REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN

HANZEMAG.NL

5 REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN 19e jaargang 11 december 2013

4

GRENZELOOS STUDEREN: TOPSTUDIES EN DROOMSTAGES

HANZE IMPORT EN EXPORT: DE CIJFERS

10

HOW TO MAKE A TYPICALLY DUTCH WINTER DISH

GITARIST DAAN KLEIJN VERHUISDE NAAR NEW YORK

GRENZELOOS 16

2 int

NI HAO, STUDENTEN UND STUDENTINNEN FROM SPAIN ! Boudewijn Otten

4

Illustratie: Daphne Prochowski

Duitsers zijn tuk op een volledige opleiding op de Hanzehogeschool, studenten uit de rest van wereld komen meestal voor een half jaar. Hanzestudenten lopen graag stage in het buitenland, vreemde collegebanken bezetten ze het liefst in het zonnige zuiden.

Duitsers, Duitsers, Duitsers, Chinezen en Oost-Europeanen. Tel ze bij elkaar op en je hebt tachtig procent van de pak ’m beet 1100 buitenlanders die voor langere tijd aan de Hanzehogeschool studeren. De Hanze is al jaren populair bij de oosterburen. ‘Dozenten verfügen über einen internationalen Background und damit garantieren sie einen hohen Standard der beiden Unterrichtssprachen Englisch und Deutsch.’ Zo prijst de Hanze Internationale Betriebswirtschaft aan, de opleiding die één op de drie studenten van de International Business School volgen: driehonderd ‘Studenten und Studentinnen aus aller Welt’.

Uitwisseling en stage 930

588 523

Herkomst buitenlandse studenten in het reguliere onderwijs (Bron: Jaarverslag Hanzehogeschool 2012)

Naar Nederland

Naar het Buitenland

Buitenlandstage

Buitenlandse uitwisselingsstudenten op de Hanze, Hanzestudenten op uitwisseling in het buitenland en Hanzestudenten op buitenlandstage (Bron: Jaarverslag Hanzehogeschool 2012)

132

82

192

os

er ik

a t-E ur op a

30

N

O

Am

ur op

a

32

oo rd -

a

45

oo rd -E

N

Am

er ik

wz La

tij

ns

a Eu ro p

W est -

d-

Eu ro pa

48

Spanje is de populairste bestemming: 99 Hanzestudenten volgt daar een halfjaars programma aan een bevriende universiteit (onder meer in Madrid, Malaga en Almeria).

De overige academies en instituten zijn minder actief met het uitwisselen van studenten. Engineering scoort met 33 uitwisselingsstudenten het hoogst. Het Instituut voor Life Science & Technology en de Academie voor Verpleegkunde hebben slecht één student die dit jaar op uitwisseling gaat.

Uitwisselingsstudenten per instituut (Bron: International Student Office, november 2013)

35 30 25 20 15 10 5 0

En gi Be neer G ez drijf ing on s dh kun eid de So sstu cia d le ies S Fi tu n. di es Ec K o. M unst an en a H gem Fa B cil O- ent R i In ty M ech f te o a Ar ch rma nag n em .B ti en K, etec Ci hn t vie olo le g Te ie Pe ch da ni go Spo e gis rts k t ch u e A die s c Li Ver adem fe p ie Sc lee ien gk ce und & e Te ch n.

Om en nabij duizend studenten van de Hanzehogeschool lopen stage in het buitenland. Waar ze dat doen, hangt af van hun wensen en de inspanningen die zij en hun begeleiders zich getroosten. Recente gegevens over hun stagebestemmingen zijn helaas niet voorhanden. Die zijn er wel over de zogeheten uitwisselingsstudenten (ook wel exchange-studenten genoemd).

85

Zu i

Dit betekent dat de Hanze de laatste jaren méér niet-Duitse studenten naar Groningen heeft gelokt, wat overeenkomt met het doel van een steeds breder uitwaaierende internationalisering. Toch is de populatie lang niet zo mondiaal als de zinsnede ‘aus aller Welt’ suggereert. De studenten komen weliswaar uit alle windstreken van de wereld, maar de hoofdmoot is Europeaan. Driekwart van de buitenlanders die op de Hanzehogeschool studeren, had z’n wiegje in het aloude Avondland staan, zo meldt het laatste jaarverslag van de Hanzehogeschool (2012).

54

International Business School Communicatie & Media Marketing Management

122

2009 62,2 2010 62,0 2011 59,7 2012 57,2 Percentage Duitsers onder buitenlandse studenten (Bron: Jaarverslag Hanzehogeschool 2012)

Uitwisselingsstudenten van IBS, ICM en IMM (Bron: International Student Office, november 2013)

Hanzestudenten op uitwisseling in het buitenland (Bron: Jaarverslag Hanzehogeschool 2012)

Au s-N

Toch daalt het aandeel Duitsers de laatste jaren. Van 62 procent in 2009 tot 57 procent in 2012. De reden daarvoor ligt níet in een groei van het aantal buitenlandse studenten, want dat schommelde in de periode 2009-2012 steevast rond de elfhonderd.

ië-

Azië Oost-Europa Andere landen

Az

Duitsland

Het International Student Office (ISO) van de Hanzehogeschool houdt bij hoeveel studenten ‘op uitwisseling gaan’, dat wil zeggen: een half jaar aan een buitenlandse instelling studeren. Hun plaatsje op de Hanzehogeschool wordt dan ingenomen door een buitenlandse student die in Groningen op uitwisseling gaat. De Hanzehogeschool heeft uitwisselingsovereenkomst met 400 buitenlandse instellingen. In het studiejaar 2013-2014 zullen 499 studenten zes maanden aan één van die instellingen doorbrengen (minder dan de 588 in het topjaar 20122013). Ongeveer de helft van hen pakte z’n koffers eind augustus, de rest reist eind januari af.

In West-Europa zijn de grote drie in trek: Duitsland (32), Groot-Brittannië (29) en Frankrijk (27). In Noord-Europa is Finland koploper met 21 studenten. Het zal weinigen verbazen dat booming China hoog op de lijst staat (28 studenten), maar Thailand en Taiwan (die dit jaar allebei tien Hanzestudenten verwelkomen) zijn in opmars. In Latijns Amerika loop je Hanzestudenten vooral tegen het lijf op de Nederlandse Antillen (elf), Mexico (tien) en Peru (ook tien). Vermeldenswaard is dat geen enkele student in Afrika neerstrijkt. De Hanzehogeschool heeft meerdere opleidingen waarin de uitwisseling verplicht is. Het leeuwendeel van de uitwisselingsstudenten (328) volgt dan ook de opleidingen International Business & Management Studies, International Communication en International Business & Languages. De instituten waaronder die opleidingen vallen (achtereenvolgens IBS, ICM en Marketing Management), dragen daarom het meeste bij aan de uitwisseling.

5

GRENZELOOS STUDEREN Rina Tienstra

Het aantal studenten dat naar het buitenland gaat voor de studie of stage, groeit als kool. Maar hoe zit het met de kwaliteit? Waar moet je wel wezen en waar juist niet? Je kunt voorkomen dat je studie een sof wordt, en je stage een drama. ‘Wereldwijd bewegen zich veertig miljoen studenten over de aarde en over vijf jaar zijn dat er zeventig miljoen. De internationale studiemobiliteit is groot’, zegt Simon van der Wal. De internationale marketingmanager voor de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit stond aan de wieg van de eerste internationale onderwijsprogramma’s en zet ze over de hele wereld in de markt. ‘We begonnen destijds in de negentiger jaren met programma’s met unique selling points. Studenten van de International Business School deden een stukje van de studie en een project in het buitenland. Dat werd erg populair. Later merkten we dat steeds meer buitenlandse studenten behoefte kregen om langer in Europa te blijven. Landen in Azië en Afrika zochten onderwijskwaliteit. De vraag naar studieplekken steeg, er waren ook te weinig studieplekken in die landen.’ Illustratie: Sam Peeters 6

TWEE UNI'S OP CV Die situatie is veranderd. Er zijn nu ontelbare mogelijkheden. ‘We onderscheiden drie groepen studenten. De free movers doen hun hele studie in het buitenland, de institutional movers willen twee universiteiten noemen op hun cv. Zij volgen uitwisselingsprogramma’s of studeren aan universiteiten in meerdere landen, met een double degree diploma als resultaat. En dan hebben we de subsidized movers, die scholarships van hun overheid krijgen. Deze groep groeit enorm. Bij de Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek zit momenteel bijvoorbeeld een groep Brazilianen in de collegebanken. Ze worden gesubsidieerd door Science without Borders. ’ INTERNATIONAL FLAVOUR Nederlandse studenten krijgen ook steeds meer belangstelling voor het buitenland. Vooral exchangeprogramma’s in de tropische bestemmingen zijn populair. Van der Wal: ‘De behoefte aan international flavour begint al op de middelbare school. Veel scholieren trekken er een half jaar op uit als ze hun diploma hebben. En dat willen ze ook als ze gaan studeren. Maar dan wel buiten Europa. Duitsland, Engeland en België zijn te dichtbij en te bekend. Ze willen iets van de wereld zien én buitenlandervaring staat vanzelfsprekend prima op je cv. Studenten gaan natuurlijk ook voor het avontuur. Hoe red ik me in een andere cultuur zonder mama en papa? Heimwee is steeds minder een probleem: de wereld is kleiner door sociale media en de betere bereikbaarheid.’ WAAR MOET JE HEEN? Voor kennis en studie op hoog niveau moet je van oudsher in de Verenigde Staten of Engeland zijn, meent Van der Wal. ‘Maar in die landen zijn exchange-programma’s met een lantarentje te zoeken, omdat studenten van daar niet zes maanden het land uit willen.’ Uitwisselingsprogramma’s, de naam zegt het al, vinden met gesloten beurzen plaats: voor iedere Hanzestudent die naar het buitenland wil, moeten we een buitenlandse student vinden die hiernaartoe wil komen. Van de Wal heeft genoeg alternatieven: de top-universiteiten van Hongkong bijvoorbeeld. ‘We hebben goede contacten met vijf universiteiten. Ook Taiwan, Maleisië, India en Thailand bieden mogelijkheden. We zetten nu exchangeprogramma’s in Vietnam op.’ Combinaties met een half jaar stage zijn ook heel goed te doen in Azië. ‘Er is werk genoeg, ook na de stage. Maar je moet er wel heen willen natuurlijk. Aan de andere kant, omdat daar interessante businessbanen te vinden zijn, gaan Nederlandse en buitenlandse studenten voor hun masterstudie ook vaak naar de randstad.’ EN WAAR MOET JE WEGBLIJVEN? India raadt Van der Wal niet aan. ‘Mensonterende toestanden… en het is er onveilig. Ook een stage of universiteit in Latijns Amerika zou ik niet zo gauw kiezen. Mexico en Colombia en ook Brazilië, hoe booming ze ook zijn, ik zou mijn dochter er niet heen sturen. Ook Nigeria en sommige andere Afrikaanse landen zijn behoorlijk onveilig. Er is zoveel anders te kiezen. De Hanzehogeschool onderhoudt contacten met universiteiten over de hele wereld. Wil je naar een instelling waarmee we geen banden hebben, dan raad ik je aan om de rankings goed te bekijken.’

ELLEN SCHIPPER KWAM NA ZES WEKEN FLORIDA VAN EEN KOUDE KERMIS THUIS Ik ga naar Amerika! Daar kan ik vast iets goeds gaan doen op commercieel gebied, dacht derdejaars Commerciële Economie Ellen Schipper in september. ‘Ik heb heel veel gereisd door Centraal Amerika en een funstage ergens in de tropen trok me niet zo. Omdat mijn opleiding geen stage-contacten had in Amerika, schreef ik me in bij Stage USA, een bemiddelingsbureau. De intake verliep goed, we skypeten, ik vulde een heleboel formulieren in en ze stelden me veel inhoudelijke vragen over mijn studie en mijn wensen.’ Het bureau kwam op de proppen met een stage bij de Chris Evert Tennis Academy in Boca Ra Ton, in Florida, vlak boven Miami. (Tennister Chris Evert vierde in de jaren zeventig triomfen over de hele wereld.) ‘De werkzaamheden waren nogal globaal, breed en een beetje vaag. Jan Hennie Zijlstra, die de stages bij mijn opleiding begeleidt, keurde de opdrachten af. Via het bemiddelingsbureau werden die aangescherpt. Ik zou de acquisitie voor de tennisschool gaan doen en sponsors zoeken. ‘Bij aankomst was het superdruk op de Evert-campus, er was net een tennistoernooi en er waren medewerkers op vakantie. Van inwerken was geen sprake. In week twee vroeg ik: wat mag ik doen? Dat bleken allemaal hele kleine dingen te zijn. De koelkasten vullen en de telefoon opnemen, dat was het wel zo’n beetje. In week drie heb ik mijn competenties maar eens vertaald en gevraagd hoe ik die zou JAN WILLEM DERKS REGELDE OP EIGEN HOUTJE EEN SUPERSTAGE IN CHICAGO ‘Ik wilde graag een stage doen in een Engelstalig land. Maar ik wilde sowieso een inhoudelijke bijdrage leveren. Via wroeten en proberen kwam ik uiteindelijk in contact met een Amerikaan met een eigen drankmerk. Hij introduceerde me bij Wirtz Beverage, een drankengroothandel die alle grote drankmerken van de hele wereld verhandelt. Ze hebben een omzet van twee miljard dollar per jaar.’ Jan Willem Derks solliciteerde via Skype en werd, hoewel hij niet thuis was in de drank, de eerste Europese stagiair op het kantoor in Chicago. ‘De eisen van school waren duidelijk: je moet werken, onderzoek doen en zorgen dat je opdrachten in het verlengde van de studie liggen. Dus geen koffie halen, maar iets commercieels… Koffie halen heb ik ook echt niet gedaan, zelfs niet voor m’n collega’s.’ Jan Willem liep tweeëneenhalve maand mee op trade development en onderzocht voor de divisie digital activation de bekendheid en uitstraling van Wirtz Beverage en de concurrenten op internet en sociale media. ‘Ze willen hun markt uitbreiden naar meer staten. Het binnenhalen van leveranciers gaat in iedere

kunnen behalen. Ik stelde een groot onderzoek voor. Maar het bleef bij huiswerkbegeleiding en kamercontroles. Op een gegeven moment stond ik zelfs de trappen te dweilen. Van mijn opdrachten kwam niets terecht. Ze zeiden dat ik maar wat op facebook en twitter moest gaan doen, maar dat was na een halve dag wel klaar. En ze werken daar zelfs niet eens met sponsoren. Ik mailde steeds naar het bemiddelingsbureau om een oplossing te zoeken voor mijn problemen, ze schreven dat ze er mee bezig zouden gaan, maar niemand reageerde uiteindelijk echt met een oplossing. Na vier weken was ik het afwachten zat. In week vijf heb ik Cultural Homestay International gebeld of mijn visum ook voor andere bedrijven gold, want ik wilde weg. Dat was niet het geval. Ik dacht: dan koop ik een auto en ga een rondreis maken. Dat kon ook niet, je krijgt geen verzekering onder de 25 jaar. Ik ben echt geen opgever, maar na vijfenhalve week heb ik de knoop doorgehakt. Ik ging terug. Vanuit Amerika ben ik op zoek gegaan naar een stageplaats in Nederland en die vond ik gelukkig snel. Ik loop nu stage op de redactie van de Libelle bij Sanoma en dat gaat hartstikke goed. Vlak voordat ik vertrok, probeerde het stagebureau nog met me te skypen, maar toen was het al te laat. Die stage heeft me handen vol geld gekost. 800 euro voor het bemiddelingsbureau en 1000 voor het visum en ik kan niets verhalen want alles is via skype besproken. Als je van plan bent naar Amerika te gaan zou ik zeggen: regel het zelf of doe het via een bemiddelingsbureau waar de school goede contacten mee heeft.’ Amerikaanse staat via een veilingsysteem. Je biedt bij een leverancier op de verkoop van hun producten.’ De Amerikanen waren thrilled door zijn adviezen. Jan Willem stapte over naar de afdeling sales. ‘Dat vond ik wel heel lekker na drie maanden op kantoor. Iedere dag werd ik opgehaald door een andere sales representative en ik heb met veertig mensen meegelopen. Een geweldige ervaring, je komt natuurlijk allerlei verschillende types tegen in de supermarkten, liquor stores, bars en restaurants. Dat heeft me een schat aan verkoopervaring opgeleverd. Zakendoen over de grens is heel anders.’ Jan Willem onderhandelde zelf ook, over zijn stagevergoeding. ‘Ik wilde wel redelijk betaald worden. Dat heeft ook met niveau te maken: ze laten je iets relevants doen en het geeft de kwaliteit van je stage ook een boost. Ik werkte zo’n veertig à vijfenveertig uur per week.’ Zelf proefde Jan Willem geen druppel van de drankjes van zijn baas. ‘Je mag daar officieel geen alcohol drinken tot je 21-ste. Maar als ik in mijn nette pak met strop in bars kwam, was het geen probleem om een drankje te doen.’ Zijn favoriete drankje is de Fireball. ‘Een cinnamon based shot uit Canada. Een upcoming en booming product, we kregen er veel orders voor binnen.’

7

BIJ DE LES

DUIDELIJK

Je hoopt dat alles helder is. Dat alles glashelder is. Dat zou fijn zijn. Iedereen weet waar hij aan toe is. Maar zo is het niet. Mensen zijn vaag. Duidelijkheid is iets ongewoons. Ik verwijt het mezelf. Ik ben immers ook schuldig. Het is namelijk niet altijd leuk om duidelijk te zijn. Soms is het fijn om er omheen te draaien omdat je anders moet toegeven dat het niet gelukt is. In zo’n geval krop ik het op. Ik ga de confrontatie niet aan. Ik verschuil mij dan liever achter andere dingen, achter mijn iPad of mobiel. Onnodig. Ik moet toch een keer praten. Apart is dat ik van mezelf weet dat ik een doemdenker ben. Maar dat vergeet ik even als ik aan het doemdenken ben. Dat slaat nergens op. Ik weet het. Het zit in mijn hoofd dat ik zo ben. Vroeger had ik er geen moeite mee. Ik stapte op iedereen af. En als het niet goed ging, was dat gelijk merkbaar. Hoe vaak heb ik wel niet naast de tafel van mijn wiskundedocent gestaan: ‘Meneer, ik snap het niet.’ Dat was prettig. Een veilige omgeving waar het niet erg is als het mis gaat. Van fouten moet je leren, is me altijd verteld. Eigenlijk is het nu niet veel anders. De wereld vergaat niet als ik een foutje maak. En die confrontatie-angst is niet nodig. Ik ben gezegend met begripvolle mensen om mij heen. Dat wil niet zeggen dat het leuk is om toe te geven dat het fout gaat. Misschien gaat het tegenwoordig gewoon iets te vaak fout. Iets te vaak ‘Meneer, ik snap het niet.’ Zou ik aan het vertroebelen zijn?

HABON ABDULAHI

WAT GEBEURDE ER IN VREDESNAAM MET NOKIA? Boudewijn Otten

Eindelijk eens slecht nieuws uit Finland. De opkomst en ondergang van het roemruchte rijk Nokia is een schoolvoorbeeld van productmismanagement. Nokia, geen redden meer aan, leren vierdejaars IBS van Mariusz Soltanifar.

Wel twintig handen gaan omhoog, misschien wel meer. Er gaat een huivering door lokaal H-003. Mariusz Soltanifar (32) had het verwacht. De vraag die hij stelde, illustreert fraai wat hij vandaag in de hoofden van de 29 studenten International Business wil pompen: als je je marktpositie niet goed verdedigt, raak je die zomaar kwijt. Tien jaar geleden had iedereen een mobieltje van Nokia (dat waren die twintig opgestoken handen), maar anno 2013 helemaal niemand meer. ALS BEREN OP DE HONING Dat heeft met penetratie te maken. Nokia is een schoolvoorbeeld: het bedrijf veroverde snel een marktpositie door veel geld in de productie en de marketing te steken. De Nokia’s van toen waren niet al te duur, ze voorzagen in een behoefte, en ze waren hip. Ideale omstandigheden voor marktpenetratie. De consumenten kwamen op de Nokia’s af als beren op honing. Groei, groei, groei. Precies om half drie priemt de zon een paar straaltjes in de grauwe derde middag van december. Met een fluisterzacht ‘Hai’ legt Soltanifar de vierdejaars het zwijgen op. Het is menens: de studenten weten dat de toetsing van het vak International Product Management aanstaande is. Ze hebben nog een week voordat ze met een productanalyse op de proppen moeten komen. Dan is het bijvoorbeeld handig om te weten wat het verschil tussen penetratie en roll-out is. DER FEIND HÖRT MIT! Marktpenetratie is geboden als er veel concurrentie is, als het product eenvoudig te imiteren is en als het bedrijf in staat is om het product snel

8

op grote schaal te produceren. ‘Hoe pak je dat aan?’ De klas antwoordt rap: kosten drukken, er veel geld in steken, lagelonenlanden, standaardisering. ‘Enne… moet je testen of de consument het product ziet zitten?’, wil Soltanifar weten. ‘Tuurlijk’, antwoordt een student. ‘Je moet altijd weten of er behoefte is’, ‘Of juist niet’, zegt z’n buurman, ‘dan is het God zege de greep.’ Dat vindt Soltanifar ietwat ver gaan. ‘Maar er zitten wel degelijk risico’s aan consumententests. Welke?’ Der Feind hört mit, daar komen de antwoorden van de studenten op neer. ‘Inderdaad’, zegt Soltanifar, ‘je geeft de concurrent inzicht in je bedoelingen en dat is lastig als het product makkelijk na te maken is. Nog een nadeel?’ PENETREREN OF UITROLLEN? Een meisje op de eerste rij voert reputatieschade aan. ‘Als een gerenommeerd bedrijf testpanels een slecht product voorlegt, zingt dat snel rond. Daar gaat je goede naam.’ Een roll-out (in nieuw-Nederlands ook wel: een uitrol) klinkt veel relaxter. Dat kan een bedrijf doen als het weinig geld in een nieuw product wil steken en als de kans op een reactie van de concurrentie klein is. ‘Kortom, als ze de tijd hebben om het product stap voor stap in de markt te zetten.’ ‘Als ze een patent hebben, bijvoorbeeld’, reageert een studente op rij vier. ‘Zeker’, beaamt Soltanifar, ‘of een goede naam of een grote voorsprong op de concurrentie.’ Penetreren of uitrollen, bij de introductie van een product zal een bedrijf één van die twee strategieën moeten kiezen. Nokia koos voor penetratie. Zeer terecht, meent Soltanifar. ‘Ze schatten goed in dat er een latente behoefte was en door hun grootscheepse goedkope aanbod groeide die behoefte als kool.’ In die groeifase liet Nokia echter steken vallen. Concurrenten hadden veel beter in de smiezen dat de behoeften van consumenten nog veel verder gingen dan wat Nokia bood. Met het vervullen van díe behoeften gingen Apple, Samsung en de rest van de mobielhandel aan de haal. ‘Nokia hield te weinig rekening met wat de consument wil. Dat is dodelijk in de groeifase van de levenslijn van het product.’ Handel is hard. ‘Geen redden meer aan’, luidt Soltanifars verdict, ‘als ik Nokia was, zou ik me op een andere markt storten.’

Foto: Luuk Steemers

Foto's: Luuk Steemers

WARUM-VRAGEN AUFS STATION 36 aspirant-Verpleegkundigen verlaten voor vijf maanden huis en haard om stage te lopen in Oldenburg. Ze bekwamen zich in de gründliche Duitse ziekenhuisbehandelingen en zorgen en passant voor een cultuuromslag in de Oldenburgse ziekenhuiswereld.

KÜMMERN & KLINGELN IN OLDENBURG Rina Tienstra

Op 14 november stappen Cornelia van Slochteren, Emily Zuurhof en Alof Huizing bij het krieken van de dag in de auto richting Oldenburg. Dat doen de Verpleegkunde-docenten iedere donderdag, strijk en zet. De drie oud-verpleegkundigen begeleiden in Noord-Duitsland tweedejaars bij hun eerste stage. Om half tien staan ze paraat in de Veranstalltungsraum in het Evangelische Krankenhaus Oldenburg, vijf maanden lang de pleisterplaats voor Nederlandse studenten die stage lopen in drie Oldenburgse ziekenhuizen. Vandaag ontvangen ze de ene helft van de studenten. De andere helft staat aan het bed. GEEN KLINGELENDE PATIËNTEN ‘Zijn er nog vragen of problemen van algemene aard?’, vraagt Alof Huizing als de studenten zich hebben geïnstalleerd met koffie, thee en pepernoten. Er is er maar eentje, van technische aard. In een paar van de negen huizen die de Hanzehogeschool voor de studenten in Oldenburg huurt, ligt het internet eruit. Een regelrechte ramp voor sommige studenten, zo lijkt het. Huizing legt de studenten met engelengeduld uit dat er waarschijnlijk problemen zijn bij het financiële boekingssysteem. Hij belooft er in de loop van de dag persoonlijk achteraan te gaan bij energiebedrijf RWE. De groep gaat aan de slag. Drie studenten geven presentaties waarin ze de anderen informeren over hun afdeling en hun kerncompetenties. Emily Zuurhof vraagt Ada van Station 33, de afdeling Neurologie, om te beginnen. Ada verpleegt patiënten met hersenziektes. Ze hebben een hersenbloeding of herseninfarct gehad of ze lijden aan 12

Multiple Sclerose of ASL (amyotrofische laterale sclerose), spierziektes die het zenuwstelsel aantasten. Ada heeft veel contact met de patiënten. Op Station 33 is dat niet altijd eenvoudig. ‘Sommige patiënten kunnen helemaal niet meer praten. Maar als je ze wat beter kent, weet je precies waar ze last van hebben en wat ze willen.’ Dankbaar werk. ‘Een man met ASL had een hele slechte dag. Het lukte hem ineens niet meer om zelf te eten en hij gooide uit pure wanhoop en frustratie zijn vork door de kamer. Ik heb hem toen moeten voeren. Dat accepteerde hij en dat vond ik ontroerend.’ Het is natuurlijk niet altijd rozengeur en maneschijn. ‘Met een medestudent verzorgde ik laatst een terminaal zieke patiënt. Het geven van mondzorg was moeilijk, dat vonden we allebei echt heel ranzig om te doen.’ Toen Ada na het weekend weer op de afdeling kwam, was de patiënt overleden. ‘Dat was mijn eerste dode patiënt, best heftig. Ik heb er wel over gepraat op het werk en met mijn huisgenoten.’ Emily Zuurhof vraagt of Ada het moeilijk vindt om met jonge patiënten met een levensbedreigende aandoening te werken. ‘Dat niet, maar ik word me wel bewust van m’n eigen kwetsbaarheid en het feit dat ik wél gezond ben.’ Ze vindt het jammer dat sommige patiënten niet precies weten welke onderzoeken ze moeten ondergaan, ook al zijn die meestal niet zo ingrijpend. Cornelia van Slochteren raadt Ada aan zich te verdiepen in die onderzoeken zodat zíj de mensen kan informeren. Daarnaast is het volgens Van Slochteren, ook zinnig om haar kritiek aan te kaarten op de afdeling: ‘Voor iemand met claustrofobie kan een MRI-scan behoorlijk traumatisch uitpakken.’ De werkdruk op Ada’s afdeling is wisselend. ‘Laatst had ik zelfs helemaal geen mensen die klingelden, ik wist niet wat me overkwam. Maar dan sturen ze me wel naar een drukkere afdeling.’ WISSELLIGGING EN TRANSLATIONAPP Doréanne en Marije presenteren de stand van zaken van hun preventieplan Decubitus. Dat is kerncompetentie 2 van de twaalf competenties die ze moeten verwerven. Ze vertellen over de signalering van doorligproblemen bij bedlegerige patiënten, de behandeling en het belangrijkste: preventie. Marije werkt op Algemeine Chirurgie: ‘We geven onze operatie-patiënten regelmatig wisselliggingen om ze in beweging te houden.’ Om hun preventieplan te kunnen schrijven vragen ze de verpleegkundigen de oren van het hoofd over verschillende behandelingen en het waarom. Doréanne: ‘Waarop zijn de afdelingsprotocollen gebaseerd? Op ervaring, een artikel of op wetenschap?’ De Duitse taal is voor de studenten geen belemmering. Doréanne praat moeiteloos met haar patiënten Plastische Chirurgie. ‘In het begin was ik behoorlijk kritisch op mezelf en wilde het allemaal perfect doen. Maar nu denk ik: gewoon

het verstand op nul en doorgaan. Ik heb de cursus Medisch Duits gedaan, maar in de praktijk leer je toch het snelst en ik spreek nu zelfs Duits in mijn hoofd. Trouwens, ik heb ook een translationapp Deutsch op mijn iPhone. Soms check ik die nog even in bed. De patiënten vinden mijn Hollandse accent trouwens best schattig. Daardoor is er ook altijd gespreksstof. ‘Da kommt unsere kleine Holländerin’, roepen ze als ik op zaal kom. GRENZENLOS AUSBILDEN Hoofdverpleegkundige Ursula Keller en haar Krankenschwester moesten in 2004, toen Alof Huizing met de eerste lichting stagiairs in Oldenburg aankwam, even wennen aan de houding van de Nederlandse studenten. ‘Ónze Schulerinnen overleggen eerst met de verpleegkundigen op het Station als ze een probleem tegenkomen. De Nederlandse studenten proberen het eerst zelf op te lossen. Ze gaan dwars door onze strakke structuren heen. Ze zijn heel zelfstandig en stellen vragen aan de doctoren, ze doorbreken de heersende hiërarchische patronen. Die directheid ergerde sommige mensen, maar nu ervaren we dat als positief: ze bedoelen het constructief, ze willen graag leren. Hun contact met patiënten is goed en ze nemen hun verantwoordelijkheid. In de laatste maanden ontlasten ze onze medewerkers zelfs. We hebben geleerd dat we ze los kunnen laten.’ In Duitsland is men vooral gericht op Handlungen en Behandlungen. Keller: ‘Een patiënt komt bij ons binnen met een gebroken been en wij zeggen: das wirden wir machen. De Nederlandse student heeft meer oog voor de patiënt. Ik zag bijvoorbeeld eens dat een student de familie uitlegde hoe ze de patiënt konden overhevelen van het bed in de rolstoel. Onze Duitse leerlingen leren van hen de behandelingen beter te doorgronden en te verklaren.’ Alof Huizing: ‘Cultuurverschillen overbruggen we ook doordat we één Duitse praktijkbegeleider hebben. Ernst Neumeister begeleidt de Duitse én de Nederlandse studenten. Hij wordt betaald door het ziekenhuis.’ Ouderejaars uit Duitsland maken de Nederlandse studenten de eerste weken wegwijs in het Duitse ziekenhuiswezen. De gezamenlijke manier van opleiden in Oldenburg haalde zelfs het gerenommeerde vakblad Pflegemagazin Heilberufe. TRÖSTEN UND BEKÜMMERN In de lift naar het Station Hals-Nasen-Ohrenheilkunde wast Hermann Schröder de Nederlandse gasten even de oren. ‘Weten jullie wat de Nederlanders doen nadat ze het wereldkampioenschap voetbal winnen?’, vraagt hij. ‘Dan zetten ze hun playstation uit…’ Afdelingshoofd Schröder, gekleed in een sweater van Bayern München, drinkt koffie uit een Bayern Münchenmok. Hij is zo enthousiast over de Nederlandse inbreng op zijn Station dat hij de Nederlandse Pascale en de Duitse Jana erbij roept als hij moet poseren voor

een foto. ‘We begonnen met vier studenten. Kerncompetenties was voor ons een vreemd woord, maar de studenten willen gewoon veel weten en leren. Ernst Neumeister doet daarvoor het meeste werk. Hij kümmert zich over alle studenten.’ Neumeister volgt de ontwikkelingen op de voet. ‘We geven elkaar nieuwe methodes en theorieën door.’ Hij kan het weten, Neumeister volgt de Bacheloropleiding Verpleegkunde aan de Hanzehogeschool. Hij toont een lijvige map met opdrachten, kerncompetenties en organisatieschema’s. ‘Alle studenten lopen bijvoorbeeld mee op die Notaufnahme en ze wonen operaties bij.’ Teruggekomen in de Veranstalltungsraum gaat hij meteen aan het werk, nu als coach. Hij raadt een stagiair aan om te proberen haar probleem eerst zelf op te lossen. Als dat niet lukt, wil hij er wel achteraan gaan. De studente gaat getroost naar huis. DRIE KEER LEUK Huis is naar één van de negen huurhuizen van de Hanzehogeschool in Oldenburg. In de Rostockerstrasse, een straat in een rustige buitenwijk, wonen Desiré, Manouk en Marlijn. Desiré van Unfallchirurgie voelde zich direct thuis in hun stijlvol ingerichte flat. ‘Ik ben al helemaal geïntegreerd. Ik kom uit Bellingwolde, vlak bij de grens, en sprak al vrij goed Duits. Ik ga nog maar één keer in de drie weken naar m’n ouders. Ik ga uit in Oldenburg en ben met de afdeling naar de Krammermarkt geweest.’ Marlijn is aan het werk en Manouk komt binnenvallen na haar dienst op de KNO-afdeling. ‘De stad is leuk, de huisgenoten zijn leuk en het werk is leuk. Op de 29-e heb ik mijn eerste operatie!’ Beide meiden denken erover om volgend jaar de duale opleiding in het UMCG te gaan doen. Alof Huizing meldt nog even dat hun werkervaring in Oldenburg bij de aanmelding een pre is. Dan vertrekt hij naar het Energiebedrijf om het internet te fiksen.

OP STAGE MET ERASMUS Alle studenten die een studie of een stage in Europa willen doen, kunnen een beurs aanvragen via het International Student Office van de Hanzehogeschool. De stage van de Oldenburg-studenten wordt gesteund door het zogeheten Erasmus programma. Stafmedewerker Onderwijs en Onderzoek Babs Steeneken helpt de Verpleegkundestudenten voor het begin van hun stage met het aanvragen van de Erasmusbeurzen voor Oldenburg. De Oldenburgstudenten krijgen 220 euro per maand voor reis- en verblijfkosten. 13

ARTIEST IN DE BIG APPLE Luuk Steemers

Gitarist Daan Kleijn verhuisde naar New York, het mekka van de jazz, voor de masterstudie die hij afgelopen zomer afrondde. Maar hij wil nog niet terug naar Nederland.

‘Je gaat toch ook niet in Nederland Frans leren koken. In New York zit je in de jazzcultuur ondergedompeld. Hier kun je echt beter worden.’ Jazzgitarist Daan Kleijn (25) zit aan het ontbijt in zijn woon-slaapappartement in Queen’s Astoria dat hij deelt met zijn vriendin, jazzzangeres Roos Plaatsman. ‘Lekker dichtbij Manhattan, maar veel betaalbaarder.’ Daan kreeg na zijn afstuderen aan het Prins Claus Conservatorium een Huygensbeurs voor Nederlands talent om een masterstraject te volgen aan New York University. ‘Peter Bernstein, mijn held, was mijn docent. Ik was al jaren een fan van hem.’ In de zomer studeerde hij af en sindsdien leeft hij van de muziek. ‘De gemiddelde New Yorker is into jazz. Dat maakt het makkelijker om op te treden. Bovendien komen er veel jazztoeristen. Er zijn ook heel verschillende podia. Zo heb je de chique 14

jazzclubs waar vooral rijke, en dus vaak oudere, jazzfans komen. Die betalen zo dertig dollar voor een set van drie kwartier en moeten dan ook nog een duur drankje bestellen. Maar in kleine cafeetjes speel ik vaak voor jong publiek. Het is zo’n ongelofelijk inspirerende omgeving. Alles is hier dichtbij. Overal goede musici waarmee ik optreed. ’s Middags speel je jamsessies bij mensen thuis om te oefenen. Je ontmoet iedere dag andere musici. Zo word ik steeds vaker gevraagd als sideman. Vanavond sta ik in Brooklyn met een saxofonist. Momenteel speel ik zo’n twee á drie keer per week. Ik stond zelfs al in de beroemde jazzclub Blue Note.’ EEN BEETJE LAIDBACK In april nam Daan in Nederland een nieuw album op, Trio, met drumdocent Joost van Schaik van het PCC en contrabassist Tobias Nijboer. ‘Het zijn vier stukken van mij en vier traditionele jazz-standards uit Broadway-musicals uit de jaren twintig, al spelen we die natuurlijk heel anders dan het origineel.’ Veel jazzmusici nemen een album op met bekende artiesten waarvoor ze veel geld neertellen. ‘Dat is vaak een kwestie van een uurtje meespelen en dan vlug afrekenen. Ik vind het juist leuk om met vrienden en bekenden te spelen die zich ook echt betrokken voelen en er de tijd voor te nemen, zodat er iets moois kan groeien. Ik ben geen fan van power jazz, of muziek met heel veel noten. Ik hou van rustgevende, serene harmonieën, melodieus, een beetje laidback.’ Trio is een heel ander genre dan de muziek die hij in Groningen maakte bij de band Roos: een sprankelende mix van pop, jazz en soul. ‘De popformatie bestaat niet meer. Mijn vriendin werkt bij een muziekschool en treedt net als ik veel op. We zijn hier allebei in de traditie van de jazz gedoken,

terug in de tijd. Maar ik ben er zeker van dat er ook weer een moment komt dat we weer modernere muziek maken.’ VOORTDUREND IN DE WAR ‘Ik zal ook niet mijn hele leven in New York blijven. Maar voorlopig wel, hoop ik. Dat wordt nog spannend. Na mijn afstuderen heb ik een jaar lang Optional Practical Training om werkervaring op te doen. Daarna moet ik een artiestenvisum aanvragen. Je moet daarvoor bijvoorbeeld vijftien aanbevelingsbrieven laten zien en bewijzen dat je elke dag een optreden hebt.’ ‘Er is hier zoveel te beleven, niet alleen op het gebied van muziek, maar ook kunst, mode, architectuur. Je wordt meegesleurd. Je wilt alles zien, bijblijven, oefenen. De eerste vier maanden had ik voortdurend de drang om de stad in te gaan en dingen te beleven, en dan ook nog studeren tot twaalf uur ’s nachts. Op een bepaald punt besefte ik dat ik ook tijd voor mezelf nodig heb. Nu ga ik ook vaak hardlopen en blijf ik ook eens een avond thuis.’ Daan is zekerder van zichzelf geworden. ‘Toen ik nog op het Conservatorium zat in Groningen was ik voortdurend op zoek. Dan viel ik van het ene in het andere. Ik was voortdurend in de war. Van het overleven in een andere cultuur, word je sterker. Dat vertaalt zich in je muziek. Ik ken studiegenoten die in een winkel werken of honden uitlaten. Ik ben er best trots op dat het me lukt om hier m’n hoofd boven water te houden. Eigenlijk had ik niet verwacht dat voor elkaar te boksen.’ Het album Trio van Daan Kleijn is te downloaden op iTunes en als cd verkrijgbaar via daankleijn.com. Ook Swingmaster in de Pelsterstraat verkoopt de cd.

GLOBETROTTERS Rina Tienstra

Robin Roosenstein (24) loopt stage bij Mulberry Marketing & Communication Londen. ‘Ik word hier niet gepamperd.’ ‘Toen ik op zoek ging naar een stageplaats in het buitenland, keek ik op de wie is waar lijst van mijn opleiding, ik ben derdejaars International Communication. Londen leek me wel wat. Als je daar gewerkt hebt in de communicatiewereld is dat zeker een pre op je cv. Dorien Blaauw, een vierdejaars liep stage bij Mulberry Marketing & Communication, een internationaal georiënteerd agency met twaalf medewerkers. Zij vertelde me dat die interessante stageplaatsen aanbood. Het is een plek waar je je talen goed moet spreken, waar je ontzettend veel kunt leren, maar ik wist ook dat het een behoorlijk pittige stage zou worden. Ik was enthousiast en Dorien bracht me in contact met het bedrijf. Ze lieten me invliegen voor drie dagen en betaalden zelfs mijn ticket. In Londen kreeg ik gelijk de vuurproef, ik moest in die drie dagen meteen een opdracht voor ze doen. Best spannend, maar zo werkt het hier gewoon. Je wordt hier niet gepamperd. Aan het einde van de derde dag vertelden ze me dat ik bij hen kon komen werken. Onbetaald, dat wel. ‘Bij Mulberry focussen we op Technische Business

to Business (B2B). We doen zakelijke dienstverlening op het gebied van marketing en pr voor technische bedrijven. Dat betekent dat ik de social media-uitingen voor ze doe, ik twitter en zet in naam van mijn klanten berichten op Facebook en Linkedin. Het moet lijken alsof ik zelf bij die bedrijven werk, soms staat de naam van de directeur er zelfs boven. Verder schrijf ik blogs, case-studies en artikelen voor ze. Die proberen we te plaatsen in tijdschriften, vakbladen en op het internet. Clipping noemen ze dat. Daarnaast vertaal ik Engelse artikelen in het Nederlands, want ik werk voor de Nederlandse markt. Wat wel grappig is, is dat niemand mijn artikelen kan controleren, want ik ben de enige die Nederlands spreekt. Inmiddels weet ik het naadje van de kous van de bedrijven voor wie ik dat werk doe. Aether, een lampenbedrijf, het design radiatorbedrijf Jaga en Iron Planet, een bedrijf dat tweedehands landbouwgereedschap verkoopt. ‘Aan het begin van de maand schrijf ik voor de hele maand tweets en facebook-plaatsingen, die automatisch worden geüpload. Als het even kan probeer ik aan te sluiten op de actualiteit. In de technische aspecten van de producten ben ik al aardig thuis. Laatst zat ik met een collega in de pub zelfs heel geanimeerd met een andere

bezoeker te praten over hijskranen. Dat is toch niet te geloven… ‘Het is een harde, zakelijke wereld in Londen. Ook bij Mulberry moet je hard werken. Ik ben verantwoordelijk voor mijn eigen klantenpakket, werk onafhankelijk en iedereen heeft het hier druk. De werkdruk is behoorlijk hoog en dat is niet altijd even leuk. Aan de andere kant ben je echt onderdeel van het team, al is wel weer zo dat ík degene ben die naar de supermarkt gaat als de suiker op is. Maar ja, zo is de hiërarchie nu eenmaal en ik doe dit duizend maal liever dan koffie rondbrengen. Voor geen goud zou ik deze ervaring gemist willen hebben. Je hebt hier de ideale gelegenheid om veel te leren. Toen ik hier aankwam, had ik niet echt verstand van sociale media. Nou ja, ik had het voor de zaak van mijn moeder op poten gezet. ‘Privé ben ik helemaal niet zo’n fan van sociale media, maar professioneel gezien weet ik nu precies hoe ik ermee om moet gaan. Ik kan mijn Linkedin-ervaring goed gebruiken als ik een baan zoek. Maar ik heb veel zin om eerst nog even lekker een tijdje te gaan studeren. In februari vertrek ik naar Vilnius in Litouwen voor een half jaar studie-exchange.’ 15

Foto: Luuk Steemers

‘When I started my studies last year I still lived with my parents in Oosterwolde. The class went out together, but I decided to stay at home. Later I got a bit bored and drove to Groningen with a friend. As the night progressed all classmates went their separate ways. The friend I drove to Groningen with, decided to stay the night in the room of one of my classmates. And I, coincidence or not, ended up with Ksenia lining up for an Ex-Pornstar theme party at &Zo. The line was too long so we went to Twister instead, where we had our first kiss. Ksenia said it was alright if I spent the night in her room. Not in her bed, however, though I wanted to, but on the floor. ‘A week later we went out again with the class and this time we ended up sleeping in the same bed. Three weeks later, on 26 September, we decided our relationship was official. And two months later Ksenia moved in with me when I rented a room in the centre. ‘A couple of months ago we had Ksenia’s parents come over from Russia. They also met my parents, which was not easy, because both my parents and Ksenia’s do not speak English. So we had a huge job translating everything. ‘I guess you can say I like Russian women. I already had a short relationship with a girl from the south of Russia. They are more serious than Dutch girls, I think. Ksenia too, she is also kind and caring. I’m also very interested in Russian language and culture. I’m planning to take Russian language classes at the University of Groningen. ‘In our third year we have to go abroad for the international internship. I would prefer to go to St. Petersburg. But Ksenia obviously needs to gain international experience outside her home country. So there we have a bit of a problem. If we decide to go to different countries, however, and we are still together after that year, then, I’m sure, we’ll be together for the rest of our lives.’ 18

ITEM Luuk Steemers

Alex from the Netherlands and Ksenia from Russia became classmates at International Communication last year. It took them three weeks to admit they were in love. ALEX VAN DER WAL 22 Second-year student International Communication

KSENIA KUDELKINA 19 Second-year student International Communication

‘If Alex really likes to go to Russia, I will not stop him, but I do not trust the Russian girls. For them foreigners are always special. I really hope we can go together somewhere. ‘It seems a long time ago that I first met Alex. I remember that he told me he had been to Russia. It was like so many conversations with new people. It was not love at first sight. Later, when Alex sometimes helped me with practical things, I started to like him. ‘When we kissed at the party in Twister, it was still not clear to me what I really felt. It took a couple of weeks for our feelings to crystallize. That happened on 26 September. This year we went to Bremen to celebrate the first anniversary. ‘Alex is a guy of high moral standards. I can be really sure that he will be honest to me. He is especially serious on the subject of relationships. His last relationship lasted four and a half years. I’m sure he will try never to hurt me. He also recognizes the mood I’m in. He knows when he has to be funny, or nice or cute. And I love his deep blue eyes, full of laughter and potential. His sense of humour is sometimes a bit too much for Russians. Especially if he makes sex jokes, I often think he should stop. But he always knows how to make interesting conversation. ‘I’m really looking forward to the end of this month when we will go to my hometown Vladimir, some three hundred kilometers from Moscow. I want to show Alex important places and make him familiar with our traditions. Relationships between kids and parents are much more hierarchical in Russia. On the whole you can say family is much more important in Russia than friends. Dutch people often place friends before family, and so does Alex. If we have children I want them to grow up with strong family ties too.’

GLOBETROTTERS Boudewijn Otten

Foto: Reinaud Schreurs

Romy Dekker (22) nam de opdracht om een gedeelte van de studie in het buitenland door te brengen wel érg serieus. Heel haar derde jaar bracht de student Vastgoed & Makelaardij over de grens door. Die paar dagen Vries kon ze er nog net tussen proppen. ‘Aruba ging niet door, ik weet niet eens meer precies waarom. No worries, dan maar China en Thailand, ik moest toch die kant op. Dat was in de zomervakantie vorig jaar. Backpacking, daar hou ik van, overal rondstruinen. Ik val nogal op in die landen, de mannen daar zijn al snel een kop kleiner. Op het platteland had ik soms hele zwermen om me heen. Allemaal wilden ze met me op de foto. ‘Op het vliegveld van Hongkong liep ik Brian tegen het lijf. Een jongen uit Zuid-Korea, kwam dat even goed uit, daar moest ik ook wezen voor m’n exchange. Eigenlijk heet hij Byung Chul Kang, maar Brian vond-ie ook wel oké. In Seoel gaf hij me de eerste avond meteen de vuurproef. Bijna letterlijk, zo heet heb ik het nog nooit gegeten, de tranen liepen over m’n wangen. Maar het wende verrassend snel. Koreaans eten, man, ik ben er helemaal verslaafd aan geraakt. Die kruiden, goddelijk. ‘Ik deelde m’n kamer in the dorm met Xuanyue, een Française met Chinese wortels. Leuke meid, het was geen probleem dat we maar twaalf vierkante meter voor ons tweetjes hadden. De dorm was zo’n 25 minuten lopen verwijderd van de

universiteit. Brian had gelukkig nog een karretje staan, zadel en stuur omhoog, daar ging ik… bergop naar school, want het is klimmen daar. ‘Business Administration ging me aardig af. Seoels zakencentrum is enorm, bedrijven als Samsung en zo, echt mega. De hele stad is trouwens immens, met de voorsteden erbij 23 miljoen inwoners. Maar dat merk je eigenlijk niet zo. Koreanen zijn ingetogen en heel erg vriendelijk. Nooit een kwaad woord en delen hebben ze misschien wel uitgevonden. Alles delen ze, je eet van één bord, je drinkt soju uit dezelfde fles. Couple clothes, ken je dat? Stelletjes tonen de buitenwereld dat ze wat met elkaar hebben door dezelfde kleren te dragen. Echt waar, net Nederlandse fietsbejaarden in trainingspak. Maar dan beter gekleed, want er goed uitzien is heel belangrijk. Meisjes zien er op en top piekfijn uit, altijd! Je moet laten zien dat het goed met je gaat: als je samen uit eten gaat, is het doodnormaal dat degene met de hoogste status of de dikste portemonnee betaalt. ‘Ik was net op tijd terug voor de kerst in Vries. Heel fijn, maar ik moest naar Lofer, waar ik skiles geef. Brood op de plank en ja, ik ben dol op Oostenrijk, de bergen, de sneeuw, de sport. Tussen de bedrijven door werkte ik aan m’n onderzoek en ook het studeren ging allemaal best. In maartapril had ik in Groningen een paar weken voor tentamens en het regelen van een stage. Ik wilde… ja, wat wilde ik eigenlijk? Ik las dat een andere student in Kaapstad was geweest bij een makelaar.

Da’s een kwestie van bellen, dacht ik. ‘Ik vloog via Dubai, drie dagen zon en zand. In Kaapstad deelde ik een appartement met drie andere meiden. Echt geweldig, als je op je uppie bent, ben je nooit lang alleen, dat wist ik al langer. ‘Greeff International is een typisch Zuid-Afrikaans bedrijf. De makelaars zijn eigen baas. Als ze niets verkopen, verdienen ze niks, maar als ze wel succes hebben, strijken ze de helft van de winst op. Een paar goede deals en ze kunnen een tijdje vrij nemen. Ik heb flink wat deals en management-meetings meegemaakt. Zaten ze misschien niet op te wachten, maar je moet er wat van maken, zo’n stage. ‘De weekends waren voor de uitjes. Lekker een wijntje drinken bij de wijngaarden Stellenbosch en Cederbergen. Naar m’n werk in Wijnberg ging ik met de mini-bus. Dat doet niemand, geen enkele blanke. Townships, je moet er niet komen, waarschuwt iedereen. Maar de mzoli is een feest, een barbecue voor de hele buurt, muziek, dans, blije mensen, echt geluk. ‘Na de stage pakte ik m’n rugzak. Namibië, Zambia, Botswana. Wie komt daar nou? Ik dus. Als je zo’n jaar goed inricht, lukt het best. Ik heb zelfs al m’n studiepunten gehaald. Je moet het gewoon dóen. Volgend jaar Amerika. Had ik nou verteld dat ik toen ik in Korea zat, twee weken op de Filipijnen ben geweest? Mooi land, de Filipijnen.’ 19

HOREN & ZIEN HET PUTTERTJE DONNA TART

VAN OUTSIDER TOT OUD-ZUIDER

ASSASSIN'S CREED IV: BLACK FLAG

Hij is uit. Het Puttertje van Donna Tartt. De raamvertelling over de door een post-traumatisch stresssyndroom geteisterde Theo Decker ligt al maanden in metershoge stapels in de boekhandel, bij sommige zaken zelfs nog steeds links in de rij op nummer één. Bij mij lag hij wekenlang met ezelsoren op de keukentafel. Om maar eens een Groningse uitdrukking te gebruiken: die 900 pagina’s waren een behoorlijk putje leeswerk. De recensies waren óf top óf flop. Het Puttertje begint sterk. Tartt schrijft mooi en beeldend, ze sleept je aan je haren haar verhaal in. Theo verliest bij een bomaanslag in het Museum of Modern Art in New York zijn moeder en vindt een schilderij. Dat kunstwerkje vormt de rode draad van het verhaal, maar het gaat vooral over Theo. Alle ingrediënten voor een interessant personage zijn aanwezig: verdriet, eenzaamheid, paranoia, list en bedrog, verslaving, depressie en een onmogelijke liefde. Tot op twee derde boeit het plot, maar dan breken de bijfiguren, de uitgesponnen scènes en gedachtesprongen me langzamerhand op. Als Het Puttertje aan het eind een thriller is geworden, sla ik zelfs bladzijden over. Niet van spanning, maar van verveling. Het Puttertje is én top én flop.

Rode lopers, champagnefonteinen, VIP-feestjes met BN’ers, first row bij modeshows en altijd stijlvol gekleed. Zo ziet het leven van socialite Steff y Roos du Maine eruit. Het meisje uit Assen dat opgroeide bij haar alleenstaande bijstandsmoeder, met een tweede huis in het Gooi(?). Steff y Roos verhuisde na haar studie Internationale Betrekkingen aan de RUG naar Amsterdam. Daar leert ze als party-blogger van Jort Kelder de Amsterdamse jetset kennen. Haar boek is een handleiding voor iedereen die de geldladder wil beklimmen. Hoe krijg je een lakpump of brogue tussen de deur bij luitjes waar de Quote 500 over schrijft en RTL Boulevard verslag over doet? Volgens Steff y Roos is dit een piece of cake, ook als je niet lang, slank en blond bent of een stinkend rijke pappie hebt. Van Outsider tot Oud-Zuider staat vol met praktische tips om van wannabe een be te worden, maar is ook best vermakelijk voor wie een kijkje wil nemen in de wereld van glitter, glamour en veel geld. In de loop van het boek kreeg ik wel een hekel aan Steff y Roos’ manier van schrijven over plebs en paupers. Maar, het Drentse golddiggertje heeft inmiddels wel haar eigen boekwinkel Books & Bubbles in Amsterdam. Tóóóp!

Gonna buy me a ticket to the tropics! Met de koudste maanden in het vooruitzicht gaan we heerlijk overwinteren met Assassin’s Creed IV: Black Flag. Met de zon op de toet en de zoute zeewind in het zeil varen we richting de Caraïbische eilanden van het begin van de achttiende eeuw. Dat varen zul je nog veel gaan doen. Verreweg het interessantste onderdeel van AC III heeft een prominentere rol gekregen in Black Flag. De zeeslagen zijn intens. Je schip door metershoge golven manoeuvreren om een vol salvo kanonvuur uit te delen, geeft elke keer een overweldigend gevoel. Het verhaal volgt Edward Kenway, liederlijk lid van het piratengilde, die door de orde van Assassins langzaam wordt meegesleurd in een groter geheel. De game ademt sfeer en er is genoeg te doen. De ijzersterke formule van over daken klauteren en stiekem mensen lekprikken, staat na zoveel delen nog steeds overeind. Assassin's Creed IV: Black Flag is wat het is. Meer van hetzelfde. Fans van de reeks zullen meer dan genoeg vinden om zich mee te vermaken en de rest kan genieten van een kleurrijke geschiedenisles vanaf de eerste rang. Ahoy!

RT

LV

JMX

♥♥

♥♥♥

♥♥♥ ADVERTENTIES

20

HANZEMAGS WARME DECEMBERTIPS Loes Vader

KERSTMARKT BOURTANGE Op 14, 15, 21, 22 december is er kerstmarkt in Bourtange. Het historische vestingstadje is één van de leukste locaties die je kunt bedenken voor een kerstmarkt. De hele vesting is betoverend verlicht als in een sprookje. Met een reusachtige dennenboom midden op het marktplein met honderden lichtjes. Alle markante punten in de vesting zijn tijdens de kerstmarkt stralend verlicht. Met natuurlijk de kerstman, een kerststal met ezel, kerstliedjes in Dickenssfeer en veel leuke kraampjes om je kerstinkopen te doen. Bourtange ligt op goed vijftig kilometer van Groningen. Alleen het openbaar vervoer ernaartoe is waardeloos. Toch een prima Gronings daggie uut in de kerstvakantie. CONSERVATORIUM KERSTCONCERT Op 13 en 14 december presenteert het Prins Claus Conservatorium een concert met koor en ensembles onder leiding van Louis Buskens en met dansers van Dansacademie Lucia Marthas. Met dit concert steunt het Conservatorium het goede doel van 3FM Serious Request en vraagt in plaats van entreegeld een vrijwillige bijdrage. Op het programma staan:

Zaterdag 14 december, 20.15 uur, Jacobijnerkerk, Jacobijnerkerkhof 95, Leeuwarden.

FLIRT! CHRISTMAS EDITION Flirt! is een laagdrempelig gay, lesbian & friends event. Voor het eerst in de prille Flirt-geschiedenis is er een speciale Christmas Edition op tweede kerstdag. Achter de DJ-boot niemand minder dan DJ Phalerieau! Valerio ken je waarschijnlijk van BNN-programma’s als Je zal het maar hebben en Proefkonijnen. Daarnaast draait hij sinds 2007 regelmatig op grote feesten en heeft hij een vaste draaiavond in de fameuze Amsterdamse club Jimmy Woo. Flirt! is niet alleen een feest voor homo’s, maar wil homo- en heteropubliek juist samenbrengen.

Reserveren via: www.hanze.nl/prinsclausconservatorium

Donderdag 26 december, Club Bedroom, Oosterstraat 33.

Vrijdag 13 december, 20.15 uur, Nieuwe Kerk, Nieuwe Kerkhof 1, Groningen.

NIEUWJAARSFEEST HSA POP DIJKEMAWEG Een underground Oud & Nieuwfeest, dit jaar dikker dan ooit, in drie zalen. In zaal 1: van 23.00 – 1.00 Rock & Roll van 1.00 – 8.00 Techno onder de vleugels van Gewaagd Entertainment. Zaal 2: Old School Goa & Acid. Zaal 3: Oud & Vout. Foute muziek uit vervlogen tijden. Een aantal fossielen uit de Groninger dance scene draait lekkere gouwe ouwen. Dinsdag 31 december, van 23.00 tot 08.00 uur, HSA Pop Dijkemaweg 31B Groningen. Kaartjes in de voorverkoop € 10 en aan de deur € 12,50.

21

GLOBETROTTERS Luuk Steemers

Vierdejaars Oshin is law intern bij een vooraanstaand advocatenkantoor in Valetta. ‘De hele juridische wereld van Malta komt hier samen.’ Een monumentaal palazzo uit de tijd van de Maltezer ridders met marmeren trapportalen, pilaren en engelenbeelden. Advocatenkantoor Iuris Malta is sinds september de werkplek van vierdejaars HBO-Rechten Oshin van den Berg (22). ‘De wetten zijn hier in het Maltees én in het Engels geschreven,’ zegt Oshin die tijdens de specialisatie International Law leerde hoe ze met Engelse wetteksten om moest aan. ‘Je hoeft geen kennis van het volledige wetssysteem te hebben. Als je wetsartikelen kunt begrijpen en weet waar je ze moet opzoeken, kom je een heel eind.’ GIGLIO’S RECHTERHAND Oshin zat vanaf de eerste dag al in de rechtbank, pal naast haar begeleider strafpleiter Joseph Giglio. ‘Een soort Bram Moszkovicz. Werkelijk iedereen kent hem. Hij behandelt per dag wel veertien rechtszaken. Dat is enorm veel, in Nederland zou het onmogelijk zijn. Goede ondersteuning is voor hem essentieel. Dat is echt hét werk voor de paralegal, de hbo-jurist: brieven en memoranda schrijven, relevante wetsartikelen zoeken en de kernpassages highlighten. Ik speur naar wetsartikelen die van invloed kunnen zijn, en naar tegenargumenten bij het betoog van de advocaat. Je zou kunnen zeggen dat ik Giglio’s rechterhand was. Een verantwoordelijke job.’

zien dat de buitenlanders geen respect voor de rechtsgang toonden. Uiteindelijk suste de rechter de zaak. She’s only a law intern. Een intimiderend gebeuren. Wie weet wat er gebeurt als ze je naam weten? Per slot van rekening ben je maar een kleine schakel op zo’n kantoor, maar je weet wel een heleboel.’ OFFICE POLITICS Giglio was zeer tevreden omdat Oshin wel twaalf uur per dag werkte. ‘Dat zijn ze van stagiairs niet gewend. Maar ik vind strafrecht echt heel fascinerend.’ Onlangs werd Oshin overgeplaatst naar de afdeling International Tax, waarvan Giglio’s vrouw Jeannine hoofd is. ‘Op zich een belangrijke activiteit omdat steeds meer buitenlandse firma’s zich op Malta vestigen vanwege het gunstige belastingklimaat. Maar ik vind het toch minder interessant dan strafrecht. Je ontmoet geen cliënten, die zitten namelijk in het buitenland. Maar aan de andere kant leer ik nu veel over office politics.’ Maltezers zijn trots op hun zelfstandigheid. Ze voelen een enorme drang om te laten zien hoe goed ze zijn. ‘Overal is competitie. Tussen

afdelingen, tussen jong en oud en tussen mannen en vrouwen. Je moet ontzettend uitkijken hoe je je kleedt, wat je zegt en wat je doet. Ik wil terug naar strafrecht, of naar een andere afdeling om een beetje vaart in de stage te houden. Met creativiteit een doorbraak forceren, dat is mijn volgende stap.’ AFSTUDEREN OP LAMPEDUSA Oshin is gegrepen door het lot van de bootvluchtelingen die iedere dag aanspoelen op Malta en het nabijgelegen Lampedusa. ‘Als ze het tenminste halen in hun wrakke bootjes. Het is niet alleen een zaak van Italië of Malta. Het heeft te maken met internationaal en Europees recht.’ Daarom wil Oshin op Malta aan de slag met haar afstudeeropdracht. ‘Ik wil bijdragen aan oplossingen. Momenteel lees ik me in de materie in. Uiteindelijk wil ik een vluchtelingenorganisatie een voorstel doen voor een afstudeeronderzoek. Als dat niet lukt, stort ik me op een probleem in de wetgeving op gaten in de wet.’ Oshins stage is mede mogelijk gemaakt door het Bureau Buitenlandstages van de Hanzehogeschool.

WIE IS DIE BLONDE REUZIN? De hele juridische wereld van Malta komt samen in de rechtbank van Valetta. ‘Dat maakt het een beetje Big Brother. De advocaten en rechters kennen elkaar van de universiteit, hun vrouwen zijn weer vriendinnen. Het land bestaat uit maar een beperkt aantal families. In zo’n klein wereldje barst het van de roddels. Maltese vrouwen zijn klein en donker, ik ben daar een reuzin en als je dan gezien wordt met één van de bekendste advocaten draait het roddelcircuit al snel op volle toeren. Al snel weet iedereen wie je bent. Dat is oppassen. Als ik het te "blond" zou maken in mijn vrije tijd, tast dat de reputatie van het advocatenkantoor aan.’ Oshin was aanwezig bij een besloten zitting die de president van een voormalige Sovjetrepubliek had aangespannen tegen zijn ex-schoonzoon. ‘Thrilling. Het barstte van de lijfwachten met norse hoofden. De rechter vroeg de buitenlandse delegatie om zich te identificeren. Plotseling wees iemand van de tegenpartij naar mij, hij eiste dat Giglio vertelde wie ik was. Ik zat daar met een rood hoofd, alle ogen waren op mij gericht. Giglio bleef kalm en maakte duidelijk dat dat niemand wat aan ging. Ik denk dat hij de rechter wilde laten 23

LOCO Luuk Steemers

CHRISTOPH CONSTAPEL (22), (CHRIS CON) SECOND-YEAR STUDENT INTERNATIONAL BUSINESS & MANAGEMENT PLAYS FREE-STYLE IMPROVISATIONS ‘My violin, a Homolka from 1826, is one of the first more or less industrial violins. I started playing classical, but now I focus on modern electronic music. I often play at clubs jamming to electronic music. Last Saturday I played at Buckshot with a DJ on tour, making free-style improvisations. I like to mix hip-hop with a rock opening or a rock break. Music is my big passion. If I’d play to earn a living, I might lose that passion or the freedom to play whatever I want to.’

23

26

LIEVE LOES [email protected]

Heeft je beste vriendin gezoend met de jongen waar jij al tijden vlinders van in je buik krijgt? Ben je verliefd op je docent en kun je je niet meer op je studie concentreren? Lig je niet lekker in je projectgroep en begrijp je niet waarom? Mail Loes, onze enige echte ervaringsdeskundige. Inzenden mag zelfs anoniem. REDACTIE-ADRES

Lieve Loes,

Lies Loes,

Ik heb mijn familie dit jaar voor het eerst voorgesteld om het kerstdiner te verzorgen. De laatste jaren ben ik gek op koken (en op Jamie!), dus ik wilde ze wel eens verbazen met mijn nieuwe kookkunsten. Maar wat een leuk plan leek, begint me nu al tegen te staan. Mijn zusje is vegetarisch, mijn moeder eet sinds kort geen gluten meer en mijn vader wil geen rood vlees. Met zulke kieskeurige familieleden is er toch niks aan? Moet ik het afblazen of me volledig aanpassen aan de wensen van mijn moeilijke familie?

Ik ben van kinds af aan al gek op vuurwerk. Ieder jaar schaf ik voor tweehonderd euro pijlen, fonteinen en knallers aan en dan vermaak ik me uitstekend op oudjaarsavond. Maar sinds een half jaar heb ik een vriendin en die vindt vuurwerk dus helemaal niks. Ze vindt me kinderachtig en wil dat ik dit jaar mijn geld in mijn portemonnee houdt. Bovendien gaan we naar haar familie en schaamt ze zich wanneer ik een enorm pakket meeneem naar haar ouders. Ik weet nu al dat ik enorm ga balen als ik die avond niks af kan steken, wat moet ik doen?

Simone Lieve Simone, Je laat je het plezier van het koken toch niet afnemen door je kieskeurige familie? Ze zijn vast niet van de ene op de andere dag ‘moeilijk’ geworden, je wist dus waar je aan begon toen je voorstelde het kerstdiner te koken. Je zus eet waarschijnlijk al jaren geen vlees, je moeder volgt iedere trendy dieetgoeroe en Sonja Bakkert via Montignac naar de Zandloper en je vader wil geen biefstuk. Dat maakt de keuze van het diner alleen maar makkelijker. Als ik in jouw schoenen stond, zou ik een biologische kalkoen in de oven stoppen. Jamie heeft daar vast een jammie-recept voor. In het voorafje vleesch noch visch. Aan bijgerechten, groentes, salades en compotes kun je je geen buil vallen. Kortom, zie dat hele kerstdiner als een leuke uitdaging. Gewoon aanpassen en niet mopperkonten. Eet smakelijk.

Viktor

Zernikeplein 7 T0.01 / T0.02, Groningen POSTADRES Postbus 30030 9700 RM Groningen telefoon: 050 5955588 fax: 050 5955590 e-mail: [email protected] REDACTIE Chris Wind - hoofdredacteur 050 5955585 [email protected]

Beste Viktor, Jij gaat lekker knallen op oudjaar! Waar bemoeit je vriendin zich mee? Als je na zes maanden verkering al zo onder de plak zit dat je overweegt je oudjaarsavond door haar te laten verknallen, houd ik mijn hart vast voor de toekomst. Liefde is een beetje geven en een beetje nemen. Veel mensen houden niet zo van knallers, maar wel van mooie pijlen en fonteinen. Koop dit jaar wat minder rotjes en astronauten en wat meer sierspul. Daar maak je gegarandeerd vrienden mee. Als je vriendin blijft mopperen, heb ik een gouden tip: bij een online-vuurwerk-shop kun je de 50-knaller ex-girlfriend kopen voor slechts € 29,95. Ik wens je een knalfeest toe!

Boudewijn Otten - (eind)redacteur 050 5955582 [email protected] Luuk Steemers - redacteur 050 5955581 [email protected] Rina Tienstra - redacteur 050 5955581 [email protected] Loes Vader - redacteur 050 5955588 [email protected] FOTOGRAFIE Pepijn van den Broeke Annie Smetanenko Redactie HanzeMag VORMGEVING Jean-Maxim van Dijk www.jmxcorp.net ILLUSTRATIE COVER Merlijn van Bijsterveld PRODUCTIE Redactie HanzeMag & Grafische Industrie De Marne B.V. Oplage: 7.000 ADVERTENTIES Bureau Nassau 020 6230905 [email protected] ABONNEMENTEN 60 euro per jaar 050 5955588 [email protected] 27

(notice)

LEGAL ALIEN Rina Tienstra

HENRIKAS GELGOTA (20) FIRST YEAR INTERNATIONAL BUSINESS SCHOOL LITHUANIA ONE AND A HALF TIMES THE SIZE OF THE NETHERLANDS

‘My hometown Marijampole is a city of 50,000 people near the Polish border. Over the past three years I have only been there to spend my holidays. I’m a bit of a globetrotter, actually. ‘Basketball is the most popular sport in Lithuania. I started playing when I was seven years old. Everybody in my family is sports-minded. Three years ago I went to a basketball camp and I was spotted by a scout. Then I got the opportunity to go to the United States. I went to Howe Military School in Indiana where I played a lot of basketball, while I studied and lived on campus. I don’t want to brag, but I am a good basketball player.

Foto: Annie Smetanenko

I went to Florida for six months to play, and I was in Las Vegas for two months. That was fun, but I had to pay a lot of money to my agents. At that time I got some ankle and knee injuries and had to get surgery. I had to walk with crutches for four months but everything is all right know. In January I want to play basketball again in the second league for BVG in Groningen. ‘After my graduation at Howe I got a first lieutenant degree. I had the opportunity to go to Military University, or I could go to the Hawaii University were I had been offered a partial scholarship. But I hesitated, I knew I would miss basketball a lot. Back in Marijampole for a holiday, I completely changed my mind. I decided to go for a business career instead of a military one and opted for a study program at an International Business School in Europe. My father is a successful businessman. He owns European Car Auctions Platform Exleasingcar.com, which is based in over ten countries in Europe. Het travels a lot, and so do I. ‘I think the Netherlands are the very heart of the international environment in Europe. I did not look up any university rankings at all. Looking on the internet my attention was immediately drawn to Groningen. A city with lots of young people, students and hundreds of pubs. Now I have been living here for four months. I like it a lot. It is oldfashioned and new at the same time. A month ago I read in an article that Groningen is one of three best cities in Europe to live in! Only the weather is a drawback, no hot summers or cold winters.’

HOW TO MAKE A TYPICALLY DUTCH WINTER DISH Carolien van de Beek

Pea soup and stews are known as typically Dutch winter dishes. Someone who really knows how to makes these dishes is Hilda Dijkstra (57). She works at the helpdesk in the Atrium and participated twice at the World Cup Pea Soup Cooking. Both times she finished in fifth place. This February she will participate for the third and last time and her goal is to win this time! 2int

Photo: Wolter Kobus

PEA SOUP

‘Pea soup and stews are authentic Dutch winter dishes. The dishes originate from a time when we had very strong, cold winters. Many Dutch people did hard physical labour, so their food was tailored to that. The dishes needed to be hearty and have high nutritional value. To handle this hard labour, people needed a good immune system, strong bones and good muscle functions. Vitamin D provides those. You can get this vitamin from sunlight, of which there is not very much during Dutch winters. So, people needed to get it by eating healthy. ‘The dishes are recognizable by their smoky smell, which comes from the meat. The most important ingredients of both dishes are smoked sausage and smoked bacon. It is possible to make a vegetarian version of the stews, but in my opinion the smoky meat is a necessity to get the right flavour. Another important characteristic of the stews are the mashed potatoes. You can mix that with all kinds of vegetables, like the authentic dishes with sauerkraut, endive, kale, or hotchpotch (carrots, onions and kidney beans). However, you can also create your own variation. For example, use ingredients from your own country and create a spicy Mexican or Thai stew. ‘The pea soup can also be made in many different varieties, but I would again discourage people to make it strictly vegetarian. The soup is based on the taste of smoked meat, so if you make it vegetarian, the taste and structure of the soup is gone. But there are so many other possibilities. For the World Cup Pea Soup Cooking, I made my own Indonesian version. I took the original recipe and added two cloves of garlic, ketjap manis (soy sauce) and bawang goreng (baked onion). Instead of serving it with rye bread and bacon, I served it with white rice. The authentic recipes are tasteful, but if you like to cook, you can make your own version. ‘Stews and pea soup are real must-tries for students, because they are relativity cheap, easy to heat up and full of vitamins. Make the dishes in large portions and put them in the freezer afterwards. After a long school day you can easily heat them up in a few minutes. And a suitable accompanying drink? Water and milk are nice in combination with the stews and pea soup, but if you have something to celebrate take a lovely red wine or a dark brown beer like a hersftbock (autumn beer)!’

500 Grams of split peas 1 Gammon including bone of 500 gram Smoked bacon of 250 gram 1 Smoked sausage 2 Onions 1 Carrot 2 Leeks 1 Celery 2 Potatoes 4 Chicken stock cubes 2 Litres of water Celery Rye bread and bacon • Wash the peas • Cook 2 litres of water • When it boils add the peas, the gammon and the stock cubes. • While all the ingredients are boiling, cut the peel of the celery, peel the potatoes and cut them in cubes. • Peel the carrot clean, cut it in half lengthwise and slice into pieces. • Cut the leeks crosswise in the length, so that you get brushes. Then clean them with water and cut pieces of half a centimetre. • Cut the onions in chunks. • Add all the vegetables in the pan with the boiled water and simmer everything till the peas are tender. This takes 1,5 to 3 hours, because the peas have to break. • Get the meat out of the pan and remove the bones. Cut the meat in small pieces. • Bake the smoked sausage in butter till it is crispy and add it to the soup, including the butter. • Put the other meat back into the pan. • Cut and wash the celery and add it. • Simmer for about 15 minutes to warm up the sausage. • Taste it and then add some pepper and salt to give it extra flavour. •Serve it with rye bread with bacon.

KALE STEW 500 Grams of sliced kale 1 Kilo floury potatoes 50 Grams of butter 1 Smoked sausage 2 Sliced onions Warm milk 100/150 Gram sliced bacon Pepper and salt • Cut the potatoes into cubes of the same size. • Put the sliced potatoes in a large pan and then put the kale on top. Fill the pan with water, put the lid on it and when it reaches the boil, lower the heat. • Simmer for 20 minutes. • For the last 10 minutes, put the smoked sausage in the same pan! • When the kale and potatoes are boiling, you have to throttle the bacon and onion. Put the bacon in a pan on medium heat. When the bacon has melted, add the onions. Put the lid on the pan and let the onions caramelize in fifteen minutes on low heat. • When the potatoes are tender, drain them with the kale. • Put it all back into the pan and pound the potatoes (but do not make a mashed potato of it!). • Add some milk and butter to make it creamy. • Add the onions and bacon. • Add pepper and salt, but before you add the salt first taste it, because the bacon is also very salty. • Serve it with the smoked sausage on top! 3int

HANZEMAG.COM

5 INDEPENDENT MAGAZINE OF HANZE UNIVERSITY OF APPLIED SCIENCES 11 December 2013