Rabobank Groep Jaarverslag 2004

Rabobank Groep

Jaarverslag 2004

2

Rabobank Groep jaarverslag 2004

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave Kerngegevens

3

Profiel

6

Voorwoord

7

Bestuurders en toezichthouders Rabobank Nederland

9

Verslag raad van commissarissen Rabobank Nederland

10

Belangrijke ontwikkelingen

13

Strategie

15

Financiële doelstellingen en vooruitzichten

19

International Financial Reporting Standards

20

Klantwaarde

22

Ledenbeleid

24

Medewerkers

26

Kernactiviteiten

29

- Binnenlands retailbankbankbedrijf

30

- Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf

35

- Vermogensbeheer en beleggen

39

- Verzekeren

42

- Leasing

45

- Vastgoed

47

Organisatiebesturing en risicomanagement

50

- Corporate governance

51

- Risicomanagement

55

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

61

Geconsolideerde balans

63

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

64

Kasstroomoverzicht

65

Mutaties eigen vermogen

66

Toelichting op de belangrijkste balansgegevens

67

Toelichting op de belangrijkste winst- en verliesrekeningposten

69

Accountantsverklaring

71

Personalia Rabobank Groep

72

Verklarende woordenlijst

74

Overzicht binnen- en buitenlandse vestigingen

76

Profielen groepsonderdelen

77

Organigram

80

Colofon

81

Verslag raad van bestuur

Jaarcijfers 2004

Aanvullende gegevens

3


Kerngegevens

Kerngegevens 2004 - 2000 2004

2003

2002

2001

2000

Balanstotaal

475.089

403.305

374.720

363.679

342.920

Kredieten aan private sector

252.996

235.425

212.323

197.262

179.137

Toevertrouwde middelen

192.123

172.571

171.632

172.174

146.705

Beheerd vermogen

195.000

184.000

168.000

194.400

166.100

4.012

3.893

3.660

3.926

3.417

Eigen vermogen 2

18.143

15.233

14.261

12.380

1

12.458

Kernkapitaal

22.621

19.660

17.202

15.092

1

14.653

Toetsingsvermogen

22.586

19.892

17.414

15.542

1

15.093

198.552

182.820

165.843

152.812

15.887

14.626

13.268

12.225

Tier 1-ratio (kernvermogen)

11,4

10,8

10,3

BIS-ratio (toetsingsvermogen)

11,4

10,9

10.055 6.732

Omvang dienstverlening (in miljoenen euro’s)

1

Premieomzet verzekeringen Vermogen en solvabiliteit (in miljoenen euro’s)

Totaal gewogen posten Solvabiliteitseis

142.278 11.382

9,9

1

10,3

10,5

10,2

1

10,6

9.018

8.518

8.388

7.714

6.243

5.839

5.965

5.459

Resultaatgegevens (in miljoenen euro’s) Totaal baten 2, 3 Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen

525

575

500

480

360

Waardeveranderingen van financiële vaste activa 3

-11

-148

252

59

9

Toevoeging aan fonds voor algemene bankrisico’s

0

0

0

0

52

Bedrijfsresultaat vóór belastingen

2.809

2.348

1.927

1.884

1.834

Nettowinst

1.536

1.370

1.222

1.178

1.166

Rendement op eigen vermogen

10,1%

9,6%

9,9%

9,5%

10,4%

Efficiencyratio

67,0%

69,2%

68,5%

71,1%

70,8%

288

328

349

369

397

Ratio’s

Dichtbij Lokale Rabobanken Vestigingen: - kantoren

1.299

1.378

1.516

1.648

1.727

- contactpunten

2.965

2.800

2.697

2.618

2.693

Geldautomaten

3.062

2.981

2.979

2.889

2.676

244

222

169

137

142

- aantallen

56.324

57.055

58.096

58.120

55.098

- mensjaren

50.216

50.849

51.867

52.173

49.711

85%

85%

84%

83%

82%

Buitenlandse vestigingsplaatsen Medewerkers

Medewerkerstevredenheid Klantgegevens Leden (x 1.000)

1.456

1.360

1.108

825

550

Leden-klantenratio

16,7%

16,0%

13,2%

9,7%

6,1%

Standard & Poor’s

AAA

AAA

AAA

AAA

AAA

Moody’s Investor Service

Aaa

Aaa

Aaa

Aaa

Aaa

Rating

SAM-rating (maatschappelijk verantwoord ondernemen) 4

74%

64%

4


Kerngegevens

Kerngegevens 1999 - 1995 1999

1998

1997

1996

1995

Balanstotaal

281.218

249.718

194.222

152.068

133.192

Omvang dienstverlening (in miljoenen euro’s) Kredieten aan private sector

161.074

129.554

117.569

99.717

86.115


127.527

114.826

98.307

79.854

74.139

Beheerd vermogen

139.800

124.100

83.700

32.800

26.800

2.867

2.485

2.168

1.656

1.542

Eigen vermogen 2

11.217

10.381

9.708

8.791

7.938

Kernkapitaal

13.007

11.817

11.113

10.280

9.427

Toetsingsvermogen

13.650

12.660

11.947

10.973

10.026

129.801

114.445

107.163

96.095

82.976

10.384

9.156

8.573

7.688

6.638

Tier 1-ratio (kernvermogen)

10,0

10,3

10,4

10,6

9,5

BIS-ratio (toetsingsvermogen)

10,5

11,1

11,1

11,3

12,0

Totaal baten 2, 3

6.801

5.832

5.280

4.375

3.906

Bedrijfslasten

4.826

4.099

3.730

2.921

2.583

350

340

254

381

381

0

0

0

0

0

1

Premieomzet verzekeringen Vermogen en solvabiliteit (in miljoenen euro’s)

Totaal gewogen posten Solvabiliteitseis

Resultaatgegevens (in miljoenen euro’s)

Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van financiële vaste activa 3 Toevoeging aan fonds voor algemene bankrisico’s

100

0

0

0

0


1.525

1.393

1.296

1.073

942

Nettowinst

1.017

936

865

741

648

9,8%

9,6%

9,8%

9,3%

8,8%

70,9%

70,3%

70,6%

66,8%

66,1%

424

445

481

510

547

Ratio’s Rendement op eigen vermogen Efficiencyratio Dichtbij Lokale Rabobanken Vestigingen: - kantoren

1.795

1.797

1.823

1.854

1.879

- contactpunten

2.719

2.727

2.750

2.798

2.793

Geldautomaten

2.546

2.430

2.268

2.056

1.873

147

150

112

87

77

- aantallen

53.147

49.465

44.667

40.275

37.437

- mensjaren

48.224

45.310

40.927

36.828

34.019

510

515

525

585

595

Standard & Poor’s

AAA

AAA

AAA

AAA

AAA

Moody’s Investor Service

Aaa

Aaa

Aaa

Aaa

Aaa

Buitenlandse vestigingsplaatsen Medewerkers

Medewerkerstevredenheid

80%

Klantgegevens Leden (x 1.000) Leden-klantenratio Rating

SAM-rating (maatschappelijk verantwoord ondernemen) 4

5


Kerngegevens

Marktaandelen in procenten

100 90 80 70 60 50 40 30

Hypotheken

20

Sparen

10

Midden- en kleinbedrijf Agrarisch

0 2000

2001

2002

2003

2004

Totale baten naar activiteiten Binnenlands retailbankbedrijf

54%

Wholesale en internationaal retailbankbedrijf

21%

Vermogensbeheer en beleggen Verzekeren

7% 10%

Leasing

6%

Vastgoed

1%

Overig

1%

Kredietverlening naar regio Nederland

80%

Rest Europa

9%

Amerika

7%

Australië/Nieuw Zeeland

3%

Azië

1%

Algemeen: Bij groepsonderdelen genoemde bedragen tellen vanwege consolidatie-effecten niet altijd op tot het totaal van de Rabobank Groep. Procentuele mutaties kunnen als gevolg van afrondingen afwijken. 1) Bij de stand van het vermogen en de berekening van de tier 1-ratio en de BIS-ratio per 31 december 2001 is rekening gehouden met de gevolgen van de per 1 januari 2002 doorgevoerde stelselwijzigingen pensioenen. 2) De cijfers zijn aangepast naar aanleiding van de stelselwijziging met betrekking tot de verantwoording van de Trust Preferred Securities. 3) De cijfers van 2003 zijn aangepast naar aanleiding van de stelselwijziging met betrekking tot de verantwoording van beleggingsresultaten van de verzekeringsactiviteiten. 4) De SAM-rating wordt iedere twee jaar berekend.

6


Proﬁel Rabobank Groep

Profiel Rabobank Groep De Rabobank Groep is een financiële dienstverAmbitie De Rabobank Groep wil in Nederland de grootste, beste en meest lener op coöperatieve grondslag met een zeer innovatieve Allfinanzdienstverlener zijn. Met hun coöperatieve strucbreed aanbod van financiële producten en totaaltuur met inmiddels bijna 1,5 miljoen leden staan de lokale Rabobanken concepten. Zij vindt haar oorsprong in de lokale midden in de maatschappij. De Rabobank mag zich in Nederland met kredietcoöperaties die ruim honderd jaar geleden recht betrokken, dichtbij en toonaangevend noemen. Internationaal wil de Rabobank Groep de beste food & agribank zijn met een sterke aanin Nederland werden opgericht door ondernewezigheid in de belangrijkste food & agrilanden in de wereld. Daarbij mende mensen die nagenoeg geen toegang hadwordt de jarenlange ervaring op dit gebied in Nederland ingezet. den tot de kapitaalmarkt. De lokale Rabobanken die hieruit zijn voortgekomen, hebben een lange De groep wil daarnaast mondiaal excelleren op het gebied van duurzaam ondernemen en bankieren, passend bij haar identiteit en maattraditie in de agrarische sector en het midden- en schappelijke positie. De komende jaren zal maatschappelijk verantwoord kleinbedrijf. ondernemen verder worden geïntegreerd in de kernactiviteiten.

De Rabobank Groep bestaat uit 288 zelfstandige lokale coöperatieve

Onze waarden

Rabobanken in Nederland en hun centrale organisatie Rabobank

De Rabobank Groep biedt alle financiële diensten die voor deelname

Nederland met haar (internationale) dochterondernemingen.

aan het economische verkeer in een moderne samenleving noodza-

De Rabobank bedient ruim 9 miljoen particuliere en zakelijke

kelijk zijn. De groep wil haar diensten op eigentijdse wijze vormgeven

klanten in Nederland en een groeiend aantal in het buitenland, heeft

voor mensen en ondernemingen.

56.324 medewerkers en is vertegenwoordigd in 37 landen. Wij vinden dat een duurzame ontwikkeling van welvaart en welzijn een De Rabobank Groep heeft de hoogste kwalificatie voor kredietwaardig-

zorgvuldige omgang met natuur en leefmilieu vergt. Hieraan willen we

heid (Triple A) van de bekende internationale ratinginstituten Moody’s

met onze activiteiten bijdragen. We respecteren de cultuur en de

en Standard & Poor’s. Gemeten naar kernvermogen behoort de organi-

gebruiken van het land van vestiging voorzover die niet strijdig zijn met

satie tot de vijftien grootste financiële instellingen ter wereld.

onze doelstelling en waarden.

De lokale Rabobanken en hun klanten vormen het coöperatieve kernbe-

In ons handelen staat het belang van de klant voorop. Het creëren van

drijf van de Rabobank Groep. De banken zijn lid en aandeelhouder van

klantwaarde realiseren we door:

de overkoepelende coöperatie Rabobank Nederland. Deze adviseert en

• het bieden van de best mogelijke financiële diensten die klanten als

ondersteunt ze op haar beurt bij hun lokale dienstverlening. Daarnaast opereert Rabobank Nederland als (internationale) wholesalebank en als bankers’ bank van de groep. Rabobank Nederland fungeert tevens als houdstermaatschappij van een groot aantal gespecialiseerde dochterondernemingen. De Rabobank Groep combineert het beste van twee werelden: de lokale betrokkenheid en persoonlijke bediening van de lokale Rabobanken en de deskundigheid en schaalvoordelen van Rabobank Nederland en haar dochterondernemingen.

passend ervaren; • het bieden van continuïteit van onze dienstverlening, overeenkomstig het langetermijnbelang van de klant; • betrokkenheid van de bank bij de klant en zijn omgeving, waardoor realisatie van ambities mede mogelijk wordt gemaakt.

7


Voorwoord

Voorwoord Als Rabobank Groep hebben we onze wortels in de Nederlandse

Marktleiderschap in Nederland

agrarische sector. Meer dan honderd jaar geleden opgericht, zijn we

De behaalde prestaties hebben het fundament onder onze ambities

intussen op tal van terreinen onbetwist marktleider. Maar we willen

verder verstevigd. In Nederland wil de Rabobank Groep marktleider zijn

meer. We hebben ook de ambitie wereldwijd de nummer één in food

op het gebied van Allfinanz. Om onze spelbepalende positie nog verder

& agri te zijn. Het thema van dit jaarverslag maakt die ambitie letterlijk

te versterken, zijn in het verslagjaar belangrijke stappen gezet. Zo werden

zichtbaar. Het illustreert de rol die wij vandaag de dag wereldwijd

intern de krachten gebundeld om ons aandeel in de markt van ver-

spelen als (financiële) schakel in de voedselketen. Diverse nieuwe, con-

mogende particulieren te vergroten, de basis voor succesvol opereren

crete initiatieven zijn genomen om die rol te versterken: van Polen tot

op de grootzakelijke markt is versterkt en er is een gerichte campagne

Utrecht, van China tot het westen van de Verenigde Staten. Het zijn

begonnen om het marktaandeel in de grote steden te verbeteren, met

stappen die 2004 voor de Rabobank Groep tot een bijzonder jaar

name onder allochtonen. Marktleiderschap in Allfinanz vergt ook een

hebben gemaakt.

leidende positie in de verzekeringsmarkt. Een eerste stap in die richting werd gezet via de samenwerkingsovereenkomst van de Rabobank

Een jaar tussen hoop en vrees

Groep met Eureko/Achmea, die begin 2004 werd gesloten. Die overeen-

Het jaar 2004 valt wellicht het best te omschrijven als een jaar tussen

komst kreeg gestalte door een deelname van 5% in het kapitaal van de

hoop en vrees. Vrees heerste op de financiële markten vanwege de

Eureko Groep en door de start van een intensieve samenwerking tussen

onvoorspelbare gevolgen voor de wereldeconomie van het grillige

onze verzekeraar Interpolis en Zilveren Kruis Achmea op het gebied van

verloop van de olieprijzen ten gevolge van de crisis in Irak. Rampspoed

zorgverzekeringen.

trof niet alleen grote delen van Azië na de tsunami, maar ook Afrika en het Midden-Oosten, smeulende en oplaaiende politieke brandhaarden

Wereldwijd nummer één in food & agri

die maar niet willen doven. Toch gloorde er hoop. Ondanks alle

De investeringen om wereldwijd de nummer één in food & agri te zijn

somberheid nam de wereldhandel flink toe. Ook leek de economie in

werden in het verslagjaar opgevoerd. Zo hebben we eind 2004 voor

Europa de weg terug omhoog gevonden te hebben. De groei was

een bedrag van circa EUR 150 miljoen een 35%-belang genomen in

echter zowel bij onze Europese buren als in ons eigen Nederland nog

de Poolse Bank Gospodarki Zywnosciowej (BGZ). Met 300 kantoren

pover en leunde grotendeels op de sterk toegenomen export.

verspreid over het gehele land is dit de belangrijkste bank in de Poolse

Geconfronteerd met het al te strenge en slecht getimede bezuinigings-

agrarische sector. De wens om in de VS versneld te groeien ondervond

beleid, hield de Nederlandse consument ook in 2004 de hand nog op

een terugslag, omdat de voorgenomen overname van Farm Credit

de knip, al gaf hij wel iets meer uit dan in 2003.

Services of America uiteindelijk niet doorging. Onze doelstelling blijft echter onverkort om in de VS in de komende vijf jaar, via organische

Een succesvol resultaat

groei en kleinere acquisities, een van de belangrijkste financiers van de

Te midden van al die wisselvalligheden behaalde de Rabobank Groep

Amerikaanse ‘farmers’ en ‘ranchers’ te worden.

een succesvol resultaat. De nettowinst steeg met 12%. Dit is conform de langetermijndoelstelling. Over de hele breedte van de groep werd goed

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

gepresteerd. Het binnenlands retailbankbedrijf - voor het overgrote deel

Om wereldwijd leidend te zijn op het gebied van duurzame ontwikke-

gevormd door de lokale Rabobanken - bleef ondanks de kwakkelende

ling, wil de Rabobank Groep maatschappelijk verantwoord ondernemen

economie goed overeind. Het wholesalebankbedrijf, inclusief het daarin

(MVO) nog meer profiel geven. Het komt erop aan fraaie principes in

opgenomen internationale retailbankbedrijf, liet opnieuw een duidelijke

de alledaagse werkelijkheid te verankeren. Dit betekent onder meer

resultaatverbetering zien.

de invoering van relevante MVO-maatstaven in de kredietverlening

Ook het verzekeringsbedrijf noteerde, net als in 2003, een duidelijke

en bij andere vormen van dienstverlening, het duurzamer maken van

resultaatgroei vóór belastingen. De resultaten uit vermogensbeheer,

onze bedrijfsvoering, vergroting van ons marktaandeel in duurzame

leasing en vastgoed lieten eveneens een fraaie groei zien.

financiële producten en stimulering van de maatschappelijke inzet van Rabobankmedewerkers. De maatschappelijke betrokkenheid krijgt over de grens vorm via het Rabobank Development Program (RDP), een

8


Voorwoord

programma dat gestart is in het afgelopen jaar en waarbij verschillende,

belangrijk, aan de aangesloten Rabobanken - via een betere service op

soms al langer bestaande, activiteiten en nieuwe initiatieven werden

een nog hoger niveau vanuit het centrale apparaat. Het is mijn wens,

gebundeld. Al meer dan 30 jaar - in 2004 werd het zesde lustrum

en die van mijn collega’s in de raad van bestuur, dat 2005 het jaar

gevierd - ondersteunt de Rabobank Foundation tal van projecten in ont-

wordt waarin het woord ‘service’ binnen de gehele Rabobank Groep

wikkelingslanden om de plaatselijke bevolking op weg te helpen naar

met grote, dikke letters wordt geschreven. Met dezelfde inzet als die

economische zelfstandigheid. Dit heeft nieuwe impulsen gekregen. Na

waarmee onze 56.000 medewerkers en managers hun bijdrage aan het

de tsunami is via de Foundation actie ondernomen om getroffen gebie-

succesvol verlopen verslagjaar hebben geleverd, moet dat kunnen luk-

den weer op te bouwen. Daarnaast is een nieuw initiatief ontwikkeld,

ken. De toewijding van de ruim 3.000 bestuurders en toezichthouders

dat erop gericht is via deelname in bestaande kredietcoöperaties in een

van onze lokale banken is daarbij onmisbaar. Medewerkers, managers

beperkt aantal ontwikkelingslanden de toegankelijkheid van financiële

en bestuurders verdienen dank voor de vele inspanningen die zij zich in

diensten voor de lokale bevolking te verbeteren. Het is de bedoeling in

het verslagjaar hebben getroost. De leden van de lokale banken verdie-

het kader van het RDP ook Rabobankmedewerkers in te zetten.

nen respect voor de betrokkenheid die zij aan de dag hebben gelegd. Hun inbreng en die van onze andere klanten houden ons scherp. Hun

Grotere en meer geprofessionaliseerde lokale Rabobanken

gezamenlijke oordeel over onze dienstverlening bepaalt uiteindelijk of 2005 het jaar van service zal worden.

De aangesloten Rabobanken vervullen een sleutelrol bij het realiseren van het doel om marktleider in Nederland te zijn. Om die rol met succes

Gematigd positief over 2005

te kunnen spelen, is het noodzakelijk de kwaliteit en de professionaliteit

We zijn gematigd positief over het lopende jaar 2005. We verwachten

bij de lokale banken te versterken. In 2004 is een omvangrijk ‘opschalings-

een verdere, zij het lichte groei van de economie, met een afvlakkende

proces’ gestart om via onderlinge fusies te komen tot een kleiner aantal

stijging van de export en een gematigd verder aantrekken van de

lokale banken, die voldoende omvang hebben om zelfstandig complexe

binnenlandse bestedingen. De Rabobank Groep kan daarvan profiteren,

financiële diensten te verlenen. Dat is van groot belang om onze

mits het verschil tussen de lange en de korte rente niet veel verder zal

ambities aan de bovenkant van de particuliere en de zakelijke markt

afnemen. In 2005 zal er voor het eerst volgens de International Financial

- meer marktaandeel - te kunnen waarmaken. De beweging naar een

Reporting Standards worden gerapporteerd, waardoor de resultaten

kleiner aantal banken met meer omvang zal niet ten koste gaan van het

volatieler worden. Niettemin, verwacht de Rabobank Groep, onvoorziene

beleid om de ‘dichtbijbank’ van Nederland te zijn - en te blijven.

omstandigheden daargelaten, dat de opgaande lijn van de structurele

Dankzij gebruikmaking van innovatieve distributieformules zal de

resultaatontwikkeling kan worden vastgehouden.

opschaling juist gepaard gaan met een uitbreiding van het aantal klantencontactpunten.

Operatie Service De beweging naar een hoger serviceniveau bij de lokale banken bleef niet zonder gevolgen voor Rabobank Nederland. Om de ondersteuning nog beter toe te spitsen op de servicebehoefte van een kleiner aantal geprofessionaliseerde lokale banken, is bij het centrale ondersteuningsapparaat een omvangrijke reorganisatie in gang gezet. Deze reorganisatie - Operatie Service - beoogt een besparing van EUR 200 miljoen, onder meer via een personeelsreductie van 1.200 fte’s. De uitkomst van Operatie Service voor de lokale banken zal een betere, efficiëntere en transparantere service vanuit Rabobank Nederland zijn, tegen - per saldo - lagere kosten.

2005: het jaar van service Het afgelopen jaar stond in het teken van veranderingen. Veranderingen die slechts één doel hadden: de basis leggen voor een nóg betere dienstverlening aan onze klanten. In de eerste plaats natuurlijk aan

Bert Heemskerk,

onze cliëntele in binnen- en buitenland, maar ook, en dat is zeker zo

voorzitter van de raad van bestuur van Rabobank Nederland

9


Bestuurders en toezichthouders Rabobank Nederland

Bestuurders en toezichthouders Rabobank Nederland* Raad van bestuur (met aandachtsgebieden)

Raad van commissarissen

drs. Bert Heemskerk (H.), voorzitter

prof. dr. Lense Koopmans (L.), voorzitter

• Personeel

ing. Antoon Vermeer (A.J.A.M.), plaatsvervangend voorzitter

• Toezicht

mr. Sjoerd Eisma (S.E.), secretaris

• Audit

drs. Leo Berndsen (L.J.M.)

• Juridische en Fiscale Zaken

ir. Bernard Bijvoet (B.)

• Communicatie

dr. ir. Teun de Boon (T.)

• Bestuurssecretariaat

dr. Wim Duisenberg (W.F.)

• Kennis en Economisch Onderzoek

Marinus Minderhoud (M.)

drs. Rik baron van Slingelandt (D.J.M.G. )

ir. Hans van Rossum (J.A.A.M.)

• Rabobank International Network

ir. Herman Scheffer (H.C.)

• Global Financial Markets

prof. dr. ir. Martin Tielen (M.J.M.)

• Corporate Finance

dr. ir. Aad Veenman (A.W.)

• Wholesale Support

prof. dr. Arnold Walravens (A.H.C.M.)

drs. Hans ten Cate (J.C.) • Rabobank Nederland Corporate Clients

Raad van advies

• Kredietrisicomanagement (fiattering)

drs. Jan Brouwer (J.G.B.)

• Bijzonder Beheer

Wout Dekker (W.)

• Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

drs. Derk Haank (D.)

prof.dr.ir. Bert Bruggink (A.)

Herman Hazewinkel RA (H.J.)

• Accounting & Control

ir. Hans Huis in ’t Veld (J.C.)

• Risicomanagement

Dick van Hedel (T.J.M.)

• Treasury

mr. Roelof Hendriks (R.R.)

ir. Piet van Schijndel (P.J.A.)

ir. Rokus van Iperen (R.L.)

• Particulieren

Leonor Lindner (L.)

• Private Banking

drs. Dick Sluimers (D.M.)

• Groep ICT

drs. Claudia Zuiderwijk (C.J.G.)

dr. Piet Moerland (P.W.) • Coöperatie & Bestuur • MKB • Shared Services & Facilities

Bestuurssecretaris drs. Rens Dinkhuijsen (L.A.M.)

* Per 1 april 2005

10



Verslag raad van commissarissen Rabobank Nederland Samenstelling van de raad van commissarissen

Commissies van de raad van commissarissen

In de profielschets van de raad van commissarissen zijn eisen met

De raad van commissarissen kent vier commissies. Deze commissies

betrekking tot deskundigheid en samenstelling opgenomen. Naast een

stellen adviezen op aan de raad van commissarissen, die op zijn beurt

brede en deskundige samenstelling van de raad is het van belang dat

mede op basis hiervan besluiten neemt. De samenstelling van deze vier

de raad van commissarissen onafhankelijk is en dat het ontstaan van

commissies is sinds 2 december 2004 als volgt (zie volgende pagina).

ook maar een schijn van belangenverstrengeling wordt voorkomen. Zowel bij de benoeming als bij de herbenoeming van commissarissen

Werkwijze

bestaat uitgebreid aandacht voor het onafhankelijkheidsaspect.

Om goed toegerust te zijn voor de vervulling van zijn taken, laat de raad

De algemene vergadering van Rabobank Nederland van 16 juni 2004 heeft

van commissarissen zich regelmatig informeren over bancaire en niet-

dr. W.F. Duisenberg en prof.dr. A.H.C.M. Walravens als nieuwe leden van

bancaire onderwerpen. In 2004 werd specifiek aandacht besteed aan de

de raad van commissarissen benoemd. De laatstgenoemde benoeming

activiteiten die gericht zijn op het ‘in control’ zijn, de invoering van de

vloeide voort uit de uitbreiding van de strategische samenwerking die

IFRS-regels, de code-Tabaksblat en de door de interne accountantsdienst

Rabobank Nederland en Eureko/Achmea nastreven. Daarbij werd

ingestelde onderzoeken naar complexe financieringen en garanties. De

afgesproken om over te gaan tot de wederzijdse benoeming van een

raad van commissarissen kwam in 2004 achtmaal in vergadering bijeen,

commissaris. De algemene vergadering van 16 juni 2004 herbenoemde

de audit committee en de commissie voor coöperatieve aangelegen-

dr.ir. T. de Boon en ir. B. Bijvoet in de raad van commissarissen. De raad

heden vijfmaal, de benoemings- en honoreringscommissie viermaal en de

van commissarissen kent sinds 24 juni 2004 de volgende samenstelling

beroepscommissie driemaal. De voorzitter van de raad van commissaris-

(zie hieronder).

sen onderhoudt minimaal op maandbasis contact met de voorzitter van de raad van bestuur en overlegt maandelijks met de interne accountant. Verder vindt minimaal vier keer per jaar een gesprek plaats tussen de voorzitter van de raad van commissarissen, de voorzitter van de audit committee, de externe accountant en de interne accountantsdienst.

Samenstelling van de raad van bestuur

Raad van commissarissen prof.dr. Lense Koopmans (L.)

voorzitter

Op 15 november 2004 is prof.dr.ir. A. Bruggink als Chief Financial Officer

ing. Antoon Vermeer (A.J.A.M. )

plaatsvervangend voorzitter

(CFO) toegetreden tot de raad van bestuur. De taken behorende bij deze

mr. Sjoerd Eisma (S.E.)

secretaris

functie werden eerder waargenomen door de voorzitter van de raad van


lid

bestuur. De heer Bruggink was tot 15 november 2004 binnen Rabobank


lid

Nederland hoofd Control Rabobank Groep. De heer J.J. Verhaegen is op

dr.ir. Teun de Boon (T.)

lid

1 juli 2004 teruggetreden uit de raad van bestuur vanwege zijn pensio-


lid

nering. We danken de heer Verhaegen voor zijn jarenlange toewijding

Rinus Minderhoud (M.)

lid

en inzet voor de Rabobank Groep en voor de belangrijke bijdrage die hij


lid

heeft geleverd aan de ontwikkeling van het betalingsverkeer in Nederland.


lid

prof.dr.ir. Martin Tielen (M.J.M.)

lid

dr.ir. Aad Veenman (A.W.)

lid

prof.dr. Arnold Walravens (A.H.C.M.)

lid

11



Commissie en taakomschrijving

Samenstelling

Audit committee

Rinus Minderhoud (M.)

voorzitter

Bereidt besluitvorming voor van de raad van commissarissen


vast lid

betreffende financiële aangelegenheden.

prof.dr. Lense Koopmans (L.)

vast lid


roulerend lid


roulerend lid


roulerend lid

ing. Antoon Vermeer (A.J.A.M.)

roulerend lid

Commissie voor coöperatieve aangelegenheden


voorzitter

Bereidt besluitvorming voor van de raad van commissarissen betreffende

prof.dr. Lense Koopmans (L.)

vast lid

beleidsvoornemens van de raad van bestuur inzake de coöperatieve


vast lid

inrichting van de aangesloten banken en Rabobank Nederland.

dr.ir. Teun de Boon (T.)

roulerend lid


roulerend lid


roulerend lid


roulerend lid


roulerend lid

Benoemings- en honoreringscommissie

prof.dr. Lense Koopmans (L)

voorzitter

Bereidt besluitvorming voor van de raad van commissarissen betreffende


lid

benoeming, schorsing en ontslag van de leden van de raad van bestuur, als-


lid

mede het beleid inzake hun remuneratie.


lid


lid

Beroepscommissie


voorzitter

Fungeert als beroepsinstantie bij geschillen tussen aangesloten banken, of


lid

tussen een of meer aangesloten banken en Rabobank Nederland.


lid

Besloten is de benoemings- en honoreringscommissie in 2005 te splitsen in twee afzonderlijke commissies.

Corporate governance

Vervulling van de toezichthoudende rol

De corporate governance van Rabobank Nederland wordt behandeld

De raad van commissarissen heeft in 2004 zoals gebruikelijk ook het

in het hoofdstuk ‘Corporate governance’. De raad van commissarissen

functioneren van de raad van bestuur en dat van de individuele

onderschrijft volledig de inhoud van dit hoofdstuk.

bestuurders beoordeeld en daaraan conclusies verbonden. Ook is toezicht gehouden op de algemene gang van zaken bij Rabobank

Reflectie op eigen functioneren

Nederland en de daarmee verbonden ondernemingen. Daarnaast was de

De raad van commissarissen heeft zich in 2004 gebogen over het

raad van commissarissen geregeld klankbord voor de raad van bestuur.

eigen functioneren, zowel van het collectief als van de individuele

In 2004 stonden enkele onderwerpen waarover al eerder besluiten

commissarissen. Zo is onder andere gekeken naar de aanwezigheid

waren genomen opnieuw op de agenda, zoals Visie Rabobank 2005+.

van commissarissen bij de vergaderingen van de raad en naar de mate

Bij de reguliere onderwerpen zijn de strategie en de aan de onderne-

waarin de raad voldoet aan het gewenste profiel, de samenstelling en

ming verbonden risico’s besproken, alsmede de opzet en de werking

de vereiste competenties van de raad van commissarissen. Het doel

van de interne risicobeheersing- en controlesystemen en significante

van deze evaluatie is om waar mogelijk verbeteringen aan te brengen

wijzigingen daarin. De intensivering van de samenwerking met Eureko/

in het functioneren van de raad door doelgericht te investeren in het

Achmea heeft veel aandacht gekregen.

kennisniveau van de leden van de raad. Besloten is deze evaluatie jaarlijks uit te voeren.

12


De navolgende onderwerpen kregen bijzondere aandacht.


5) Strategische bewegingen De raad van commissarissen heeft zich met regelmaat gebogen over

1) Jaarrekening 2003

voorgenomen deelnemingen en acquisities. Internationaal vinden deze

Ten behoeve van de toetsing van de jaarrekening 2003 heeft de audit

bewegingen vaak plaats in het licht van de buitenlandse retailbanking-

committee intensief voorwerk verricht. Dit betrof onder andere een

strategie. Het bewaken van de samenhang, de besturing van de voor-

gedetailleerde bespreking van de managementletter en het

genomen deelnemingen of acquisities en het solvabiliteitsbeslag krijgen

accountantsrapport met de raad van bestuur in aanwezigheid van de

hierbij de nodige aandacht. De beoogde uitbouw van de samenwerking

interne accountantsdienst en de externe accountant.

met Eureko/Achmea is een regelmatig terugkerend onderwerp en wordt door de raad van bestuur zorgvuldig vormgegeven en intensief

2) Begroting 2005

met de raad van commissarissen besproken.

Conform de statuten is de begroting voor 2005 door de raad van commissarissen besproken en goedgekeurd. Ook hier heeft de audit

6) Wijziging lokaal bestuursmodel

committee belangrijk voorwerk geleverd.

In 2004 kreeg de wijziging van het bestuursmodel van lokale banken haar definitieve beslag. Behalve voor het sinds 1998 bestaande partner-

3) Ledenvoordeelsysteem

shipmodel konden lokale banken kiezen voor het directiemodel:

Al enige tijd wordt binnen de Rabobank indringend aandacht besteed

benoemde professionele bestuurders in combinatie met gekozen

aan de vraag of een ledenvoordeelsysteem wenselijk en haalbaar is.

toezichthoudende commissarissen en een ledenraad. De raad van

De impact van een eventuele introductie van zo’n systeem is groot, niet

commissarissen van Rabobank Nederland heeft nauwkeurig gevolgd

alleen in termen van organisatie, maar ook in financiële zin.

hoe het nieuwe model naast het bestaande werd vormgegeven in

De commissie voor coöperatieve aangelegenheden heeft dit onderwerp

herziene statuten, reglementen en profielen en hoe het werd geïntro-

in 2004 intensief gevolgd. De raad van commissarissen heeft de wens

duceerd in de organisatie.

van de raad van bestuur onderschreven om hierover uitvoerig met de lokale banken van gedachten te wisselen. De verwachting is dat hieruit

Voorstel aan de algemene vergadering

in de loop van 2005 definitieve conclusies kunnen worden getrokken.

In lijn met het bepaalde in de statuten van Rabobank Nederland heeft de raad van commissarissen het jaarverslag en de jaarrekening 2004 onder-

4) Operatie Service

zocht. Een bespreking van deze stukken met de externe accountant

De commissarissen hebben het doorlichten van Rabobank Nederland

maakte hiervan deel uit. Mede op grond van de goedkeurende

op de gewenste en noodzakelijke activiteiten ten behoeve van de lokale

accountantsverklaring van Ernst & Young Accountants en gelet op het

Rabobanken kritisch gevolgd. De ingezette reorganisatie met herschik-

bepaalde in artikel 20 sub i van de statuten stelt de raad van commissa-

king van activiteiten en de vermindering van de personeelsbezetting

rissen de algemene vergadering van Rabobank Nederland voor om de

van 1.200 fte’s zijn door de raad van commissarissen goedgekeurd.

jaarrekening 2004 vast te stellen en de winst te bestemmen overeen-

De raad is ervan overtuigd dat Rabobank Nederland hierdoor in staat is

komstig het gedane voorstel.

om meer klantgericht te handelen ten behoeve van de lokale banken en om de kosten te verminderen die aan de lokale banken worden doorbelast. Nadrukkelijk hebben de commissarissen hierbij geconstateerd dat de bijbehorende cultuurverandering bij Rabobank Nederland van groot belang is.

13



Belangrijke ontwikkelingen De Rabobank Groep heeft in het verslagjaar aansprekende successen geboekt. Om verder invulling te geven aan de groepsstrategie zijn belangrijke stappen voorwaarts gezet. De diensten en producten van de groepsonderdelen vielen meermalen in de prijzen en behaalden in diverse onderzoeken hoge rapportcijfers. Niet alles verliep echter even goed. Er is dan ook nog zeker ruimte voor verbetering.

Het in 2004 gestarte ‘opschalingsproces’ om via onderlinge fusies van de lokale banken te komen tot een kleiner aantal krachtiger banken zonder dat dit ten koste gaat van de wens de ‘dichtbijbank’ te zijn en te blijven, verliep voorspoedig. Het aantal lokale Rabobanken nam in het verslagjaar met 40 af tot 288. Deze opschalingsbeweging naar meer deskundigheid en professionaliteit is met name nodig voor een adequate bediening van het topsegment van de particuliere en de zakelijke markt. In lijn hiermee is bij Rabobank Nederland de Operatie Service in gang gezet, om de ondersteuning nog beter toe te spitsen op de servicebehoefte van de geprofessionaliseerde banken. Deze reorganisatie beoogt een kostenbesparing van EUR 200 miljoen, onder meer via een personeelsreductie van 1.200 fte’s en levert voor de lokale banken behalve een betere service vanuit Rabobank Nederland

De groep wist het eigen vermogen te versterken met omgerekend

ook een lagere kostendruk op.

EUR 2 miljard aan tier 1-kapitaal. Dat gebeurde via een succesvolle

Eind 2004 was bij Rabobank Nederland al een reductie van 400 van

emissie van Trust Preferred Securities. De uitgifte vond plaats in drie

de 1.200 te reduceren arbeidsplaatsen gerealiseerd. De lokale banken

verschillende valuta’s en werd meerdere keren overtekend. Australische

zijn er niet in geslaagd het tempo vast te houden van de al enige jaren

beleggers riepen de emissie uit tot ‘Hybrid deal of the year’ en Euroweek,

geleden in het kader van een strak kostenmanagement ingezette lokale

het magazine voor de financiële markten, tot ‘Best Financial Bond’ in 2004.

personeelsreductie. Deze bleef beperkt tot 934 fte’s in 2004 tegenover 1.921 in 2003 en 1.643 in 2002.

Begin 2004 werd een samenwerkingsovereenkomst met Eureko/Achmea ondertekend. De overeenkomst kreeg in het verslagjaar onder meer

De spaarmarkt in Nederland groeide het afgelopen jaar met 8%. De

gestalte via een deelname van 5% in het kapitaal van de Eureko Groep

Rabobank Groep is erin geslaagd in die groeiende markt haar aandeel

en de start van een intensieve samenwerking tussen Interpolis en

met 1 procentpunt te laten stijgen tot 39%. Een uitstekend resultaat,

Zilveren Kruis op het gebied van zorgverzekeringen.

gezien de nog steeds toenemende concurrentie op de spaarmarkt en tegen de achtergrond van het dalende marktaandeel in de afgelopen

In het laatste kwartaal van 2004 nam de Rabobank Groep een belang

jaren. Het doel om in de al even concurrerende hypotheekmarkt het

van 35% in de Poolse bank BGZ en kondigde zij aan een strategische

aandeel van de Rabobank Groep minimaal op het niveau van 2003

samenwerking te willen starten met de Turkse Sekerbank. Het medio

te houden, werd niet gehaald. Het totale marktaandeel daalde met

2004 aangekondigde voornemen tot overname van Farm Credit

1 procentpunt tot 25%.

Services (FCSA) of America kon helaas niet worden gerealiseerd door de politieke druk op FCSA om het Amerikaanse Farm Credit System niet te verlaten.

14



De Rabobank Groep streeft naar een (wereldwijd) leidende positie

De Rabobanksite www.rabobank.nl werd in het verslagjaar uitgeroepen

op het gebied van duurzaam ondernemen. In dat kader passen hoge

tot beste financiële website van het jaar en Alex tot de beste dienstver-

marktaandelen in duurzame financiële producten. Een voorbeeld daar-

lener op het gebied van online beleggen. In een op de sector business

van vormen groenfinancieringen, waarin de Rabobank met een aandeel

finance gericht onderzoek van het nieuwe zakenblad Incompany

van 50% in Nederland op afstand marktleider is. De Rabo Groen Bank,

scoorde de Rabobank als ‘absolute nummer één onder de grootbanken’.

die deze financieringen verstrekt, bereikte net voor het einde van 2004

Het blad Management Team ondervroeg topmanagers naar de kwaliteit

een mijlpaal. Het balanstotaal overschreed de twee miljard euro.

van de financiële dienstverlening. Volgens het blad kwam de Rabobank

Bij maatschappelijk verantwoord ondernemen hoort ook het duurzamer

Groep hieruit naar voren als ‘de glorieuze winnaar’. Bij de tien financiële

maken van de eigen bedrijfsvoering. In dat kader werd in 2004 een

bedrijven met de hoogste score (drie sterren) waren maar liefst vijf

raamcontract afgesloten, om vanaf 2005 meer dan 1.300 locaties binnen

groepsdochters.

de Rabobank Groep in Nederland van 100% groene stroom te voorzien. De doelstelling om het papierverbruik binnen de Rabobank Groep in 2004 met 10% te verminderen werd niet gehaald. De papierreductie in het verslagjaar kwam uit op 7%.

15


Strategie

Strategische lijnen naar de toekomst De Rabobank Groep - de lokale Rabobanken, die toekomst zelf mede helpen vormgeven. Met de vorig jaar gecreëerde statutaire mogelijkheid tot het installeren van ledenraden bij de lokale Rabobank Nederland en haar dochterondernebanken, is de weg geopend om de ledenzeggenschap nog hechter in mingen - heeft in 2004 belangrijke stappen voorde Rabobankorganisatie te verankeren (zie het hoofdstuk Corporate waarts gezet op de marsroute die leidt naar de Governance op pagina 51). Het succes van het ledenbeleid kwam in realisatie van haar strategische doelstellingen. 2004 onder meer tot uiting in een stijging van het aantal leden met 7% In Nederland wil de Rabobank Groep de grootste, tot bijna 1,5 miljoen. De Rabobank is een toonaangevende en innovatieve speler en wil beste en meest innovatieve Allfinanzdienstverlener door klanten ook als zodanig worden gezien. Om dit te bereiken wordt zijn en wereldwijd de onbetwiste nummer één als gestreefd naar marktleiderschap op alle terreinen van financiële dienstfood & agribusinessbank. Daarnaast wil de groep verlening, inclusief verzekeren. mondiaal ook leidend zijn op het gebied van Marktleiderschap: waarom? duurzaam ondernemen. Marktleider zijn is geen doel op zich, maar een middel om een zo hoog mogelijke klantwaarde te kunnen realiseren. Substantiële marktposities De kerndoelstelling van de Rabobank Groep is en blijft het realiseren

zijn noodzakelijk om:

van een zo hoog mogelijke klantwaarde bij een gezonde bedrijfsecono-

• gezien en ervaren te worden als de nummer één in financiële dienst-

mische ontwikkeling. Zij wil die doelstelling bereiken door diensten en producten aan te bieden met de best mogelijke prijs-kwaliteitverhouding. Onder klantwaarde wordt verstaan het samenspel van handelen uit

verlening; • de benodigde kennis en kunde in huis te kunnen halen en te kunnen houden;

klantbelang, de tevredenheid van klanten met de dienstverlening en de

• efficiënt en kosteneffectief in de markt te kunnen opereren;

mate waarin klanten de merkwaarden van de Rabobank onderschrijven.

• de vereiste omvangrijke investeringen te kunnen doen in product-

De klantwaarde wordt ieder jaar gemeten in de zogeheten klantwaarde-

én procesinnovatie; de mate van innovativiteit wordt immers steeds

monitor (zie pagina 22).

belangrijker.

De leidende Allfinanzdienstverlener in Nederland

Om als de nummer één op het gebied van financiële dienstverlening

Dichtbij, betrokken en toonaangevend

Dit kan betekenen dat de lokale Rabobanken ook producten van derden

Het merk Rabobank staat voor dichtbij, betrokken en toonaangevend.

verkopen. Dit past in de trend van ‘open architecture’ die erop gericht

De Rabobank is door haar coöperatieve oorsprong stevig geworteld in

is zowel eigen producten als die van derden aan te bieden, zodat de

de lokale samenleving. Als de ‘dichtbijbank’ van Nederland kent de

klant kan kiezen uit een zo breed mogelijk assortiment. Zo bieden de

Rabobank haar klanten en marktmogelijkheden als geen ander. De

lokale banken vanaf september 2004, naast de beleggingsfondsen

Rabobank onderscheidt zich in Nederland van andere financiële instel-

van Robeco, ook fondsen aan van ABN AMRO, ING, Delta Lloyd, Fortis,

lingen doordat klanten lid kunnen worden van de organisatie.

Fidelity en Merrill Lynch. Klanten wensen zich in toenemende mate

Het lidmaatschap biedt een unieke gelegenheid om een langdurige en

onafhankelijk van hun financiële dienstverlener op te stellen. Het blijft

betekenisvolle relatie met klanten aan te gaan. Door de zeggenschap

juist daarom de ultieme uitdaging om eigen producten te leveren die

die zij kunnen uitoefenen op het beleid, kunnen leden zich structureel

superieur zijn aan die van de concurrentie.

betrokken voelen bij de continuïteit en toekomst van de Rabobank en

beschouwd te kunnen worden, wil de Rabobank voor klanten de eerste keus en de beste koop zijn.

16


Het behouden en verstevigen van de leidende marktpositie vraagt ook om een voortdurende verbetering van de prestaties. Dit wordt bereikt door een combinatie van hogere toegevoegde waarde en lagere kosten. Per saldo zal dit moeten resulteren in een hogere bancaire productiviteit. Deze beweging is noodzakelijk in verband met de structurele verkrap-

Strategie

• versteviging van de marktposities in de grootstedelijke gebieden, en wel bij particulieren, allochtonen en het MKB; • groei van het marktaandeel in verzekeringen, consumptief krediet en vastgoed; • verdediging van het hoge marktaandeel in de agrarische sector.

ping van rentemarges, toenemende concurrentie van nieuwe, ook niet-financiële spelers, toenemende (prijs)transparantie van financiële producten en technologische ontwikkelingen als internetbankieren.

Complementair via multidistributie, ‘white labelling’ en ‘cost sharing’ In aanvulling op de activiteiten van de lokale Rabobanken kunnen

In de komende jaren zijn de ambities van de Rabobank Groep in

multidistributie, ‘white labelling’ en ‘cost sharing’ bijdragen aan het

Nederland primair gericht op het bereiken van marktleiderschap via de

gewenste marktleiderschap in Nederland. In de afgelopen jaren zijn

lokale Rabobanken.

concrete multidistributieactiviteiten ondernomen.

De dochterbedrijven en productie-eenheden van de Rabobank Groep

Zo is in april 2002 samen met het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds

leveren hieraan een bijdrage via multidistributie en ‘white labelling’.

de hypothekendochter Obvion opgericht, om het hoofd te bieden aan

Om de leidende en grootste Allfinanzdienstverlener in Nederland te

de toegenomen populariteit van intermediairs in de hypotheekmarkt.

kunnen zijn, wordt de komende tijd vooral gestreefd naar verdere ver-

Voorts is in 2003 de bekende internetbroker Alex overgenomen van

sterking van de positie in de verzekeringsmarkt.

Dexia. Deze acquisitie leidde niet alleen tot een substantiële uitbreiding van het klantenbestand met actieve, prijsbewuste beleggers, maar ook

Primair via lokale banken

tot een aanzienlijke toename van het aantal effectentransacties. De kos-

De Rabobank Groep neemt via de lokale banken in veel sectoren van

ten per order konden hierdoor belangrijk dalen. Ook de in 2002 gestarte

de financiële retailmarkt in Nederland een spelbepalende en dominante

afhandeling van effectentransacties voor de Friesland Bank - een voor-

positie in. Deze positie vloeit rechtstreeks voort uit meer dan honderd

beeld van ‘white labelling’ - draagt bij aan de gewenste kostendaling.

jaar dicht bij de klanten staan en het tonen van een grote mate van

Een voorbeeld van ‘cost sharing’ op effectengebied is het in 2004

klantbetrokkenheid.

samen met het Belgische KBC opgerichte grensoverschrijdende platform voor de afwikkeling van effectentransacties. Het doel van deze joint

Het behouden en uitbreiden van die positie gaat niet vanzelf. Het is

venture is een aanzienlijke verlaging van de kostprijs van effectentrans-

zaak scherp te blijven om de toenemende concurrentie en andere

acties, die uiteindelijk ten goede komt aan klanten.

marktontwikkelingen het hoofd te kunnen bieden. Zo is in het verslagjaar een adequaat antwoord geformuleerd op de snel veranderende

Toegevoegde waarde van de dochters

wensen van klanten met betrekking tot de distributiekanalen via welke

De dochters van Rabobank Nederland moeten een belangrijke bijdrage

zij financiële diensten wensen af te nemen. Differentiatie in kanalen én

leveren aan de realisatie van de marktleiderschapsambitie van de

optimalisering van het vestigingennetwerk vormen hiervan de kern. Een

Rabobank Groep. Naast het behalen van een aantrekkelijk rendement

juiste mix van beide zal leiden tot vergroting van het aantal contact-

uit de eigen autonome activiteiten hebben ze tot doel de strategische

punten met de klant en een daling van de kosten voor kantoorruimte.

positie en het imago van de Rabobank in binnen- en buitenland te

Op deze wijze kan de Rabobank zich blijvend onderscheiden als de

versterken en het algehele risicoprofiel te verbeteren. De dochters

‘dichtbijbank’ in Nederland. In samenhang hiermee ligt ook een ver-

vervullen de rol van competentiecentrum voor de lokale banken.

dere uitbouw van de virtuele bank in het verschiet. De klant ervaart de

Bovendien bedienen ze vrijwel allemaal een eigen klantenkring buiten

Rabobank immers ook als ‘dichtbij’ omdat ze 24 uur per dag, 7 dagen

die van de aangesloten lokale Rabobanken.

per week via telefoon of internet bereikbaar is. Niet voor niets is www.rabobank.nl in 2004 door het publiek uitgeroepen tot de beste

Identiteit als kracht

financiële website van Nederland.

De Rabobank maakt bewust gebruik van haar coöperatieve karakter bij het realiseren van marktleiderschap in Nederland. De leden van de

Marktleiderschap via de lokale Rabobanken is binnen sommige klant-

lokale Rabobanken zijn het tastbare bewijs dat de Rabobank ‘een andere

groepen en geografische gebieden en op sommige productmarkten

bank’ is. Dankzij het lidmaatschap ontstaat een unieke gelegenheid

nog niet bereikt. De komende jaren zullen de lokale Rabobanken daar-

voor de bank om de binding met de markt te versterken. Als klanten de

om streven naar:

bank daadwerkelijk als betrokken, dichtbij en toonaangevend ervaren,

• versterking van de positie aan de bovenkant van de particuliere en

biedt dit tal van mogelijkheden. Het is aan de lokale banken om hier

zakelijke markt;

nader invulling aan te geven. Bijvoorbeeld door optimaal gebruik te

17


Strategie

maken van de mogelijkheid om vertegenwoordigers van het leden- en

een belangrijke financiële schakelfunctie binnen de internationale

klantenbestand in ledenraden, klankbordgroepen en panels te raad-

agrarische handelsstromen. De strategie wordt uitgevoerd door

plegen. Ook kunnen lokaal zogeheten communities worden opgezet,

Rabobank International, de internationale corporate en investmentbank

discussiegroepen rond bepaalde thema’s.

van de Rabobank Groep. Rabobank International streeft in dit kader naar een wereldwijd leidende positie in de bediening van de agri- en

‘De nieuwe Rabobank’

voedingsmiddelenindustrie, alsmede van de internationale agrarische

De lokale Rabobanken ontwikkelen zich versneld tot grotere en meer

handelshuizen.

zelfbewuste entiteiten die ook de bovenkant van de markt kunnen

Om voor deze klanten concurrerend te kunnen zijn, heeft Rabobank

bestrijken. In het verslagjaar werd samen met de lokale banken con-

International ook grote multinationals buiten de food & agrisector en

sensus bereikt over de contouren van ‘de nieuwe Rabobank’. Het is de

financiële instellingen als klant. Leidend voor de verdere ontwikkeling

uitkomst van de discussie met de lokale banken over de najaar 2003

van het internationale bedrijf is echter het zeker stellen van het vermo-

gezamenlijk vastgestelde uitgangspunten in het kader van de toekomst-

gen om op continue basis in de financiële behoeften van kernklanten

verkenning ‘Visie Rabobank 2005+’.

in de food & agribusiness te kunnen voorzien en om te kunnen voldoen

‘De nieuwe Rabobank’ is een lokale bank die voldoende omvang en

aan de groepsbehoeften op het gebied van funding en van solvabili-

kwaliteit heeft om klanten zelfstandig complexe financiële diensten te

teits- en liquiditeitsmanagement.

kunnen verlenen en die tegelijkertijd klein genoeg is om de klantbeloften ‘dichtbij’ en ‘betrokken’ te kunnen blijven waarmaken. Opschaling

Dankzij haar mondiale nichestrategie heeft Rabobank International

via onderlinge fusies gericht op kwaliteitsverhoging en efficiency-

inmiddels goede posities verworven in met name Australië/Nieuw-

verbetering is daarbij een voorwaarde. Getuige de vele lopende fusies

Zeeland en de VS, waar via selectieve acquisities ook aan food & agri

van lokale Rabobanken wordt dit model breed onderschreven. Deze

gerelateerde retailactiviteiten zijn ontwikkeld.

beweging zal zich voltrekken in lijn met de in het verslagjaar door de bestaande uit 150 werkgebieden en evenzoveel grotere lokale banken.

In opkomende food & agrilanden eerst focussen op retailactiviteiten

De beweging naar een kleiner aantal lokale banken met een grotere

Ook in opkomende landen met een groot food & agripotentieel wil

omvang zal echter niet ten koste gaan van de ‘dichtbij’-belofte, maar

de Rabobank een positie opbouwen. Kenmerkend voor deze landen is

dankzij gebruikmaking van innovatieve distributieformules juist gepaard

dat de agrarische sector aan de vooravond van een aantal consolidatie-

gaan met een uitbreiding van het aantal klantencontactpunten. Verwacht

slagen staat. Dit betekent dat het merendeel van de daarin opererende

wordt dat het aantal contactpunten in de komende jaren met 10% zal

food & agribedrijven aanvankelijk nog klein van omvang zal zijn. Daarom

toenemen tot 3.200. Schaalvergroting en professionalisering betekenen

is Rabobank International in opkomende landen in eerste instantie geïn-

ook dat de lokale Rabobanken in de toekomst meer manoeuvreerruimte

teresseerd in het verwerven van, of deelnemen in banken die een sterke

krijgen. Zij krijgen maximale ruimte om lokaal ondernemerschap te

retailpositie hebben buiten de grote steden bij particulieren, het MKB

tonen. Zelfstandige bediening van steeds grotere zakelijke klanten met

en in de primaire agrarische sector.

lokale Rabobanken geaccordeerde nieuwe ‘Rabokaart’ van Nederland,

een complexere financiële behoefte vormt hiervan een voorbeeld. Rabobank International kijkt in dit verband met name naar landen als

Wereldwijd nummer één in food & agrimarkt

China, India, Indonesië en Brazilië en naar enkele landen in Centraal- en Oost-Europa en Turkije. Eind 2004 nam Rabobank International een

Internationale ambities

belang van 35,3% in de Poolse bank BGZ en werd een intentieverklaring

Internationaal bouwt de Rabobank Groep voort op haar intrinsieke

getekend voor het verkrijgen van een meerderheidsbelang in de Turkse

kracht. Die ligt in belangrijke mate opgesloten in de uitgebreide kennis

Sekerbank. De stap in Polen werd gezet in samenwerking met de EBRD,

van en ervaring met retailbankieren en de food & agribusiness. De inter-

die een aandeel nam van 15%. Gezamenlijk zijn ze de nieuwe meerder-

nationale strategie van de Rabobank Groep is daarom primair gericht

heidsaandeelhouder van BGZ, waarin voordien de Poolse staat de

op het bereiken van een wereldwijd leidende positie als internationale

meerderheid had.

food & agribank, waar mogelijk in samenhang met retailactiviteiten in de niet-stedelijke gebieden van veelbelovende landen.

Eenmaal uitgegroeid tot volwassen economieën, bieden de opkomende landen nieuwe kansen. Partijen die zich tegen die tijd zullen hebben

Mondiale food & agristrategie

ontwikkeld tot grote spelers in de food- en agri-industrie, maar ook

Deze internationale nichestrategie is gericht op aanwezigheid in de

agrarische exporteurs kunnen dan vanuit het corporate- en investment-

belangrijkste food & agrilanden van de wereld en het verwerven van

bankingnetwerk van Rabobank International worden bediend.

18


Strategie

De internationale retailactiviteiten, inclusief de aan food & agri gerela-

‘hands on’-begeleiding van de betreffende instellingen, waarbij gebruik-

teerde retailactiviteiten, maken inmiddels een zeer sterke groei door.

gemaakt wordt van de unieke Rabobankervaring op dit gebied. Dit

In 2004 kwam de belangrijkste groei voor rekening van de in 2002

gebeurt vanuit de overtuiging dat de coöperatie een belangrijke bijdrage

overgenomen ACC Bank in Ierland, die haar kredietverlening met meer

kan leveren aan de economische ontwikkeling van de betreffende landen

dan de helft zag toenemen. De doelstelling is erop gericht dat de inter-

en aan de financiële emancipatie van hun bevolking.

nationale retailactiviteiten op lange termijn 50% van het resultaat van

Het RDP zal nauw samenwerken met de Rabobank Foundation, die al

Rabobank International zullen uitmaken.

meer dan 30 jaar tal van projecten in ontwikkelingslanden ondersteunt die erop gericht zijn de lokale bevolking economisch onafhankelijk te

Europese samenwerking

maken.

Binnen Europa richt de Rabobank zich op intensivering van de samenwerking met de (coöperatieve) partners in de Groupement Européen

De ambities voor 2005

des Banques Coopératives en de Unico Banking Group, die al in 1977 door de Rabobank en een aantal Europese coöperatieve zusterbanken

In 2005 zullen de lokale Rabobanken in hoog tempo blijven fuseren

werd opgericht. Unico Banking Group heeft een belangrijke bijdrage

in lijn met de beleidsuitgangspunten van ‘Visie Rabobank 2005+’.

geleverd aan de ontwikkeling van de toentertijd nog praktisch afwezige

De verdere schaalvergroting en verhoging van professionaliteit en

internationale oriëntatie bij de Rabobank. Vandaag de dag rekent de

deskundigheid van de lokale banken zal onder meer moeten leiden tot

Rabobank het tot haar taak de mogelijkheden te verkennen om de

versterking van de positie aan de bovenkant van de particuliere en de

samenwerking met de Unico-partners, die deels van commerciële, deels

zakelijke markt. De ondersteuning door Rabobank Nederland van de

van operationele aard is, verder vorm te geven en uit te bouwen.

lokale banken zal in 2005 verder worden aangepast aan de veranderende behoefte die deze schaalvergroting met zich meebrengt. Daartoe is in

Mondiaal ook leidend op het gebied van duurzaamheid

het verslagjaar Operatie Service van start gegaan. Deze leidt tot een afslanking van de ondersteunende activiteiten die gepaard gaat met een reductie van de personeelsbezetting met 1.200 fte’s.

Verankering van duurzaamheid Behalve als de onbetwiste nummer één in food & agri wil de Rabobank

Daarnaast zal samen met Eureko/Achmea worden onderzocht, hoe ver-

wereldwijd ook worden gezien als leidend op het gebied van duurzaam

der invulling kan worden gegeven aan de groeiambities op het gebied

ondernemen. Deze ambitie sluit naadloos aan bij de identiteit en de

van verzekeren. Internationaal zal fors worden geïnvesteerd in groei op

maatschappelijke positionering van de bank. Om haar doel te bereiken

het gebied van dienstverlening aan food & agriklanten. Verder zal actief

gaat de Rabobank het beleid op het gebied van maatschappelijk

worden gezocht naar interessante acquisitiekandidaten in opkomende

verantwoord ondernemen (MVO) verder integreren in haar dagelijkse

landen met een groot food & agripotentieel.

activiteiten. Het gaat daarbij onder meer om:

Het Rabobank Development Program zal naar verwachting zijn eerste

• de invoering van relevante MVO-criteria in reguliere kredietverlenings-

investering in coöperatieve kredietinstellingen in ontwikkelingslanden

processen en overige diensten; • het bestendigen en waar mogelijk uitbouwen van het marktaandeel in duurzame financiële producten, zoals groenfondsen en groenobligaties, alsmede van de betrokkenheid bij de handel in CO2- en NOxemissierechten; • verbetering van een duurzame bedrijfsvoering; • het stimuleren van de mogelijkheid voor Rabobankmedewerkers om zich maatschappelijk in te zetten.

Rabobank Development Program Daarnaast is in 2004 het Rabobank Development Program (RDP) opgezet om buitenlandse kredietcoöperaties in een beperkt aantal ontwikkelingslanden te helpen bij het uitgroeien naar volwaardige coöperatieve banken. Deze betrokkenheid krijgt gestalte door financiële participaties en een

doen. Daarmee wordt invulling gegeven aan de overtuiging dat de Rabobank een belangrijke bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van de economie van deze landen.

19


Financiële doelstellingen en vooruitzichten

Financiële doelstellingen en vooruitzichten Met een winstgroei van 12% heeft de Rabobank Nettowinst stijgt met 12% Groep in 2004 een goed resultaat behaald. De tier De nettowinst nam met EUR 166 miljoen toe tot EUR 1.536 (1.370) miljoen. Dit is een stijging van 12%. Daarmee is voldaan aan de doel1-ratio steeg mede dankzij de uitgifte van Trust stelling van een jaarlijkse stijging vande nettowinst met tenminste 12%. Preferred Securities tot 11,4 (10,8) en het rendeDe baten stegen met 11% en de bedrijfslasten met 8%. De waardement op het eigen vermogen kwam uit op 10,1%. veranderingen van vorderingen, die inzicht geven in de debiteurenverliezen, daalden met 9%. Per saldo resteerde een nettowinstgroei Hiermee heeft de Rabobank Groep voldaan aan van 12%. De nettowinst over 2003 is neerwaarts bijgesteld met EUR 33 haar financiële doelstellingen voor de lange termijn. miljoen tot EUR 1.370 miljoen. Dit is het gevolg van het besluit om uitgiftes van de TPS vóór 2004 conform de International Financial

Financiële hoofddoelstellingen

Reporting Standards (IFRS) niet langer onder het eigen vermogen te

De Rabobank Groep streeft naar het realiseren van een zo hoog moge-

verantwoorden, maar als achtergestelde schulden. Op grond daarvan

lijke klantwaarde met handhaving van gezonde financiële ratio’s alsmede

is de vergoeding aan beleggers niet als dividend maar als rentelast

van medewerkerswaarde. Daarbij wordt gestreefd naar een gelijkmatige

verantwoord, met als gevolg een daling van het resultaat.

ontwikkeling van een drietal financiële ratio’s: de tier 1-ratio, het rendeheeft ten aanzien van deze ratio’s de volgende langjarige doelstellingen

Rendement op eigen vermogen conform langetermijndoelstelling

geformuleerd:

In 2004 bedroeg het rendement op het eigen vermogen 10,1%. Ook

- jaarlijks een tier 1-ratio van 10,0;

hiermee voldoet de Rabobank aan haar doelstelling van minimaal 10%.

ment op het eigen vermogen en de nettowinstgroei. De Rabobank Groep

- een nettowinststijging van 12,0% per jaar; - ieder jaar een rendement op het eigen vermogen van 10,0%.

Vooruitzichten De Rabobank Groep verwacht een verdere, zij het zeer lichte groei van

Tier 1-ratio ruim boven de doelstelling

de economie, met een afvlakkende stijging van de export en een licht

De tier 1-ratio die inzicht geeft in de solvabiliteitspositie nam in het

verder aantrekken van de binnenlandse bestedingen. De Rabobank Groep

verslagjaar toe van 10,8 naar 11,4. Dit is ruim boven de langetermijn-

kan daarvan profiteren, mits het verschil tussen de lange en de korte rente

doelstelling van 10,0. De tier 1-ratio geeft de verhouding weer tussen

niet veel verder zal afnemen. In 2005 zal er voor het eerst volgens de

het kernvermogen en het totaal van de gewogen posten. Het kern-

International Financial Reporting Standards worden gerapporteerd,

vermogen nam in het verslagjaar toe met EUR 2,9 miljard tot EUR 22,6

waardoor de resultaten volatieler worden. Niettemin, verwacht de

miljard, met name door de uitgifte van Trust Preferred Securities (TPS)

Rabobank Groep, onvoorziene omstandigheden daargelaten, dat de

en door de toevoeging van de nettowinst aan de reserves. Hiermee

opgaande lijn van de structurele resultaatontwikkeling kan worden vast-

kwam het gemiddelde kernvermogen uit op EUR 21,1 miljard. Het

gehouden.

totaal van de gewogen posten groeide met 9% tot EUR 199 miljard.

20



International Financial Reporting Standards De Rabobank Groep zal met ingang van het jaar 2005 rapporteren

Eigen versus vreemd vermogen

conform de door de Europese Commissie goedgekeurde International

De in 1999 en 2003 uitgegeven Trust Preferred Securities I en II classifi-

Financial Reporting Standards (IFRS). Deze standaarden komen

ceren onder IFRS niet als eigen vermogen. Onder IFRS vindt rubricering

voor beursgenoteerde ondernemingen in de plaats van de huidige

plaats onder de (achtergestelde) schulden en de vergoeding op de

Nederlandse Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ), alsmede van

Trust Preferred Securities I en II wordt verantwoord via de winst-en-

Titel 9 van van het Burgerlijk Wetboek (BW 2). De IFRS-standaarden

verliesrekening. Bezien vanuit de toezichthouders blijven Trust Preferred

beogen grotere transparantie en betere internationale vergelijkbaarheid

Securities I en II deel uitmaken van het kernvermogen.

van ondernemingsresultaten. Ook aan de toezichthouder moet worden gerapporteerd met IFRS als uitgangspunt.

Goodwill

De veranderingen hebben niet alleen betrekking op de waarderings-

Goodwill wordt in de geconsolideerde jaarrekening niet langer direct ten

grondslagen, maar ook op de te verstrekken additionele informatie in

laste van het vermogen gebracht. Vanaf 2004 betaalde goodwill wordt

de toelichting op de jaarrekening. De Rabobank Groep heeft vanaf 2002

geactiveerd. Op geactiveerde goodwill wordt niet afgeschreven. Ten

veel aandacht besteed aan de implementatie van IFRS en de daarbij-

minste eenmaal per jaar wordt een goodwill-impairmenttest uitgevoerd.

behorende training van de financiële staf.

Fonds voor algemene bankrisico’s Voor de Rabobank Groep waren de belangrijkste onderwerpen in het

Het Fonds voor algemene bankrisico’s, dat diende ter dekking van de

kader van IFRS:

algemene risico’s verbonden aan het bankbedrijf, voorzover dat geboden

- software

was om redenen van voorzichtigheid, is onder IFRS niet toegestaan.

- onroerende zaken - eigen versus vreemd vermogen

Consolidatiekring

- goodwill

De overgang op IFRS heeft ertoe geleid dat met name enkele participa-

- Fonds voor algemene bankrisico’s

ties die voorheen niet meegeconsolideerd werden, onder IFRS wel wor-

- consolidatiekring

den meegeconsolideerd. Het omgekeerde komt ook voor. Een beperkt

- beleggingsportefeuille obligaties

aantal belangen die tot en met 2004 werden meegeconsolideerd, zal

- personeelsbeloningen

onder IFRS niet meer worden geconsolideerd.

- voorziening voor kredietverliezen - derivaten en hedgeaccounting

Beleggingsportefeuille obligaties Tot 2005 werden de resultaten bij de verkoop van obligaties en andere

Software

rentedragende waardepapieren verantwoord onder het eigen vermo-

Onder IFRS worden investeringen in software verwerkt als ’immaterieel

gen, rekening houdend met latente belasting. Deze resultaten worden,

vast actief’ en niet langer als ’materieel vast actief’. De omvang van de

op basis van de resterende looptijd van de betreffende stukken, in de

geactiveerde bedragen zal onder IFRS toenemen.

winst-en-verliesrekening volgtijdelijk als rentebaten verantwoord. Onder IFRS worden de resultaten verantwoord op het moment van verkoop

Onroerende zaken Tot en met 2004 werden de gebouwen gewaardeerd tegen actuele waarde, afgeleid uit de vervangingswaarde op basis van continuïteit en functionaliteit. Onder IFRS zullen de onroerende zaken in eigen gebruik gewaardeerd worden tegen kostprijs.

van de stukken.

21



Personeelsbeloningen

Derivaten en hedgeaccounting

In 2002 is de Rabobank Groep voor de verwerking van pensioenen

Onder IFRS moeten alle derivaten worden gewaardeerd tegen actuele

overgegaan op een stelsel dat gebaseerd was op de uitgangspunten

waarde. Ook de derivaten die gebruikt worden voor hedgingdoeleinden.

van IFRS. In 2005 gaat de Rabobank Groep de pensioenen volledig in

Zonder passende maatregelen zou een en ander de resultaten veel

overeenstemming met IAS 19 verwerken. De nog niet in aanmerking

volatieler maken. Hedgeaccounting is de door IFRS toegestane methode

genomen winsten/verliezen (corridor) worden bij de overgang op nihil

om deze volatiliteit te verminderen en een juist beeld te geven van de

gesteld. Onder IFRS wordt een voorziening gevormd voor toekomstige

hedgingactiviteiten van de Rabobank.

jubileum- en afscheidsuitkeringen en voor de bijdrage die oud-werkne-

Dit gebeurt door relaties te leggen tussen activa/passiva enerzijds en

mers krijgen voor ziektekostenverzekeringen.

derivaten anderzijds. Indien de relaties aan diverse criteria voldoen mag hedgeaccounting worden toegepast. Dit houdt de facto in dat waarde-

Voorziening voor kredietverliezen

veranderingen van activa/passiva en derivaten beide door de winst-en-

De noodzakelijk geachte dotatie aan de waardeveranderingen van

verliesrekening lopen. Hierdoor ontstaat een juist beeld van de risico’s

vorderingen werd tot en met 2004 op een dynamische wijze bepaald.

en de afdekking ervan in de balans en de resultatenrekening.

IFRS staat een dergelijk stelsel niet meer toe. Onder IFRS worden de verstrekte kredieten beoordeeld op impairment en wordt ten laste van

Verwacht wordt dat het balanstotaal, het eigen vermogen en de resul-

het resultaat een voorziening getroffen. Dit gebeurt als regel op indivi-

taten door de overgang naar IFRS in beperkte mate beïnvloed zullen

duele basis; de vordering wordt daarbij afgewaardeerd tot de contante

worden. De rubricering van de actiefzijde van de balans wordt primair

waarde van de verwachte toekomstige kasstromen. Voor bepaalde

gericht op de aard van de portefeuilles (voorheen tegenpartijen). De te

deelportefeuilles van kleinere vorderingen, zoals woninghypotheken,

verstrekken additionele informatie in de toelichting op de jaarrekening

consumptieve kredieten en kleinzakelijke kredieten, geschiedt deze

zal sterk worden uitgebreid.

bijzondere waardevermindering op collectieve basis. Daarnaast wordt een algemene voorziening getroffen voor kredieten die nog niet als impaired zijn aangemerkt, maar waarvan op basis van ervaringen uit het verleden wel vastgesteld kan worden dat een deel ervan per balansdatum de facto wel impaired is. De jaarlijkse dotaties zullen als gevolg hiervan naar verwachting wel wat grotere schommelingen te zien geven dan onder het huidige stelsel.

22


Klantwaarde

Klantwaarde De Rabobank Groep laat zich primair leiden door het belang van haar klanten. Kerndoelstelling is het realiseren van een zo hoog mogelijke klantwaarde. Dat is een samenspel van handelen uit klantbelang, de tevredenheid van klanten met de dienstverlening en de mate waarin klanten de merkwaarden van de Rabobank onderschrijven.

Tevredenheid 2004

2003

2002

2001

Rabobank particulieren

7,7

7,7

7,4*

7,5

benchmark

7,7

7,6

7,4*

7,4

Rabobank ondernemers

7,5

7,4

7,1*

7,4

benchmark

7,3

7,2

7,0*

7,3

Interpolis

7,7

7,8

7,6

7,6

benchmark

7,6

7,6

7,6

7,5

waardemonitor. Jaarlijks worden per onderscheiden klantengroep van

Robeco Direct

7,5

7,6

7,7

8,1

de lokale Rabobanken, Interpolis en Robeco duizenden Nederlanders

benchmark

7,5

7,4

7,4

7,6

ondervraagd over de prestaties van deze bedrijfsonderdelen. Sinds

Alex

7,8

8,0

7,7

-

2002 zijn ook de prestaties van Alex toegevoegd. Tegelijkertijd worden

benchmark

7,5

7,4

7,4

-

klanten van concurrerende instellingen bevraagd, zodat een onderlinge

* meting voor 2003 geschiedde telefonisch, daarna via internet.

Sinds 2001 wordt klantwaarde gemeten met behulp van de klant-

vergelijking (benchmarking) mogelijk is.

Klantloyaliteit en klantbelang

Merkwaarden

Uit de klantwaardemonitor blijkt dat klanten van de Rabobank zich

De Rabobank wil gezien worden als een bank die dichtbij, betrokken

van klanten van de concurrentbanken onderscheiden door een hoge

en toonaangevend is. In 2003 zijn deze drie waarden geformuleerd

loyaliteit en een sterke identificatie met hun bank. De loyaliteit van par-

als de merkwaarden van de Rabobank. Deze waarden worden via een

ticuliere klanten steeg van 73% naar 76%. Het percentage ondervraagde

merkwaardemonitor gemeten. In de merkwaardemonitor wordt aan

particuliere klanten, dat vindt dat de Rabobank primair in hun belang

particulieren en ondernemers (beide zowel klanten als niet klanten)

handelt en niet vanuit het financiële belang van de bank (gemeten

gevraagd bij welke van de vijf grote banken zij deze merkwaarden het

klantwaarde) kwam in 2004 uit op 38 (43)%. Dit percentage ligt bij de

beste vinden passen. De Rabobank scoorde daarbij in 2004 het hoogst

concurrenten lager, de benchmark zit op 33 (35)%. De daling bij particu-

op alle drie aspecten. Bovendien zijn de scores aanzienlijk toegenomen,

lieren laat zien, dat er op dit punt extra inspanningen moeten worden

waardoor de Rabobank nu ook bij de typering toonaangevend als eerste

verricht. Ook bij ondernemers scoort de Rabobank op de gemeten

uit de bus komt. De Rabobank kan dan ook met recht een betrokken

klantwaarde boven de benchmark: 40 (38)% voor de Rabobank tegen

en toonaangevende dichtbijbank worden genoemd. De tabel geeft aan

30 (35)% voor de concurrenten. De loyaliteitsscore van de Rabobank bij

hoeveel ondervraagden de drie typeringen het meest op de Rabobank

ondernemers steeg in het verslagjaar met 1%-punt tot 70%.

van toepassing vinden.

Klanttevredenheid Uit de klantwaardemonitor blijkt ook steevast dat de Rabobank hoog scoort qua klanttevredenheid met de dienstverlening. In 2004 bleef de klanttevredenheid bij particulieren stabiel (op 7,7) en steeg de tevredenheid bij ondernemers licht (van 7,4 naar 7,5). De gespecialiseerde dochters binnen de Rabobank Groep doen het traditioneel beter dan de naaste concurrenten. Deze voorsprong is in 2004 iets teruggelopen, richting het gemiddelde van ieder marktsegment. Alex, Interpolis en Robeco Direct scoren respectievelijk een 7,8, een 7,7 en een 7,5 qua klanttevredenheid.

23


Klantwaarde

Vraagstelling: bij welke van de 5 grote banken passen de volgende

De klant die niet tevreden is over de afhandeling van zijn klacht door de

typeringen het best?

lokale Rabobank kan terecht bij Klachtenservice Rabobank Nederland. In 2004 zijn bij Klachtenservice 3.246 (2.730) klachten ingediend. Klachten-

Merkwaarden

service heeft waar mogelijk de lokale bank in de afhandeling betrokken. Hierdoor is circa eenderde deel van de klachten alsnog in de eerste lijn 2004

behandeld, waar nodig voorzien van advies. De stijging van het aantal

2003

%

positie

%

Rabobank

positie Rabobank

klachten valt niet terug te voeren op bepaalde oorzaken. Wel vielen enkele zaken op. Zo waren klanten niet te spreken over de manier waarop zij werden geconfronteerd met de nieuwe voorwaarden voor elek-

Particulieren Dichtbij

56

1

48

1

tronische dienstverlening. Dat was aanleiding om de acceptatieprocedure

Betrokken

44

1

41

1

aan te passen. Ook de onregelmatige en late ontvangst van rekening-

Toonaangevend

42

1

36

2

afschriften was vaak aanleiding tot het indienen van een klacht. Door recente capaciteitsuitbreiding zal dat laatste probleem worden opgelost.

Ondernemers Dichtbij

60

1

53

1

Klachtenservice heeft in het verslagjaar een nieuw registratiesysteem

Betrokken

47

1

39

1

in gebruik genomen waarin de klanten klachtgegevens worden vast-

Toonaangevend

44

1

33

2

gelegd. Bij het rubriceren van klachten is aansluiting gezocht bij de

Bron: onderzoeksbureau Millward Brown Centrum

onderwerpentabel die door lokale banken wordt gebruikt. Dat levert de volgende top-5 van onderwerpen op: 1. Rabobank Internetbankieren /-Telebankieren (314)

Klachtenmanagement Goed klachtenmanagement past bij een organisatie die dichtbij en

2. Betwiste opnamen in Nederland met gestolen of zoekgeraakte bankpas (292)

betrokken wil zijn. De klant die bereid is moeite te doen om zijn onge-

3. Te late ontvangst rekeningafschriften (118)

noegen kenbaar te maken, geeft daarmee de bank een kans om te

4. Bediening en service (102)

zoeken naar een oplossing. Uit onderzoek in het verslagjaar is gebleken

5. Opname in het incidentenregister (95)

dat de klant er het grootste belang aan hecht serieus te worden genomen en erkenning te krijgen voor zijn klacht. Een klacht is altijd ‘terecht’, het is immers de uiting van het ongenoegen of de teleurstelling die de klant werkelijk voelt. Het is belangrijk daar aandacht aan te schenken, en vervolgens in te gaan op de zakelijke inhoud van de klacht. In lang niet alle gevallen zullen de klant en de bank het eens zijn. Toch kan het met respect uitwisselen van elkaars standpunten en argumenten bijdragen aan begrip en herstel van de relatie.

24


Ledenbeleid

Ledenbeleid Het ledenbeleid is gericht op versterking van de ledenbetrokkenheid bij de lokale Rabobanken en op het verankeren van ledeninvloed en ledenzeggenschap. Tijdens de algemene vergadering van Rabobank Nederland in 2004 werd onderschreven dat alle Rabobanken een steviger invulling zullen geven aan ledeninvloed en -zeggenschap.

Aantal leden flink gestegen Het aantal leden van de Rabobank is in 2004 opnieuw flink gestegen: van 1,36 miljoen ultimo 2003 tot 1,46 miljoen eind 2004. Leden zijn belangrijk voor de bank. Zij helpen met hun adviezen de dienstverlening te verbeteren, ze blijken loyaler en nemen dus meer producten en diensten af dan ‘gewone’ klanten. Particuliere leden namen in 2004 gemiddeld 3,63 diensten af, terwijl dit cijfer bij niet-leden op 2,31 lag. Ook bedrijfsleden nemen gemiddeld meer diensten af dan bedrijfsklanten, die geen lid zijn: 3,98, tegenover 1,97.

‘Coöperatief dividend’ De lokale Rabobanken zijn stuk voor stuk coöperaties van en met leden.

De lokale Rabobanken danken hun ontstaan aan de lokale gemeen-

Samenwerken met elkaar zit van oudsher in de genen. Leden zijn dan

schappen waarin ze door ondernemende mensen zijn opgericht. Die

ook op tal van manieren bij de lokale Rabobank betrokken. Ze zijn - voor

afkomst brengt met zich mee dat ze ook iets willen teruggeven aan de

zover verkozen - bestuurslid, lid van de ledenraad of lid van de raad van

gemeenschap waarin ze actief zijn. Dat gebeurt al sinds de eerste lokale

commissarissen. Ze nemen deel aan discussiegroepen rond bancaire

banken meer dan honderd jaar geleden zijn opgericht. Het aantal lokale

of maatschappelijke thema’s, aan kennisgerichte seminars of wonen de

sociaal-culturele initiatieven, die in de loop der jaren met een bijdrage

bijeenkomsten bij die de mogelijkheid geven invloed uit te oefenen op

uit de nettowinst van de lokale banken werden ondersteund, is niet

het beleid van de bank. Het distributiebeleid, steun aan maatschappe-

te tellen. In het kader van de stimulering van de ledenbetrokkenheid

lijke projecten, de ontwikkeling van de bancaire dienstverlening, klant-

wordt dit ‘coöperatieve dividend’ in toenemende mate ook besteed

segmentering of de invulling van het lidmaatschap zijn thema’s die de

aan lokale communities, projecten, onderzoek en andere initiatieven

revue kunnen passeren.

die bedoeld zijn voor hulp aan en/of (economische) ontwikkeling van groepen leden/klanten. Het ‘coöperatieve dividend’ kan worden gezien

Hogere waardering voor het lidmaatschap

als het maatschappelijk voordeel dat de coöperatie de gemeenschap

Tal van lokale Rabobanken hebben zich ook in 2004 weer ingezet om

biedt. De meerwaarde voor de individuele leden bestaat uit de moge-

leden op basis van doelgroepen of gezamenlijke interesses aan elkaar

lijkheid om binnen hun lokale bank maximale invloed en zeggenschap

en aan de bank te binden. Zo werden jongerenraden, businessclubs

uit te oefenen op de bestemming van deze collectieve voordelen.

voor jonge ondernemers en seniorenplatforms gefaciliteerd. Ook zijn

De afgelopen jaren is uitvoerig onderzocht, of de leden van de lokale

bij veel lokale banken discussiebijeenkomsten met de leden gehouden

banken daarnaast via een ledenvoordeelsysteem ook individueel

over de sociaal-economische ontwikkelingen in de regio en de conse-

materieel voordeel zou moeten worden geboden. De impact van de

quenties voor de dienstverlening, en over de spreiding van kantoren in

eventuele introductie van zo’n systeem is groot, niet alleen in termen

relatie tot de vele onderlinge fusies.

van organisatie, maar ook in financiële zin. Besloten is met de lokale

Dat het lidmaatschap door de jaren heen aan betekenis en inhoud

Rabobanken nader van gedachten te wisselen over de commerciële

gewonnen heeft, blijkt uit een ledentevredenheidsonderzoek dat in

mogelijkheden hiervan ter versterking van de loyaliteit van klanten en

2004 gehouden is. Gaven de leden in 1999 nog een waardering van 6,8

leden. De verwachting is dat hieruit in de loop van 2005 definitieve

voor het lidmaatschap, in 2004 is dit cijfer gestegen tot 7,2.

conclusies kunnen worden getrokken.

25


Ledenbeleid

Ratio’s maken betrokkenheid zichtbaar

Ledenbank van het jaar

Nog niet alle Rabobanken liggen op koers met het verankeren van

In 2004 is ook de competitie ‘Ledenbank van het jaar’ gehouden.

ledeninvloed en ledenzeggenschap. Wel is men het erover eens dat op

Maandelijks is de ledenbank gekozen met het beste initiatief op het

dit punt van alle banken een serieuze inspanning verwacht mag worden

gebied van ledeninvloed. Uit die winnaars is de beste ledenbank van

en dat ze zich blijvend zullen inzetten om aan ledeninvloed en leden-

het jaar gekozen: Rabobank Land van Cuijk Noord. Deze bank zocht de

zeggenschap een stevige invulling te geven. Met name onderwerpen

leden op en organiseerde 15 bijeenkomsten in 15 verschillende kernen.

die voor de leden van direct belang zijn, zoals de aard en de kwaliteit

Ruim 500 leden lieten horen wat ze vonden van de bank en dit werd

van de dienstverlening, de invulling van het lokale ledenbeleid en de

vertaald in een actielijst, waar de leden de bank aan konden houden.

maatschappelijke betrokkenheid van de bank, zullen in het overleg met

Alle lokale initiatieven die ingestuurd zijn voor de ledenbankcompetitie

de leden ter sprake komen. Banken gaan ook ratio’s hanteren voor het

zijn gebundeld in het boek ‘Leren van leden’, dat op de algemene

vaststellen van de mate van ledenbetrokkenheid en ledenparticipatie.

vergadering in juni 2004 aan de banken is overhandigd.

De streefwaarden voor deze ratio’s worden door de banken zelf bepaald. De ratio’s zijn een middel om de toenemende betrokkenheid van leden zichtbaarder te maken.

Hulpmiddelen voor banken Op centraal niveau is in 2004 een aantal hulpmiddelen ontwikkeld om de lokale banken te helpen bij het behalen van hun ledendoelstellingen. In december 2004 hebben de lokale Rabobanken de eerste Themarapportage Leden ontvangen. Deze rapportage informeert de banken over de ontwikkeling van een aantal indicatoren inzake het ledenbeleid. Hiermee kunnen de banken: • objectief meten of hun doelstellingen uit het jaarplan worden gerealiseerd; • concrete verbeteracties formuleren aan de hand van de historische ontwikkeling; • benchmarken met andere lokale banken; • het belang en de ontwikkeling van het ledenbeleid bij medewerkers onder de aandacht brengen.

www.rabobankgroep.nl/leden

26


Medewerkers

Medewerkers De Rabobank Groep is volop in beweging. Operatie Service De lokale Rabobanken en Rabobank Nederland Het groter en professioneler worden van de lokale maken een ingrijpende transformatieperiode Rabobanken heeft grote consequenties voor de ondersteudoor. Als gevolg van de veranderende klantenning door Rabobank Nederland en voor de daarbij betrokken wensen en markten passen de banken hun dismedewerkers. Onder de naam Operatie Service is in het verslagjaar in kaart gebracht hoe de organisatie van het centrale tributie- en kantoorformules aan. Daar komen apparaat beter op de lokale banken kan worden afgestemd. de vele onderlinge fusies nog bij. Op haar beurt Dit heeft per 1 januari 2005 geleid tot een nieuwe organisatoheeft Rabobank Nederland via Operatie Service rische inrichting, die nauw aansluit op de structuur bij lokale een reorganisatie in gang gezet om beter te banken. Operatie Service levert een kostenbesparing op van EUR 200 miljoen, die resulteert uit een efficiencyslag binnen kunnen inspelen op de servicebehoefte van een Rabobank Nederland en een verwachte vermindering van kleiner aantal grote, geprofessionaliseerde banken. de personeelsbezetting met 1.200 fte’s. In het kader van de Dit alles heeft onlosmakelijke consequenties voor operatie zijn in totaal zestig verbeterpunten vastgesteld, zoals vermindering van overlap in activiteiten, terugdringing van de medewerkers. Met het oog op de vele veranderingen heeft de Rabobank in 2004 haar personeelsbeleid herijkt. Het beleid is verwoord in het document ‘Mensen maken de bank’. Daarin staan de belangrijkste eisen die we aan onze medewerkers stellen: klantfocus, bereidheid tot samenwerken en resultaatgerichtheid. Vakkennis is daarbij essentieel. Werken bij de Rabobank betekent je vak verstaan en ook zelf in je vakkennis inves-

de administratieve lastendruk, beperking van projecten, centralisatie van activiteiten en uitbesteding van diensten, zoals catering en postverspreiding. De verbeterpunten moeten in 2006 zijn gerealiseerd. Voor de lokale Rabobanken betekent Operatie Service een lagere kostenbelasting, een betere service en een transparantere ondersteuning.

teren door het volgen van opleidingen en door kennisuitwisseling en onderlinge coaching. Managers moeten worden ervaren als gedreven

Geen gedwongen ontslagen

ondernemers. Ze hebben elan, weten anderen op natuurlijke wijze te

De personeelsreductie bij Rabobank Nederland uit hoofde van Operatie Service wordt gerealiseerd door natuurlijk verloop, het niet verlengen van tijdelijke contracten, opzegging van contracten met externen en een vervroegde uittreding van medewerkers. Er vinden geen gedwongen ontslagen plaats en er zal naar verwachting ook geen grote boventalligheid ontstaan. Van de 1.200 fte’s krimp bij Rabobank Nederland waren er eind 2004 400 gerealiseerd. In 2005 verdwijnen 600 arbeidsplaatsen, mede door uitbesteding van activiteiten als catering en postverzorging. Bij deze uitbestedingen verhuizen de desbetreffende medewerkers grotendeels met de werkzaamheden naar de nieuwe werkgever. Bij een financiële achteruitgang kunnen ze rekenen op een tijdelijke suppletieregeling. De overige 200 arbeidsplaatsen vervallen in de loop van 2006.

inspireren en enthousiasmeren en stellen hun medewerkers in staat om te scoren. Om dat alles te bereiken stoelt het personeelsbeleid van de Rabobank op drie pijlers: prestatie, ontwikkeling en plezier. Presteren is nodig om samen de ambities van de bank en haar klanten te realiseren. Persoonlijke ontwikkeling in gedrag en kennis is vereist om te kunnen blijven presteren. En wie zijn werk leuk vindt, met plezier met klanten bezig is en een goede relatie met zijn collega’s en manager heeft, boekt betere resultaten en blijft langer mentaal en fysiek gezond.

27


Medewerkers

Personeelsbestand Rabobank Groep gedaald

Is een medewerker niet meer geschikt voor zijn/haar functie, maar zijn

Het personeelsbestand van de Rabobank Groep is in 2004 gedaald met

de talenten op een lager functie- en salarisniveau nog wel waardevol

731 medewerkers.

voor de bank, dan is demotie mogelijk. Als er geen plek meer is binnen

De arbeidsplaatsen vervielen met name bij lokale Rabobanken. In 2004

de organisatie, dan kan de betreffende medewerker rekenen op veel

stroomden per saldo 1.047 medewerkers uit. Dat kwam vooral door

steun bij het vinden van een nieuw perspectief buiten de organisatie.

het verder uitvoeren van lopende efficiencyprogramma’s, door de

In ruil voor de inspanningen van medewerkers investeert de Rabobank

toenemende digitalisering en de daarmee verbonden populariteit van

fors in coaching en opleiding en in een prima salaris en secundaire

elektronisch bankieren en door de lokale fusies. Bij Rabobank Nederland

arbeidsvoorwaarden. Op dit laatste terrein mag het wel ietsje minder

vervielen banen in het kader van Operatie Service.

zijn. Het huidige pakket scoort in de vergelijking met andere bedrijven

Ook bij Interpolis en Robeco nam het aantal arbeidsplaatsen af.

‘uitmuntend’. Een geleidelijke overgang naar ‘zeer goed’ voorkomt dat

Bij Obvion en De Lage Landen groeide het personeelsbestand als

de arbeidsvoorwaarden een gouden kooi vormen die de mobiliteit

gevolg van een uitbreiding van activiteiten. Dat geldt ook voor het

belemmert.

internationale bankbedrijf.

Investeren in inzetbaarheid een ‘must’ Ook volop instroom van medewerkers

In deze tijd is werken aan de eigen inzetbaarheid een ‘must’ voor ieder-

Ondanks de uitstroom en de personele krimp zijn er in 2004 ook ruim

een binnen de Rabobank Groep. In een Persoonlijk Ontwikkelingsplan

2.000 nieuwe medewerkers in dienst getreden van de Rabobank Groep.

(POP) leggen manager en medewerker samen vast wat nodig is om

Bij alle groepsonderdelen zijn hoger opgeleide talenten binnen-

ook ‘morgen’ met plezier goed te kunnen presteren. In 2004 had 72%

gestroomd. Ook zijn weer twee traineeprogramma’s van start gegaan,

van de medewerkers van Rabobank Nederland en de lokale banken

met elk ongeveer 20 deelnemers.

een POP, tegenover 58% in 2003. Hiertegenover staat dat het POP nog te vaak alleen een opleidingsplaatje oplevert, terwijl ontwikkeling ook

Een duurzame relatie, geen baan voor het leven

geboden kan worden door collega’s op te leiden en te coachen, deel-

Uitgangspunt in het vernieuwde personeelsbeleid is een duurzame

name in een project, een stage of een nieuwe baan.

relatie met medewerkers, gebaseerd op een evenwichtige ‘ruil’. Medewerkers zetten zich met succes en plezier en met hun talenten

Spectaculaire groei e-learning

in voor de bank en haar klanten. De bank verwacht van haar managers

De Rabobank maakt in haar opleidingsaanbod onderscheid tussen func-

en medewerkers een rendabele bijdrage. Ze moeten natuurlijk hun vak

tionele opleidingen en carrièregerichte en managementopleidingen.

verstaan, maar bovenal hebben ze klantfocus, werken ze samen en zijn

Van pure kennisoverdracht is de koers de afgelopen jaren verlegd naar

ze resultaatgericht.

verbetering van de managementkwaliteit en verhoging van de

Verdeling aantal medewerkers Rabobank Groep

Binnenlands retailbankbedrijf

Nederland

Buitenland

Totaal 2004

Totaal 2003

33.855

-

33.855

34.871

Wholesale- en internationaal retailbankbedrijf

1.189

4.386

5.575

5.289

Vermogensbeheer en beleggen

1.493

535

2.028

2.136

Verzekeren

5.783

40

5.823

5.996

Leasing

788

2.056

2.844

2.495

Vastgoed

302

-

302

232

Overig Rabobank Groep Ziekteverzuim Medewerkerstevredenheid Opleidingsinvesteringen (in miljoenen euro’s)

5.897

-

5.897

6.036

49.307

7.017

56.324

57.055

3,8%

4,1%

85,0%

85,0%

76,7

79,9

28


Medewerkers

commerciële slagkracht. Kennis van het ‘vak’ en van de markt is

Goed gewaardeerd intern, toonaangevend extern

weliswaar een noodzakelijke voorwaarde voor het realiseren van de

De algemene tevredenheid met het arbeidsklimaat heeft zich in 2004

bedrijfsambities, maar doorslaggevend voor het succes is hoe mede-

op een hoog niveau gestabiliseerd. Net als in 2003 was in de Periodieke

werkers in hun gedrag die kennis toepassen ten behoeve van de klant.

Opiniepeiling Identiteit en Arbeidsklimaat 85% van alle medewerkers

In 2004 volgden medewerkers 90.000 opleidingen. Hiermee was een

het (helemaal) eens met de stelling ‘alles overwegend ben ik als mede-

bedrag van EUR 76,7 miljoen gemoeid (in 2003: EUR 79,9 miljoen).

werker tevreden over het werken bij de Rabobank’. Een goed resultaat,

Dit is 2,8% van de loonsom (2003: 3,1%).

zeker gezien de vele interne ontwikkelingen. Met 85% doet de Rabobank het beter dan de externe benchmark bestaande uit veertig

Steeds vaker studeren medewerkers via internet. Het aantal gebruikers

grote bedrijven (75%) en de benchmark van bedrijven in de financiële

van e-learning is in 2004 spectaculair gegroeid. In totaal werden er 55.000

sector (70%). De hoge tevredenheid met het arbeidsklimaat uit zich ook

cursussen via internet gevolgd en werden er 34.000 digitale examens

in het lage ziekteverzuim, dat in 2004 daalde van 4,1% naar 3,8%.

afgelegd. Het aantal contactdagen voor vaktechnische opleidingen is

Uit een aantal onderzoeken van externe partijen kwam de Rabobank in

daardoor met zo’n 45% gedaald. Ook Rabobank International ontwikkelde

2004 opnieuw naar voren als een van de toonaangevende werkgevers

in 2004 de eerste e-learningprogramma’s. Hiervan maken medewerkers

van Nederland. In het Arbeidsvoorwaardenonderzoek van Intermediair

over de hele wereld gebruik.

eindigde de Rabobank op de derde plaats en in een imago-onderzoek van hetzelfde blad onder schoolverlaters stond de bank op plaats vier.

Performance Management in nieuwe CAO De Rabobank en de vakorganisaties sloten op 29 april 2004 een nieuwe CAO voor de periode 1 juli 2004 tot 1 mei 2005. Daarin is onder meer een nieuwe beoordelings- en beloningssystematiek afgesproken. De nieuwe systematiek, Performance Management, is op 1 januari 2005 ingegaan en bevordert resultaatgericht (samen)werken door het afspreken van heldere en meetbare doelstellingen en het daaraan koppelen van het salaris. Begin 2005 zijn de doelen voor 2005 met alle individuele medewerkers afgesproken. In 2006 volgt de eerste beloning op basis van de nieuwe systematiek. Binnen de Rabobank Groep werken meer onderdelen met een vorm van prestatiebeoordeling en variabele beloning, zoals Robeco, Stroeve en Alex.

www.rabobankgroep.nl/werken

29


Kernactiviteiten

Kernactiviteiten het geheel is meer dan de som der delen De Rabobank Groep is een financiële dienstverlener op coöperatieve grondslag die uitgaat van het Allfinanzconcept. Aan de basis hiervan staat het retailbedrijf van de lokale Rabobanken. Het concept wordt gecompleteerd door de specialistische kennis en activiteiten van andere groepsonderdelen.

De activiteiten van deze onderdelen hebben betrekking op: • wholesalebankieren - in Nederland en wereldwijd - met een speciale focus op de (internationale) food & agriwereld; • internationaal retailbankieren; • vermogensbeheer en beleggen; • verzekeren, pensioenen en bedrijfszorg; • leasing; • vastgoed. Dankzij nauwe samenwerking tussen de groepsonderdelen is er sprake van een grote mate van synergie binnen de Rabobank Groep: het geheel is meer dan de som der delen.

Binnenlands retailbankbedrijf Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf Vermogensbeheer en beleggen Verzekeren Leasing Vastgoed

30


Kernactiviteiten

Kernactiviteiten

Lokale Rabobanken en Obvion

Binnenlands retailbankbedrijf Gang van zaken

Kredietverlening naar sector

Ondanks de beperkte groei van de economie kende het binnenlands

Particulier

69%

retailbankbedrijf een goed jaar. De baten groeiden met 4%, maar door

HID

20%

een stijging van de dotaties aan kredietvoorzieningen stond het resul-

Agrarisch

11%

taat onder druk. Het resultaat steeg met 3%. Op de belangrijke hypothekenmarkt hebben de lokale banken marktaandeel moeten inleveren. Obvion won wel terrein, maar dit kon niet voorkomen dat het totale marktaandeel van de groep daalde tot 25,2%. De afgelopen jaren zijn

Particuliere klanten

steeds meer klanten gaan bankieren via internet. De website www.rabo-

De lokale Rabobanken bieden de particuliere klant een compleet pakket

bank.nl kreeg in 2004 niet alleen de meeste bezoekers, maar werd in

financiële diensten. De klant kan een hypotheek afsluiten, betalen en

december van het verslagjaar door de gebruikers ook uitgeroepen tot

sparen, maar ook beleggen en verzekeringen afsluiten. Op het gebied

de beste financiële website van het jaar. De veranderende behoeften

van beleggen wordt nauw samengewerkt met Robeco. Schretlen & Co

van de klant - meer gebruik van directe kanalen en persoonlijk contact

verzorgt het vermogensbeheer voor vermogende klanten van de lokale

als het de klant uitkomt - hebben geresulteerd in een strategische wijzi-

banken. Interpolis draagt zorg voor de verzekeringsproducten, zowel

ging van het vestigingenbeleid. Het aantal vestigingen zal in de toe-

levensverzekeringen als schadeverzekeringen, zoals de Alles in één Polis.

komst afnemen als gevolg van de veranderende vraag. Dit zal echter

De particuliere kredietverlening steeg het afgelopen jaar met 12% tot

meer dan volledig worden gecompenseerd door een stijging van het

EUR 126,3 (113,2) miljard.

aantal contactpunten, zoals geldautomaten. Marktaandeel hypotheken onder druk

Markt en klanten

Dankzij de lage kapitaalmarktrente en ondanks de zwakke conjunctuur groeide de totale hypothekenmarkt in Nederland, met name door over-

De concurrentie op het gebied van financiële dienstverlening in

sluitingen. De hypothecaire kredietverlening van het binnenlands retail-

Nederland bleef onverminderd hevig. Dit heeft tot gevolg dat de winst-

bankbedrijf nam in het verslagjaar met 12% toe tot EUR 124,9 (111,2)

marges op financiële producten klein zijn en dat de marktaandelen

miljard. De lokale Rabobanken konden de groei van de markt niet

onder druk staan. De economie groeide in 2004 licht, vooral dankzij de

bijbenen: het marktaandeel hypotheken daalde van 21,6% in 2003 naar

gestegen export. Het consumentenvertrouwen dat nodig is voor het

20,6% in 2004. Obvion, een joint venture van de Rabobank en het ABP

doorzetten van de groei was echter onvoldoende. De onzekere consu-

die hypotheken via het intermediair verkoopt, zag het marktaandeel wel

ment hield de hand op de knip. Hierdoor namen de besparingen fors toe.

stijgen, van 4,1% naar 4,6%. Obvion is de afgelopen jaren sterk gegroeid.

Ondanks de kwakkelende economie ontwikkelde de hypotheekmarkt

Opgeteld kwam het marktaandeel van de lokale Rabobanken en Obvion

zich positief. De totale kredietverlening van het binnenlands retailbank-

in 2004 uit op 25,2% (25,7%). Daarmee blijft de Rabobank Groep veruit

bedrijf steeg het afgelopen jaar met 10% tot EUR 184,1 (167,7) miljard.

marktleider op de hypothekenmarkt.

Van de kredietverlening is 69% afkomstig van particulieren, 20% van handel, industrie en dienstverlening en 11% van de agrarische sector.

Strategie en doelstellingen Streven naar marktleiderschap in alle sectoren van de financiële dienstverlening in Nederland. De ‘dichtbij-bank’ van Nederland zijn en blijven, zowel fysiek als virtueel.

• Rapportcijfer klanttevredenheid minimaal 7,5 • Uitbreiden fysieke contactpunten naar circa 3.200 • Efficiencyratio van 67%

31


Kernactiviteiten

Marktaandeel sparen vergroot

maat gesneden allfinanzpakket beschikbaar. Samen met Interpolis zijn

De spaarmarkt in Nederland groeide het afgelopen jaar met 8% tot

de lokale banken leverancier van schade- en inkomensverzekeringen

EUR 199,7 miljard. Marktleider Rabobank breidde haar marktaandeel in

voor het MKB en de agrarische sector. Voor handelsfinanciering kunnen

2004 uit tot 39%. Een uitstekend resultaat, gezien de sterke concurrentie

klanten profiteren van de samenwerking tussen de lokale Rabobanken

op de spaarmarkt en het dalende marktaandeel van de afgelopen jaren.

en De Lage Landen. Voor treasuryactiviteiten en dienstverlening in het

Dit is mede te danken aan de introductie van Rabo InternetBonusSparen.

buitenland, via de zogeheten Dutch Desks, werken de lokale banken

Dit product biedt een hogere rente, mits het saldo een heel kwartaal op

samen met Rabobank International. De zakelijke kredietverlening nam in

de rekening blijft staan. Het marktaandeel van de lokale banken bedroeg

2004 toe met 6% tot EUR 57,8 (54,5) miljard. Ultimo 2004 was voor

36,1% en van Roparco 2,5%. Het totale bedrag aan spaargelden bij de

EUR 37,7 (35,8) miljard aan kredieten verstrekt aan de sector handel,

Rabobank Groep bedroeg ultimo 2004 EUR 77,7 (71,6) miljard. Dit is een

industrie en dienstverlening. Dit betekent een stijging van 5%. De sterk-

stijging van 9%. Hiervan is EUR 72,0 (65,8) miljard afkomstig van de lokale

ste groei vond plaats bij de kredietverlening aan non-profitorganisaties

Rabobanken. Internetsparen heeft de afgelopen jaren een grote vlucht

en de bouwnijverheid. Aan bedrijven in de gezondheidszorg werden

genomen.

minder kredieten verstrekt. Aan de agrarische sector werd voor in totaal EUR 20,1 (18,7) miljard aan krediet verstrekt. Dit is een groei van 8%. Met

Bediening van beleggingsklanten verbeterd

name de kredietverlening aan de tuinbouwsector steeg in 2004.

Om beleggende klanten beter van dienst te kunnen zijn heeft de Rabobank eind 2003 een reorganisatie van de effectendienstverlening

Rabobank, dé bank in het midden- en kleinbedrijf

in gang gezet. Er zijn zes serviceconcepten ontwikkeld, die variëren

Het midden- en kleinbedrijf (MKB) is niet alleen cruciaal voor de

van compleet vermogensbeheer en regelmatig advies tot het geheel

Nederlandse economie, maar ook voor het bankbedrijf van de lokale

zelfstandig beleggen zonder advies. Klanten kiezen het concept dat

Rabobanken. Zij slaagden er in het verslagjaar niet alleen om de onbe-

het best bij hen past. In de loop van het verslagjaar hebben de meeste

twiste marktleider in het Nederlandse MKB te blijven, maar zelfs om hun

beleggingsklanten hun keuze gemaakt. Ongeveer de helft koos voor

marktaandeel nog uit te breiden tot gemiddeld 40% (39%).

zelfstandig beleggen zonder advies. Klanten gaven aan dat zij bij de

Die stijging deed zich met name voor bij de eenmansbedrijven, waar

Rabobank naast Robecofondsen ook andere beleggingsfondsen willen

het marktaandeel met 2 procentpunt steeg tot 36%. In het midden-

kunnen afnemen. Daarom is in 2004 het aanbod van fondsbeleggen

segment van het MKB (2-9 werkzame personen) steeg het marktaandeel

aanzienlijk uitgebreid. Klanten kunnen nu ook fondsen afnemen van

licht tot ruim 43%. In het grootzakelijke MKB (10-99 werkzame perso-

ABN AMRO, ING, Delta Lloyd, Fortis, Fidelity en Merrill Lynch.

nen) bleef het marktaandeel stabiel op 37%. De Rabobank handhaafde ook haar positie als marktleider in alle deel-

De helft van de Nederlandse huishoudens bankiert bij

sectoren van het Nederlandse MKB. In de bouw bijvoorbeeld, waar

lokale Rabobanken

de lokale Rabobanken in 2004 de sterkste kredietgroei boekten, is

De helft van alle huishoudens in Nederland neemt bankdiensten af van

het marktaandeel meer dan 53%. Deze voor de Rabobank belangrijke

de lokale Rabobanken. Dat blijkt uit onderzoek onder 4.000 huishou-

bedrijfstak was de afgelopen jaren de sterkst groeiende sector van het

dens dat het bureau GfK op het gebied van financiële diensten heeft

MKB. De bouw bestaat uit ruim 73.000 MKB-bedrijven. Dat is 12% van

gehouden. Dit is nagenoeg gelijk aan de uitkomsten van het vorige

het totale MKB.

onderzoek in 2002. Gemiddeld bezien hebben huishoudens een relatie

Het beleid om de marktaandelen van de Rabobank in de grote steden

met meer dan twee banken. In de jongerenmarkt (0 t/m 17 jaar) onder-

te versterken werpt vruchten af. De lokale banken daar hebben hun

houdt meer dan 31% een relatie met de Rabobank. Dit betekent een

MKB-marktaandeel in 2004 vergroot tot ruim 26%.

lichte daling ten opzichte van 2 jaar geleden. Daar staat een stijging tegenover van het percentage welgestelden die de lokale banken als hun primaire bank zien. Dit percentage steeg tot ruim 28% tegenover

Marktaandeel in het MKB in procenten

26% twee jaar geleden. Daarmee komen de lokale Rabobanken in de

50

markt van welgestelden op de tweede plaats.

40 30

Zakelijke klanten

20

2002

De lokale Rabobanken werken bij de bediening van hun zakelijke

10

2003

0

2004

klanten nauw samen met de relatiemanagers en productspecialisten van het wholesalebankbedrijf Rabobank Nederland Corporate Clients (RNCC) en Rabobank International en met Interpolis en De Lage Landen. Voor de grotere zakelijke klanten is, in samenwerking met RNCC, een op

eenmanszaak

2-9 werkzame personen

10-99 werkzame personen

32


Kernactiviteiten

Extra focus op starters

over de grenzen heen moet kijken. Uit onderzoek blijkt dat bedrijven die

De Rabobank heeft door haar jarenlange samenwerking met starters

hiervoor openstaan hun concurrentiepositie verbeteren en doorgaans

een goed inzicht in de vraagstukken en de problematiek waarmee

ook sneller groeien dan bedrijven die alleen op de binnenlandse markt

startende ondernemingen te maken krijgen. Om starters op weg te

actief zijn. De lokale Rabobanken zetten regionaal International Business

helpen heeft de Rabobank in 2004 een informatieve website ontwikkeld

Consultants in om bedrijven te voorzien van algemene buitenlandinfor-

en de Rabo Opstart Lening in het leven geroepen. Het gaat om een

matie en om te adviseren over internationaal betalingsverkeer en cash-

lening van maximaal EUR 100.000, waarop een speciale rentekorting

management, internationaal risicobeheer en investeringsplanning. In

wordt gegeven. De Rabo Opstart Lening wordt gesubsidieerd door de

de voor het Nederlandse MKB belangrijkste landen van Europa bedient

Stichting Garantiefonds Rabobanken, die in het leven is geroepen om

de Rabobank klanten vanuit speciale Dutch Desks met Nederlandstalige

bedrijfsactiviteiten van de leden van de aangesloten lokale Rabobanken

medewerkers die de lokale gewoonten en regelgeving kennen.

te stimuleren. Daarnaast is er de Rabo Stimuleringslening. Dit is een verstrekt, als er geen mogelijkheden zijn om op normale bancaire voor-

Meer dan 100 jaar onbetwist marktleider in de agrarische sector

waarden een passende financiering te krijgen.

De wortels van de Rabobank liggen in de Nederlandse agrarische sector.

Een ander initiatief voor starters dat de Rabobank in 2004 lanceerde, is

Met een marktaandeel van 84% is de bank hierin al meer dan 100 jaar

Money Meets Ideas. Dit initiatief brengt innovatieve starters en jonge

de onbetwiste marktleider. Ook is de Rabobank marktleider als financier

bedrijven die op zoek zijn naar risicodragend kapitaal samen met poten-

van de internationalisering van de Nederlandse food & agribusiness.

tiële investeerders.

Deze door haar afkomst bepaalde positie brengt met zich mee dat de

achtergestelde lening voor doorstartende ondernemingen die wordt

Rabobank de Nederlandse boeren en tuinders en het hele food & agriSamenwerking met koepel- en brancheorganisaties

complex daaromheen beschouwt als een belangrijke strategische

Om te onderstrepen dat het MKB een belangrijke partner is, werkt

doelgroep, die recht heeft op een zeer toegespitste benadering.

de Rabobank op diverse terreinen nauw samen met de koepel- en brancheorganisaties.

Verdere clustering van food & agri-expertise

Een mooi voorbeeld is het in het verslagjaar uitgewerkte initiatief tot

Met het oog daarop heeft in 2004 een verdere clustering van de food

oprichting van de Stichting Bodemcentrum, waarin de Rabobank

& agri-expertise plaatsgevonden binnen Rabobank Nederland. Eerder

samenwerkt met de meest betrokken organisaties in het MKB om

al werden de regie van de agrarische marktondersteuning van de

de bodemverontreiniging van bedrijventerreinen aan te pakken.

lokale Rabobanken en de marktbewerking van het food & agricomplex

Het initiatief wordt beleidsmatig en financieel ondersteund vanuit de

vanuit Rabobank Nederland Corporate Clients in één hand gebracht.

overheid, die het probleem van de bodemverontreiniging graag uit de

In het verslagjaar is daar nog aan toegevoegd de eenheid food & agri-

wereld wil helpen. Bedrijven die saneren komen in aanmerking voor

research van Rabobank International. Door alle binnen de Rabobank

overheidssubsidie. De Rabobank heeft veel van deze bedrijven als klant

Groep beschikbare food & agri-expertise te bundelen, is een optimaal

en heeft ook al de nodige ervaring opgedaan met de financiering van

werkend kenniscentrum ontstaan, waarvan zowel de klanten van de

bodemsaneringen. Een ander voorbeeld is het MKB-stedenprogramma

lokale Rabobanken als die van het wereldwijde netwerk van Rabobank

dat de Rabobank samen met MKB Nederland heeft opgezet. Doel is de

International kunnen profiteren.

komende vier jaar het ondernemersklimaat in veertig steden te verbeteren via concrete aanbevelingen aan de lokale overheden. Ook bracht

Versterkte aandacht voor boer en tuinder

de Rabobank in samenwerking met MKB Nederland en de Metaalunie

Om aan de toegespitste benadering van de Nederlandse boer en tuinder

de Rabobank Industriemonitor uit. Om de verschillende sectoren bin-

verder invulling te geven, heeft de Rabobank het afgelopen jaar veel

nen het MKB te ondersteunen werden in 2004 diverse marktstudies

energie gestoken in de ondersteuning van agrarische ondernemers bij

uitgegeven. Tevens zijn op vele plaatsen in het land tal van bijeenkom-

het vormen van een visie op de toekomstmogelijkheden van hun bedrijf.

sten georganiseerd voor MKB-relaties over onderwerpen als vergrijzing,

Met inzet van een heel scala aan eigen mensen, van sectorspecialisten

bedrijfsoverdracht, innovatie en internationalisering.

en -onderzoekers tot en met leden van de raad van bestuur, heeft de

Uitgebreid aandacht voor internationalisering in het MKB

lijke publiciteit, agrarische ondernemers gestimuleerd zich te oriënteren

Toenemende internationalisering was ook het centrale thema van de

op hun toekomst. De onderwerpen daarbij varieerden van agrarisch

jaarlijkse publicatie Cijfers & Trends waarin de Rabobank 75 branches

ondernemerschap in een veranderend Europees perspectief, via voor-

uit het MKB onder de loep neemt. Daarin stelt de bank dat ook het MKB

lichting over de mogelijkheden van de vernieuwde aardappeltermijn-

Rabobank in een groot aantal bijeenkomsten, vaak gevolgd door lande-

33


Kernactiviteiten

markt tot bedrijfsovername en bedrijfsbeëindiging. In het oog sprong

contactmomenten is de afgelopen 25 jaar drastisch verminderd: van

daarbij de in 2004 gepubliceerde, zowel landelijk als lokaal ingezette,

260 miljoen in 1980 tot naar verwachting 10 miljoen in 2005. Met het

studie over de economisch voor Nederland en de Rabobank zeer

oog daarop heeft de Rabobank in 2004 een nieuw vestigingenbeleid

belangrijke melkveehouderij. In deze studie met als titel Tussen passie

geformuleerd. De lokale Rabobanken zullen, naast een beperkter aantal

en pressie concludeert de Rabobank dat vooral de factor arbeid een

kantoren waar klanten terechtkunnen voor specialistisch advies en voor

knellend punt zal zijn in het overigens positieve perspectief voor de

meer gestandaardiseerde adviesproducten zoals hypotheken en levens-

melkveehouderij in Nederland.

verzekeringen, in toenemende mate gaan beschikken over servicepun-

De Rabobank heeft zich in 2004 ook ingezet voor een positieve beeld-

ten voor eenvoudige geldhandelingen en standaardproducten.

vorming rond de agrarische sector. Daartoe werden landelijke initiatieven

Als gevolg van de verder toenemende populariteit van elektronische

ondersteund, zoals Vrienden van het Platteland en Kom in de Kas, maar

bankcontacten zal het aantal kantoren de komende jaren verder afnemen.

ook bedrijfsmatige vernieuwingsprojecten als Agro & Co en het

Dit zal echter worden gecompenseerd door een stijging van het aantal

Gesloten Kas Project. In het najaar van 2004 heeft de Rabobank - zowel

geldautomaten op openbare locaties, Rabobank GeldPunten in winkels

financieel als inhoudelijk - intensief meegewerkt aan het verrassend

en het aantal plaatsen waar de Rabobank aanwezig is in ServiceWinkels.

goed bekeken tv-programma Nederland in Bedrijf, waarin de verworven-

Dat zijn multifunctionele loketten voor gemeentelijke diensten en

heden van de agrarische sector bij een groot publiek onder de aandacht

diensten op het gebied van financiën, post, wonen, werken en gezond-

werden gebracht.

heidszorg. Het totale aantal contactpunten waaronder vestigingen, ServiceWinkels en geldautomaten op openbare locaties nam toe met

In goede en slechte tijden

165 tot 2.965. Dit aantal zal de komende jaren verder stijgen, naar ver-

De versterkte aandacht voor de agrarische sector werd mede ingegeven

wachting met 10% tot circa 3.200. Op deze manier blijft de Rabobank

door de slechte prijsvorming over de hele breedte van de landen tuin-

ook in de toekomst de ‘dichtbijbank’.

bouw. De Rabobank wil een bank van en voor de agrarische ondernemers zijn in goede tijden, maar ook in slechte tijden. Als zich financiële problemen voordoen, wordt samen met de klant voortdurend gezocht

Contactmomenten Rabobank in miljoenen

naar de beste oplossingen. Vanwege haar uitzonderlijke positie als

500

agrarische kennisbank kan de Rabobank daarbij maatwerkoplossingen

400

bieden, die specifiek zijn toegesneden op de ondernemer en zijn bedrijf.

300

Totale bankcontacten

Deze benadering oogst met name waardering in de context van de

200

Gebruik directe kanalen

daling van het aantal agrarische bedrijven. De daling bedroeg 2% in

100

Bezoek vestiging

2004, waarbij gemengde bedrijven en tuinbouwbedrijven de negatieve uitschieters waren. De klanttevredenheid in de agrarische

10 miljoen in 2005

0 ’80

’85

’90

’95

’00

’05

’10

sector is dan ook uitzonderlijk hoog. Meer dan driekwart van de agrarische klanten is tevreden over de door de Rabobank aangeboden

Klanttevredenheid blijft op hoog niveau

dienstverlening. De klantloyaliteit is in deze economisch onzekere tijd

In een onderzoek naar de klanttevredenheid kregen de de lokale

zelfs toegenomen tot 66%.

Rabobanken van particuliere klanten wederom het mooie rapportcijfer van 7,7 (7,7). Met name de betrouwbaarheid, de kennis en het

Kredietverlening steeg opnieuw

persoonlijke advies werden door de klant gewaardeerd. De zakelijke

De kredietverlening aan de landen tuinbouw is in het verslagjaar

klanten waardeerden de dienstverlening het afgelopen jaar met een

opnieuw gegroeid. Opvallend was dat de vraag naar ‘groene’ financiering

rapportcijfer van 7,5 (7,4). Deze cijfers zijn niet onverdienstelijk tegen

voor duurzame investeringen verder is toegenomen. Het betrof vooral

de achtergrond van geluiden in de samenleving als zou de dienstver-

investeringen in de zogenaamde Groen Label Kassen, windenergie en

lening van banken steeds verder verschralen. Met betrekking tot de

agrarisch natuurbeheer. De vraag naar groenfinanciering voor de biolo-

lokale Rabobanken is dit zeker niet het geval. Klanten van de Rabobank

gische sector bleef stabiel.

kunnen pinnen binnen een straal van gemiddeld 1,5 kilometer. Voor basisdiensten kunnen klanten terecht binnen een straal van gemiddeld

Nieuw vestigingenbeleid

3 kilometer en voor meer complexe financiële diensten binnen een

De klantbehoeften zijn de afgelopen jaren sterk veranderd. Klanten stel-

straal van gemiddeld 10 kilometer. Daarnaast voorziet de Rabobank

len persoonlijk contact en maatwerkadvies nog steeds op prijs, maar

structureel in een aantal diensten die haar klanten in staat stellen om zo

maken voor de dagelijkse bankzaken grotendeels gebruik van de directe

lang en zo goed mogelijk, zelfstandig aan het betalingsverkeer deel te

kanalen, zoals internet, telefoon en automaat. Het aantal persoonlijke

blijven nemen.

34


Kernactiviteiten

Dichtbij ook via de directe kanalen

als gevolg van de overgang naar IFRS niet veel veranderen. Aangezien

De Rabobank wil niet alleen fysiek dichtbij zijn, maar ook via de directe

het renterisico op groepsniveau wordt afgedekt, heeft dit nauwelijks

distributiekanalen van de virtuele Rabobank. De gebruikers daarvan

consequenties voor het resultaat van het binnenlands retailbankbedrijf.

blijken die virtuele bereikbaarheid zeer te waarderen. Het Nederlandse publiek verkoos www.rabobank.nl in december 2004 tot de financiële

Ambities en vooruitzichten voor 2005

website van het jaar. Met maandelijks bijna twee miljoen unieke bezoekers is de Rabobanksite veruit de meest bezochte financiële internetsite

Behalve op behoud van haar bestaande dominante marktaandelen

van Nederland.

zal de Rabobank zich in 2005 vooral toeleggen op een versterking van de positie in de grote steden en op de bovenkant van de particuliere

Financieel

en zakelijke markt. De op kwaliteitsverhoging en efficiencyverbetering gerichte schaalvergroting van de lokale Rabobanken via onderlinge

Stijging van het resultaat

fusies zal in 2005 onverminderd doorgaan. De verwachting is dat het

Het binnenlands retailbankbedrijf realiseerde in 2004 een bedrijfsresul-

aantal lokale banken - 288 ultimo 2004 - in het jaar 2005 met 15-20% zal

taat voor belastingen van EUR 1.524 (1.479) miljoen. Dit is een stijging

afnemen. Dit staat echter los van het aantal bedieningspunten, dat de

met 3%. De baten stegen met 4% tot EUR 5.398 (5.173). De batenstijging

komende jaren alleen maar zal groeien. Indien de groei van de krediet-

blijft daarmee achter in vergelijking met voorgaande jaren en in vergelij-

verlening in lijn blijft met de groei van 2004 is een resultaatsverbetering

king met de groei van de kredietverlening. De belangrijkste verklaring

van 10% mogelijk ondanks een te verwachten lagere rentemarge.

hiervoor is een duidelijk krappere rentemarge. Als gevolg van de lage kapitaalmarktrente hebben klanten de afgelopen jaren veel hypotheken

www.rabobank.nl en www.obvion.nl

vervroegd afgelost of opnieuw gefinancierd tegen een lagere rente. Op korte termijn betekent dit extra baten maar op langere termijn vertaalt dit zich in lagere rentebaten. De stijging van de rentewinst bleef mede hierdoor beperkt tot 3% tot EUR 4.309 (4.193) miljoen. De provisies stegen met 9% tot EUR 1.022 (935) miljoen door hogere effecten- en assurantieprovisies en provisies uit hoofde van het betalingsverkeer.

Resultaten (in miljoenen euro’s)

2004

2003

Mutatie

Rente

4.309

4.193

3%

De bedrijfslasten namen met EUR 95 miljoen toe tot EUR 3.575 (3.480)

Provisie

1.022

935

9%

miljoen. Dit is een stijging van 3%. De personeelskosten daalden met 1%

Overige baten

67

45

49%

tot EUR 1.666 (1.680) miljoen. De loonsverhogingen en een eenmalige

Totale baten

5.398

5.173

4%

uitkering konden meer dan volledig worden gecompenseerd door een

Personeelskosten

1.666

1.680

-1%

daling van het aantal fte’s met 904. De andere bedrijfslasten stegen met

Andere bedrijfslasten

1.909

1.800

6%

6% tot EUR 1.909 (1.800) miljoen. Deze stijging wordt grotendeels

Totale lasten

3.575

3.480

3%

veroorzaakt door investeringen in een nieuw marketingsysteem.

Brutoresultaat

1.823

1.693

8%

De efficiencyratio bedroeg in het verslagjaar 66,2% (67,3%). Hiermee vol-

Waardeveranderingen van vorderingen

doet het binnenlands bankbedrijf aan de meerjarige doelstelling.


299

214

40%

1.524

1.479

3%

Balanstotaal

201,8

183,8

10%

miljoen tot EUR 299 miljoen. Deze stijging is het resultaat van de nog

Omvang kredietverlening

184,1

167,7

10%

steeds matige economische omstandigheden en het hoge aantal

Spaargeld

71,9

65,8

9%

faillissementen in Nederland. De dotatie in procenten van de gemid-

Totaal gewogen posten

124,7

116,1

7%

delde risicogewogen activa bedroeg 25 (19) basispunten.

Klanttevredenheid Klanttevredenheid particulieren

7,7

7,7

-

IFRS

Klanttevredenheid bedrijven

7,5

7,4

-

De impact van de invoering van IFRS op het resultaat zal naar verwach-

Risicokosten (in basispunten)

25

19

32%

28.970

29.874

-3%

Balansgegevens (in miljarden euro’s)

De post waardeveranderingen van vorderingen steeg met EUR 85

ting beperkt zijn. De belangrijkste wijzigingen zijn het anders verant-

Aantal fte’s

woorden van resultaten op derivatenposities. Ook het balanstotaal zal

Marktaandelen Hypotheken

25%

26%

-

Agrarische sector

84%

85%

-

Handel, Industrie en Dienstverlening

40%

39%

-

Sparen

39%

38%

-

35


Kernactiviteiten

Kernactiviteiten

Rabobank International, Rabobank Nederland Corporate Clients

Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf Gang van zaken

ning van Rabobank International in de VS aan de grote bedrijven in de

Het wholesalebankbedrijf (in Nederland en internationaal) van de

portefeuille van het food & agri-wholesalebedrijf in de VS noteerde een

Rabobank Groep, inclusief het daarin opgenomen internationale

recordgroei van 15%.

food & agribusiness het afgelopen jaar flink is toegenomen. De klanten-

retailbankbedrijf, kan tevreden terugzien op het afgelopen jaar. Dit bedrijfsonderdeel, bestaande uit Rabobank International en Rabobank

Totale kredietverlening licht gedaald

Nederland Corporate Clients, is voorspoedig gegroeid. Rabobank

De totale kredietverlening daalde met EUR 0,5 miljard tot EUR 46,8 (47,3)

International is verantwoordelijk voor het wholesalebankbedrijf en

miljard. Dit komt overeen met een afname van 1%. De daling is toe te

internationaal retailbankbedrijf, Rabobank Nederland Corporate Clients

schrijven aan wisselkoersmutaties. In lokale valuta’s was sprake van een

tekent voor de wholesaleactiviteiten in de Nederlandse grootzakelijke

lichte stijging. De toename van de kredietverlening in lokale valuta’s

markt. Het balanstotaal van het wholesalebedrijf, inclusief internationaal

is hoofdzakelijk te danken aan de groei van de internationale retail-

retailbedrijf nam toe met 28%. Het resultaat vóór belastingen steeg met

activiteiten. De kredietverlening van Structured Finance en van Global

40% tot EUR 908 miljoen. Met het nemen van een belang van 35% in

Financial Markets daalde. De kredietverlening aan de agrarische sector

de Poolse bank BGZ en het uitspreken van de intentie om een meerder-

bleef met EUR 15,2 miljard gelijk aan 2003. Deze sector neemt hiermee

heidsbelang te nemen in de Turkse Sekerbank heeft de Rabobank

32% van de totale kredietverlening voor haar rekening. De krediet-

Groep in 2004 belangrijke stappen gezet om haar internationale

verlening aan handel, industrie en dienstverlening daalde met 4% tot

retailgroeiambities verder in te vullen. De stap in Polen werd gezet in

EUR 29,2 (30,5) miljard.

samenwerking met de EBRD, die voor 15% deelneemt. Het medio 2004

Van de kredietverlening is 33% afkomstig uit Nederland. De rest van

aangekondigde voornemen tot overname van Farm Credit Services of

Europa is verantwoordelijk voor 25% tegenover 20% eind 2003.

America kon helaas niet worden gerealiseerd.

De stijging in Europa is grotendeels toe te schrijven aan de toegenomen kredietverlening bij ACCBank.

Markt en klanten

Kredietverlening naar regio

In 2004 trok de wereldwijde economie verder aan. De internationale ontwikkelingen werden voor een groot deel beheerst door de stijging

Nederland

33%

van de olieprijzen en een daling van de dollar.

Rest van Europa 25%

Als gevolg van de lage dollar-eurokoers is de kredietverlening in Amerika

Amerika

18%

in euro’s gemeten licht gedaald. In dollars gemeten was er sprake van

Australië

18%

een lichte groei. De kredietvraag in de VS nam minder toe door de

Azië

6%

gestegen kapitaalmarktrente. Dit neemt niet weg dat de kredietverle-

Strategie en doelstellingen Versterken van de wholesaleactiviteiten in de belangrijkste food & agrilanden van de wereld via autonome groei. Versterken van de internationale retailactiviteiten gericht op food & agrimarkt, MKB en particulieren, via deelneming in en/of acquisitie van kleinere partijen met een sterke positie in de niet-stedelijke gebieden en/of agrarische sectoren van veelbelovende landen. Versterken van de positie in de Nederlandse grootzakelijke markt.

• Op lange termijn maken de internationale retailactiviteiten 50% uit van het resultaat van Rabobank International • Jaarlijkse verbetering van het bedrijfsresultaat vóór belastingen van 10 - 15%

36


Kernactiviteiten

Kredietverlening naar sector

nemen. In 2004 is vanuit project finance een aantal transacties afgesloten voor klanten van de lokale Rabobanken, gericht op duurzame energie

HID

63%

(windmolenparken) en groen gelabelde glastuinbouw, waarbij de finan-

Agrarisch

32%

ciering door Rabobank Groenbank is verstrekt.

Particulier

5%

Global Financial Markets Global Financial Markets (GFM), waarin alle activiteiten van het voormalige Group Treasury zijn opgegaan, met uitzondering van de langetermijnfundingactiviteiten, opereert zoals de naam al zegt op de internationale

Het (internationale) wholesalebedrijf

financiële markten. GFM is verantwoordelijk voor het uitvoeren van het liquiditeitsbeleid van de Rabobank Groep en adviseert bedrijven bij

Organisatie gewijzigd

de uitgifte van obligaties, schuldbewijzen en andere financierings-

De organisatie van het wholesalebedrijf is in 2004 gewijzigd met als

constructies zoals kredietderivaten. Verder dekt GFM de krediet- , rente-

doel de klantenfocus te vergroten en de marktpositie te verbeteren.

en valutarisico’s af voor klanten en voor de Rabobank Groep. Speciaal

De voorheen afzonderlijk opererende Group Treasury is grotendeels

voor de klanten van de lokale Rabobanken heeft GFM in 2004 een Asset

opgegaan in Rabobank International, die op haar beurt de samen-

Backed Inflatie Obligatie geplaatst. De totale omvang bedroeg EUR 535

werking met Rabobank Nederland Corporate Clients (RNCC) heeft

miljoen. Dit product biedt beleggers compensatie voor het inflatierisico,

geïntensiveerd. Waar bij Rabobank International de focus voornamelijk

doordat zowel de rentebetalingen, als de hoofdsom zijn gekoppeld aan

is gericht op het buitenland, ligt de focus bij RNCC op de Nederlandse

een Europese inflatiemaatstaf. GFM ontwikkelt ook regelmatig producten

markt en op het ondersteunen van de lokale Rabobanken op de groot-

voor dochterondernemingen van de Rabobank Groep, zoals Obvion en

zakelijke markt. RNCC richt zich op ondernemingen met meer dan 20

Stroeve. Zo heeft GFM een deel van Obvions hypothekenportefeuille

werknemers en een omzet van meer dan EUR 10 miljoen in Nederland

gesecuritiseerd.

en maakt daarbij gebruik van de financiële producten die Rabobank International in huis heeft.

Equities

Rabobank International

delenproducten en -diensten, die zowel voor de klanten van de lokale

De wholesaleactiviteiten van Rabobank International in het buitenland

Rabobanken worden ontwikkeld als voor internationale retailklanten en

zijn geografisch verdeeld in verschillende regio’s. Qua producten wordt

vermogensbeheerders. Voorbeelden van deze producten en diensten

een aantal ‘global’ productgroepen onderscheiden, zoals Corporate

zijn aandelenemissies, mergers & acquisitions, aandelensales & aande-

Equities is het competentiecentrum van de Rabobank Groep voor aan-

Finance, Global Financial Markets en Equities. Elke regio is daarnaast zelf

lentrading, aandelenderivaten en aandelenresearch. De vraag naar

verantwoordelijk voor de producten kredietverlening en handelsfinan-

aandelenproducten nam in het verslagjaar weer toe. Met name de

ciering. De portefeuille van Rabobank International bestaat voorts uit

vraag naar garantieproducten stond sterk in de belangstelling. Zo werd

participaties in de fondsen van Gilde, de venture-capitaldochter van de

speciaal voor retailklanten van ACCBank in Ierland het beleggingspro-

Rabobank Groep.

duct SolidWorld Bonds geplaatst voor een totaalbedrag van EUR 334 miljoen. Dit product heeft een gegarandeerde hoofdsom en het rende-

Corporate Finance

ment is gekoppeld aan de waardeontwikkeling van een twaalftal grote

De kredietverlening van de Rabobank wordt aangevuld met een

aandelenfondsen.

breed scala aan corporate finance producten zoals structured finance, leveraged finance en project finance. Hierbij wordt nauw samenge-

Rabobank Nederland Corporate Clients

werkt met andere dochterondernemingen en de lokale Rabobanken.

Naast de bediening van de eigen klantengroep, bestaande uit de grote

Structured Finance levert op maat gestructureerde transancties gericht

Nederlandse corporates, heeft Rabobank Nederland Corporate Clients

op zowel de actief- als passiefzijde van de balans. Leveraged finance

(RNCC) ook tot taak de lokale Rabobanken te ondersteunen bij de

is internationaal gezien een grote speler op de agrarische markt, maar

bediening van de grootzakelijke markt. Daartoe werkt RNCC ook nauw

ook in andere sectoren is de Rabobank actief. In 2004 is de portefeuille

samen met ‘productleverancier’ Rabobank International, die zowel in

gegroeid in het bijzonder door transacties voor Advanta en Milk Link.

Nederland als internationaal actief is op de financiële markten en op

De Rabobank hecht veel waarde aan duurzaam en verantwoord onder-

het gebied van corporate finance, alsmede met haar dochter Rabo

37


Kernactiviteiten

Securities die zich richt op de Nederlandse aandelenmarkt.

veelbelovende landen, die buiten de grote steden een sterke positie

Mede dankzij de inspanningen van RNCC is het marktaandeel van de

hebben in de agrarische sector of in het midden- en kleinbedrijf en op

Rabobank Groep in het grootzakelijke segment de afgelopen vijf jaar

particulieren. Het afgelopen jaar is hieraan verder invulling gegeven via

sterk gestegen. RNCC richt zich in lijn met de wereldwijde nichestrategie

autonome groei en acquisities.

van de Rabobank op de grote Nederlandse food- & agribedrijven en is tevens belast met de regie van de marktbewerking van het gehele food

Het medio 2004 aangekondigde voornemen tot overname van Farm

& agridomein in Nederland. De Rabobank heeft vanouds een bijzondere

Credit Services of America (FCSA) kon helaas niet worden gerealiseerd

focus op instellingen in de gezondheidszorg, onderwijsinstellingen en

als gevolg van de grote politieke druk die op deze coöperatieve land-

overheidsorganisaties en is daarnaast zeer actief in de voor Nederland

bouwbank werd uitgeoefend om het door de Amerikaanse overheid

traditionele sectoren binnen handel, industrie & dienstverlening. RNCC

gecontroleerde Farm Credit System niet te verlaten.

is actief op alle hiervoor genoemde ‘speelvelden’ van de Rabobank en vervult hierbij een sterk ondersteunende rol voor de lokale Rabobanken

In Europa had de Rabobank Groep het afgelopen jaar meer succes. Eind

met behulp van regioteams die gespecialiseerd zijn in de diverse

2004 werd een belang van 35% in de Poolse bank BGZ genomen. BGZ

klantengroepen. RNCC heeft in 2004 een sterke verdere ontwikkeling

heeft 300 kantoren verspreid over het land en is de belangrijkste bank in

laten zien als innovatief bankier op terreinen als acquisitiefinanciering,

Polen in de agrarische sector. Het is de bedoeling op de langere termijn

financiële logistiek, weerderivaten en CO2-emissierechten.

een meerderheidsbelang in BGZ te verwerven. Eind 2004 kondigde de Rabobank Groep ook aan een strategische samenwerking te starten

Het internationale retailbankbedrijf

met de Turkse Sekerbank. De Sekerbank is opgericht als bank van suiker-

De internationale retailbankactiviteiten hebben in 2004 een sterke groei

coöperaties, maar biedt buiten de Turkse agrarische sector inmiddels

doorgemaakt. De kredietverlening van het internationale retailbank-

ook financiële diensten aan particulieren en het MKB. De Sekerbank

bedrijf steeg met 30% tot EUR 13,2 (10,1) miljard. De belangrijkste groei

heeft 200 kantoren verspreid over heel Turkije. De intentie is om ook in

komt voor rekening van ACCBank, die haar kredietverlening met meer

de Sekerbank een meerderheidsbelang te nemen.

dan de helft zag toenemen. De retailactiviteiten in Australië/NieuwZeeland en de Verenigde Staten groeiden met respectievelijk 16% en

Financieel

22%. Van de totale kredietverlening van het internationale bankbedrijf is 28% afkomstig uit retailactiviteiten. De verwachting is dat dit percen-

Resultaat +40%

tage de komende jaren verder zal stijgen.

Het bedrijfsresultaat vóór belastingen steeg in 2004 met 40% tot EUR 908 (649) miljoen. Dit uitstekende groeicijfer was behalve aan

Ontwikkeling kredietverlening internationale retailbankactiviteiten in miljarden euro’s

een stijging van de baten met name te danken aan de forse daling van de post waardeveranderingen van vorderingen. De totale baten namen

6

met EUR 208 miljoen toe tot EUR 2.162 (1.954) miljoen. Dit is een

5

stijging van 11%. Goede resultaten van de verkoop van een aantal

4

participaties door Gilde stuwden de opbrengsten uit effecten en deel-

3

nemingen omhoog. Ongeveer 27% van de baten is afkomstig uit

2

Nederland, 33% is gerealiseerd in de rest van Europa, 24% in Amerika en

1

2003

0

2004 Australië/ Nieuw-Zeeland

Europa

Verenigde Staten

de overige 16% in de rest van de wereld. De baten van Corporate Finance daalden met EUR 4 miljoen tot EUR 294 miljoen. De inkomsten van Global Financial Markets namen met 12% toe tot EUR 531 (476) miljoen mede dankzij gestructureerde

Nieuwe samenwerking met banken in Polen en Turkije

producten zoals de Asset Backed Inflatie Obligatie.

De uitbreiding van het internationale retailbankbedrijf is een belangrijk onderdeel van de internationale (groei)strategie van de Rabobank

De baten van de productgroep Equities stegen met EUR 27 miljoen

Groep. Deze strategie wordt uitgevoerd door Rabobank International,

tot EUR 105 miljoen. Na enkele moeilijke jaren verbeterde het aande-

die ook verantwoordelijk is voor de participaties en acquisities die in

lenklimaat weer licht. Bovendien heeft Equities met het aanbieden van

dit verband plaatsvinden. De Rabobank Groep richt zich bij de inter-

garantieproducten goed ingespeeld op de veranderende behoefte van

nationale expansie op retailgebied op kleinere financiële spelers in

de beleggende retailklant.

38


Kernactiviteiten

De inkomsten uit de internationale retailactiviteiten bedroegen het


afgelopen jaar EUR 370 (285) miljoen, hetgeen overeenkomt met 17% van de totale baten. Van de totale inkomsten is 43% afkomstig uit de

Het komende jaar zal verder worden gebouwd aan de verbreding van

food & agrisector.

de mondiale food & agri franchise. De beoogde uitbreiding van de internationale retailpositie is daaraan mede instrumenteel. De Rabobank

Baten naar regio

Groep wil haar positie in dit verband versterken in de VS en in Centraalen Oost-Europa. Het is eveneens de bedoeling dat in 2005 de meerderNederland

27%

heid in de Turkse Sekerbank wordt verworven. De activiteiten gericht op

Rest van Europa 33%

versterking van de positie in de Nederlandse grootzakelijke markt zullen

Amerika

24%

met kracht worden voortgezet. De vooruitzichten van het internationale

Australië

10%

wholesale- en retailbedrijf zijn goed. Gestreefd wordt naar een resultaat-

Azië

6%

verbetering van minimaal 10%. www.rabobank.com

De totale lasten namen met 16% toe tot EUR 1.120 (967) miljoen. De stijging is met name toe te schrijven aan hogere personeelskosten en hogere andere bedrijfslasten als gevolg van de sterke groei van de internationale retailactiviteiten. Het aantal fte’s steeg van 5.252 naar 5.499. Door het wereldwijde economische herstel en een vrijval van voorzieningen daalde de post waardeveranderingen van vorderingen met EUR 146 miljoen tot EUR 138 miljoen. Gerelateerd aan de gemiddelde risicogewogen activa komen de risicokosten uit op 35 (76) basispunten. IFRS Het balanstotaal zal door de overgang naar IFRS licht stijgen. Dit is het gevolg van het feit dat alle derivatenposities op de balans tegen marktwaarde zijn opgenomen in plaats van alleen de posities in de handelsportefeuille. De volatiliteit van het resultaat zal naar verwachting toenemen. In vergelijking met Dutch GAAP zal de resultatenrekening op enkele posten substantieel veranderen. Onder IFRS moeten enkele participaties van Gilde geconsolideerd moeten worden, hetgeen zal resulte-


2004

2003

Mutatie

ren in een stijging van de niet-bancaire baten en lasten. Ook dient een

Rente

1.115

1.120

0%

aantal structuren anders verantwoord te worden in de resultatenreke-

Provisie

376

315

19%

ning. Als gevolg hiervan zullen de baten en het belang van derden per

Overige baten

671

519

29%

2.162

1.954

11%

675

598

13%

saldo lager uitvallen in vergelijking met Dutch GAAP. Het gaat hier met

Totale baten

name om verschuivingen in de resultatenrekening. De invloed op de

Personeelskosten

nettowinst zal daardoor relatief beperkt zijn.


445

369

21%

Totale lasten

1.120

967

16%

Brutoresultaat

1.042

987

6%

138

284

-51%

Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van financiële vaste activa Bedrijfsresultaat vóór belastingen

-4

54

-107%

908

649

40%

329,1

257,6

28%

Balansgegevens (in miljarden euro’s) Balanstotaal Omvang kredietverlening

46,8

47,3

-1%

Totaal gewogen posten

42,3

38,8

9%

35

76

-54%

5.499

5.252

5%

Risicokosten (in basispunten) Aantal fte’s

39


Kernactiviteiten

Kernactiviteiten

Robeco Groep, Schretlen & Co, Effectenbank Stroeve, Alex, International Private Banking & Trust

Vermogensbeheer en beleggen Gang van zaken

Beheerd en bewaard vermogen toegenomen Het beheerd en bewaard vermogen van de Rabobank Groep nam in

De vermogensbeheeractiviteiten van de Rabobank Groep hadden aan

2004 met EUR 11 miljard toe tot EUR 195 (184) miljard. Het bestaat voor

2004 een goed jaar, ondanks de matige koersstijgingen op de effecten-

EUR 55 (52) miljard uit de eigen beleggingsportefeuille. Het klanten-

beurzen. Het beheerd en bewaard vermogen steeg met 6% tot

vermogen heeft voor ruim EUR 20 (19) miljard betrekking op het door

EUR 195 miljard en het bedrijfsresultaat vóór belastingen met 15% tot

Interpolis beheerd vermogen van pensioenfondsen van derden en voor

EUR 197 miljoen. Alex stond het afgelopen jaar volop in de belangstel-

EUR 120 (113) miljard op klantenvermogen dat beheerd en bewaard

ling. Het bedrijf werd uitgeroepen tot de beste dienstverlener op het

wordt door de lokale Rabobanken en de overige dochterondernemingen

gebied van online beleggen en wist daarnaast nog twee aansprekende

van Rabobank Nederland, zoals de Robeco Groep. De toename van het

prijzen te winnen. De performance van de beleggingsfondsen van

klantenvermogen is het saldo van EUR 8 miljard aan beleggingsresultaten

Robeco liet een gemengd beeld zien. De vastrentende fondsen deden

plus EUR 3 miljard aan instroom van nieuw vermogen, verminderd met

het uitstekend in vergelijking met concurrerende fondsen. Het belang-

EUR 3 miljard als gevolg van de daling van de dollarkoers en het restant

rijkste aandelenfonds, Robeco, wist de benchmark niet te verslaan.

betreft overige mutaties, waaronder dividend- en rentebetalingen.

Met het Belgische KBC werd medio 2004 een samenwerking gestart op het gebied van de verwerking van effectentransacties. Ontwikkeling beheerd en bewaard vermogen van klanten in miljarden euro’s

Markt en klanten

144

Van spectaculaire koersstijgingen was in 2004 geen sprake. De koersen

140

op de aandelenbeurzen stegen licht. Het beursklimaat werd in negatieve

136

zin beïnvloed door een daling van de koers van de Amerikaanse dollar

132

en een stijging van de olieprijs. Aangezien het Nederlandse bedrijfsleven

128

in hoge mate gevoelig is voor koersdalingen van de dollar, bleef de

124

Nederlandse beursindex achter bij andere internationale indices.

120

Voor beleggers in obligaties en vastgoed was 2004 een goed jaar. De dalende kapitaalmarktrente had een positieve invloed op de koersen

31 Beleggingsdecember resultaten 2003

Bruto cashflow

Valutaresultaten

Interest, dividend en overig

31 december 2004

van obligatie- en vastgoedproducten. De belangstelling voor beleggen is het afgelopen jaar weer licht toegenomen. Niettemin zijn particuliere

Lichte daling aantal orders

beleggers nog voorzichtig, gezien de forse koersdalingen in het recente

Het aantal uitgevoerde orders van de Rabobank Groep daalde in het

verleden. Speciaal voor deze klanten werden garantieproducten

verslagjaar met 2% tot 5,6 (5,7) miljoen. In 2004 was een duidelijke ver-

ontwikkeld. Deze producten stellen klanten in staat positieve rende-

schuiving zichtbaar van effecten naar huisfondsen. Bij de lokale banken

menten te behalen, terwijl het neerwaartse risico wordt beperkt of

nam het aantal effectenorders af met 16%, wat gecompenseerd werd

uitgesloten. Veel particuliere klanten hebben deze producten in het

door een stijging van het aantal huisfondsenorders met 18%. Alex liet

verslagjaar afgenomen.

een daling van het aantal orders zien met 5%, met name door minder

Strategie en doelstellingen Streven naar een hoge kwaliteit van dienstverlening voor alle typen beleggingsklanten. Versterken van de positie van de Rabobank Groep op de markt voor welgestelden via de dochters. In het buitenland de positie consolideren en het distributienetwerk op selectieve wijze uitbreiden.

• 60% van de beleggingsfondsen verslaat de benchmark • Jaarlijkse stijging van het bedrijfsresultaat vóór belastingen van 15% • Verbreden aanbod van innovatieve producten en diensten

40


futurestransacties. Robeco Groep zag het aantal transacties in Nederland

Kernactiviteiten

Beheerd vermogen Robeco Groep naar fondstype

met 14% groeien door toenemende belangstelling voor de huisfondsen. Aandelen

39%

Joint venture met KBC Bank

Vastrentend

33%

De Rabobank Groep en de Belgische KBC Bank hebben in juni 2004

Alternatives

12%

bekend gemaakt dat zij hun krachten gaan bundelen bij de verwerking

Money market

9%

van effectentransacties van particulieren. De samenwerking, in de vorm

Gemengd

7%

van een joint venture, beoogt meer kwaliteit en flexibiliteit te bieden en kosten te besparen. De joint venture zal medio 2005 operationeel worden. In de loop van 2005 zal ook de verwerking van effectenorders

Gemengde resultaten bij performance van beleggingsfondsen

binnen de Rabobank Groep worden gecentraliseerd. Nu gebeurt dit

De vastrentende fondsen van Robeco kunnen terugkijken op een goede

apart bij Robeco Groep, Alex, Effectenbank Stroeve en Schretlen & Co.

periode. Over een driejaarsperiode genomen waren de resultaten uitstekend in vergelijking met de benchmark en met de concurrentie. Het

Bediening van de markt

gerenommeerde ratingbureau Morningstar, dat de rendementen van

De Rabobank Groep richt zich zowel op particuliere als op institutio-

fondsen vergelijkt over een periode van drie jaar, rekent de vastrentende

nele beleggers. De kleinere institutionele klanten kunnen terecht bij

fondsen van Robeco tot de best presterende fondsen in Europa. Dat geldt

Schretlen & Co. Grotere institutionele klanten worden bediend door

niet voor de aandelenfondsen. Rolinco noteerde weliswaar een outper-

Robeco. De klanten van de lokale banken kunnen via serviceconcepten

formance van de benchmark, maar het fonds Robeco slaagde hier niet

aangeven op welke manier ze willen beleggen. De actieve particuliere

in. In vergelijking met andere wereldwijd beleggende fondsen scoorden

onlinebelegger kan terecht bij Alex. Bij Robeco kan in fondsen belegd

Robeco en Rolinco het afgelopen jaar gemiddeld. Inmiddels wordt alles

worden, maar ook in individuele aandelen. Effectenbank Stroeve richt

in het werk gesteld om de beleggingsresultaten te verbeteren. In samen-

zich op de actieve belegger die minimaal over een vrij belegbaar ver-

werking met de Rabobank heeft Robeco het afgelopen jaar een nieuw

mogen beschikt van EUR 150.000. Het topsegment (vanaf EUR 500.000)

groen beleggingsproduct geïntroduceerd: de Robeco CDO Groen

wordt bediend door Schretlen & Co. In het buitenland worden interna-

Obligatie. Deze innovatieve obligatie die recht geeft op fiscaal voordeel,

tionale private-bankingklanten bediend via de Zwitserse Bank Sarasin &

belegt in bedrijfsobligaties en -leningen van duurzame ondernemingen.

Cie, waarin de Rabobank Groep een 28%-belang heeft en via derdendistributie van de producten van Robeco en haar Amerikaanse dochters.

Robeco maakt gebruik van stemrecht Met ingang van het boekjaar 2004 is Robeco actief gebruik gaan maken

Robeco Groep

van haar stemrecht op de aandeelhoudersvergaderingen van bedrijven.

Gemengde resultaten

Het is de eerste Nederlandse aanbieder van beleggingsfondsen die dit

Het beheerd vermogen van Robeco Groep steeg in 2004 met 5% tot

doet. Robeco is van mening dat een goede corporate governance van

EUR 113 (108) miljard. Meer dan de helft van het beheerd vermogen

bedrijven op termijn zal resulteren in een hogere beurswaarde.

van Robeco is van institutionele klanten, waaronder ook Interpolis.

Door actief van haar stemrecht gebruik te maken wil Robeco onder meer

Ongeveer 33% is afkomstig van de Amerikaanse dochters Robeco USA

transparantie van de informatievoorziening en gelijke zeggenschap van

en Harbor Capital Advisors. Met name Harbor Capital Advisors was

aandeelhouders bij ondernemingen bevorderen.

het afgelopen jaar zeer succesvol. Dankzij de goede performance van zijn fondsen realiseerde Harbor Capital Advisors een cashflow van 7%

Alex

en nam het beheerd vermogen met 12% toe. Daarentegen waren de

Alex beste onlinebelegger

ontwikkelingen bij Robeco USA teleurstellend. In het verslagjaar was

Alex kan terugkijken op een uitstekend jaar. Het aantal klanten steeg

sprake van een outflow van EUR 2 miljard ondermeer door beëindiging

in het verslagjaar met 10% tot 82.000 en het bewaarde vermogen met

van activiteiten. De totale netto cashflow van Robeco bedroeg in 2004

15% tot EUR 2,3 (2,0) miljard. De klanttevredenheid van 7,8 (8,0) was in

ruim EUR 1 miljard. Opvallend is de opmars van de alternatieve produc-

2004 onverminderd hoog. Volgens een onderzoek van Belegger.nl in

ten, waaronder private equity, hedgefondsen en gestructureerde pro-

2004 biedt Alex de beste dienstverlening aan op het gebied van online

ducten, zoals Collateral Debt Obligation (CDO). Het beheerd vermogen

beleggen. Alex onderscheidde zich met name door uitstekende pres-

in deze producten nam met 15% toe tot EUR 14 miljard.

taties op het gebied van advies en ondersteuning, portefeuillebeheer,

41


Kernactiviteiten

orderapplicatie en handelsmogelijkheden. Alex won in 2004 de Business

Het kostenbeheersingsbeleid wierp zijn vruchten af. Zo kwamen de

Engineering Award, een prijs die eens in de twee tot drie jaar wordt

andere bedrijfslasten 9% lager uit op EUR 191 (210) miljoen, onder

uitgereikt door de Associate Business Engineers aan bedrijven en orga-

andere door lagere automatiseringskosten. In de cijfers is een incidentele

nisaties die op een aansprekende wijze een veranderingsproces hebben

last van EUR 10 miljoen genomen die betrekking heeft op behaalde

afgerond. Daarnaast werd de directeur uitgeroepen tot Marketeer of the

spreadresultaten van Robeco Groep in 2003. Met de AFM is afgesproken

Year door het Platform Informatie in Marketing.

dat spreadresultaten ten gunste van de beleggingsfondsen komen.

Schretlen & Co

IFRS

Na enkele moeilijke jaren heeft Schretlen & Co de weg omhoog weer

De toepassing van de IFRS-richtlijnen zal een beperkte invloed hebben

gevonden. Mede dankzij een fraaie cashflow van meer dan EUR 900 mil-

op het resultaat van de vermogensbeheeractiviteiten.

joen steeg het beheerd vermogen tot EUR 5,9 (4,7) miljard. De instroom van vermogen werd zowel gerealiseerd bij institutionele klanten als bij


vermogende particuliere klanten. Nieuwe programma’s met specifieke aandacht voor kinderen en kleinkinderen van vermogenden en voor

De Rabobank Groep verwacht dat de opmars van alternatieve produc-

vermogenszorg waren succesvol en werden door klanten zeer gewaar-

ten zoals garantiefondsen zal doorzetten. De groep zal dan ook nieuwe

deerd. Dit resulteerde ondanks de sterke concurrentie ook in een toe-

innovatieve producten op de markt brengen. Iris, het onafhankelijke

name van het aantal klanten.

researchbureau van de Rabobank en van Robeco, verwacht dat de wereldwijde economie in 2005 verder zal groeien. Indien het beleg-

Effectenbank Stroeve

gingsklimaat in 2005 verder verbetert, zijn de vooruitzichten voor het

Het beheerd en bewaard vermogen van Effectenbank Stroeve steeg

bedrijfsonderdeel Vermogensbeheer en beleggen goed. In 2005 zal

in 2004 met 22% tot EUR 3,0 (2,4) miljard. De bank profiteerde van haar

opnieuw sterk op kosten worden gestuurd. De doelstelling is het

sterke klanten marktfocus en van de constante outperformance van

bedrijfsresultaat vóór belastingen met minimaal 15% te verbeteren.

haar vermogensbeheerportefeuille. De groei werd met name gerealiseerd bij het remisierbedrijf (tussenpersonen). Deze dienstverlening

www.robeco.nl, www.alex.nl, www.schretlen.com en www.stroeve.nl

aan professionele klanten, zoals onafhankelijke vermogensbeheerders, steeg met meer dan EUR 500 miljoen tot EUR 2,2 miljard. Van het totale vermogen is circa 75% afkomstig uit het remisierbedrijf. Effectenbank Stroeve is in Nederland marktleider in deze dienstverlening. Resultaten (in miljoenen euro’s) Beheerd en bewaard vermogen Effectenbank Stroeve

Rente Provisie

Remisierbedrijf

75%

Vermogensadvies

15%

Vermogensmanagement

5%

Overig

5%

Financieel

Overige baten Totale baten

2004

2003

Mutatie

87

89

-2%

512

445

15%

74

120

-38%

673

654

3%

Personeelskosten

285

274

4%


191

210

-9%

Totale lasten

476

484

-2%

Brutoresultaat

197

170

16%


1

1

-

Waardeveranderingen van financiële vaste activa

-

2-

-


196

171

15%

Het bedrijfsresultaat vóór belastingen uit vermogensbeheer en beleggen

Beheerd en bewaard vermogen

195

184

6%

steeg het afgelopen jaar met 15% tot EUR 197 (172) miljoen. De baten

(in miljarden euro’s)

namen met 3% toe tot EUR 673 (654) miljoen. De stijging is te danken

Voor derden

140

132

6%

aan hogere provisies. Dit werd deels teniet gedaan door lagere resulta-

Beleggingsportefeuille

55

52

6%

ten uit financiële transacties en opbrengsten uit effecten en deelnemin-

Aantal orders in Nederland (in miljoenen)

5,6

5,7

-2%

gen. De bedrijfslasten daalden met 2% tot EUR 476 (484) miljoen. De

Lokale Rabobanken

2,7

2,8

-4%

Alex

1,9

2,0

-5%

Robeco Groep

0,9

0,8

14%

personeelskosten stegen met 4% tot EUR 285 (274) miljoen.

Overig Aantal fte’s

0,1

0,1

-

1.886

1.988

-5%

42


Kernactiviteiten

Kernactiviteiten

Interpolis

Verzekeren Gang van zaken

marktomstandigheden een fraaie omzetstijging in Nederland van 11% tot EUR 2.008 (1.807) miljoen. Als gevolg van het besluit om de activiteiten

Interpolis kan terugkijken op een uitstekend jaar. Het bedrijfsresultaat

in het buitenland te beperken daalde de omzet hiervan met EUR 326

vóór belastingen steeg met 29% tot EUR 308 (238) miljoen. In 2004 zijn

miljoen tot EUR 80 miljoen. De totale omzet voor levensverzekeringen

de eerste stappen gezet naar een intensieve samenwerking tussen

bestaande uit koopsompolissen, periodieke premies en pensioenen,

Interpolis en Achmea op het gebied van zorgverzekeren. Samen met

daalde met 5% tot EUR 2.319 (2.436) miljoen. De premieomzet van

Zilveren Kruis Achmea ontwikkelde Interpolis het nieuwe product

koopsompolissen nam door de afnemende omzet in het buitenland

ZorgActief. Daarnaast zijn nog meer nieuwe producten op de markt

met 13% af tot EUR 1.141 (1.315) miljoen. De periodieke premies stegen

gebracht, zoals de No-Claim garantie® bij autoverzekeringen. Bij de arbo-

met 5% tot EUR 947 (898) miljoen. Het marktaandeel van levensverzeke-

en reïntegratieactiviteiten was sprake van teleurstellende ontwikkelingen.

ringen bleef gelijk op 15,5%. De klanten waardeerden de dienstverlening van Interpolis op het gebied van levensverzekeringen met een 7,3.

Markt en klanten Interpolis biedt bedrijven en pensioenfondsen collectieve toekomstInterpolis is met name actief op het terrein van toekomstvoorzieningen

voorzieningen. De premieomzet van collectieve pensioenverzekeringen

(levensverzekeringen en pensioenverzekeringen), schadeverzekeringen

steeg in 2004 met 4% tot EUR 231 (223) miljoen.

en bedrijfszorg. In de strategie van Interpolis staan klantwaarde en marktleiderschap centraal. Door veranderingen in de sociale zekerheid, zoals toekomstvoorzieningen en door de toenemende vergrijzing ver-

Omzet van levensverzekeringen in miljoenen euro’s

anderen de wensen van klanten. Interpolis wil daarop zo goed mogelijk

1.400

inspelen met een gevarieerder en meer op maat gesneden product.

1.200

Dat het bedrijf hierin in 2004 goed geslaagd is, blijkt uit de gestegen

1.000

omzet. Ook de klanttevredenheid blijft hoog, met een rapportcijfer van

800

7,7 (7,8). Het marktaandeel kwam in 2004 uit op 7%.

600

Verzekeringsproducten

400

2002

200

2003 2004

0

Omzet levensverzekeringen in Nederland licht gestegen

Koopsompolissen

De afgelopen jaren heeft de overheid het sparen voor toekomstvoorzie-

Periodieke premies

Pensioenverzekeringen

ningen voor particulieren fiscaal minder aantrekkelijk gemaakt. Pensioengaten vullen wordt steeds moeilijker, waardoor de animo afneemt om daarin eigen verantwoordelijkheid te nemen. Met de Toekomstplanner

Interpolis in topvijf van schadeverzekeraars

biedt Interpolis hiervoor een eenvoudige en glasheldere oplossing. De

Door het aanbieden van integrale oplossingen en nieuwe producten

veranderingen hebben grote consequenties voor de markt van levens-

wil Interpolis blijven inspelen op de veranderende klantbehoeften. Een

verzekeringen. Niettemin realiseerde Interpolis in deze veranderende

goed voorbeeld van productinnovatie is de No-Claim garantie® voor

Strategie en doelstellingen Profilering in de markt door glasheldere oplossingen die door de klant als passend worden ervaren. Streven naar partnerschap in distributie: behalve via het Rabobankkanaal ook substantieel groeien via het intermediair, directe kanalen en samenwerkingsverbanden. Scherper sturen op risico en rendement. Profilering door ‘operational excellence’.

• Op termijn een marktaandeel van minimaal 20% voor verzekeren • Rendement op het eigen vermogen van minimaal 10%

43


Kernactiviteiten

particulieren. Met dit product kan de klant zich verzekeren tegen de

krijgen de garantie dat werknemers bij ziekte snel een beroep kunnen

mogelijkheid zijn no-claim te verliezen bij schade aan zijn voertuig.

doen op een specialist. ZorgActief kent zowel een ziekenfondsverzeke-

Met een marktaandeel van circa 11% op het gebied van particuliere

ring als een particuliere ziektekostenverzekering.

schadeverzekeringen behoort Interpolis tot de topvijf van Nederlandse schadeverzekeraars. De klanttevredenheid in het schadebedrijf bleef het

Dienstverlening

afgelopen jaar stabiel op 7,5. De totale omzet van de schadeverzeke-

Omzetstijging bij pensioenservices

ringsactiviteiten steeg met 17% tot EUR 1.498 (1.278) miljoen.

Het pensioen is de afgelopen jaren veelvuldig in het nieuws geweest.

Naast de verzekeringen tegen verlies van en/of schade aan producten,

Niet alleen door gewijzigde wetgeving, maar ook door de versobering

biedt Interpolis particulieren en bedrijven de mogelijkheid zich te ver-

van de pensioenregelingen als gevolg van de afgenomen dekkingsgraad

zekeren tegen arbeidsongeschiktheid en ziekte. Interpolis biedt deze

van de beleggingen. Dit stelt steeds hogere eisen aan de informatie-

producten aan in combinatie met de daarbij behorende reïntegratie-

voorziening. Ook willen de klanten meer keuzemogelijkheden. Om aan

dienstverlening, zodat de klant zoveel mogelijk zorg op dit gebied uit

de toegenomen wensen van klanten tegemoet te kunnen komen, heeft

handen genomen wordt.

Interpolis in 2004 een begin gemaakt met het optimaliseren van haar bedrijfsprocessen (operational excellence). De omzet van pensioenservices

Via de Alles in één Polis® kunnen particulieren zich verzekeren tegen

steeg met 8% tot EUR 127 (118) miljoen. Met een marktaandeel van 20%

schade. In 2004 steeg het aantal polissen met 7% tot 1,2 (1,1) miljoen.

op dit gebied behoort Interpolis tot de grootste partijen in Nederland.

De premieomzet nam met EUR 63 miljoen toe tot EUR 634 (571) miljoen. Voor bedrijven in het MKB en agrarische bedrijven is er de Bedrijven

Moeilijk jaar voor arbo- en reïntegratieactiviteiten

Compact Polis tegen schade. Ondanks de matige economische omstan-

De arbo- en reïntegratieactiviteiten stonden in 2004 onder druk als

digheden voor het MKB en het doorvoeren van noodzakelijke premie-

gevolg van wijzigingen in de regelgeving, de moeilijke economische

verhogingen steeg het aantal afgesloten polissen met 5% tot 215.000.

situatie en een lager ziekteverzuim. Dit resulteerde in een omzetdaling

De totale premieomzet bedroeg EUR 499 (432) miljoen. Dit is een stij-

van 23% tot EUR 98 (128) miljoen. Ook de klanttevredenheid bij deze

ging van 16%. In de agrarische sector heeft Interpolis een marktaandeel

activiteiten scoorde met een 5,6 veel lager dan de interne norm.

van 50%. De premieomzet van Mens & Werk (arbeidsongeschiktheids- en loon-

Uitbreiding distributienetwerk

doorbetalingsverzekeringen) kwam het afgelopen jaar uit op EUR 365

Voor Interpolis zijn de lokale Rabobanken het belangrijkste distributieka-

(275) miljoen. Van de totale premieomzet van schadeverzekeringen is

naal. In 2004 werd 76% van de premieomzet gerealiseerd door de lokale

78% afkomstig van de lokale Rabobanken.

banken. Het onafhankelijke intermediair is echter ook een belangrijk distributiekanaal. Het directe kanaal (de internetsites en call-centers) is

Premieomzet schadeverzekeringen

sterk in opkomst. Het onafhankelijke intermediair was in 2004 goed voor

in miljoenen euro’s

5% van de premieomzet. Deze stijging is onder meer te danken aan de

700

goede dienstverlening gericht op het intermediair, zoals systeemonder-

600

steuning en accountmanagement. De omzet uit het directe kanaal was

500

in 2004 nog relatief beperkt met EUR 107 (97) miljoen maar neemt wel

400

sterk toe, met name voor de eenvoudige producten.

300 200 100

2003

0

2004 Mens & Werk

Schade bedrijven

Schade particulieren

Financieel Interpolis heeft in 2004 een bedrijfsresultaat vóór belastingen behaald van EUR 308 (238) miljoen. Dit resultaat bestaat voor EUR 241 (118) miljoen uit operationeel resultaat en voor EUR 67 (120) miljoen uit beleggingsresultaat.

Samenwerking met Zilveren Kruis Achmea Na een afwezigheid van enkele jaren op het gebied van zorgverzekerin-

Operationeel resultaat sterk gestegen

gen heeft Interpolis eind 2004 met het product ZorgActief deze markt

Het operationele resultaat steeg het afgelopen jaar met 104% tot EUR 241

opnieuw betreden. ZorgActief is het resultaat van de in 2004 gestarte

(118) miljoen. Deze stijging is met name te danken aan de uitstekende

samenwerking met Zilveren Kruis Achmea. De verzekering is speciaal

resultaten van EUR 108 (36) miljoen in het schadebedrijf (exclusief Mens

ontwikkeld voor ondernemers en hun werknemers. Ondernemers

& Werk). Lagere schadelasten, vooral als gevolg van gunstige weersom-

44


Kernactiviteiten

standigheden, positieve schaderesultaten van voorgaande jaren en

IFRS

hogere premies in de bedrijvensector leidden tot deze fraaie resultaten.

De toepassing van IFRS heeft met name gevolgen voor de waardering

Het operationele resultaat uit levensverzekeringen (exclusief pensioen-

van en de resultaatbepaling op beleggingen. Wat de beleggingen in

verzekeringen) steeg met EUR 23 miljoen tot EUR 94 miljoen.

aandelen betreft zijn de wijzigingen met betrekking tot de resultaatbepaling in 2004 deels al doorgevoerd. Verder zullen de beleggingen in

Beleggingen

2005 hoofdzakelijk op marktwaarde worden gewaardeerd. Ook zal een

Tot 2004 verantwoordde Interpolis de resultaten uit beleggingen in

groot gedeelte van de verzekeringsverplichtingen niet langer tegen een

aandelen en onroerend goed op basis van de structureel-rendement-

vaste rekenrente worden berekend maar tegen actuele rentepercenta-

methode (indirect rendement). Een belangrijk kenmerk van deze

ges. In het schadeverzekeringsbedrijf is de catastroferisicovoorziening

methode is dat het verantwoorde resultaat op beleggingen gebaseerd

onder IFRS niet meer toegestaan. Deze voorziening valt vrij ten gunste

is op langjarige gemiddelde rendementen. Met ingang van 2004 ver-

van het eigen vermogen. De verwachting is dat de resultaten onder de

antwoordt Interpolis de gerealiseerde resultaten op beleggingen in

nieuwe regelgeving een grotere volatiliteit zullen laten zien.

aandelen en onroerend goed direct in de winst-en-verliesrekening. De nieuwe methode is in lijn met de International Financial Reporting


Standards (IFRS). De stelselwijziging heeft geen invloed op het vermogen. De gevolgen manifesteren zich alleen in de resultatenrekening in

Het jaar 2005 zal voor Interpolis in het teken staan van een aantal

de zin van herrubriceringen. De invloed op de nettowinst van 2003 is

speerpunten. Zij zal haar focus het komende jaar nadrukkelijk leggen

nihil. De cijfers over 2003 zijn ter vergelijking aangepast. De resultaten

op producten procesvernieuwing. De resultaten zijn in 2003 en 2004

op beleggingen in aandelen en onroerend goed bedroegen in 2004

goed hersteld. De veranderde omgeving vereist alertheid. Om die reden

EUR 67 miljoen tegenover EUR 120 miljoen in 2003. Het grote verschil

blijft Interpolis zich op de korte termijn richten op verdere schadelast-

ten opzichte van 2003 komt niet door een matige beursontwikkeling in

beheersing en kostenbeheersing. Ook zal 2005 in het teken staan van

2004, maar heeft vooral nog te maken met het ingezette beursherstel in

het breder in de markt zetten van het nieuwe product ZorgActief. Voor

2003. Eind 2002 waren de actuele koersen lager dan de kostprijs. Dit ver-

de langere termijn staan groei, innovatieve oplossingen, dienstverlening

schil is ten laste van het resultaat gebracht. Koerswinsten in 2003 tot de

op maat en waardering van klanten, kortom marktleiderschap, centraal.

kostprijs zijn vervolgens weer ten gunste van het resultaat gekomen. Dit

Gezien de te verwachten grotere volatiliteit van het operationele resul-

resulteerde uiteindelijk in een hoog resultaat uit beleggingen in 2003.

taat en de beleggingen doet de verzekeraar geen uitspraak over het resultaat in 2005.

Interpolis had ultimo 2004 EUR 12 (11) miljard aan beleggingen voor eigen rekening en risico uitstaan. Het grootste deel daarvan, circa 90%,

www.interpolis.nl

is uitgezet in vastrentende waarden, 8% is in aandelen belegd en 2% in vastgoed. In 2004 bedroeg het gemiddelde rendement op de gehele portefeuille bijna 9%. Interpolis heeft het beheer van de beleggingen in belangrijke mate uitbesteed aan Robeco. Eigen vermogen en solvabiliteit


2004

2003

mutatie

Het eigen vermogen van Interpolis bedroeg eind 2004 EUR 1,5 miljard


308

238

29%

tegenover EUR 1,3 miljard ultimo 2003. De stijging vindt enerzijds haar

Operationeel resultaat

241

118

104%

oorzaak in de positieve resultaten in het verslagjaar en anderzijds in de

Resultaat uit beleggingen

67

120

-44%

waardestijgingen van de beleggingen in aandelen en onroerend goed.

Premieomzet verzekeren

4.012

3.893

3%

Vooral de ontwikkelingen op de effectenbeurzen buiten Nederland heb-

Leven

2.319

2.436

-5%

ben hieraan bijgedragen. Door de toename van het eigen vermogen is

Schade

1.498

1.278

17%

de solvabiliteitspositie eind 2004 verbeterd tot 189% (174%) van de eis

Herverzekering

195

179

9%

die De Nederlandsche Bank hieraan stelt. Een adequate solvabiliteitspo-

Omzet dienstverlening

265

279

-5%

sitie in het verzekeringsbedrijf is gewenst, om ook op de langere termijn

Pensioenservices

127

118

8%

aan de verplichtingen te kunnen voldoen.

Arbo- en reïntegratie

98

128

-23%

Overig

40

33

21%

189%

174%

-

7,7

7,8

-

Solvabiliteit Klantwaarde Marktaandeel Aantal fte’s

7%

7%

-

5.173

5.328

-3%

45


Kernactiviteiten

Kernactiviteiten

De Lage Landen

Leasing

Overname Telia Finans AB Begin 2004 heeft De Lage Landen Telia Finans overgenomen van het Zweedse Telia Sonera. Met deze overname heeft het bedrijf een stevige

Gang van zaken

voet aan de grond gekregen in Scandinavië. Telia Finans AB is in Scandinavië marktleider op het gebied van leasing van IT en office

De Lage Landen kon in 2004 opnieuw een fraaie stijging van zowel het

equipment. De leaseportefeuille bedraagt bijna EUR 500 miljoen.

resultaat als van de leaseportefeuille noteren. In Scandinavië versterkte

Telia Finans opereert nu onder de naam De Lage Landen Finans.

het bedrijf zijn positie met de acquisitie van Telia Finans. De vastgoedfi-

De vastgoedfinancieringsactiviteiten (portefeuille EUR 1,1 miljard) van

nancieringsactiviteiten werden overgenomen door FGH Bank. Om haar

De Lage Landen zijn in het afgelopen jaar verkocht aan FGH Bank.

internationale klanten mondiaal een uniforme dienstverlening te kunnen aanbieden en om te voldoen aan verzwaarde internationale regel-

Groei in alle sectoren

geving heeft De Lage Landen in 2004 besloten haar bedrijfsprocessen

De Lage Landen concentreert zich internationaal op de bedrijfstakken

wereldwijd te gaan standaardiseren.

food & agriculture, healthcare, office equipment, IT, telecommunications, materials handling & construction equipment en bank outsourcing. In het

Markt en klanten

verslagjaar is het activiteitenniveau in alle sectoren uitgebouwd, vooral in food & agri, office equipment en healthcare. In Nederland biedt het

Na vele jaren van groei werd de lease-industrie in 2004 wereldwijd

bedrijf een breed pakket leasing- en handelsfinancieringsproducten aan.

geconfronteerd met negatieve groeicijfers. Desondanks wist De Lage

Tot haar productenpakket behoren equipmentlease, auto- en bedrijfs-

Landen de sterke groei van de afgelopen jaren (10-15 %) te handhaven.

wagenlease, ICT-lease, consumer finance en handelsfinanciering.

De leaseportefeuille nam met EUR 0,7 miljard toe tot EUR 13,0 (12,3) miljard. Deze groei werd neerwaarts beïnvloed door de daling van de

Leaseportefeuille naar sector

dollarkoers. Gecorrigeerd hiervoor zou de groei 15% zijn geweest. Van de totale leaseportefeuille is 54% afkomstig uit Europa , 45% uit

Office equipment

22%

Noord- en Zuid-Amerika en 1% uit Azië, Australië en Nieuw-Zeeland.

Food & agri

21%

Bank outsourcing

13%

Door de expansie van de afgelopen jaren behoort De Lage Landen

Materials handling & construction

12%

inmiddels tot de grootste internationale leasebedrijven van Europa.

Healthcare

10%

In de Verenigde Staten is zij zelfs de grootste buitenlandse leasemaat-

IT

10%

schappij en staat ze op basis van verkoopvolume in de toptien van alle

Translease

4%

leasemaatschappijen.

Overig

8%

Leaseportefeuille naar regio

Standaardisering bedrijfsprocessen Europa

54%

De Lage Landen heeft in 2004 besloten wereldwijd haar bedrijfsprocessen

Noord- en Zuid-Amerika

45%

te standaardiseren. Klanten stellen steeds hogere eisen aan de dienstver-

Azië, Australië en Nieuw-Zeeland

lening en verwachten wereldwijd op uniforme wijze te worden bediend. 1%

Bovendien is de internationale regelgeving de afgelopen jaren aanzienlijk verzwaard. Ook dit vraagt om aanpassing van de bedrijfsprocessen. De implementatie zal naar verwachting enkele jaren in beslag nemen.

Strategie en doelstellingen Het wereldwijd aanbieden van financieringsoplossingen gericht op de afzetbevordering van vendoren (fabrikant of distributeur) via gestructureerde internationale samenwerking op basis van partnership.

• Jaarlijkse verbetering van het bedrijfsresultaat vóór belastingen van 10-15%

46


Kernactiviteiten

Europese leaseportefeuille blijft stabiel

verbetering zien. De baten stegen met EUR 72 miljoen tot EUR 641 (569)

In Europa bleef de leaseportefeuille het afgelopen jaar stabiel op EUR 7,0

miljoen. Dit is een stijging van 13%. Het renteresultaat, goed voor ruim

miljard. Rekening houdend met de acquisitie van Telia Finans en de

80% van de totale baten, nam met 6% toe tot EUR 520 (491) miljoen.

overdracht van de vastgoedfinancieringsactiviteiten aan FGH Bank

De bedrijfslasten stegen in het verslagjaar met 17% tot EUR 358 (305)

bedroeg de groei 11%. In 2004 is De Lage Landen ook in Europa gestart

miljoen, vooral door een toename van de personeelskosten met 20%.

met leaseactiviteiten op het gebied van healthcare, een sector waar-

Het aantal fte’s nam met 13% toe tot 2.749. De post waardeveranderin-

binnen het bedrijf in Amerika al een prominente positie inneemt. Het

gen van vorderingen, die inzicht geeft in de risicokosten, nam met

aantal internationale vendorprogramma’s is verder toegenomen.

EUR 4 miljoen af tot EUR 71 (75) miljoen. Dat komt overeen met 56

Zo werden in Europa nieuwe programma’s uitgerold voor McCormick

basispunten van de gemiddelde leaseportefeuille.

en Cisco. Daarnaast is het aantal ‘global programmes’ ook toegenomen met onder meer Steelcase, IBM en Microsoft.

Beperkte consequenties IFRS Verwacht wordt dat de commerciële effecten van de invoering van de

In Nederland is samenwerking met andere onderdelen van de Rabobank

nieuwe boekhoudregels volgens IFRS voor De Lage Landen beperkt

Groep zeer belangrijk. In 2004 introduceerde De Lage Landen samen

zullen zijn.

met de lokale Rabobanken het product Consumer Finance. Daarbij gaat het om een via de lokale Rabobanken te betrekken leasevorm die


bedrijven aan consumenten kunnen aanbieden bij de afzet van gebruiksgoederen, zoals trapliften, beveiligingsinstallaties en rolstoelen.

De Lage Landen denkt ook in 2005 financieel en commercieel goed te

Verder zijn de eerste stappen gezet op het gebied van remarketing.

kunnen presteren. Indien de dollarkoers stabiel blijft, wordt wederom

Bij deze nieuwe vorm van dienstverlening aan de lokale Rabobanken

gerekend op een resultaatverbetering van 10 - 15%. De Lage Landen

worden objecten die uit financieringen vrijkomen, getaxeerd en even-

wil haar internationale netwerk verder uitbreiden. Verwacht wordt dat

tueel doorverkocht. De Lage Landen treedt hierbij op als intermediair.

in 2005 een vestiging in Japan kan worden geopend en wellicht ook

De samenwerking met de lokale banken verliep in 2004 uitstekend.

in China. De Lage Landen onderzoekt ook of het landennetwerk naar

In totaal werd voor een recordbedrag van EUR 600 miljoen aan nieuwe

Centraal- en Oost-Europa kan worden uitgebreid. De Lage Landen voert

contracten afgesloten via de lokale Rabobanken.

een selectief acquisitiebeleid. Er wordt alleen geacquireerd als dit ook op lange termijn waarde toevoegt.

Activiteiten in Amerika uitgebreid De activiteiten in Amerika zijn het afgelopen jaar sterk uitgebreid. De

www.delagelanden.nl

leaseportefeuille groeide daar, ondanks de koersdaling van de US dollar met ruim 13% tot EUR 5,9 miljard. De business units Healthcare en Office Equipment mochten aansprekende klanten als Bayer Healthcare en Carl Zeiss verwelkomen. In Brazilië waar De Lage Landen actief is in de food & agrisector groeide de leaseproductie sterker dan verwacht. In Canada bewoog de leaseproductie zich min of meer op hetzelfde


niveau als het voorgaande jaar.

Rente

Nieuwe kantoren in Azië

2004

2003

Mutatie

520

491

6%

Provisie

36

34

6%

Overige baten

85

44

93%

De activiteiten in Zuidoost-Azië, Australië en Nieuw-Zeeland zijn nog

Totale baten

641

569

13%

relatief beperkt. Om internationale klanten wereldwijd te kunnen

Personeelskosten

212

176

20%

bedienen, opende De Lage Landen in 2004 kantoren in Zuid-Korea en


146

129

13%

Singapore. De vestiging in Singapore fungeert als hoofdkantoor voor de

Totale lasten

358

305

17%

hele regio. De Lage Landen had al een kantoor in Australië van waaruit

Brutoresultaat

283

264

7%

ook Nieuw-Zeeland wordt bediend.

Financieel


71

75

-5%


212

189

12%

Kredietportefeuille (in miljarden euro’s)

13,0

12,3

6%

Europa

7,0

7,0

0%

Bedrijfsresultaat stijgt met 12%

Amerika

5,9

5,2

13%

Met een stijging van het bedrijfsresultaat vóór belastingen van 12% tot

Rest van de wereld

0,1

0,1

-

EUR 212 (189) miljoen liet De Lage Landen in 2004 een fraaie resultaat-

Risicoposten (in basispunten)

56

64

-12%

2.749

2.424

13%

Aantal fte’s

47


Kernactiviteiten

Kernactiviteiten

FGH Bank en Rabo Vastgoed

Vastgoed Gang van zaken

Een vastgoeddivisie op komst De Rabobank Groep is via haar dochters FGH Bank, Rabo Vastgoed en

Het vastgoedbedrijf van de Rabobank Groep, bestaande uit FGH Bank en

Interpolis Vastgoed actief op de vastgoedmarkt. Eind 2004 is besloten

Rabo Vastgoed, heeft een goed jaar achter de rug. FGH Bank verstrekte

alle vastgoedactiviteiten binnen de Rabobank Groep zoveel mogelijk

in moeilijke marktomstandigheden een recordbedrag aan nieuwe

samen te voegen in een vastgoeddivisie. Daardoor ontstaat één

leningen. Rabo Vastgoed breidde haar grond- en orderportefeuille aan-

expertisecentrum en een optimale samenwerking. Bovendien kan de

zienlijk uit. Het bedrijfsresultaat vóór belastingen van de vastgoeddivisie

Rabobank Groep zich op deze wijze beter profileren op de markt.

bedroeg EUR 85 miljoen.

De vastgoeddivisie zal in 2005 totstandkomen.

Markt en klanten

FGH Bank

De Nederlandse markt voor commercieel vastgoed en met name de

goed. Met haar landelijk dekkende kantorennetwerk opereert de bank

kantorenmarkt was ook in 2004 in mineur. Wel kwam na enkele jaren de

niet alleen dicht bij de klant maar daardoor is ze ook goed op de

stijging van het aanbod van kantoorruimtes tot stilstand. De winkelmarkt

hoogte van de regionale en lokale ontwikkelingen. FGH Bank richt zich

ontwikkelde zich stabiel. Het aanbod in de winkelmarkt was gering, de

primair op institutionele en particuliere beleggers in commercieel vast-

verhuur van nieuwbouwprojecten verliep nog steeds goed. Voor beleg-

goed en op projectontwikkelaars. Begin 2004 nam FGH Bank De Lage

gers was de vastgoedmarkt ook in 2004 weer interessant, mede door de

Landen Vastgoedfinanciering over van De Lage Landen.

FGH Bank is gespecialiseerd in het financieren van commercieel vast-

nog steeds onder de maat presterende aandelenmarkt. Het verslagjaar liet dan ook een sterke opkomst van vastgoedmaatschappen en CV’s

FGH Bank realiseerde een recordproductie van EUR 2,4 miljard ondanks

(commanditaire vennootschappen) zien. FGH Bank profiteerde het afge-

het feit dat het aantal transacties in 2004 in de totale markt in Nederland

lopen jaar van de terugtreding van enkele (buitenlandse) banken van de

niet bijzonder hoog was vanwege het schaarse aanbod van hoogwaardig

Nederlandse markt. De woningmarkt wist zich in 2004 aan de economi-

vastgoed. De kredietportefeuille van FGH Bank nam in het verslagjaar

sche recessie te onttrekken. Zowel de prijs- als de volumeontwikkeling

met EUR 2,4 miljard toe tot EUR 6,5 (4,1) miljard. Hiervan is EUR 1,1 miljard

viel in 2004 hoger uit dan in 2003. Dat de woningmarkt zich relatief

afkomstig van De Lage Landen Vastgoedfinanciering. Op het gebied

goed heeft gehouden, komt met name door de lage kapitaalmarktrente

van projectfinancieringen bleef de groei achter, omdat er in 2004 als

en de achterblijvende nieuwbouwproductie.

gevolg van de marktsituatie weinig projecten werden ontwikkeld. Circa 69% van de portefeuille van FGH Bank heeft betrekking op beleggingsfinancieringen, 10% op financieringen voor zakelijk eigen gebruik, 8% op uitpondfinancieringen en 13% op overige kredietverlening (project-, grond- en handelsfinancieringen).

Strategie en doelstellingen Verstevigen van de positie op de vastgoedmarkt in Nederland. Verwerven van een toppositie in commercieelvastgoedfinancieringen en de ontwikkeling van woningbouw. Verwerven van een selectieve positie in de markt voor commercieelvastgoedontwikkeling, met de nadruk op de ontwikkeling van winkelcentra.

• Jaarlijkse groei van minimaal 20% van het marktaandeel in projectmatige koopwoningen • Jaarlijkse groei van de kredietportefeuille van minimaal 10%

48


Kernactiviteiten

Grondportefeuille

Uitsplitsing naar type financiering

in hectare

Beleggingsfinancieringen 69%

2.000

Zakelijk eigen gebruik

10%

1.600

Uitpondfinancieringen

8%

1.200

13%

800

Overig

400 0 2001

2002

2003

2004

De dienstverlening van FGH Bank beperkt zich niet alleen tot het financieren van vastgoed. Voor zaken als advies, portefeuille-analyse,

Woningbouw met inspraak van lokale bevolking

marktonderzoek en planbeoordeling en voor taxaties op het gebied van

Rabo Vastgoed ontwikkelt projecten met oog voor de omgeving. Het

commercieel vastgoed kan de klant terecht bij FGH Vastgoed Expertise.

bedrijf wil woningen ontwikkelen op plaatsen die aantrekkelijk en veilig

FGH Asset Management acquireert Nederlands vastgoed en beheert

zijn en waarover de gebruikers langjarig enthousiast blijven. Om dit te

vastgoedfondsen en -objecten. FGH Asset Management is inmiddels

bereiken werkt Rabo Vastgoed nauw samen met de lokale Rabobanken.

betrokken bij zes particuliere fondsen, waaronder CV Winkelcentrum

Door goed te luisteren naar de behoeften en wensen van leden en

Ypenburg. Dit fonds is in samenwerking met Schretlen & Co in het

klanten van de lokale banken en via het meedoen aan gemeentelijke

najaar van 2004 bij circa 800 particuliere beleggers geplaatst. Het win-

prijsvragen heeft Rabo Vastgoed de afgelopen jaren een aantal fraaie

kelcentrum is ontwikkeld door de ontwikkelingscombinatie ‘RaFo VOF’,

woningprojecten kunnen afronden. Naast koopwoningen ontwikkelt

bestaande uit Rabo Vastgoed (woningen) en Foruminvest BV (winkels).

Rabo Vastgoed ook (sociale) huurwoningen in overleg met of in opdracht van beleggers en woningcorporaties.

Rabo Vastgoed Rabo Vastgoed is de vastgoedontwikkelaar van de Rabobank Groep.

Financieel

Dankzij een goede samenwerking met overheden, bouwondernemers, woningbouwcorporaties en andere stakeholders heeft Rabo Vastgoed

Het vastgoedbedrijf van de Rabobank Groep realiseerde in 2004 een

haar activiteiten de afgelopen jaren sterk weten uit te breiden. Zo is de

bedrijfsresultaat vóór belastingen van EUR 85 miljoen. Door de over-

grondportefeuille van het bedrijf gegroeid van 740 hectare in 2001 tot

name van FGH Bank in oktober 2003 is een goede resultaatvergelijking

1.790 hectare in 2004. Rabo Vastgoed koopt de grond om een strategi-

niet mogelijk. Dankzij het uitstekende jaar voor FGH Bank was er sprake

sche positie op te bouwen voor toekomstige projecten. Door regionali-

van een hoog aantal nieuw verstrekte leningen en Rabo Vastgoed

sering is het werkterrein van Rabo Vastgoed vergroot van de Randstad

rondde met succes een aantal projecten af. Daardoor steeg het rente-

tot heel Nederland. Hierdoor is een sterke groei gerealiseerd. De grond-

resultaat, waarin ook het projectresultaat is verantwoord. De baten, die

portefeuille heeft een potentie van 28.675 woningen en 915.000 m

2

voor meer dan 90% bestaan uit renteresultaat, bedroegen EUR 117 mil-

bedrijfsruimte. Dit zijn stijgingen van respectievelijk 38% en 12% ten

joen. De bedrijfslasten kwamen in het verslagjaar uit op EUR 32 miljoen.

opzichte van 2003. De omzet van Rabo Vastgoed steeg in 2004 met 7% tot EUR 283 (264) miljoen. De orderportefeuille, bestaande uit goedge-

IFRS

keurde en lopende projecten, nam met 9% toe tot EUR 3,6 (3,3) miljard.

De nieuwe richtlijnen voor de jaarverslaggeving hebben vooralsnog een

De ontwikkelingsportefeuille bestaat uit meer dan 11.000 woningen en

gering effect op de resultaten van FGH Bank. Het is nog onduidelijk hoe

254.000 m bedrijfsruimte. Het aantal verkochte woningen daalde met

de markt zal reageren op de gewijzigde jaarverslaggevingsregels inzake

ruim 600 tot 1.144. Dit is een incidentele daling die samenhangt met

leasing en huur en welke effecten dit mogelijk zal hebben op de resul-

de opbouw van de portefeuille. In 2005 zal de woningverkoop naar ver-

taatontwikkeling van FGH Bank.

wachting weer op het niveau van 2003 liggen.

De grondposities van Rabo Vastgoed zullen ook onder IFRS gewaar-

2

deerd worden op verkrijgingswaarde. De volatiliteit van het resultaat van Rabo Vastgoed zou zelfs kunnen afnemen. Dit heeft te maken met het grote projectmatige karakter van de activiteiten. In plaats van de resultaten pas te nemen bij oplevering van het project zullen onder IFRS de resultaten gerelateerd worden aan de voortgang van het project.

49


Kernactiviteiten

Ambities en vooruitzichten voor 2005 De Rabobank Groep is gematigd positief over de vastgoedmarkt in 2005. Zelfs in tijden van economische laagconjunctuur is sprake van een dynamische markt. Dat is in alle deelsegmenten zichtbaar. De vraag naar kwalitatief hoogwaardig vastgoed zal onveranderd hoog blijven, terwijl het aanbod daarvan ver achterblijft bij de vraag. Daardoor vinden er relatief weinig transacties plaats en komen de beleggingsfinancieringen onder druk te staan. Hetzelfde geldt voor de vastgoedfondsen, die ook een vraag naar kwalitatief hoogwaardig vastgoed genereren. Vanwege het verwachte economisch herstel zullen de bouwactiviteiten in de tweede helft van 2005 aantrekken. Daardoor kunnen ook de projectfinancieringen toenemen. Ondanks de stabiele huizenprijzen zal de woningmarkt naar verwachting verder groeien. FGH Bank heeft zich dan ook tot doel gesteld zich in 2005 meer te gaan richten op woningbouwcorporaties. De Rabobank Groep wil in 2005 haar marktpositie in vastgoed verstevigen en streeft naar een resultaatsverbetering van 15%. www.rabovastgoed.nl en www.fgh.nl

Resultaten (in miljoenen euro’s) Rente Overige baten Totale baten

2004

2003

110

23

7

9

117

32

Personeelskosten

20

4


12

5

Totale lasten

32

9

Brutoresultaat

85

23

Waardeveranderingen van vorderingen Bedrijfsresultaat vóór belastingen

Mutatie

-

-

85

23

6,5

4,1

1.790

1.694

6%

291

225

29%

Overige gegevens Kredietportefeuille (in miljarden euro’s) Grondportefeuille (in hectare) Aantal fte’s

58%

50



Organisatiebesturing en risicomanagement In een financiële instelling is vertrouwen de spil waar alles om draait. Vertrouwen is het fundament onder de relatie met klanten en andere stakeholders, een randvoorwaarde in het contact met toezichthouders en de basis onder de interne verhoudingen tussen de marktgeoriënteerde, de controlerende en de bestuurlijke onderdelen van het bedrijf.

Corporate governance Risicomanagement

Vertrouwen vereist niet alleen goed ondernemingsbestuur, maar ook daarvan afgeleid een adequate beheersing van de verschillende risico’s die financiële instellingen lopen. Een open cultuur met een duidelijk kenbare verantwoording over het gevoerde bestuur en het gehouden toezicht kenmerkt de corporate governance van de Rabobank Groep. Een prudent risicobeleid waaruit een bescheiden risicoprofiel voortvloeit is de inzet van het risicomanagement.

51




Corporate governance Een aantal beursschandalen in de afgelopen jaren Het is van belang te weten dat diverse onderdelen van de Rabobank was de aanleiding voor een mondiale maatschap- Groep door hun onderlinge financiële verbondenheid één geheel vormen. Er bestaat tussen deze rechtspersonen een interne verhouding pelijke discussie over corporate governance. van aansprakelijkstelling als bedoeld in artikel 12 van de Wet toezicht Deze discussie leidde tot de ontwikkeling van kredietwezen 1992 (Wtk). Deze verhouding ligt opgesloten in een algemene principes waarop goed ondernemings- interne zogeheten kruislingse garantieregeling. Deze regeling houdt in dat, als een aan de regeling deelnemende instelling een tekort aan bestuur dient te rusten. In diverse landen werd middelen heeft om haar verplichtingen tegenover haar crediteuren weten regelgeving ontwikkeld die nieuwe na te komen, de overige deelnemers de middelen van die instelling financiële schandalen moet voorkomen, zoals de moeten aanvullen, om haar in staat te stellen haar verplichtingen jegens Sarbanes-Oxley Act in de Verenigde Staten en de crediteuren wel na te komen. Corporate Governance Code in Nederland. In dit Corporate governance Rabobank Nederland hoofdstuk wordt ingegaan op de corporate goverRaad van bestuur nance bij de Rabobank. Dit thema zal de komende De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het besturen van Rabobank tijd onderwerp van nader intern overleg zijn. Nederland en de met haar verbonden ondernemingen. Dit omvat de verantwoordelijkheid voor de realisatie van de doelstellingen van de Rabobank Groep als geheel, het strategisch beleid, de resultatenont-

Rabobank Groep

wikkeling, de synergie binnen de groep, de naleving van alle relevante

De Rabobank Groep heeft zich gedurende het afgelopen decennium

weten regelgeving, de beheersing van de ondernemingsrisico’s en de

bij voortduring beraden op haar eigen corporate governance. Dit heeft

financiering van de Rabobank Groep. De raad van bestuur legt over dit

in 2002 geleid tot een ingrijpende herziening van de bestuursstructuur

alles verantwoording af aan de raad van commissarissen, de centrale

van Rabobank Nederland.

kringvergadering (het ‘parlement’ van de organisatie met beslissings-

De permanente aandacht binnen de Rabobank Groep voor corporate

bevoegdheid voor de daarin vertegenwoordigde lokale Rabobanken)

governance impliceert dat zij zich vanzelfsprekend ook rekenschap geeft

en de algemene vergadering van Rabobank Nederland, gevormd door

van het mondiale debat over dit onderwerp. Financiële instellingen, zoals

de leden, zijnde de lokale Rabobanken.

de Rabobank Groep, zijn al jaren vertrouwd met veel van de moderne governanceprincipes. Dit komt doordat de financiële sector vanwege zijn

De besturing van de Rabobank Groep is mede gebaseerd op de samen-

maatschappelijke en economische functie altijd al strak gereguleerd is

hang tussen risico, rendement en kapitaal. Door toezichthouders, De

geweest. Gegeven haar diepe worteling in de Nederlandse samenleving

Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten, zijn eisen

en haar prominente aanwezigheid op de internationale kapitaalmarkten

geformuleerd ten aanzien van financiële instellingen. De eisen van

onderschrijft de Rabobank Groep de uitgangspunten van de door de

De Nederlandsche Bank zijn onder meer vastgelegd in de Regeling

commissie-Tabaksblat ontwikkelde Nederlandse Corporate Governance

Organisatie en Beheersing (ROB) die het kader vormt voor de organisatie

Code. Deze code is echter niet van toepassing op de besturing van de

en beheersing van de activiteiten van de Rabobank Groep. Daarnaast

Rabobank Groep. De Rabobank Groep heeft immers een coöperatieve

is het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten op de

grondslag en is niet beursgenoteerd. Dit neemt niet weg dat, waar

Rabobank Groep van toepassing.

mogelijk, uitvoering aan de code zal worden gegeven. De leden van de raad van bestuur worden voor onbepaalde tijd benoemd

Kruislingse garantieregeling

door de raad van commissarissen. De raad van commissarissen kan

De Rabobank Groep bestaat uit de lokale Rabobanken, hun centrale

tevens bestuurders ontslaan en schorsen. De raad van commissarissen

organisatie Rabobank Nederland en de met haar verbonden (dochter)-

bepaalt ook de bezoldiging van de leden van de raad van bestuur en

ondernemingen.

legt daarover verantwoording af aan de vertrouwenscommissie van de

52



centrale kringvergadering. De raad van commissarissen beoordeelt

De lokale Rabobanken zijn geografisch georganiseerd in 20 kringen. De

periodiek het functioneren van de raad van bestuur, aan welke beoor-

kringbesturen vormen de 120 leden tellende centrale kringvergadering.

deling conclusies worden verbonden.

De leden/klanten van de lokale Rabobanken zijn, via de vertegenwoordiging van de lokale bestuurs- en toezichtorganen in de kringbesturen,

Raad van commissarissen

eveneens vertegenwoordigd in de centrale kringvergadering.

De toezichthoudende taak wordt binnen Rabobank Nederland uitge-

De centrale kringvergadering is onder andere bevoegd regels vast te

oefend door de raad van commissarissen. Dit betekent dat de raad van

stellen die alle aangesloten banken moeten naleven. Tevens keurt de

commissarissen toezicht houdt op het beleid van het bestuur en de

centrale kringvergadering het jaarplan en de begroting van het aange-

algemene gang van zaken van Rabobank Nederland en de met haar

sloten bankenbedrijf goed. De uitkomst daarvan bepaalt mede de koers

verbonden ondernemingen. Dit houdt onder meer in dat de realisatie

van Rabobank Nederland. In de centrale kringvergadering vinden voorts

van de groepsdoelstellingen, de strategie, de ondernemingsrisico’s,

inhoudelijke discussies plaats, die met name het bedrijf van de lokale

de opzet en de werking van de interne risicobeheersings- en controle-

Rabobanken betreffen. Deze discussies zijn niet alleen ingegeven door

systemen, het financiële verslaggevingsproces en de naleving van de

de specifieke taken en bevoegdheden van de centrale kringvergade-

weten regelgeving uitgebreid worden besproken en geregeld worden

ring, maar ook door het streven naar commitment en consensus tussen

getoetst. Voorts staat de raad van commissarissen de raad van bestuur

de lokale Rabobanken en Rabobank Nederland.

met raad ter zijde. Bij de vervulling van hun taak richten de commis-

De verantwoording die Rabobank Nederland aan haar leden aflegt over

sarissen zich naar het belang van Rabobank Nederland en de daarmee

het beleid gaat daarmee verder dan gebruikelijk is bij een beursge-

verbonden ondernemingen. Bepaalde belangrijke besluiten van de raad

noteerde naamloze vennootschap jegens haar aandeelhouders. Door

van bestuur zijn onderworpen aan verplichte goedkeuring van de raad

de bijzondere relatie tussen Rabobank Nederland en haar leden is de

van commissarissen, zoals bijvoorbeeld besluiten inzake strategische

opkomst bij de centrale kringvergadering nagenoeg honderd procent.

samenwerking met derden, belangrijke investeringen en acquisities als-

Om slagvaardig te kunnen optreden heeft de centrale kringvergadering uit

mede de jaarlijkse vaststelling van de beleidsplannen en de begroting.

haar midden commissies benoemd die belast zijn met bijzondere taken.

De leden van de raad van commissarissen worden benoemd door de

Algemene vergadering

algemene vergadering, op voordracht van de raad van commissarissen.

De algemene vergadering is het orgaan waarin alle lokale Rabobanken,

Daarbij staat de zorg voor de onafhankelijkheid van de individuele leden

als lid van Rabobank Nederland, directe zeggenschap kunnen uitoefe-

voorop. De vertrouwenscommissie uit de centrale kringvergadering

nen. In de algemene vergadering komen majeure kwesties aan de orde,

bepaalt de bezoldiging van de commissarissen en heeft bovendien in-

zoals de vaststelling van de jaarrekening, de wijziging van statuten

spraak in de profielschets van de leden van de raad van commissarissen.

en reglementen en de benoeming van de leden van de raad van commissarissen. De centrale kringvergadering brengt voorafgaand

De raad van commissarissen evalueert jaarlijks het eigen collectieve

advies uit over alle onderwerpen die in de algemene vergadering zijn

functioneren en dat van de individuele commissarissen. Er is een pro-

geagendeerd. Een inhoudelijke discussie over deze onderwerpen tussen

gramma ontworpen om de kennis van de commissarissen met betrek-

de lokale Rabobanken en Rabobank Nederland heeft dan al plaats-

king tot de ontwikkelingen in de institutionele en juridische omgeving

gevonden. De lokale Rabobanken hebben stemrecht in de algemene

van de bank en op het terrein van risicobeheersingssytemen up-to-date

vergadering naar rato van hun balanstotaal. Door de bijzondere relatie

te houden. De raad van commissarissen telt vier commissies: de com-

tussen Rabobank Nederland en haar leden is de opkomst ook hier

missie voor coöperatieve aangelegenheden, de audit committee, de

nagenoeg honderd procent.

benoemings- en honoreringscommissie en de beroepscommissie.

Corporate governance lokale Rabobanken Centrale kringvergadering

Alleen banken die een coöperatieve structuur hebben en waarvan

Invloed en zeggenschap van de lokale Rabobanken, zijnde de leden (en

de statuten door Rabobank Nederland zijn goedgekeurd, kunnen lid

aandeelhouders) van Rabobank Nederland, voltrekken zich via (al dan

van Rabobank Nederland zijn. Op hun beurt hebben ook de lokale

niet directe) vertegenwoordiging in een tweetal organen, de centrale

Rabobanken leden. De leden van de lokale Rabobanken komen voort

kringvergadering en de algemene vergadering.

uit hun lokale klantenkring. De lokale Rabobanken hebben jegens Rabobank Nederland en ook onderling nauwkeurig gedefinieerde rechten en plichten.

53



Bestuur en toezicht

het bevorderen en structureren van de ledeninvloed en ledenbetrok-

De algemene vergadering van Rabobank Nederland heeft in juni 2004

kenheid. De algemene vergadering blijft bestaan, maar beslist alleen

de weg vrijgemaakt voor een aanpassing van het bestuursmodel van

nog over majeure kwesties.

de aangesloten Rabobanken. Directe aanleiding hiervoor was de wens tegemoet te komen aan veranderingen, zoals de volop in gang zijnde

Transparantie

lokale schaalvergroting, een veranderende markt en toenemende

Een belangrijke voorwaarde voor een goede corporate governance

weten regelgeving. Besloten werd het bestaande bestuursmodel,

van de Rabobank Groep is de aanwezigheid van een open cultuur met

het partnershipmodel, aan te scherpen en daarnaast een tweede

een duidelijk kenbare verantwoording over het gevoerde bestuur en

bestuursmodel te introduceren: het zogenoemde directiemodel (zie

het gehouden toezicht. Zonder transparantie is verantwoording door

kaderteksten). Beide bestuursmodellen zijn erop gericht een slagvaardig

Rabobank Nederland aan de lokale Rabobanken over het gevoerde

bestuur en een professioneel en onafhankelijk toezicht te verzekeren.

bestuur en toezicht en een beoordeling daarvan niet mogelijk.

Ze blijven de komende jaren volwaardig naast elkaar bestaan. Investor relations In dit kader is het tevens van groot belang dat effectieve ledeninvloed

Rabobank Nederland hecht behalve aan goede communicatie met haar

en –zeggenschap voldoende zijn geborgd, zodat de besturing van de

leden ook aan goede communicatie met haar overige stakeholders.

lokale Rabobanken ook in de toekomst niet alleen op een adequate en

Zo worden institutionele beleggers uitgenodigd voor telefonische

professionele, maar ook op een bij de coöperatie passende wijze wordt

conferenties op de dag van publicatie van de (half)jaarcijfers. De een-

ingevuld. Bij alle lokale Rabobanken hebben de leden bepaalde majeure

heid investor relations informeert beleggers via een speciaal voor hen

bevoegdheden, zoals het vaststellen van de jaarrekening, het wijzigen

ingerichte website en via een elektronische nieuwsbrief over de ont-

van de statuten, het benoemen van commissarissen en het verlenen

wikkelingen bij de Rabobank Groep en staat tevens opgesteld om alle

van decharge. Bovendien wordt aan de leden verantwoording afgelegd

door beleggers gevraagde relevante informatie te verstrekken en toe te

over het gevoerde bestuur en het gehouden toezicht.

lichten.

Partnershipmodel

Communicatie met de lokale Rabobanken

In het partnershipmodel hebben de lokale Rabobanken een bestuur,

Voor de lokale Rabobanken is een gesloten internetverbinding gecre-

bestaande uit door en uit de leden gekozen personen én een algemeen

eerd, die voor snelle en goede informatievoorziening zorgt voor de

directeur die door de raad van commissarissen (voorheen raad van

lokale Rabobanken en tot een grote betrokkenheid bij Rabobank

toezicht) wordt benoemd. De algemeen directeur houdt zich primair

Nederland leidt.

bezig met de dagelijkse leiding van het bankbedrijf. De raad van commissarissen oefent toezicht uit op het bestuur. Dit model is in 2004 aan-

Informatie corporate governance op internet

gescherpt. Rollen en taken van de benoemde en gekozen bestuurders

Op haar voor iedereen toegankelijke internetsite geeft de Rabobank

zijn opnieuw beschreven, de informatievoorziening is verbeterd en de

Groep informatie over haar corporate governance en haar activiteiten.

toezichthoudende rol van de raad van commissarissen is steviger ver-

Daar is ook een volledige toelichting op de afwijkingen van de Code-

ankerd. Ook banken met een partnershipmodel kunnen een ledenraad

Tabaksblat te vinden.

instellen.

Hoewel de Rabobank Groep de uitgangpunten van de code onderschrijft en er, waar mogelijk, ook uitvoering aan geeft, kan een aantal

Directiemodel

principes en ‘best practice’-bepalingen geen toepassing vinden op de

In het directiemodel hebben de lokale Rabobanken een door de raad

Rabobank Groep, vanwege haar coöperatieve structuur.

van commissarissen benoemde meerhoofdige directie, die functioneert onder toezicht van de raad van commissarissen. Er zijn geen door en

Risicobeheersing

uit de leden gekozen bestuurders meer, zoals in het partnershipmodel.

De besturing van de Rabobank Groep is gebaseerd op haar strategische

Om de ledenzeggenschap en -invloed stevig en structureel te veran-

uitgangspunten en in het verlengde daarvan op de samenhang tus-

keren, stellen banken met het directiemodel een ledenraad in. Dit is

sen risico, rendement en kapitaal. Over de organisatie en beheersing

een afvaardiging van het totale ledenbestand die door en uit de leden

van de Rabobank zijn eisen geformuleerd door zowel de bank als De

wordt gekozen. De ledenraad neemt de bevoegdheden van de alge-

Nederlandsche Bank. De eisen van De Nederlandsche Bank zijn onder

mene vergadering van leden grotendeels over en zorgt daarnaast voor

meer vastgelegd in de Regeling Organisatie en Beheersing (ROB), die

54


het kader vormt voor de organisatie en beheersing van de activiteiten van de Rabobank Groep. Voor een verdere toelichting zij verwezen naar de desbetreffende passages in dit jaarverslag, waaronder in het bijzonder het hoofdstuk Risicomanagement. In het licht van het voorgaande is de raad van bestuur van mening dat de interne risicobeheersings- en controlesystemen van de Rabobank Groep voldoen aan de daaraan gestelde eisen en adequaat en effectief zijn.

Een toelichting op de afwijkingen van de Code Tabaksblat vindt u op: www.rabobankgroep.nl/ corporategovernance


55




Risicomanagement Bankieren is het bewust aangaan van verantwoorde risico’s. De Rabobank Groep voert een prudent risicobeleid waaruit een bescheiden risicoprofiel voortvloeit. De eerste becijferingen op basis van de nieuwe kapitaalvereisten, zoals geformuleerd in het zogenoemde BIS II-akkoord, tonen dit ook aan. Naast de externe vermogensvereisten is voor het risicobeheer en kapitaalallocatie de interne vermogenseis, het zogenaamde economisch kapitaal, leidend. In 2004 zijn grote stappen voorwaarts gezet om een volledig economischkapitaalframework binnen de Rabobank Groep te implementeren.

de Rabobank Groep is een uitgebreid stelsel van limieten en controls geïmplementeerd om de onderscheiden risico’s te beheersen. Daarmee wordt ook de reputatie van de bank beschermd. Het in kaart brengen van alle risico’s is van groot belang om goed inzicht te hebben in de posities van de bank. Om de juiste commerciële afwegingen te kunnen maken moeten de risico’s volledig worden meegewogen. De bedrijfsonderdelen van de Rabobank Groep zijn ieder voor zich verantwoordelijk voor zowel de commerciële resultaten als de risico’s die daarmee samenhangen. Risico en rendement dienen in evenwicht te zijn, uiteraard binnen de daarvoor vanuit de groep opgestelde risicolimieten.

Economisch kapitaal De nieuwe BIS II regelgeving Het nieuwe Bazelse kapitaalakkoord (‘Bazel II’) vormt een integraal raamwerk voor het toezicht op banken en bestaat uit drie pijlers. Er gelden minimumvermogenseisen voor kredietrisico, marktrisico en operatio-

Organisatie risicobeheer

neel risico. De regels uit pijler 1 gelden voor elke bank. Binnen elke risico-categorie kunnen banken kiezen uit een menu van benaderingen,

Risicobeheer vindt plaats op diverse niveaus binnen de organisatie. De

variërend van eenvoudig tot geavanceerd. Daarnaast kunnen regelgevers

raad van bestuur stelt, onder toezicht van de raad van commissarissen

aanvullende vermogenseisen en kwalitatieve eisen stellen voor andere

en op advies van de Balans en Risico Management Commissie (BRMC),

risicocategorieën. In pijler 2 verzekert de toezichthouder zich ervan dat

de te volgen risicostrategie, beleidsuitgangspunten en limieten vast. De

de bank alle relevante risico’s identificeert, kwantificeert en beheerst. De

raad van commissarissen evalueert regelmatig de risico’s die verbonden

derde pijler is gericht op marktdiscipline. Banken dienen risico-informatie

zijn aan de activiteiten en de portefeuille van de Rabobank Groep.

openbaar te maken aan investeerders om marktwerking te stimuleren.

De CFO, lid van de raad van bestuur, is verantwoordelijk voor de imple-

Het BIS-II akkoord wordt door de Europese Commissie gebruikt als basis

mentatie van het risicobeleid binnen de Rabobank Groep; tevens is hij

voor de opstelling van de derde Richtlijn inzake Kapitaaltoereikendheid

voorzitter van de BRMC. Risicobeheer binnen de Rabobank Groep vindt

(Capital Adequacy Directive/CAD3). Het zal leiden tot een verfijnder

met name plaats binnen Groep Risico Management en Krediet Risico

systeem van risicogewichten en daarmee tot meer risicogevoelige kapi-

Management. Groep Risico Management is verantwoordelijk voor het

taalseisen. Bovendien moet niet alleen vermogen worden aangehouden

beleid met betrekking tot rente-, liquiditeits-, markt-, valutarisico en

voor het kredietrisico en het marktrisico, zoals onder Basel I al het geval

operationeel risico, alsmede voor de kredietrisico’s op portefeuilleni-

is, maar ook voor het operationele risico. Banken mogen onder voor-

veau. Krediet Risico Management is verantwoordelijk voor het beheer

waarden hun interne ratingmodellen gaan gebruiken ter bepaling van

van kredietrisico’s op postniveau. Daarnaast worden binnen de groeps-

de hoeveelheid kapitaal die zij moeten aanhouden. De Rabobank Groep

onderdelen door onafhankelijke risicocontrol afdelingen de risico’s

kiest voor deze optie. Zowel voor het kredietrisico als voor het operatio-

gemonitord die voor het betreffende onderdeel relevant zijn.

nele risico heeft de bank geavanceerde interne modellen ontwikkeld, volgens de richtlijnen van de toezichthouder. Het ziet ernaaruit dat in

Risicobeheer principes

Europese landen het toezicht langs de lijnen van de interne ratingbena-

De primaire doelstelling van risicomanagement is het beschermen van

dering per 1 januari 2008 van start zal gaan.

de financiële soliditeit van de Rabobank Groep. De bank streeft een

Het relatief lage risicoprofiel van de Rabobank Groep wordt binnen de

beperkt risicoprofiel na, zodat de invloed van onverwachte gebeur-

Bazel II regelgeving gehonoreerd met duidelijk lagere kapitaalseisen en

tenissen op zowel het kapitaal als het resultaat beperkt blijft. Binnen

daardoor een significant hogere solvabiliteit.

56


Economisch kapitaal


Verdeling economisch kapitaal naar risico

Naast de minimum vermogenseisen van de toezichthouder, hanteert de Rabobank ook een interne vermogenseis, economisch kapitaal.

Kredietrisico

43%

Economisch kapitaal wordt gedefinieerd als de hoeveelheid kapitaal

Renterisico

17%

die de bank moet aanhouden om eventuele onverwachte verliezen

Bedrijfsrisico

14%

te kunnen opvangen zonder insolvabel te worden, binnen de periode

Operationeel risico

12%

van één jaar met een door Rabobank gewenste betrouwbaarheids-

Marktrisico

graad. Omdat de Rabobank Groep de huidige hoogste rating (AAA) wil

Assurantierisico

5%

behouden, wordt voor de betrouwbaarheidsgraad 99,99% gehanteerd.

Landenrisico

1%

8%

De Rabobank Groep bepaalt de omvang van dit aan te houden economisch kapitaal aan de hand van de meest geavanceerde statistische methoden. Om onverwachte verliezen op te vangen blijkt de Rabobank Groep meer dan voldoende gekapitaliseerd. De Rabobank Groep legt

Verdeling economisch kapitaal naar bedrijfsonderdelen

de lat zo hoog omdat ze er buitengewoon veel waarde aan hecht de hoogste rating (AAA) te behouden. Deze rating impliceert immers dat

Retailbankbedrijf

50%

ratinginstituten de kans dat de bank failleert vrijwel uitgesloten achten.

Wholesalebankbedrijf

27%

Bij de berekening van het economisch kapitaal speelt ook de spreiding

Deelnemingen

23%

van de risico’s een belangrijke rol. Bij een betere spreiding is minder economisch kapitaal nodig. De kans dat de onderscheiden verliezen zich tegelijkertijd voordoen is dan immers geringer. Het totale economisch kapitaal voor de Rabobank Groep is voor 2004 becijferd op EUR 13 miljard, licht lager dan in 2003. Dit is ruim onder het aanwezige tier 1-kapitaal

Naar bedrijfsonderdelen bezien is het retailbankbedrijf verantwoordelijk

(kernvermogen) van EUR 22,6 miljard. De omvangrijke kapitaalbuffer

voor de helft van het benodigde economisch kapitaal op groepsniveau.

onderstreept des te meer de soliditeit van de Rabobank Groep.

Daarbij moet worden bedacht dat het renterisico van de groep centraal wordt beheerd door de Treasury dat deel uitmaakt van het retailbank-

Allocatie van economisch kapitaal

bedrijf.

Het concept van economisch kapitaal stelt de bank in staat om de verschillende risico’s binnen de bank te kwantificeren en in kaart te

RAROC: 13%

brengen en vervolgens te beheren. Het kredietrisico blijft de relatief

Door de winst van een bepaalde activiteit te relateren aan het daarvoor

omvangrijkste risicocategorie. Een kwart van het economisch kapitaal

benodigde kapitaal resulteert de RAROC: risk adjusted return on capital.

is bestemd voor het operationele risico en het bedrijfsrisico. Het rente-

De in 2004 gerealiseerde RAROC (na belastingen) van de Rabobank

risico ontstaat door de verschillende looptijden van activa en passiva

Groep bedroeg 13%. Hiermee heeft de bank in belangrijke mate

in de balans en de mate waarin dit risico wordt afgedekt. Marktrisico

voldaan aan een van haar kerndoelstellingen: het creëren van econo-

vloeit voort uit de handelsportefeuille-effecten en de aandelenpositie

mische waarde. Ook blijkt dat de behaalde RAROC voor het retailbedrijf

van Interpolis. Het feitelijke assurantierisico van de verzekeraar wordt

en die voor het wholesalebankbedrijf en het totaal van de deelnemingen

apart onderscheiden. Het kapitaal voor operationeel risico is vooralsnog

elkaar weinig ontlopen, wat duidt op een evenwichtige inzet van het

becijferd op basis van de standaardbenadering (opgeschaald tot AAA-

economisch kapitaal.

niveau) uit het Bazels akkoord. Het bedrijfsrisico omvat de effecten van veranderde marktomstandigheden en weerspiegelt de spanning tussen

Kredietrisico

de grote marktdynamiek en de mate van flexibiliteit waarmee hierop kan worden gereageerd.

De Rabobank voert een prudent acceptatiebeleid, dat wordt gekenmerkt door een zorgvuldige beoordeling van de klant en van zijn terugbetalingscapaciteit. De Rabobank gaat alleen over tot het verstrekken van een krediet wanneer zij verwacht dat de klant volledig aan zijn betalingsverplichtingen zal kunnen voldoen. De portefeuille van de Rabobank is verdeeld over een groot aantal bedrijfstakken. Hierdoor is sprake van een grote en evenwichtige spreiding van het risico waar-

57



door de kwaliteit van de financieringsportefeuille niet sterk verslechtert

portefeuille voor bedrijven. Die kwalificatie geldt des te meer als de

wanneer het in één of enkele bedrijfstakken minder gaat of wanneer

totale kredietportefeuille in ogenschouw wordt genomen. De helft van

er sprake is van een economische teruggang. Over de grotere finan-

de kredietportefeuille bestaat immers uit woninghypotheken, waarbij

cieringsaanvragen wordt in commissieverband besloten. Daarbij is een

het verliesrisico historisch gezien zeer laag is.

structuur aangebracht van diverse niveaus waarbij de hoogte van de

De ratio waardeveranderingen van vorderingen/private kredietverlening

gevraagde financiering bepalend is. Over de grootste financieringsaan-

geeft inzicht in het aandeel van feitelijk gerealiseerde kredietverliezen.

vragen besluit de raad van bestuur zelf.

Op groepsniveau komt het gemiddelde over de periode 2000 tot en met 2004 uit op 23 basispunten, hetgeen een afspiegeling is van het

Een belangrijk onderdeel van het goedkeuringsproces van financie-

gunstige kredietrisicoprofiel van de Rabobank Groep. Deze ratio is bij

ringsaanvragen is het toekennen van een rating die aangeeft hoe groot

het wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf en bij

de kans is dat de klant de lening niet meer kan terugbetalen. Deze kans

leasing hoger en bedroeg in 2004 respectievelijk 30 en 59 basispunten.

wordt aangeduid met de term faalkans of probability of default (PD).

Bij het binnenlands retailbankbedrijf is de ratio met 17 basispunten aan-

De Rabobank Groep heeft in 2003 de Rabobank Risk Rating (RRR) geïn-

zienlijk lager.

troduceerd die de faalkans over de termijn van 1 jaar van de tegenpartij weerspiegelt en van toepassing is op alle grotere bedrijfscliënten. Deze systematiek bestaat uit 25 ratings. Bij de ratings van R0 tot en met

Waardeveranderingen van vorderingen in basispunten van de private kredietverlening

R20 wordt voldaan aan de financieringsverplichtingen. R0 houdt in dat

80

er geen risico is en R20 betekent dat de financiële positie als zeer zwak

70

wordt beoordeeld. Bij D1 tot en met D4 wordt in principe niet meer aan

60

de betalingsverplichtingen voldaan en is sprake van onvolwaardige kre-

50

dieten. D4 houdt faillissement in of een daarmee vergelijkbare situatie.

40

Binnenlands retailbankbedrijf

30

Wholesale en internationaal

Het gemiddelde van de portefeuille heeft een rating tussen R11 tot R14.

20

retailbankbedrijf

Bij 2% van de portefeuille wordt niet volledig aan de verplichtingen

10

Leasing

voldaan. Voor dat deel van de portefeuille is een adequate voorziening

Rabobank Groep

0 2000

getroffen. Opgemerkt dient te worden dat de verdeling alleen weer-

2001

2002

2003

2004

geeft in hoeverre wordt verwacht dat de cliënten al dan niet aan hun verplichtingen zullen voldoen. Veelal heeft de bank voldoende zeker-

Landenrisico

heden verkregen, die kunnen worden uitgewonnen wanneer de cliënt niet meer aan zijn financieringsverplichtingen voldoet en waarmee de

Bij landenrisico kan een onderscheid worden gemaakt tussen transfer-

financiering alsnog geheel of gedeeltelijk kan worden terugbetaald. Bij

risico en collectief debiteurenrisico. Transferrisico betreft de mogelijkheid

de Rabobank Groep is derhalve sprake van een gezonde financierings-

dat een buitenlandse overheid beperkingen oplegt aan de overmaking

Verdeling van uitzettingen van bedrijven over de Rabobank Risk Rating Rating

PD (basispunten)

Omschrijving

R0

0-0

Geen risico

Uitzettingen in % van totaal 0

R1

0 - 1,6

Buitengewoon sterk

2

R2 - R4

1,6 - 4,5

Zeer sterk

1

R5 - R7

4,5 - 12

Sterk

3

R8 - R10

12 - 40

Adequaat

10

R11 - R14

40 - 210

Aanvaardbaar

63 18

R15 - R19

210 - 1.600

Kwetsbaar - aan verplichtingen wordt voldaan

R20

1.600 - 10.000

Zeer zwak

D1 - D4

10.000

Onvolwaardig krediet - aan verplichtingen wordt niet voldaan

Totaal

1 2 100

58



van gelden van debiteuren in het desbetreffende land aan crediteuren

gevoeligheid van de marktwaarde van het vermogen voor veranderin-

in een ander land. Van collectief debiteurenrisico is sprake indien een

gen in de rente. De maximale Equity at Risk bedroeg in het verslagjaar

groot aantal debiteuren in een land niet aan de verplichtingen kan vol-

7,5%. Zowel Income at Risk als Equity at Risk wordt maandelijks bere-

doen als gevolg van dezelfde oorzaak (bijvoorbeeld oorlog, politieke en

kend en gerapporteerd aan de BRMC. Jaarlijks worden limieten vastge-

sociale onrust, natuurrampen, maar ook overheidsbeleid dat er niet in

steld voor beide risico-indicatoren.

slaagt macro-economische en financiële stabiliteit te realiseren).

Funding en liquiditeitsrisico De transferlimieten zijn ingesteld op het zogenoemde netto-transferrisico dat gelijk is aan de totale uitzettingen verminderd met de uitzet-

Onder liquiditeitsrisico wordt verstaan het risico dat de groei van de

tingen in lokale valuta, verminderd met verkregen garanties en andere

activa op enig moment niet, of niet tegen een redelijke prijs, kan wor-

dekking voor het transferrisico en verminderd met een aftrek voor

den gefinancierd of dat niet aan alle (terug)-betalingsverplichtingen

verlaagde weging van bepaalde producten. De limieten zijn gealloceerd

kan worden voldaan. Dit kan doordat klanten of andere professionele

naar de kantoren, die vervolgens zelf verantwoordelijk zijn voor de

tegenpartijen plotseling meer geld opvragen dan verwacht, terwijl de

dagelijkse bewaking van de uitzettingen.

bank niet genoeg geld in kas heeft en ook het verkopen van activa of het lenen van geld bij derden geen uitkomst biedt.

Op Rabobank Groepsniveau wordt per kwartaal het uitstaande landenrisico, inclusief additioneel kapitaalbeslag en landenrisicovoorziening,

Om het liquiditeitsrisico te meten, wordt onder andere gebruik gemaakt

gerapporteerd aan BRMC en aan de Landenlimietencommissie. Berekening

van de CA/CL- methode (Core Asset / Core Liabilities). Het startpunt van

van het additionele kapitaalbeslag en de landenrisicovoorziening vindt

deze analyse is de liquiditeitstypische vervalkalender van activa en passi-

plaats op grond van richtlijnen van De Nederlandsche Bank en heeft

va. Vervolgens wordt becijferd welke activa (en niet-benutte faciliteiten)

betrekking op landen waar sprake is van een verhoogd landenrisico.

en passiva waarschijnlijk nog op de balans staan of komen te staan na

Het netto transferrisico vóór voorzieningen op niet-OESO-landen

veronderstelde en nauwkeurig gedefinieerde stress-scenario’s. De alsdan

bedraagt doorgaans minder dan 1% van het balanstotaal.

resterende activa en passiva worden gedefinieerd als respectievelijk de kernactiva (core assets; CA) en de kernpassiva (core liabilities; CL).

Renterisico

De verhouding CA/CL is de liquiditeitsratio. Gegeven de gekozen uiterst conservatieve wegingen wordt het afdoende geacht als de ratio onder

Een van de belangrijkste risicocomponenten bij de Rabobank Groep is

1,2 blijft. In het verslagjaar was dat voor de gehanteerde scenario’s

het renterisico. Onder renterisico wordt verstaan het risico in de niet-

inderdaad het geval.

handelsomgeving dat het renteresultaat en/of de marktwaarde van het

Ook de groepsbrede liquiditeitspositie gemeten aan de hand van de

vermogen afwijken door veranderingen in de marktrentes. Dit renterisico

richtlijnen van de toezichthouder bleek alleszins ruim; de aanwezige

vloeit voornamelijk voort uit het uiteenlopen van de looptijden van

liquiditeiten overschreden de eis gemiddeld met 8%.

uitzettingen en middelen. Bij rentestijgingen is het tarief van de passiva,

De ruime liquiditeitspositie van de Rabobank Groep wordt op de balans

bijvoorbeeld de spaargelden, direct aanpasbaar. Dat is niet het geval bij

weerspiegeld in de omvangrijke actiefpost rentedragende waardepapie-

het merendeel van de activa, zoals hypotheken, die immers een langere

ren ad EUR 92 miljard. Deze gelden zijn in situaties van liquiditeitscrises

rentevastperiode kennen.

in beginsel direct opvraagbaar.

Het beheer en de sturing van de renterisicopositie van de Rabobank

Het fundingbeleid van de Rabobank Groep is erop gericht tegen aan-

Groep vindt centraal plaats. Voor het meten en beheren van het

vaardbare kosten in de financieringsbehoefte van de groepsonderdelen

renterisico worden verschillende methoden gebruikt, waaronder gap-

te voorzien. Het beleid kenmerkt zich door diversificatie van financie-

analyse, scenario-analyse en marktwaardelimieten. Voor simulatie- en

ringsbronnen, flexibiliteit van de gebruikte fundinginstrumenten en

analysedoeleinden worden klantgedrag en rentebewegingen gemodel-

actieve investor relations. De Rabobank Groep heeft de hoogste rating

leerd. Het renterisico op korte termijn wordt gemonitord aan de hand

van vooraanstaande ratinginstituten. Deze toprating stelt de Rabobank

van de Income at Risk. Dat is het bedrag aan rentewinst dat met een

Groep in staat om relatief goedkoop funding aan te trekken.

betrouwbaarheidsgraad van 97,5% op jaarbasis maximaal ‘in de waagschaal’ wordt gesteld. In het verslagjaar bedroeg het maximale risico

In 2004 werd voor bijna EUR 20 miljard langetermijnfunding opgehaald

ongeveer EUR 200 miljoen. Het langetermijnrenterisico wordt gemeten

in de internationale financiële markten.

en beheerst aan de hand van de Equity at Risk. De Equity at Risk is de

59



Langetermijnfunding in 2004 naar valuta

Om ook gevoel te krijgen voor het maximale potentiële risico wordt ook het effect berekend van bepaalde extreme gebeurtenissen (’event risk’)

Euro

47%

op de waardeontwikkeling van de portefeuilles. Hierbij worden zowel

Amerikaanse dollar

28%

historische als hypothetische scenario’s geanalyseerd. Ook wordt er

Canadese dollar

7%

Britse pond

6%

Australische dollar

4%

In de bijgaande grafiek is het verloop van de Value at Risk gedurende

Zwitserse franc

3%

het verslagjaar weergegeven. De Value at Risk bewoog in 2004 tussen

Overig

5%

EUR 11 (11) miljoen en EUR 22 (18) miljoen, met een gemiddelde van

gebruik gemaakt van gevoeligheidsanalyses.

EUR 17 (14) miljoen. Dit betekent dat met een betrouwbaarheid van 97,5% onder normale omstandigheden het verlies op één dag maximaal Een separate eenheid Investor Relations staat opgesteld om de beleg-

EUR 22 miljoen bedroeg in 2004.

gers in Rabobank optimaal te informeren over het risicoprofiel en de financiële en strategische ontwikkelingen van het bedrijf.

Value at risk

www.rabobank.com

25


20 15 10

Marktrisico

5 0

Het marktrisico betreft de waardeveranderingen van de handelsporte-

jan

feuille als gevolg van prijswijzigingen in de markt. De prijsveranderingen

feb mrt apr mei jun

jul

aug sep okt nov dec

hebben onder andere betrekking op de prijzen van renteproducten (rente), aandelen, valuta, sommige goederen en derivaten. De Rabobank

De samenstelling van de Value at Risk van de handelsportefeuilles wordt

Groep berekent en consolideert het risico dagelijks en limiteert dit via

onderverdeeld in een aantal componenten. De waarde van de handels-

een verfijnd stelsel van limieten. Op geconsolideerd niveau wordt het

portefeuilles is voornamelijk gevoelig voor veranderingen in de rente,

risico weergegeven door de zogenaamde Value at Risk. Deze maatstaf

aandelenkoersen en credit spreads. Doordat tegengestelde posities van

geeft, op basis van historische marktontwikkelingen aan wat het maxi-

verschillende boeken elkaar in enige mate opheffen wordt er een diver-

maal mogelijke verlies is bij een gegeven betrouwbaarheidsniveau

sificatievoordeel behaald, dat het totale risico reduceert. Ultimo 2004

onder ‘normale’ marktomstandigheden. De hoogte van de Value at

was de geconsolideerde Value at Risk EUR 14,6 miljoen.

Risk is het gevolg van marktontwikkelingen en van de zelf ingenomen posities.

Risico in niet-OESO-landen in miljoenen euro’s Regio’s Economisch landenrisico (exclusief derivaten)

1)

In Latijns

In Azië/

in Europa

In Afrika

Amerika

Pacific

Totaal

In % van het balanstotaal

1.385

262

3.742

4.492

9.881

2,1

13

0

798

868

1.679

378

135

1.630

569

2.712

787

37

432

569

1.825

207

90

882

2.486

3.665

Risicoverlagende componenten: - uitzettingen in lokale valuta - door derden gedragen landenrisico - aftrek voor verlaagde weging van transacties met lager risico Nettolandenrisico vóór voorzieningen

0,8 In % van de totale voorzieningen

Totaal voorzieningen voor economisch landenrisico 1)

2

2

totaal activa, vermeerderd met gestelde garanties, borgtochten en onbenutte kredietfaciliteiten

121

61

186

8,9

60



ouds als een risico waarop een passend beheer wordt toegepast.

Risicotype

Voorbeelden van operationeel-risico-incidenten zijn zeer divers: fraude,


claims in verband met ontoereikende producten, verliezen door slechte Ultimo 2004

Credit spread

10,1

arbo-omstandigheden, fouten in transactieverwerking, overtreding van wetgeving en systeemuitval.

Vreemde valuta

0,1

Aandelen

8,1

Door Groep Risico Management wordt richting en inhoud gegeven aan

2,2

het groepsbrede beleidsprogramma voor operationeel risicobeheer.

Rente Diversificatie

-6,0

Uiteindelijk is het lijnmanagement verantwoordelijk voor het daadwerke-

Totaal Value at Risk

14,6

lijk sturen en beheren van operationele risico’s binnen het eigen domein. De ambitie van de Rabobank Groep is gericht op een zodanig evenwichtig beheersen van de operationele risico’s dat daarbij voldaan wordt

Valutarisico

aan de hoogste eisen van de relevante regelgeving. Voor het identificeren van risico’s hanteert de Rabobank twee benaderingsniveaus. In de eerste

Valutarisicoposities komen voor in de handelsboeken en de niet-han-

plaats worden op jaarbasis de belangrijkste risico’s per bedrijfsonderdeel

delsboeken. Het valutarisico in de handelsboeken wordt evenals andere

in beeld gebracht. Dit is de zogenaamde ‘top-down risico-identificatie-

marktrisico’s beheerst op basis van Value at Risk-limieten. In de niet-han-

methode’. Daarnaast worden voor specifieke processen, afdelingen of

delsboeken heeft het valutarisico uitsluitend betrekking op translatie-

risico’s Control Risk Self Assessments uitgevoerd. Hierbij worden de spe-

risico op in buitenlandse activiteiten geïnvesteerd kapitaal en de niet in

cifieke risico’s in workshops met de direct betrokkenen geïdentificeerd

euro’s genoteerde uitgiftes van Trust Preferred Securities.

en geanalyseerd. Binnen alle groepsonderdelen van de Rabobank worden de operatio-

Voor het bewaken en beheersen van het translatierisico hanteert de

nele verliezen van meer dan EUR 10.000 en incidenten geregistreerd en

Rabobank Groep een samenhangend tweesporenbeleid dat erop

op kwartaalbasis gerapporteerd. De validatie en analyse van de verliezen

gericht is de vermogenspositie van de bank te beschermen tegen

vinden zo dicht mogelijk bij de bron plaats.

valutakoersschommelingen. Enerzijds voorziet de hedgestrategie in het afdekken van de reserves die in het buitenland belegd zijn, anderzijds

Voorts wordt ieder kwartaal door de resultaatverantwoordelijke

in het immuniseren van de tier 1-ratio voor effecten van valutakoersbe-

groepsonderdelen gerapporteerd over de status en kwaliteit van risico-

wegingen. Dat laatste vindt plaats via de niet tot de reserves gerekende

beheersing. Daarnaast worden de belangrijkste risico’s en ‘controls’

componenten van het toetsingsvermogen, met name de Trust Preferred

gemonitord, waarbij zo veel mogelijk gebruik zal gaan worden gemaakt

Securities. Deze werden in 2003 en 2004 uitgegeven in zodanige

van waarschuwingssignalen middels sleutelindicatoren voor risico’s en

vreemde valuta, dat de valutasamenstelling van het toetsingsvermogen

controls.

overeenkomt met die van de naar risicograad gewogen activa. Deze ’natuurlijke hedge’ is gerealiseerd door de tot het tier 1-vermogen gere-

Het vermogensbeslag voor de Rabobank Groep wordt berekend aan

kende Trust Preferred Securities II (in 2003) en III tot en met VI (in 2004)

de hand van een eigen model. Momenteel wordt getoetst of dit model

uit te geven in Amerikaanse dollars (USD 3.250 miljoen), Australische

voldoet aan de eisen van de Advanced Measurement Approach uit de

dollars (AUD 500 miljoen) en Britse ponden (GBP 350 miljoen).

BIS-regelgeving.

Operationeel risico

Assurantierisico

Operationeel risico is een risicotype dat binnen het bankwezen een

Bij Interpolis is het risicobeheer met name gericht op het assurantie-

duidelijke eigen plaats heeft verworven. Als definitie geldt ‘het risico van

risico. Door middel van de daarvoor geëigende technieken worden

verlies door falende interne processen, mensen of systemen of door

de risico’s van (nieuwe) producten en de ontwikkeling van risico’s

externe gebeurtenissen’. In het moderne internationale bankwezen is in

ingeschat. Daarmee bewaakt de verzekeraar ook dat met voldoende

de recente decennia meerdere malen aangetoond dat het niet goed

zekerheid aan toekomstige verplichtingen kan worden voldaan en dat

beheersen van de operationele risico’s tot enorme verliezen kan leiden.

calamiteiten financieel kunnen worden opgevangen. Ook binnen

Volgens het Bazel II-akkoord worden banken verplicht om er vermogen

Interpolis wordt het principe van economisch kapitaal geïmplementeerd.

voor aan te houden. De Rabobank onderkent operationeel risico van-

61


Maatschappelijke betrokkenheid

Maatschappelijk verantwoord ondernemen bedroeg EUR 482. De uitgifte van Robeco CDO Groen Obligaties De Rabobank Groep heeft de ambitie haar vooraanstaande positie op het gebied van maatschap- bedroeg EUR 30 miljoen. De Rabobank is met afstand marktleider op het gebied van groenfinancieringen, met een marktaandeel van zo’n pelijk verantwoord ondernemen te behouden en 50%. In de biologische landbouw, het agrarisch natuurbeheer, de winduit te bouwen. Daarvoor is het nodig dat het energie en de Groen Label Kassen laat de Rabobank de concurrentie ver MVO-denken een rol speelt bij beslissingen op achter zich. alle niveaus en in alle bedrijfsprocessen. De moni- Deze positie heeft zij vooral te danken aan de ondersteuning door de lokale Rabobanken. Nagenoeg alle Rabobanken verkopen groenobligatoring van MVO laat zien dat dit doel in 2004 weer ties aan particuliere relaties. Bij de verstrekking van groenfinancieringen dichterbij gekomen is. Meer onderdelen van de is ruim driekwart van de banken betrokken. groep hebben in beleid en activiteiten meer aandacht aan MVO besteed dan in de jaren daarvoor. Handelsplatform voor CO2-emissierechten opgericht Begin 2004 heeft New Values, een initiatief van de Rabobank, een elektronisch platform gelanceerd voor de handel in CO2-emissierechten, Als klanten en stakeholders MVO als een zichtbaar onderdeel beschou-

groencertificaten en NOx-emissierechten. Via dit platform kunnen bedrij-

wen van de identiteit van de Rabobank Groep, draagt dit ook bij aan

ven wereldwijd en anoniem in deze rechten handelen.

haar reputatie. Reputatiemanagement in het kader van MVO gebeurt

De Europese handel in CO2-emissierechten is op 1 januari 2005 van start

enerzijds door het beheersen van risico’s en anderzijds door het toevoe-

gegaan. Rabobank Nederland werkt binnen New Values samen met

gen van waarde aan de onderneming.

TenneT-dochter APX (de Amsterdamse stroombeurs).

Risicobeheer vindt plaats via transparante corporate governance, door

De Rabobank heeft het initiatief tot New Values genomen, omdat haar

conform externe MVO-richtlijnen en interne codes te opereren en door

klanten in de zakelijke markt in toenemende mate te maken krijgen met

MVO-criteria een plaats te geven in de financiële dienstverlening en

wettelijke emissieplafonds. Bedrijven kunnen daaraan voldoen door hun

bedrijfsinterne milieuzorg. In 2004 zijn voorbereidingen getroffen om

eigen emissies te verminderen of door emissierechten in te kopen van

in de kredietbeoordeling expliciet de toetsing op MVO-gebied op te

bedrijven die hun emissies tegen lagere kosten kunnen beperken.

nemen. Het toevoegen van waarde gebeurt bijvoorbeeld door nieuwe markten aan te boren, of nieuwe, duurzamere producten en diensten

Bodemverontreiniging van bedrijfsterreinen te lijf

aan te bieden. Een goede reputatie creëert uiteindelijk ook waarde.

Samen met zes koepel- en brancheorganisaties, waaronder de werk-

Zo wordt de Rabobank gezien als een aantrekkelijke werkgever.

geversorganisaties MKB Nederland en VNO-NCW, gaat de Rabobank de bodemverontreiniging van bedrijfsterreinen te lijf. Het ministerie

Opnieuw succesvol jaar voor Rabo Groen Bank

van VROM steunt het initiatief beleidsmatig en financieel. Er komt één

Rabo Groen Bank heeft opnieuw een uitstekend jaar achter de rug. Net

organisatie waar bedrijven met alle vragen en problemen betreffende

voor het jaareinde overschreed het balanstotaal de grens van twee mil-

bodemverontreiniging en bodemsanering kunnen aankloppen. Deze

jard euro. De bruto verstrekkingen groeiden in 2004 met zo’n 534 mil-

organisatie gaat werken onder de naam Bodemcentrum. In 2003 en

joen euro. De bruto funding, via de uitgifte van Rabo Groen Obligaties,

2004 vonden de voorbereidingen plaats voor de opzet van het centrum.

62


Maatschappelijke betrokkenheid

In januari 2005 tekenden de betrokken partijen een intentieverklaring.

Doelstellingen 2005

Uit onderzoek is gebleken dat bij 12.000 tot 15.000 bedrijven de bodem

Voor 2005 staan onder meer de volgende doelstellingen op het programma:

moet worden gesaneerd. Voor 2030 moet dit zijn afgerond. Dat komt

- De positionering verstevigen van een bank die MVO hoog in het

neer op circa 500 bodemsaneringen per jaar. Gemiddeld gaat het om een investering van EUR 100.000 tot EUR 150.000.

vaandel heeft staan, door de inzet van duurzame producten en diensten optimaal te benutten. - Verdere invoering van MVO-criteria in het kredietproces in de gehele

Coöperatief bankieren in ontwikkelingslanden In 2004 is het label Rabobank Development Program gelanceerd waarmee de Rabobank als maatschappelijk verantwoordelijke en betrokken coöperatieve bank bijdraagt aan de stimulering van plattelandseconomieën in ontwikkelingslanden. In het kader van het Rabobank

organisatie. - Maatschappelijke betrokkenheid verder versterken in de vorm van vrijwilligerswerk, corporate citizenship en, waar relevant, een actieve stakeholdersdialoog. - Programma’s invoeren gericht op duurzame bedrijfsvoering, zoals

Development Program zullen in 2005 Rabobankmedewerkers naar

100% groene stroom, opnieuw 10% papierreductie, verduurzaming

projecten worden uitgezonden. Onder het label vallen Rabo Financial

van de mobiliteit en een duurzaam inkoopbeleid.

Institutions Development BV en de Rabobank Foundation. Rabo Financial

- Herziening van het autoleasebeleid waarbij alleen auto’s geleased kun-

Institutions Development BV is opgericht voor de ondersteuning van en

nen worden indien ze voldoen aan criteria voor energiezuinige auto’s.

deelname in plattelandsbanken in 15 ontwikkelingslanden. Zij beschikte bij de start over een investeringskapitaal van 25 miljoen euro. Inmiddels zijn 10 van de 15 ontwikkelingslanden bekend. Het zijn Brazilië, Bolivia, China, Egypte, India, Indonesië, Mozambique, Peru, Tanzania en Vietnam. De consultancydienst RIAS vormt een onderdeel van deze nieuwe entiteit. De Rabobank Foundation, die op 12 mei 2004 haar 30-jarig bestaan vierde, helpt met advies en financiële middelen bij het opzetten van spaar- en kredietcoöperaties. Ook verstrekt zij handelsfinancieringen aan agrarische coöperaties.

Papierreductie blijft achter bij doelstelling Een gemiddelde kantoormedewerker verbruikt één boom per jaar aan papier, zo berekende het Wereld Natuur Fonds. Dat betekent voor de hele Rabobank Groep 55.000 bomen per jaar. De doelstelling van een papierreductie van 10% is in 2004 niet gehaald. In het verslagjaar bedroeg de reductie 7%.

Inkoop groene energie In 2004 is een raamcontract afgesloten voor Nederlandse vestigingen van de Rabobank Groep, waardoor vanaf 2005 meer dan 1.300 locaties binnen de Rabobank Groep 100% groene stroom krijgen. De stroomopwekking vindt plaats bij windmolens in Nederland, die door de Rabobank gefinancierd zijn. Het afgesloten raamcontract betekent een minder grote belasting van het milieu. Bovendien zorgt de gemeenschappelijke inkoop voor een fikse kostenbesparing.

Meer informatie over het MVO-beleid en MVO-activiteiten van de Rabobank Groep staat in het maatschappelijk jaarverslag 2004. Dit verslag is op internet beschikbaar. De internetversie volgt de richtlijnen van het Global Reporting Initiative. Op internet staan ook aansprekende voorbeeldprojecten van lokale banken en groepsonderdelen. Zie www.rabobankgroep.nl/duurzaamheid.

63


Jaarcijfers

(bedragen in miljoenen euro’s)

2004

2003

Kasmiddelen

7.204

7.117

Kortlopend overheidspapier

4.132

3.211

Activa

Professionele effectentransacties

26.134

Overige bankiers

14.454

Bankiers Kredieten aan de overheid

30.199 11.720 40.588

41.919

2.201

2.161

Kredieten aan de private sector

252.996

235.425

Professionele effectentransacties

20.973

Kredieten

13.211 276.170

250.797

Rentedragende waardepapieren

91.889

71.141

Aandelen

15.168

10.093

Deelnemingen

510

201

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

3.927

3.964

Overige activa

5.468

4.984

Overlopende activa Totaal activa

30.033

9.878

475.089

403.305

Passiva Professionele effectentransacties

22.898

20.180

Overige bankiers

73.368

62.676

Bankiers Spaargelden Professionele effectentransacties Overige toevertrouwde middelen

96.266 77.737

82.856 71.559

4.119

3.309

110.267

97.703


192.123

172.571

Schuldbewijzen

92.578

80.695

Overige schulden

12.447

11.907

Overlopende passiva

34.314

12.513

Voorzieningen

20.752

19.177

448.480 Fonds voor algemene bankrisico’s

1.756

Achtergestelde schulden

2.091

379.719 1.679 2.211

3.847 Ledenkapitaal Herwaarderingsreserves Overige reserves Trust Preferred Securities Eigen vermogen Belang van derden Aansprakelijk groepsvermogen Totaal passiva

3.890

3.841

3.853

136

222

12.287

11.158

1.879

18.143

15.233

4.619

4.463

26.609

23.586

475.089

403.305

Voorwaardelijke schulden

7.612

6.435

Onherroepelijke faciliteiten

30.114

26.117

Geconsolideerde balans per 31 december 2004 (na winstbestemming)

64


Jaarcijfers


2004

2003

Baten Rentebaten

18.773

17.794

Rentelasten

12.524

11.838

Rente

6.249

Opbrengsten uit effecten en deelnemingen

5.956

482

Provisiebaten

2.458

Provisielasten

346

Provisie

353 2.146

over 2004

294 2.112

1.852

Resultaat uit financiële transacties

312

170

Overige baten

900

687

10.055

9.018

Totaal baten

Lasten Personeelskosten

4.029

Andere beheerskosten

2.335

Personeels- en andere beheerskosten Afschrijvingen Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van financiële vaste activa

3.770 2.101 6.364

5.871

368

372

6.732

6.243

525

575

-11

-148

Totaal lasten

7.246

6.670


2.809

2.348

Belastingen bedrijfsresultaat Bedrijfsresultaat/groepswinst na belastingen Belang van derden Nettowinst

Geconsolideerde winsten-verliesrekening

957

712

1.852

1.636

316

266

1.536

1.370

65


Jaarcijfers


2004

2003

1.852

1.636

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat/groepswinst na belastingen Aanpassingen voor: - afschrijvingen

368

- waardeveranderingen van vorderingen

525

575

- waardeveranderingen van financiële vaste activa

-11

-148

1.363

1.119

212

-280

- mutatie technische voorziening verzekeringsbedrijf - mutatie overige voorzieningen - mutatie overlopende posten

372

1.646

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

1.729 4.103

3.367

5.955

5.003

Mutatie kortlopend overheidspapier

-921

-1.398

Mutatie effecten handelsportefeuille

-19.723

2.665

-963

-50

Mutatie vertitelde vorderingen Mutatie bankiers

14.741

633

Mutatie kredieten

-25.898

-26.120

Mutatie toevertrouwde middelen

19.552

939

Overige mutaties uit operationele activiteiten

-1.550

4.609

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten

Kasstroomoverzicht

-14.762

-18.722

-8.807

-13.719

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen en aankopen - beleggingsportefeuille

-24.469

-24.222

- deelnemingen

-321

-45

- materiële vaste activa

-534

-686 -25.324

-24.953

Desinvesteringen, aflossingen en verkopen - beleggingsportefeuille - deelnemingen - materiële vaste activa Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten

20.575

19.900

11

15

239

227 20.825

20.142

-4.499

-4.811

1.867

2

-120

1.450

11.883

18.956

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie Ledenkapitaal en Trust Preferred Securities III, IV, V en VI Mutatie achtergestelde leningen Mutatie schuldbewijzen Vergoeding Ledenkapitaal en Trust Preferred Securities III, IV, V en VI Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten

-237

-215

13.393

20.193

87

1.663

Het kasstroomoverzicht geeft inzicht in de nettomutaties uit operationele, investerings-

Nettokasstroom/Mutatie kasmiddelen

en financieringsactiviteiten

66



Jaarcijfers

2004

2003

3.841

3.853

136

222

12.287

11.158

1.879

-

18.143

15.233

3.853

3.851

-12

2

3.841

3.853

Stand 1 januari

222

246

Herwaardering

156

32

Het eigen vermogen is als volgt opgebouwd: Ledenkapitaal Herwaarderingsreserves Overige reserves Trust Preferred Securities III, IV, V en VI Het verloop was als volgt: Ledenkapitaal Stand 1 januari Mutatie inzake marktonderhoud Stand 31 december Herwaarderingsreserves

Naar/van overige reserves Vrijval naar de winst-en-verliesrekening Stand 31 december

-11

16

-231

-72

136

222

11.158

10.164

11

-16

-172

-213

Hieronder zijn mede begrepen herwaarderingsreserves uit hoofde van onroerende zaken, aandelen en deelnemingen. Overige reserves Stand 1 januari Van/naar herwaarderingsreserves Goodwill Overige mutaties Vergoedingen Ledenkapitaal en Trust Preferred Securities III, IV, V en VI Nettowinst Stand 31 december

-9

68

-237

-215

1.536

1.370

12.287

11.158

De in 2004 betaalde goodwill heeft betrekking op Telia Finans AB en BGZ SA Trust Preferred Securities III, IV, V en VI Stand 1 januari Uitgifte Herwaardering Stand 31 december

-

-

1.879

-

-

-

1.879

-

Mutaties eigen vermogen

67



Toelichting op de belangrijkste balansgegevens In 2004 steeg het geconsolideerde balanstotaal van de Rabobank Groep met 18% tot EUR 475 miljard. De kredietverlening aan de private sector nam met 7% toe. De spaargelden groeiden met 9%.

- Handel, industrie en dienstverlening

Totale kredietverlening

den minder kredieten verstrekt aan bedrijven in de gezondheidszorg en

De totale kredietverlening van de Rabobank Groep steeg in 2004 met

aan de chemische industrie.

Aan bedrijven in handel, industrie en dienstverlening was eind 2004 EUR 1,8 miljard meer krediet verstrekt dan eind 2003. Dat is een stijging van 2%. De totale kredietverlening aan deze sector kwam daarmee uit op EUR 83,1 miljard. In de sectoren bouwnijverheid en onroerend goed was sprake van een stijging van de kredietverlening. Daarentegen wer-

10% tot EUR 276,2 (250,8) miljard. Dit totaal bestaat uit: - kredietverlening aan overheden;

- Food & agri

- professionele effectentransacties;

De totale kredietverlening aan de food & agrisector bedroeg eind 2004

- kredietverlening aan de private sector.

EUR 38,4 (36,6) miljard. Dit is een stijging van 5%. De groei vond met name plaats in het binnenland, de kredietverlening in het buitenland

De kredietverlening aan de overheid bleef in het verslagjaar nagenoeg

bleef nagenoeg onveranderd, mede door de daling van de dollarkoers.

onveranderd op EUR 2,2 miljard. De omvang van de professionele effec-

In de tuinbouw en graan-/rijstsector is de kredietverlening toegenomen.

tentransacties kwam uit op EUR 21,0 (13,2) miljard. De kredietverlening aan de private sector, goed voor 53% van het balanstotaal, steeg met EUR 17,6 miljard tot EUR 253,0 miljard. Dit is een stijging van 7%.

Kredietverlening naar sectoren in miljarden euro’s

Het grootste deel van de kredietverlening (80%) heeft betrekking op het

140

binnenland. In de rest van Europa werd 9% verstrekt, in Amerika 7%, in

120

Australië en Nieuw-Zeeland 3% en in Azië 1%. De kredietverlening aan

100

de private sector wordt onderverdeeld naar particulieren, handel, indu-

80

strie en dienstverlening en food & agri.

60

2001

40

2002

20

2003

0

2004

Kredietverlening naar sectoren - Particulieren De totale kredietverlening aan particulieren bedroeg ultimo 2004

Food & agri

HID

Particulieren

EUR 131,6 (117,5) miljard. Dit is een stijging van 12%. Het leeuwendeel van de kredieten aan particulieren wordt in Nederland verstrekt.

Kredietverlening naar groepsonderdelen

Alhoewel in omvang nog relatief gering, steeg de buitenlandse krediet-

Van de totale kredietverlening aan de private sector van EUR 253,0

verlening aan particulieren het afgelopen jaar explosief met 46%.

miljard werd EUR 184,1 (167,7) miljard verstrekt door het binnenlands retailbankbedrijf. Dat neemt hiermee 73% van de totale kredietverlening voor zijn rekening. Het wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf verstrekte EUR 46,8 (47,3) miljard aan kredieten, wat

68



overeenkomt met 18% van het totaal. De resterende 9% van de krediet-

Eigen vermogen

verlening ter grootte van 22,0 (20,4) miljard kwam voor rekening van de

Om de groei van de internationale retail- en wholesaleactiviteiten in US-

overige groepsonderdelen, waaronder De Lage Landen en FGH Bank.

dollars, Britse ponden en Australische dollars op een natuurlijke wijze te hedgen, heeft de Rabobank Groep in het laatste kwartaal van 2004 voor

Kredietverlening naar groepsonderdelen

een tegenwaarde van EUR 1,9 miljard aan nieuw eigen vermogen in deze drie valuta aangetrokken in de vorm van Trust Preferred Securities.

Retailbankbedrijf

73%

De succesvolle uitgifte bestond uit 1,5 miljard US-dollars, 350 miljoen

Wholesalebankbedrijf

18%

Britse ponden en 500 miljoen Australische dollars, waarvan 250 miljoen

9%

met vaste en 250 miljoen met variabele coupon. De belangstelling van

Overig

institutionele beleggers om in deze uitbreiding met tier 1-vermogen te investeren was enorm. De uitgifte was meerdere keren overtekend. Australische institutionele beleggers riepen de emissie in het tijdschrift Insto uit tot de ‘Hybrid deal of the Year’. Euroweek gaf de emissie het


predicaat ‘Best Financial Institution Bond’ in 2004.

In 2004 stegen de toevertrouwde middelen, bestaande uit spaargelden, professionele effectentransacties en overige toevertrouwde middelen

In de verslagperiode is op basis van de meest recente International

met 11% tot EUR 192,1 (172,6) miljard. De professionele effectentrans-

Financial Reporting Standards (IFRS) geconcludeerd dat de Trust

acties bedroegen ultimo 2004 EUR 4,1 (3,3) miljard. De overige toever-

Preferred Securities die in 2003 en 1999 voor een bedrag van EUR 2,0

trouwde middelen namen met 13% toe tot EUR 110,3 (97,7) miljard.

miljard zijn uitgegeven, niet als eigen vermogen te kwalificeren zijn. Om

De stijging is grotendeels toe te schrijven aan de stijging van deposito’s.

die reden is besloten deze Trust Preferred Securities reeds met ingang van 1 januari 2004 te rubriceren onder de achtergestelde schulden.

Spaargeld

Dit geldt niet voor de uitgifte in 2004. Deze Trust Preferred Securities

De spaargelden stegen in het verslagjaar met EUR 6,1 miljard tot

mogen vanwege andere voorwaarden wel tot het eigen vermogen

EUR 77,7 (71,6) miljard. Dit is een stijging van 9%. De economische

gerekend worden. De Nederlandsche Bank blijft voor toezichtsdoelein-

onzekerheid zorgde ervoor dat veel consumenten de hand op de knip

den de Trust Preferred Securities van 2003 en 1999 ook na de overgang

hielden. Hierdoor namen de spaargelden wederom relatief fors toe. Het

in 2005 naar IFRS erkennen als kernvermogen. De stelselwijziging heeft

aandeel van internetsparen in het totale spaargeld steeg het afgelopen

dan ook geen invloed op de tier 1-ratio (11,4) en de BIS-ratio (11,4).

jaar van 33% tot 43%. Dit ging met name ten koste van de traditionele

Het ledenkapitaal ad EUR 3,8 miljard kwalificeert ook onder IFRS als vol-

rendementsrekening en Telesparen. Het aandeel daarvan daalde met

waardig eigen vermogen. Eind 2004 bestond 68% van het eigen

respectievelijk 5% en 4% tot 22% en 17%.

vermogen uit overige reserves (met name ingehouden winsten), 21% uit Ledenkapitaal, 10% Trust Preferred Securities en minder dan 1%

Verdeling spaargelden Rabobank Groep

herwaarderingsreserve.

Internetsparen

43%

Rendementsrekening

22%

Telesparen

17%

Verdeling eigen vermogen Overige reserves

68%

7%

Ledenkapitaal

21%

Roparco

6%

Trust Preferred Securities 10%

Overig

5%

Herwaarderingsreserve

Deposito’s met vaste looptijd

Schuldbewijzen Het bedrag aan schuldbewijzen steeg in het verslagjaar met EUR 11,9 miljard tot EUR 92,6 miljard. Naast Medium Term Notes zijn ook meer Certificates of Deposits uitgegeven ter financiering van de groeiende kredietverlening en voor handhaving van de goede liquiditeitspositie.

1%

69


Toelichting op de belangrijkste winst-en-verliesrekeningposten

Toelichting op de belangrijkste winst-enverliesrekeningposten De nettowinst van de Rabobank Groep steeg in 2004 met 12% tot

Effectenprovisie

EUR 1.536 miljoen.

De effectenprovisies stegen in 2004 met 15% tot EUR 342 (297) miljoen.

In voorgaande jaren was de groei van het renteresultaat vaak de

Het grootste deel van de stijging is afkomstig van Alex. Ondanks het

belangrijkste motor achter de resultaatsverbetering. In het verslagjaar

feit dat het aantal orders daalde stegen de provisies bij Alex. Daarnaast

stond het renteresultaat juist onder druk en werd de resultaatstijging

namen ook de provisiebaten toe bij de lokale Rabobanken.

met name gerealiseerd uit de overige baten en daarnaast uit een daling van de post waardeveranderingen van vorderingen.

Provisie vermogensbeheer De provisies voor vermogensbeheer bestaan voor het merendeel uit

Baten +11%

ontvangen beheervergoedingen van de beleggingsfondsen. Daarnaast

De totale baten namen in het verslagjaar toe met 11% tot EUR 10.055

maken ook de plaatsingsfees hier deel van uit. De provisies voor vermo-

(9.018) miljoen. Het groeipercentage werd positief beïnvloed door

gensbeheer namen met 18% toe tot EUR 456 (385) miljoen.

acquisities en de stelselwijziging bij Interpolis. De autonome batenstijging bedroeg 7%.

Provisieresultaat

Rentewinst +5%

2.250

De rentewinst steeg in 2004 met 5% tot EUR 6.249 (5.956) miljoen. De

2.000

stijging is lager dan voorgaande jaren en ook lager dan de groei van

1.750

de kredietverlening van de private sector met 7%. De afvlakkende groei

1.500

Assurantie

van de rentewinst is toe te schrijven aan een lagere rentemarge. De

1.250

Dienstverlening

rentemarge verkrapte door felle concurrentie op de hypotheken en

1.000

Effecten


spaarmarkt en als gevolg van een afnemend verschil tussen de korte en

750

Vermogensbeheer

lange rente. Daarnaast hebben klanten in voorgaande jaren als gevolg

500

Betalingsverkeer

van de lage kapitaalmarktrente veel hypotheken vervroegd afgelost

250

en deviezen

en deze vervolgens opnieuw gefinancierd tegen een lagere rente. Dit betekent op korte termijn extra baten maar op langere termijn lagere

Overig

0 2000

2001

2002

2003

2004

rentebaten. Deze effecten worden nu zichtbaar.

Resultaat uit financiële transacties +84% Provisieresultaat +14%

Het resultaat uit financiële transacties steeg in het verslagjaar met

Het totale provisieresultaat nam in het verslagjaar met EUR 260 miljoen

EUR 142 miljoen tot EUR 312 (170) miljoen. Dit is een stijging van 84%.

toe tot EUR 2.112 (1.852) miljoen. Dit is een stijging van 14%.

Het resultaat uit financiële transacties wordt vooral gerealiseerd door het wholesalebedrijf. De stijging is met name te danken aan gunstige resultaten op de handelsportefeuille.

2

70


Toelichting op de belangrijkste winst-en-verliesrekeningposten

Bedrijfslasten +8%


De bedrijfslasten stegen in 2004 met EUR 489 miljoen tot EUR 6.732

Het bedrijfsresultaat vóór belastingen steeg in 2004 met 20% tot

(6.243) miljoen. Dit is een stijging met 8%. Gecorrigeerd voor de inci-

EUR 2.809 (2.348) miljoen.

dentele lasten uit hoofde van voorzieningen en acquisities bedroeg de autonome groei 4%.

Nettoresultaat +12% De post belastingen bedroeg in 2004 EUR 957 (712) miljoen. De belas-

Personeelskosten +7%

tingdruk kwam uit op 34,1%. Samenhangend met de verlaging van de

De personeelskosten stegen in 2004 met EUR 259 miljoen tot EUR 4.029

vennootschapsbelasting in 2005 van 34,5% naar 31,5%, zijn de actieve

(3.770) miljoen. Dit is een toename van 7%. Naast reguliere loonsverho-

belastinglatenties (belastingvorderingen), onder andere uit hoofde

gingen en een eenmalige uitkering is 3 procentpunt van de toename

van het Fonds voor algemene bankrisico’s, aangepast. Na aftrek van

toe te rekenen aan hogere pensioendotaties. De personeelsbezetting

belastingen en een belang van derden van EUR 316 miljoen resteert

van de Rabobank Groep daalde met 633 fte’s tot 50.216 fte’s. Het aantal

een nettowinst van EUR 1.536 miljoen. Dit is 12% hoger dan in 2003.

arbeidsplaatsen nam vooral af bij de lokale Rabobanken, Rabobank Nederland, Robeco en Interpolis. Hier stond een stijging tegenover bij

Winstbestemming

onder meer De Lage Landen, de wholesale activiteiten en internationale

Het nettoresultaat is toegevoegd aan het eigen vermogen, na betaling

retailactiviteiten.

van de vergoeding aan houders van Rabobank Ledenkapitaal en Trust Preferred Securities, voorzover ze tot het eigen vermogen worden

Andere beheerskosten +11%

gerekend. Hiermee werd de financiële basis verhoogd voor de verdere

De andere beheerskosten stegen met 11% tot EUR 2.335 (2.101) miljoen.

ontwikkeling van de Rabobank Groep en het realiseren van klantwaarde

De stijging is in belangrijke mate toe te schrijven aan voorzieningen. Het

in de toekomst.

grootste deel van de dotaties aan de voorzieningen heeft betrekking op de herstructureringen binnen Rabobank Nederland. Dit betreft een bedrag van EUR 120 miljoen.

Daling waardeveranderingen van vorderingen Onder de post waardeveranderingen van vorderingen worden de debiteurenverliezen verantwoord. Deze post wordt door de Rabobank Groep dynamisch bepaald op basis van een langjarig gewogen gemiddelde van de werkelijke verliezen, in procenten van de uitstaande kredietverlening. Daarbij wegen de meest recente jaren het zwaarst. De post waardeveranderingen van vorderingen daalde in het verslagjaar met EUR 50 miljoen tot EUR 525 miljoen. De daling komt bijna geheel voor rekening van de internationale wholesale- en retailactiviteiten als gevolg van het internationale economische herstel. De dotatie uit hoofde van het binnenlands retailbankbedrijf noteerde daarentegen een relatief grote stijging door onder meer een toename van het aantal faillissementen. De dotatie in procenten van de naar gemiddelde risicogewogen activa van de bancaire activiteiten verbeterde met 6 basispunten tot 29 (35).

71


Kernactiviteiten

Accountantsverklaring Wij hebben de geconsolideerde balans, winst-en-verliesrekening, het kasstroomoverzicht en het mutatieoverzicht eigen vermogen 2004 - hierna jaarcijfers - van de Rabobank Groep1, zoals in dit verslag opgenomen op pagina 63 tot en met 66, gecontroleerd. Deze jaarcijfers zijn ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2004 van de Rabobank Groep. Bij die jaarrekening hebben wij op 7 maart 2005 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. De jaarcijfers zijn opgesteld onder verantwoordelijkheid van de raad van bestuur van Rabobank Nederland. Het is onze verantwoordelijkheid hierbij een accountantsverklaring te verstrekken. Wij hebben vastgesteld dat de jaarcijfers in overeenstemming zijn met de jaarrekening waaraan deze zijn ontleend. Voor een vollediger inzicht in de financiële positie en de resultaten van de Rabobank Groep en de reikwijdte van onze controle dienen de jaarcijfers te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze zijn ontleend, alsmede met de door ons daarbij verstrekte accountantsverklaring. Utrecht, 7 maart 2005

Ernst & Young Accountants

1) De Rabobank Groep bestaat uit de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A. te Amsterdam, de bij haar aangesloten Rabobanken, Interpolis NV te Tilburg, Robeco Groep NV te Rotterdam, De Lage Landen International BV te Eindhoven, Schretlen & Co NV te Amsterdam, Effectenbank Stroeve NV te Amsterdam, FGH Bank NV te Utrecht, Rabohypotheekbank NV te Amsterdam, Onderlingen Waarborgmaatschappij Rabobanken BA te Amsterdam en hun groepsmaatschappijen.

72



Personalia * Rabobank Groep Directeuren

Onderdirecteuren

drs. Ralf Dekker (R.J.)

drs. Ad Bakermans (A.W.F.J.)

drs. Arnold Kuijpers (A.J.A.M.)

Jan Dijkstra (J.D.)

drs. Aad Balm (A.M.A.W.)

Willem Lageweg (L.W.)

Henn Geukers (H.M.)

mr. Robin Bargmann (R.K.)

drs. Jaap Lammers (J.C.)

drs. André van Iersel (A.A.J.M.)

drs. Wim Boonstra (W.W.)

drs. Mariëlle Lichtenberg (M.P.J.)

drs. Wouter Kolff (W.J.)

dr. Jan Bos (J.J.)

mr. Vincent Lokin (V.E.C.)

drs. Jos van Lange (J.H.P.M.)

Jacqueline van den Brink (J.C.)

Theo Martens (Th.H.)

drs. Hans van der Linden (J.A.M.)

Cor Broekhuyse RA (C.F.)

Adri Meijdam RA RO (A.J.)

drs. Bert Mertens (H.H.J.)

Evert Broekmans (E.A.H.G.)

Christian Mol (C.H.A.M.)

Monika Milz MBA (M.R.)

drs. Edwin Brouwers RA (E.A.J.)

ir. Jan Molenaar (J.B.J.M)

Rik Op den Brouw (H.)

Ben Christiaanse (B.J.)

Hans van de Molengraft RA RO (J.C.)

mr. Hanno Riedlin (H.W.E.)

drs. Marc Cootjans (M.A.W.)

Rob Niesert (R.P.J.)

mr. Thomas van Rijckevorsel (T.C.A.M.)

Henk Datema MBA (H.J.)

Peter Norrie (P.)

Harry de Roo RA (J.H.)

Bruce Dick (B.)

drs. Harrie de Poot RA (H.J.W.)

mr. Sipko Schat (S.N.)

drs. Roy van Diem (R.)

Maarten Rosenberg (M.F.)

Karel Schellens (C.A.C.M.)

drs. Haijo Dijkstra (H.H.J.)

drs. Jos Rovers MSc (J.A.M.M.)

Rutger Schellens (R.V.C.)

ir. Walter van Dinther (W.H.M.M.)

mr. Marike Schaafsma (M.A.)

Jaap Slotema (J.)

mr. Wim Dufourné (G.W.)

mr. Cees Schakelaar (C.G.)

mr. Jan van Veenendaal (J.)

drs. Dick Duit RA RO (D.)

Jan Schinkelshoek (J.)

mr. Gerard Fransen MBA (G.J.)

ir. Annemarie Scholtis-van den Berg MBA (A.)

René Frijters (R.J.A.)

Jan Schonewille (J.)

drs. Ab Gillhaus (A.J.)

mr. Jan Schuchard (J.)

drs. Jan Hageraats (J.M.J.)

drs. Hans Siebelink (A.J.F.)

mr. Mirjam Halverhout (M.A.)

Ronald Slaats (R.A.M.)

Rob Hartog (D.R.)

drs. ing. Frits Swinkels RE RA (G.J.P.)

Floris Henning (F.J.)

Jan van Teeffelen (J.G.J)

mr. Machiel Jansen Schoonhoven (E.M.)

Cees van Tiggelen (C.A.V.)

mr. Cilian Jansen Verplanke (C.A.)

Ben Vergouw (G.J.)

Gerard van Kaathoven (G.J.C.M.)

drs. Niek Vogelaar (N.)

drs. Rob Kemna (R.A.C.)

Guido Vos (G.J.)

Jacob Klompien MFE (J.)

drs. Willem Wagner (W.)

drs. Rob Klomps (R.F.)

ir. Fred Weenig (F.)

drs. Peter Knuvers RA RE (P.M.)

drs. Alfons de Weerdt (A.L.)

mr. drs. Jan Kool RA (J.)

ing. Pieter Wetselaar (P.)

Bart Jan Krouwel (B.J.)

mr. drs. Ruurd Weulen Kranenberg (R.)

drs. Bram Kruimel (B.J.)

Hans van Zanten (J.)

drs. ing. Sjors Kruiper (S.J.)

* Per 15 maart 2005

73



Directies niet Rabo - gelabelde dochters Rabobank Groep* ACCBank plc

Robeco Groep NV

Ralf Dekker (R.), voorzitter

drs. George Möller (G.A.), voorzitter

drs. Pieter van der Weijden (P.P.M.)

mr. Stefan Bichsel (S.T.)

Colm Darling (C.)

drs. Leni Boeren (L.M.T.)

Padraic O’Connor (P.)

drs. Sander van Eijkern (S.)

Hidzer Kiewiet de Jonge (H.)

drs. Constant Korthout (C.T.L.) drs. Niek Molenaar (N.F.)

Alex René Frijters (R.J.A.), directeur

Schretlen & Co NV drs. Harold Knebel (H.A.J.M.), voorzitter

De Lage Landen International BV

Jan Smits (J.W.M.)

Karel Schellens (C.A.C.M.), voorzitter

drs. Bert Wenker (G.J.M.)

Gerard van Kaathoven (G.J.C.M.) mr. Ronald Slaats (R.A.M.)

Effectenbank Stroeve NV

Rolf Westmijse RA (R.)

drs. Cees Haasnoot RBA (C.), voorzitter Nico van den Haak AA (N.W.), financieel directeur

FGH Bank Peter Keur (P.C.), voorzitter

VIB

Frans Overdijk RA (F.B.)

Cor Broekhuyse RA (C.F.), voorzitter Henk Adams (H.)

Gilde Investment Management BV

Guillermo Bilbao (G.)

ir. Boudewijn Molenaar (B.T.), voorzitter

Richard Foss (R.D.)

drs. Bas Wiersma (J.S.)

Richard Henderson (R.) Dennis Kern (D.L.)

Interpolis NV

Bill Padula (W.A.)

dr. Kick van der Pol (C.), voorzitter

Pete Penner (P.J.)

Huub Hannen MFE (H.A.J.) plaatsvervangend voorzitter

drs. Rik baron van Slingelandt (D.J.M.G.)

dr. Roel Wijmenga (R.Th.)

Obvion NV drs. Roy van Diem (R.), voorzitter

* Per 15 maart 2005

74



Verklarende woordenlijst BIS-ratio

Income at Risk

Verhoudingsgetal dat de mate van gezondheid (solvabiliteit) weergeeft

Maatstaf voor de renterisicopositie op de korte termijn (< 1 jaar). Dit is

van een bank. Hoe hoger het getal hoe beter het weerstandsvermogen

de maximaal mogelijke (met een betrouwbaarheid van 97,5%) rente-

van de bank is. Deze ratio wordt als percentage berekend door het

winstderving in de eerstkomende twaalfmaandsperiode als gevolg van

toetsingsvermogen te delen door de gewogen posten. Externe toe-

een maximale stijging van de gelden kapitaalmarktrente.

zichthouders hanteren een minimumeis van 8,0.

Joint venture CDO’s

Samenwerkingsverband tussen twee of meer juridisch los van elkaar

Collaterized debt obligations. Dit is een financiële constructie waarbij de

staande bedrijven.

hoofdsom en rente van effecten afhangen van de kasstroom die voorkomt uit de onderliggende waardes van de effecten. Bij CDO’s bestaat

Kernkapitaal

de onderliggende waarde meestal uit een portefeuille van hoogren-

Het kernkapitaal van de Rabobank Groep bestaat uit het ledenkapitaal,

tende obligaties en bedrijfsleningen.

de Trust Preferred Securities, de overige reserves, Fonds voor algemene bankrisico’s en een deel van het belang van derden.

Corporate governance De inrichting van de besturing van een onderneming en het toezicht

Leasing

daarop.

Een overeenkomst waarbij de eigenaar van een zaak voor een bepaalde periode en tegen een bepaald bedrag aan huur die zaak ter beschikking

Economisch kapitaal

stelt aan een ander.

Dit is de vermogenseis volgens interne maatstaven voor het opvangen van onverwachte verliezen binnen een gegeven betrouwbaarheids-

Rendement eigen vermogen

interval en een gegeven tijdshorizon (1 jaar). De Rabobank hanteert een

Nettowinst als percentage van het eigen vermogen per jaarultimo van

99,99% betrouwbaarheidsinterval, wat overeenkomt met de AAA-rating

het voorgaande jaar.

van onze bank.

Securitisatie Efficiencyratio

Herstructurering van kredieten in de vorm van verhandelbare effecten.

Bedrijfslasten als percentage van de baten. Dit is een maatstaf voor bancaire productiviteit, hoe lager het percentage hoe hoger de efficiency.

Tier 1-ratio

Equity at Risk

zichthouders hanteren een minimumeis van 4,0.

Verhoudingsgetal tussen kernkapitaal en gewogen posten. Externe toeDe maatstaf voor renterisico op de lange termijn. Dit meet de procentuele verandering van de marktwaarde van het eigen vermogen bij 1%

Toetsingsvermogen

renteverandering.

De som van het kernkapitaal en het aanvullende kapitaal. Het aanvullende kapitaal bestaat uit herwaarderingsreserves, een deel van de

Gewogen posten

achtergestelde schulden minus aftrekposten volgens de richtlijnen van

Alle balans- en off-balance sheetposten berekend op basis van de door

De Nederlandsche Bank.

de toezichthouder bepaalde risicograad.

75



Triple A rating

Value at Risk

Dit is de hoogste credit rating die door rating agencies wordt toege-

Een maatstaf voor het marktrisico uit hoofde van de handelsportefeuille,

kend. Een triple A rating betekent dat de kredietwaardigheid van de

welke op basis van historische gegevens het maximaal mogelijke verlies

onderneming zo hoog is dat de kans dat het bedrijf failleert minimaal is.

dat de Rabobank Groep kan lijden met een waarschijnlijkheid van 99% binnen één dag meet.

Uitpondfinanciering Financiering van verhuurde woningen met de intentie van de klant

Vendor finance

om de woningen bij leegkomen vrij en leeg per stuk te verkopen.

Het aanbieden van verkoopondersteunende financieringsproducten (waaronder leasing) via de distributiekanalen van een producent of distributeur van kapitaalgoederen.

76




Vestigingen Nederland

Voor verdere informatie over onze vestigingen en kantoren, zoals vestigingsplaats en contactgegevens, zie www.rabobankgroep.nl/vestigingen

77


Rabobank Groep

Rabobank Groep De Rabobank Groep is een

ACCBank, in 1927 opgericht als

Alex is van geavanceerde

De Lage Landen is een inter-

brede financiële dienstverlener

Agricultural Credit Corporation,

handelssystemen uitgegroeid

nationale aanbieder van

op coöperatieve grondslag.

is een sterk merk op het Ierse

tot digitale beleggersbank.

hoogwaardige activa financie-

Ze bestaat uit 288 zelfstandige

platteland. De bank richt zich

Alex Beleggersbank bestaat

ringsproducten, vendor finance

lokale Rabobanken in Nederland,

behalve op agrariërs ook op

sinds 1999 en is marktleider

en commercial finance produc-

de centrale organisatie Rabobank

het midden- en kleinbedrijf en

op het gebied van online

ten. Met een netwerk van meer

Nederland en een groot aantal

particuliere klanten. De bank

beleggen en de grootste

dan 20 landen in Europa,

gespecialiseerde dochteronder-

streeft daarbij naar langdurige

aanbrenger van particuliere

Noord- en Zuid Amerika,

nemingen. De kerndoelstelling

relaties met haar klanten, door

orders op zowel de Euronext

Zuidoost Azië, Australië en

van de groep is het genereren

klantwaarde te leveren.

effectenbeurs en de Euronext

Nieuw Zeeland concentreert

van een zo hoog mogelijke

ACCBank heeft een goede uit-

derivatenbeurs. Alex richt zich

het bedrijf zich internationaal

klantwaarde. Daartoe biedt de

gangspositie voor verdere groei

op de optimale bediening van

op de bedrijfstakken: Food &

organisatie haar klanten alle

op de Ierse markt. De bank en

een groeiend aantal beleggers,

Agriculture, Healthcare, Office

mogelijke financiële producten

haar klanten kunnen daarbij

die afhankelijk van hun eigen

Equipment, Information

en diensten. De Rabobank

profiteren van het uitgebreide

doelstellingen, zelfstandig wil-

Technology, Telecommunication

Groep bedient meer dan de

productaanbod van de

len beleggen. Daarnaast biedt

en Materials Handling &

helft van de Nederlanders en

Rabobank Groep op de Neder-

Alex allerlei ondersteunende

Construction Equipment. In

de Nederlandse bedrijven. In

landse markt, bestaande uit

en educatieve mogelijkheden,

Nederland biedt het bedrijf een

Nederland is zij marktleider

bankproducten, verzekeringen,

waaronder professionele

breed pakket aan leasing-, en

op vrijwel alle gebieden van

employment benefits, leasing

analyses, nieuwsberichten,

handelsfinancieringsproducten

financiële dienstverlening:

en beleggingsproducten.

beleggingsexperts, seminars

aan dat vooral via de lokale

woninghypotheken, spaarmid-

www.accbank.com

en het opleidingsinstituut de

Rabobanken, maar ook recht-

delen, midden- en kleinbedrijf

Alex Academy.

streeks wordt afgezet. Tot haar

en agrarische sector. In de

www.alex.nl

productenpakket behoren

grootzakelijke markt is de positie

equipmentlease, auto- en

inmiddels aanzienlijk versterkt.

bedrijfswagenlease, ICT-lease,

Wereldwijd focust de Rabobank

consumer finance en handels-

Groep via Rabobank International

financiering.

primair op de financiering van

www.delagelanden.nl

de internationale food & agribusiness, een niche waarin zij een leidende positie bekleedt. De Rabobank Groep heeft de hoogste kwalificatie voor kredietwaardigheid (Triple A) en is buiten Nederland met 244 vestigingsplaatsen vertegenwoordigd in 37 landen. www.rabobankgroep.nl

78


Rabobank Groep

FGH Bank is gespecialiseerd

Gilde Investment Management

Interpolis is de verzekeraar

Obvion is een hypotheekbedrijf

in het financieren van

is een verschaffer van risico-

binnen de Rabobank Groep.

dat zich richt op de markt van

commercieel vastgoed. De

dragend vermogen. Gilde

Het bedrijf biedt een breed

het onafhankelijke intermediair.

vastgoedbank heeft hoog-

beheert gespecialiseerde

assortiment schade- en

Het bedrijf is een samenwer-

waardige kennis op het

funds waaronder de Gilde

levensverzekeringen en is

kingsverband van de Rabobank

gebied van financierings-

Buy-Out Funds, de Gilde IT-

een belangrijke aanbieder

Groep en het Algemeen Burgelijk

en beleggingsvraagstukken,

Funds, Gilde Participaties en

van bedrijfszorg (arbodienst-

Persioenfonds. De strategie van

waardebepaling, technische

het Biotech & Nutrition Fund.

verlening en reïntegratie) en

Obvion is gestoeld op vijf belang-

vastgoedanalyse, fiscale en

Gilde Participaties is een van de

pensioenen. Met meer dan

rijke pijlers: onafhankelijkheid,

juridische aspecten en risi-

leidende partijen in de Neder-

een miljoen particulieren en

snelheid en flexibiliteit, samen

cobeheer. Om de regionale

landse markt voor grote en mid-

enkele honderdduizenden

ondernemen, individuele aan-

marktontwikkelingen van

delgrote buy-outs. Het bedrijf

bedrijven als klant is Interpolis

dacht en professionele kennis.

dichtbij te kunnen volgen,

richt zich vooral op situaties van

een van de grootste verze-

Dit wordt in de praktijk vertaald

beschikt de bank over een

bedrijfsopvolging, verzelfstandi-

keringsmaatschappijen in

in een snelle en betrouwbare

landelijk dekkend netwerk,

ging en groei. Om te komen tot

Nederland. In de agrarische

levering, deskundigheid en het

waarbij relatiemanagers de

optimale prestaties biedt Gilde

sector is Interpolis marktleider.

streven naar een volledig en

contacten met de relaties

Participaties een netwerk van

Het bedrijf heeft een coöpe-

concurrerend productaanbod.

onderhouden. De klanten-

ondernemers, sparringpartners

ratieve inslag: dit betekent

Het kantoor van Obvion staat in

kring bestaat voornamelijk

en adviseurs.

samenwerken aan continuïteit

Heerlen.

uit projectontwikkelaars, en

www.gilde.nl

en zekerheid voor klanten.

www.obvion.nl

institutionele en particuliere

Winst is daarbij niet het

beleggers in commercieel

belangrijkste doel. Interpolis

vastgoed, van midden- en

is hoofdzakelijk actief op

kleinbedrijf tot grote onder-

de Nederlandse markt. Het

nemingen en beursgeno-

hoofdkantoor staat in Tilburg.

teerde vastgoedfondsen.

www.interpolis.nl

www.fghbank.nl

79


Rabobank Groep

Robeco, opgericht in 1929,

Schretlen & Co is binnen de

Effectenbank Stroeve is

VIB Corp is een bancaire

is een vermogensbeheerder

Rabobank Groep de specialist

specialist op het gebied

houdstermaatschappij die via

pur sang. Wereldwijd voor-

in vermogensmanagement.

van beleggen. Stroeve richt

haar dochteronderneming

ziet Robeco 700 institutio-

Het bedrijfsonderdeel richt zich

zich op het realiseren van

Valley Independent Bank met

nele en circa 1,5 miljoen

primair op vermogende parti-

vermogensgroei voor

name in Californië financiële

particuliere klanten van

culieren en middelgrote insti-

particuliere beleggers.

diensten aanbiedt. VIB is

beleggingsproducten en

tutionele beleggers. Onder de

Daarnaast verricht het

een netwerk van kleinere

-diensten. Particulieren

klanten van Schretlen bevin-

bedrijf effectengerelateerde

lokale banken gericht op

worden zowel bediend via

den zich veel directeurengroot-

diensten voor zelfstandige

persoonlijke klantenservice.

banken en andere distribu-

aandeelhouder en ex-onder-

vermogensbeheerders.

Haar 24 vestigingen beslaan

tiepartners als via directe

nemers. Vaak zijn zij via de

Als bewarende en uitvoe-

een gebied dat zich uitstrekt

kanalen. Het productaanbod

lokale Rabobank bij Schretlen

rende instelling biedt

van de Imperial Valley aan

omvat vastrentende en aan-

terecht gekomen. De kern-

Effectenbank Stroeve

de Mexicaans-Californische

delenbeleggingen alsmede

activiteit van Schretlen bestaat

bancaire activiteiten zoals

grens tot aan Fresno in de

alternative investments.

uit vermogensmanagement.

het uitvoeren van beurs-

Central Valley. VIB heeft een

Behalve de thuismarkten de

Dit is een doordacht concept

transacties, het bewaren

breed aanbod aan diensten

Benelux en de Verenigde

voor de langere termijn waarin

van gelden en stukken en

op het gebied van retail

Staten is Robeco actief in

vermogensplanning volledig

het verzorgen van

banking, waaronder leningen

Frankrijk, Zwitserland,

geïntegreerd is met vermo-

rapportages. Effectenbank

aan particulieren en aan

Duitsland, Spanje, het

gensbeheer of -advies.

Stroeve opereert vanuit één

bedrijven, depositorekenin-

Midden-Oosten en Japan.

Naast het hoofdkantoor in

vestiging in Amsterdam.

gen, creditcards en overige

Het beheerd vermogen

Amsterdam heeft Schretlen

www.stroeve.nl

bankdiensten. De cliënten

bedraagt circa EUR 113

vestigingen in Amsterdam,

van VIB zijn particulieren,

miljard (eind 2004). Robeco

Apeldoorn, Heerenveen,

waaronder veel boeren en

heeft wereldwijd ruim 1.600

Maastricht, Rotterdam en

ranchehouders, en het

medewerkers, verspreid over

Waalre.

midden- en kleinbedrijf.

negen landen.

www.schretlen.com

www.vibcorp.com

www.robeco.nl

80


Organigram Rabobank Groep

Organigram Rabobank Groep 9 miljoen klanten

1,46 miljoen leden

288 lokale banken

Rabobank Nederland Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf • Corporate Clients • Rabobank International

• Particulieren • MKB • Private Banking

Verzekeringen Pensioenen Bedrijfszorg • Interpolis

Vermogensbeheer Beleggen

• • • •

Groepsfuncties

Marktondersteuning binnenlands retailbankbedrijf

Robeco Groep Schretlen & Co Effectenbank Stroeve Alex

• • • • •

Leasing

• De Lage Landen

Coöperatie en Bestuurszaken Groep ICT Kredieten Shared Services & Facilities Overige staven en diensten

Vastgoed

• Rabo Vastgoed • FGH Bank

Overige groepsonderdelen

• Gilde • Obvion

81


Kernactiviteiten

Colofon Uitgave

Materiaalgebruik

Rabobank Nederland,

Bij de vervaardiging van het drukwerk werd gebruikgemaakt van minder

Directoraat Communicatie

milieubelastende materialen. Bij de druk werd Reflecta ECO mineraalolievrije inkt gebruikt op 250 en 135 grams PhoeniXmotion Xantur.

Redactie Andries van der Bruggen (jaarrekening), Jan Dost, Sandra van Gils,

Publicatie

Mario van der List, Marc van de Ven

Deze publicatie en de afzonderlijke uitgave ‘Rabobank Groep Jaarrekening 2004 en overige gegevens’ vormen het jaarverslag, de

Art-direction en vormgeving

jaarrekening en de overige gegevens van de Coöperatieve Centrale

Eden Design & Communication, Amsterdam

Raiffeisen-Boerenleenbank B.A.

Borghouts Design, Haarlem,

Openbaarmaking Fotografie

De uitgave ‘Rabobank Groep Jaarrekening 2004 en overige gegevens’

Omslag, Tjeerd Fonk,

wordt na vaststelling gedeponeerd ten kantore van het handelsregister

Portretten bestuursleden, Joost Guntenaar en Iwan Baan, Amsterdam

bij de Kamer van Koophandel onder nummer 30.046.259.

Beeldverhalen, Getreide AG, AFFCO, Vasse Felix, Bioflora, GRUMA, River Ranch, Provimi, Tereos, Hannaeng, PTPN XI, De Beeldkuil, Getty Images

Jaarverslagen De Rabobank Groep publiceert de volgende jaarverslagen:

Tekstcorrecties Mary Pranger, Amsterdam

• Jaarverslag 2004 (Nederlands en Engels); • Jaarrekening 2004 en overige gegevens

Internet Info.nl, Amsterdam SiteManagement C&F Report Amsterdam

(Nederlands en Engels); • Maatschappelijk jaarverslag 2004 (Nederlands en Engels) • Halfjaarverslag 2005 (Nederlands en Engels, verschijnt september 2005)

Coördinatie grafische productie Kobalt BV Media Services, Amstelveen

Exemplaren van deze verslagen zijn op te vragen bij Rabobank Nederland, Directoraat Communicatie.

Lithografie

Croeselaan 18, 3521 CB Utrecht

NEROC’VGM, Amsterdam

Postbus 17100, 3500 HG Utrecht Telefoon 030 - 216 22 98

Druk

Fax

030 - 216 19 16

Thieme, Amsterdam

E-mail

[email protected]

Alle jaarverslagen zijn raadpleegbaar en te downloaden via internet: www.rabobankgroep.nl/jaarverslagen

Rabobank Groep Jaarverslag 2004

Recommend Documents