Het Zorgpad COPD Geert Tits Valérie Van Damme Sofie Sint-Andriesziekenhuis Tielt
Overzicht • Ontstaan • Definitie • Stappenplan
Ontstaan • Naar analogie zorgtraject “diabetes mellitus” en “nierinsufficientie” ! Geen zorgtraject, enkel zorgpad Geen financiering • Doel: betere zorg voor COPD-patiënten door multidisciplinaire samenwerking
Doel: betere zorg door multidisciplinaire samenwerking • 1. Zo vroeg mogelijke opsporing van COPDpatienten in 1ste lijn • 2. Goede en gestroomlijnde samenwerking tussen – verschillende lijnen – medische en paramedische disciplines
• 3. Op lange termijn vertraging van het ziekte proces
Ontstaan • Werkgroep: afvaardiging van 5 huisartsenkringen en pneumologen van 6 ziekenhuizen • Document opgesteld door 2 pneumologen, 2 huisartsen en de zorgtrajectpromotor • Dit document werd getoetst aan de Westvlaamse Apothekersvereniging en aan enkele kinesitherapeuten
Ontstaan: 5 Huisartsenkringen • • • • •
Midden West-Vlaanderen Ijzerstreek en Westkust ‘t Oosten van West-Vlaanderen Westhoek Izegem, Ingelmunster en Lendelede
Ontstaan: 6 Ziekenhuizen • • • • • •
AZ Delta Roeselare Jan Yperman Ziekenhuis Ieper Sint Jozefkliniek Izegem Sint Andries Ziekenhuis Tielt AZ Sint Augustinus Veurne De Kei Oostduinkerke
Definitie van COPD = vermijdbare en behandelbare aandoening die zich kenmerkt door een progressieve en onomkeerbare luchtwegvernauwing ten gevolg van een abnormale inflammatoire reactie op de inhalatie van toxische partikels
Definitie van COPD = vermijdbare en behandelbare aandoening die zich kenmerkt door een progressieve en onomkeerbare luchtwegvernauwing
Opsporen met spirometrie Verlaagde Tiffeneau-index Geen significante toename van FEV1 na bronchodilatatie ten gevolg van een abnormale inflammatoire reactie op de inhalatie van toxische
partikels Anamnese
S T A P P E N P L A N
S T A P P E N P L A N
Stappenplan • Screening
Stappenplan • Spirometrie
Stappenplan • Resultaat spirometrie
Inclusie in zorgpad zo COPD
Uitvoering van spirometrie /flow-volume curve Steeds vooraf parameters inbrengen : Geslacht Leeftijd Lengte Ras ( gewicht ) Uitvoering :
Spirometrie Weerhoud de volgende waarden :
PEF : de piekstroom
FVC : de geforceerde vitale capaciteit
FEV1 : één seconde waarde
FEV1 / FVC ( Tiffeneau-index )
MEF75% (FEF25%), MEF50% (FEF50%), MEF25% (FEF75%),
Vorm van flow / volume curve
Flow-volume curve : inspiratoire / expiratoire curve
Normaal waarden : - FEV1 : 80 % - FEV1 / FVC : 75 – 85 % - < 70 % licht obstructief - < 60 % matig obstructief - < 50 % ernstig obstructief - > 80 – 85 % restrictief
Definitie van obstructieve, restrictieve en gemengde ventilatoire stoornissen obstructie
restrictie
FEV1 FVC
of normaal
FEV1/FVC
TLC
normaal of
normaal of
gemengd
Flow-volume curve : astma , COPD
Flow-volume curve: restrictief longlijden
Flow-volume curve : onvoldoende medewerking of spierzwakte
Voorbeelden van goede sub-optimale flowvolumecurves Optimale curve
Aarzelende start
Geen maximale expiratie bij start
Te vroeg afbreken van poging
Oscillaties zoals gezien bij bovensteluchtwegproblematiek
Curve met ‘schouder’
Reversibiliteits test Kortwerkende B-mimeticum geven en na 15 à 20 min nieuwe FEV1 meten Drempel : + 12 % ( en + 200 ml ) Geen reversibiliteit , sluit astma NIET uit ( Histamine-test ) Vooraf medicatie stoppen of reversibiliteit onder therapie Kortwerkend B : 6 uur vooraf stop
Kortwerkende anticholinergicum : 8 uur vooraf Langwerkend B-mimeticum , slow release theof langwerkend
anticholinergicum : 12 à 24 uur vooraf stop
Centrale rol van huisarts in COPD zorgpad • Huisarts verwijst door naar pneumoloog voor bevestiging diagnose en voor verder onderzoek. • Huisarts verwijst door naar paramedici. • Huisarts houdt bij opvolgconsultaties klinische parameters bij zoals - Aantal exacerbaties - Therapietrouw - Klinisch verloop
S T A P P E N P L A N
S T A P P E N P L A N
F E V 1 < 50%
F E V 1 > 50%
Stappenplan • Groep A en B
(Bewegingstherapie)
Stappenplan • Groep C en D
Stappenplan: kinesitherapie • Kinesitherapie vanaf groep B: – Groep B: bewegingsadvies – Groep C en D: respiratoire revalidatie – E en F pathologie
Respiratoire Revalidatie: Doel? • 1. ademhaling verbeteren • 2. weg van de sedentaire levensstijl • 3. conditie verbeteren
AH verbeteren • Mucustransport • Juiste AH-techniek aanleren – Geen tapotage – Autogene drainage
• Aanleren huffen • Voorovergebogen houding bij ademnood – Steunname op de onderlaag, schouderelevatie – Uitademen met getuite lippen
Sendentaire levensstijl • • • •
Doorbreken van vicieuze cirkel Motiveren zelf iets te doen Echtgeno(o)t(e), familie bijsturen Praktische tips vb. meest nodige op werkhoogte, traplopen, wassen en aankleden in zit • Gebruik van rollator
Conditie verbeteren • AH-spieren én perifere spieren zijn verzwakt • Max. inspanningproef, 6MWT, 4-cepskracht, ademspierkracht • Revalidatieschema, continu aanpasbaar – Duurtraining of interval – Fietsen, loopband, step up, armergometrie, legpress – Al dan niet met O2 – HF, saturatie, borgscore
• Thuissituatie – Pedalofiets – Rolator – Armoefeningen ev. met gewichtje
Effect • 70m winst bij 6MWT • Mobiliteit • Het lukt me opnieuw om… • Vermindering van aantal dagen opname in het ziekenhuis • Zo aansluitend aan een exacerbatie opgestart, minder kans op heropname
Stappenplan: educatie • Educatie – taak van elke zorgverlener die met patient in contact komt – Wat is COPD? Hoe ontstaat het? – Wat doe je eraan? • Hoe gebruik je je puffer correct? • Belang van beweging. • Belang van gezonde voeding.
…
Hulpmiddel: educatiefiches!
Stappenplan: educatie • Educatie door apotheker - Gebruik van de puffer en meegeven van info (via demonstratie en patientenfolder) - Bijwerkingen en interacties bekijken - Opvolgen van therapietrouw - Verwittigen van de huisarts bij problemen
Op voorschrift vermelden dat educatie noodzakelijk is.
S T A P P E N P L A N
S T A P P E N P L A N
Stappenplan • Sneller door verwijzen naar pneumoloog – BMI<21 – Onbedoeld gewichtsverlies (>5% in 1 maand of >10% in 6 maanden) – 2 of meer exacerbaties per jaar – Snelle achteruitgang van de longfunctie – Relevante comorbiditeit – Ernstige dyspnoe – Bij saturatie < 92% buiten exacerbatie – Hemoptoe
Stappenplan • Enkele tips – Botdensitometrie bij laag BMI en laag FEV1 bij groep C en D – EKG bij elke initiele diagnose – Dietetiek bij BMI <21 en >30 of gewichtsverlies > 10% op 6 maanden – Kinesitherapie: Overweeg E-pathologie indien 2xFEV1 < 60% – Educatie: Valkuilen in inhalatietherapie
Besluit • Overzicht van zorgpad COPD – Screening – Multidisciplinariteit – Educatie
• Behandeling van COPD werd niet uitvoerig besproken
Vragen of opmerkingen?