niet tevreden is over een bepaald product of

klachten gerichte verbetervoorstellen.

een bepaalde dienst. Juist zo’n moment is een kans voor de bank om te laten zien wat service betekent. Als de klacht serieus genomen wordt

De topvijf van onderwerpen die in 2005 aanleiding hebben gegeven

met aandacht voor de gevoelens van de klant, biedt dat kansen om

tot klachten:

samen tot een oplossing te komen.

1. betwiste opnamen met in Nederland gestolen of vermiste

Het bieden van duidelijkheid over het behandelproces is belangrijk:

bankpas (266);

wat kan en mag de klant verwachten, wat doet de bank met zijn of haar

2. elektronisch bankieren (237);

klacht? Serieus onderzoek kan vervolgens aan het licht brengen wat er

3. bezwaarschriften tegen opname in het incidentenregister (122);

precies aan de hand is, en waar oplossingsmogelijkheden liggen.

4. verwerking van het betalingsverkeer (87);

De onderlinge relatie en waardering worden versterkt als samen gezocht

5. vergoedingsrente bij vervroegde aflossing hypotheek (84).

Vraagstelling: bij welke van de vijf grote banken passen de volgende typeringen het best?

Merkwaarden 2005

2004 Positie

Positie

%

Rabobank

%

Rabobank

Dichtbij

54

1

56

1

Betrokken

43

1

44

1

Toonaangevend

41

1

42

1

Dichtbij

58

1

60

1

Betrokken

46

1

47

1

Toonaangevend

44

1

44

1

Particulieren

Ondernemers

Bron: onderzoeksbureau Millward Brown Centrum

21


Ledenbeleid Het ledenbeleid van de Rabobank heeft als doel voor klanten en van en voor de gemeenschap te zijn. Verdere uitwerking het versterken van de ledenbetrokkenheid bij de van ledeninvloed en ledenzeggenschap is één van de belangrijkste doelstellingen in het ledenbeleid. lokale Rabobanken en het garanderen van ledeninvloed en ledenzeggenschap. De Rabobank wenst Medewerkers, management en bestuurders zullen nadrukkelijk op hun de coöperatieve gedachte om midden in de lokale coöperatieve gezindheid worden aangesproken. Eén van de kerntaken samenleving te staan en ‘dichtbij en betrokken’ te van de directie en het bestuur van de lokale banken zal bestaan uit het verankeren van de coöperatieve uitgangspunten in het dagelijks zijn, springlevend te houden. Met het oog daarop handelen van de medewerkers en het management van de bank. stellen steeds meer lokale Rabobanken een leden- Daarbij zal ook het aspect maatschappelijk verantwoord ondernemen raad in. Eind 2005 beschikten vijftig banken over een voorname plaats krijgen. een ledenraad. In 2006 zullen dat er naar verwachLedenparticipatie ting tussen de tachtig en honderd zijn. Dankzij de Om in het reilen en zeilen van een lokale Rabobank te kunnen participeledenraden zullen ledeninvloed en ledenzeggen- ren, kunnen leden worden verkozen tot bestuurslid, lid van de ledenraad of lid van de raad van commissarissen. Ook kunnen ze deelnemen aan schap steviger dan ooit binnen de Rabobank ledenpanels en klankbordgroepen rond bancaire of maatschappelijke verankerd zijn. Doelstellingen voor de komende thema’s, zoals het distributiebeleid, steun aan maatschappelijke projecten, jaren zijn een verdere uitbreiding en verdieping de ontwikkeling van de bancaire dienstverlening, klantsegmentering of van de persoonlijke verbinding tussen bank en de invulling van het lidmaatschap. De coöperatieve boodschap zal op lokaal niveau steeds meer rechtstreeks naar de leden en klanten worden leden en verdere optimalisering van de ledeningecommuniceerd via lokale internetsites en informatieve, op de regio vloed. Tevens zal steeds meer aandacht worden gerichte nieuwsbrieven. Het doel is nog meer mensen actief te betrekken besteed aan het coöperatief dividend: het onderbij de lokale Rabobank en haar sociaal-maatschappelijke activiteiten. steunen van maatschappelijke initiatieven in de samenleving waarin de lokale Rabobank actief is. Meer invloed: de ledenraden De schaalvergroting bij de lokale banken via onderlinge fusies is met name gericht op een professionelere benadering van de bovenkant van In het ledenbeleid lag aanvankelijk het accent op het werven van meer

de markt. Deze opschaling brengt ook risico’s met zich mee. De aloude

en meer betrokken leden. Het ledenaantal is sinds 2000 aanzienlijk

directe verbinding met de lokale gemeenschap zou door de beweging

gestegen: van 550.000 toen tot meer dan 1,5 miljoen in 2005. In 2004

naar een kleiner aantal grotere lokale banken onder druk kunnen komen

verschoof het accent in het ledenbeleid naar het organiseren van meer

te staan. Daarom is de afgelopen twee jaar binnen een groeiend aantal

concrete ledeninvloed. Leden zijn immers klanten die bevorderen en

gefuseerde lokale banken hard gewerkt aan het invoeren van ledenraden.

bewaken dat de Rabobank haar ambitie waarmaakt om een bank van en

Een ledenraad vormt een gekozen dwarsdoorsnede van het leden- en

Doelstellingen • Verdere verdieping ledenbetrokkenheid • Optimaliseren van de ledeninvloed • Ondersteunen van maatschappelijke initiatieven in de samenleving waarin de lokale Rabobank actief is

⊳

22


Ledenbeleid

klantenbestand en kan bij grotere banken wel uit meer dan vijftig leden

dueel voordeel zou moeten worden geboden. Hierover is in 2005 met

bestaan, afkomstig uit vele lagen en beroepsgroepen uit de lokale

de lokale Rabobanken nader van gedachten gewisseld. Uiteindelijk

gemeenschap. De ledenraad neemt het merendeel van de bevoegd-

werd in december 2005 gekozen voor het waarderen van betekenisvolle

heden van de algemene ledenvergadering over en komt door het jaar

klanten door middel van bancaire en niet-bancaire aanbiedingen,

heen vaker bij elkaar. De ledenraad heeft onder andere de bevoegdheid

bijvoorbeeld op het gebied van hypotheken en verzekeringen. Deze

commissarissen te benoemen en stelt de jaarrekening vast.

zullen onder meer via het ledenmagazine ‘U’ worden aangeboden.

Vanzelfsprekend wordt tussen ledenraad en directie ook gesproken over andere zaken, zoals de koers van de bank, het vestigingenbeleid en de

Ledenbank van het jaar

dienstverlening aan klanten. Daarnaast is de ledenraad betrokken bij de

In het verslagjaar werd voor de tweede maal de competitie ‘Ledenbank

selectie van en de uitkering aan lokale gemeenschapsprojecten uit het

van het jaar’ gehouden. Stond in 2004 de ledeninvloed centraal onder

Coöperatiefonds en bij de selectie van vormen van coöperatief dividend.

de titel ‘Leren van leden’, in 2005 luidde het thema ‘Door samenwerking dichtbij’. Uit de drie genomineerde lokale banken werd de Rabobank

Coöperatief dividend

Geldrop en Heeze-Leende gekozen tot winnaar. De bank begeleidde

De oorsprong van de coöperatieve Rabobank is terug te voeren op de

groepen starters op weg naar een succesvolle onderneming. Een werk-

overtuiging dat door samenwerking en bundeling van kracht er een

groep bestaande uit medewerkers en klanten bepaalde maandelijks

beter resultaat te boeken valt dan door individueel te opereren. Vandaar

welke activiteiten werden ondernomen. Oud-ondernemers fungeerden

dat de Rabobank een stukje van haar winst teruggeeft aan de gemeen-

als klankbord en adviseur voor de starters. Daarnaast waren succesvolle

schap waarin ze actief is in de vorm van coöperatief dividend. Lokale

ondernemers, andere starters, de Kamer van Koophandel en de

Rabobanken steken jaarlijks tientallen miljoenen euro’s in de verbetering

Ondernemersvereniging bij het project betrokken.

van de lokale economische, sociale en culturele omgeving, waarvoor geen directe tegenprestatie wordt verlangd. Dat varieert van weekend-

Ledenbeleid in de toekomst

scholen voor kansarme jongeren tot allerlei sportieve en culturele mani-

De lokale Rabobanken zijn volop bezig met een verdieping van het

festaties. Op landelijk niveau wordt zelfhulp, zelforganisatie en innoverend

ledenbeleid. Het verankeren van ledeninvloed en ledenzeggenschap en

ondernemerschap gestimuleerd via de Rabobank Foundation, het

het enthousiasmeren van echt betrokken leden vormen de kern van het

Projectenfonds en de Herman Wijffels Innovatieprijs. Ook op lokaal niveau

beleid. Meer en meer ledenraden zullen worden geïnstalleerd die als

worden steeds meer fondsen ingezet voor zelfhulp en zelforganisatie.

een betrokken klankbord fungeren voor directie en bestuur. Daarnaast

Zo toont de Rabobank dat aan haar kernwaarden ‘dichtbij’ en ‘betrokken’

zal de verscheidenheid aan initiatieven op het gebied van coöperatief

serieus invulling wordt gegeven.

dividend zichtbaarder worden gemaakt door deze initiatieven meer onder de aandacht van leden te brengen. Een belangrijke voorwaarde

Ledenloyaliteitsprogramma

bij dit alles is dat de coöperatieve uitgangspunten van de lokale banken

Het coöperatief dividend ten behoeve van de lokale gemeenschap kan

nadrukkelijker worden verankerd in competenties, houding en gedrag

worden gezien als collectief ledenvoordeel. De meerwaarde daarvan voor

van de medewerkers, managers, directies en besturen.

de individuele leden is dat zij de mogelijkheid hebben binnen hun lokale bank maximale invloed en zeggenschap uit te oefenen op de bestemming ervan. De afgelopen jaren is uitvoerig onderzocht of de leden via

Voor meer informatie

een ledenvoordeelsysteem behalve het collectieve voordeel ook indivi-

www.rabobankgroep.nl/leden

23


De mensen van de Rabobank Mensen maken de Rabobank. Al bijna 110 jaar. In het beleidskader ‘Mensen maken de bank’ staan de belangrijkste eisen Nu en in de toekomst. De wereld verandert snel en die nu en in de toekomst aan de Rabobankmedewerkers worden gesteld: klantfocus, bereidheid tot samenwerken en resultaatgerichtheid. de Rabobank Groep anticipeert daarop. VerandeVakkennis is daarbij essentieel. De ambities van de Rabobank Groep rende klantwensen, technologische vooruitgang, liggen op een hoog niveau en vragen breed ontwikkelde medewerkers het streven naar een duurzame samenleving, en managers, flexibiliteit, eigen verantwoordelijkheid en inzetbaarheid voor de lange termijn. internationalisering en bovenal een verscherpte concurrentie hebben vergaande consequenties De lokale Rabobank: groter en professioneler voor de bank en haar medewerkers. DistributieOnder de noemer Visie 2005+ is de afgelopen jaren een proces van kanalen en marketing- en kantoorformules moeten schaalvergroting bij de lokale banken gestart. In 2005 vonden 31 onderdoorlopend aan de actualiteit worden aangepast. linge fusies plaats, waarbij 71 banken waren betrokken. Voor 2006 staan zo’n dertig fusies op de rol, waarbij ruim 75 banken zijn betrokken. De markt vraagt een verhoogde professionaliteit. Het aantal lokale banken bedroeg ultimo 2005 248. Eind 2006 zullen dat Schaalvergroting van de lokale banken via onder- er naar verwachting circa 200 zijn. De fusiegolf zet zich komend jaar daarmee voort. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor de werkomgeving linge fusies maakt dit mogelijk, maar vergt ook bij lokale banken en de besturing ervan. Er is behoefte aan meer aangepaste ondersteuning vanuit Rabobank professionalisering, omdat veel specialistische functies van Rabobank Nederland. Operatie Service stelt Rabobank Nederland overgaan naar de lokale banken. Nederland in staat in die veranderende serviceOperatie Service behoefte te voorzien. Tegelijkertijd heeft de Rabobank een sterke internationale groeiambitie Rabobank Nederland realiseert via Operatie Service een nieuwe inrichting van de organisatie die naadloos aansluit op de vernieuwde uitgesproken. De focus van het personeelsbeleid structuur van de door opschaling groter geworden lokale banken. ligt voor de komende jaren dan ook op verhoging Operatie Service leidt voor deze lokale banken behalve tot een meer op maat gesneden, heldere ondersteuning ook tot lagere kosten. In 2005 van de kwaliteit van het management, instroom aan de bovenkant van de markt en internationale gaven de lokale banken overwegend aan de doorgevoerde wijzigingen in de dienstverlening te waarderen. oriëntatie.

Strategie en doelstellingen Een uitgebalanceerd en modern medewerkersbeleid gericht op hoge kwaliteit, grote mobiliteit en een meer variabele beloning op basis van performance management. De internationale groei en focus van de grootschaliger lokale Rabobanken op de bovenkant

van de markt zullen leiden tot substantieel meer senior management. • Meer internationaal georiënteerd management • Meer vrouwen op senior posities • Meer hoogopgeleide allochtone medewerkers in grootstedelijke gebieden

⊳

24



Natuurlijk verloop

De nieuwe CAO 2005-2007

Operatie Service beoogt een afname van het aantal fte’s met 1.200.

Medio 2005 werd met de bonden een nieuwe CAO afgesloten voor de

Deze personeelsreductie wordt gerealiseerd door natuurlijk verloop, het

periode 2005-2007. Daarin werd ingespeeld op tal van veranderingen in

niet verlengen van tijdelijke contracten, opzegging van contracten met

de arbeidsvoorwaarden waarmee de medewerkers begin 2006 te

externen en vervroegde uittreding van medewerkers. In 2005 zijn in het

maken hebben gekregen. Deze wijzigingen zijn het gevolg van nieuwe

kader van Operatie Service 509 fte’s uitgestroomd. Bij het maken van

wetgeving met betrekking tot VUT, (pré)pensioen, levensloop, een

afspraken over boventalligheid en herplaatsingsmogelijkheden werd

nieuw arbeidsongeschiktheidsbeleid, de introductie van de nieuwe

nauw samengewerkt met de medezeggenschapsorganen.

basisverzekering ziektekosten en veranderde fiscale regels rondom de overlijdensuitkering. Veel van deze wijzigingen zijn per 1 januari 2006 in

Personeelsbestand Rabobank Groep gedaald

werking getreden. In de nieuwe CAO zijn de gevolgen van deze nieuwe

Het personeelsbestand van de Rabobank Groep daalde in 2005 met in

wetgeving verwerkt. Het is gelukt om daarbij niet alleen reparatiemaat-

totaal 5.336 medewerkers tot 50.988. Gecorrigeerd voor de cijfers van

regelen te treffen, maar om ook vooral een volgende stap te zetten op

Interpolis steeg het aantal medewerkers met 487, voornamelijk door

weg naar verdere vernieuwing van het arbeidsvoorwaardenpakket. Op

groei in het buitenland. Arbeidsplaatsen vervielen met name bij lokale

een aantal punten loopt de Rabobank daarbij voorop. Bijvoorbeeld met

Rabobanken en bij Rabobank Nederland. Dat kwam vooral door het ver-

de introductie van een persoonlijk budget en door het bieden van meer

der uitvoeren van lopende efficiencyprogramma’s, door de toenemende

keuzemogelijkheden in de pensioenregeling. Door deze vernieuwing

digitalisering en de daarmee verbonden populariteit van elektronisch

krijgen medewerkers steeds meer een eigen verantwoordelijkheid voor

bankieren en door de lokale fusies. Bij Rabobank Nederland vervielen

de samenstelling van hun arbeidsvoorwaardenpakket en voor de conse-

banen in het kader van Operatie Service. Tegelijkertijd zijn ook nieuwe

quenties daarvan. Dit past in de ontwikkeling die de Rabobank voor ogen

banen ontstaan door nieuwe activiteiten en doordat taken vanuit de

heeft: medewerkers (meer) regisseur maken van hun eigen toekomst.

lokale banken overgedragen zijn naar Rabobank Nederland. Per saldo daalde het aantal werknemers bij Rabobank Nederland in 2005 met

Een duurzame relatie, geen baan voor het leven

ruim 100 tot 5.695.

In het personeelsbeleid gaat de Rabobank uit van een langdurige, bestendige en duurzame relatie met de medewerkers. Van hen wordt

Instroom van medewerkers

verwacht dat zij zich met plezier en succes en met inbreng van al hun

Om een continue vernieuwing te waarborgen, zijn ruim 3.000 nieuwe

talenten inzetten voor de bank en haar klanten. Mobiliteit is een

medewerkers in dienst getreden bij de Rabobank. Bij alle groeps-

belangrijke factor om de organisatie vitaal te houden. Steeds meer

onderdelen zijn hoger opgeleide medewerkers ingestroomd. Voor de

wordt dan ook actief gestuurd op doorstroom van medewerkers naar

toptalenten onder afgestudeerden zijn twee traineeprogramma’s van

verschillende groepsonderdelen en lokale banken. Hiermee wordt

start gegaan, met elk ongeveer twintig deelnemers.

vooral ingespeeld op de veranderende vraag vanuit de lokale banken. De schaalvergroting leidt tot de behoefte aan zwaardere management-

Afspiegeling van de maatschappij

posities, maar er is er ook vraag naar hoger opgeleide commerciële

De Rabobank wil een goede afspiegeling zijn van de maatschappij.

medewerkers en bedrijfsmanagementspecialisten.

De verschillende eigenschappen van mensen en culturen maken het

Bij gebleken geschiktheid bestaan er volop promotiekansen. Als een

eenvoudiger om in te spelen op de moderne klantwens en de verande-

medewerker op enig moment minder goed binnen zijn of haar functie-

ringen in de maatschappij. De laatste jaren wordt dan ook steeds meer

omschrijving past, terwijl zijn of haar talenten op een lager functie- en

aandacht besteed aan het werven van mensen van niet-Nederlandse

salarisniveau nog wel waardevol zijn voor de bank, dan is zogeheten

afkomst. Met name in de grote steden worden daartoe veel activiteiten

demotie mogelijk. Als er voor een medewerker niet langer plaats is

ontplooid, mede gezien de doelstelling van de Rabobank om ook

binnen de organisatie, dan kan de betreffende medewerker rekenen

marktaandeel in de grote steden te winnen. Inmiddels heeft 8,7% van

op uitgebreide ondersteuning bij het vinden van een nieuw carrière-

alle medewerkers van de Rabobank een niet-Nederlandse achtergrond.

perspectief elders.

Al een aantal jaren wordt actief gezocht naar mogelijkheden om méér

In ruil voor de inspanningen van medewerkers investeert de Rabobank

vrouwen in hogere functies te benoemen. En met succes: inmiddels is

substantieel in coaching en opleidingen en worden goede inspanningen

10% van het senior management vrouw, tegen 4% in 2000.

beloond met een uitstekend salaris en ruime secundaire arbeidsvoorwaarden.

⊳

25



Performance Management

aantal gebruikers van e-learning nam na de spectaculaire groei in 2004

In 2005 is een nieuwe belonings- en beoordelingssystematiek van start

ook in 2005 verder toe. In totaal werden er 77.500 (55.000) cursussen via

gegaan onder de naam Performance Management. Deze systematiek

internet aangeboden en werden er 25.000 (34.000) digitale examens

bevordert resultaatgericht (samen)werken door het afspreken van

afgelegd. Van de door Rabobank International in 2004 voor het eerst

heldere en meetbare doelstellingen en het daaraan koppelen van het

ontwikkelde e-learningprogramma’s maken thans medewerkers over de

vaste en variabele salaris. Begin 2005 werden de doelen voor 2005 met

hele wereld gebruik.

alle individuele medewerkers afgesproken. Gedurende het jaar is op verschillende momenten door manager en medewerker stilgestaan bij

Stagiairs bij de Rabobank Groep

deze afspraken. In 2006 volgt de eerste beloning op basis van de nieuwe

De Rabobank geeft veelbelovende studenten graag de mogelijkheid

systematiek. Binnen de Rabobank Groep werken meer onderdelen met

om door middel van een stage te ervaren hoe uitdagend werken bij de

een vorm van prestatiebeoordeling en variabele beloning, zoals Robeco

Rabobank Groep kan zijn.

en Alex.

In 2005 kregen 937 studenten een stagecontract bij de Rabobank Groep aangeboden; 801 studenten kwamen bij een lokale bank terecht en de

Investeren in inzetbaarheid

andere 136 studenten bij Rabobank Nederland.

Een persoonlijk ontwikkelingsplan is vooral in deze tijden, met de vele

Ruim de helft van de stagiairs op organisatieniveau volgt een

veranderingstrajecten en fusies, belangrijk. Werkgevers en medewerkers

hbo-opleiding (59% van de vrouwen en 50% van de mannen).

hebben wederzijds belang bij een zo breed mogelijke inzetbaarheid van

Kijken we naar de stagecontracten bij Rabobank Nederland dan verschuift

de medewerker. Om hieraan inhoud te geven wordt in overleg tussen

het opleidingsniveau van hbo naar wo: 75% van de mannen volgt

de medewerker en zijn leidinggevende een op de persoon van de

wetenschappelijk onderwijs, terwijl dat percentage bij vrouwen 56% is.

medewerker toegesneden ontwikkelingsplan opgesteld. Voor het

De meeste stagiairs zijn van autochtone afkomst; 13% is allochtoon.

opstellen van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) zijn er zowel voor medewerkers als voor managers praktische hulpmiddelen beschikbaar.

Medewerkers tevreden over werken bij Rabobank

In 2005 had 62% van de medewerkers van Rabobank Nederland en de

De algemene tevredenheid met het arbeidsklimaat heeft zich in 2005

lokale banken een POP, tegenover 72% in 2004. Deze teruggang had

op een hoog niveau weten te handhaven. In 2005 was in de Periodieke

vooral te maken met de invoering van Performance Management,

Opiniepeiling Identiteit en Arbeidsklimaat 81% (2004: 85%) van alle

waardoor onderscheid gemaakt werd tussen ontwikkelingsactiviteiten

medewerkers het (helemaal) eens met de stelling ‘alles overwegend ben

met een planningshorizon van 1 jaar en die met een horizon van 2-5

ik als medewerker tevreden over het werken bij de Rabobank’. Dit is

jaar. Vanwege de bruikbaarheid van het nieuwe materiaal wordt een

gezien de vele wijzigingen binnen Rabobank Nederland en de storm-

stijging voorzien van het percentage medewerkers met een POP in 2006.

achtige ontwikkelingen bij de lokale banken een bijzonder verheugend resultaat. De Rabobank scoort op dit punt beduidend beter dan de

Opleidingen van groot belang

externe benchmark van veertig grote ondernemingen (75%) en de

De Rabobank maakt in haar opleidingsaanbod onderscheid tussen

benchmark van bedrijven in de financiële sector (72%). De hoge

functionele, carrièregerichte en managementopleidingen. De koers is

tevredenheid met het arbeidsklimaat uit zich ook in het lage ziekte-

de afgelopen jaren verlegd van pure kennisoverdracht naar verbetering

verzuim, dat in 2005 verder daalde van 3,8% naar 3,7%.

van de managementkwaliteit en verhoging van de commerciële slagkracht. De Wet financiële dienstverlening bepaalt de komende jaren welke kennis beschikbaar moet zijn in de klantbediening. De Rabobank


is voorbereid op deze nieuwe wetgeving.

www.rabobankgroep.nl/werken

In 2005 volgden medewerkers 94.500 (90.000) opleidingen. Hiermee

Meer informatie over medewerkers in maatschappelijk jaarverslag:

was een bedrag van EUR 68,7 (69,0) miljoen gemoeid. Dit is 2,6% (2,7%)

www.rabobankgroep.nl/duurzaamheid

van de loonsom. Steeds vaker studeren medewerkers via internet. Het

⊳

26



Verdeling aantal medewerkers Rabobank Groep Nederland

Buitenland

Totaal 2005

Totaal 2004

33.797

-

33.797

33.855

retailbankbedrijf

1.345

4.644

5.989

5.575

Vermogensbeheer en beleggen

Binnenlands retailbankbedrijf Wholesalebankbedrijf en internationaal

1.430

532

1.962

2.028

Leasing

891

2.252

3.143

2.844

Vastgoed

336

-

336

302

-

-

-

5.823

Verzekeren Ondersteunende eenheden en overig Rabobank Groep Ziekteverzuim Medewerkerstevredenheid Opleidingsinvesteringen (in miljoenen euro’s)

5.761

-

5.761

5.897

43.560

7.428

50.988

56.324

3,7%

3,8%

81,0%

85,0%

68,7

69,0

27


Kernactiviteiten

De kernactiviteiten het geheel is meer dan de som der delen De Rabobank Groep is een financiële dienstverlener op coöperatieve grondslag die uitgaat van het allfinanzconcept. Aan de basis hiervan staat het binnenlands retailbankbedrijf van de lokale Rabobanken. Het concept wordt gecompleteerd door de specialistische kennis en activiteiten van andere groepsonderdelen.

De activiteiten van deze onderdelen hebben betrekking op: - wholesalebankieren - in Nederland en wereldwijd - met een speciale focus op de (internationale) food & agriwereld; - internationaal retailbankieren; - vermogensbeheer en beleggen; - leasing; - vastgoed; - verzekeren. Dankzij nauwe samenwerking tussen de groepsonderdelen is er sprake van een grote mate van synergie binnen de Rabobank Groep: het geheel is meer dan de som der delen.

Binnenlands retailbankbedrijf Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf Vermogensbeheer en beleggen Leasing Vastgoed Verzekeren ⊳

28


Kernactiviteiten

Lokale Rabobanken en Obvion

Binnenlands retailbankbedrijf Het was geen makkelijk jaar voor het binnenlands de agrarische sector. In 2005 zijn ook belangrijke stappen gezet op het gebied van verzekeren in samenwerkingen met Eureko. Dit resulteerde retailbankbedrijf. De dominante marktposities in in een breder productaanbod voor klanten. het midden- en kleinbedrijf, de agrarische sector en op het gebied van sparen en hypotheken zijn Toename aantal klantcontactpunten behouden. Met name op de hypotheekmarkt De ‘dichtbijbank’, dat is wat de lokale Rabobanken voor hun klanten nam het marktaandeel enigszins af door een felle willen zijn en blijven. Het aantal fysieke klantencontactpunten steeg in 2005 met 2% tot 3.031. Door fusies nam het aantal lokale banken af van concurrentiestrijd. Dit leidde bovendien tot licht 288 tot 248. Het aantal kantoren daalde met 50 tot 1.249. Die afname werd afgenomen marges. De nettowinst verbeterde echter meer dan gecompenseerd door een stijging van het aantal overige met 35% tot EUR 1.024 miljoen, onder meer door contactpunten, waaronder veel contactvestigingspunten in zorgcentra. Het in 2004 gepresenteerde nieuwe vestigingenbeleid is in het verslagincidentele resultaten. jaar verder uitgevoerd. De kantoren zijn volgens verschillende concepten ingericht, waarbij de klant afhankelijk van de behoefte, terechtkan

Markt en klanten

voor specialistisch of voor meer gestandaardiseerd advies.

Het in 2004 voorzichtig ingezette economische herstel in Nederland

de geldautomaat. Deze kan onder meer worden ingezet bij evenemen-

kreeg pas in de tweede helft van 2005 een vervolg. De groei van de

ten als braderieën, concerten en sportwedstrijden. De toename van het

wereldeconomie vlakte wat af met als gevolg dat de Nederlandse export

gebruik van de directe kanalen in de afgelopen jaren zette zich ook in

gas moest terugnemen. De koopkracht daalde en het consumenten-

2005 voort. Met maandelijks circa 2,2 miljoen unieke bezoekers behoort

vertrouwen bleef onveranderd laag. Hierdoor kon de Nederlandse

de website van de Rabobank tot de best bezochte banksites in Europa.

economie slechts marginaal groeien.

De Rabobank stimuleert het gebruik van de virtuele kanalen onder

Het afgelopen jaar woedde er in de financiële dienstverlening een hevige

meer door het geven van cursussen aan ouderen.

In augustus 2005 introduceerde de Rabobank als eerste bank de rijden-

strijd op de hypotheekmarkt, waardoor de marges onder druk stonden. Veel klanten profiteerden van de historisch lage rente en stuwden daar-

Particulieren

mee de hypotheekmarkt naar een ongekend hoog niveau. In 2005 werd

De helft van alle huishoudens in Nederland bankiert bij de lokale

in Nederland voor een recordbedrag van EUR 113 miljard aan nieuwe

Rabobanken. De lokale Rabobanken bieden particulieren een compleet

hypotheken en oversluitingen gerealiseerd, een stijging van 24% ten

pakket financiële diensten afgestemd op hun behoeften. De afgelopen

opzichte van 2004.

jaren is veel geïnvesteerd in het realiseren van een verschuiving van

De totale kredietverlening van het binnenlands retailbankbedrijf nam met

productsegmentatie naar klantsegmentatie. Dat deze verschuiving

9% toe tot EUR 200,7 (183,6) miljard. Hiervan was 70% afkomstig van

succesvol is verlopen, blijkt onder meer uit een onderzoek van

particulieren, 19% van handel, industrie en dienstverlening en 11% van

Incompany naar klanttevredenheid onder consumenten in de sector

Strategie en doelstellingen Streven naar marktleiderschap in alle sectoren van de financiële dienstverlening in Nederland. De ‘dichtbijbank’ van Nederland zijn en blijven, zowel fysiek als virtueel.

• Rapportcijfer klanttevredenheid minimaal 7,5 • Uitbreiden fysieke contactpunten naar circa 3.200 • Efficiencyratio van 67%

⊳

29


Kernactiviteiten: binnenlands retailbankbedrijf

zakelijke dienstverlening. Private bankingklanten van de lokale banken

Bedrijven

(vermogen of inkomen > EUR 80.000) waardeerden de dienstverlening

Samenwerking in het zakelijke segment loont. In de 2005-uitgave van

zeer. De Rabobank kwam uit het onderzoek als de op één na de beste

Cijfers & Trends, waarin de Rabobank 75 branches onder de loep neemt,

bank. De eerste plaats ging naar dochter Schretlen & Co. De lokale

stond samenwerking centraal. Ongeveer een kwart van alle bedrijven is

Rabobanken lieten daarmee alle andere gerenommeerde private banken

aangesloten bij een samenwerkingsverband. Door krachten te bundelen

ruim achter zich. Ook de klanttevredenheid van alle particuliere klanten

kunnen kostenvoordelen worden behaald en verbeteringen worden

in het algemeen nam toe van 7,3 in 2004 naar 7,4 in 2005.

bereikt in het eigen aanbod van producten en diensten. De lokale Rabobanken werken voor de bediening van de zakelijke klanten

De particuliere kredietverlening groeide in het verslagjaar met 11%

nauw samen met de relatiemanagers en productspecialisten van

tot EUR 141,7 (128,0) miljard. De groei werd met name gerealiseerd bij

Rabobank Nederland Corporate Clients (RNCC), Rabobank International

de hypothecaire kredietverlening. Die steeg met EUR 14 miljard tot

en De Lage Landen. Hierdoor ontstaat een goede mix van lokale kennis

EUR 137,8 miljard.

en productdeskundigheid. Dat deze samenwerking loont, blijkt uit de onderscheiding ‘Bank van het Jaar’ die de Rabobank van ondernemers

Hevige concurrentie op de hypotheekmarkt

ontving voor de kwaliteit van de zakelijke dienstverlening.

De enorme groei op de hypotheekmarkt waarmee de lokale banken in

De zakelijke kredietverlening steeg in 2005 met EUR 3,5 miljard tot

het verslagjaar te maken kregen, ging gepaard met een ongekend felle

EUR 59,1 miljard. Dit is een stijging van 6%. Het percentage (zeer) tevreden

concurrentie. De groei van 14% was fors, maar omdat de markt sneller

klanten zat eveneens in de lift en steeg van 78% in 2004 naar 80% in 2005.

groeide, daalde het marktaandeel van 20,6% naar 18,9%. Obvion, de joint venture van de Rabobank en het ABP die hypotheken verkoopt via

Midden- en kleinbedrijf

het intermediair, zag zijn marktaandeel dalen met 0,5 procentpunt tot

Een aantal sectoren in het midden- en kleinbedrijf (MKB) had in de

4,1%. Het gezamenlijke marktaandeel van de lokale Rabobanken en

afgelopen jaren te lijden onder economische tegenwind. MKB-bedrijven

Obvion kwam in 2005 uit op 23,0% (25,2%).

die sterk op het buitenland waren gericht hadden profijt van de nog

De groei op de hypotheekmarkt werd vooral gerealiseerd door over-

steeds toenemende export maar bedrijven die gericht waren op de

sluitingen. Veel klanten profiteerden van de historisch lage rente en

binnenlandse consument hadden het zwaar. Voor deze laatste bedrijven

sloten de hypotheek over tegen een lager tarief. In 2004 gebeurde dit

was ook 2005 een matig jaar voornamelijk door het gebrek aan consu-

veelal met een korte rentevaste looptijd, maar omdat dit bij een stijgende

mentenvertrouwen, door de dalende koopkracht en door een prijzenslag

rente risico’s met zich meebrengt, werden klanten in het verslagjaar

in een aantal sectoren. Daarnaast nam de klantentrouw af. Niettemin

gestimuleerd de rente voor een langere periode vast te zetten. Zo werden

hebben de meeste ondernemingen in het MKB zich aangepast aan

er nieuwe renteperioden van 20, 25 en 30 jaar geïntroduceerd en werden

deze economische situatie door de interne processen en personele

acties gevoerd waarbij klanten een hogere korting werd geboden als ze

bezetting te optimaliseren. Dat er ook in een moeilijke markt nog

bereid waren de rente voor een langere periode vast te zetten. Ook werd

voldoende kansen zijn, bewijst het feit dat in het afgelopen jaar 75.000

in de laatste maanden van het jaar een en hetzelfde tarief gehanteerd

startende bedrijven konden worden genoteerd waarbij met name de

voor hypotheken met een rentevaste looptijd van 6 tot en met 11 jaar.

zakelijke dienstverlening in het oog sprong. Het aantal MKB-bedrijven in 2005 groeide met 3,6% tot 690.000. Ook het aantal klanten bij de lokale

Marktaandeel sparen in de lift

Rabobanken nam toe, maar deze toename hield geen gelijke tred met

De Nederlandse spaarmarkt groeide het afgelopen jaar met 5% tot

de groei van het aantal MKB-bedrijven.

EUR 209 miljard. Het leeuwendeel van de groei werd gerealiseerd bij internetsparen. In de laatste maanden van het jaar daalden de vaste

Marktaandeel MKB

deposito’s als gevolg van de deblokkering van de spaarlonen.

De lokale Rabobanken waren het afgelopen jaar veruit marktleider in

Het marktaandeel sparen van de Rabobank Groep steeg in 2005 met

het MKB-segment. Het marktaandeel daalde licht met 2 procentpunt,

0,8 procentpunt tot 39,4%. Hiervan is 37,1% afkomstig van de lokale

als gevolg van de toegenomen concurrentie, maar is met 38% nog altijd

banken en 2,3% van Roparco, de spaarbank van de Robeco Groep.

stevig. Dit blijkt uit een marktonderzoek van TNS NIPO. De verwachting

Ultimo 2005 bedroeg het totaal aan spaargelden bij de Rabobank Groep

is dat de lokale Rabobanken door de hernieuwde focus van concurrent-

EUR 86,2 (78,3) miljard. Het grootste deel daarvan, EUR 77,7 (71,9) miljard,

banken op het MKB de komende jaren alle zeilen zullen moeten bijzetten

is toevertrouwd aan de lokale Rabobanken.

om het marktaandeel vast te houden. De concurrentie was met name voelbaar in de sector bouw en in de groothandel.

⊳

30



iDEAL: betalen via internet makkelijker én veiliger

op dit startersnetwerk zijn zeer positief en leverden de Rabobank

Het aantal betalingen via internet is de laatste jaren sterk gestegen.

Geldrop en Heeze-Leende in 2005 de titel Ledenbank van het jaar op.

Om de veiligheid te garanderen en om betalingen via acceptgiro en eenmalige machtigingen te vervangen, is gekozen voor een nieuwe

Kredietverlening +5%

betaalstandaard. In samenwerking met andere grootbanken is iDEAL

De kredietverlening in de handel, industrie en dienstverlening nam in

geïntroduceerd, de nieuwe betaalstandaard op internet. iDEAL betekent

het verslagjaar met 5% toe tot EUR 37,5 (35,6) miljard. De kredietverlening

een belangrijke vernieuwing voor ondernemers in het retailsegment

aan de sectoren transport, gezondheidszorg, recreatie en vastgoed nam

dat sterk in ontwikkeling is. Het is de verwachting dat consumenten

bovengemiddeld toe. De kredietverlening aan de groothandel en

dankzij deze nieuwe standaard meer via internet zullen kopen. Een

bouwbedrijven nam echter af. De toevertrouwde middelen namen licht

belangrijk voordeel voor de ondernemer is de garantie dat betalingen

toe onder meer door een terughoudend investeringsbeleid.

tijdig binnen zijn. Dit is ook van belang voor bijvoorbeeld stichtingen ten behoeve van goede doelen. Ook zij maken om deze reden gebruik

Food & agrisector

van iDEAL.

De Rabobank is van oorsprong een bank van en voor boeren en tuinders. Ook vandaag de dag is de food & agrisector voor de Rabobank van

Investeren in ondernemerschap

groot belang. Deze sector bestaat uit de primaire landen tuinbouw en

Eind 2005 lanceerde de Rabobank een nieuwe zakelijke advertentie-

de toeleverende en verwerkende bedrijven. In de food & agrisector is

campagne met als boodschap: Rabobank investeert in ondernemer-

momenteel sprake van een consolidatieslag die leidt tot schaalvergroting

schap. De visie van de Rabobank is dat niet de kortetermijnwinst

en vergaande automatisering. In de primaire sector zullen grootschalige,

centraal staat, maar het succes op langere termijn. Ondernemingen die

sterk gespecialiseerde bedrijven een steeds groter deel van de voedsel-

vooruitkijken en zich steeds aanpassen hebben ook betere kansen op

en bloemenproductie voor hun rekening nemen. Ook in de toeleverende

een gezonde en duurzame ontwikkeling. Door het bieden van een

en verwerkende schakels is dit aan de orde.

compleet dienstenpakket en extra financiële ondersteuning willen de lokale banken deze ondernemers de ruimte geven om hun ambities te

Voor de lokale Rabobanken betekent dit dat het aantal food & agriklanten

realiseren. Daarnaast investeert de Rabobank in creatieve ondernemers

blijft afnemen, maar dat de gemiddelde financiering per onderneming

via (innovatieve) fondsen en ondernemersprijzen, zoals de Herman

zal stijgen. Verder is merkbaar dat er behalve aan de meer gestandaardi-

Wijffels Innovatieprijs.

seerde dienstverlening meer behoefte zal zijn aan risicodragende producten en hedge-instrumenten. Sale & leasebackconstructies worden

Veel aandacht voor startende ondernemer

in de glastuinbouw en de varkenshouderij een vertrouwd begrip, even-

Het aantal startende ondernemers nam in 2005 toe, ondanks de matige

als rentederivaten. De bank wordt vaker en nadrukkelijker gevraagd om

economische omstandigheden. Bijna de helft van de startende onder-

in te spelen op en mee te denken over een aantal ontwikkelingen.

nemers vestigt zich in de grote steden. Het succesvol starten van een

Bedrijfsverplaatsingen en spronginvesteringen zijn in toenemende mate

onderneming is niet eenvoudig. Een steuntje in de rug is daarom altijd

aan de orde. De toenemende beweeglijkheid van opbrengstprijzen

welkom. De Rabobank wil dit steuntje graag geven, niet alleen financieel,

vraagt om producten op maat.

bijvoorbeeld via microkredieten en de springplankhypotheek, maar ook door het openstellen van haar netwerk. Rabobank Amsterdam richtte

In de komende jaren zullen naar verwachting veel agrariërs hun bedrijfs-

samen met Stadsdeel Zuidoost en de gemeente Amsterdam een micro-

activiteiten beëindigen. Om deze klanten voor de Rabobank te behouden,

kredietenfonds op voor de wijk Zuidoost. Kleine ondernemers uit deze

wordt nauw samengewerkt met Private Banking. Ook de jonge agrariërs

wijk komen vaak niet in aanmerking voor reguliere financiering omdat

die een bedrijf overnemen vormen een belangrijke groep voor de bank

ze als een risicogroep worden gezien. Met behulp van dit fonds kunnen

en de sector. Rabobank is dan ook hoofdsponsor van het Nederlands

ze kleine kredieten krijgen met een looptijd van maximaal 5 jaar.

Agrarisch Jongeren Kontakt. Voor jonge klanten met een stevige strate-

Diverse lokale banken hebben dit initiatief inmiddels opgepakt.

gie voor de toekomst, maar ook voor klanten die hun activiteiten willen

De Rabobank Geldrop en Heeze-Leende helpt startende ondernemers

afbouwen, is het Rabo Grond Waarde Plan ontwikkeld. Agrarische

door regelmatig bijeenkomsten en workshops te organiseren waarin de

ondernemers die beschikken over eigen grond kunnen bij deze vorm

startende ondernemer in contact wordt gebracht met ervaren (oud-)

van financiering een aflossingsvrije lening krijgen, waarbij de grond als

ondernemers. Door de uitwisseling van kennis, contacten en ervaring

onderpand dient.

heeft de startende ondernemer een grotere kans op succes. De reacties

⊳

31



Food & agri-expertise

mestopslag veel aandacht voor vergistinginstallaties. Co-vergisting van

Om goed op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in de agrarische

mest met ander organisch materiaal is praktijkrijp voor veehouderijen.

sector beschikt Rabobank Nederland over een speciale afdeling Food & Agri waarin alle expertise is gebundeld. Klanten, lokale banken en het

Voor agrarische ondernemers die willen investeren in innovatie, duur-

internationale netwerk van de Rabobank kunnen van deze kennis

zaamheid en schaalvergroting heeft de Rabobank in 2005 speciaal de

profiteren. Het delen van deze kennis vindt onder meer plaats door

Rabo Groei & Innovatie Lening geïntroduceerd. Deze lening van

middel van presentaties en studies over uiteenlopende onderwerpen.

maximaal EUR 1,5 miljoen biedt agrariërs een financieringsoplossing

De handelsstromen zijn in de Flower Map in beeld gebracht en gepre-

indien kapitaalintensieve investeringen niet voldoende zekerheden

senteerd op de Hortifair. De studie Tussen Passie en Pressie voor de

geven. De lening is gegarandeerd door de Stichting Garantiefonds

Nederlandse melkveehouderij heeft op veel seminars in het land

Rabobanken, die in het leven is geroepen om bedrijfsactiviteiten van

centraal gestaan. Een ander voorbeeld is de analyse van de effecten van

de leden van de lokale Rabobanken te stimuleren.

de herziening van het suikerregime. Via presentaties in diverse Europese landen zijn klanten op de hoogte gebracht van de consequenties van

Kredietverlening food & agri +8%

deze herziening.

De kredietverlening aan de food & agrisector nam relatief sterk toe met 8% tot EUR 21,5 (20,0) miljard. De primaire agrarische sector nam het

Uiteraard kreeg ook de vogelgriep de nodige aandacht. Door middel van

grootste deel van de groei voor zijn rekening met een stijging van 15%

een risicoanalyse werd inzichtelijk gemaakt welke risico’s klanten - maar

tot EUR 17,8 (15,4) miljard. De groei is met name te signaleren in de

ook de lokale Rabobanken - kunnen lopen indien de vogelgriep zich in

dienstverlening aan de akkerbouwsector, de melkveehouderij en de

Nederland verspreidt en welke mogelijkheden er zijn om die risico’s te

glastuinbouw, sectoren die ook sterk in de belangstelling van andere

minimaliseren.

financiële dienstverleners lijken te staan. De andere sectoren bleven nagenoeg onveranderd. De kredietverlening aan de varkenshouderij

Het kenniscentrum onderzoekt daarnaast ook waar groeimogelijkheden

daalde licht. De lokale Rabobanken slaagden er het afgelopen jaar in om

liggen. Zo is een studie gedaan van de markt voor biobrandstoffen die

meer grotere leningen te verstrekken door meer gespecialiseerde aan-

een enorme potentie heeft. Dit biedt boeren grote mogelijkheden, maar

dacht voor de grotere bedrijven in deze sectoren en door uitstekende

vergt ook de nodige financieringen. Het kenniscentrum informeert en

samenwerking van diverse specialismen binnen de Rabobank Groep.

adviseert klanten hierover.

In toenemende mate is te zien dat de Rabobank erin slaagt om maatwerk voor grote bedrijfsuitbreidingen aan te bieden waarin optimaal

Marktaandeel agrarische sector stabiel

gebruikgemaakt wordt van vernieuwende oplossingen. De sale & lease-

Het marktaandeel in de agrarische sector bleef in 2005 nagenoeg stabiel

backconstructie, waarmee aanzienlijke voordelen voor ondernemers

op 83% (84%), ondanks de - vooral in de tuinbouw - toegenomen

behaald kunnen worden, is daar een voorbeeld van.

concurrentiedruk. Naast het marktaandeel is ook de tevredenheid onder agrarische klanten onderzocht. De tevredenheid van klanten in de food & agrisector steeg in 2005 aanzienlijk. Het percentage klanten dat zegt ‘zeer tevreden’ te zijn over de Rabobank steeg van 86 naar 93.

Financieel Nettowinst +35% De nettowinst van het binnenlands retailbankbedrijf steeg met 35%

Innovatie belangrijk, ook in de agrarische sector

tot EUR 1.024 miljoen. De baten namen met EUR 258 miljoen toe tot

Ook voor de agrarische sector is het belangrijk om te blijven zoeken naar

EUR 5.431 miljoen. Dit is een stijging van 5%. Het grootste deel van de

innovaties in producten, diensten, processen en duurzaamheid. Bijna

baten, 77%, bestaat uit renteresultaat. Deze post steeg met 6% tot

driekwart van de agrarische bedrijven is bezig om de eigen bedrijfspro-

EUR 4.176 (3.949) miljoen. De groei van het renteresultaat bleef daarmee

cessen te optimaliseren en ruim de helft wil de producten en diensten

achter bij de groei van de kredietverlening en spaargelden. Dit is vooral

verbeteren. Ook externe factoren hebben invloed. De sterk gestegen

toe te schrijven aan lagere marges als gevolg van een afvlakkende yield-

energieprijzen van de afgelopen periode dwingen met name de glas-

curve en de toegenomen concurrentie op de hypotheekmarkt.

tuinbouw naar oplossingen te zoeken die leiden tot een lager energie-

Veel particulieren en bedrijven profiteerden het afgelopen jaar van de

verbruik. Deze sector wordt dan ook als de meest innovatieve beschouwd.

lage hypotheekrente en hebben hun hypotheeklening geherfinancierd

Goede voorbeelden zijn de kas als Energiebron en De Gesloten Kas,

tegen een lager tarief. De vergoeding die zij daarvoor betaalden, de

initiatieven waarbij de Rabobank nauw betrokken is. In de veehouderij is

boeterente, nam daardoor toe. Dit zijn tijdelijke extra rentebaten die in

er door de stijging van de energiekosten en door de noodzaak van meer

de toekomst echter resulteren in lagere baten. Om dit effect deels te

⊳

32


neutraliseren zijn derivatencontracten, die gekoppeld waren aan de


Ambities en vooruitzichten 2006

hypothecaire leningen, eveneens vervroegd afgelost, wat resulteerde in verliezen. Per saldo bleef een stijging van het renteresultaat over.

Voor 2006 is klanttevredenheid een belangrijk speerpunt. De lokale

In het renteresultaat van 2004 is een incidentele last opgenomen met

Rabobanken zullen laten zien dat de hoge kwaliteit van de dienstverle-

betrekking tot de beleggingsportefeuille.

ning gehandhaafd blijft, ondanks de schaalvergroting via onderlinge

De provisiebaten stegen met 4% tot EUR 1.205 (1.156) miljoen. De toe-

fusies. Het aantal klantcontactpunten zal immers blijven groeien en de

name is te danken aan het verbeterde beursklimaat dat resulteerde in

mogelijkheden voor virtueel bankieren zullen eveneens worden uitge-

hogere effectenprovisies. Daarnaast namen ook de provisies uit hoofde

breid. Ook de servicegerichtheid zal verder toenemen, vooral door goed

van betalingsverkeer en assuranties toe.

te luisteren naar de klant en advies te geven op de momenten die voor de klant belangrijk zijn. De lokale Rabobanken willen daarnaast hun

Daling bedrijfslasten

dominante marktaandelen vasthouden en zo mogelijk uitbreiden en

De bedrijfslasten daalden met 1% tot EUR 3.735 (3.754) miljoen.

voorts hun positie aan de bovenkant van de particuliere en zakelijke

De daling is te danken aan lagere overige bedrijfslasten; de personeels-

markt en in de grote steden versterken. Voor 2006 is de verwachting dat

kosten stegen met 8% tot EUR 1.990 (1.836) miljoen. Hogere pensioen-

de rentemarge verder zal afkalven. De baten, die voor het grootste deel

lasten, reguliere loonsverhogingen en hogere kosten voor de inhuur

uit renteresultaat bestaan, zullen daardoor onder druk komen te staan.

van extern personeel zijn de belangrijkste oorzaken van de stijging. Het aantal interne fte’s nam in het verslagjaar marginaal af tot 28.909. De overige bedrijfslasten daalden met EUR 173 miljoen tot EUR 1.745


miljoen. Dit is een daling van 9% en die onder meer ontstaat door lagere

www.rabobankgroep.nl en www.obvion.nl

doorbelaste kosten vanuit Rabobank Nederland en door lagere afschrijvingen. De efficiencyratio (totale bedrijfslasten/totale baten) verbeterde in het verslagjaar 68,8% (72,6%).

Risicokosten omlaag

Resultaten (in miljoenen euro’s)

2005

2004

Mutatie

De post waardeveranderingen nam met EUR 72 miljoen af tot EUR 175

Rente

4.176

3.949

6%

miljoen. De dotatie in procenten van de gemiddelde risicogewogen

Provisie

1.205

1.156

4%

posten bedroeg 14 basispunten. Dit is 7 basispunten lager dan in 2004

Overige baten

50

68

-26%

en reflecteert de verbeterde kredietportefeuille die voor het grootste deel

Totale baten

5.431

5.173

5%

uit particuliere financieringen bestaat.

Personeelskosten

1.990

1.836

8%

Overige bedrijfslasten

1.745

1.918

-9%

Het bedrijfsresultaat voor belastingen nam met 30% toe tot EUR 1.521

Totale bedrijfslasten

3.735

3.754

-1%

(1.172) miljoen. Indien gecorrigeerd wordt voor de hiervoor genoemde

Brutoresultaat

1.696

1.419

20%

incidentele resultaten, dan resteert een stijging van 13%.

Waardeveranderingen

175

247

-29%


1.521

1.172

30%

Nettowinst

1.024

757

35%

14

21

-33%

Risicokosten (in basispunten) Balansgegevens (in miljarden euro’s)

31-dec-05 31-dec-04

Balanstotaal

219,8

201,5

9%

Kredietverlening private sector

200,7

183,6

9%

77,7

71,9

8%

Spaargeld Totaal gewogen posten

132,8

124,9

6%

28.909

28.970

0%

Hypotheken

23%

25%

Agrarische sector

83%

84%

Handel, Industrie en Dienstverlening

38%

40%

Sparen

39%

39%

Aantal fte’s Marktaandelen

33


Kernactiviteiten

International wholesale- en retailbanking met een focus op food & agri

Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf In 2005 realiseerden het wholesalebankbedrijf en De in 2005 aangekondigde acquisitie van de Community Bank of het internationaal retailbankbedrijf een nettowinst- Central California werd begin 2006 afgerond. Daarnaast werd in 2005 gestart met een uitbreiding van de agrarische activiteiten in Brazilië. stijging van 3% tot EUR 573 (555) miljoen. Deze De eind 2004 aangekondigde strategische samenwerking met de Turkse prestatie werd neergezet in een sterk concurreSekerbank is begin 2006 afgeketst. Het is de intentie van de Rabobank rende markt die zich kenmerkte door margedruk. om een meerderheidsbelang te verkrijgen ter versterking van de internationale retailactiviteiten. Begin 2006 besloot echter het pensioenfonds Global Financial Markets ontwikkelde zich over van Sekerbank - de grootste aandeelhouder - af te zien van verkoop van de gehele lijn positief. Medio 2005 integreerde dit de aandelen aan de Rabobank. onderdeel de activiteiten van Rabo Securities op het gebied van equities en equityderivaten in zijn Markt en klanten operaties. De afdeling Corporate Finance liet een De wereldeconomie liet in 2005 wederom een gezonde groei zien. gematigd jaar zien, mede door de gewijzigde Amerika en Azië droegen hier positief aan bij, terwijl Europa opnieuw focus van Structured Finance. In dezelfde periode achterbleef. In Europa ging in 2005 de stijging van de korte rente van het jaar werd Gilde Investment Management gepaard met een daling van de lange rente, waardoor de yieldcurve wat afvlakte. Ook in de Verenigde Staten was sprake van een afvlakking verkocht aan het zittende management. van deze curve door de sterke stijging van de korte rente. Het wereldwijde overaanbod van liquiditeiten leidde tot een toename van de concurrentie en verkrapping van de marges. Dit was vooral merkbaar bij de kredietverlening en bij de activiteiten van Global Financial Markets. Toename kredietverlening met 20% De totale kredietverlening aan de private sector steeg met EUR 9,2 miljard tot EUR 54,2 (45,0) miljard. De toename van de kredietverlening in de Amerikaanse regio droeg hier sterk aan bij. De kredietverlening steeg hier met meer dan 30%, voor een groot deel als gevolg van de appreciatie van de dollar.

Strategie en doelstellingen Versterken van de wholesaleactiviteiten in de food & agrisector wereldwijd door middel van autonome groei en selectieve overnames. Versterken van de positie in de Nederlandse grootzakelijke markt. Streven naar structurele groei van de internationale retailactiviteiten en bereiken van vooraan-

staande marktposities in landen waar sprake is van een aanzienlijk potentieel in de food & agrimarkten. • Op lange termijn is de bijdrage van de internationale retailactiviteiten aan de nettowinst even groot als die van de wholesaleactiviteiten • Jaarlijkse stijging van de nettowinst van 10 -15%

⊳

34


Kernactiviteiten: wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf

De kredietverlening aan de agrarische sector nam in 2005 met EUR 7,0

Structuring biedt kapitaalmarktoplossingen, waarbij bepaalde risico’s of

miljard toe tot EUR 23,1 (16,1) miljard. Daarmee neemt deze sector 43%

kasstromen van bedrijven of financiële instituten worden gesecuritiseerd

van de totale kredietafname voor zijn rekening. Kredieten aan handel,

of geherstructureerd.

industrie en dienstverlening namen toe met 7% tot EUR 28,5 (26,6) miljard.

In 2005 plaatste Structuring met succes een eeuwigdurende (perpetual)

In Amerika was sprake van een sterke stijging van de kredietverlening.

obligatie van Van Lanschot Bankiers bij institutionele beleggers.

Eind 2005 was 27% van de kredietverlening afkomstig uit Amerika.

Bij de plaatsing van dit tier 1-vermogen was GFM zowel arrangeur als

Europa vertegenwoordigt 50% van de kredietverleningen Australië en

bookmaker.

Nieuw-Zeeland 18% en Azië 5%.

Equities (onder de handelsnaam Rabo Securities) verzorgt de research, handel en aan- en verkoop van Benelux-aandelen voor institutionele

Het wholesalebankbedrijf

beleggers. Deze activiteiten sluiten nauw aan bij de aspiraties van

De dienstverlening van het wholesalebankbedrijf richt zich voor-

Corporate Advisory en Rabobank Nederland Corporate Clients in de

namelijk op de food en agribusiness en telecom, media en internet.

grootzakelijke markt op het gebied van advisering, fusies en overnames

De wholesaleactiviteiten worden verricht door Rabobank International,

en aandelenemissies.

Rabobank Nederland Corporate Clients en Rabobank Participaties. In 2005 introduceerde Equityderivatives enkele succesvolle producten

Rabobank International

zoals het garantieproduct Rabo Performance Clicker en de Rabo Yield

De wereldwijde activiteiten van Rabobank International (RI) zijn verdeeld

Booster. Deze producten werden via lokale banken en derdenbanken

in verschillende regio’s. Het afgelopen jaar versterkte RI haar positie in

bij retailbeleggers geplaatst.

Azië door kantoren te openen in Zuid-Korea en Maleisië. Elke regio is

Afgelopen jaar breidde GFM zijn Sales-activiteiten sterk uit om de relatie

zelf verantwoordelijk voor de producten kredietverlening en handels-

met zowel wholesale als retailklanten te verstevigen.

financiering. Naast een verdeling in regio’s onderscheidt RI een aantal wereldwijde productgroepen, waaronder Global Financial Markets,

Corporate Finance

Corporate Finance en Corporate Advisory.

Corporate Finance ondersteunt bedrijven en financiële instellingen bij hun activiteiten via het structureren van maatwerkproducten. Deze producten

Global Financial Markets

richten zich onder andere op het optimaliseren van de balans en het

Global Financial Markets (GFM) opereert op de internationale financiële

sturen van kasstromen, en vormen een aanvulling op de standaard-

markten. Sinds juli 2005 maken de activiteiten van Rabo Securities op

kredietverlening. Vanuit dit perspectief wordt nauw samengewerkt met

het gebied van de equities en equityderivaten deel uit van GFM.

andere dochterondernemingen en de lokale Rabobanken. De producten

De voornaamste activiteiten binnen GFM zijn Position Management,

van Corporate Finance worden geleverd vanuit drie productgroepen,

Structuring, Equities, Equityderivaten en Sales.

te weten Structured Finance, Leveraged Finance en Project Finance.

Position Management beheert het markten kredietrisico in de boven-

Structured Finance levert op maat gestructureerde producten gericht op

genoemde producten voor de Rabobank Groep en haar klanten. Zo ver-

zowel de actiefzijde als de passiefzijde van de balans. In 2005 koos

zorgt Position Management de handel in geldmarktproducten inclusief

Structured Finance ervoor om meer de nadruk te leggen op maatwerk-

het dagelijks management van de liquiditeit van de groep, valuta-

producten voor klanten van Rabobank Nederland Corporate Clients en

producten, obligaties en afgeleide producten. Eén van de innovatieve

de lokale Rabobanken. Hierdoor nam de grootte van de transacties af.

producten van Position Management is het weerderivaat. Weerderivaten

Leveraged Finance is internationaal betrokken bij het financieren van

bieden bescherming tegen de financiële consequenties van bepaalde

overnames door investeringsmaatschappijen met een aankoopprijs

weerscenario’s. In 2005 deed GFM op dit gebied een succesvolle trans-

boven EUR 50 miljoen. Leveraged Finance is internationaal gezien een

actie in Zuid-Afrika. Een andere recentelijk opgestarte activiteit is de

grote speler op de agrarische markt, maar daarnaast is zij ook actief in

handel in CO2-emissierechten.

andere sectoren. De portefeuille nam in 2005 toe door transacties met

Kredietverlening naar regio ultimo 2005

Kredietverlening naar sector ultimo 2005

Europa

50%

HID

52%

Amerika

27%

Agrarisch

43%

Particulier

5%

Australië en Nieuw-Zeeland Azië

18% 5%

⊳

35



Tetley Tea, Betafence en DSM Bakery Ingredients.

Rabobank Nederland Corporate Clients. De helft van de transacties

Project Finance richt zich op financieringen waarbij duurzaam en

wordt doorgeleid via het lokale bankennetwerk.

verantwoord ondernemen centraal staan. In 2005 ontwikkelde Project

Gilde is een leidende private equity-investeerder en gespecialiseerd in

Finance een product voor de groen gelabelde glastuinbouw, waardoor

buy-outinvesteringen. In augustus 2005 verkocht de Rabobank haar

de tuinders gebruik kunnen maken van de investeringssubsidies van de

dochter Gilde Investment Management aan het huidige management.

overheid.

De verkoop had geen gevolgen voor de Rabobankparticipaties in de Gilde-fondsen.

Corporate Advisory Corporate Advisory is de Nederlandse specialist in kapitaalmarkttrans-

Het internationale retailbankbedrijf

acties, fusies en overnames en transactiegedreven advies voor publieke

In de internationale retailstrategie van de Rabobank gaat het om

en private ondernemingen, overheden en private equity-investeerders.

verwerven van of deelnemen in kleinere banken - in economisch veel-

De dienstverlening richt zich onder meer op beursintroducties, aandelen-

belovende landen - die een sterke positie hebben buiten de grote steden:

plaatsingen en fusies en overnames.

bij particulieren, het MKB en in de agrarische sector. De internationale

In 2005 is een verdere samenwerking met Rabobank Nederland Corporate

retailactiveiten van de Rabobank Groep zijn onderverdeeld in agri

Clients doorgevoerd, die resulteerde in talrijke door Corporate Advisory

countrybankingactiviteiten en universal countrybankingactiviteiten.

geleide plaatsingen, waaronder bijvoorbeeld Getronics, USG en Fugro.

Agri countrybanking richt zich vooral op de food en agrimarkt. Universal countrybanking is veel breder en richt zich behalve op food & agri ook

Rabobank Nederland Corporate Clients

op het MKB en particulieren.

Rabobank Nederland Corporate Clients (RNCC) bedient niet alleen de eigen klantengroep, bestaande uit de grote Nederlandse corporates,

Agri countrybanking

maar ondersteunt ook de lokale Rabobanken bij de bediening van de

Rabobank richt haar internationale food & agriactiviteiten primair op

grootzakelijke markt. Daartoe werkt RNCC nauw samen met ‘product-

Australië, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten. In Brazilië zijn in 2005

leverancier’ Rabobank International. Sinds 1 januari 2006 voorziet

de agri countrybankingactiviteiten sterk uitgebreid.

RNCC tevens in de behoefte van klanten aan producten op het gebied van financiële logistiek. De afdeling Financiële Logistiek ondersteunt

Australië en Nieuw-Zeeland

klanten op het gebied van onder meer cashflow-, liquiditeiten risico-

De klanten worden in deze regio bediend vanuit 46 filialen in Australië

management.

en 28 in Nieuw-Zeeland. Gemeten naar marktaandeel staat de Rabobank

Mede dankzij de actieve ondersteuning door RNCC, wisten de lokale

in het Australische plattelandsegment op een tweede plaats en in

Rabobanken hun leidende positie in de primaire agrarische sector te

Nieuw-Zeeland op nummer drie. In de landbouwsector was in de

consolideren, ondanks hevige concurrentie. Ook op het gebied van

afgelopen jaren sprake van een consolidatieslag die gepaard ging met

maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft RNCC een belangrijke

stijgende landbouwgrondprijzen. Hierdoor werd per klant een groter

voortrekkersrol, wat zich onder ander uit in het stimuleren van investe-

bedrag aan krediet verstrekt. Al met al leidde dit in 2005 tot een sterke

ringen in groene kassen.

groei van de niet stedelijke kredietverlening. Deze ontwikkeling heeft een

De afgelopen jaren wist de Rabobank haar positie in de Nederlandse

grote aantrekkingskracht gehad op de financiële sector gezien de sterke

grootzakelijke markt verder te versterken, wat resulteerde in een grotere

toename van de concurrentie in dit segment in de afgelopen jaren.

betrokkenheid bij omvangrijke nationale transacties.

Het afgelopen jaar is het aanbod in financiële adviesdiensten uitgebreid

Door de inspanningen van de lokale banken en RNCC werd de

en werd in samenwerking met verzekeraar Future Life het aanbod van

Rabobank in 2005 uitgeroepen tot Bank van het Jaar.

levensverzekeringsproducten vergroot.

Participaties

Verenigde Staten en bod op aandelen Community Bank of

De activiteiten van Participaties bestaan uit Rabo Participaties en

Central California

investeringen in de fondsen van Gilde. Rabo Participaties belegt in deel-

In oktober 2005 bracht de Rabobank Groep een bod uit op de aandelen

nemingen waarbij zij streeft naar medezeggenschap in de betreffende

van de Community Bank of Central California (CBCC). Het kantoren-

ondernemingen en niet naar feitelijke controle. Eén van de belangen

netwerk van CBCC sluit goed aan bij dat van Rabobank Noord-Amerika.

die het afgelopen jaar werden genomen, was een belang van 49% in

De overname werd begin 2006 afgerond.

IHC Holland Merwede, een vooraanstaande bouwer van baggerschepen.

In de Verenigde Staten stond 2005 in het teken van verbetering van de

Rabo Participaties werkt nauw samen met de lokale Rabobanken en

dienstverlening aan klanten en de groei van het aantal klanten en van

⊳

36



de verdere integratie van en een verbeterde samenwerking tussen de

2004, zette de Rabobank op retailgebied haar eerste grote stap richting

diverse onderdelen. Onderdeel hiervan was de samenvoeging van

Oost-Europa.

Rabo AgriFinance en Rabo AgServices tot Rabo AgriFinance. Voorts is dit

BGZ is de belangrijkste bank in de Poolse agrarische en voedselverwer-

jaar de naam van Valley Independent Bank gewijzigd in Rabobank NA.

kende sector. Gezien haar agrarische achtergrond biedt BGZ de

In het afgelopen boekjaar verkreeg de Rabobank in de Verenigde Staten

Rabobank een uitstekend perspectief voor verdere uitbreiding van de

het predikaat National Bank. Rabobank NA kan hierdoor nu ook retail-

countrybankingactiviteiten.

producten aanbieden buiten Californië en de commerciële activiteiten

BGZ heeft een marktaandeel van circa 3% in Polen. In het afgelopen jaar

van Rabo AgriFinance - vooral actief buiten Californië - verder optimaal

heeft binnen de bank een rationalisering van management en beleid

ondersteunen.

plaatsgevonden. De directie is op belangrijke plaatsen versterkt.

Rabo AgriFinance verstrekt voornamelijk bedrijfsleningen en hypothe-

Het nieuwe managementteam heeft direct een krachtdadige risico-

ken aan de bovenkant van het agrarische segment, terwijl Rabobank NA

managementstructuur geïmplementeerd overeenkomstig de

een breed dienstenpallet aan retailklanten aanbiedt.

Rabobankstandaarden. De nieuwe strategie richt zich in eerste instantie op behoud van BGZ’s leidende positie in de food & agrisector. Daarnaast

Uitbreiding activiteiten in Brazilië

wordt beoogd de retail- en MKB-activiteiten sterk uit te breiden.

De Rabobank is al sinds 1995 actief in Brazilië. Hierdoor is een diepgaande sectorkennis en een sterke merknaam in de food & agrisector opge-

Direct Banking

bouwd. In het verslagjaar heeft de Rabobank haar activiteiten in dit land

Door het groeiende mondiale gebruik van internet vormt internet-

verder uitgebreid met het openen van nieuwe kantoren gericht op de

bankieren een steeds belangrijker distributiekanaal voor de Rabobank.

bediening van de grotere agrarische bedrijven. Het productaanbod

Internetbankieren biedt de mogelijkheid om breed verspreid spaar-

bestaat onder andere uit het verstrekken van financieringen, deposito’s

producten, beleggingsfondsen en kredietverlening aan te bieden.

en valuta- en commodityderivaten.

Door de sterke traditie en kennis op dit gebied behield de Rabobank haar hoge positie op de ranglijst van beste internetbanken van Europa.

Universal countrybanking

In 2002 startte de Rabobank met direct banking in België. Het afgelopen

De universal countrybankingactiviteiten van de Rabobank vinden

jaar is gestart met internetbankactiviteiten in Ierland. Inmiddels maken

plaats in Ierland en Polen. De banken in deze landen richten zich op

meer dan 50.000 klanten gebruik van de internetbankdiensten in

het distribueren van allround bankproducten aan boeren, het MKB en

België en Ierland. Begin 2006 opende de Rabobank haar internetbank

particulieren in landelijke gebieden. In 2002 werd een start gemaakt

in Nieuw-Zeeland.

met universal countrybanking door de aankoop van de ACCBank in Ierland. Eind 2004 volgde een volgende stap met de verwerving van een belang van 35% in Bank Gospodarki Żywnościowej (BGZ) in Polen.

Financieel

De Rabobank hecht aan een snelle inpassing van de nieuwe universal

Stijging nettowinst

countrybankingactiviteiten in de bestaande operationele en financiële

In uitdagende marktomstandigheden wist de Rabobank op het gebied

structuur van de Rabobank, met inachtneming van de eigen identiteit in

van wholesale- en internationaal retailbanking in 2005 een groei van de

de lokale markt. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan wederzijd-

nettowinst te realiseren van 3% tot EUR 573 (555) miljoen. De efficiency-

se uitwisseling van kennis.

ratio verbeterde van 60,0% naar 57,4%. Daarnaast nam de belastingdruk af. De nettowinst werd negatief beïnvloed door de stijging van de post

ACCBank Ierland

waardeveranderingen.

Van oorsprong is de ACCBank nauw verbonden met de agrarische sector. Daarnaast richt de bank in Ierland zich op het MKB en particuliere

De totale baten daalden met 2% tot EUR 2.226 (2.261) miljoen, mede door

dienstverlening. Het aanbod van diensten aan het MKB omvat onder

een afname van grotere exits van Gilde-fondsen ten opzichte van 2004

andere vastgoedfinanciering, leasing, deposito’s, beleggingen en

en de deconsolidatie van een aantal Gilde-participaties.

financiële planning.

Bij Global Financial Markets stegen de inkomsten mede dankzij de

Sinds de overname door Rabobank groeide de kredietverlening van

uitgifte van gestructureerde producten zoals de Rabo Performance

ACCBank van EUR 2,7 miljard eind 2002 tot ruim EUR 6,5 miljard eind 2005.

Clicker en de Asset Backed RentePlus-obligatie. De inkomsten van Corporate Finance lieten in 2005 een daling zien.

Rabobank Groep heeft belang van 35% in BGZ

Bij de internationale retailactiviteiten compenseerde de gestegen

Met de verwerving van een belang van 35% in de Poolse Bank BGZ in

kredietverlening ruimschoot de gevolgen van de dalende marges,

⊳

37



waardoor de baten in 2005 toenamen. Inmiddels komt meer dan 20%

Ambities en vooruitzichten 2006

van de totale baten voort uit de retailbanking. Global Financial Markets verwacht in 2006 een gezonde voortgaande Van de totale inkomsten is 26% afkomstig uit de food & agrisector.

groei te kunnen realiseren ondanks de toegenomen concurrentie.

Van de baten komt 55% uit Europa, 29% uit Amerika en het overige deel

Door het gewijzigde aandachtsgebied van Structured Finance zal de

uit Azië, Australië en Nieuw-Zeeland.

groei van Corporate Finance in het lopende verslagjaar afvlakken. In Australië en Nieuw-Zeeland wil de Rabobank komend jaar een aantal

De totale lasten daalden met 6% tot EUR 1.277 (1.357) miljoen. Het aantal

nieuwe filialen openen. In Amerika zullen de activiteiten van de

fte’s steeg van 5.499 naar 5.960. In de laatste maanden van 2005 was er

Community Bank of Central California geïntegreerd worden met reeds

sprake van een sterke groei van het aantal medewerkers. Aangezien de

bestaande retailactiviteiten in Californië.

groei zich realiseerde in de laatste maanden was over geheel 2005

In Polen wil BGZ zowel in de particuliere als in de MKB-markt een sterke

genomen slechts sprake van een beperkte stijging van de personeels-

groei doormaken. Van BGZ wordt op korte termijn nog geen substantiële

kosten. Door de deconsolidatie van een aantal participaties van Gilde-

bijdrage aan het resultaat van de Rabobank Groep verwacht.

fondsen lieten de overige bedrijfslasten een daling zien. De post waardeveranderingen steeg het afgelopen jaar van EUR 119


miljoen tot EUR 259 miljoen. Gerelateerd aan de risico gewogen activa

www.rabobank.com, www.rabosecurities.nl en www.raboparticipaties.nl

komen de risicokosten uit op 56 (30) basispunten. De risicokosten waren in 2004 historisch gezien laag, terwijl deze in 2005 boven het langjarig gemiddelde uitkwamen. Dit is vooral toe te schrijven aan enkele grote nieuwe voorzieningen in het buitenland in 2005.


2005

2004

Mutatie

Rente

1.415

1.374

3%

Provisie

511

342

49%

Overige baten

301

545

-45%

2.226

2.261

-2%

760

749

1%

Totale baten Personeelskosten Overige bedrijfslasten

517

608

-15%

1.277

1.357

-6%

Brutoresultaat

950

904

5%

Waardeveranderingen

259

119

118%


690

785

-12%

Nettowinst

573

555

3%

56

30

81%


Baten naar regio in 2005

Risicokosten (in basispunten) Balansgegevens (in miljarden euro’s) Europa

55%

Amerika

29%

Australië en Nieuw-Zeeland Azië

10% 6%

Balanstotaal

31-dec-05 31-dec-04 368,4

334,0

10%

Kredietverlening private sector

54,2

45,0

20%

Totaal gewogen posten

53,1

40,0

33%

5.960

5.499

8%

Aantal fte’s

38


Kernactiviteiten

Robeco Groep, Schretlen & Co, Alex, International Private Banking & Trust

Vermogensbeheer en beleggen De vermogensbeheeractiviteiten van de Rabobank Markt en klanten realiseerden de ambities en doelstellingen voor In Nederland en in de eurozone was sprake van een spectaculair herstel 2005 ruimschoots. De nettowinst nam met 26% van de aandelenbeurzen met koerswinsten van meer dan 20% dankzij toe tot EUR 174 miljoen. Het beleggingsklimaat onder meer een lagere dollarkoers, hoger dan verwachte bedrijfsvoor aandelen herstelde zich krachtig met als winsten en een lagere lange rente. Dit gold niet voor de Amerikaanse gevolg sterke stijgingen van de aandelenkoersen. beurzen, die na enkele jaren van groei in 2005 slechts een geringe stijging realiseerden. De absolute topper afgelopen jaar was de beurs Hierdoor werden fraaie beleggingsresultaten van Japan met een stijging van 40%. Het beleggersvertrouwen in Japan gerealiseerd. Maar ook de relatieve performance nam toe, het economische herstel zette door en de concurrentiepositie van de Robecofondsen ten opzichte van de verbeterde dankzij een zwakkere yen. Ook obligatie- en vastgoedbenchmark droeg aan deze stijging bij. De overall producten hebben per saldo een positief jaar achter de rug. performance van de fondsen bedroeg volgens Effectenbank Stroeve werd in het verslagjaar verkocht aan de Kredietbank ratingbureau Morningstar 3,19 sterren bij een Luxembourgeoise omdat de activiteiten te veel overlap vertoonden met doelstelling van 3. De instroom van nieuw vermo- die van de lokale Rabobanken en andere groepsonderdelen. gen stelde echter wel teleur. In het verslagjaar Marktbenadering werd Effectenbank Stroeve verkocht. Door de De Rabobank Groep richt zich zowel op particuliere als op institutionele fusie van Interpolis met Achmea maakt het beleggers. Particulieren met een belegd vermogen of inkomen vanaf beheerd vermogen van Interpolis niet langer deel EUR 80.000 worden bediend door Rabobank Private Banking. De actieve en zelfstandige belegger kan terecht bij Alex, de Rabosite of de orderlijn. uit van het beheerd en bewaard vermogen van Bij Robeco Direct kan in fondsen en gestructureerde producten worden de Rabobank Groep. belegd, maar ook in individuele aandelen. Het topsegment (vanaf EUR 500.000) wordt bediend door Schretlen & Co en grote institutionele beleggers door Robeco. Kleinere instellingen zoals woningcorporaties, kerkgenootschappen, stichtingen en verenigingen

Strategie en doelstellingen Bieden van dienstverlening van hoge kwaliteit aan alle typen beleggingsklanten. Versterken van de positie van de Rabobank Groep op de markt voor welgestelden. Consolideren van de positie en op selectieve wijze uitbreiden van het distributienetwerk in

het buitenland. Verbreden aanbod van innovatieve producten en diensten. • 60% van het beheerd vermogen van de Robeco Groep verslaat de benchmark • Jaarlijkse stijging van het bedrijfsresultaat vóór belastingen met 15%

⊳


39

Kernactiviteiten: vermogensbeheer en beleggen

die behoefte hebben aan specialistische bediening, kunnen terecht bij

mede te danken aan het forse herstel van de beurs in de tweede helft

de instellingendesk van Schretlen & Co. Ook in het buitenland is de

van het jaar. In het eerste halfjaar was nog sprake van een daling van 10%,

Rabobank Groep actief. Robeco zet producten niet alleen via derden af,

maar in de tweede helft van het jaar steeg het aantal uitgevoerde orders

maar heeft ook enkele dochterondernemingen in de Verenigde Staten.

met 32%. De grootste stijging deed zich voor bij de effectenorders. Die

De Zwitserse Bank Sarasin & Cie, waarin de Rabobank een belang van

namen toe met 15%. Het aantal uitgevoerde huisfondsenorders bleef

28% heeft, bedient internationale private bankingklanten.

stabiel. Het lijkt erop dat het vertrouwen van beleggers weer terugkeert, maar het is nog te vroeg om te spreken van een structureel herstel.

Beheerd en bewaard vermogen Het beheerd en bewaard vermogen van de Rabobank Groep bedroeg

Robeco Groep

eind 2005 EUR 224 (223) miljard. Het beheerd en bewaard vermogen

Het beheerd en bewaard vermogen van Robeco Groep steeg in het

bestaat voor EUR 68 (83) miljard uit de eigen beleggingsportefeuille en

verslagjaar met bijna 18% tot EUR 131,6 (111,8) miljard. Ongeveer de

voor EUR 156 (140) miljard uit vermogen van klanten. De daling van de

helft van het vermogen is afkomstig van institutionele beleggers.

eigen beleggingsportefeuille is grotendeels toe te schrijven aan de

Vooral de resultaten van Harbor Capital Advisors (Verenigde Staten)

deconsolidatie van Interpolis. Het beheerd vermogen van Effectenbank

sprongen het afgelopen jaar in het oog. Naast een uitstekende perfor-

Stroeve en van Interpolis, voorzover niet geplaatst bij Robeco, is niet

mance was ook de instroom van nieuw vermogen groot. Robeco

langer in het vermogen van klanten opgenomen. De stijging van het

Investment Management in New York kon deze uitstekende resultaten

beheerd vermogen is het saldo van EUR 18 miljard beleggingsresultaten,

niet volgen. De totale instroom van nieuw vermogen bij Robeco Groep

ruim EUR 3 miljard als gevolg van de stijging van de dollarkoers, bijna

was hierdoor enigszins teleurstellend; per saldo was in 2005 sprake van

EUR 5 miljard instroom nieuw vermogen, -/- EUR 8 miljard als gevolg van

EUR 1,7 miljard aan instroom van nieuw vermogen.

de verkoop van Effectenbank Stroeve en de fusie van Interpolis met

Robeco Groep heeft de afgelopen jaren een uitstekende naam opge-

Achmea. Het restant betreft overige mutaties, waaronder dividend- en

bouwd met het aanbieden van gestructureerde producten, hedgefond-

rentebetalingen. De instroom van nieuw vermogen in Amerika was rela-

sen en private-equityfondsen aan particulieren. De belangstelling voor

tief beperkt en was met name toe te schrijven aan het vertrek van een

dit soort producten is groot, de concurrentie als gevolg daarvan ook.

beleggingsteam. In Europa verliep het aanmerkelijk beter. In het laatste

Niettemin plaatste Robeco Groep met succes enkele nieuwe producten,

kwartaal werd door Robeco een nieuw mandaat binnengehaald van

zodat het vermogen in dit soort alternatieve producten toenam met

EUR 1 miljard van het pensioenfonds van de Franse overheid.

21% tot EUR 17 miljard.

Van het beheerd vermogen voor klanten is het grootste deel, 46%,

Meer vermogen via derdendistributie

belegd in aandelen, 35% is belegd in vastrentende beleggingen,

Het aantrekken van vermogen via derden verliep in 2005 succesvol.

11% in alternatieve producten zoals private equity, hedgefondsen en

In Nederland bieden steeds meer financiële instellingen ook fondsen

gestructureerde producten en 8% in overige fondsen.

van derden aan en de Robeco-fondsen profiteerden hiervan. Niet alleen in Nederland maar ook in het buitenland verkoopt Robeco Groep zijn

Aantal orders stijgt fors in tweede helft van 2005

fondsen. In landen als België, Spanje en Duitsland was zelfs sprake van

Het aantal in Nederland door de Rabobank Groep uitgevoerde effecten-

een verdubbeling van het beheerd vermogen en ook in Zwitserland

en huisorders steeg in 2005 met 9% tot 6,1 (5,6) miljoen. De toename is

steeg het vermogen fors. Met name de belangstelling voor vastrentende

Ontwikkeling beheerd en bewaard vermogen van klanten in miljarden euro’s

166 160 154 148 142 136 130 31 Beleggingsdecember resultaten 2004

Bruto cashflow

Valutaresultaten

Verkoop Stroeve en Interpolis

Interest, dividend en overige

31 december 2005

⊳

40



fondsen was in het buitenland groot. In 2005 opende Robeco Groep

beurs ook in 2005 vast te houden. Het marktaandeel op de optiebeurs

een kantoor in Japan om ook de Japanse markt te kunnen bedienen.

van Amsterdam steeg zelfs van 21,1% in 2004 naar 23,6% in 2005.

Uitstekende performance beleggingsfondsen

Alex introduceerde in het verslagjaar Alex Assist, een digitale beleggings-

De fondsen van Robeco Groep kunnen terugkijken op een uitstekend

adviseur voor particulieren met een vermogen vanaf EUR 25.000.

jaar. De vlaggenschipfondsen Robeco en Rolinco realiseerden na enkele

Hiermee is Alex de enige die individueel digitaal portefeuilleadvies

mindere jaren een fraaie outperformance ten opzichte van de bench-

aanbiedt over ruim 500 Nederlandse en Europese fondsen. Alex won

mark. Over een periode van drie jaar bezien behaalde 65% van het

met deze innovatie de ICT Innovation Award 2005. In 2005 werd Alex

beheerd vermogen van Robeco Groep een betere performance dan de

opgenomen in de lijst van 250 Superbrands van Nederland.

benchmark. Dit is ruim boven de doelstelling van 60%.

Schretlen & Co Het ratingbureau Morningstar vergelijkt over een periode van 36 maan-

Van alle afnemers van private bankingproducten in Nederland waren de

den het rendement, de risico’s en de kosten van de fondsen met die van

klanten van Schretlen & Co het meest tevreden met de dienstverlening.

andere fondsen. Dit gebeurt door sterren toe te kennen. Hoe beter het

Daarna kwam de private bankingdienstverlening van de lokale

resultaat, hoe meer sterren aan een fonds worden toegekend. Vier of vijf

Rabobanken. Dit blijkt uit een onderzoek van het tijdschrift Incompany

sterren wil zeggen dat de fondsen tot de beste 32,5% presterende

onder klanten van zakelijke dienstverleners. De eerste plaats was met

fondsen behoren en drie sterren is de mediaan. De fondsen van

name te danken aan aspecten als vakkennis, betrouwbaarheid van de

Robeco Groep realiseerden in 2005 een hogere rating dan de mediaan:

contactpersonen en accuratesse. Hiermee behaalde Schretlen & Co

gemiddeld 3,19 sterren tegenover 2,96 in 2004. De fraaie stijging komt

hoge cijfers.

grotendeels voor rekening van de aandelenfondsen. De gemiddelde

Het beheerd vermogen van Schretlen & Co steeg met bijna EUR 1 miljard

rating van aandelenfondsen nam toe van 2,75 in 2004 naar gemiddeld

tot EUR 6,5 miljard. Ook het aantal klanten nam wederom toe.

3,07 sterren in 2005. De vastrentende fondsen, die wederom een goede performance behaalden, stegen van 3,48 naar 3,52 sterren. Uitblinkers bij de vastrentende fondsen zijn Robeco Divirente en Robeco Euro Obligaties Dividend die het maximale aantal van vijf sterren behaalden.

Financieel Baten omhoog bij gelijkblijvende bedrijfslasten De nettowinst nam in 2005 toe met 26% tot EUR 174 (138) miljoen.

Alex Beleggersbank

De fraaie stijging van het resultaat werd gerealiseerd dankzij een stijging

Alex heeft een prima jaar achter de rug en wist uitstekend te profiteren

van de baten met 10% bij gelijkblijvende bedrijfslasten. De groei van de

van het aantrekkende beursklimaat. Het aantal uitgevoerde orders steeg

baten tot EUR 718 (653) miljoen is geheel te danken aan hogere provisies.

met 15% tot 2,2 (1,9) miljoen. Het bewaard vermogen liet een krachtige

Deze namen met 17% toe tot EUR 600 (512) miljoen. Het verbeterde

groei zien van 43% tot EUR 3,3 (2,3) miljard waarmee de groei fors hoger

beleggingsklimaat in Nederland, met name in de tweede helft van het

uitkwam dan de stijging van de AEX. Het totale aantal klanten per eind

jaar, resulteerde in hogere beheervergoedingen en effectenprovisies.

december bedroeg 83.700. Dit is een stijging van 5%. Alex wist haar

Dankzij het succesvol plaatsen van enkele nieuwe producten stegen

particuliere marktleiderpositie op zowel de aandelenbeurs als de optie-

ook de plaatsingsvergoedingen.

Beheerd en bewaard vermogen van klanten ultimo 2005 naar beleggingstype

Aandelen

46%

Vastrentend

35%

Alternatives

11%

Overig

8%

⊳

41


De totale bedrijfslasten kwamen uit op EUR 468 (466) miljoen.


Ambities en vooruitzichten voor 2006

De personeelskosten namen toe met EUR 2 miljoen tot EUR 278 miljoen. De hogere pensioenlasten en reguliere salarisverhogingen werden

De economische vooruitzichten zijn relatief gunstig, maar het is niet te

grotendeels gecompenseerd door lagere personeelskosten door de ver-

verwachten dat in Europa en Japan wederom zulke fraaie koersstijgingen

koop van Effectenbank Stroeve halverwege het verslagjaar. Het aantal

worden behaald als in 2005. In 2006 zal de focus in het buitenland vooral

fte’s daalde hierdoor ook met 5% tot 1.798 fte’s. Gecorrigeerd voor deze

liggen op het uitbreiden van de derdendistributie. In Nederland is de

verkoop bleef het aantal fte’s in 2005 nagenoeg gelijk. De overige

doelstelling onder meer de positie van de beste private bank vast te

bedrijfslasten bleven in 2005 gelijk op EUR 190 miljoen.

houden en het wederom realiseren van een outperformance van de beleggingsfondsen. Alex Beleggersbank wil haar marktleiderschap in de

Het bedrijfsresultaat vóór belastingen steeg met 34% tot EUR 250 (186)

particuliere markt in 2006 verder versterken.

miljoen. Voor meer informatie

www.robeco.nl, www.alex.nl en www.schretlen.com

Resultaten (in miljoenen euro’s) Rente Provisie

2005

2004

Mutatie

61

72

-15%

600

512

17%

Overige baten

57

69

-17%

Totale baten

718

653

10%

Personeelskosten

278

276

1%


190

190

0%


468

466

0%

Brutoresultaat

250

187

34%

Waardeveranderingen

-

1


250

186

34%

Nettowinst

174

138

26%

6,1

5,6

9%

Aantal orders in Nederland (in miljoenen)

31-dec-05 31-dec-04 Beheerd en bewaard vermogen (in miljarden euro’s)

224

223

Voor klanten

156

140

11%

68

83

-18%

1.798

1.886

-5%

Beleggingsportefeuille Aantal fte’s

0%

42


Kernactiviteiten

De Lage Landen

Leasing De Lage Landen ontwikkelde zich in 2005 wederom voorspoedig. Zowel het resultaat als de portefeuille groeide met dubbele cijfers. Dankzij de stabiele groei van de afgelopen jaren behoort De Lage Landen inmiddels tot de grootste leasemaatschappijen in Europa en de Verenigde Staten.

Internationaal richt De Lage Landen zich op de bedrijfstakken food & agri, healthcare, office equipment, IT, telecommunication, materials handling & construction equipment, trucks & trailers en bank outsourcing. Met name de bedrijfstakken food & agri en materials handling & construction equipment groeiden voorspoedig. In Nederland biedt het bedrijf een breed pakket leasing- en handelsfinancieringproducten aan. Tot het productenpakket van De Lage Landen behoren onder meer equipmentlease, auto- en bedrijfswagenlease, ICT-lease en handelsfinanciering.

Markt en klanten

Europa

De lease-industrie herstelde zich in 2005. Was de groei daarvan in de

In Europa steeg de leaseportefeuille in het verslagjaar met 7% tot

Verenigde Staten slechts beperkt, in Europa toonde de leasemarkt een

EUR 7,5 (7,0) miljard. Gemeten naar wereldwijd verkoopvolume neemt

krachtig herstel en ook in Azië ontwikkelde de markt zich positief.

De Lage Landen in Europa de derde plaats in.

De verhogingen van de korte rente in de Verenigde Staten en de sterke

De Lage Landen is reeds actief in Polen en in het komende verslagjaar

concurrentie resulteerden in deze regio in een verkrapping van de marge.

worden de mogelijkheden onderzocht om de activiteiten in Centraalen Oost-Europa uit te breiden.

Groei leaseportefeuille

De sterkste groei van de portefeuille deed zich voor bij autolease,

De Lage Landen zag zijn portefeuille in 2005 met 19% groeien tot

materials handling & construction equipment, food & agri en healthcare.

EUR 15,4 (12,9) miljard. Deze groei werd positief beïnvloed door de stijging

In healthcare heeft De Lage Landen in Amerika al een prominente

van de dollarkoers. Gecorrigeerd hiervoor bedraagt de groei 10%, hetgeen

positie. Vorig jaar werd ook in Europa met deze activiteit gestart en de

nog altijd ruim hoger is dan de groei in de wereldwijde leasemarkt.

portefeuille liet een gezonde groei zien. In het Verenigd Koninkrijk zijn

Dankzij de expansie van de afgelopen jaren in Noord- en Zuid-Amerika,

enkele grote transacties afgesloten met de National Health Service.

in combinatie met een stijging van de dollar, is de leaseportefeuille in

In het verslagjaar is de samenwerking in Europa met Komatsu uitge-

deze regio voor het eerst fractioneel groter dan in Europa. Van de lease-

breid. Komatsu is een van de grootste producenten en leveranciers ter

portefeuille is nu 49% afkomstig uit Noord- en Zuid-Amerika, 49% uit

wereld op het gebied van zwaar materieel bestemd voor onder andere

Europa en 2% uit Azië, Australië en Nieuw-Zeeland.

weg- en waterbouw, en grondverzet. Nieuwe klanten waarmee een

Strategie en doelstelling Het wereldwijd aanbieden van financieringsoplossingen gericht op de afzetbevordering van vendors (fabrikanten of distributeurs) via gestructureerde internationale samenwerking op basis van partnership.

• Jaarlijkse verbetering van het bedrijfsresultaat vóór belastingen van 10 -15%

⊳

43


Kernactiviteiten: leasing

vendorprogramma werd opgestart, zijn onder meer Mitsubishi Caterpillar

Azië

Forklift Europe en Nucletron. Sinds de overname van Telia Finans in 2004

De portefeuille in de regio Azië steeg van circa EUR 150 miljoen naar

groeiden de activiteiten in Scandinavië voorspoedig.

ruim EUR 250 miljoen. In 2005 breidde De Lage Landen de activiteiten uit met een kantoor in Japan. In China zijn inmiddels de vergunningen

Het onderzoeksbureau Heliview onderzocht de performance van auto-

binnen om ook daar leasingactiviteiten te ondernemen. In januari 2005

leasemaatschappijen in Nederland. Translease, de autoleasingdochter

werd het eerste kantoor in Shanghai geopend.

van De Lage Landen, behaalde met een overall oordeel van 7,5 de hoogste score in het onderzoek. Translease nam als een van de eerste maatschappijen hybride auto’s in haar assortiment op. Verder breidde

Financieel

Translease de autoleaseactiviteiten verder uit door het nemen van een

Nettowinst +16%

belang van 66,5% in Prisma Car Lease. Daarnaast werd overeengekomen

De Lage Landen behaalde in 2005 een nettowinst van EUR 178 (154)

dat De Lage Landen op termijn de resterende 33,5% van het aandelen-

miljoen. Dit is een stijging met 16%. De baten namen met 12% toe tot

kapitaal zal verwerven.

EUR 719 (641) miljoen, vooral door hogere rentebaten. De rentemarge nam in het verslagjaar licht af, maar niettemin was nog sprake van een fraaie stijging van het renteresultaat met 12% tot EUR 514 (458) miljoen.

Amerika Mede dankzij een stijging van de dollarkoers groeiden de Amerikaanse activiteiten met 31% tot EUR 7,6 (5,8) miljard. De sectoren healthcare en

De bedrijfslasten stegen met EUR 29 miljoen tot EUR 392 miljoen.

food & agri kenden een uitstekend jaar en ook de activiteiten in Canada

Deze groei is voornamelijk toe te schrijven aan hogere personeels-

en Brazilië groeiden fors. Door de expansie van de afgelopen jaren staat

kosten. De personeelskosten namen met 12% toe tot EUR 244 miljoen,

De Lage Landen in de Verenigde Staten inmiddels op een 6e plaats in

voornamelijk door de groei van het aantal fte’s met 11% en reguliere

termen van verkoopvolume. Deze Rabobankdochter is daar de grootste

salarisverhogingen. De overige bedrijfslasten stegen licht tot EUR 148

buitenlandse leasemaatschappij.

(145) miljoen.

In het verslagjaar zijn diverse nieuwe internationaal opererende klanten

De post waardeveranderingen, die inzicht geeft in de risicokosten,

aan het klantenbestand toegevoegd, waaronder aansprekende bedrijven

nam met EUR 6 miljoen toe tot EUR 92 miljoen. Dat komt overeen met

als Hyundai, Panasonic en Sony. De samenwerking met AGCO, gespecia-

65 basispunten van de gemiddelde leaseportefeuille.

liseerd in de productie en distributie van agrarische bedrijfsmiddelen, blijft succesvol. Na een afwezigheid in Argentinië van enkele jaren heeft

Het bedrijfsresultaat vóór belastingen steeg met 22% tot EUR 235 (192)

De Lage Landen besloten om, wederom samen met AGCO, de activiteiten

miljoen.

in dat land opnieuw te starten. In Amerika werd in 2005 een nieuwe business unit public finance opgezet. Deze business unit biedt verschillende leaseproducten aan centrale, federale en lokale overheden.

Leaseportefeuille naar sector ultimo 2005 Food & agri

22%

Office equipment

21%

Bank outsourcing

16%

Materials handling & construction

Leaseportefeuille naar regio ultimo 2005

equipment

13%

Europa

49%

Healthcare

10%

Noord- en Zuid-Amerika

49%

IT

8%

Translease

4%

Azië, Australië en Nieuw-Zeeland

2%

Trucks & trailers

3%

Overig

3%

⊳

44


Kernactiviteiten: leasing

Ambities en vooruitzichten voor 2006 Voor het komende jaar verwacht De Lage Landen dat de druk op de marges verder zal toenemen. Niettemin wordt gestreefd naar een groei van de portefeuille van minimaal 10% en een resultaatsverbetering van 10-15%. In Nederland wil De Lage Landen stappen zetten op het gebied van consumptief krediet. In samenwerking met de lokale Rabobanken wordt een nieuwe marktbewerking geïntroduceerd. Daarnaast zullen met nieuwe labels ook consumptieve producten in andere kanalen worden afgezet (direct en point-of-sale). Internationaal gezien wil De Lage Landen activiteiten in China starten, wat gepaard zal gaan met de nodige investeringen. Tevens wordt onderzocht of er mogelijkheden zijn om in Oost-Europa activiteiten te starten.


www.delagelanden.nl

Resultaten (in miljoenen euro’s) Rente Provisie

2005

2004

Mutatie

514

458

12%

47

36

31%

Overige baten

158

147

7%

Totale baten

719

641

12%

Personeelskosten

244

218

12%


148

145

2%


392

363

8%

Brutoresultaat

327

278

18%

Waardeveranderingen

92

86

7%


235

192

22%

Nettowinst

178

154

16%

65

68

-5%

Risicokosten (in basispunten)

31-dec-05 31-dec-04 Leaseportefeuille (in miljarden euro’s)

15,4

12,9

19%

Europa

7,5

7,0

7%

Amerika

7,6

5,8

31%

Rest van de wereld

0,3

0,1

68%

3.045

2.749

11%

Aantal fte’s

45


Kernactiviteiten

FGH Bank en Rabo Vastgoed

Vastgoed De vastgoeddivisie binnen de Rabobank is in 2005 gevormd en ontwikkelde zich dit jaar voorspoedig. De samenwerking tussen de verschillende vastgoedentiteiten en de lokale Rabobanken wierp vruchten af. Mede dankzij deze goede samenwerking steeg de kredietportefeuille van FGH Bank en haalde Rabo Vastgoed enkele fraaie projectopdrachten binnen. De nettowinst nam dan ook met 22% toe tot EUR 78 miljoen.

De vraag naar vastgoedbeleggingen blijft nog steeds groot. De markt kan echter niet aan de kwaliteitsvraag voldoen, waardoor de vraag groter is dan het aanbod. De concurrentie in de markt voor vastgoedfinancieringen nam in het verslagjaar sterk toe. Dit resulteerde in lagere marges en een afgenomen klantloyaliteit. Nieuwe vastgoed divisie De in 2004 aangekondigde vastgoeddivisie kreeg in 2005 vorm. FGH Bank vormt de financieringsarm en Rabo Vastgoed de ontwikkelingspoot. Uitgangspunt is dat er één expertisecentrum is, waarin kennis wordt gedeeld en optimaal wordt samengewerkt. Een optimale wisselwerking met de lokale Rabobanken zal de slagader vormen, waardoor

Markt en klanten

een aanzienlijke groei van vastgoedprojecten en -financieringen haalbaar moet worden.

De woningmarkt in Nederland bleef zich positief ontwikkelen. Mede dankzij de nog steeds zeer lage rente, bleef de vraag naar koopwoningen

Toenemende synergie

groot, steeg het prijsniveau en nam het aantal verkooptransacties

De intensieve samenwerking tussen FGH Bank, Rabo Vastgoed en andere

wederom toe. Daarnaast steeg ook de productie van nieuwbouw-

onderdelen van de Rabobank begint vruchten af te werpen. De lokale

woningen weer na een daling in voorgaande jaren.

Rabobanken betrekken FGH Bank vroegtijdig bij grotere financierings-

De Nederlandse markt voor commercieel vastgoed heeft enkele moeilijke

aanvragen, zodat inmiddels 15-20% van de nieuwe financieringen van

jaren achter de rug. In 2005 leek het tij enigszins te keren al is het herstel

FGH Bank uit dit kanaal afkomstig is.

nog broos te noemen. Het aanbod in de kantorenmarkt bleef in 2005

Via de lokale banken komt Rabo Vastgoed regelmatig in contact met

ongeveer gelijk en de opname steeg licht waarmee de jarenlange

partijen voor vastgoedprojecten. De koopwoningen uit deze projecten

verruiming een halt lijkt te zijn toegeroepen. De winkelmarkt lijkt de

worden vervolgens weer grotendeels gefinancierd door de lokale banken.

meest stabiele sector binnen de markt voor commercieel vastgoed.

FGH Bank werkt samen met vermogensbeheerder Schretlen & Co en de

De leegstand loopt weliswaar op, maar blijft relatief laag. De huurprijzen

lokale banken in het plaatsen van vastgoedmaatschappen en CV’s

blijven in dit segment redelijk op niveau doordat nieuwe winkelformules

(commanditaire vennootschappen).

de Nederlandse markt betreden en bestaande formules mogelijkheden zoeken voor uitbreiding en schaalvergroting.

Strategie en doelstellingen Verstevigen van de positie op de vastgoedmarkt in Nederland door autonome groei of door middel van acquisities waarmee op lange termijn synergievoordelen kunnen worden behaald. Verwerven van een dominante positie in de financiering van commercieel vastgoed en de ontwikkeling van woningbouw. Verwerven van een selectieve positie in de markt voor de ontwikkeling van commercieelvastgoed, met de nadruk op de ontwikkeling van winkelcentra.

• Jaarlijkse groei van minimaal 20% van het marktaandeel in projectmatige koopwoningen • Jaarlijkse groei van de financieringsportefeuille van minimaal 10%

⊳

46


Kernactiviteiten: vastgoed

FGH Bank

Rabo Vastgoed

FGH Bank is specialist in de financiering van commercieel vastgoed.

Rabo Vastgoed behoort tot de grootste woningbouwontwikkelaars van

Met een landelijk dekkend kantorennetwerk richt de bank zich primair op

Nederland. Daarnaast participeert zij ook in toenemende mate in de

institutionele en particuliere beleggers in commercieel vastgoed en op

binnenstedelijke herontwikkeling en in de ontwikkeling van winkelcentra.

bouwondernemingen en projectontwikkelaars. FGH Bank richt zich met

Rabo Vastgoed is de afgelopen jaren fors gegroeid. Om dichtbij de klan-

haar dochter de Nederlandse Hypotheekbank via lokale intermediairs

ten te blijven, zijn in het verslagjaar vijf nieuwe business units gevormd

op de financiering van vastgoed voor kleinzakelijk gebruik (hoofdzakelijk

die in de regionale markten opereren. Rabo Vastgoed ontwikkelt projec-

winkels en bedrijfsruimten).

ten waarin de mens centraal staat, met oog voor de omgeving en vanuit het perspectief van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

FGH Bank heeft een uitstekend jaar achter de rug. Na 2004 realiseerde de bank wederom een recordproductie van EUR 2,7 miljard. De krediet-

In 2005 groeide de grondportefeuille met 210 hectare tot 2.000 (1.790)

portefeuille van FGH Bank nam hierdoor toe met 16% tot EUR 7,8 (6,7)

hectare. Deze portefeuille heeft een potentie van 32 duizend woningen

miljard. De aflossingen in het verslagjaar bedroegen EUR 1,4 miljard en

en 721 duizend m2 bedrijfsruimte. Het aantal verkochte woningen

waren, in vergelijking met voorgaande jaren, relatief hoog. Dit heeft

bedroeg 1.767 (1.144), wat overeenkomt met een marktaandeel van ruim

vooral te maken met de toegenomen concurrentie. Hierdoor lag het

5% voor projectmatige koopwoningen. De orderportefeuille, bestaande

aantal oversluitingen hoger. Van de kredietportefeuille bestaat circa 71%

uit goedgekeurde en lopende projecten op het gebied van woning-

uit beleggingsfinancieringen.

bouw en bedrijfsruimte, nam met 7% toe tot EUR 3,8 (3,6) miljard.

Van het restant van de kredietportefeuille heeft 10% betrekking op

De stijging is vooral te danken aan de toegenomen vraag uit de woning-

zakelijk eigen gebruik, 6% op uitpondfinancieringen, 7% op bouw-

bouw. De portefeuille voor bedrijfsruimte daalde omdat Rabo Vastgoed

en grondfinanciering en 6% op overige kredietverlening (woningen

zeer terughoudend opereert in de moeilijke kantorenmarkt.

handelsfinanciering). Groei op het terrein van binnenstedelijke herontwikkeling vormt voor FGH Bank biedt naast vastgoedfinancieringen ook andere diensten aan.

Rabo Vastgoed een belangrijke nieuwe activiteit. In 2005 kwamen de

Zo kan de klant bij FGH Vastgoed Expertise terecht voor advies, porte-

eerste grotere projecten van de grond. Met de gemeente Den Haag is

feuilleanalyse, marktonderzoek en planbeoordeling, en taxaties van

overeenstemming bereikt over de herontwikkeling van het Binckhorst-

commercieel vastgoed. Vooral de taxatieopdrachten namen het afgelo-

gebied, dat met een oppervlakte van 125 hectare een potentie heeft

pen jaar sterk toe.

van circa 6 duizend woningen en 15 duizend m2 commercieel vastgoed.

FGH Asset Management acquireert Nederlands vastgoed en beheert

In Amsterdam is samen met woningbouwcorporaties het Stedenfonds

vastgoedfondsen en -objecten. De belangstelling voor vastgoedfondsen

opgericht. Dit fonds van EUR 275 miljoen, waarin institutionele beleg-

(CV’s) was in 2005 wederom groot. Het aanbod van kwalitatief hoog-

gers voor 85% participeren, biedt de mogelijkheid om rechtstreeks te

waardige vastgoedobjecten is echter schaars wat tot voorzichtigheid

investeren in door Rabo Vastgoed ontwikkelde huurwoningen in het

noopt. Het behaalde rendement op de vastgoed-CV’s lag tot op heden,

middensegment in geselecteerde gebieden in Amsterdam.

mede dankzij de strenge selectie van vastgoedobjecten, op of boven

Met de bouw van City Campus MAX in Utrecht helpt Rabo Vastgoed mee

het gebudgetteerde rendement. Mede in het belang van de klant wil

aan de doorstroming van studentenhuisvesting. Door kostenbewust te

FGH Asset Management onverminderd vasthouden aan de hoge

ontwerpen kan Rabo Vastgoed betaalbare en zelfstandige woonruimte

kwaliteitscriteria voor deze beleggingsconstructies.

aanbieden aan studenten. City Campus MAX zal bestaan uit circa duizend woningen met daarnaast extra voorzieningen zoals een wasserette en sportfaciliteiten. De bouw zal in 2006 starten en het project wordt naar verwachting eind 2008 opgeleverd.

Uitsplitsing naar type financiering ultimo 2005 Beleggingsfinancieringen

71%

Zakelijk eigen gebruik

10%

Bouw- en grondfinanciering

7%

Uitpondfinancieringen

6%

Overig

6%

⊳

47


Kernactiviteiten: vastgoed

Financieel

Ambities en vooruitzichten voor 2006

Nettowinst +22%

De vooruitzichten voor de woningmarkt zijn positief. Wel bestaat het

Met de vastgoedactiviteiten werd in 2005 een nettowinst van EUR 78

risico dat de rente omhoog gaat wat een negatieve invloed kan hebben

(64) miljoen gerealiseerd, een stijging met 22%. De enorme groei die de

op het prijsniveau en de doorstroming. De Rabobank Groep verwacht

vastgoeddivisie het afgelopen verslagjaar doormaakte, vertaalde zich in

dat 2006 een lastig jaar zal worden voor de markt van commercieel

zowel hogere baten als lasten. De baten namen met 19% toe tot

vastgoed. De voorspelde economische groei zal onvoldoende zijn om

EUR 150 (126) miljoen. Het renteresultaat steeg met EUR 20 miljoen tot

de huidige overcapaciteit in de kantorenmarkt te absorberen.

EUR 96 miljoen dankzij de sterke groei van de kredietportefeuille.

In de ontwikkelingsmarkt zal de nadruk vooral liggen op de binnen-

De rentemarge bleef nagenoeg gelijk, mede dankzij het hogere bedrag

stedelijke herontwikkeling en groei in de randstedelijke gebieden.

aan aflossingen waarvoor ook een vergoeding werd betaald door de

Voor vastgoedfinancieringen zal de druk op de marges aanhouden.

klanten. De overige baten stegen met 8% tot EUR 54 (50) miljoen.

Getracht wordt dit te compenseren door verdere groei. Ook zullen

Onder deze post vallen onder meer de lease- en huuropbrengsten en

voorzichtige stappen worden gezet in het opzetten van complexe

projectresultaten.

financieringsstructuren.

De bedrijfslasten stegen met 28% tot EUR 41 (32) miljoen. De personeelskosten namen onder meer door een hogere bezetting en hogere


pensioenlasten toe met EUR 5 miljoen tot EUR 25 miljoen. De overige

www.rabovastgoed.nl en www.fghbank.nl

bedrijfslasten stegen met EUR 4 miljoen tot EUR 16 miljoen als gevolg van de sterke autonome groei die de vastgoeddivisie realiseerde. Het afgelopen jaar is met name meer geïnvesteerd in de backoffice. Het bedrijfsresultaat vóór belastingen nam met 15% toe tot EUR 108 (94) miljoen.


2005

2004

Mutatie

Rente

96

76

26%

Overige baten

54

50

8%

Totale baten

150

126

19%

25

20

25%

Personeelskosten Overige bedrijfslasten

16

12

33%


41

32

28%

109

94

16%

Brutoresultaat Waardeveranderingen Bedrijfsresultaat vóór belastingen Nettowinst Overige gegevens Kredietportefeuille (in miljarden euro’s) Grondportefeuille (in hectares) Aantal fte’s

1

-

108

94

15%

78

64

22%

31-dec-05 31-dec-04 7,8

6,7

16%

2.000

1.790

12%

331

291

14%

48


Kernactiviteiten

Verzekeren De verzekeringsactiviteiten van de Rabobank ren als distributeur daarvan. De nieuwe, krachtige combinatie Achmea/ Interpolis zal verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van innovatieve Groep ondergingen in 2005 de nodige veranverzekeringsproducten, die vervolgens door de lokale Rabobanken deringen. De belangrijkste wijziging is zonder zullen worden gedistribueerd. Op deze wijze kan de Rabobank haar meer de fusie tussen Interpolis en Achmea. positie als een van grootste intermediairs op het gebied van verzekeren Omdat de Rabobank Groep een 37% belang heeft verder versterken. Daarnaast zullen mogelijkheden tot verdere uitbouw van de samenwerking met Eureko in de komende jaren worden onderin Eureko en geen direct belang meer heeft in zocht, waarbij vergroting van het belang in Eureko tot de mogelijkInterpolis wordt financieel gezien niet meer heden behoort. separaat gerapporteerd over de business unit Verzekeren. Daarnaast is ook het distributiebeleid Distributie van verzekeringsproducten Met haar fijnmazige netwerk bedienen de lokale Rabobanken de helft van verzekeringsproducten van de lokale van de Nederlandse particulieren en bedrijven. De lokale banken vormen Rabobanken aangepast. derhalve een uitstekend platform voor een efficiënte distributie van een veelheid aan innovatieve verzekeringsproducten. De markt voor deze

Verdieping samenwerking met Eureko

producten is sterk in beweging, mede door een terugtredende overheid

In het verslagjaar is een nieuwe stap gezet in de samenwerking met

en meer zelfverantwoordelijkheid voor de oude dag. In deze sector is

Eureko. De Rabobank Groep breidde haar bestaande belang van 5% in

door de sterke ontwikkelingen in de komende jaren veel groei te

Eureko in 2005 uit tot 37% via een fusie van Interpolis met Achmea.

verwachten. Daarbij zullen Interpolis en Achmea als preferred suppliers

Met deze fusie ontstond de grootste verzekeraar op Nederlandse

optreden. Daarnaast zullen ook producten van andere verzekeraars in

bodem. Eureko is niet alleen sterk in schade- en levensverzekeringen,

het aanbod opgenomen worden.

maar ook in zorgverzekeringen, een marktsegment waarop de Rabobank al enige tijd meer nadruk wilde leggen.

In 2005 introduceerden de lokale Rabobanken in samenwerking met Interpolis voor het eerst een ziektekostenverzekering. Deze introductie

De Rabobank Groep streeft in Nederland marktleiderschap in allfinanz

verliep zeer succesvol. In het eerste jaar werden 50.000 polissen afgezet,

na. De fusie van Interpolis met Achmea lijkt dan op het eerste gezicht

wat overeenkomt met 110.000 verzekerden. De lokale Rabobanken

niet de meest logische strategische stap, maar niets is minder waar.

hebben daarnaast samen met Achmea een collectieve ziektekostenver-

De Rabobank is door de fusie van Interpolis met Achmea niet langer

zekering geïntroduceerd speciaal voor leden, waarbij een aantrekkelijke

producent van verzekeringsproducten, maar gaat zich verder specialise-

korting wordt geboden.

Strategie en doelstellingen Verdiepen van de samenwerking met Eureko/Achmea. Efficiënte distributie van verzekeringsproducten voor zowel de particuliere als de zakelijke markt.

• Verhoging marktaandeel als verzekeringsintermediair • Verhoging van het percentage klanten met meerdere verzekeringen in het pakket

⊳

49


Kernactiviteiten: verzekeren

Consumenten

Marktleider in zakelijke verzekeringen

De lokale Rabobanken onderscheiden in de consumentenmarkt twee

De Rabobank was in 2005 met een marktaandeel van 11% de grootste

type klanten; de private bankingklant (belegd vermogen of inkomen

intermediair voor zakelijke verzekeringen (exclusief pensioenen).

> EUR 80.000) en de particuliere klant. De particuliere klant heeft behoefte

Ten opzichte van concurrent-grootbanken bedraagt het marktaandeel

aan standaardproducten, waarbij operational excellence - snel, gemak-

zelfs 59%. Voor de zakelijke markt ziet de Rabobank niettemin nog volop

kelijk en goede service - een belangrijke onderscheidende factor is.

perspectieven voor verdere substantiële groei, zoals het verder combi-

De private bankingklant heeft echter meer specifieke behoeftes waarbij

neren van bancaire en verzekeringsproducten. Daarom is in 2005 een

kwaliteit en specialisme een belangrijke rol spelen. De lokale Rabobanken

verzekeringsbeleid voor de zakelijke markt ontwikkeld. Dit heeft geleid

passen het distributiebeleid aan om te kunnen inspelen op de specifieke

tot maatregelen op het gebied van productassortiment, verkooponder-

persoonlijke behoeftes van de klant. Zo kunnen klanten via internet of de

steuning, backofficeprocessen en IT. Daarnaast zijn initiatieven ontwik-

telefoon standaard verzekeringsproducten kopen. Voor meer complexe

keld om ook op pensioengebied een betere marktpositie te verwerven.

personal-financeproducten kan men terecht bij de verzekeringsadviseur van de lokale Rabobank. Een belangrijke doelstelling voor de komende jaren is een verhoging van het percentage klanten met meerdere verzekeringen in het pakket. Nu heeft ruim 25% van de private bankingklanten meer dan één verzekering afgesloten via de lokale Rabobanken en 12% van de particuliere klanten.

50


Organisatiebesturing en risicomanagement Vertrouwen is voor een financiële instelling als de Rabobank de basis van de relatie met klanten, toezichthouders en andere stakeholders. Dat vertrouwen wordt gewaarborgd door een goed ondernemingsbestuur en een adequate risicobeheersing. Maar ook door een open cultuur en transparantie in de verantwoording over het gevoerde beleid en het gehouden toezicht. Intern en extern.

De corporate governance structuur van de Rabobank Groep is gebaseerd op deze fundamentele uitgangspunten. Een prudent risicobeleid waaruit een bescheiden risicoprofiel voortvloeit is de inzet van het risicomanagement.

⊳

51


Organisatiebesturing en risicomanagement: Corporate governance Rabobank Groep

Corporate governance Rabobank Groep De Rabobank Groep heeft het afgelopen Kruislingse garantieregeling De Rabobank Groep bestaat uit de zelfstandige lokale Rabobanken, hun decennium uitvoerig aandacht geschonken aan centrale organisatie Rabobank Nederland en de met haar verbonden de eigen corporate governance. De wens de (dochter)ondernemingen. corporate governance binnen de Rabobank Groep Diverse rechtspersonen binnen de Rabobank Groep vormen door hun optimaal in te richten, impliceert dat zij zich van- onderlinge financiële verbondenheid één geheel. Er bestaat tussen deze zelfsprekend rekenschap geeft van het mondiale rechtspersonen een interne verhouding van aansprakelijkstelling als bedoeld in artikel 12 van de Wet toezicht kredietwezen 1992. debat over dit onderwerp. Financiële instellingen, Deze verhouding ligt besloten in een interne zogeheten kruislingse zoals de Rabobank Groep, zijn overigens al jaren garantieregeling. Deze regeling houdt in dat, als een aan de regeling vertrouwd met veel van de moderne governance- deelnemende instelling een tekort aan middelen heeft om haar verplichtingen tegenover haar crediteuren na te komen, de overige deelprincipes. Dit komt doordat de financiële sector nemers de middelen van die instelling moeten aanvullen om haar in vanwege zijn maatschappelijke en economische staat te stellen deze verplichtingen wel na te komen. functie altijd al strak gereguleerd is geweest. Gegeven haar diepe worteling in de Nederlandse Corporate governance Rabobank Nederland samenleving en haar prominente aanwezigheid op Raad van bestuur de internationale kapitaalmarkten, onderschrijft De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het besturen van Rabobank de Rabobank Groep de uitgangspunten van de Nederland en de met haar verbonden ondernemingen. Dit omvat de verantwoordelijkheid voor de realisatie van de doelstellingen van de Nederlandse corporate governance code. Deze Rabobank Groep als geheel, het strategisch beleid, de resultatenontcode is echter niet zonder meer van toepassing wikkeling, de synergie binnen de groep, de naleving van alle relevante op de Rabobank Groep. De Rabobank Groep weten regelgeving, de beheersing van de ondernemingsrisico’s en de heeft immers een coöperatieve grondslag en is financiering van de Rabobank Groep. De raad van bestuur legt over dit alles verantwoording af aan de raad van commissarissen, de centrale niet beursgenoteerd. Dit neemt niet weg dat op de meeste onderdelen uitvoering aan de code zal kringvergadering (het ‘parlement’ van de organisatie met beslissingsbevoegdheid namens de lokale Rabobanken) en de algemene worden gegeven. vergadering van Rabobank Nederland, gevormd door de leden, zijnde de lokale Rabobanken.

Strategie Rabobank Groep onderschrijft de uitgangspunten van de Corporate governance code. Zeggenschap van leden is verankerd in de coöperatieve structuur.

⊳

52



De besturing van de Rabobank Groep is mede gebaseerd op de samen-

De raad van commissarissen evalueert jaarlijks het eigen collectieve

hang tussen risico, rendement en kapitaal. Door de toezichthouders

functioneren en dat van de individuele commissarissen. Er worden

- De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten - zijn eisen

regelmatig initiatieven ontplooid om de kennis van de commissarissen

geformuleerd ten aanzien van financiële instellingen. De eisen van

met betrekking tot de ontwikkelingen in de institutionele en juridische

De Nederlandsche Bank zijn onder andere vastgelegd in de Regeling

omgeving van de bank en op het terrein van risicobeheersingssystemen

Organisatie en Beheersing (ROB), die het kader vormt voor de organisatie

up-to-date te houden. De raad van commissarissen telt vijf commissies:

en beheersing van de activiteiten van de Rabobank Groep. Daarnaast is

de commissie voor coöperatieve aangelegenheden, het audit committee,

het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten op de

de benoemingscommissie, de remuneratiecommissie en de beroeps-

Rabobank Groep van toepassing.

commissie.

De leden van de raad van bestuur worden voor een periode van 5 jaar

Centrale kringvergadering

benoemd door de raad van commissarissen, maar hebben een arbeids-

De lokale banken zijn lid (en aandeelhouder) van Rabobank Nederland.

contract voor onbepaalde tijd. De raad van commissarissen kan bestuur-

Invloed en zeggenschap van de lokale Rabobanken voltrekken zich via

ders tevens ontslaan of schorsen. De raad van commissarissen bepaalt

(al dan niet directe) vertegenwoordiging in twee organen: de centrale

de bezoldiging van de leden van de raad van bestuur en legt daarover

kringvergadering (CKV) en de algemene vergadering.

verantwoording af aan de vertrouwenscommissie uit de centrale kringvergadering. De uitgangspunten van het beloningsbeleid van de raad

De lokale Rabobanken zijn geografisch georganiseerd in 20 kringen. De

van bestuur worden vastgesteld door de centrale kringvergadering, op

kringbesturen vormen de 120 leden tellende centrale kringvergadering.

voorstel van de raad van commissarissen. Tot slot beoordeelt de raad

De leden/klanten van de lokale Rabobanken zijn, via de vertegenwoor-

van commissarissen periodiek het functioneren van de raad van

diging van de lokale bestuurs- en toezichtorganen in de kringbesturen,

bestuur, waaraan conclusies worden verbonden.

op deze wijze vertegenwoordigd in de centrale kringvergadering. De centrale kringvergadering is onder andere bevoegd regels vast te


stellen die alle aangesloten banken moeten naleven. Tevens keurt de

De toezichthoudende taak wordt binnen Rabobank Nederland uitge-

centrale kringvergadering het jaarplan en de begroting van het aan-

oefend door de raad van commissarissen. Dit betekent dat de raad van

gesloten bankenbedrijf goed. De uitkomst daarvan bepaalt mede de

commissarissen toezicht houdt op het beleid van het bestuur en op de

koers van Rabobank Nederland. In de centrale kringvergadering vinden

algemene gang van zaken van Rabobank Nederland en de met haar

voorts inhoudelijke discussies plaats, die met name het bedrijf van de

verbonden ondernemingen. Dit houdt onder meer in dat de realisatie

lokale Rabobanken betreffen. Deze discussies zijn niet alleen ingegeven

van de groepsdoelstellingen, de strategie, de ondernemingsrisico’s,

door de specifieke taken en bevoegdheden van de centrale kringverga-

de opzet en de werking van de interne risicobeheersings- en controle-

dering, maar ook door het streven naar commitment en consensus

systemen, het financiële verslaggevingsproces en de naleving van de

tussen de lokale Rabobanken en Rabobank Nederland.

weten regelgeving uitgebreid worden besproken en geregeld worden

De verantwoording die Rabobank Nederland aan haar leden aflegt over

getoetst. Voorts staat de raad van commissarissen de raad van bestuur

het beleid, gaat daarmee aanmerkelijk verder dan gebruikelijk is bij een

met raad ter zijde. Bij de vervulling van hun taak richten de commissa-

beursgenoteerde naamloze vennootschap jegens haar aandeelhouders.

rissen zich naar het belang van Rabobank Nederland en de daarmee

Door de bijzondere relatie tussen Rabobank Nederland en haar leden is

verbonden ondernemingen. Bepaalde belangrijke besluiten van de raad

de opkomst bij de centrale kringvergadering nagenoeg honderd procent.

van bestuur zijn onderworpen aan voorafgaande goedkeuring van de

Om slagvaardig te kunnen optreden heeft de centrale kringvergadering

raad van commissarissen, zoals besluiten inzake strategische samen-

uit haar midden commissies benoemd die belast zijn met bijzondere

werking met derden, belangrijke investeringen en acquisities alsmede

taken. Dit zijn de vertrouwenscommissie (adviseert over benoemingen

de jaarlijkse vaststelling van de beleidsplannen en de begroting.

en beoordeelt de toepassing van het remuneratiebeleid door de raad van commissarissen), de CKV coördinatiecommissie (stelt de CKV-agenda

De leden van de raad van commissarissen worden benoemd door de

vast en toetst te agenderen stukken aan formele vereisten) en de

algemene vergadering op voordracht van de raad van commissarissen.

commissie voor spoedzaken (treedt in spoedeisende gevallen op

Daarbij vormt het aspect onafhankelijkheid van de individuele leden

namens de CKV).

een belangrijke overweging. De vertrouwenscommissie uit de centrale kringvergadering bepaalt de bezoldiging van de commissarissen en

Algemene vergadering

heeft bovendien inspraak in de profielschets van de leden van de raad

De algemene vergadering is het orgaan waarin alle lokale Rabobanken,

van commissarissen.

als lid van Rabobank Nederland, directe zeggenschap kunnen uitoefenen.

⊳

53



In de algemene vergadering komen belangrijke zaken aan de orde als

In dit kader is het tevens van groot belang dat effectieve ledeninvloed

de vaststelling van de jaarrekening, het verlenen van decharge, de

en -zeggenschap voldoende zijn geborgd, zodat de besturing van de

wijziging van statuten en reglementen en de benoeming van de leden

lokale Rabobanken ook in de toekomst niet alleen op een adequate en

van de raad van commissarissen. De centrale kringvergadering brengt

professionele, maar bovendien op een bij de coöperatie passende wijze

voorafgaand advies uit over alle onderwerpen die in de algemene

wordt ingevuld. Bij alle lokale Rabobanken hebben de leden belangrijke

vergadering zijn geagendeerd. Een inhoudelijke discussie over deze

bevoegdheden, zoals het vaststellen van de jaarrekening, het wijzigen

onderwerpen tussen de lokale Rabobanken en Rabobank Nederland

van de statuten, het benoemen van commissarissen en het verlenen

heeft dan al plaatsgevonden. De lokale Rabobanken hebben naar rato

van decharge. Bovendien wordt aan de leden verantwoording afgelegd

van hun balanstotaal stemrecht in de algemene vergadering. Door de

over het gevoerde bestuur en het gehouden toezicht.

bijzondere relatie tussen Rabobank Nederland en haar leden is de opkomst ook hier nagenoeg honderd procent.

Partnershipmodel In het partnershipmodel heeft de lokale Rabobank een bestuur,

Medezeggenschap

bestaande uit door en uit de leden gekozen personen en een algemeen

In 2005 is een nieuw medezeggenschapsorgaan in het leven geroepen,

directeur die door de raad van commissarissen (voorheen raad van

de Groepsondernemingsraad Aangesloten Banken, kortweg GOR AB

toezicht) wordt benoemd. De algemeen directeur houdt zich primair

genoemd. Voor collectieve medezeggenschapsvraagstukken, die alle

bezig met de dagelijkse leiding van het bankbedrijf. De raad van

aangesloten banken aangaan, fungeert de GOR AB als gesprekspartner

commissarissen oefent toezicht uit op het bestuur. Dit model is in 2004

van de bestuurder. De oprichting van de GOR AB laat de positie van de

aangescherpt. Rollen en taken van de benoemde en gekozen bestuurders

ondernemingsraad van Rabobank Nederland en van de bestaande

zijn opnieuw beschreven, de informatievoorziening is verbeterd en de

ondernemingsraden van de lokale banken ongemoeid. Deze blijven

toezichthoudende rol van de raad van commissarissen is steviger

derhalve optreden als volwaardig medezeggenschapsorgaan in de zin

verankerd. Banken met een partnershipmodel kunnen desgewenst een

van de Wet op de ondernemingsraden.

ledenraad instellen.

Corporate governance lokale Rabobanken

Directiemodel

Alleen banken die een coöperatieve structuur hebben en waarvan

commissarissen benoemde meerhoofdige directie, die functioneert

de statuten door Rabobank Nederland zijn goedgekeurd, kunnen lid

onder toezicht van de raad van commissarissen. Er zijn geen door en

van Rabobank Nederland zijn. Op hun beurt hebben ook de lokale

uit de leden gekozen bestuurders meer, zoals in het partnershipmodel.

Rabobanken leden, die voortkomen uit hun lokale klantenkring.

Om de ledenzeggenschap en ledeninvloed stevig en structureel te ver-

De lokale Rabobanken hebben jegens Rabobank Nederland en ook

ankeren, stellen banken met het directiemodel een ledenraad in. Dit is

onderling nauwkeurig gedefinieerde rechten en plichten. Rabobank

een afvaardiging van het totale ledenbestand die door en uit de leden

Nederland oefent namens De Nederlandsche Bank toezicht uit op de

wordt gekozen. De ledenraad neemt de bevoegdheden van de algemene

lokale banken ter zake van solvabiliteit, liquiditeit en administratieve

vergadering van leden grotendeels over en zorgt daarnaast voor het

organisatie.

bevorderen en structureren van de ledeninvloed en de ledenbetrokken-

In het directiemodel heeft de lokale Rabobank een door de raad van

heid. De algemene vergadering blijft bestaan, maar beslist alleen nog

Bestuur en toezicht

over majeure kwesties die het voortbestaan van de bank raken.

Sinds juni 2004 zijn twee bestuursmodellen van de aangesloten Rabobanken mogelijk. De invoering van een tweede bestuursmodel - het zogenoemde directiemodel - naast het reeds bestaande partner-

Transparantie

shipmodel was ingegeven door de wens tegemoet te komen aan

Een belangrijke voorwaarde voor een goede corporate governance

interne en externe veranderingen, zoals de volop in gang zijnde lokale

van de Rabobank Groep is de aanwezigheid van een open cultuur met

schaalvergroting, een veranderende markt en toenemende weten

een duidelijk kenbare verantwoording over het gevoerde bestuur en

regelgeving. Beide bestuursmodellen zijn erop gericht een slagvaardig

het gehouden toezicht. Zonder transparantie is verantwoording door

bestuur en een professioneel en onafhankelijk toezicht te verzekeren.

Rabobank Nederland aan de lokale Rabobanken over het gevoerde

Ze blijven de komende jaren volwaardig naast elkaar bestaan.

bestuur en toezicht en een beoordeling daarvan niet mogelijk.

⊳

54



Investor relations

Risicobeheersing

Rabobank Nederland hecht behalve aan goede communicatie met haar

De besturing van de Rabobank Groep is gebaseerd op haar strategische

leden ook aan goede communicatie met haar overige stakeholders.

uitgangspunten en in het verlengde daarvan op de samenhang tussen

De eenheid investor relations informeert beleggers via een speciaal voor

risico, rendement en kapitaal. Over de organisatie en beheersing van

hen ingerichte website en via een elektronische nieuwsbrief over de

de Rabobank zijn eisen geformuleerd door zowel de bank zelf als

ontwikkelingen bij de Rabobank Groep en staat tevens opgesteld om

De Nederlandsche Bank. De eisen van De Nederlandsche Bank zijn

alle door beleggers gevraagde relevante informatie te verstrekken en toe

onder andere vastgelegd in de Regeling Organisatie en Beheersing, die

te lichten. Daarnaast worden institutionele beleggers en andere geld-

het kader vormt voor de organisatie en beheersing van de activiteiten

en kapitaalverschaffers via presentaties of via individuele gesprekken

van de Rabobank Groep. Voor een verdere toelichting wordt verwezen

geïnformeerd over de financiële gang van zaken bij de Rabobank Groep.

naar de desbetreffende passages in dit jaarverslag, meer in het bijzonder het hoofdstuk Risicomanagement. In het licht van het voorgaande is

Communicatie met de lokale Rabobanken

de raad van bestuur van mening dat de interne risicobeheersings- en

Voor de lokale Rabobanken bestaat een gesloten internetverbinding, die

controlesystemen van de Rabobank Groep voldoen aan de daaraan

zorgt voor snelle en goede informatievoorziening en leidt tot een grote

gestelde eisen en adequaat en effectief zijn. Teneinde ook aan de inter-

betrokkenheid bij Rabobank Nederland.

nationale norm voor in control statements voor financiële rapportage, Sarbanes Oxley (SOX), te kunnen voldoen is in 2005 hiervoor een project

Informatie corporate governance op internet

gestart. Het streven is om eind 2006 ‘SOX-compliant’ te zijn.

Op haar voor iedereen toegankelijke internetsite geeft de Rabobank Groep informatie over haar corporate governance en haar activiteiten. Daar is ook een volledig overzicht te vinden van de afwijkingen van de


Nederlandse corporate governance code. Hoewel de Rabobank Groep

www.rabobankgroep.nl

de uitgangspunten van deze code onderschrijft en er op de meeste onderdelen ook uitvoering aan geeft, wordt een aantal principes en ‘best practice’-bepalingen niet toegepast vanwege haar coöperatieve structuur.

55


Risicomanagement Bankieren is het bewust aangaan van verantde kredietrisico’s op portefeuilleniveau. Krediet Risico Management is verantwoordelijk voor het beheer van kredietrisico’s op postniveau. woorde risico’s. De Rabobank Groep voert een Daarnaast worden binnen de groepsonderdelen door onafhankelijke prudent risicobeleid waaruit een bescheiden risicorisicocontrolafdelingen die risico’s gemonitord die voor het betreffende profiel voortvloeit. De voorlopige becijferingen onderdeel relevant zijn. van de uitkomsten van het Bazel II-akkoord Principes risicobeheer bevestigen dit ook. Naast de externe kapitaalsDe primaire doelstelling van risicomanagement is het beschermen van vereisten, zoals geformuleerd in het zogenoemde de financiële soliditeit van de Rabobank Groep. Het risicomanagement Bazel II-akkoord, is voor risicobeheer en kapitaal- is gebaseerd op de volgende principes: allocatie de interne vermogenseis, het zogeheten - Bescherming van de financiële soliditeit: de Rabobank Groep beheerst risico’s om de impact van potentiële ‘adverse events’ op zowel het economisch kapitaal, leidend. In 2005 zijn wederkapitaal als op het resultaat te beperken. De ‘risk appetite’ moet in verom grote stappen voorwaarts gezet om een houding staan tot het aanwezige en gewenste risicokapitaal. Om dit volledig economisch kapitaal framework binnen te kwantificeren is een economisch kapitaal raamwerk ontwikkeld. - Bescherming van de reputatie: voor het uitoefenen van het de Rabobank Groep te implementeren. bankiersvak is een goede reputatie van wezenlijk belang, er moet prudent mee worden omgegaan.

Organisatie risicobeheer

- Risicotransparantie: het in kaart brengen van alle risico’s is van groot belang om goed inzicht te hebben in de posities van de bank.

Risicobeheer vindt plaats op diverse niveaus binnen de organisatie.

Om de juiste commerciële afwegingen te kunnen maken moeten

De raad van bestuur stelt, onder toezicht van de raad van commissarissen

ook de risico’s worden meegewogen.

en op advies van de Balans en Risico Management Commissie Rabobank

- Managementverantwoordelijkheid: de diverse bedrijfsonderdelen van

Groep (BRMC-RG), de te volgen risicostrategie, beleidsuitgangspunten

de Rabobank Groep zijn verantwoordelijk voor zowel de resultaten als

en limieten vast. De raad van commissarissen evalueert regelmatig de

de risico’s die voortvloeien uit de bedrijfsactiviteiten. Risico en rende-

risico’s die verbonden zijn aan de activiteiten en de portefeuille van de

ment moeten in evenwicht zijn, uiteraard binnen de daarvoor vanuit

Rabobank Groep. De Chief Financial Officer, lid van de raad van bestuur,

de groep opgestelde risicolimieten.

is verantwoordelijk voor de implementatie van het risicobeleid binnen

- Onafhankelijk risicocontrol: dit is het gestructureerde proces van

de Rabobank Groep en bovendien is hij voorzitter van de BRMC-RG.

identificeren, meten, monitoren en rapporteren van risico’s. Om de

Risicobeheer binnen de Rabobank Groep vindt met name plaats binnen

integriteit te waarborgen opereren de risicocontroleafdelingen

de directoraten Group Risk Management en Krediet Risico Management.

onafhankelijk van de commerciële activiteiten.

Group Risk Management is verantwoordelijk voor het beleid omtrent

Binnen de Rabobank Groep is een uitgebreid stelsel van limieten en

rente-, liquiditeits-, markt-, valuta- en operationeel risico, alsmede voor

controls geïmplementeerd om alle risico’s te beheersen.

Strategie en doelstelling Het inbedden van risicomanagement als een integraal onderdeel van het totale bancaire proces. Voortbouwend op Economic Capital wil de Rabobank Groep het risicomanagement verder professionaliseren.

• De Rabobank Groep wil zich kwalificeren voor de meest geavanceerde methode van het nieuwe kapitaalakkoord (Bazel II)

⊳

56


Economisch kapitaal

Organisatiebesturing en risicomanagement: risicomanagement

die de bank moet aanhouden om eventuele onverwachte verliezen te kunnen opvangen zonder insolvabel te worden, binnen een periode

Bazel II-regelgeving

van één jaar met een door de Rabobank gewenste betrouwbaarheids-

Het nieuwe Bazelse kapitaalakkoord (‘Bazel II’) vormt een integraal raam-

graad. Omdat de Rabobank Groep de huidige hoogste rating (triple A)

werk voor het toezicht op banken en bestaat uit drie pijlers. In pijler 1

wil behouden, wordt voor de betrouwbaarheidsgraad 99,99% gehan-

zijn minimumvermogenseisen gesteld voor kredietrisico, marktrisico en

teerd. De Rabobank Groep bepaalt de omvang van dit aan te houden

operationeel risico. Deze regels gelden voor iedere bank. Binnen elke

economisch kapitaal aan de hand van de meest geavanceerde statisti-

risicocategorie kunnen banken kiezen uit een aantal benaderingen, vari-

sche methoden.

erend van eenvoudig tot geavanceerd. Daarnaast kunnen regelgevers

De Rabobank Groep legt de lat zo hoog omdat ze er buitengewoon veel

aanvullende vermogenseisen en kwalitatieve eisen stellen voor andere

waarde aan hecht de hoogste rating te behouden. Deze rating houdt

risicocategorieën. Op basis van de regels in pijler 2 verzekert de toe-

immers in dat ratinginstituten de kans dat de bank failliet zou gaan vrij-

zichthouder zich ervan dat de bank ook alle overige relevante risico’s

wel uitgesloten achten. Bij de berekening van het economisch kapitaal

identificeert, kwantificeert en beheerst. Voor de Rabobank Groep zijn

speelt ook de spreiding van de risico’s een belangrijke rol. Bij een betere

dit renterisico, landenrisico en bedrijfsrisico. Pijler 3 is gericht op markt-

spreiding is minder economisch kapitaal nodig. De kans dat onverwachte

discipline. Banken dienen risico-informatie openbaar te maken waarmee

verliezen zich binnen verschillende risicocategorieën tegelijkertijd voor-

wordt beoogd marktwerking te stimuleren.

doen is dan geringer. Het totale economisch kapitaal voor de Rabobank Groep is voor 2005 becijferd op EUR 14,9 (13,0) miljard. Deze stijging is

Het Bazel II-akkoord is in 2005 door de Europese Commissie gebruikt als

enerzijds veroorzaakt door de groei van de activiteiten van de Rabobank

basis voor de opstelling van de Capital Requirement Directive (CRD).

Groep en anderzijds door modelverbeteringen die in 2005 zijn

Deze richtlijn moet door alle EU-lidstaten uiterlijk op 1 januari 2007 in

doorgevoerd. Het economisch kapitaal is ruim onder het aanwezige

nationale wetgeving zijn geïmplementeerd. Het zal leiden tot een ver-

tier 1-kapitaal (kernvermogen) van EUR 24,9 miljard. De omvangrijke

fijnder systeem van risicogewichten en daarmee tot meer risicogevoelige

kapitaalbuffer onderstreept de soliditeit van de Rabobank Groep.

kapitaalseisen dan onder de huidige Bazel I-vereisten. Eind 2006 zal de Rabobank starten met een parallel traject waarbij de kapitaalseisen

Allocatie van economisch kapitaal

zowel volgens de oude als volgens de nieuwe regelgeving zullen

Het concept van economisch kapitaal stelt de bank in staat om de

worden berekend.

verschillende risico’s binnen de bank te kwantificeren, te analyseren en vervolgens te beheersen. Het kredietrisico blijft de relatief omvangrijkste

Banken mogen onder voorwaarden hun interne modellen gebruiken ter

risicocategorie. Een kwart van het economisch kapitaal is bestemd voor

bepaling van de hoeveelheid kapitaal die zij moeten aanhouden. Zowel

het operationele risico en het bedrijfsrisico. Het renterisico en het markt-

voor het kredietrisico als voor het operationele risico heeft de Rabobank

risico beslaan tezamen eveneens ongeveer een kwart van het econo-

Groep geavanceerde interne modellen ontwikkeld, volgens de richtlijnen

misch kapitaal. Het assurantierisico en landenrisico zijn relatief kleine

van de toezichthouder. De richtlijnen voor deze geavanceerde modellen

risico’s voor de Rabobank Groep. Eind 2005 is Interpolis gefuseerd met

zullen per 1 januari 2008 gelden in de EU-lidstaten. Het relatief lage

Achmea en daarvoor in de plaats is een grote minderheidsdeelneming

risicoprofiel van de Rabobank Groep wordt binnen de Bazel II-regel-

gekomen in Eureko. In de economisch kapitaal becijferingen is nog uit-

geving gehonoreerd met duidelijk lagere kapitaalseisen en daardoor

gegaan van het risicoprofiel van 100% Interpolis. In 2006 zal beoordeeld

een aanzienlijk hogere solvabiliteitsratio. Deze verwachting wordt ook

worden hoe het risicoprofiel van de minderheidsdeelneming in Eureko

gestaafd door de uitkomsten van de voorlopige becijferingen die de

in het economisch kapitaal model moet worden geïntegreerd.

Rabobank heeft uitgevoerd in het kader van de zogenoemde

De grootste verschuiving van risico in 2005 is waar te nemen bij krediet-

Quantitative Impact Study 5. De resultaten van deze studie, die in veel

en marktrisico. Het aandeel van het kredietrisico is toegenomen door de

landen heeft plaatsgevonden, zullen door de toezichthouders worden

relatieve groei van de kredietportefeuille. Daarnaast is deze verhouding

gebruikt om te beoordelen of het Bazel II-akkoord ook de voor hen

veranderd door model- en dataverbeteringen. Het marktrisico is afgeno-

gewenste uitkomsten genereert.

men door de verkoop van Effectenbank Stroeve en Gilde Investment Management. Het economisch kapitaal voor operationeel risico is in 2005

Economisch kapitaal

voor het eerst becijferd op basis van het meest geavanceerde model.

Naast de minimum vermogenseisen van de toezichthouder hanteert de Rabobank ook een interne vermogenseis, economisch kapitaal.

Naar bedrijfsonderdelen bezien is het binnenlands retailbankbedrijf

Economisch kapitaal wordt gedefinieerd als de hoeveelheid kapitaal

verantwoordelijk voor bijna de helft van het benodigde economisch

⊳

57



kapitaal op groepsniveau. Door de verkoop van Effectenbank Stroeve en

Een belangrijk onderdeel van de portefeuille van de Rabobank bestaat

Gilde Investment Management is het aandeel van de deelnemingen

uit hypothecaire leningen die zijn verstrekt aan particulieren, waarbij het

afgenomen. De toename bij het wholesalebankbedrijf en internationaal

verliesrisico historisch gezien zeer laag is. De kredietverlening aan de

retailbankbedrijf kan worden toegeschreven aan sterke autonome groei.

private sector door de Rabobank bedraagt ultimo 2005 EUR 278,1 miljard waarvan EUR 146,5 miljard ofwel 53% bestaat uit financieringen aan

RAROC: 14%

particulieren. De kredietverlening aan de bedrijven bedraagt ultimo

De RAROC (Risk Adjusted Return on Capital) wordt berekend door

2005 EUR 131,6 miljard en is gespreid over een groot aantal sectoren.

de winst van een bepaalde activiteit te relateren aan het daarvoor benodigde kapitaal. De in 2005 gerealiseerde RAROC (na belastingen)

Behalve van spreiding van de kredietportefeuille over tal van sectoren is

van de Rabobank Groep bedroeg 14%. In 2004 werd een RAROC

er ook sprake van spreiding over talrijke klanten in een groot aantal

(na belastingen) behaald van 14%.

landen. Dit leidt tot een sterke en evenwichtige spreiding van het risico, waardoor de kwaliteit van de financieringsportefeuille niet veel ver-

Kredietrisico

slechtert als het in één of enkele bedrijfstakken minder gaat, of als er

Aan het acceptatiebeleid dat de Rabobank voert, ligt een zorgvuldige

sprake is van een economische teruggang.

beoordeling van de klant ten grondslag. Alleen als wordt verwacht dat de klant volledig aan zijn betalingsverplichtingen zal voldoen, gaat de

De Rabobank Groep hanteert bij het goedkeuringsproces de Rabobank

Rabobank over tot het verstrekken van een krediet. Over de grotere

Risk Rating die de faalkans ofwel ‘probability of default’ (PD) van de krediet-

financieringsaanvragen wordt in commissieverband een besluit

relatie weerspiegelt over een termijn van één jaar. Deze systematiek

genomen. Daarbij is een structuur aangebracht van commissies op

bestaat uit 25 ratings.

diverse niveaus, waarbij de hoogte van de financiering bepaalt welke commissie bevoegd is. Over de grootste financieringsaanvragen besluit

De bijgaande tabel geeft de uitzettingen weer, verdeeld over de

de raad van bestuur zelf.

Rabobank Risk Rating. Het gaat hierbij om uitzettingen aan de grotere bedrijven uit het midden- en kleinbedrijf, dat wil zeggen de bedrijven

Nadat een financiering is verstrekt, vindt monitoring plaats waarbij wordt

met een omzet van meer dan EUR 10 miljoen, de uitzettingen aan

gevolgd of de klant de gemaakte afspraken nakomt. Bij financieringen

corporates, aan de overheid en aan financiële instellingen.

aan zakelijke klanten vindt periodiek revisie plaats, waarbij aan de hand van nieuwe informatie opnieuw wordt beoordeeld of kan worden

Uit deze tabel blijkt dat het zwaartepunt van de verdeling van de

verwacht dat de klant aan zijn verplichtingen zal kunnen blijven voldoen.

uitzettingen over de Rabobank Risk Rating ligt in de categorie R11 tot

Als de verplichtingen niet worden nagekomen, of als wordt betwijfeld

R14. De met de uitzettingen gewogen gemiddelde PD komt hierbij uit

dat de klant aan zijn verplichtingen zal voldoen, krijgt de monitoring

op 1,04%. Bij 3% van deze portefeuille wordt niet volledig aan de ver-

een meer permanent karakter. Veelal zal de bank gezamenlijk met de

plichtingen voldaan: voor dat deel van de portefeuille is dan ook een

klant intensief zoeken naar mogelijke oplossingen voor de gerezen

adequate voorziening getroffen. Opgemerkt dient te worden dat de

problemen. Ook onder deze omstandigheden toont de Rabobank haar

gegevens in deze tabel alleen weergeven in hoeverre wordt verwacht

betrokkenheid bij de klant en zal zij haar expertise ruim inzetten om een

dat de cliënten al dan niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen.

bevredigende oplossing voor de klant en de bank te bereiken.

Veelal heeft de bank voldoende zekerheden verkregen, die kunnen wor-

Verdeling economisch kapitaal naar bedrijfsonderdelen ultimo 2005

Verdeling economisch kapitaal naar risico ultimo 2005 Kredietrisico

49%

Binnenlands retailbankbedrijf

Rente- en marktrisico

23%

Wholesalebankbedrijf en

Bedrijfsrisico

13%

internationaal retailbankbedrijf

34%

Operationeel risico

10%

Deelnemingen

20%

Assurantierisico

4%

Landenrisico

1%

46%

⊳

58



den uitgewonnen wanneer de cliënt niet meer aan zijn verplichtingen

De huidige berekeningen geven aan dat van het totale economisch

voldoet en waarmee de financiering alsnog geheel of gedeeltelijk kan

kapitaal van de Rabobank Groep 48% nodig is voor kredietrisico.

worden terugbetaald. Geconcludeerd kan worden dat er sprake is van

Dat het grootste deel van het economisch kapitaal daarvoor nodig is,

een gezonde financieringsportefeuille.

ligt voor de hand omdat kredietverlening de voornaamste activiteit van de Rabobank is.

Zodra op basis van de doorlopende monitoring of de periodieke revisie er enige dreiging is voor de continuïteit van het gefinancierde bedrijf,

Het economisch kapitaal dat benodigd is voor kredietrisico bedraagt

wordt beoordeeld of de klant naar verwachting aan zijn betalings-

voor het binnenlands retailbankbedrijf 42%, het wholesalebankbedijf en

verplichtingen overeenkomstig de afspraken zal kunnen blijven voldoen,

het internationaal retailbankbedrijf heeft 47% nodig en de deelnemingen

zonder dat dit geschiedt uit de opbrengst van gestelde zekerheden.

11%. Bij het bepalen van de hoogte daarvan is rekening gehouden met

Indien de conclusie is dat volledige nakoming niet waarschijnlijk is, maar

de verschillende diversificatie-effecten. Daarbij spelen verschillen in de

ook indien er een achterstand is in de betalingen die groter is dan 90

producten die worden gevoerd, zoals hypotheken, leasing en consu-

dagen of als faillissement is aangevraagd of surséance van betaling is

mentenkredieten een rol. Maar ook het feit dat de kredietportefeuille

verleend, dan wordt een adequate voorziening getroffen. De vordering

sterk gespreid is over verschillende cliëntgroepen zoals particulieren,

wordt daardoor afgewaardeerd tot de contant gemaakte realiseerbare

kleine en middelgrote bedrijven en multinationals is hierbij van belang.

waarde van de gestelde zekerheden en van de overige verhaalsmogelijk-

Bij het goedkeuringsproces van de financieringen neemt RAROC steeds

heden. Deze kredieten, waarvoor een voorziening is getroffen, zijn

meer in belang toe. Hulpmiddelen waarmee de RAROC per afzonderlijke

aangegeven als onvolwaardige kredieten. De onvolwaardige kredieten

financiering wordt berekend, worden inmiddels volop gebruikt, hetgeen

bedroegen ultimo 2005 EUR 4.814 (4.079) miljoen. De voorziening voor

een goede afweging van risico ten opzichte van rendement ondersteunt.

kredietverliezen bedraagt ultimo 2005 EUR 2.438 (2.103) miljoen hetgeen neerkomt op een coverage van 51% (52%). De onvolwaardige kredieten

De ontwikkeling van de ten laste van het resultaat gebrachte krediet-

uitgedrukt in procenten van de private kredietverlening lagen ultimo

verliezen blijkt uit het verloop van de kosten kredietverliezen, uitgedrukt

2005 op 1,7% (1,6%).

in basispunten van de gemiddelde private kredietverlening.

Verdeling Rabobank Risk Rating Rating

PD (basispunten)

Omschrijving

Uitzettingen in % van totaal 2005

R0

0-0

Geen risico

0

R1

0 - 1,6

Buitengewoon sterk

4

R2 - R4

1,6 - 4,5

Zeer sterk

R5 - R7

4,5 - 12

Sterk

12

R8 - R10

12 - 40

Adequaat

25

R11 - R14

40 - 210

Minder kwetsbaar

40

5

Kwetsbaar aan verplichtingen Private kredietverlening naar sector ultimo 2005 Particulieren

53%

R15 - R19

210 - 1.600

wordt voldaan

R20

1.600 - 10.000

Zeer zwak

Handel, industrie

1

Onvolwaardig krediet

en dienstverlening 30% Food & agri

10

17%

aan verplichtingen D1 - D4 Totaal

10.000

wordt niet voldaan

3 100

⊳

59



Op groepsniveau komt het gemiddelde hiervan gedurende de periode

en daarover aan Group Risk Management rapporteren.

2000 tot en met 2004 uit op 24 basispunten. Daarbij is uitgegaan van de

Op groepsniveau wordt per kwartaal het uitstaande landenrisico, inclusief

tot en met 2004 geldende Nederlandse rapportagevoorschriften.

additioneel kapitaalbeslag en landenrisicovoorziening, gerapporteerd

Vanaf 2005 is regelgeving volgens de International Financial Reporting

aan de Balans- en Risico Management Commissie Rabobank Groep

Standards (IFRS) gehanteerd. Bij het wholesalebankbedrijf en internatio-

en aan de Landenlimietencommissie. Berekening van het additionele

nale retailbankbedrijf waren de kosten kredietverliezen over 2004 uit-

kapitaalbeslag en de landenrisicovoorziening vindt plaats op grond van

zonderlijk laag. Over 2005 liggen deze kosten meer in lijn met het meer-

richtlijnen van De Nederlandsche Bank en heeft betrekking op landen

jarig historisch gemiddelde. Bij het binnenlands retailbankbedrijf en bij

waar sprake is van een verhoogd landenrisico.

leasing is een beperkte daling van de kosten kredietverliezen waar te

Het nettotransferrisico vóór voorzieningen op niet-OESO-landen

nemen. De kosten kredietverliezen over 2005 zijn met 20 basispunten

bedraagt doorgaans minder dan 1% van het balanstotaal.

van de gemiddelde kredietverlening relatief laag, waarmee het nog altijd gunstige risicoprofiel van de kredietportefeuille van de Rabobank Groep

Renterisico

tot uiting komt.

Naast het marktrisico in de handelsomgeving loopt de Rabobank ook een structureel renterisico in haar balans. Renterisico houdt in dat het

Landenrisico

financiële resultaat en de economische waarde van de bank - gegeven

Bij landenrisico wordt een onderscheid gemaakt tussen transferrisico en

de balanssamenstelling van de bank - kan dalen door ongunstige

collectief debiteurenrisico. Transferrisico betreft de mogelijkheid dat een

ontwikkelingen op de gelden kapitaalmarkt. Dit renterisico vloeit voor-

buitenlandse overheid beperkingen oplegt aan de overmaking van

namelijk voort uit het uiteenlopen van de looptijden van uitzettingen

gelden van debiteuren in het desbetreffende land aan buitenlandse

en middelen. Bij rentestijgingen is het tarief van de passiva, bijvoorbeeld

crediteuren. Van collectief debiteurenrisico is sprake indien een groot

de spaargelden, direct aanpasbaar, terwijl het rentetarief op de reeds op

aantal debiteuren in een land niet aan de verplichtingen kan voldoen,

de balans aanwezige activa pas later kan worden aangepast. Veel activa

als gevolg van dezelfde oorzaak, zoals oorlog, politieke en sociale

zoals hypotheken hebben immers een langere rentevaste periode.

onrust, natuurrampen, maar ook overheidsbeleid dat er niet in slaagt

Het tarief op deze leningen kan pas op de eerstvolgende rente-

macro-economische en financiële stabiliteit te realiseren. De Rabobank

herzieningsdatum worden aangepast.

Groep hanteert een landenlimietensysteem ter beheersing van het transferrisico en ter monitoring van het collectief debiteurenrisico op

Het potentiële verlies aan resultaat en waarde kan worden uitgedrukt in

alle landen. Relevante landen krijgen na zorgvuldig onderzoek een

de basispuntgevoeligheid (BPV), de Equity at Risk (EatR) en de Income

interne landenrisicorating, waarna transferlimieten en een generale

at Risk (IatR). Dit zijn de sleutelindicatoren die worden gebruikt bij het

indicator worden vastgesteld.

beheer en de sturing van het renterisico op centraal niveau.

De transferlimieten zijn ingesteld op het zogenoemde nettotransferrisico

De BPV is het absolute verlies aan marktwaarde van het eigen vermogen

dat gelijk is aan de totale uitzettingen verminderd met de uitzettingen

bij een parallelle stijging van de rentecurve met 1 basispunt. De BPV is

in lokale valuta, de verkregen garanties, andere dekking voor het transfer-

in het verslagjaar niet hoger geweest dan EUR 20 miljoen.

risico, en een aftrek voor verlaagde weging van bepaalde producten.

De EatR geeft het percentage aan dat de marktwaarde van het eigen

De limieten zijn gealloceerd naar de kantoren, die vervolgens zelf

vermogen zal dalen wanneer de rentecurve parallel met 1 procentpunt

verantwoordelijk zijn voor de dagelijkse bewaking van de uitzettingen

stijgt. De Equity at Risk geeft de gevoeligheid van de marktwaarde van

Onvolwaardige kredieten (in miljoenen euro’s) 2005

2004


2.706

2.211

Wholesalebankbedrijf en internationaal

1.843

1.488

retailbankbedrijf Leasing

242

364

Overig

23

16

4.814

4.079

Rabobank Groep

Verdeling van economisch kapitaal voor kredietrisico ultimo 2005 Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf

47%


42%

Deelnemingen

11%

⊳

60



het eigen vermogen weer voor veranderingen in de rente. De Equity at

Om dit risico te meten, wordt onder andere gebruikgemaakt van de

Risk wordt bepaald door enerzijds de absolute renterisicopositie en

CA/CL-methode (Core Assets / Core Liabilities). Het startpunt van deze

anderzijds de omvang van de buffer (de marktwaarde van het eigen

analyse is de liquiditeitstypische vervalkalender van alle activa en passiva.

vermogen). De Equity at Risk is in het verslagjaar niet hoger geweest

Vervolgens wordt berekend welke activa (en niet-benutte faciliteiten)

dan 7,5%.

en passiva waarschijnlijk nog op de balans staan of komen te staan na

De IatR is het potentiële verlies aan rentewinst in de eerstkomende

veronderstelde en nauwkeurig gedefinieerde stress-scenario’s. Hierbij

twaalf maanden binnen een betrouwbaarheidsinterval van 97,5% als

worden verschillende tijdsperiodes gehanteerd. De dan resterende

gevolg van een stijging van de gelden kapitaalmarktrente. De Income

activa en passiva worden gedefinieerd als respectievelijk de kernactiva

at Risk is in het verslagjaar niet hoger geweest dan EUR 250 miljoen.

(Core Assets; CA) en de kernpassiva (Core Liabilities; CL). De verhouding tussen de kernactiva en kernpassiva is de liquiditeitsratio. Gegeven de

Aanvullend worden scenarioanalyses uitgevoerd en worden klantgedrag

gekozen uiterst conservatieve wegingen wordt het afdoende geacht als

en rentebewegingen gemodelleerd. Zo wordt bijvoorbeeld voor het

de ratio onder 1,2 blijft. In het verslagjaar was dat voor de gehanteerde

modelleren van de spaargelden gebruikgemaakt van de zogeheten

scenario’s het geval.

replicatingportfolio. Dit is een op langetermijnontwikkelingen gebaseerde methode om het tarief en het klantgedrag met betrekking tot de

Ook de toezichthouder heeft uitgebreide richtlijnen voor het meten en

variabele spaarmiddelen na te bootsen.

rapporteren van de liquiditeitspositie van de gehele groep. De groepsbrede liquiditeitspositie gemeten naar de richtlijnen van de toezicht-

Tenslotte worden op groepsniveau het benodigde economisch kapitaal en

houder bleek alleszins ruim; de aanwezige liquiditeiten overschreden de

de RAROC uit hoofde van het renterisico gerapporteerd. Het economisch

eis gemiddeld met 8%. De ruime liquiditeitspositie van de Rabobank

kapitaal dat voor renterisico moet worden aangehouden is gebaseerd

Groep wordt op de balans weerspiegeld in de omvangrijke actiefposten

op marktwaardeverliezen uit hoofde van onverwachte renteontwikke-

‘Voor verkoop beschikbare financiële activa’ , ‘Voor handelsdoeleinden

lingen. Het RAROC-renterisico is het mismatchresultaat in verhouding

aangehouden financiële activa’ en ‘Overige financiële activa tegen reële

tot het economisch kapitaal uit hoofde van het renterisico.

waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winsten verliesrekening’ ad EUR 105 miljard. Deze activa kunnen in een liquiditeits-

Funding- en liquiditeitsrisico

crisis in beginsel direct aangewend worden om liquiditeiten te creëren.

Onder liquiditeitsrisico wordt verstaan het risico dat niet aan alle (terug) betalingsverplichtingen kan worden voldaan, maar ook dat de groei van

Ook wordt dagelijks gemonitord en gerapporteerd welke kasstromen de

de activa op enig moment niet, of niet tegen een redelijke prijs, kan

eerste 30 dagen te verwachten zijn en hoeveel onderpand er op welke

worden gefinancierd. Dit kan doordat klanten of andere professionele

locatie binnen de bank aanwezig is. Om te kunnen omgaan met onver-

tegenpartijen plotseling meer geld opvragen dan verwacht, terwijl de

wachte crisissituaties zijn gedetailleerde noodplannen (zogenaamde

bank niet genoeg geld in kas heeft en daarnaast ook het verkopen of

contingency plans) opgesteld. Hierin is geformuleerd welke procedures

belenen van activa of het lenen van geld bij derden geen uitkomst biedt.

gevolgd moeten worden indien zich een crisissituatie voordoet.

Langetermijnfunding in 2005 naar valuta

Kosten kredietverliezen in basispunten van de gemiddelde kredietverlening 2005 Binnenlands retailbankbedrijf

9

2004 14

Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf

52

21

Leasing

72

73

Rabobank Groep

20

18

Euro

40%

Britse pond

14%

Amerikaanse dollar

12%

Canadese dollar

9%

Australische dollar

7%

Zwitserse franc

5%

Japanse yen

4%

Overig

9%

⊳

61



Het fundingbeleid van de Rabobank Groep is erop gericht tegen aan-

een verfijnd stelsel van limieten en tradingcontrols. Op geconsolideerd

vaardbare kosten in de financieringsbehoefte van de groepsonderdelen

niveau wordt het risico weergegeven door de zogenaamde Value at Risk.

te voorzien. Het beleid kenmerkt zich door diversificatie van financierings-

Deze maatstaf geeft op basis van historische marktontwikkelingen aan

bronnen en valuta, flexibiliteit van de gebruikte fundinginstrumenten en

wat het maximaal mogelijke verlies is bij een gegeven betrouwbaar-

actieve investor relations. De Rabobank Groep heeft de hoogste rating

heidsniveau onder ‘normale’ marktomstandigheden. De hoogte van

van vooraanstaande ratinginstituten. Deze toprating stelt de Rabobank

de Value at Risk is het gevolg van marktontwikkelingen en van de zelf

Groep in staat om relatief goedkoop funding aan te trekken.

ingenomen posities.

In 2005 werd voor meer dan EUR 20 miljard langetermijnfunding opge-

Om ook gevoel te krijgen voor het maximale potentiële risico wordt

haald in de internationale financiële markten. De eenheid Investor

tevens het effect berekend van bepaalde extreme gebeurtenissen

Relations staat opgesteld om de beleggers in Rabobankpapier optimaal

(’event risk’) op de waardeontwikkeling van de portefeuilles.

te informeren over het risicoprofiel en de financiële en strategische ont-

Hierbij worden zowel historische scenario’s geanalyseerd, bijvoorbeeld

wikkelingen van het bedrijf.

de crash van de aandelenmarkten in 1987, als hypothetische scenario’s, bijvoorbeeld de veronderstelling dat alle rentes sterk oplopen. Ook wordt

Om de behoefte aan langetermijnfunding te beperken is er in 2005

gebruikgemaakt van gevoeligheidsanalyses.

EUR 2 miljard van de centraal beschikbare hypothekenportefeuille van de Rabohypotheekbank gesecuritiseerd voor liquidititeitsdoeleinden.

De Value at Risk bewoog in 2005 tussen EUR 14 (11) miljoen en EUR 25

Hierbij zijn de hypotheken verkocht aan een speciaal daarvoor opgerichte

(22) miljoen, met een gemiddelde van EUR 19 (17) miljoen. Dit betekent

entiteit, die ze financiert door obligaties uit te geven. Deze obligaties

dat met een betrouwbaarheid van 97,5% onder normale omstandighe-

zijn vervolgens weer door de Rabobank gekocht en kunnen worden

den het verlies op één dag maximaal EUR 25 miljoen bedroeg in 2005.

gebruikt als onderpand om zonodig liquiditeiten aan te trekken. Door de omzetting van hypotheken in verhandelbaar papier zijn niet-

De Value at Risk van de handelsportefeuilles kan worden onderverdeeld

liquide activa omgezet in liquide activa.

in een aantal componenten. De waarde van de handelsportefeuilles is voornamelijk gevoelig voor veranderingen in de rente, aandelenkoersen

Marktrisico

en credit spreads. Doordat tegengestelde posities van verschillende

Het marktrisico betreft de waardeveranderingen van de handelsporte-

boeken elkaar in enige mate opheffen wordt een diversificatievoordeel

feuille als gevolg van prijswijzigingen in de markt. De prijsveranderingen

behaald dat het totale risico reduceert. Ultimo 2005 was de geconsoli-

hebben onder andere betrekking op de prijzen van renteproducten

deerde Value at Risk EUR 22,1 miljoen. Dat dit een relatief beperkte

(de rente), aandelen, valuta en sommige goederen. De Rabobank Groep

positie is blijkt ook uit het feit dat slechts een klein deel van het totale

berekent en consolideert het risico dagelijks en limiteert dit risico via

economisch kapitaal wordt aangehouden voor marktrisico’s uit hoofde van de handelsactiviteiten.

Risico op niet-OESO-landen in miljoenen euro’s Regio’s Economisch landenrisico (exclusief derivaten) 1)

In Latijns

In Azië/

In % van het

In Europa

In Afrika

Amerika

Pacific

Totaal

balanstotaal

1.199

282

5.112

4.385

10.979

2,2

Risicoverlagende componenten: - uitzettingen in lokale valuta

3

2

1.851

1.106

2.962

- door derden gedragen landenrisico

382

184

1.392

451

2.410

- aftrek voor verlaagde weging van transacties met lager risico

340

38

599

480

1.456

Netto landenrisico vóór voorzieningen

474

59

1.270

2.348

4.151

0,8 In % van de totale voorzieningen

Totaal voorzieningen voor economisch landenrisico

259

1

119

58

436

17,9

1) totaal activa, vermeerderd met gestelde garanties, borgtochten en onbenutte kredietfaciliteiten

⊳


62


Valutarisico

Operationeel risico

Valutarisicoposities komen voor in de handelsboeken en de niet-han-

Operationeel risico wordt binnen het bankwezen gerekend tot de

delsboeken. In de handelsboeken wordt het valutarisico net als andere

niet-financiële risico’s. Het betreft het risico van verlies door falende

marktrisico’s beheerst op basis van Value at Risk-limieten. In de niet-

interne processen, mensen, systemen of externe gebeurtenissen.

handelsboeken is alleen sprake van translatierisico op in buitenlandse

Door de aanstaande invoering van het Bazel II-akkoord, staat het

activiteiten geïnvesteerd kapitaal en de niet in euro genoteerde uitgiftes

inzichtelijk maken en beheersen van operationeel risico volop in de

van Trust Preferred Securities.

belangstelling. Immers banken moeten met ingang van 2008 vermogen beschikbaar houden voor operationele risico’s. Als een bank haar opera-

Ten aanzien van het bewaken en beheersen van het translatierisico

tionele risico’s in beeld heeft en aantoonbaar goed beheerst, mag

hanteert de Rabobank Groep een samenhangend tweesporenbeleid

verwacht worden dat er minder verliezen ontstaan, zodat men hiervoor

dat erop gericht is de vermogenspositie van de bank te beschermen

minder vermogen hoeft aan te houden. De Rabobank heeft een model

tegen valutakoersschommelingen. Enerzijds voorziet de hedgestrategie

ontwikkeld waarmee het aan te houden vermogen voor operationele

in het afdekken van de reserves die in het buitenland in vreemde valuta

risico’s zodanig wordt berekend, dat het aansluit op het actuele risico-

belegd zijn, anderzijds in het immuniseren van de BIS-ratio voor effecten

profiel van de Rabobank Groep als totaal en per business unit.

van valutakoersbewegingen. Dat laatste vindt plaats via de niet tot de reserves gerekende componenten van het toetsingsvermogen, met

De Rabobank Groep heeft specifiek voor operationeel risicomanagement

name de Trust Preferred Securities. Deze werden in 2003 en 2004

uitgesproken dat zij haar ambitie naar boven heeft bijgesteld, naar het

uitgegeven in zodanige vreemde valuta, dat de valutasamenstelling van

hoogste ambitieniveau in het Bazel II-akkoord: de Advanced Measurement

het toetsingsvermogen overeenkomt met die van de naar risicograad

Approach. De Rabobank Groep wil zo uitstralen dat zij risicobeheer hoog

gewogen activa. Deze ‘natuurlijke hedge’ is gerealiseerd door de tot het

in het vaandel heeft en dat zij haar triple A-rating ruimschoots waard is.

tier 1-vermogen gerekende Trust Preferred Securities II (in 2003) en III

Met de aanpak volgens de Advanced Measurement Approach wordt

(in 2004) uit te geven in Amerikaanse dollar (USD 3.250 miljoen),

het beheersapparaat van de Rabobank Groep transparanter gemaakt en

Australische dollar (AUD 500 miljoen) en Britse Pond (GBP 350 miljoen).

door de coördinatie op groepsniveau ontstaan belangrijke voordelen op het terrein van kennisopbouw en kennisdeling. Door het stellen van beleidskaders en normenkaders vanuit Group Risk Management en door de controlorganisatie hierop te laten aansluiten, ontstaat een belangrijke bijdrage aan het ‘in control zijn’ van de Rabobank Groep op het terrein van risicobeheersing.

Risicotype

Value at Risk in 2005 per maandeinde

in miljoenen euro’s


Ultimo 2005

25

Credit spread

20

Vreemde valuta

0,2

15

Aandelen

2,2

10

Rente

3,1

19,2

5

Diversificatie

-2,6

0

Totaal VaR

22,1

jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

63


Maatschappelijk verantwoord ondernemen De Rabobank Groep heeft de ambitie om in de financiële dienstverlening op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) toonaangevend te blijven. Dit ter ondersteuning van de klantwaarde, de continuïteit, de lange termijnwinstgevendheid en het risicoprofiel en daarmee van de triple A-rating. Fatsoenlijk zakendoen en daar helder en aanspreekbaar over zijn. Daar gaat het de Rabobank om. Uit de jaarlijkse MVO-monitor blijkt dat de bank haar doelstellingen voor 2005 voor het grootste deel heeft weten te realiseren. De Rabobank behield haar positie als meest duurzame bank van Europa in de duurzaamheidsbeoordeling door de Zwitserse Sustainable Asset Management Group (SAM). In 2006 en 2007 staat de toepassing van MVO in de kernprocessen van de Rabobank centraal. Daarvoor hebben de groepsonderdelen elk twee MVO-doelstellingen geïdentificeerd die betrekking hebben op de primaire functie van het betreffende onderdeel. Hiermee wordt weer een belangrijke stap gezet op de weg naar verdere inbedding van MVO in de hele organisatie.

Duurzaamheid zit ingebakken in de coöperatieve structuur van de Rabobank. Beginselen als zorgplicht, saamhorigheid, openheid en dialoog met de samenleving zijn daar nauw mee verbonden. Van een pure kredietcoöperatie heeft de Rabobank zich in bijna 110 jaar ontwikkeld tot een klantencoöperatie, waarin klantwaarde en ledenbetrokkenheid centraal staan. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is dan ook een natuurlijk uitvloeisel van de Rabobankkernwaarden ‘betrokken’ en ‘dichtbij’. De Rabobank is in Nederland marktleider in food & agri en wil haar activiteiten wereldwijd in deze markt vergroten door autonome groei en gerichte acquisities. Deze ambitie verplicht de Rabobank, vanuit haar coöperatieve grondgedachte, MVO hoog op de beleidsagenda te plaatsen. Rabobank wil met MVO bijdragen aan het creëren van langetermijnwaarde voor klanten, medewerkers en investeerders, alsmede voor de maatschappij en het leefmilieu in algemene zin. Daarbij gaat het er onder meer om dat medewerkers voldoen aan MVO-maatstaven als respect, integriteit en professionaliteit. Maar het gaat ook om toepassing van duurzaamheidscriteria in de eigen financiële diensten en producten via MVO-maatstaven in de kredietverlening, om het aanbieden van duurzame beleggingsfondsen en betaal- en spaarproducten, en om helderheid in de producten leveringsvoorwaarden. Daarnaast gaat het erom medewerkers de kans te bieden zich professioneel te ontwikkelen en zich maatschappelijk in te zetten. In de bedrijfsvoering ligt het accent op efficiency, een lagere milieubelasting, minder energie- en papiergebruik, duurzaam bouwen en verantwoord inkopen.

Strategie en doelstellingen Verdere versterking van de identiteit en reputatie van de Rabobank als coöperatieve, betrokken en op duurzaamheid georiënteerde bank. Grotere marktoriëntatie van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) door versnelde integratie van MVO-criteria in het kredietproces.

• Groei in de afzet van MVO-producten en -diensten • Verdere uitbouw van het Rabobank Development Program • Realisering van een verdere verlaging van de milieubelasting

⊳

64



Reputatierisico’s en kredietrisico’s

verbeteren door beheersing van risico’s en benutting van kansen die

Reputatiemanagement in het kader van MVO vindt plaats door adequaat

voortvloeien uit maatschappelijke en milieuontwikkelingen. Het Fund of

en regelmatig proactief in te gaan op onderwerpen die het handelen

Funds ontving in 2005 de Clean Tech Award van Clean Tech Ventures

van de Rabobank raken, zoals het respecteren van mensenrechten door

voor het meest innovatieve clean-tech-investeringsproduct.

bedrijven die wij financieren. Maar ook door een heldere corporate governance, door te opereren overeenkomstig externe richtlijnen en

MVO in kredietverlening

interne codes en door duurzaamheidscriteria een plaats te geven in de

De positie van de Rabobank in de food & agrisector brengt maatschap-

financiële dienstverlening. Zo vindt in de kredietbeoordeling in toene-

pelijke verantwoordelijkheid met zich mee. In 2005 is daarom voort-

mende mate een MVO-toetsing plaats.

gegaan met de implementatie van een duurzaamheidstoetsing in de kredietbeoordeling van projecten in Brazilië, Singapore en Thailand,

Triple P

maar ook in Nederland. Op basis van onderzoek in Brazilië in 2005 zal

De Rabobank Groep acht het van groot belang dat haar klanten en

een nieuw MVO-instrument worden toegepast bij de kredietverlening

andere stakeholders maatschappelijk verantwoord ondernemen als een

in dat land. Hierdoor krijgt een klant naast een creditrating ook een

zichtbaar en onderscheidend onderdeel zien van de uitstraling en het

MVO-rating. Daarbij wordt expliciet bekeken hoe de klant presteert op

handelen van de bank. Institutionele beleggers laten het MVO-element

de meest relevante niet-financiële terreinen. Per land en per sector

steeds vaker bepalend zijn bij hun beleggingsbeslissing. Daarbij wordt

kunnen maatschappelijke onderwerpen als corporate governance,

nadrukkelijk gekeken naar de ratings die de Rabobank haalt bij de

personeelsbeleid (inclusief mensenrechten), producten klantveiligheid

verschillende bureaus die ‘sustainability ratings’ afgeven. Een goede

en milieu meewegen. Door MVO expliciet aandacht te geven in het

‘triple P-rating’ (people, planet, profit) maakt het voor institutionele

kredietverleningproces kunnen risico’s die voortkomen uit maatschap-

beleggers ook interessanter om in Rabobankobligaties te investeren.

pelijke of milieuontwikkelingen worden beheerst.

Triple P raakt daarmee rechtstreeks aan de triple A-rating op financieel gebied.

Rabo Groen Bank De Rabobank heeft haar leidende positie op de markt voor groenfinan-

MVO-monitoring en -rapportage (GRI-normen)

cieringen met een marktaandeel van 50% in 2005 weten vast te houden.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt binnen de Rabobank

Het balanstotaal van Rabo Groen Bank kwam uit op EUR 2,7 miljard.

zichtbaar gemaakt door middel van monitoring bij alle bedrijfsonder-

De brutoverstrekkingen namen in 2005 toe tot EUR 550 miljoen.

delen en bij de lokale Rabobanken. Op die wijze wordt de beoogde

In 2005 werd voor het eerst een zogenoemde geoormerkte emissie

transparantie van niet-financiële prestaties tot stand gebracht. Als gevolg

van groenobligaties uitgegeven. Hierbij wordt vooraf aan de beleggers

hiervan ontving het Maatschappelijk Jaarverslag van de Rabobank

aangegeven voor welk project de emissie-opbrengsten in beginsel wor-

Groep over 2004 als eerste in Nederland een gedeeltelijk positieve

den aangewend. In 2005 werd met deze groenobligaties EUR 53 miljoen

verificatie. Monitoring maakt sturing op MVO-doelen en de rapportage

aan funding gerealiseerd ter financiering van de nieuwe afvalenergie-

van de resultaten mogelijk. Vanaf 2006 zullen alle MVO-gegevens moeten

centrale van het Afval Energie Bedrijf in Amsterdam.

voldoen aan dezelfde kwaliteitseisen zoals die door De Nederlandsche Bank geformuleerd zijn voor financiële gegevens. Per kwartaal zullen de

De Rabobank is vooral sterk in de financiering van Groen Label Kassen,

MVO-data direct met de financiële data worden verwerkt door Financial

de biologische landbouw, agrarisch natuurbeheer en windenergie.

Control van de Rabobank Groep.

De lokale Rabobanken hebben een belangrijk aandeel hierin. Nagenoeg alle banken verkopen groenobligaties aan particuliere relaties.

MVO in producten en diensten

Bij de verstrekking van groenfinancieringen is ruim driekwart van de

In het verslagjaar vond de eerste closing plaats van het Robeco

lokale banken betrokken.

Sustainable Private Equity Fund of Funds. Het fonds waarvan Robeco de beheerder is en Rabobank de Investment Advisor werd gesloten bij een

Duurzame Rabobankbedrijfsvoering

omvang van EUR 122 miljoen. Met dit fonds wordt geïnvesteerd in de

Belangrijk onderdeel van het algehele MVO-beleid is uiteraard het

beste zogeheten clean-tech and mean-stream private-equityfondsen.

realiseren van een duurzame bedrijfsvoering binnen de Rabobank-

Deze fondsen investeren in niet-beursgenoteerde bedrijven die gesti-

organisatie zelf. In de afgelopen jaren zijn op dit vlak tal van initiatieven

muleerd worden op het gebied van maatschappelijk verantwoord

ontwikkeld. Zo wordt gestreefd naar vermindering van het papier-

ondernemen door het toepassen van ‘Responsable Entrepreneurship

gebruik, de inkoop van alleen groene stroom, het duurzaam bouwen

Guidelines’ van de Rabobank. Doel is de prestaties van deze bedrijven te

van kantoren en naar een duurzame mobiliteit van de medewerkers.

⊳

65



Vermindering papiergebruik

Duurzaam bouwen

‘Een bos per jaar’. Die besparing heeft de Rabobank Groep zich tot doel

Voor de nieuwbouw van het nieuwe kantoor van Rabobank Nederland

gesteld. De uiteindelijke doelstelling is een vermindering van A4 papier-

te Utrecht is een programma van eisen vastgesteld met een hoge

verbruik met 10%. In 2004 werd daarvan 7% gehaald. Ondanks deze

ambitie op het gebied van duurzaam bouwen, bijvoorbeeld het gebruik

afvlakking van de vermindering in 2005 is de 10% reductie inmiddels

van FSC-gecertificeerd hout. Ook zal het pand naast de hoofdvestiging

wel bereikt.

van Rabobank Nederland in Utrecht milieuvriendelijk worden gesloopt. Voor lokale banken zijn milieunormen opgenomen in de programma’s

FSC-papier

van eisen, waaronder uiteraard het gebruik van FSC-bouwmaterialen.

Een belangrijke mijlpaal in 2005 was de ondertekening van een overeenkomst met FSC-Nederland over het gebruik van FSC-gecertificeerd papier.

Mobiliteit

Het FSC-keurmerk staat voor duurzaam bosbeheer. Vanaf oktober 2005

De Rabobank wil tot de meest duurzame banken ter wereld blijven

is dit papier geleidelijk ingevoerd voor grootverbruiktoepassingen zoals

behoren. Om deze ambitie kracht bij te zetten is in 2005 de autolease-

logo- en kopieerpapier, rekeningafschriften en enveloppen. Hierdoor vol-

regeling aangepast. Medewerkers van Rabobank Nederland mogen

doet inmiddels zo’n 80% van het totale papierverbruik aan de eisen van

alleen nog relatief zuinige auto’s leasen. Dit geldt voor alle manage-

het FSC-keurmerk. Ook de jaarverslagen worden op dit papier gedrukt.

mentniveaus. Per saldo moet dit tot 2008 resulteren in een afname van het aantal leaseauto’s met 5% per jaar en een afname van de totale CO2

Energie

uitstoot van het leasewagenpark met 10% per jaar. Ook wordt ernaar

In 2005 is het effect zichtbaar geworden van het in 2004 gesloten raam-

gestreefd het gebruik van de auto te ontmoedigen ten gunste van het

contract voor de levering van groene stroom aan de 1.300 Nederlandse

openbaar vervoer. Zo worden bijvoorbeeld op bepaalde trajecten met

vestigingen van de Rabobank Groep. In 2005 kwam het aandeel groene

ingang van 2006 alleen nog kosten voor openbaar vervoer vergoed.

stroom hierdoor op circa 99%. Ook is een belangrijke stap voorwaarts gezet met de integratie van de verschillende aspecten van energie-

Duurzaam inkopen

management. De inkoop van gas en groene stroom, bemetering,

De Rabobank wil MVO ook structureel inbedden in de dagelijkse

benchmarking van het verbruik per vierkante meter, alsmede de hele

inkooppraktijk. Op het gebied van onder andere energie en papier heeft

afhandeling van de energiefacturen zijn opgenomen in een integraal

Rabobank Nederland al ervaring met het integreren van MVO-aspecten

energieprogramma dat in 2005 is opengesteld voor alle onderdelen van

in het inkooptraject. Verder wordt bij het inkopen van premiums al

de Rabobank Groep.

rekening gehouden met aspecten als kindveiligheid en kinderarbeid. In de komende jaren zal verantwoord inkopen verder worden geïmplementeerd in de alledaagse bedrijfsvoering.

MVO-prijzen voor Rabobank

Maatschappelijk verslag beloond

In de in 2005 verschenen duurzaamheidsbeoordeling van de Zwitserse Sustainable Asset Management Group (SAM) bleef de Rabobank de meest duurzame bank van Europa. Vergeleken met 2003 verbeterde de duurzaamheidsscore van 74% naar 80%. Wereldwijd komt de Rabobank achter de Australische Westpac Banking Corporation. In de rating van Sustainable Investment Research International (SiRi) van begin 2006 kreeg de Rabobank de hoogste rating in de industrietak Diversified Financials. SiRi beoordeelt bedrijven op acht niet-financiële terreinen: het naleven van codes en richtlijnen, corporate governance, klantbediening, personeelsbeleid, milieu, inkoop, de bijdrage aan de samenleving en de bestemming van financieringen.

De Rabobank Groep kreeg in het verslagjaar de Accountancy Award 2005 (ACC Award) voor het beste Maatschappelijke Jaarverslag. Het verslag onder de titel ‘Ons maatschappelijk ondernemen’ is een samenvatting op hoofdlijnen van het veel uitgebreidere Maatschappelijk Jaarverslag op Internet en behandelt specifieke dilemma’s. Sterke punten waren volgens de jury onder meer de beschrijving van de inbedding van MVO in de organisatie en van de activiteiten in ontwikkelingslanden.

⊳

66



Bankieren in ontwikkelingslanden

Daarnaast startten de Rabobank Foundation en Rabobank International

Het Rabobank Development Program richt zich vooral op ondernemende

met het Ministerie van Buitenlandse Zaken en Solidaridad het ‘Sustainable

mensen op het platteland van ontwikkelingslanden en biedt hen

Agriculture Guarantee Fund’ op. Doel is kleine en middelgrote agrarische

toegang tot betaalbare financiële diensten. Dit stimuleert ondernemer-

ondernemingen in ontwikkelingslanden betere toegang te geven tot

schap, duurzame economische groei en welvaart. Hierbij komt de brede

betaalbare kredieten. Het fonds gaat kredietgaranties geven aan lokale

expertise op het gebied van de internationale food & agrisector en de

banken in Zuid-Amerika, Afrika en Azië, waardoor aan boerencoöpera-

jarenlange ervaring met coöperatief retailbankieren goed van pas. Met

ties tegen gunstigere voorwaarden kredieten kunnen worden verstrekt

kennis, management en kapitaal draagt de Rabobank bij aan een goed

voor bijvoorbeeld de productie en export van duurzame, gecertificeerde

georganiseerde financiële dienstverlening ter plaatse.

agrarische producten, zoals koffie.

Rabobank Foundation ondersteunt sinds jaar en dag spaar- en kredietcoöperaties in ontwikkelingslanden. Begin vorig jaar is Rabo Financial

MVO-doelen voor alle entiteiten

Institutions Development B.V. (RFID) opgericht dat kapitaal verstrekt aan

Elk groepsonderdeel moet voor 2006 twee concrete MVO-doelstellingen

banken met een landelijke dekking en deze banken ontwikkelt tot

formuleren, die passen binnen de algemene doelen, zoals de invoering

volwaardige financiële instellingen.

van MVO-criteria in de kredietverlening voor Rabobank International. Alle groepsonderdelen zullen in 2007 worden afgerekend op het halen

In 2005 nam de Rabobank met drie Tanzaniaanse consortiumpartners

van de twee gestelde doelen.

een belang van 49% in de National Microfinance Bank (NMB). In de komende jaren zal de Rabobank een belangrijke bijdrage leveren aan het management van NMB. Daarnaast zal de Rabobank technische assistentie verlenen bij de verdere ontwikkeling van de NMB, één van de grootste banken in Tanzania. Deze bank is met haar 100 kantoren van grote betekenis voor de ontwikkeling van de rurale economie in dit land.

Meer informatie over het MVO-beleid en de MVO-activiteiten van de Rabobank Groep is te vinden in het Maatschappelijk Jaarverslag 2005. Dit verslag is op internet beschikbaar. De internetversie volgt de richtlijnen van het Global Reporting Initiative. Op internet staan ook aansprekende voorbeeldprojecten van lokale Rabobanken en groepsonderdelen. Voor meer informatie: www.rabobankgroep.nl/duurzaamheid.

67

Jaarcijfers


Geconsolideerde balans Per 31 december in miljoenen euro’s

2005

2004

Activa 2.923

7.269

Vorderingen op andere banken

53.065

41.050

Voor handelsdoeleinden aangehouden financiële activa

39.011

32.646

de winsten verliesrekening

14.871

32.498

Derivaten

24.135

32.035

304.451

273.946

51.221

48.320

Tot einde looptijd aangehouden financiële activa

1.908

2.207

Investeringen in geassocieerde deelnemingen

2.971

714

Goodwill en andere immateriële activa

252

204

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

3.115

3.313

768

1.178

Uitgestelde belastingvorderingen

1.236

1.076

Overige activa

6.307

7.118

506.234

483.574

Geldmiddelen en kasequivalenten

Overige financiële activa tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in

Kredieten aan cliënten Voor verkoop beschikbare financiële activa

Vastgoedbeleggingen

Totaal activa

⊳

68

Jaarcijfers


Per 31 december in miljoenen euro’s

2005

2004

109.749

96.347

Verplichtingen Schulden aan andere banken Schulden aan andere banken tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen 239

97

186.427

177.471

32

11

115.992

97.520

de winsten verliesrekening

19.333

11.940

Derivaten en overige handelsverplichtingen

28.081

39.171

7.346

7.650

3

17.882

7.341

7.090

931

1.081

in de winsten verliesrekening Toevertrouwde middelen Toevertrouwde middelen tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winsten verliesrekening Uitgegeven schuldpapieren Uitgegeven schuldpapieren tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in

Overige schulden Verzekeringsverplichtingen Overige financiële verplichtingen tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winsten verliesrekening Voorzieningen Uitgestelde belastingverplichtingen Personeelsbeloningen Achtergestelde schulden Totaal verplichtingen

329

223

1.437

1.958

2.645

2.129

479.885

460.570

15.450

14.018

Eigen vermogen Eigen vermogen Rabobank Nederland en lokale Rabobanken

5.811

3.840

21.261

17.858

Trust Preferred Securities III t/m VI uitgegeven door groepsmaatschappijen

2.092

1.877

Overige belangen van derden

2.996

3.269

Rabobank Ledencertificaten uitgegeven door groepsmaatschappijen

Totaal eigen vermogen Totaal verplichtingen en eigen vermogen

26.349

23.004

506.234

483.574

⊳

69

Jaarcijfers


Geconsolideerde winsten verliesrekening Jaar eindigend op 31 december

2005

2004

Rentebaten

22.101

18.580

Rentelasten


15.694

12.385

Rente

6.407

6.195

Baten uit hoofde van honoraria en provisies

2.639

2.294

422

422

2.217

1.872

Resultaat van deelnemingen

226

99

Resultaat uit handelsactiviteiten

373

333

20

-90

Lasten uit hoofde van honoraria en provisies Honoraria en provisies

Resultaat uit niet voor handelsactiviteiten aangehouden financiële activa en verplichtingen tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winsten verliesrekening Resultaat uit voor verkoop beschikbare financiële activa Resultaat verzekeringsbedrijf Interpolis

38

27

353

214

-271

572

Baten

9.363

9.222

Personeelskosten

3.880

3.683

Andere beheerskosten

1.953

2.173

Overige

Afschrijvingen

331

321

Bedrijfslasten

6.164

6.177

517

479

2.682

2.566

Belastingen

599

773

Nettowinst

2.083

1.793

Waarvan toekomend aan Rabobank Nederland en lokale Rabobanken

Waardeveranderingen Bedrijfsresultaat vóór belastingen

1.577

1.392

Waarvan toekomend aan houders Rabobank Ledencertificaten

211

217

Waarvan toekomend aan Trust Preferred Securities III t/m VI

111

20

Waarvan toekomend aan overige belangen van derden

184

164

2.083

1.793

Nettowinst van het jaar

⊳

70

Jaarcijfers


Geconsolideerd vermogensoverzicht Eigen vermogen Rabobank Nederland

Rabobank

Trust Preferred

Overige belangen

en lokale Rabobanken

Ledencertficaten

Securities III t/m VI

derden

Totaal

12.501

3.853

-

3.325

19.679

belasting

376

-

-

-

376

Valutaomrekeningsverschillen

-57

-

-

-

-57

-109

-

-

-

-109

210

-

-

-

210

Nettowinst

1.392

217

20

164

1.793

Totaal baten en lasten

1.602

217

20

164

2.003

-

-13

1.877

-

1.864

-

-217

-20

-

-237


Stand per 1 januari 2004 Voortvloeiend in de periode: Voor verkoop beschikbare financiële activa - netto reële waardemutaties, na aftrek van

Kasstroomafdekkingen - overgedragen naar nettowinst, na aftrek van belasting Totale baten en lasten over het boekjaar direct opgenomen in het eigen vermogen

Uitgifte van Rabobank Ledencertificaten en Trust Preferred Securities Betalingen op Rabobank Ledencertificaten en Trust Preferred Securities Overige Stand per 31 december 2004

-85

-

-

-220

-305

14.018

3.840

1.877

3.269

23.004

⊳

71

Jaarcijfers


Geconsolideerd vermogensoverzicht Eigen vermogen in miljoenen euro’s

Stand per 1 januari 2005

Rabobank Nederland

Rabobank

Trust Preferred

Overige belangen

en lokale Rabobanken

Ledencertficaten

Securities III t/m VI

derden

Totaal

14.018

3.840

1.877

3.269

23.004

-179

-

-

-

-179

-114

-

-

-

-114

22

-

215

-

237

1

-

-

-

1

Voortvloeiend in de periode: Voor verkoop beschikbare financiële activa - netto reële waardemutaties, na aftrek van belasting Voor verkoop beschikbare financiële activa - overgedragen naar nettowinst, na aftrek van belasting Valutaomrekeningsverschillen Kasstroomafdekkingen - netto reële waardewinsten, na aftrek van belasting Totale baten en lasten over het boekjaar direct opgenomen in het eigen vermogen

-270

-

215

-

-55

Nettowinst

1.577

211

111

184

2.083

Totaal baten en lasten

1.307

211

326

184

2.028

-

1.971

-

-

1.971

Uitgifte van Rabobank Ledencertificaten en Trust Preferred Securities Betalingen op Rabobank Ledencertificaten en Trust Preferred Securities Overige Stand per 31 december 2005

-

-211

-111

-

-322

125

-

-

-457

-332

15.450

5.811

2.092

2.996

26.349

⊳

72

Jaarcijfers


Geconsolideerd overzicht van kasstromen Jaar eindigend op 31 december

2005

2004

2.682

2.566

Afschrijvingen

343

330

Waardeveranderingen

517

479


Kasstromen uit bedrijfsactiviteiten Bedrijfsresultaat vóór belastinglasten Aangepast voor: Niet-geldelijke posten opgenomen in winst en overige aanpassingen

Mutatie in verzekeringsverplichtingen (exclusief Interpolis) Resultaat op verkoop van materiële vaste activa Resultaat uit deelnemingen en resultaat op verkoop van dochteronderneming Reële waarde resultaten op vastgoedbeleggingen

13

27

-12

-9

-218

-65

1

-18

Reële waarde resultaten op voor verkoop beschikbare financiële activa overgedragen naar de winsten verliesrekening Nettoresultaat op voor handelsdoeleinden aangehouden financiële activa

-20

90

-373

-333

-38

-27

Nettoresultaat op niet voor handelsdoeleinden aangehouden financiële activa en verplichtingen tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winsten verliesrekening Netto (stijging)/daling in bedrijfsmiddelen 1.387

14.054

-5.741

5.593

7.900

-4.555

25.219

-18.534

-30.337

-27.044

-11.090

5.596


8.956

17.541

Uitgegeven schuldpapier

18.472

6.070

-304

-1.781

Vorderingen op andere banken Voor handelsdoeleinden aangehouden financiële activa Derivaten Netto (stijging)/daling in niet voor handelsdoeleinden aangehouden financiële activa tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winsten verliesrekening Kredieten aan cliënten Netto stijging/(daling) in verplichtingen uit hoofde van operationele activiteiten: Derivaten en overige handelsverplichtingen

Overige schulden Betaalde belastingen Overige mutaties (voornamelijk als gevolg van vervreemding Interpolis) Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten

-634

-680

-18.861

7.526

-2.138

6.826

⊳

73

Jaarcijfers


Geconsolideerd overzicht van kasstromen Jaar eindigend op 31 december in miljoenen euro’s

2005

2004

-21

-206

Kasstromen uit investeringsactiviteiten Overname van dochterondernemingen, na aftrek van overgenomen geldmiddelen Afstoting van dochterondernemingen, na aftrek van overgenomen geldmiddelen

2

4

Verwerving van onroerende zaken en bedrijfsmiddelen en vastgoedbeleggingen

-456

-568

318

644

-14.885

-19.485

financiële activa

10.286

8.848

Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten

-4.756

-10.763

Baten uit verkoop van onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Verwerving van voor verkoop beschikbare en tot einde looptijd aangehouden financiële activa Baten uit verkoop en aflossing van voor verkoop beschikbare en tot einde looptijd aangehouden

Kasstromen uit financieringsactiviteiten 2.000

-

Ontvangsten uit uitgifte van Trust Preferred Securities

-

1.879

Ontvangsten uit uitgifte van achtergestelde schulden

1.000

1.927

322

237

Ontvangsten uit uitgifte van Rabobank Ledencertificaten

Betalingen op Rabobank Ledencertificaten en Trust Preferred Securities Aflossingen van achtergestelde schulden Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten

-774

-15

2.548

4.028

Netto stijging/(daling) in geldmiddelen en kasequivalenten

-4.346

91

Geldmiddelen en kasequivalenten aan het begin van het jaar

7.269

7.178

Geldmiddelen en kasequivalenten aan het eind van het jaar

2.923

7.269

Rentebaten

22.101

18.580

Rentelasten

15.694

12.385

De aankoop van het belang in Eureko en de verkoop van het belang in Interpolis hebben niet geleid tot kasstromen. In de nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten zijn begrepen kasstromen uit hoofde van rente. De rentebaten en -lasten bedragen:

74


Toelichting op de belangrijkste balansgegevens Het geconsolideerde balanstotaal van de Rabobank Groep steeg in 2005 met 5% tot EUR 506 miljard. De kredietverlening nam met 11% toe en de spaargelden met 10%.

betrekking op kredietverstrekking aan de private sector. Deze post, goed voor 55% van het balanstotaal, steeg met 12% tot EUR 278,1 (249,0) miljard vooral dankzij de sterke groei van de hypothecaire kredietverlening. Het grootste deel van de kredietverlening (79%) betrof Nederland. In de rest van Europa werd 9% verstrekt, in Amerika 8%, in Australië en

Kredieten aan cliënten

Nieuw-Zeeland 4% en in de rest van de wereld 1%. De kredietverlening

De kredieten aan cliënten stegen in 2005 met 11% tot EUR 304 (274)

30% werd verstrekt aan de sector handel, industrie en dienstverlening

miljard. Dit totaal bestaat uit:

en 17% aan de sector food & agri.

aan de private sector bestaat voor 53% uit kredieten aan particulieren,

- kredietverlening aan overheden; - professionele effectentransacties;

Kredietverlening naar sectoren

- aanpassing kredieten als gevolg van hedge accounting;

- Particulieren

- kredietverlening private sector.

De totale kredietverlening aan particulieren nam in het verslagjaar met 10% toe tot EUR 146,5 (133,2) miljard. Het grootste deel daarvan, 97%,

De kredietverlening aan overheden bedroeg eind 2005 EUR 2,5 (4,2)

werd in Nederland verstrekt. De buitenlandse kredietverlening aan parti-

miljard en het uitstaande bedrag aan professionele effectentransacties

culieren nam met ruim 10% toe vooral dankzij de sterke groei in Ierland.

was EUR 22,0 (18,6) miljard. De Rabobank Groep dekt haar renterisico voor kredietverlening aan cliënten af door middel van derivaten. Deze

- Handel, industrie en dienstverlening

derivaten worden op marktwaarde gewaardeerd en de kredietverlening

Bedrijven in handel, industrie en dienstverlening namen in het verslag-

aan cliënten op basis van geamortiseerde kostprijs. De Rabobank Groep

jaar 9% meer krediet op dan het jaar ervoor. De totale kredietverlening

past hedge accounting toe om te voorkomen dat waardemutaties

aan deze bedrijven kwam daarmee uit op EUR 83,3 (76,3) miljard.

direct tot uitdrukking komen in de winsten verliesrekening. Dit leidt

De sterkste groei deed zich voor in de sectoren industrie en financiële

in 2005 tot een herwaardering van de kredietverlening aan cliënten van

dienstverlening.

EUR 1,8 (2,2) miljard. Het grootste deel van de kredietverlening heeft

Kredietverlening naar groepsonderdelen ultimo 2005 Binnenlands retailbankbedrijf

73%

Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf Leasing

19% 5%

Vastgoed

2%

Overig

1%

⊳

75



- Food & agri

Ultimo 2005 stond EUR 107 (116) miljard uit aan overige financiële activa.

De kredietverlening aan de food & agrisector betreft de volledige keten

Dit komt overeen met 21% van het balanstotaal. Circa 36% van de

van de primaire agrarische sector tot en met de detailhandel in levens-

financiële activa, ofwel EUR 39 miljard wordt aangehouden voor handels-

middelen. De kredietverlening in deze sector groeide met 22% tot

doeleinden. Waardeverschillen op deze post worden rechtstreeks in de

EUR 48,2 (39,5) miljard. Vooral de food & agri-activiteiten in het buitenland

winsten verliesrekening verantwoord. Het grootste deel van de

noteerden een sterke groei van maar liefst 43%. In de primaire agrarische

financiële activa, EUR 51 miljard, valt onder de categorie ‘beschikbaar

sector nam onder meer de kredietverlening aan de groente- en fruittelers

voor verkoop’. Deze post speelt een belangrijke rol in het voorzien in de

sterk toe.

liquiditeitsbehoefte en heeft niet ten doel om kortetermijnwinsten te genereren. Het verschil tussen de boekwaarde en de reële waarde

Kredietverlening naar groepsonderdelen

wordt verantwoord in de herwaarderingsreserve. Van een deel van de

Van de totale kredietverlening aan de private sector van EUR 278,1 miljard

financiële activa die gewaardeerd worden tegen reële waarde, EUR 15

werd EUR 200,7 (183,6) miljard verstrekt door het binnenlands retail-

miljard, worden de waardeverschillen wel verantwoord in de winsten

bankbedrijf, dat hiermee 73% van de totale kredietverlening voor zijn

verliesrekening. Het betreft hier vooral waardepapieren waarbij een

rekening neemt. Het wholesalebankbedrijf en het internationale retail-

rechtstreeks verband bestaat met verplichtingen waarvan de fluctuaties

bankbedrijf verstrekten 19% van de totale kredietverlening en leasing

in waardering ook via de winsten verliesrekening lopen. Een klein

en vastgoed respectievelijk 5% en 2%.

gedeelte van de financiële activa, EUR 2 miljard, wordt aangehouden tot einde looptijd en wordt gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs.

Overige financiële activa Onder overige financiële activa worden begrepen aandelen, obligaties,


geldmarktpapier, kortlopend overheidspapier en andere vormen van

De toevertrouwde middelen namen in het verslagjaar toe met 5% tot

waardepapieren. Deze overige financiële activa zijn onder te verdelen

EUR 186,4 (177,5) miljard. De toevertrouwde middelen bestaan uit

in de volgende categorieën:

spaargelden, professionele effectentransacties en overige toevertrouwde

- voor handelsdoeleinden aangehouden financiële activa;

middelen. De professionele effectentransacties bedroegen EUR 5,4 (3,9)

- voor verkoop beschikbare financiële activa;

miljard en de overige toevertrouwde middelen EUR 94,8 (95,3) miljard.

- overige financiële activa tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winsten verliesrekening; - tot einde looptijd aangehouden financiële activa.

Overige financiële activa ultimo 2005

Verdeling spaargelden ultimo 2005

Voor verkoop beschikbaar

48%

Internetsparen

46%

Voor handelsdoeleinden

36%

Rendementsrekening

18%

Telesparen

12%

Deposito’s met vaste looptijd

10%

Tegen reële waarde met verwerking in winst en verliesrekening Tot einde looptijd

14% 2%

Roparco

6%

Overig

8%

⊳

76



Spaargelden

Eigen vermogen

De spaargelden namen in 2005 met 7,9 miljard toe tot EUR 86,2 (78,3)

Het eigen vermogen bedroeg ultimo 2005 EUR 26,3 (23,0) miljard.

miljard, een stijging van 10%. De groei werd met name gerealiseerd bij

Het eigen vermogen bestaat uit de ingehouden winsten en overige

internetsparen waar de spaargelden met EUR 7 miljard toenamen.

reserves, ledenkapitaal, Trust Preferred Securities III t/m VI en overige

Het aandeel van internetsparen in het totale spaargeld steeg hierdoor

minderheidsbelangen. In 2005 is voor EUR 2,0 miljard aan nieuwe leden-

van 43% naar 46%. Dit ging ten koste van de traditionele rendements-

certificaten geplaatst bij leden. De belangstelling voor het nieuwe

rekening en telesparen. Het relatieve aandeel van de vaste deposito’s

kapitaal was wederom dermate groot dat de uitgifte overtekend raakte.

nam toe van 7% naar 10%. Dit was enigszins verrassend aangezien in

Van het eigen vermogen bestaat 59% uit ingehouden winsten en

Nederland spaarloonrekeninghouders de mogelijkheid kregen om over

reserves, 22% uit ledenkapitaal, 8% uit Trust Preferred Securities en 11%

een groot deel van het spaarloon vrijelijk te beschikken. Tegen de

uit overige minderheidsbelangen.

verwachting in, maakte een groot aantal rekeninghouders hiervan echter om fiscale redenen geen gebruik.

Schuldbewijzen Eind 2005 stond voor een totaal bedrag van EUR 135,3 (109,5) miljard aan schuldpapier op de balans, waarvan bijna de helft kortlopend schuldpapier betrof. In het verslagjaar werd voor ruim EUR 20 miljard aan langetermijnschuldbewijzen uitgegeven ter financiering van de groeiende kredietverlening.

Achtergestelde schulden Het totaal uitstaande bedrag aan achtergestelde schulden bedroeg eind 2005 EUR 2,6 (2,1) miljard. In 2005 is ter versterking van het tier 2vermogen voor EUR 1 miljard een onderhandse achtergestelde lening geplaatst bij institutionele beleggers. Daarnaast zijn de Trust Preferred Securities I voor een bedrag van EUR 650 miljoen afgelost. De Trust Preferred Securities II, die niet kwalificeren als eigen vermogen, worden als achtergestelde schulden op de balans verantwoord.

Eigen vermogen ultimo 2005 Ingehouden winst en overige reserves

59%

Ledenkapitaal

22%

Trust Preferred Securities III t/m VI Overige minderheidsbelangen

8% 11%


77

Toelichting op de belangrijkste winsten verliesrekeningposten De nettowinst van de Rabobank Groep steeg in 2005 met 16% tot EUR 2.083 miljoen. De groei is mede te danken aan een sterke sturing op de kosten. Verder was sprake van licht hogere baten en een lagere belastingdruk.

baten. Onder overige provisiebaten worden onder meer provisies van Global Financial Markets verantwoord.

Overige baten -36% De overige baten daalden met 36% tot EUR 739 (1.155) miljoen. Deze post bestaat onder meer uit het resultaat verzekeringsbedrijf, handelsresultaten, resultaten deelnemingen, resultaten op voor verkoop beschikbare financiële activa en andere baten. Het resultaat van het

Baten +2%

verzekeringsbedrijf en het resultaat van deelnemingen stegen sterk.

De totale baten stegen met 2% tot EUR 9.363 (9.222) miljoen. Met name

Lagere baten werden gerealiseerd door minder exits bij Gilde-fondsen

de provisies namen in het verslagjaar sterk toe. De overige baten namen

(na het zeer succesvolle jaar 2004), maar ook omdat minder fondsen

daarentegen af.

geconsolideerd werden in vergelijking met 2004. De handelsresultaten, resultaten voor verkoop beschikbare activa en

Renteresultaat +3%

een groot deel van de overige baten hebben een relatief volatiel karakter

Het renteresultaat nam met EUR 212 miljoen toe tot EUR 6.407 miljoen.

omdat deze posten sterk afhankelijk zijn van valuta- en renteontwikke-

Dit is een stijging met 3%. De groei van het renteresultaat kwam daar-

lingen. Het verlies van de andere baten werd voor een belangrijk deel

mee lager uit dan de groei van de kredietverlening en spaarmiddelen.

bepaald door swaptions die de Rabobank heeft afgesloten met haar

Dit is toe te schrijven aan een duidelijk verkrappende rentemarge als

pensioenfonds. Met deze swaptions is het pensioenfonds ingedekt tegen

gevolg van de toegenomen concurrentie en een afvlakkende yieldcurve.

rentedalingen en de Rabobank verkleint haar renterisico uit hoofde van rentestijgingen. Omdat de rente in de periode erna is gedaald resulteerde

Provisieresultaat +18%

dit voor de Rabobank per jaarultimo in een verlies, maar voor het

Het totale provisieresultaat nam in 2005 toe met EUR 345 miljoen tot

pensioenfonds in hogere beleggingsopbrengsten. De Rabobank

EUR 2.217 miljoen. Dit is een stijging van 18%. De toename is vooral te

profiteert hiervan, want bij de toegezegde pensioenregeling is haar

danken aan hogere provisies uit vermogensbeheer en overige provisie-

bijdrage ook afhankelijk van de behaalde beleggingsresultaten.

Provisieresultaat in miljoenen euro’s

700 600 500 400 300 200

2004

100

2005

0 Vermogensbeheer

Betalingsdiensten

Verzekeringsbedrijf

Kredietbedrijf

Aan- en verkoop van andere financiële activa

Overige provisiebaten

⊳

78


Toelichting op de belangrijkste winsten verliesrekeningposten

Echter, het hoger dan verwachte rendement vertaald zich pas op termijn

Waardeveranderingen +8%

in een gunstigere premieontwikkeling voor de pensioenen terwijl het

De post waardeveranderingen, bestaande uit kosten kredietverliezen en

verlies op de swaptions direct in het resultaat van 2005 is verwerkt.

verliezen op financiële activa, nam met 8% toe tot EUR 517 miljoen. Dit komt overeen met 25 basispunten van de gemiddelde risicogewogen

Bedrijfslasten fractioneel lager

posten. Dit is gelijk aan 2004. De risicokosten werden in het verslagjaar

De bedrijfslasten namen in 2005 fractioneel met EUR 13 miljoen af tot

in belangrijke mate bepaald door een toename bij de buitenlandse

EUR 6.164 miljoen. Deze daling is geheel toe te schrijven aan lagere

wholesale- en internationale retailactiviteiten. Deze business unit zag de

andere beheerskosten. De personeelskosten en afschrijvingen namen

waardeveranderingen in 2005 toenemen door enkele grote nieuwe

licht toe.

voorzieningen in het buitenland. Bij het binnenlands retailbankbedrijf was sprake van een daling. Dit reflecteert het zeer lage risicoprofiel

Personeelskosten +5%

van de kredietportefeuille, die voor het grootste deel uit particuliere

De personeelskosten stegen met 5% tot EUR 3.880 (3.683) miljoen.

financieringen bestaat.

De toename is vooral toe te schrijven aan hogere pensioenlasten. De lonen en salarissen namen met 3% toe. De personeelsbezetting

Bedrijfsresultaat vóór belastingen +5%

daalde in 2005 met 4.636 fte’s tot 45.580 fte’s. De verkoop van Interpolis

Het bedrijfsresultaat vóór belastingen steeg in 2005 met 5% tot

aan Eureko is de belangrijkste verklaring van de afname van de bezetting.

EUR 2.682 (2.566) miljoen.

Gecorrigeerd hiervoor is sprake van een toename van ruim 1%, vooral door groei in het buitenland.

Belastingen omlaag In 2005 is voor EUR 599 (773) miljoen aan belastingen verantwoord.

Andere beheerskosten -10%

Dit komt overeen met een effectieve belastingdruk van 22,3% (30,1%).

De andere beheerskosten, waaronder automatiseringskosten, huur

De daling is onder meer toe te schrijven aan een verlaging van de

gebouwen en dergelijke, daalden met EUR 220 miljoen tot EUR 1.953

vennootschapsbelasting in Nederland en incidentele belastingresultaten.

miljoen. Deze daling van 10% is onder meer een gevolg van de verkoop van participaties van Gilde-fondsen die derhalve niet langer

Nettowinst +16%

geconsolideerd worden. Ook zijn de eerste kostenbesparingen

De nettowinst kwam in 2005 uit op EUR 2.083 (1.793) miljoen, een

merkbaar uit hoofde van Operatie Service. Daarnaast is in 2005 een

stijging met 16%. Na aftrek van het belang van derden en de betaling

additionele voorziening voor Operatie Service getroffen van EUR 85

van de vergoeding aan houders van Rabobank Ledenkapitaal en Trust

miljoen tegenover EUR 120 miljoen in 2004.

Preferred Securities, voor zover deze tot het eigen vermogen worden gerekend, resteert een bedrag van EUR 1.577 (1.392) miljoen. Dit bedrag is toegevoegd aan het eigen vermogen.

79


Accountantsverklaring Wij hebben de geconsolideerde balans, de geconsolideerde winsten verliesrekening, het geconsolideerde vermogensoverzicht en het geconsolideerd overzicht van kasstromen - hierna jaarcijfers - van de Rabobank Groep 1, zoals in dit verslag opgenomen op pagina 67 tot en met 73, gecontroleerd. Deze jaarcijfers zijn ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2005 van de Rabobank Groep. Bij die jaarrekening hebben wij op 8 maart 2006 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. De jaarcijfers zijn opgesteld onder verantwoordelijkheid van de raad van bestuur van Rabobank Nederland. Het is onze verantwoordelijkheid hierbij een accountantsverklaring te verstrekken. Wij hebben vastgesteld dat de jaarcijfers in overeenstemming zijn met de jaarrekening waaraan deze zijn ontleend. Voor een vollediger inzicht in de financiële positie en de resultaten van de Rabobank Groep en de reikwijdte van onze controle dienen de jaarcijfers te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze zijn ontleend, alsmede met de door ons daarbij verstrekte accountantsverklaring. Utrecht, 8 maart 2006

Ernst & Young Accountants

1) De Rabobank Groep bestaat uit de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A. te Amsterdam, de bij haar aangesloten Rabobanken, Robeco Groep N.V. te Rotterdam, De Lage Landen International B.V. te Eindhoven, Schretlen & Co N.V. te Amsterdam, FGH Bank N.V. te Utrecht, Rabohypotheekbank N.V. te Amsterdam, Onderlingen Waarborgmaatschappij Rabobanken B.A. te Amsterdam en hun groepsmaatschappijen.

80



Personalia * Rabobank Groep Directeuren

drs. Ineke Bussemaker (I.)

Adri Meijdam RA RO (A.J.)

Ben Christiaanse (B.J.)

Christian Mol (C.H.A.M.)

drs. Ralf Dekker (R.J.)

drs. Marc Cootjans (M.A.W.)

ir. Jan Molenaar (J.B.J.M)

Jan Dijkstra (J.D.)

Henk Datema MBA (H.J.)

Hans van de Molengraft RA RO (J.C.)

Henn Geukers (H.M.)

Bruce Dick (B.)

Fergus Murphy (F.)

Tjalling Halbertsma (T.B.)

drs. Roy van Diem (R.)

Rob Niesert (R.P.J.)

drs. André van Iersel (A.A.J.M.)

drs. Haijo Dijkstra (H.H.J.)

Frans Overdijk RA (F.B.)

drs. Wouter Kolff (W.J.)

ir. Walter van Dinther (W.H.M.M.)

Peter Norrie (P.)

drs. Jos van Lange (J.H.P.M.)

mr. Wim Dufourné (G.W.)

drs. Harrie de Poot RA (H.J.W.)

drs. Hans van der Linden (J.A.M.)

drs. Dick Duit RA RO (D.)

Maarten Rosenberg (M.F.)

drs. Bert Mertens (H.H.J.)

drs. Pieter Emmen (P.C.A.M.)

mr. Marike Schaafsma (M.A.)

Monika Milz (M.R.)

mr. Gerard Fransen MBA (G.J.)

mr. Cees Schakelaar (C.G.)

Rik Op den Brouw (H.)

René Frijters (R.J.A.)

Jan Schinkelshoek (J.)

mr. Thomas van Rijckevorsel (T.C.A.M.)

ir. Jan Geurts (J.J.G.)

Ben Scholten MBA (B.)

Harry de Roo RA (J.H.)

drs. Ab Gillhaus (A.J.)

ir. Annemarie Scholtis-Van den Berg MBA (A.)

mr. Sipko Schat (S.N.)

Rob Hartog (D.R.)

Jan Schonewille (J.)

Karel Schellens (C.A.C.M.)

Floris Henning (F.J.)

mr. Jan Schuchard (J.)

Rutger Schellens (R.V.C.)

mr. Cilian Jansen Verplanke (C.A.)

Gerlinde Silvis (A.G.)

Jaap Slotema (J.)

Gerard van Kaathoven (G.J.C.M.)

Ronald Slaats (R.A.M.)

mr. Jan van Veenendaal (J.)

drs. Rob Kemna (R.A.C.)

drs. ing. Marjo Smulders ( M.J.J.)

Peter Keur (P.C.)

drs. ing. Frits Swinkels RE RA (G.J.P.)

Onderdirecteuren

mr. Diane Kimman-Boogaard (D.A.)

Jan Smits (J.W.M.)

drs. Rob Klomps (R.F.)

Jan van Teeffelen (J.G.J)

drs. Ad Bakermans (A.W.F.J.)

drs. Peter Knuvers RA RE (P.M.)

Ben Vergouw (G.J.)

drs. Aad Balm (A.M.A.W.)

mr. drs. Jan Kool RA (J.)

Gerda Verpoorte (G.P.)

mr. Robin Bargmann (R.K.)

Bart Jan Krouwel (B.J.)

drs. Niek Vogelaar (N.)

Guido van Berkel (G.M.P.M)

drs. Bram Kruimel (B.J.)

Guido Vos (G.J.)

drs. Wim Boonstra (W.W.)

drs. ing. Sjors Kruiper (S.J.)

drs. Willem Wagner (W.)

dr. Jan Bos (J.J.)

drs. Arnold Kuijpers (A.J.A.M.)

ir. Fred Weenig (F.)

drs. Gilles Boumeester (G.V.).

Willem Lageweg (L.W.)

drs. Alfons de Weerdt (A.L.)

Jacqueline van den Brink (J.C.)

drs. Jaap Lammers (J.C.)

Rolf Westmijse RA (R.)

Cor Broekhuyse RA (C.F.)

drs. Mariëlle Lichtenberg (M.P.J.)

ing. Pieter Wetselaar (P.)

Evert Broekmans (E.A.H.G.)

mr. Vincent Lokin (V.E.C.)

mr. drs. Ruurd Weulen Kranenberg (R.)

drs. Edwin Brouwers RA (E.A.J.)

Theo Martens (Th.H.)

Hans van Zanten (J.)

* Per 15 maart 2006

⊳

81



Directies niet Rabo - gelabelde dochters Rabobank Groep* ACCBank plc

Obvion NV

Harry de Roo RA (J.H.), voorzitter (Chairman)

drs. Roy van Diem (R.), voorzitter

Colm Darling (C.)

drs. John Smulders (J.I.A.)

Padraic O’Connor (P.) Hidzer Kiewiet de Jonge (H.)

Robeco Groep NV drs. George Möller (G.A.), voorzitter

Alex

drs. Leni Boeren (L.M.T.)

René Frijters (R.J.A.), directeur

drs. Sander van Eijkern (S.) drs. Constant Korthout (C.T.L.)

De Lage Landen International BV

drs. Niek Molenaar (N.F.)

Karel Schellens (C.A.C.M.), voorzitter (Chairman) Gerard van Kaathoven (G.J.C.M.)

Schretlen & Co NV

mr. Ronald Slaats (R.A.M.)

drs. Harold Knebel (H.A.J.M.), voorzitter

Rolf Westmijse RA (R.)

drs. Bert Wenker (G.J.M.) Gerbert Mos (G.A.)

FGH Bank Peter Keur (P.C.), voorzitter Frans Overdijk RA (F.B.)

* Per 1 maart 2006

Sylvia Bal-Roose (S.)

82


Verklarende woordenlijst Basispuntgevoeligheid (BPV)

Hedge accounting

Het absolute verlies aan marktwaarde van het eigen vermogen bij

Het volgens dezelfde waarderingsgrondslag opnemen van een hedge

een parallelle stijging van de rentecurve met 1 basispunt.

item - positie waarvan het risico door middel van een hedge transactie is afgedekt - en een hedge instrument in de winsten verliesrekening,

BIS-ratio

zodat matching van resultaten ontstaat.

Verhoudingsgetal dat de mate van gezondheid (solvabiliteit) weergeeft van een bank. Hoe hoger het getal hoe beter het weerstandsvermogen

Hedge instrument

van de bank is. Deze ratio wordt als percentage berekend door het

Financieel instrument gebruikt ter dekking van het financieel risico van

toetsingsvermogen te delen door de gewogen posten. Externe toezicht-

een hedge item.

houders hanteren een minimumeis van 8,0.

Income at Risk Economisch kapitaal

Dit is het potentiële verlies aan rentewinst in de eerstkomende 12

De hoeveelheid kapitaal die de bank moet aanhouden om eventuele

maanden binnen een betrouwbaarheidsinterval van 97,5% als gevolg

onverwachte verliezen te kunnen opvangen zonder insolvabel te worden,

van een stijging van de gelden kapitaalmarktrente.

binnen een periode van één jaar met een door Rabobank gewenste betrouwbaarheidsgraad. De Rabobank hanteert een 99,99% betrouw-

Joint venture

baarheidsinterval, wat overeenkomt met de AAA-rating van onze bank.

Samenwerkingsverband tussen twee of meer juridisch los van elkaar staande bedrijven.

Efficiencyratio Bedrijfslasten als percentage van de baten. Dit is een maatstaf voor ban-

Kernkapitaal

caire productiviteit, hoe lager het percentage hoe hoger de efficiency.

Het kernkapitaal van de Rabobank Groep bestaat uit het ledenkapitaal de Trust Preferred Securities, de overige reserves, en een deel van het

Equity at Risk

belang van derden.

Geeft het percentage aan dat de marktwaarde van het eigen vermogen zal dalen wanneer de rentecurve met 1%-punt (parallel) stijgt.

Leasing

Geeft de gevoeligheid van de marktwaarde van het vermogen voor

Een overeenkomst waarbij de eigenaar van een zaak voor een bepaalde

veranderingen in de rente weer.

periode en tegen een bepaald bedrag aan huur die zaak ter beschikking stelt aan een ander.

Gewogen posten Alle balans- en off-balance sheetposten berekend op basis van de door

Risk Adjusted Return on Capital (RAROC)

de toezichthouder bepaalde risicograad.

Nettowinst gedeeld door het economisch kapitaal.

⊳

83


Verklarende woordenlijst

Rendement eigen vermogen

Triple A-rating

Nettowinst als percentage van het eigen vermogen ultimo van het

Dit is de hoogste credit rating die door rating agencies wordt toegekend.

voorgaande jaar.

Een triple A-rating betekent dat de kredietwaardigheid van de onderneming zo hoog is dat de kans dat het bedrijf failleert minimaal is.

Securitisatie Het herstructureren van kredieten in de vorm van verhandelbare effecten.

Value at Risk Een maatstaf voor het marktrisico uit hoofde van de handelsportefeuille,

Tier 1-ratio

welke op basis van historische gegevens het maximaal mogelijke verlies

Verhoudingsgetal tussen kernkapitaal en gewogen posten. Externe toe-

dat de Rabobank Groep kan lijden met een waarschijnlijkheid van 97,5%

zichthouders hanteren een minimumeis van 4,0.

binnen één dag meet.

Toetsingsvermogen

Vendor finance

De som van het kernkapitaal en het aanvullende kapitaal. Het aanvullende

Het aanbieden van verkoopondersteunende financieringsproducten

kapitaal bestaat uit herwaarderingsreserves, een deel van de achter-

(waaronder leasing) via de distributiekanalen van een producent of

gestelde schulden minus aftrekposten volgens de richtlijnen van De

distributeur van kapitaalgoederen.

Nederlandsche Bank.

84


Overzicht binnen- en buitenlandse vestigingen

Vestigingen Nederland

Voor verdere informatie over onze vestigingen en kantoren, zoals vestigingsplaats en contactgegevens, zie www.rabobankgroep.nl/vestigingen

85


Rabobank Groep De Rabobank Groep is een brede financiële

Alex is van geavanceerde handelssystemen

De Lage Landen International B.V. is een

dienstverlener op coöperatieve grondslag.

uitgegroeid tot digitale beleggersbank.

internationale aanbieder van hoogwaardige

Ze bestaat uit 248 zelfstandige lokale

Alex Beleggersbank bestaat sinds 1999 en

activa financieringsproducten. Het bedrijf

Rabobanken in Nederland, de centrale

is marktleider op het gebied van online

heeft zijn hoofdkantoor in Eindhoven en

organisatie Rabobank Nederland en een

beleggen en de grootste aanbrenger van

daarnaast kantoren en samenwerkings-

groot aantal gespecialiseerde dochteronder-

particuliere orders op zowel de Euronext

verbanden in meer dan 25 landen in Europa,

nemingen. De kerndoelstelling van de groep

effectenbeurs als de Euronext derivatenbeurs.

Noord- en Zuid-Amerika, Zuidoost Azië,

is het genereren van een zo hoog mogelijke

Alex richt zich op de optimale bediening

Australië en Nieuw-Zeeland. De onderneming

klantwaarde. Daartoe biedt de organisatie

van een groeiend aantal beleggers, die

is internationaal gespecialiseerd in activa-

haar klanten alle mogelijke financiële

afhankelijk van hun eigen doelstellingen,

financiering en Vendor Finance en concentreert

producten en diensten. De Rabobank Groep

zelfstandig wil beleggen.

zich op de bedrijfstakken Food & Agri,

bedient meer dan de helft van de 16 miljoen

Daarnaast biedt Alex allerlei ondersteunende

Healthcare, Office Equipment, Information

Nederlanders en van de Nederlandse

en educatieve mogelijkheden, waaronder

Technology, Telecommunication, Trucks and

bedrijven. In Nederland heeft zij dominante

professionele analyses, nieuwsberichten,

Trailers, Public Finance en Materials Handling

marktposities op vrijwel alle gebieden van

beleggingsexperts, seminars en het

& Construction Equipment.

de financiële dienstverlening: woninghypo-

opleidingsinstituut de Alex Academy.

In Nederland biedt het bedrijf een breed

theken, spaarmiddelen en in de sectoren

www.alex.nl

pakket aan leasing-, en handelsfinancierings-

midden- en kleinbedrijf en food & agri.

producten. Tot zijn productenpakket behoren

In de grootzakelijke markt in Nederland is

equipmentlease, ICT-lease, vendor lease en

de positie inmiddels aanzienlijk versterkt.

autolease.

Wereldwijd focust de Rabobank Groep via

www.delagelanden.nl

Rabobank International primair op de financiering van de internationale food & agribusiness, een niche waarin zij een leidende positie bekleedt. De Rabobank Groep heeft de hoogste kwalificatie voor kredietwaardigheid (triple A) en is buiten Nederland met 267 vestigingsplaatsen vertegenwoordigd in 38 landen. www.rabobankgroep.nl

⊳

86


FGH Bank is gespecialiseerd in het financieren

Obvion verstrekt hypotheken en eenvoudige

Robeco, opgericht in 1929, is een vermogens-

van commercieel vastgoed. De vastgoedbank

financiële producten en richt zich daarbij op

beheerder pur sang. Wereldwijd voorziet

heeft hoogwaardige kennis op het gebied van

de markt van het onafhankelijke intermediair.

Robeco circa 700 institutionele en circa 1,5

financierings- en beleggingsvraagstukken,

Het bedrijf is een samenwerkingsverband

miljoen particuliere klanten van beleggings-

waardebepaling, technische vastgoedanalyse,

van de Rabobank Groep en het Algemeen

producten en -diensten. Particulieren worden

fiscale en juridische aspecten en risicobeheer.

Burgerlijk Pensioenfonds. De strategie van

zowel bediend via banken en andere

Om de regionale marktontwikkelingen van

Obvion is gestoeld op zes belangrijke pijlers:

distributiepartners als via directe kanalen.

dichtbij te kunnen volgen, beschikt de bank

onafhankelijkheid, snelheid en flexibiliteit,

Het productaanbod omvat vastrentende en

bovendien over een landelijk dekkend net-

samen ondernemen, individuele aandacht,

aandelenbeleggingen alsmede alternative

werk, waarbij relatiemanagers de contacten

betrouwbaarheid en professionele kennis.

investments. Behalve in thuismarkten de

met de relaties onderhouden. De klantenkring

Dit wordt in de praktijk vertaald in een snelle

Benelux en de Verenigde Staten heeft Robeco

bestaat voornamelijk uit projectontwikkelaars

en betrouwbare levering, deskundigheid en

vestigingen in Frankrijk, Zwitserland, Duitsland,

en institutionele en particuliere beleggers in

het streven naar een volledig en concurrerend

Spanje, het Midden-Oosten en Japan.

commercieel vastgoed, van midden- en

productaanbod. Het hoofdkantoor staat in

Het beheerd vermogen bedraagt circa EUR 130

kleinbedrijf tot grote ondernemingen en

Heerlen.

miljard (eind 2005). Robeco heeft wereldwijd

beursgenoteerde vastgoedfondsen.

www.obvion.nl

ruim 1.600 medewerkers, verspreid over

www.fghbank.nl

negen landen. www.robeco.nl

⊳

87


Schretlen & Co is de vermogensbank binnen de Rabobank Groep. Haar missie is het begeleiden van topvermogenden bij het waarmaken van hun ambities op het gebied van vermogensvraagstukken. Schretlen & Co richt zich primair op (zeer) vermogende particulieren en middelgrote instellingen. Kernactiviteit is vermogensbeheer en -advies, gecombineerd met vermogensplanning. Er wordt intensief contact onderhouden en samengewerkt met lokale Rabobanken. Dat heeft onder meer geresulteerd in Rabobank Beheerd Beleggen (RBB) en Rabobank Effecten Advies Desk (READ), beide samenwerkingsverbanden tussen Schretlen & Co en lokale Rabobanken op het gebied van effectendienstverlening. Naast het hoofdkantoor in Amsterdam heeft Schretlen & Co vestigingen in Apeldoorn, Heerenveen, Rotterdam en Waalre. www.schretlen.com

⊳

88


Organigram Rabobank Groep 9 miljoen klanten

1,55 miljoen leden

248 lokale banken

Rabobank Nederland Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf • Corporate Clients • Rabobank International

Vermogensbeheer Beleggen

• Robeco Groep • Schretlen & Co • Alex

Marktondersteuning binnenlands retailbankbedrijf • Particulieren • MKB • Private Banking

Leasing

• De Lage Landen

Groepsfuncties

• • • • • •

Vastgoed

• Rabo Vastgoed • FGH Bank

Coöperatie en Bestuur Groep ICT Group Finance Kredieten Shared Services & Facilities Overige staven en diensten

Overige groepsonderdelen

• Obvion

89


Colofon Uitgave

Publicatie

Rabobank Nederland,

Deze publicatie en de afzonderlijke uitgave ‘Rabobank Groep Gecon-

Directoraat Communicatie

solideerde jaarrekening 2005’, en de jaarrekening vormen het jaarverslag, de jaarrekening en de overige gegevens van de Coöperatieve Centrale

Redactie

Raiffeisen-Boerenleenbank B.A.

Andries van der Bruggen (jaarrekening), Geoffrey van Diessen, Jan Dost, Sandra van Gils, Smink, Van der Ploeg & Jongsma en Marc van der Ven

Openbaarmaking De uitgave ‘Rabobank Groep Geconsolideerde jaarrekening 2005’,

Art-direction en vormgeving

en de jaarrekening worden na vaststelling gedeponeerd ten kantore

Eden Design & Communication, Amsterdam

van het handelsregister bij de Kamer van Koophandel onder

Borghouts Design, Haarlem

nummer 30.046.259.

Fotografie

Jaarverslagen

Omslag en themafotografie Tjeerd Fonk

De Rabobank Groep publiceert de volgende jaarverslagen:

Portretten bestuursleden Joost Guntenaar, Amsterdam

• Jaarverslag 2005

Tekstcorrecties

• Geconsolideerde jaarrekening 2005

(Nederlands en Engels); Mary Pranger, Amsterdam

(Nederlands en Engels); • Maatschappelijk jaarverslag 2005

Internet Info.nl, Amsterdam SiteManagement

(Nederlands en Engels); • Halfjaarverslag 2006 (Nederlands en Engels, verschijnt september 2006).

C&F Report Amsterdam Exemplaren van deze verslagen zijn op te vragen bij Rabobank

Coördinatie grafische productie

Nederland, Directoraat Communicatie.

Kobalt BV, Amstelveen

Croeselaan 18, 3521 CB Utrecht Postbus 17100, 3500 HG Utrecht

Lithografie

Telefoon 030 - 216 31 96

NEROC’VGM, Amsterdam

Fax

030 - 216 19 16

E-mail

[email protected]

Druk Thieme, Amsterdam

Alle jaarverslagen zijn te raadplegen op internet: www.rabobankgroep.nl/jaarverslagen

Materiaalgebruik Bij de vervaardiging van het drukwerk werd gebruikgemaakt van minder milieubelastende materialen. Bij de druk werd Novavit Bio mineraalolievrije inkt gebruikt op 250 en 130 grams Arctic Volume (FSC-gecertificeerd).

Rabobank Groep Jaarverslag 2005

Recommend Documents