Rabobank Groep
Halfjaarverslag 2004
Inhoud Halfjaarverslag 2004 Kerngegevens
1
Gang van zaken
2
Geconsolideerde balans
6
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening
7
Kasstroomoverzicht
8
Mutatieoverzicht eigen vermogen
9
Resultaten per bedrijfsonderdeel
9
Toelichting op de balans
10
Toelichting op de winst-en-verliesrekening
12
Profiel van de Rabobank Groep
14
Beoordelingsverklaring
16
Colofon
Kerngegevens
1
Kerngegevens 30-06-04
31-12-03
30-06-03
31-12-02
30-06-02
Balanstotaal
440.348
403.305
402.367
374.720
377.149
Kredieten aan private sector
245.560
235.425
221.688
212.323
202.105
Toevertrouwde middelen
180.484
172.571
180.878
171.632
166.326
Beheerd vermogen 1)
194.500
184.000
175.100
168.000
170.900
2.231
1.637
2.256
1.770
1.890
Eigen vermogen 2)
16.022
15.233
14.819
14.261
12.595
Kernkapitaal
20.465
19.660
17.755
17.202
15.344
Toetsingsvermogen
20.728
19.892
18.076
17.414
15.739
193.019
182.820
174.977
165.843
152.700
15.442
14.626
13.998
13.268
12.216
Tier 1-ratio (kernvermogen)
10,6
10,8
10,2
10,3
10,0
BIS-ratio (toetsingsvermogen)
10,7
10,9
10,3
10,5
10,3
1e halfjaar
2e halfjaar
1e halfjaar
2e halfjaar
1e halfjaar
Omvang dienstverlening (bedragen in miljoenen euro’s)
Premieomzet verzekeringen (betreft cijfers halfjaar) Vermogen en solvabiliteit (bedragen in miljoenen euro’s)
Totaal gewogen posten Solvabiliteitseis
Resultaatgegevens (bedragen in miljoenen euro’s)
Algemeen: Bij groepsonderdelen genoemde bedragen
2004
2003
2003
2002
2002
- Rente 2)
3.133
3.027
2.929
2.626
2.719
- Provisie en andere baten 3)
1.781
1.640
1.422
1.553
1.620
Totaal baten
4.914
4.667
4.351
4.179
4.339
Bedrijfslasten
3.260
3.323
2.920
2.940
2.899
tellen vanwege consolidatie-
Waardeveranderingen van vorderingen
275
300
275
237
263
effecten niet altijd op tot
Waardeveranderingen van financiële vaste activa 3)
-12
-98
-50
225
27
het totaal van de Rabobank
Bedrijfsresultaat voor belastingen
1.391
1.142
1.206
777
1.150
kunnen als gevolg van
Belastingen 2)
411
365
347
145
351
afrondingen afwijken.
Belang van derden
155
141
125
91
118
Nettowinst
825
636
734
541
681
66,3%
71,2%
67,1%
70,4%
66,8%
30-06-04
31-12-03
30-06-03
31-12-02
30-06-02
321
328
341
349
361
1.322
1.378
1.445
1.516
1.513
Groep. Procentuele mutaties
1) Als gevolg van een definitiewijziging sluit het beheerd vermogen niet aan
Efficiencyratio
bij eerder gepubliceerde bedragen.
Overige gegevens
2) De cijfers zijn aangepast
Lokale Rabobanken
naar aanleiding van de stel-
Vestigingen:
selwijziging met betrekking tot de verantwoording van de Trust Preferred Securities.
- kantoren
350
356
384
402
413
3.026
2.981
3.010
2.979
2.943
236
222
194
169
137
- aantallen
56.732
57.055
57.548
58.096
58.259
- mensjaren
50.594
50.849
51.238
51.867
52.186
Leden (x 1.000)
1.425
1.360
1.241
1.108
947
- zittingen Geldautomaten
3) De cijfers van 2003 zijn aangepast naar aanleiding
Buitenlandse vestigingsplaatsen
van de stelselwijziging met
Medewerkers:
betrekking tot de verantwoording van beleggingsresultaten van de verzekeringsactiviteiten.
2
Rabobank Groep halfjaarverslag 2004
Gang van zaken Met een nettowinststijging van 12% zet de Rabobank Groep in het eerste halfjaar van 2004 een goed resultaat neer.
Het overgrote deel van de particuliere kredietverlening heeft betrekking op hypothecaire leningen. In de belangrijke hypothekenmarkt heeft de Rabobank Groep haar positie als marktleider het afgelopen halfjaar verstevigd. Het marktaandeel in de eerste zes maanden bedroeg 26,2% tegenover 25,7% eind 2003. Hiervan is 21,4% afkomstig van de lokale
Bericht voorzitter raad van bestuur
banken en 4,8% van Obvion.
“De Rabobank Groep profiteerde het eerste halfjaar van 2004 van het
Toevertrouwde middelen
beginnende economische herstel. Met name het retailbankbedrijf, het
Het totaal aan toevertrouwde middelen nam in het eerste halfjaar met
kernbedrijf van de Groep, presteerde goed. Behalve van een sterke groei
5% toe tot EUR 180 (173) miljard. Hiervan heeft EUR 75 (72) miljard
van de baten was er ook sprake van een duidelijke stijging van de kosten,
betrekking op spaargelden. De spaargelden groeiden met 5% waarbij
met name vanwege een reorganisatievoorziening. De reorganisatievoor-
vooral de internetspaargelden sterk toenamen.
ziening is gevormd in het kader van Operatie Service, de herinrichting van Rabobank Nederland. Deze herinrichting is noodzakelijk om de
Retailbankbedrijf
dienstverlening van Rabobank Nederland aan de lokale banken te verbeteren. Na de herinrichting moet Rabobank Nederland een meer effi-
Het retailbankbedrijf kende een goed eerste halfjaar. Het resultaat voor
ciënte klant- en servicegerichte organisatie zijn voor de lokale banken.
belastingen steeg met 24% tot EUR 797 (641) miljoen. Met name een
Deze operatie moet een besparing van EUR 200 miljoen opleveren en
verbetering van de rentewinst en het provisieresultaat resulteerden in
resulteren in een vermindering van het aantal fte’s met 1.200.
een stijging van de baten met 10% terwijl de kostenstijging beperkt bleef tot 4%. Het aantal fte’s daalde de afgelopen zes maanden met
Verwachting
2% tot 29.285 fte’s.
“De Nederlandse economie krabbelt langzaam weer op; de eerste tekenen van herstel worden zichtbaar. Het prille herstel is wel afhankelijk
Wholesalebankbedrijf
van mondiale omstandigheden, zoals de ontwikkeling van de olieprijs en terrorisme dreiging. Ondanks deze onzekere ontwikkelingen zijn we opti-
Het wholesalebankbedrijf zag zijn resultaat voor belastingen met 20%
mistisch voor de rest van het jaar. Onvoorziene omstandigheden voor-
toenemen tot EUR 464 (387) miljoen onder meer als gevolg van
behouden, verwachten wij dat de nettowinststijging over geheel 2004
aanzienlijk lagere risicokosten. De baten stegen met 6% terwijl de
in lijn zal liggen met de nettowinstgroei van 12% in het eerste halfjaar.”
bedrijfslasten toenamen met 19%. De activiteiten van de countrybankingactiviteiten groeiden voorspoedig. Zo kwam de kredietverlening
Bankieren
aan de private sector uit op een groeipercentage van 18% en waren ook de resultaten hoger.
Kredietverlening In het eerste halfjaar groeide de kredietverlening aan de private sector
Vermogensbeheer en beleggen
met 4% tot EUR 246 (235) miljard. Het leeuwendeel van de stijging is toe te schrijven aan particulieren. Zij leenden in de eerste zes maanden
Orders
7% meer. De groei van de kredietverlening aan de sector handel,
Het totale aantal voor klanten verwerkte orders, waaronder orders voor
industrie en dienstverlening kwam uit op 3%. De groei in de food- en
huisfondsen, steeg in de eerste zes maanden met 11% tot 3,3 miljoen.
agrisector was nihil.
Met name in het eerste kwartaal was sprake van een fors herstel. Het aantal huisfondsenorders van Robeco Groep groeide sterk mede dankzij
Gang van zaken
Persoonlijk Vermogensbeheer, een automatische dienst van Robeco
3
Leasing
Direct. Van het totaalaantal orders is 44% afkomstig van de lokale banken, 14% van Robeco Groep en 39% van Alex.
De kredietverlening van De Lage Landen groeide met EUR 0,3 miljard tot EUR 12,6 miljard. De autonome groei kwam uit op EUR 1,0 miljard
Beheerd en bewaard vermogen
indien rekening wordt gehouden met de verkoop van De Lage Landen
Eind juni bedroeg het beheerde en bewaarde vermogen van de
Vastgoedfinancieringen aan FGH Bank en de overname van Telia Finans
Rabobank Groep EUR 195 (184) miljard. Dit is een stijging van 6% ten
AB van het Zweedse Telia Sonera begin dit jaar. Telia Finans AB is in
opzichte van eind 2003. Het beheerde en bewaarde vermogen bestaat
Scandinavië marktleider op het gebied van leasing van IT- en kantoor-
voor EUR 54 (52) miljard uit de eigen beleggingsportefeuille, EUR 20 (19)
benodigdheden. Met deze overname versterkt De Lage Landen haar
miljard uit vermogen dat Interpolis voor pensioenfondsen van derden
positie in Scandinavië. Telia Finans zal verder opereren onder de naam
beheert en voor EUR 120 (113) miljard uit vermogen van klanten dat
van De Lage Landen Finans. Eind juni was 53% van de dienstverlening
beheerd en bewaard wordt door de lokale banken en de dochteronder-
afkomstig uit Europa en 47% uit de rest van de wereld, met name
nemingen, zoals Robeco Groep. Koersresultaten op het vermogen van
Noord- en Zuid-Amerika.
klanten zorgden voor een toename van EUR 3 miljard. De instroom van nieuw vermogen bedroeg eveneens EUR 3 miljard.
Vastgoed
Verzekeren
Het bedrijfsonderdeel Vastgoed, bestaande uit Rabo Vastgoed en FGH Bank, kende ondanks de malaise op de vastgoedmarkt een goed eerste
Premieomzet
halfjaar. FGH Bank nam begin 2004 De Lage Landen Vastgoed-
In de eerste zes maanden daalde de premieomzet licht met 1% tot
financieringen over, waarmee de positie op het gebied van commerciële
EUR 2.231 (2.256) miljoen. De daling is toe te schrijven aan een omzet-
vastgoedfinancieringen verder is versterkt. De vastgoedmarkt in
verlaging bij levensverzekeringen van 9% (van EUR 1.438 miljoen tot
Nederland heeft nog steeds te maken met een grote leegstand van
EUR 1.311 miljoen). De omzet van schadeverzekeringen liet daarentegen kantoren en bedrijfspanden en van herstel lijkt nog geen sprake te zijn. een stijging zien. Het aantal polissen steeg licht en de omzet bedroeg
De kredietportefeuille van FGH Bank nam in de verslagperiode toe met
het eerste halfjaar EUR 832 (720) miljoen. Dit is een stijging met 16%.
EUR 1,5 miljard tot EUR 5,6 miljard, waarvan EUR 1,1 miljard betrekking
De omzet van herverzekeringen bedroeg EUR 88 (98) miljoen.
had op voorheen De Lage Landen Vastgoedfinancieringen. Rabo Vastgoed zag haar orderportefeuille met EUR 0,4 miljard toenemen tot
Omzet uit dienstverlening
EUR 4,4 miljard. De orderportefeuille bestaat uit nog te ontwikkelen
Na enkele jaren van dubbele groeicijfers is de omzet uit dienstverlening
woningen en bedrijfsruimten. Met name de positie in woningen is het
op het gebied van pensioenen en bedrijfszorg (verzuimbeheer, arbo-
afgelopen jaar uitgebreid.
dienstverlening en reïntegratie) vrijwel gelijk gebleven. De omzet in de eerste zes maanden kwam uit op EUR 133 (136) miljoen. De omzet bij bedrijfszorg daalde onder andere als gevolg van lagere ziekteverzuimcijfers en doordat bedrijven door wetswijzigingen in mindere mate een beroep doen op arbodiensten.
4
Rabobank Groep halfjaarverslag 2004
effectentransacties van particulieren. De samenwerking in de vorm van een joint venture heeft tot doel het leveren van meer kwaliteit en
Ontwikkeling financiële dienstverlening (bedragen in euro’s)
flexibiliteit en het besparen van kosten. De joint venture zal eind 2005 Omvang Mutatie t.o.v. Mutatie t.o.v. eerste eind 2003
operationeel worden.
halfjaar 2003
Grotere banken dichtbij de klant Het aantal lokale banken daalde in de eerste helft van het jaar met 7
Bancaire dienstverlening Kredieten aan private sector
246 miljard
+4%
tot 321. Teneinde het belang van de klant ook in de toekomst voorop
Toevertrouwde middelen
180 miljard
+5%
te kunnen stellen is medio dit jaar besloten de lokale banken op te schalen met als doel de slagkracht te vergroten. Door het creëren van grotere lokale banken kunnen klanten makkelijker toegang krijgen tot
Leasing Kredietportefeuille
12,6 miljard
complexe financiële dienstverlening. Het totale aantal vestigingen en
+10%
contactpunten zal door deze opschaling niet veranderen. Ultimo juni hadden de lokale banken circa 3.000 contactpunten waaronder 1.322
Beleggen Beheerd vermogen
195 miljard
vestigingen.
+6%
Aantal effecten- en optieorders 3,3 miljoen
+11%
Acquisitie Amerikaanse coöperatieve landbouwkredietinstelling
Verzekeren Premieomzet verzekeren
2.231 miljoen
-1%
Na verslagdatum heeft Rabobank Groep bekendgemaakt met Farm
- Leven
1.311 miljoen
-9%
Credit Services of America overeenstemming te hebben bereikt over de
832 miljoen
+16%
overname van deze Amerikaanse coöperatieve landbouwkredietinstel-
88 miljoen
-10%
ling. Met de overname is een bedrag van USD 600 miljoen gemoeid.
133 miljoen
-2%
- Schade - Herverzekeren Omzet dienstverlening
De voorgenomen overname kan plaatsvinden na de goedkeuring van externe toezichthouders en de aandeelhouders.
Strategische ontwikkelingen
Financiële resultaten
De strategie van de Rabobank Groep is erop gericht de grootste
Baten + 13%
Allfinanzgroep en dichtbijbank in Nederland te zijn en te blijven. In het
De totale baten van de Rabobank Groep zijn in de eerste helft van het
buitenland richten we ons primair op het bereiken van marktleider-
jaar met 13% gestegen tot EUR 4.914 (4.351) miljoen. De batenstijging is
schap in de food- en agrisector en op het uitbreiden van de country-
beïnvloed door de gevolgen van de stelselwijzigingen van Interpolis en
bankingactiviteiten. Om de belangrijkste doelstellingen te bereiken, zijn
Trust Preferred Securities. (zie ook pagina 5). Daarnaast werd het baten-
in de eerste helft van 2004 verdere stappen gezet, waarvan de belang-
niveau met EUR 107 miljoen gedrukt als gevolg van waardering van de
rijkste kort genoemd worden.
swaps op het Ledenkapitaal tegen marktwaarde (zie pagina 7).
Rabobank Nederland neemt 5%-belang in Eureko
Bedrijfslasten + 12%
Eind maart heeft Rabobank Nederland een 5%-belang genomen in
De bedrijfslasten namen met 12% toe tot EUR 3.260 (2.920) miljoen.
Eureko voor een bedrag van EUR 228 miljoen. Eureko, waarvan Achmea
De personeelskosten stegen met 6% tot EUR 1.928 (1.822) miljoen.
deel uitmaakt, en Rabobank zullen nauw gaan samenwerken op het
De andere beheerskosten noteerden een sterke stijging van 25% tot
gebied van zorgverzekeren. Zo gaan de lokale banken en Interpolis
EUR 1.155 (921) miljoen. Hogere voorzieningen, met name voor reorga-
ziektekostenverzekeringen van Zilveren Kruis Achmea verkopen en
nisaties (EUR 120 miljoen), zijn de belangrijkste oorzaak van de stijging.
wordt de ziektekostenverzekering van Rabobankmedewerkers met ingang van 2005 bij Zilveren Kruis Achmea ondergebracht.
Efficiencyratio De efficiencyratio (bedrijfslasten/baten) verbeterde van 67,1% in de
Joint venture met KBC Bank
eerste helft van 2003 naar 66,3%. De efficiencyratio geeft de verhouding
In juni hebben Rabobank Groep en KBC Bank bekendgemaakt dat zij
weer tussen de bedrijfslasten en de baten.
hun krachten zullen bundelen op het gebied van de verwerking van
Gang van zaken
5
Stelselwijzigingen
Bedrijfsresultaat voor belastingen + 15% Het bedrijfsresultaat voor belastingen nam met 15% toe tot EUR 1.391 (1.206) miljoen. Op de vermogensbeheeractiviteiten na noteerden alle
Opbrengst uit beleggingen
groepsonderdelen een hoger resultaat.
Tot 2004 verantwoordde Interpolis de resultaten uit beleggingen in aandelen en onroerend goed op basis van de structureelrendement-
Nettowinst + 12%
methode (indirect rendement). Een belangrijk kenmerk van deze
De nettowinst bedroeg in de eerste helft van het jaar EUR 825 (734) mil-
methode is dat het verantwoorde resultaat op beleggingen gebaseerd
joen. Dit is een stijging met 12%.
is op langjarige gemiddelde rendementen. Met ingang van 2004 maakt Interpolis niet langer gebruik van deze methode en worden in plaats
Financiële doelstellingen
daarvan de gerealiseerde resultaten op beleggingen direct in de winst-
De Rabobank Groep streeft naar het realiseren van klantwaarde met als
en-verliesrekening verantwoord. Wereldwijd is dit de meest gebruikte
randvoorwaarden financiële stabiliteit en medewerkerswaarde. Om deze
methode. De nieuwe methode is in lijn met de International Financial
financiële stabiliteit te waarborgen heeft de Rabobank Groep een drietal
Reporting Standards (IFRS). De stelselwijziging heeft geen invloed op
financiële doelstellingen geformuleerd voor de lange en de korte termijn.
het vermogen. De gevolgen manifesteren zich alleen in de resultaten-
Dit zijn voor de lange termijn een nettowinstgroei van 12%, een tier
rekening in de zin van herrubriceringen; de invloed op de nettowinst
1-ratio van 10 en een rendement op het eigen vermogen van 10%.
van 2003 en het eerste halfjaar 2004 is nihil. De cijfers over het eerste en
Vanwege de matige economische omstandigheden en vooruitzichten
tweede halfjaar 2003 zijn ter vergelijking aangepast. De opbrengsten uit
waren de doelstellingen in 2003 naar beneden bijgesteld voor de korte
effecten en deelnemingen zijn het eerste halfjaar van 2003 met EUR 119
termijn. Gezien de goede cijfers in het eerste halfjaar van 2004 en de
miljoen verlaagd en het tweede halfjaar met EUR 47 miljoen. De waarde-
positieve verwachtingen denkt de Rabobank Groep aan de financiële
veranderingen van financiële vaste activa zijn in de betreffende perioden
doelstellingen voor de lange termijn te kunnen voldoen. In de eerste zes
met dezelfde bedragen gewijzigd.
maanden realiseerde Rabobank Groep een nettowinstgroei van 12%, een tier 1-ratio van 10,6 en een rendement op het eigen vermogen van
Trust Preferred Securities
10,8%, waarbij opgemerkt wordt dat dit laatste percentage positief
Tot en met 2003 zijn de Trust Preferred Securities verantwoord onder
beïnvloed is door een stelselwijziging met betrekking tot de Trust
het eigen vermogen. In lijn met de ontwikkelingen en de uitleg van de
Preferred Securities. Zonder deze wijziging zou het rendement op het
IFRS is besloten om de Trust Preferred Securities ad EUR 2.037 miljoen
eigen vermogen op 10,0% zijn uitgekomen.
met ingang van 1 januari 2004 te verantwoorden onder het aansprakelijk groepsvermogen in de post achtergestelde schulden. De verschuldigde vergoeding op de Trust Preferred Securities wordt vanaf 2004 dientengevolge verantwoord via de winst-en-verliesrekening (voorheen winstbestemming). De cijfers over het eerste en tweede halfjaar 2003 zijn ter
Ontwikkeling financiële resultaten (bedragen in euro’s)
vergelijking aangepast. De rentelasten zijn met de volgende bedragen Omvang
Mutatie t.o.v.
Mutatie t.o.v.
eind 2003
eerste halfjaar 2003
verhoogd: eerste halfjaar 2003 EUR 23 miljoen, tweede halfjaar 2003 EUR 31 miljoen en eerste halfjaar 2004 EUR 61 miljoen. Voor de betreffende perioden is de belastinglast verlaagd met respectievelijk EUR 9, EUR 12 en EUR 22 miljoen. De stelselwijziging heeft geen invloed op de
Baten
4.914 miljoen
+13%
Bedrijfslasten
3.260 miljoen
+12%
Efficiencyratio
66,3%
Nettowinst
825 miljoen
Balanstotaal
440 miljard
+12% +9%
tier 1-ratio en de BIS-ratio.
Grondslagen voor waardering en resultatenbepaling
BIS-ratio
10,7
Voor de waardering van de activa en passiva en de resultaatbepaling
Tier 1-ratio
10,6
worden dezelfde grondslagen gehanteerd als in de jaarrekening, met uitzondering van de hiervoor toegelichte stelselwijzigingen. Voorzover overige voortschrijdende inzichten noopten tot herrubricering, zijn de vergelijkende cijfers aangepast.
6
Rabobank Groep halfjaarverslag 2004
Geconsolideerde balans (bedragen in miljoenen euro’s)
30-06-2004
31-12-2003
30-06-2003
Activa Kasmiddelen
9.478
7.117
6.371
Kortlopend overheidspapier
3.388
3.211
2.619
Professionele effectentransacties
36.237
30.199
30.201
Overige bankiers
12.268
11.720
14.263
Bankiers Kredieten aan de overheid
48.505
41.919
44.464
3.210
2.161
2.015
Kredieten aan de private sector
245.560
235.425
221.688
Professionele effectentransacties
12.824
13.211
13.460
Kredieten
261.594
250.797
237.163
Rentedragende waardepapieren
85.045
71.141
82.831
Aandelen
12.414
10.093
11.966
Deelnemingen Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Overige activa Overlopende activa Totaal activa
499
201
199
3.962
3.964
3.900
4.534
4.984
4.996
10.929
9.878
7.858
440.348
403.305
402.367
Passiva Professionele effectentransacties
22.289
20.180
20.002
Overige bankiers
71.153
62.676
64.889
Bankiers Spaargelden Professionele effectentransacties Overige toevertrouwde middelen
93.442
82.856
84.891
75.070
71.559
69.104
3.274
3.309
10.487
102.140
Toevertrouwde middelen
97.703
101.287
180.484
172.571
180.878
Schuldbewijzen
96.617
80.695
76.484
Overige schulden
13.183
11.907
11.826
Overlopende passiva
11.803
12.513
7.391
Voorzieningen
20.140
19.177
18.923
415.669 Fonds voor algemene bankrisico’s
1.679
Achtergestelde schulden
2.245
379.719 1.679 2.211
3.924 Ledenkapitaal Herwaarderingsreserves Overige reserves Eigen vermogen Belang van derden Aansprakelijk groepsvermogen Totaal passiva
3.850
380.393 1.679 759
3.890 3.853
2.438 3.851
324
222
237
11.848
11.158
10.731
16.022
15.233
14.819
4.733
4.463
4.717
24.679
23.586
21.974
440.348
403.305
402.367
Voorwaardelijke schulden
7.310
6.435
7.373
Onherroepelijke faciliteiten
27.693
26.117
28.577
Halfjaarcijfers
7
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening (bedragen in miljoenen euro’s)
1e halfjaar 2004
2e halfjaar 2003
1e halfjaar 2003
3.133
3.027
2.929
229
244
109
1.020
983
869
133
101
69
Baten Rente Opbrengsten uit effecten en deelnemingen Provisie Resultaat uit financiële transacties Overige baten
399
312
375
4.914
4.667
4.351
Personeelskosten
1.928
1.948
1.822
Andere beheerskosten
1.155
1.180
921
3.083
3.128
2.743
Totaal baten Lasten
Personeels- en andere beheerskosten Afschrijvingen
177
195
177
3.260
3.323
2.920
Waardeveranderingen van vorderingen
275
300
275
Waardeveranderingen van financiële vaste activa
-12
-98
-50
Totaal lasten
3.523
3.525
3.145
Bedrijfsresultaat vóór belastingen
Bedrijfslasten
1.391
1.142
1.206
Belastingen bedrijfsresultaat
411
365
347
Bedrijfsresultaat/groepswinst na belastingen
980
777
859
Belang van derden
155
141
125
Nettowinst
825
636
734
8
Rabobank Groep halfjaarverslag 2004
Kasstroomoverzicht (bedragen in miljoenen euro’s)
1e halfjaar 2004
1e halfjaar 2003
Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat/groepswinst na belastingen
980
859
Aanpassingen voor: - afschrijvingen
177
177
- waardeveranderingen van vorderingen
275
275
- waardeveranderingen van financiële vaste activa
-12
-50
- mutatie technische voorziening verzekeringsbedrijf
818
643
- mutatie overige voorzieningen - mutaties overlopende posten
145
-58
-1.761
-1.345
Kasstroom uit bedrijfsoperaties
-358
-358
622
501
Mutatie kortlopend overheidspapier
-177
-806
Mutatie effecten handelsportefeuille
-13.010
-12.813
Mutatie geëffectiseerde vorderingen Mutatie bankiers Mutatie kredieten
-481
379
3.895
1.732
-11.072
-12.186
Mutatie toevertrouwde middelen
7.913
9.246
Overige mutaties uit operationele activiteiten
1.841
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten
2.813 -11.091
-11.635
-10.469
-11.134
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringsactiviteiten uit hoofde van: - beleggingsportefeuille
-2.730
-716
- deelnemingen
-275
-51
- materiële vaste activa
-116
-207
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten
-3.121 -974
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Rabobank ledencertificaten Mutatie achtergestelde leningen Mutatie schuldbewijzen Vergoeding Rabobank ledencertificaten Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten Nettokasstroom/ Mutatie geldmiddelen
Het kasstroomoverzicht geeft inzicht in de nettomutaties uit operationele, investerings- en financieringsactiviteiten. Geldmiddelen bestaan uit wettige betaalmiddelen en onmiddellijk opeisbare tegoeden bij centrale banken.
-3
-
34
-2
15.922
14.745
-108
-110
15.845
14.633
2.255
2.525
Halfjaarcijfers
9
Mutatieoverzicht eigen vermogen bedragen in miljoenen euro’s 1e halfjaar 2004
2e halfjaar 2003
1e halfjaar 2003
15.233
14.819
14.261
Stand 1 januari / 1 juli Mutatie marktonderhoud Rabobank ledencertificaten
-3
2
-
Resultaat eerste/ tweede halfjaar
825
636
734
Herwaardering
147
-1
33
Goodwill
-61
-106
-107
-108
-105
-110
-11
-12
8
16.022
15.233
14.819
Vergoeding Rabobank ledencertificaten Overige mutaties Stand 30 juni / 31 december
Resultaten per bedrijfsonderdeel Onder meer in verband met consolidatie-effecten wijken de onderstaande gegevens van de belangrijkste bedrijfsonderdelen af van de bedragen in de winst-en-verliesrekening.
bedragen in miljoenen euro’s Retailbankbedrijf
Wholesalebankbedrijf
Vermogensbeheer
Verzekeren
Leasing
Vastgoed
Totaal baten
2.617
1.058
301
456
314
54
Totaal bedrijfslasten
2004 I
1.694
524
221
341
174
16
Brutoresultaat
923
534
80
115
140
38
Waardeveranderingen van vorderingen
126
82
-
-
40
1
-
-12
-
-11
-
-
797
464
80
126
100
37
Totaal baten
2.384
994
310
328
271
11
Totaal bedrijfslasten
1.635
439
226
346
142
1
Waardeveranderingen van financiële vaste activa Bedrijfsresultaat voor belastingen
2003 I
Brutoresultaat
749
555
84
-18
129
10
Waardeveranderingen van vorderingen
108
125
-
-
41
-
Waardeveranderingen van financiële vaste activa Bedrijfsresultaat voor belastingen
-
43
-1
-93
-
-
641
387
85
75
88
10
10
Rabobank Groep halfjaarverslag 2004
Toelichting op de balans In het eerste halfjaar van 2004 nam het geconsolideerde balanstotaal van de Rabobank Groep met 9% toe tot EUR 440 miljard. De tier 1-ratio bedroeg eind juni 10,6 en de BIS-ratio 10,7.
Handel, industrie en dienstverlening
De kredietverlening aan de private sector groeide met 4% tot EUR 245,6
Food- en agrisector
miljard. Daarnaast steeg het balanstotaal ook door de toename van de
Aan bedrijven in food- en agrisector was per eind juni EUR 36,4 (36,6)
post rentedragende waardepapieren. De uitbreiding van de activiteiten
miljard aan kredieten verstrekt. Het overgrote deel hiervan heeft betrek-
werd grotendeels gefinancierd door een groei van de toevertrouwde
king op de primaire agrarische sector.
Ondernemers in de sector handel, industrie en dienstverlening leenden eind juni 3% meer dan eind 2003. Het totaalaantal kredieten bedroeg EUR 83,6 ( 81,3) miljard. De sterkste groei kwam voor rekening van bedrijven in de sectoren onroerend goed en bouwnijverheid.
middelen en een stijging van de post schuldbewijzen.
Particulieren
Kredietverlening
De kredietverlening aan particuliere klanten bedroeg eind juni EUR 125,6 (117,5) miljard. Dit komt overeen met een groei van 7%.
De totale kredietverlening van de Rabobank Groep steeg in de eerste
De toename van 7% is nagenoeg gelijk aan de groei in dezelfde periode
helft van 2004 met 4% tot EUR 261,6 (250,8) miljard. Dit totaal bestaat uit:
in 2003. Het overgrote deel van de kredietverlening aan particulieren,
- kredietverlening aan overheden;
EUR 123,3 (116,1) miljard, heeft betrekking op hypothecaire leningen.
- professionele effectentransacties; - kredietverlening aan de private sector. De kredietverlening aan overheden nam met EUR 1,0 miljard toe tot EUR 3,2 miljard. De omvang van de professionele effectentransacties bedroeg EUR 12,8 (13,2) miljard.
Kredietverlening naar sectoren +REDIETVERLENING NAAR SECTOREN IN MILJARDEN EUROS
Kredietverlening aan de private sector
De kredietverlening aan de private sector nam in het eerste halfjaar
met 4% toe tot EUR 245,6 (235,4) miljard. De private sector bestaat uit
particulieren, de food- en agrisector en de sector handel, industrie en
dienstverlening. Van de totale kredietverlening is 51% verstrekt aan par-
ticulieren, 15% aan de food- en agrisector en 34% aan handel, industrie
en dienstverlening. De kredietverlening bij de lokale banken nam met
!GRARISCH
()$
0ARTICULIER
4% toe. Bij de wholesaleactiviteiten nam de kredietverlening met 2% af als gevolg van het verrekenen van debet en creditsaldi van dezelfde
Rentedragende waardepapieren
cliënten. Gecorrigeerd hiervoor was sprake van een geringe groei. Bij
In de verslagperiode steeg de post rentedragende waardepapieren met
de overige sectoren, waaronder leasing en vastgoed, bedroeg de groei
20% tot EUR 85,0 (71,1) miljard. De stijging is grotendeels toe te schrijven
20%, onder meer door de overname van Telia Finans AB en de groei van
aan de toename van de handelsportefeuille.
de vastgoedactiviteiten.
Toelichting op de balans
Toevertrouwde middelen
11
Het Ledenkapitaal ad EUR 3,9 miljard kwalificeert ook onder IFRS als volwaardig eigen vermogen.
In de verslagperiode stegen de toevertrouwde middelen, bestaande uit spaargelden, professionele effectentransacties en overige toevertrouwde
De Rabobank Groep heeft langlopende swaps afgesloten ter beperking
middelen met 5% tot EUR 180,5 ( 172,6) miljard. De professionele
(hedging) van het renterisico dat samenhangt met het Ledenkapitaal.
effectentransacties bedroegen eind juni EUR 3,3 (3,3) miljard. De overige
IFRS staan hedge-accounting voor eigen vermogensinstrumenten niet
toevertrouwde middelen namen met EUR 4,4 miljard toe tot EUR 102,1
toe. Onder IFRS moeten de daarop afgesloten swaps in de jaarrekening
miljard. Deze stijging is met name toe te schrijven aan de relatief grote
worden gewaardeerd tegen marktwaarde en moeten mutaties in de
stijging van deposito’s.
marktwaarde worden verwerkt via de winst- en verliesrekening. Vanwege de besluitvorming zijn de onderhavige swaps in het eerste
Spaargeld
halfjaar in de handelsportefeuille opgenomen en dientengevolge op
De spaargelden namen in het eerste halfjaar met EUR 3,5 miljard toe tot
marktwaarde gewaardeerd. Dit resulteerde in een last van EUR 107
EUR 75,1 miljard. Dat komt overeen met een stijging van 5%. De eco-
miljoen. Deze andere boekhoudkundige verwerking heeft uiteraard
nomische onzekerheid en het lage consumentenvertrouwen zorgden
geen invloed op de integrale risicopositie van Rabobank Groep.
ervoor dat veel particulieren de middelen op een spaarrekening zetten. Het aandeel van internetsparen in het totale spaargeld is het afgelopen
Vermogensgroei
halfjaar gestegen van 33% naar 40%. Dit ging voornamelijk ten koste van de traditionele spaarrekening en Telesparen. Het aandeel daarvan daalde
Tier 1-ratio: 10,6
met respectievelijk 3% en 4% tot 24% en 17%.
In de financiële wereld zijn de tier 1-ratio en de BIS-ratio de meest gehanteerde ratio’s voor solvabiliteit. De tier 1-ratio geeft de verhouding
Schuldbewijzen
tussen het kernkapitaal en het totaal van de gewogen posten. De tier 1-ratio kwam eind juni uit op 10,6 (10,8). Dat is hoger dan de lange-
Het bedrag aan schuldbewijzen steeg in het eerste halfjaar met EUR 15,9
termijndoelstelling van 10. Externe toezichthouders hanteren een mini-
miljard tot EUR 96,6 miljard. Dit is een stijging met 20%. Naast Medium
mumeis van 4. De hoge solvabiliteitsratio is een van de belangrijkste
Term Notes zijn ook meer Certificates of Deposits uitgegeven ter
redenen voor de hoge ratings die de Rabobank Groep krijgt van de
financiering van de groeiende kredietverlening en voor handhaving van
ratingbureaus Moody’s en Standard & Poor’s. Het totaal van de gewogen
de goede liquiditeitspositie.
posten groeide met EUR 10,2 miljard tot EUR 193,0 miljard. Deze stijging is vooral het gevolg van de toegenomen kredietverlening. Het kern-
Eigen vermogen
kapitaal nam met EUR 0,8 miljard toe tot EUR 20,5 miljard.
In de verslagperiode is op basis van de meest recente International
BIS-ratio: 10,7
Financial Reporting Standards (IFRS) geconcludeerd dat de Trust
De BIS-ratio wordt bepaald door het toetsingsvermogen te delen
Preferred Securities ad EUR 2,0 miljard niet langer kwalificeren als eigen
door het totaal van de gewogen posten. Het toetsingsvermogen
vermogen. Om die reden is besloten om de Trust Preferred Securities
bestaat uit de som van het kernkapitaal en het aanvullend kapitaal.
reeds met ingang van 1 januari 2004 te rubriceren onder de achter-
De BIS-ratio bedroeg eind juni 10,7 (10,9). Dat is ruim hoger dan de
gestelde schulden (zie onder stelselwijzigingen op pagina 5). De
minimumeis van 8 van de externe toezichthouders.
Nederlandsche Bank blijft voor toezichtsdoeleinden de Trust Preferred Securities ook na de overgang in 2005 naar IFRS erkennen als kernvermogen. De stelselwijziging heeft dan ook geen invloed op de tier 1-ratio en de BIS-ratio.
12
Rabobank Groep halfjaarverslag 2004
Toelichting op de winst-en-verliesrekening In het eerste halfjaar steeg het nettoresultaat met 12% tot EUR 825 miljoen. De stijging is toe te schrijven aan hogere baten.
Personeelskosten + 6% De personeelskosten stegen in de eerste zes maanden met 6% tot EUR 1.928 (1.822) miljoen. De stijging komt onder meer voort uit loonsverhogingen en hogere bonusreserveringen bij het wholesalebankbedrijf. Ultimo juni 2004 bedroeg de personeelsbezetting van de
Baten
Rabobank Groep 50.594 fte’s tegenover 50.849 eind 2003.
De totale baten stegen in de eerste zes maanden met EUR 563 miljoen
Andere beheerskosten + 25%
tot EUR 4.914 miljoen. Dit is een stijging met 13%. Het groeipercentage
De andere beheerskosten stegen met 25% tot EUR 1.155 (921) miljoen.
werd positief beïnvloed door de stelselwijziging bij Interpolis.
De stijging is in belangrijke mate toe te schrijven aan voorzieningen. Het
Gecorrigeerd hiervoor bedroeg de batenstijging 10%.
grootste deel van de dotaties aan de voorzieningen heeft betrekking op de herstructureringen binnen Rabobank Nederland. Dit betreft een
Rentewinst + 7%
bedrag van EUR 120 miljoen.
In het eerste halfjaar nam de rentewinst met 7% toe tot EUR 3.133 (2.929) miljoen. De stijging werd gerealiseerd door de groei van de
Waardeveranderingen van vorderingen
kredietverlening en van de spaargelden. De rentemarge stond in het
De dotatie aan de debiteurenvoorziening wordt verantwoord onder
eerste halfjaar onder druk met name door sterke concurrentie op de
de waardeveranderingen van vorderingen. Op basis van een langjarig
spaar- en hypothekenmarkt.
gewogen gemiddelde van de werkelijke verliezen in procenten van de uitstaande kredieten, waarbij de laatste jaren het zwaarst wegen, wordt
Provisieresultaat + 17%
deze post dynamisch bepaald. In de eerste zes maanden is EUR 275
Het provisieresultaat steeg met EUR 151 miljoen tot EUR 1.020 miljoen.
miljoen gedoteerd. Dit is gelijk aan de dotatie in dezelfde periode vorig
Dit is een stijging van 17%. De toename werd voornamelijk gerealiseerd
jaar. De dotatie gerelateerd aan de gemiddelde risico gewogen activa
door hogere effectenprovisies en assurantieprovisies.
van het bankbedrijf (op jaarbasis) verbeterde vergeleken met 2003 met 3 basispunten tot 30 basispunten.
Andere baten
De waardeveranderingen van financiële vaste activa bedroeg EUR -12
Het resultaat uit financiële transacties steeg met EUR 64 miljoen tot
(-50) miljoen.
EUR 133 miljoen. Hogere resultaten uit derivatentransacties droegen in belangrijke mate bij aan deze stijging. De opbrengsten uit effecten en
Bedrijfsresultaat voor belastingen + 15%
deelnemingen bedroegen EUR 229 (109) miljoen. De stijging is nage-
Het bedrijfsresultaat voor belastingen van de Rabobank Groep kwam
noeg geheel toe te schrijven aan de stelselwijziging van Interpolis. De
in de eerste helft van 2004 uit op EUR 1.391 (1.206) miljoen. Dit is een
overige baten stegen tot EUR 399 (375) miljoen. Hieronder vallen onder
stijging met 15% ten opzichte van dezelfde periode in 2003.
meer de verzekeringstechnische resultaten van Interpolis.
Nettowinst + 12%
Lasten
Na aftrek van belastingen van EUR 411 (347) miljoen en een belang van derden van EUR 155 (125) miljoen resteert een nettowinst van EUR 825
De bedrijfslasten stegen in de verslagperiode met 12% tot EUR 3.260 (2.920) miljoen. Deze stijging is voor 2% toe te schrijven aan acquisities, voor 6% aan incidentele lasten uit hoofde van voorzieningen en voor 4% aan autonome kostenstijging.
(734) miljoen. Dat is een stijging met 12%.
Toelichting op de winst-en-verliesrekening
Operationeel resultaat naar onderdelen
13
van Robeco Groep in 2003. Met de AFM is afgesproken dat spreadresultaten ten gunste van de beleggingsfondsen komen.
Retailbankbedrijf Met een stijging van het bedrijfsresultaat voor belastingen van 24%
Verzekeren
heeft het retailbankbedrijf goed gepresteerd. De toename met EUR 156
Het bedrijfsresultaat voor belastingen, bestaande uit resultaat uit opera-
miljoen tot EUR 797 miljoen is vooral het gevolg van een stijging van de
tionele activiteiten en resultaten op beleggingen, bedroeg in het eerste
baten met 10% tot EUR 2.617 (2.384) miljoen. De bedrijfslasten namen
halfjaar EUR 126 miljoen tegenover EUR 75 miljoen in dezelfde periode
met 4% toe tot EUR 1.694 (1.635) miljoen. De toegenomen baten
van 2003. Het resultaat uit operationele activiteiten steeg met EUR 26
betreffen met name een hogere rentewinst en hogere provisieresultaten.
miljoen tot EUR 101 miljoen vooral door gunstige verzekeringstechni-
De groei van de rentewinst bleef iets achter bij de groei van de krediet-
sche resultaten schade. Ook het resultaat uit beleggingen liet een sterke
verlening door een verkrapping van de rentemarge. De stijging van de
stijging zien. Het resultaat steeg van EUR 1 miljoen naar EUR 25 miljoen.
bedrijfslasten kwam hoofdzakelijk voor rekening van de andere beheerskosten. De personeelskosten bleven nagenoeg gelijk mede door een
Leasing
daling van het aantal fte’s met bijna 2%. De waardeveranderingen van
Met een stijging van het bedrijfsresultaat voor belastingen van 14%
vorderingen nam toe met EUR 18 miljoen tot EUR 126 miljoen.
tot EUR 100 (88) miljoen hebben de leasingactiviteiten een goed halfjaar achter de rug. De stijging is voornamelijk toe te schrijven aan een
Wholesalebankbedrijf
hogere rentewinst, lagere risicokosten en aan de acquisitie van Telia
Het bedrijfsresultaat voor belastingen van het wholesalebankbedrijf
Finans AB. De lagere risicokosten zijn gerealiseerd bij een groeiende
kwam in het eerste halfjaar uit op EUR 464 (387) miljoen. Dat is een
kredietportefeuille.
stijging met 20%. De stijging is onder meer te danken aan lagere risicokosten, de post waardeveranderingen van vorderingen daalde met 34%
Vastgoed
tot EUR 82 (125) miljoen. Daarnaast bedroeg het resultaat op waarde-
Het nieuwe bedrijfsonderdeel Vastgoed realiseerde in de eerste helft
veranderingen van financiële vaste activa EUR 12 miljoen, terwijl er in de
van 2004 een bedrijfsresultaat voor belastingen van EUR 37 miljoen.
eerste helft van 2003 sprake was van een verlies van EUR 43 miljoen. De baten stegen licht met 6% tot EUR 1.058 (994) miljoen. De bedrijfslasten
Overig
daarentegen namen met 19% toe tot EUR 524 (439) miljoen met name
Het bedrijfsresultaat voor belastingen van de onder overig opgenomen
door een stijging van de incidentele kosten en de acquisities van
onderdelen daalde met EUR 139 miljoen tot -/- EUR 212 miljoen. De
afgelopen jaar die nu volledig in de cijfers zijn opgenomen. De country-
sterke daling is vooral toe te schrijven aan de dotaties aan voorzieningen.
bankingactiviteiten kenden een goed eerste halfjaar ondanks een krappere rentemarge. Het brutoresultaat van Corporate Clients bleef
Bedrijfsresultaat voor belastingen naar onderdelen
achter bij vorig jaar en ook de corporate financeactiviteiten konden het goede resultaat van vorig jaar niet evenaren. Begin dit jaar heeft de Rabobank Groep een definitieve schikking getroffen met de Royal Bank of Canada inzake een claim die voortkwam uit een swaptransactie voor het thans failliete energieconcern Enron.
"EDRIJFSRESULTAAT VOOR BELASTINGEN NAAR ONDERDELEN JUNI
IN MILJOENEN EUROS
JUNI
Vermogensbeheer
De vermogensbeheeractiviteiten realiseerden in de eerste zes maanden
een bedrijfsresultaat voor belastingen van EUR 80 miljoen tegenover
EUR 85 miljoen in de eerste helft van 2003. In vergelijking met vorig
jaar bleven met name de eenmalige baten achter zoals het resultaat uit
financiële transacties. Daarnaast is ook een incidentele last van EUR 10 miljoen genomen die betrekking heeft op behaalde spreadresultaten
2ETAIL 7HOLESALE 6ERMOGENS 6ERZEKEREN BANKBEDRIJF BANKBEDRIJF BEHEER
,EASING
6ASTGOED
/VERIG
14
Rabobank Groep halfjaarverslag 2004
Profiel van de Rabobank Groep De Rabobank Groep is een brede financiële dienst- van twee werelden: de lokale betrokkenheid en persoonlijke bediening verlener op coöperatieve grondslag. Ze bestaat uit van de lokale Rabobanken en de deskundigheid en schaalvoordelen van een grote onderneming. 321 zelfstandige lokale coöperatieve Rabobanken in Nederland, de centrale organisatie Rabobank Krachtige marktpositie De Rabobank Groep bedient meer dan de helft van de Nederlanders Nederland en een groot aantal gespecialiseerde dochterondernemingen. De kerndoelstelling van en de Nederlandse bedrijven. Op de Nederlandse markt is zij dan ook marktleider op vrijwel alle gebieden van financiële dienstverlening: de groep is het genereren van klantwaarde. woninghypotheken 26%, spaarmiddelen 38%, midden- en kleinbedrijf 39% en agrarische sector 85%. In de grootzakelijke markt is de positie De lokale Rabobanken en hun klanten vormen het coöperatieve kern-
inmiddels aanzienlijk versterkt.
bedrijf van de Rabobank Groep. De banken zijn lid en aandeelhouder van de overkoepelende coöperatie Rabobank Nederland, die ze bij hun
Triple A
lokale dienstverlening adviseert en ondersteunt. Ook oefent Rabobank
De Rabobank Groep heeft de hoogste kwalificatie voor kredietwaardig-
Nederland namens De Nederlandsche Bank toezicht uit op de lokale
heid (Triple A) die is toegekend door de bekende internationale rating-
banken. Daarnaast opereert Rabobank Nederland als (internationale)
instituten Moody’s en Standard & Poor’s.
wholesalebank en als bankers’ bank van de groep en is zij de houdstermaatschappij van een groot aantal dochterondernemingen.
Internationaal netwerk Om klanten internationaal van dienst te zijn, is de Rabobank Groep
De Rabobank Groep wil haar 9 miljoen klanten - particulieren en bedrij-
buiten Nederland met 236 vestigingsplaatsen vertegenwoordigd in
ven - bedienen met alle mogelijke financiële producten en diensten.
35 landen.
Ze beschikt daartoe over een reeks van dochterondernemingen en business units, die gespecialiseerd zijn op het gebied van vermogensbeheer en beleggen (Robeco, Schretlen, Effectenbank Stroeve, Alex), verzekeringen, pensioenen en bedrijfszorg (Interpolis), leasing (De Lage Landen), durfkapitaal (Gilde), vastgoed en hypotheken (FGH Bank, Rabo Vastgoed, Obvion), en corporate en investment banking (Rabobank International, Rabo Securities, Rabobank Nederland Corporate Clients, Group Treasury). Deze ondernemingen leveren financiële diensten en producten aan de lokale Rabobanken en hun klanten en bedienen hun eigen klanten in binnen- en buitenland rechtstreeks.
Competentiecentra De Rabobank Groep is een netwerk van competentiecentra, die nauw met elkaar samenwerken. Door deze gebundelde deskundigheid kan de Rabobank Groep actief inspelen op de toenemende vraag van ondernemers en particuliere klanten naar een samenhangend pakket van financiële diensten en producten. De groep combineert zo het beste
Profiel van de Rabobank Groep
9 miljoen klanten
1,425 miljoen leden
321 aangesloten Rabobanken
Rabobank Nederland Wholesalebankbedrijf
Retailbankbedrijf
Ondersteunende eenheden
Aangesloten bankenbedrijf • Corporate Clients
• Marktmanagement
• Staven en diensten
• Rabobank International
• Control aangesloten banken
• Rabofacet
• Product-markteenheden
- Rabo Securities • Group Treasury
Verzekeringen Pensioenen Bedrijfszorg • Interpolis
Vermogensbeheer Beleggen
• Robeco Groep • Schretlen & Co • Effectenbank Stroeve • Alex
Leasing
De Lage Landen
Vastgoed
Overige groepsonderdelen
• Rabo Vastgoed
• Gilde
• FGH Bank
• Obvion
15
16
Rabobank Groep halfjaarverslag 2004
Beoordelingsverklaring Opdracht
Oordeel
Wij hebben de in dit verslag op pagina 6 tot en met 9 opgenomen
Op grond van onze beoordeling is ons niets gebleken op basis waarvan
halfjaarcijfers 2004 van de Rabobank Groep1 beoordeeld. De halfjaar-
wij zouden moeten concluderen dat de halfjaarcijfers niet voldoen aan
cijfers zijn opgesteld onder verantwoordelijkheid van de raad van
in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor tussentijdse
bestuur van Rabobank Nederland, statutair gevestigd te Amsterdam.
financiële verslaggeving.
Het is onze verantwoordelijkheid een beoordelingsverklaring inzake de halfjaarcijfers te verstrekken. Utrecht, 2 september 2004
Werkzaamheden Onze werkzaamheden bestonden, overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot beoordelingsopdrachten,
Ernst & Young Accountants
in hoofdzaak uit het inwinnen van inlichtingen bij functionarissen van Rabobank Nederland en het uitvoeren van cijferanalyses met betrekking tot de financiële gegevens. Door de aard en de omvang van onze
1) De Rabobank Groep bestaat uit de Coöperatieve Centrale Raiffeissen-Boerenleenbank BA
werkzaamheden kunnen deze slechts resulteren in een beperkte mate
te Amsterdam, de bij haar aangesloten Rabobanken, Interpolis NV te Tilburg, Robeco
van zekerheid omtrent de getrouwheid van de halfjaarcijfers. Deze mate
Groep NV te Rotterdam, De Lage Landen International BV te Eindhoven, Schretlen & Co NV te Amsterdam, Effectenbank Stroeve NV te Amsterdam, FGH Bank NV te Utrecht,
van zekerheid is lager dan die welke aan een accountantsverklaring kan
Rabohypotheekbank NV te Amsterdam, Onderlinge Waarborgmaatschappij Rabobanken BA
worden ontleend.
te Amsterdam en hun groepsmaatschappijen.
Colofon Uitgave
Jaarverslagen
Rabobank Nederland
De Rabobank Groep publiceert de volgende jaarverslagen:
Directoraat Communicatie
• Jaarverslag 2003
Art-direction en vormgeving
• Jaarrekening 2003 en overige gegevens
(Nederlands en Engels) Borghouts Design, Haarlem
(Nederlands en Engels) • Maatschappelijk jaarverslag 2003 (samenvatting)
Fotografie Tjeerd Fonk, Amsterdam
(Nederlands en Engels) • Halfjaarverslag 2004 (Nederlands en Engels)
Coördinatie grafische productie Kobalt Media Services, Amstelveen
Exemplaren van deze verslagen zijn op te vragen bij Rabobank Nederland, Directoraat Communicatie.
Prepress
Croeselaan 18, 3521 CB Utrecht
NEROC‘VGM, Amsterdam
Postbus 17100, 3500 HG Utrecht Telefoon 030 - 216 27 58
Druk
Fax
030 - 216 19 16
PlantijnCasparie Groep, Capelle a/d IJssel
E-mail
[email protected]
Materiaalgebruik Bij de vervaardiging van het drukwerk werd gebruikgemaakt van materialen die minder belastend zijn voor het milieu. Bij de druk werd Reflecta ECO mineraalolievrije inkt gebruikt op 250 en 135 grams PhoeniXmotion Xantur.
7748 / 092004
www.rabobankgroep.nl
