groen tad in de s
sloten & plassen
2
De kringloop van het water
Ü Een regendruppel vertelt:
..................................................................................... .....................................................................................
.....................................................................................
groen tad in de s
3
Sloten De Bourgoyen-Ossemeersen zijn een meersengebied met vele sloten. Deze werden lang geleden gegraven om het overtollige water af te voeren. Hun totale lengte bedraagt wel 45 km. Het water van de sloten vloeit samen in een brede gracht die uitmondt in de Leie.
Rangschik de volgende waterlopen op de juiste plaats: SLOOT - BEEK - KANAAL - RIVIER - GRACHT
Natuurlijke waterlopen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kunstmatige waterlopen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
groen tad in de s
4
Leven in een waterdruppel Vul in: Plankton ligt aan de basis van de voedselketen in het water. Het is de verzameling van . . . . . . . . . . . . . . en . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sommige planktonsoorten zijn zo klein dat je ze enkel met een microscoop kunt zien.
groen tad in de s
bacteriën kiezelwier groenwier goudwier éénoogkreeftje watervlo
5
Vuil, ziek... en dood water
Niet alleen onze rivieren, sloten en plassen hebben last van vervuiling, ook onze grondwaterreserves lijden eronder. Indien we niet vlug iets aan dit probleem doen, komt onze watervoorziening in het gedrang. Wist je dat één liter olie al voldoende is om één miljoen liter water ondrinkbaar te maken? Daarnaast dragen ook insijpelende insecticides, strooizouten, meststoffen, ... en noem maar op, bij tot de vervuiling van ons milieu. En dat we veel water nodig hebben bewijst het volgende: de Belgen verbruiken dagelijks gemiddeld zo’n 110 liter drinkwater per dag en per persoon. Ü
Wij doen ook iets aan het waterprobleem. In het passiefhuis: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................................................................................... In het natuurgebied: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................................................................................... Thuis: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .....................................................................................
groen tad in de s
6
Kikkers... Ü Doorstreep wat niet past.
Het leven van kikkers en padden begint in het water/op het land. Daar worden de jongen/eitjes gelegd. Bij kikkers blijven deze als klompen aan elkaar hangen. Bij padden bestaat het legsel uit twee snoeren/afzonderlijke eitjes. De jongen zwemmen de eerste weken van hun leven als ‘dikkopjes’ rond. Daarna veranderen ze in kikkertjes of padjes en gaan aan land. Kikkers blijven meestal in de nabijheid/ver van het water. Ze overwinteren op de bodem van een sloot of op een open/beschutte plaats aan land. Padden verblijven echter de rest van het jaar op het land. Maar elke lente/herfst trekken ze voor enkele weken naar het water om zich voort te planten.
groen tad in de s
7
... watersalamanders...
In maart komen ze te voorschijn uit hun winterverblijf. Dit is meestal een holletje in de grond. Ze gaan dan op zoek naar water om zich voort te planten. Hun huid wordt dunner en daardoor geschikt om zuurstof uit het water op te nemen. Toch komen ze nog regelmatig aan het oppervlak om lucht te happen.
groen tad in de s
alpenwatersalamander
8
De bruiloftstijd duurt van midden maart tot mei. Het mannetje heeft dan een vurig gekleurde buik en trotse kammen op rug en staart. Hij zet hier en daar een zaadpakketje af, dat het wijfje met het achterlijf opneemt. Zo worden de eitjes bevrucht. Zorgvuldig verpakt ze dan met haar achterpoten de eitjes één voor één in een plantenblad. Na een paar weken komen de jongen te voorschijn. Men herkent ze gemakkelijk aan de grote waaiervormige kieuwen. Ze eten veel plankton en zijn na een tiental weken volgroeid. De kieuwen zijn verdwenen en de dieren ademen nu door longen. Jonge watersalamanders hebben veel vijanden, zoals kevers, libellelarven, vissen en zelfs hun eigen grotere soortgenoten. Ze worden echter het meest bedreigd door de waterverontreiniging die hun tere huid aantast. Eens op het land gaan ze ‘s nachts tussen de planten jagen op allerlei diertjes. Watersalamanders worden, net als kikkers en padden, door de de wet beschermd. Ü Vragen 1. Welke mogelijkheden heeft de watersalamander om te ademen? ........................................................ ........................................................ 2. Wie is de grootste vijand van de watersalamander? ........................................................ ........................................................ 3. Bouw een voedselketen waarin de watersalamander voorkomt. ........................................................ ........................................................ 4. Tot welke groep behoren kikkers, padden en salamanders? ZOOGDIEREN - INSECTEN - AMFIBIEEN - REPTIELEN Ü Leg uit
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
groen tad in de s
9
... en padden! Ü In de lente vinden we dikwijls dode padden op de weg. Hoe komt dat? ..................................................................................... ..................................................................................... ..................................................................................... Ü Welke acties worden ondernomen om de padden te helpen? ..................................................................................... ..................................................................................... ..................................................................................... Ü Plaats in het bolletje een letter K - P - S naargelang het in de bijhorende tekening gaat om een KIKKER - PAD - SALAMANDER.
groen tad in de s
10
Stekelbaarzen en andere vissen Eén van onze kleinste visjes in de sloot is de driedoornige stekelbaars. Hij heeft drie scherpe stekels op de rug om zich tegen grotere roofvissen te beschermen. Zelf eet hij planktondiertjes, slakjes, insectenlarven en viseitjes. In de lente krijgt het mannetje een vuurrode buik. Hij maakt dan een nestje van waterplanten waarin het vrouwtje haar eitjes legt. Ook de tiendoornige stekelbaars komt veel voor.
Een planteneter onder de vissen is de rietvoorn. Hij wordt echter opgejaagd door de snoek. Deze roofvis verslindt alles wat hem voor de bek komt: vissen, kikkers, watervogels en kleine zoogdieren.
groen tad in de s
Een visje dat de laatste jaren steeds vaker in onze sloten voorkomt is de blauwbandgrondel. Het is oorspronkelijk afkomstig uit Azië en hoort hier dus eigenlijk niet thuis!
11
In en om het water wilde eenden
pop van de mug
waterhoen
waterschorpioen poelslak
larve van de geelgerande watertor
zoetwaterpisssebed larve van de eendagsvlieg
groen tad in de s
12
libel
muskusrat
rugzwemmer
stekelbaars
larve van de mug
posthoornslak
geelgerande watertor bloedzuiger
groen tad in de s
13
Overleven in het water Ü Waterdieren vertonen aanpassingen aan het leven in het water. Kies uit onderstaande woorden om de tekst aan te vullen. LUCHTBEL - ZWEMVLIEZEN - AFGEPLATTE STAART - LANGE STEKEL - VINNEN - LONG - UITPUILENDE OGEN - ADEMBUISJES - LANGE TENEN - ROEISPANEN - KIEUWEN.
1. Het waterhoen loopt met zijn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gemakkelijk over moerassige bodem of drijvende planten.
2. Bij het achteruitslaan van de poten worden de . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . van de eend opengespreid. 3.
Ook de kikkers hebben zwemvliezen aan de achterpoten; bovendien kijken ze met hun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . boven water, terwijl het lichaam veilig onder water blijft.
4. De muskusrat zwemt uitstekend dankzij een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hij kan wel 15 minuten onder water blijven.
5.
De stekelbaars kan levenslang onder water blijven. Hij ademt immers met . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Door zijn spoelvorm en zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . behoort hij tot de beste zwemmers van de sloot.
6. De poelslak komt regelmatig aan het oppervlakte en vult de holte, die dienst doet als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., met lucht.
7. De geelgerande watertor steekt de punt van het achterlijf boven water en neemt een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mee onder de dekschilden.
8. De waterschorpioen bezit een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . die dienst doet als snorkel.
Zo kan hij een voorraad lucht komen happen aan het wateroppervlak.
9. De rugzwemmer heeft lange achterpoten die hij kan gebruiken als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. De pop van de mug hangt aan het wateroppervlak met twee
groen tad in de s
...................
Stad Gent ⎮ Milieudienst ⎮ Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen ⎮©2013 Driepikkelstraat 32 ⎮ 9030 Mariakerke ⎮ ( 09 226 15 01 ⎮ 7
[email protected] groen tad in de s
