Schoner water in sloten en plassen Maatregelen voor een betere waterkwaliteit
We leven in een land vol water. Daar genieten we van. We zwemmen, vissen, besproeien de tuin, varen in bootjes en waarderen het uitzicht over water. Soms hebben we last van het water. Bijvoorbeeld als er teveel regen in korte tijd valt, waardoor de straten blank staan. Of als het water in onze omgeving vervuild is of stinkt. In een dicht bevolkt land als Nederland moeten we ervoor zorgen dat er voldoende ruimte is voor water én dat het water in onze omgeving schoon genoeg is. Over die zorg voor schoon water gaat deze brochure. Want schoon water in onze leefomgeving is niet vanzelfsprekend. Daar moeten we wel wat voor doen!
Er is al veel bereikt In de jaren zeventig van de vorige eeuw was de kwaliteit van het water om ons heen ronduit slecht. Sindsdien is er al veel verbeterd. Er zijn regels gekomen voor het lozen van afvalwater, gemeenten hebben hun rioolstelsels verbeterd en het waterschap heeft meer en betere rioolwaterzuiveringsinstallaties gebouwd. Daarnaast is er gewerkt aan de inrichting van de waterpartijen om ons heen. Als
We zijn er nog niet
je namelijk een aantrekkelijke omgeving voor planten en dieren creëert, ontstaat er een evenwichtig leefmilieu.
Nog steeds zitten er te veel schadelijke stoffen in het water
En dat komt de waterkwaliteit ten goede.
om ons heen. Niet alleen in Nederland; in de andere landen van Europa is dat net zo. Een Europese wet, de Kaderrichtlijn Water, verplicht nu de Europese landen maatregelen te treffen voor een betere waterkwaliteit. Daarbij moeten deze landen samenwerken, want water houdt zich niet aan landsgrenzen. Als een land niet meewerkt, heeft dat gevolgen voor de landen eromheen. Omgekeerd heeft elk land natuurlijk ook profijt van de maatregelen van de buurlanden. Overigens combineren we de maatregelen voor schoner water meestal met maatregelen die we treffen om meer ruimte voor water te creëren. Zo slaan we twee vliegen in één klap.
Samen werken aan water In Nederland werken het Rijk, de provincies, de gemeenten en de waterschappen samen aan de verbetering van de waterkwaliteit. Ook agrariërs en milieuorganisaties denken en werken mee. Voorbeelden van concrete maatregelen treft u aan in deze folder. Misschien krijgt u er in uw omgeving mee te maken. Daarnaast kunt u zelf uw steentje bijdragen door op een verantwoorde manier met het water in uw buurt om te gaan. Hoe? Dat vindt u verderop in deze folder.
Evenwichtige natuur en schoner water gaan hand in hand Veel maatregelen voor schoner water zijn erop gericht om gevarieerde planten- en dierensoorten in het water te krijgen. Waarom doen we dat? Sloten met verschillende soorten waterplanten vormen een aantrekkelijk leefgebied voor allerlei kleine waterbeestjes en vissen. Samen zorgen die planten en dieren voor een gezond leefmilieu in die sloot, waarbij voedselaanbod en -verbruik met elkaar in evenwicht zijn. Dit komt de waterkwaliteit ten goede. Voorbeelden van zulke maatregelen zijn:
Natuurvriendelijke oevers aanleggen Natuurvriendelijke oevers zijn flauw glooiende oevers. Op zulke geleidelijke overgangen van land naar water groeien allerlei oever- en waterplanten. Deze trekken verschillende waterbeestjes en vissen aan. Een perfecte plek voor een goede waterkwaliteit.
Sloten natuurvriendelijke onderhouden Sloten moeten van tijd tot tijd ontdaan worden van waterplanten, anders groeit de sloot dicht en kan het water niet goed stromen. Maar daarmee verstoren we wel het leefmilieu. Tegenwoordig laten we steeds vaker een gedeelte van de begroeiing staan. Dit heeft een gunstig effect op het leven in en rond het water.
Vispassages maken We willen veel verschillende vissoorten in de sloten. Dus moeten we ervoor zorgen dat de vissen zich kunnen verplaatsen; om zich voort te planten en om voedselrijke gebieden te bereiken. Stuwen en gemalen, die nodig zijn voor het waterbeheer, vormen daarbij grote hindernissen. Een vispassage kan het probleem oplossen, bijvoorbeeld een vistrap. Naast de stuw of het gemaal worden dan stenen neergelegd in de vorm van langgerekte traptreden. Vissen kunnen dan stap voor stap tegen de stroom in zwemmen en de stuw passeren. Hierdoor wordt hun leefgebied groter.
Baggeren In sloten, singels en grachten ontstaat na verloop van tijd een dikke laag bagger op de bodem. Dat is een opeenhoping van plantenresten, modder en gevallen blad. Ongeveer ééns in de 15 jaar verwijderen we die laag bagger. Hierdoor ontstaat niet alleen meer ruimte voor water maar ook een schonere leefomgeving voor plant en dier.
Minder vies afvalwater
Verbeteren afvoer rioolwater Als het heel hard regent, is het riool niet groot genoeg om
Een mens verbruikt water; daar valt niet aan te ontkomen.
al het regenwater samen met het vieze afvalwater naar
Maar we kunnen er wel voor zorgen dat ons afvalwater het
de zuivering af te voeren. Het riool loopt als het ware over.
milieu niet méér belast dan nodig is. Om dit te bereiken
Het gevolg is dat ongezuiverd rioolwater via een soort
nemen gemeenten en waterschap maatregelen:
nooduitlaatkleppen, overstorten genoemd, in sloten stroomt. Dat is natuurlijk rampzalig voor de kwaliteit
Onkruid bestrijden zonder gif
van het water in die sloten. Maatregelen om dit te
Chemische stoffen zijn beruchte watervervuilers.
voorkomen zijn :
Dat is de reden waarom veel gemeenten onkruid niet meer met chemische bestrijdingsmiddelen te lijf gaan,
Regenwater afkoppelen
maar milieuvriendelijke methoden toepassen.
Hoe minder regenwater
Bijvoorbeeld door onkruid langs openbare wegen weg
in het riool, hoe beter.
te stomen, te borstelen of te branden.
Dan blijft er voldoende ruimte over om het vieze afvalwater af te voeren naar de zuivering. Regenwater dat terechtkomt op daken of wegen leiden we daarom liever via regenpijpen en goten rechtstreeks naar vijvers of plassen. Het wordt als het ware ‘afgekoppeld’ van de normale afvoer via het riool.
Rioolwaterzuiveringen verbeteren Vuil water komt in het riool terecht en gaat naar een rioolwaterzuivering om weer schoon gemaakt te worden. Het water dat de zuivering verlaat, is redelijk schoon, maar het kan nog beter. De komende jaren verbetert het waterschap zes rioolwaterzuiveringen in het rivierengebied. Daardoor komen er minder fosfaten en stikstof in de natuur terecht.
aanleg van een bergbezinkbassin onder een weg
Bergbezinkbassins bouwen Een bergbezinkbassin is een grote, ondergrondse bak waarin tijdelijk overtollig rioolwater wordt bewaard, bijvoorbeeld bij hevige regen. Als er weer voldoende ruimte is in het riool, wordt het water alsnog afgevoerd. Overstorten zijn dan niet nodig en het oppervlaktewater raakt niet vervuild met rioolwater.
Zuiveringsmoerassen aanleggen Op de plaatsen waar de kans bestaat dat toch behoorlijk vuil water in rivieren of sloten terechtkomt, worden zuiveringsmoerassen aangelegd. Hier groeien moerasplanten die een gunstig klimaat bieden voor bacteriën. Deze zetten afvalstoffen uit het water om in voedingsstoffen. Zo wordt het water op een natuurlijke manier gezuiverd.
Maatregelen door agrariërs en andere ondernemers Ook bedrijven dragen hun steentje bij. Belangrijk is om ervoor te zorgen dat er niet te veel schadelijke stoffen in het afvalwater terecht komen. Agrariërs, bijvoorbeeld, doen al veel om te voorkomen dat meststoffen of bestrijdingsmiddelen in het slootwater terecht komen. Maar extra maatregelen zijn nog nodig. Voor agrariërs is een apart overzicht met mogelijke maatregelen gemaakt. Dit is op te vragen bij Waterschap Rivierenland.
Wat kunt u zelf doen voor schoner water? Veel van de maatregen voor schoner water die in deze folder genoemd worden, worden uitgevoerd door het waterschap of de gemeenten. Maar wat kunt u zelf doen?
Let op met wat u door het riool spoelt Al het afvalwater dat uit huizen of bedrijven komt, gaat naar een rioolwaterzuivering om schoongemaakt te dan nodig is. Schadelijke stoffen en vezeldoekjes horen
Woont u in een wijk met een gescheiden rioolstelstel? Spoel dan geen sop op straat weg.
niet thuis in het riool.
Veel nieuwere wijken hebben een gescheiden rioolstelstel.
worden. Maar we moeten dat water niet viezer maken
Dat betekent dat het vuile afvalwater via een ander buizenstelstel afgevoerd wordt dan het regenwater. Afvalwater gaat naar de zuivering. Regenwater hoeft niet naar de zuivering. Dat kan rechtstreeks naar sloten en vijvers in de buurt. Bewoners moeten daar wel rekening mee houden. Zo is het bijvoorbeeld niet goed als er schoonmaakmiddelen samen met het regenwater in de sloten terecht komen. Gooi uw emmer sop dus niet op straat leeg, maar in de gootsteen of de wc.
Geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken Voor het bestrijden van onkruid zijn diverse bestrijdingsmiddelen te koop. Maar deze middelen komen, samen met regenwater, ook in het water in uw omgeving terecht. En u kunt zich voorstellen dat de dieren en planten in de sloot daar dood van gaan, net als het onkruid in uw tuin. Zoek daarom naar een andere methode om onkruid te bestrijden. Trek het met wortel en al uit of snijd het weg.
Waterschap Rivierenland Postbus 599 4000 AN Tiel Telefoon (0344) 649 090 www.waterschaprivierenland.nl Deze brochure is mede mogelijk gemaakt door de Provincie Gelderland.
Werken aan schoner water,
Niet teveel brood aan de eenden voeren Eenden voeren is leuk. Maar voer ze niet meer brood dan ze lusten. Want als er brood in het water achter blijft, wordt het water troebel en vies en gaat het stinken. Het is dan geen goede leefomgeving meer voor planten en dieren.
Vissen niet bijvoeren Veel hengelaars vergroten graag hun kans op visvangst door lokaas in het water te gooien. Dat kan best. Maar ook hier geldt: niet teveel voedsel in het water gooien. Te veel voedsel maakt het water vies en verpest het leefmilieu van de dieren en planten die er leven.
Tekst: Waterschap Rivierenland | Fotografie: Wim Vink, Waterschap Rivierenland Ontwerp: Het Lab Rivierenland grafisch ontwerpers BNO, Arnhem | Druk: de Rijn, Velp | december 2007 Tekst: Waterschap | Fotografie: Waterschap Rivierenland | Vormgeving: Het Lab grafisch ontwerpers BNO, Arnhem | Druk: Thieme, Nijmegen
een schone taak voor ons allemaal
