12-0230
VISIE OP LEIDERSCHAP VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN
12_0230 leiderschap.indd 3
17-04-2012 14:05:48
BETREFT: VISIE OP LEIDERSCHAP VAN DE HG Waarom een HG visie op leiderschap? Binnen de HG ontbreekt tot nu toe een expliciete visie op leiderschap terwijl er in Koers op Kwaliteit (KoK) wel verwachtingen uitgesproken worden ten aanzien van onze managers. Effectief en inspirerend leiderschap draagt bij aan het realiseren van onze HG ambities, hoge medewerkertevredenheid en een goede positie op de arbeidsmarkt. Dus reden genoeg om de visie op leiderschap expliciet te maken.
Onderstaande HG-visie op leiderschap is tot stand gekomen op basis van dialoogsessies met CvB leden en huidige leidinggevenden binnen de HG, onderzoeken naar effectief leiderschap en literatuur m.b.t. leiderschapsopvattingen. [Bronvermeldingen en linken naar artikelen zijn opgenomen aan het einde van dit document.]
2 12_0230 leiderschap.indd 4
17-04-2012 14:05:48
CITAAT UIT: KOERS OP KWALITEIT (KOK)
“Managers inspireren en ondersteunen medewerkers en spreken hen aan op de eigen bijdrage in hun ontwikkeling. Aandacht voor en sturing op de individuele ontwikkeling én teamontwikkeling is een cruciale activiteit van het management. Aandacht voor individuele kwaliteiten en behoeften, rekening houdend met verschillende situaties waarin medewerkers zich bevinden….” vraagt van de leidinggevende leiderschapskwaliteiten. “de leidinggevende gedraagt zich zo dat goed werkgeverschap wordt uitgedragen en de waarden van de HG komen tot uiting in het gedrag van elke leidinggevende”. 3 12_0230 leiderschap.indd 5
17-04-2012 14:05:48
Een visualisatie van de toekomst! Over goed leiderschap wordt veel gezegd en geschreven en natuurlijk lopen de meningen uiteen. Waar gaat het in essentie om binnen onze HG? We hebben een maatschappelijke opdracht om doelen te realiseren en daarvoor hebben we mensen nodig die elke dag weer uitgedaagd worden om hun bijdrage te leveren. Zakelijke en menselijke belangen dus! Ondanks de vele uiteenlopende opvattingen over management en leiderschap, is er verrassend genoeg bij de huidige leidinggevenden binnen de HG wel een beeld hoe de nabije toekomst eruit ziet wanneer goed leiderschap gerealiseerd is. Dus starten we dit visiedocument met het eindbeeld voor ogen!
4 12_0230 leiderschap.indd 6
17-04-2012 14:05:48
Effectief management en inspirerend leiderschap binnen de HG leidt tot: ● intrinsiek gemotiveerde HG medewerkers* die er bewust voor kiezen om in deze hogeschool te willen werken in het onderwijs & onderzoek of vanuit een staf/dienst zijn/haar bijdrage wil leveren aan het primaire proces; ● medewerkers die zich kunnen vinden in de HG- koers, hun eigen bijdrage in het geheel zien en deze bijdrage graag leveren; ● medewerkers die handelen naar de waarden van de HG; ● medewerkers die werken vanuit hun passie; ● medewerkers die betrokken en trots zijn op hun werk; ● transparantheid in handelen op alle niveaus binnen de organisatie; ● meer dialoog en minder conflicten; ● medewerkers die professioneel feedback geven en ontvangen en gericht zijn op professionele ontwikkeling van onderwijs & onderzoek en gedreven zijn om constante verbeteringen te realiseren; ● medewerkers die verantwoordelijkheid nemen en het gewoon vinden om verantwoording af te leggen binnen de eigen professionele ruimte; ● een professionele cultuur waar ambities worden gerealiseerd en menselijke belangen zorgvuldig worden gewogen. [*medewerkers: zijn zowel leidinggevenden als niet-leidinggevenden]
12_0230 leiderschap.indd 7
Onderscheid in management & leiderschap. Binnen de HG is leiding geven toebedeeld aan CvB, deans, teamleiders, directeuren en afdelingshoofden en is ingebed in een verticale hiërarchische machtstructuur van de school, stafafdeling of dienst. Doch deze verticale ordening is niet toereikend voor de huidige ontwikkelingen binnen de HG. Binnen de kenniscentra, geordend als netwerkorganisaties, zijn de horizontale inrichtingsprincipes van toepassing. Lectoren hebben geen hiërarchische managementverantwoordelijkheden doch zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor onderzoek. Binnen de onderwijsorganisatie zijn het de hogeschooldocenten die inhoudelijk leiding geven aan docenten, zonder hiërarchische managementbevoegdheden. De noodzaak om onderscheid te maken tussen management en leiderschap is daarmee van toegevoegde waarde.
5 17-04-2012 14:05:48
Management is het beheersmatige deel van het
Leiderschap is het aspect dat uitgaat van de
leidinggeven binnen onze organisatie en is gericht
persoonlijke kracht van degene die de (functioneel
op het formuleren van beleidsplannen/-doelen, en
georiënteerde) leiderschapsfunctie uitoefent, werkt
het sturen op resultaten. Budgetteren, plannen,
horizontaal en is primair op waardeschepping
organiseren, bewaken van gestelde kaders,
georiënteerd. De leider zorgt ervoor dat de
personeel inzetten op kwaliteiten en verantwoording
organisatie zich betekenisvol ontwikkelt doordat
afleggen aan de naast hogere leidinggevende
de functioneel leidinggevende met zijn collega-
zijn de belangrijkste werkzaamheden. De
medewerkers het gesprek aangaat over de wijze
leidinggevende heeft met de hiërarchische
waarop én de kwaliteit waarmee werkzaamheden
verantwoordelijkheid ook de bevoegdheid om bij
gedaan worden. Leidinggevenden én medewerkers
te sturen en/of in te grijpen indien dit nodig is.
begeven zich in de horizontale ruimte en gaan de
Management werkt vooral in de verticale ruimte:
dialoog aan met elkaar met als doel om nieuwe
top-down en bottom up. De verticale ruimte is
ideeën en werkwijzen te genereren die passend zijn
voor elke manager gedefinieerd en vastgelegd
bij de ambities die gerealiseerd moeten worden.
in het functiegebouw én in een management-
Inspireren en coachen zijn de termen die bij
overeenkomst (MO) met de naast hogere
horizontaal leiderschap passend zijn.
leidinggevende.
6 12_0230 leiderschap.indd 8
17-04-2012 14:05:49
Binnen de HG vragen we van elke officieel benoemde leidinggevende (dean, directeur, teamleider, afdelingshoofd) dat zij manager én leider zijn. De balans vinden tussen managen en leiderschap tonen is een constante uitdaging voor elke leidinggevende binnen onze organisatie. Van lectoren, senior onderzoekers en hogeschooldocenten wordt inhoudelijk leiderschap gevraagd. Zij sturen op basis van inhoud docenten/onderzoekers aan. Lectoren, senior onderzoekers en hogeschooldocenten hebben mandaat om te sturen op inhoud daar waar dit is overeengekomen met de hiërarchisch leidinggevenden van docenten en/ of onderzoekers. Lectoren, senior onderzoekers en hogeschooldocenten hebben geen hiërarchische managementbevoegdheden binnen de organisatie. HG Visie op management & leiderschap: Effectief en inspirerend leiderschap maakt het verschil tussen succes en falen. Goed leiderschap draagt de maatschappelijke betekenis van de HG aan haar medewerkers uit en stuurt op de professionele bijdrage van elke medewerker. Dit vraagt van elke leidinggevende authenticiteit en waarde-gestuurd werken. Leiderschap raakt de hele organisatie en vooral de mensen binnen de organisatie!
1. Maatschappelijke betekenis Elke HG-leidinggevende voelt zich verbonden met de kernprocessen en de context van onze organisatie en wil deze maatschappelijke betekenis geven. De leidinggevende binnen de HG realiseert zich dat de studenten van nu over 15-20 jaar de leiders zijn in onze toekomstige samenleving. Leidinggevenden kunnen over de HG-grenzen heen kijken en zich verbinden met het maatschappelijke belang van verantwoord opleiden van jonge professionals die toegerust zijn voor de samenleving van morgen. De leiders van nu tonen voorbeeldgedrag aan hun docenten en medewerkers, zodat deze op hun beurt eveneens voorbeeldgedrag tonen aan hun studenten etc. Elke leidinggevende realiseert zich dat wij als hogeschool gefinancierd worden door publieke gelden en er waarde aan hechten dat wij zorgvuldig om gaan met beschikbare budgetten en deze zo verantwoordelijk, doeltreffend en efficiënt mogelijk inzetten. De leidinggevende draagt bovenstaande opvattingen ook expliciet uit naar de medewerker.
7 12_0230 leiderschap.indd 9
17-04-2012 14:05:49
8 12_0230 leiderschap.indd 10
17-04-2012 14:05:49
2. Professionele verantwoordelijkheid van de professional Leidinggevenden binnen de onderwijs- en onderzoeksorganisatie realiseren zich dat zij leiding geven aan hoog opgeleide professionals die hun inhoudelijke expertise willen inzetten ten dienste van de ambities van de HG. Leidinggevenden geven elke medewerker het gevoel dat hij/zij ertoe doet en dragen eraan bij dat deze zich uitgedaagd voelt om een bijdrage te leveren aan het maatschappelijke waarde van onze organisatie. De leidinggevende zorgt voor richting en ruimte voor onze professionals, zodat deze hun kwaliteiten ontwikkelen en hun expertise inzetten ten dienste van het primaire proces. Vanuit ‘good governance’ streeft de HG naar een bedrijfscultuur waarin integriteit een belangrijke gedeelde norm is die tot uiting komt in het gedrag van alle medewerkers. Leidinggevenden zijn cultuurdragers binnen de HG en werken vanuit eigen integriteit aan de gewenste bedrijfscultuur. De leidinggevende stuurt op output op een dusdanige wijze dat iedereen zijn professionele rol en verantwoordelijkheid binnen de eigen professionele ruimte inneemt.
9 12_0230 leiderschap.indd 11
17-04-2012 14:05:49
3. Authenticiteit Authentiek leiderschap is leider zijn in het echt en betrouwbaar handelen vanuit je missie. De basis voor authentiek gedrag zijn de eigen waarden: staan voor dat wat je wilt uitdragen. Onze leidinggevenden werken niet vanuit hun ego en/ of persoonlijk belang. Zij zijn in staat om ‘dienend’ te zijn aan het grotere geheel van onze organisatie en de maatschappelijke opdracht niet uit het oog te verliezen. Dit vraagt om een grote mate van zelfreflectie, zuiver kunnen redeneren, inzicht in eigen drijfveren en dié van medewerkers. Echtheid is een belangrijke eigenschap om organisatieveranderingen te kunnen voorleven aan de medewerkers. Professioneel om kunnen gaan met geven en ontvangen van feedback is een voorwaarde om de dialoog aan te kunnen gaan over gewenste veranderingen op elk niveau binnen de organisatie. Voor de leidinggevende binnen de HG is het in balans zijn tussen dominantie en krachtig enerzijds en warm, gevoelig en vanuit vertrouwen anderzijds een noodzakelijk voorwaarde om een school, team of afdeling te kunnen leiden.
10 12_0230 leiderschap.indd 12
17-04-2012 14:05:50
4. Handelen vanuit de waardenvan de Hanzehogeschool Groningen De leidinggevende draagt de waarden van de Hanzehogeschool Groningen actief uit, nl. individuele ontplooiing; respect en actieve tolerantie; ondernemerschap en verantwoordelijkheid. Om deze waarden te kunnen uitdragen vraagt dit van elke leidinggevende de betekenis van deze Hanzehogeschool Groningen waarden te toetsen aan de eigen waarden. Daar waar individuele en organisatiewaarden elkaars overlap zijn, kunnen deze ten volle worden uitgedragen Leidinggevenden verbinden zich met medewerkers en besteden veel aandacht aan het uitleggen van het ‘waarom’ van een vraagstuk of opdracht in relatie tot de maatschappelijke bijdrage die wij als Hanzehogeschool Groningen hebben. Medewerkers worden gestimuleerd door de leidinggevende om een duidelijke focus te ontwikkelen over het eigen aandeel in relatie tot het grotere geheel. De leidinggevende besteedt voldoende aandacht aan het uitleggen van het waarom van een opdracht of taak, waardoor het belang en de achterliggende betekenis van de opdracht zichtbaar wordt. Het werken vanuit de ’waarom-gedachte’ wordt zichtbaar binnen de Hanzehogeschool Groningen de komende jaren, omdat wij van mening zijn dat juist de dialoog over de waarom-vraag professionals meer intrinsiek motiveert. Elvira Ardon-Visser en Toos van Lent Januari 2012 12_0230 leiderschap.indd 13
11 17-04-2012 14:05:50
Geraadpleegde onderzoeksbronnen en literatuuropvattingen: ● Janka Stoker en Evert de Vos 2005: Onderzoek naar de effectieve manager ● Janka Stoker 2005: Leiderschap verandert ● Jim Collins 2001: Good to Great ● Adriaan Bekman 2006: Horizontaal leiderschap ● B.Blekkingh 2005: Authentiek leiderschap ● M. Weggeman 2007: Leidinggeven aan professionals? Niet doen! ● S.Covey (2004): De 8ste eigenschap ● FilipvandenDriessche/Jef Clement 2006: Leiding geven zonder bevelen, de outputmanager ● Simon Sinek ….: Golden circle benadering: http://www.ted.com/talks/simon_sinek_how_great_leaders_inspire_action.html
Deze leiderschapsbrochure is tot stand gekomen in opdracht van het Stafbureau P&O van de Hanzehogeschool Groningen, in samenwerking met de Academie Minerva, voorjaar 2012.
12-0230
bekijk ook de film over inspirerend leiderschap bij de Hanzehogeschool Groningen.
12_0230 leiderschap.indd 2
17-04-2012 14:05:47
