Vlaams bevolkingsonderzoek: + iFOBT St. Andriesziekenhuis Tielt Dr. S. De Coninck Mede namens: Dr. J. Beyls Dr. C. Baertsoen E. Rysman
Dienst interne gastro-entero 24/11/2015
Darmkanker = gezondheidsprobleem! • 3de meest voorkomende kanker bij mannen: 13% • Prostaat (27%), Long (16%)
• 2de meest voorkomende kanker bij vrouwen: 13% • Borst (35%)
• Europa: • 400 000 nieuwe gevallen van darmkanker/jaar
• België: • 7 500 nieuwe gevallen van darmkanker/jaar
• Vlaanderen: • 4 250 nieuwe gevallen darmkanker/jaar • 1 800 sterfgevallen darmkanker/jaar • Huisarts: 1 nieuwe CRC per 4 - 5 j
Ontwikkeling van poliep tot tumor = Adenoma - Carcinoma sequens = moment om te screenen!
Screeningsmethoden • Opsporen CRC* • Stoelgangstesten • gFOBT • iFOBT
• Opsporen CRC en poliepen • Sigmoidoscopie • Coloscopie • Virtuele coloscopie
(*) CRC = colorectaal carcinoom
Vlaams bevolkingsonderzoek CRC • Vanaf 1 oktober 2013 • Gebaseerd op • Internationale aanbevelingen • O.a. Europese Raad (2003)
• Piloot prov. Antwerpen (‘08-’11)
• Screening 56 - t.e.m. 74-jarige Vlamingen • later 50 - 55j ?
• Gewoon risico (o.a. klachtenvrij)
Vlaams bevolkingsonderzoek CRC • iFOBT om de 2 jaar • Test per post naar patiënt • incl. info, borsteltje voor staalafname, voorgefrankeerde enveloppe
• Patiënt zelf staal nemen thuis naar 1 centraal labo opsturen • Procedure = gratis IFOBT en analyse
Vlaams bevolkingsonderzoek CRC • Resultaat < 2 weken • Naar patiënt én naar huisarts
• I.g.v. iFOBT + bespreking met huisarts coloscopie • Aan gebruikelijke tarief binnen de ziekteverzekering
• Doel: 400 sterfgevallen Vlaanderen/j voorkomen
Vlaams bevolkingsonderzoek CRC • Gespreid over periode van 2 jaar • 2013: die 66, 68, 70, 72 en 74 jaar worden • 2014: die dan 66, 68, 70, 72 en 74 jaar worden + 56, 58, 60, 62 en 64 jarigen (uitnodiging rond hun verjaardag)
• 2015: herhalen scenario 2014 etc …
• Eind 2015: 56- t.e.m. 74-jarigen (eerste maal) volledig aan bod • Later beslissing: 50- tem 55-jarigen ?
Resultaten regio Sint Andriesziekenhuis Tielt ?
ARTS
Aantal iFOBT colo’s uitgevoerd per arts
Totaal = 300
Start iFOBT colo SAT: 22/11/2013 – tem 30/09/2015 = 22 maanden
WOONPLAATS Aantal iFOBT colo’s per woonplaats
Totaal = 300
Bevolkingsonderzoek darmkanker (t.e.m. 30/09/2015)
Start iFOBT colo SAT: 22/11/2013 – tem 30/09/2015 = 22 maanden Percentages en gemiddelden zijn telkens berekend op àlle gegevens die beschikbaar zijn op de vermelde datum
Cijfers 2013 nationaal: 248 970 uitgenodigd 43% deelname 9,3% testen positief 77% (18 793) kanker of voorstadium 10% (1 900) ontwikkelde darmkanker of vergevorderde poliep
POSITIEVE IFOBT
negatieve coloscopie 23,7% (71 patiënten)
positieve iFOBT (n = 300)
enkel benigne poliepen 64,3% (193 patiënten) positieve coloscopie 76,3% (229 patiënten) carcinoom 12,0% (36 patiënten)
POLIEPEN
Bornem, TVG, 201571, 18, 1189-1194
POLIEPEN Aantal iFOBT colo’s waarbij poliepen gevonden Poliepen
Aantal colo’s n = 300 (%)
Geen poliepen Poliepen Enkel benigne poliepen
75 (25,0%) 225 (75,0%) 193 (64,3%)
APO poliepen APO poliepen Benign Ernstige dysplasie In situ adenoca Invasief adenoca
Aantal colo’s n = 225 (%) 180 (80,0%) 26 (11,6%) 11 (4,9%) 8 (3,6%)
Aantal poliepen Aantal poliepen 1 2 3 ≥4
Aantal colo’s n = 225 (%) 68 (30,2%) 43 (19,1%) 32 (14,2%) 82 (36,4%)
Locatie poliepen Locatie poliepen Proximaal Distaal Beide
Aantal colo’s n = 225 (%) 32 (14,2%) 86 (38,2%) 107 (47,6%)
(“benigne” = hyperplastische poliep + tubulair/tubulovilleus adenoom met lichte en matige dysplasie)
9x bijkomende resectie uitgevoerd bij poliep met APO = benigne/ernstige dysplasie 5/9 toch carcinoom gevonden (4x intramucosaal, 1x invasief)
“advanced adenoma” = high grade dysplasia or > 1 cm or villous component
CARCINOOM Locatie
Aantal in situ adenoca 5,0% (15 patiënten)
carcinoom 12,0% (36 patiënten)
invasief adenoca 6,7% (20 patiënten) neuro-endocrien ca 0,3% (1 patiënt)
TNM-stadium TNM-stadium 0 I II III IV
(T0 of CIS) (T1/T2, N0, M0) (T3/T4, N0, M0) (elke T, N1/N2, M0) (elke T, elke N, M1)
Aantal carcinomen n = 36 (%) 15 (42%) 13 (36%) 2 (6%) 5 (14%) 1 (3%)
Locatie
Aantal carcinomen n = 36 (%)
rectum
9 (25%)
rectosigmoid
4 (11%)
sigmoid
19 (53%)
ascendens
1 (3%)
caecum
3 (8%)
Aantal iFOBT colo’s volgens familiale/persoonlijke belasting Belasting positieve coloscopie carcinoom
belast (n = 77) 83,1% 14,3%
niet belast (n = 160) 76,3% 11,3%
? (n = 63) 68,3% 11,1%
(Belast = familiale belasting voor en/of persoonlijke voorgeschiedenis van darmpoliepen of -tumor)
Aantal iFOBT colo’s volgens geslacht Geslacht positieve coloscopie carcinoom
man (n = 186) 84,4% 13,4%
vrouw (n = 114) 63,2% 9,6%
Aantal iFOBT colo’s volgens leeftijd Leeftijd positieve coloscopie carcinoom
55-60 (n = 36) 80,6% 8,3%
60-65 (n = 72) 73,6% 13,9%
65-70 (n = 80) 82,5% 11,3%
70-75 (n = 108) 73,1% 13,0%
75-80 (n = 4) 50,0% 0,0%
Ferriprieve anemie, vermagering …
POSITIEVE iFOBT
“NEGATIEVE COLO”
Oorzaken Dikke darm: - Crohn - Colitis - Diverticulose/-itis - Angiodysplasie - Angiomata - Varices Anus: - Hemorroïden - Fissuur Slokdarm/maag/dunne darm: - Oesofagitis - Gastritis - Bulbitis - Hernia hiatalis - Erosies - Ulceraties
Totaal = 300
Medicatie: - Salicylaten - NSAID - (Psychofarmaca) - (Diclofenac)
Vals positief: - Tandvleesbloeding - Post transrectale echografie prostaat - Anaal kwetsuurtje? - (Niets vermeld)
SAT 2015
Bornem 2015
Steekproef Antwerpen – 2013/14
Proefproject Antwerpen - 2008
Aantal coloscopies
300
200
146
318
Man/vrouw
62 % - 38 %
60,5 % - 39,5 %
Leeftijd
56 – 74 j (4 > 75 j)
56 – 74 j
Gem. leeftijd
66,8 j
67,5 j
VG persoonlijk poliepen
(oorspr. groep: 41.8 % – 46.8 %) 66 – 76 j
50 – 74 j
2,5 %
“0 %”
27,4 % (14,5 - 10,3 2,6) v.d. bevraagden
“0 %”
25,7 % v.d. bevraagden
VG familiaal (1e-2e-3e) CA IBD (CU)
?
1,5 %
Afwijkende coloscopie
76,3 %
72,5 %
Poliepen
64,3 %
69,5 %
64 %
64,8 %
AdenoCA
12 %
9,5 %
9%
5,7 %
In situ adenoCA
5%
2,5 %
Invasief adenoCA
6,7 %
7%
Andere tumor
0,3 % (1 pat. NET)
0%
70,4 %
Jaarrapport Centrum voor Kankeropsporing - na 1 jaar bevolkingsonderzoek • Participatiegraad = 48,7 % • Vóór herinnering: 37,3 % • Na herinnering: 11,4 % • West-Vlaanderen: 46,8 %
• Positieve iFOBT (> 75 ng/ml) = 10,1 %
Vlaamse screeningsprogramma’s – GZ economie • = Dikdarmkanker, borstkanker, baarmoederhalskanker • Investering Vlaanderen: 125 miljoen euro over 20j • Dikdarmkanker • Borstkanker • Baarmoederhalskanker
58 miljoen 54 miljoen 13 miljoen
• Vermeden sterfgevallen over 20j (= 10.700)(= 69.000 gezonde levensj.): • Dikdarmkanker • Borstkanker • Baarmoederhalskanker
6300 1300 3100
• Kosten/baten: kost per kwaliteitsvol levensjaar = ICER (investering) • • • •
Algemeen: mag tot 35.000 euro/kwaliteitsvol levensjaar bedragen Dikdarmkanker 3.000 euro Borstkanker 23.000 euro Baarmoederhalskanker 15.000 euro Lieven Annemans (Ugent) + Koen Putman (VUB) - 2015
“Take home message” • Bijna 50 % van de uitgenodigden doen mee ! • “Correcte” deelnemer: 10 % heeft een afwijkend IFOBT resultaat • Pilootproject Antwerpen: +/- 5 % kans op + IFOBT • Verkl.: oudere leeftijdscategorieën
• iFOBT +: hoge voorspellende waarde
• 70 – 75 % afwijking = colonpoliep e/o tumor • 25 % “advanced adenoom” • 10 % tumor (6 % bij pilootproject Antwerpen – jongere populatie, geen bias familiale of pers. ‘belasting’)
• Correcte indicaties iFOBT !
• Familiale – persoonlijke antecedenten poliepen / CA • Alarmsymptomen • = ook van belang voor kwaliteit screeningsprogramma
Bedankt voor uw medewerking ! … en aandacht vanavond!
