Vervoerplan Bus 2010
© RET, Rotterdam 28 april 2009
INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding
3
2. Uitgangspunten
4
3. Vervoerplan Bus 2010
5
3.1.
Inleiding
5
3.2.
Voorstellen wijzigingen dagnet 3.2.1. Hoogvliet, Albrandswaard 3.2.2. Gadering, Spijkenisse 3.2.3. Schiebroek, Blijdorp, Oude Noorden 3.2.4. Delft 3.2.5. Rotterdam Airport 3.2.6. Nesselande, Capelle Hoofdweggebied 3.2.7. Overschie 3.2.8. Bedrijvenpark Rotterdam Noord-West 3.2.9. Vlaardingen 3.2.10. Charlois 3.2.11. Sportdorp, IJsselmonde buitendijks, Ridderkerk 3.2.12. Kralingse Bos 3.2.13. Capelle aan den IJssel 3.2.14. Krimpen aan den IJssel 3.2.15. Overzicht gewijzigde frequenties en bedieningstijden
5 5 6 8 9 10 12 13 13 13 13 13 14 14 14 15
3.3.
Voorstellen wijzigingen nachtnet 3.3.1. Evaluatie BOB-bus/Nachtnet 3.3.2. Optimalisatie netwerk 3.3.3. Voorstellen per nachtlijn
16 16 18
2
1. Inleiding Voor u ligt het Vervoerplan Bus 2010. Dit plan, ons voorstel voor de lijnvoering en het voorzieningenniveau van het RET-busvervoer, is een update van het Vervoerplan 2009 Concessie Bus Rotterdam c.a. dat deel uitmaakt van het Uitvoeringsplan Concessie Bus Rotterdam c.a. (van mei 2008). Jaarlijks dient RET Vervoerplannen Rail en Bus in bij de stadsregio Rotterdam. Het Vervoerplan is er om in te spelen op actuele ontwikkelingen, bijvoorbeeld in de reizigersvraag, ruimtelijke structuur, infrastructuur, dienstuitvoering, enz. De stadsregio Rotterdam heeft de verschillende aandachtspunten aangegeven waarmee bij het opstellen van de Vervoerplannen 2010 voor Rail en Bus rekening moet worden gehouden. In het Vervoerplan Bus 2010 gaan we in op een aantal door de stadsregio geformuleerde ‘ontwikkelopgaven’. Enkele van deze ontwikkelopgaven hebben we in samenwerking met de collega vervoerbedrijven Qbuzz en Connexxion opgepakt. Andere ontwikkelopgaven zijn des RET’s. Vorig jaar zomer is het huidige stadsregionale Nachtnet / BOBbus-net geëvalueerd. De stadsregio heeft aan RET opdracht gegeven om, rekening houdend met de uitkomsten van deze evaluatie, een aangepast BOBbus-net te ontwikkelen. In het voorliggende document stellen we in hoofdstuk 2 het uitgangspunt voor het Vervoerplan Bus 2010 vast. In hoofdstuk 3 komen de ‘ontwikkelopgaven’ aan bod.
3
2. Uitgangspunt Op 14 december 2008 is de nieuwe dienstregeling voor RET-bus ingegaan. Zoals bekend hebben we recent – op 30 maart jl. – een nieuwe dienstregeling ingevoerd. De dienstregeling van de lijnen die eindigen op Rotterdam Centraal Station en van de lijnen 42, 53 en 56 zijn gewijzigd om tegemoet te komen aan de gestegen vervoersvraag op deze lijnen en in te spelen op de gewijzigde weginfrastructuur. Het nu voorliggende vervoerplan 2010 geeft de voorgestelde wijzigingen weer ten opzichte van de dienstregeling van 30 maart jl. Het vervoeraanbod van het RET-busnet blijft in 2010 in totaliteit op gelijk niveau (na een forse stijging in het voorgaande jaar). In het navolgende gaan we in op de volgende ontwikkelingen in het RET-busnet van: 1. Hoogvliet, Albrandswaard 2. Gadering, Spijkenisse 3. Schiebroek, Blijdorp, Oude Noorden 4. Delft 5. Rotterdam Airport 6. Nesselande, Capelle Hoofdweggebied 7. Overschie 8. Bedrijvenpark Rotterdam Noord-West 9. Vlaardingen 10. Charlois 11. Sportdorp, IJsselmonde buitendijks, Ridderkerk 12. Kralingse Bos 13. Capelle aan den IJssel 14. Krimpen aan den IJssel 15. BOB-bus (nachtnet)
4
3. Vervoerplan Bus 2010 3.1. Inleiding In dit hoofdstuk presenteren we onze voorstellen voor wijziging van het RET-buslijnennet. In paragraaf 3.2 gaan we in op onze voorstellen voor het dagnet. Ons voorstel voor het Nachtnet/BOBbus-net komt in paragraaf 3.3 aan de orde. 3.2. Voorstellen wijzigingen dagnet 3.2.1. Hoogvliet, Albrandswaard Voor Hoogvliet en Albrandswaard willen we een verbetering van het lijnennet invoeren door een herschikking van lijnen en routes. In Hoogvliet genereren de wijken die het verst van de metro zijn gelegen – Westpunt, Nieuw Engeland en Oudeland – het merendeel van de vervoeromvang op de huidige lijn 78. De noordelijke lusroute van lijn 78 voldoet goed, vooral ook omdat deze route centraal gelegen door deze wijken voert. Dat routedeel nemen we onveranderd over in de vernieuwde lijn 78. Wel onderkennen we dat de huidige dienstregelingopzet in de noordelijke lusroute niet optimaal is. Enerzijds door de afwisselend lange (doorgaand naar Zalmplaat) en korte (tot metrostation Hoogvliet) ritten in de dienstregeling overdag, wat niet bevorderend werkt in de duidelijkheid van het busproduct voor de reizigers. Anderzijds is de tijdligging in de dienstregeling met afwisselende intervallen van 10 en 20 minuten, van oudsher voortkomend uit de aansluiting op de metro van de Erasmuslijn, niet van positieve invloed op de wachttijdbeleving van de reiziger, met als nadelig bijeffect een ongelijkmatige bezetting van opeenvolgende ritten. In de nieuwe opzet van lijn 78 bieden we daarom gelijkmatige intervallen, waarmee we een reizigersgroei van 10% op de noordelijke lusroute (Westpunt– Oudeland) verwachten te bereiken. Het oostelijk deel van de wijk Zalmplaat biedt ons inziens potentie om meer reizigers in de bus te trekken. Om deze potentie om te zetten in toenemende vraag is evenwel een voorwaarde dat de frequentie verbetert en dat de reistijd naar metrostation Hoogvliet bekort wordt. Dit willen we bereiken door voortaan alle ritten van de nieuwe lijn 78, komend vanuit de Westpunt en het centrum van Hoogvliet (halte Sprong), via het metrostation naar de Zalmplaat te leiden via een directe korte (lus)route. Daarmee verwachten we ongeveer 25% reizigersgroei op de haltes van de nieuwe lijn 78 in de Zalmplaat te kunnen bereiken. We stellen voor de nieuwe lijn 78 op werkdagen overdag in een regelmatige 15 minutendienst te laten rijden, in het weekend overdag elke 20 minuten en ’s avonds elk half uur. De wijken Meeuwenplaat en Boomgaardshoek liggen dicht bij de metro en genereren een lage vervoervraag. We stellen voor deze wijken te gaan bedienen met een nieuwe lijn 79, waarvan de frequentie overdag gelijk is aan die van de huidige lijn 78 in Meeuwenplaat en Boomgaardshoek. Tussen het metrostation Hoogvliet en de Meeuwenplaat rijdt de nieuwe lijn 79 een lusroute in één richting. Ook stellen we voor de nieuwe route van lijn 79 te koppelen aan de eveneens matig bezette route van lijn 65 tussen metrostation Poortugaal en Delta Psychiatrisch Centrum (buiten het dorp Poortugaal om), komend uit Boomgaardshoek. Zo mogelijk zal de nieuwe lijn 79 ook De Kijvelanden gaan bedienen, als de weginfrastructuur op de terreinen van Delta en De Kijvelanden kan worden aangepast tot busroute (hiervoor is onder meer een doorsteek nodig op het Delta-terrein). De nieuwe lijn 79 heeft globaal dezelfde bedieningstijd als de huidige lijn 65, waarbij ’s avonds na circa 19:30 uur en op zaterdagochtend vroeg voor 9:00 uur en zondagochtend voor 12:00 uur niet wordt gereden omdat dan de reizigersaantallen te laag zijn (deze liggen onder de minimumnorm ter zake).
5
Met de komst van de nieuwe lijn 79 vervalt de huidige lijn 65 in Albrandswaard. Lijn 65 vervoert in de kernen Poortugaal en Rhoon nauwelijks reizigers. Het reguliere lijndienstconcept is daarom niet het geëigende middel om in deze kernen openbaar vervoer te bieden. Gelet op deze uiterst lage reizigersaantallen stellen we voor, samen met de gemeente Albrandswaard, te bezien of een buurtbus kan worden opgezet. Daarvoor zullen voldoende vrijwilligers moeten worden geworven. De RET stelt het materieel (een taxibusje) beschikbaar (en ontvangt daarvoor van de stadsregio een vergoeding). We realiseren ons dat hiermee wel enige tijd gemoeid is. Om geen bedieningsgat in de kernen Poortugaal en Rhoon te laten ontstaan, stellen we voor dat de RET eerst maximaal een jaar lang een taxibusje inzet (desgewenst ook naar Portland). In dat jaar kan dan de haalbaarheid van het buurtbusconcept en de vorming van een buurtbuscomité worden onderzocht. Kaartbeeld voorgesteld busnet Albrandswaard–Hoogvliet–Gadering–Spijkenisse
3.2.2. Gadering, Spijkenisse De deelgemeente Hoogvliet heeft herhaaldelijk gevraagd om bediening van het bedrijventerrein Gadering. Ook blijkt uit klantenreacties en de wens van de gemeente Spijkenisse dat een latente vervoersbehoefte bestaat tussen de noordelijke wijken van Hoogvliet en Spijkenisse Centrum. We hebben deze twee vraagstellingen nader bekeken en komen tot de conclusie dat we hierin voldoende mogelijkheden zien voor de invoering van een nieuwe buslijn 80. Het bedrijventerrein Gadering heeft zich de laatste jaren sterk uitgebreid. Er werken thans circa 2.800 medewerkers, waarvan circa 1.200 in kantoorfuncties. De kansrijkheid van een openbaar vervoerverbinding naar dit gebied wordt versterkt door de aanwezigheid van een middelgroot opleidingscentrum Proces- & Milieutechniek van het Zadkine College, waar circa 400 studenten een dagopleiding volgen en per avond circa 90 studenten avondonderwijs volgen.
6
Ook zien we een potentiële vervoerrelatie tussen de noordelijke wijken en het centrum van Hoogvliet enerzijds en Spijkenisse Centrum anderzijds. Tot november 2002 bood Connexxion met de toenmalige lijn 80 een soortgelijke verbinding, waarbij de reisrelatie tussen Hoogvliet-Noord en Spijkenisse duidelijk waarneembaar was. De door de RET voorgestelde nieuwe lijn 80 verschilt hiervan doordat die de noordelijke wijken van Hoogvliet veel beter ontsluit, waardoor die verbinding voor meer reizigers interessant wordt. Daarbij kunnen we ook de wens vervullen om het seniorencomplex aan de Klaasje Zevensterstraat op loopafstand te bedienen met de nieuwe lijn 80, indien de deelgemeente Hoogvliet bereid is halteplaatsen aan te leggen op de Digna Johannaweg bij de rotonde met de Aveling. Tevens wordt op deze wijze invulling gegeven aan een speerpunt in het stadsregionale beleid, om ziekenhuizen beter per bus bereikbaar te maken. De nieuwe lijn 80 biedt voor de noordelijke Hoogvlietse wijken een rechtstreekse verbinding met het Ruwaard van Puttenziekenhuis, gelegen op loopafstand van het eindpunt metrostation Spijkenisse Centrum. We stellen voor de nieuwe lijn 80 te starten met een halfuurdienst tussen circa 7:00 en 18:30 uur, met daarna nog een retourrit rond 19:30 uur die aansluit op de afloop van het avondbezoekuur van het Ruwaard van Puttenziekenhuis richting Hoogvliet en enkele doelritten ’s avonds tussen Gadering en metrostation Tussenwater/Hoogvliet, in aansluiting op de afloop van het avondonderwijs van Zadkine. Voor de nieuwe lijn 80 wil de RET graag gebruik maken van de busstroken, gelegen op de Aveling en de Groene Kruisweg in Hoogvliet en Spijkenisse en de voorstartregeling bij de Spijkenisserbrug. Graag treden we op zeer korte termijn in overleg met de gemeente Spijkenisse om de haalbaarheid te bezien van een invoegbusstrook naar de busstrook Groene Kruisweg in de richting van de Spijkenisserbrug, ter hoogte van de Schenkelweg. Deze invoegbusstrook is noodzakelijk voor de betrouwbare dienstuitvoering en om te vermijden dat de bus in de file voor de brug komt te staan. We merken op dat de introductiedatum van de nieuwe lijn 80 van invloed is op de vervoeromvang in de eerste jaren. Een start van deze nieuwe lijn direct na de zomervakantie is ons inziens bij uitstek het te kiezen moment, omdat rond het einde van de vakantieperiode studenten en werknemers een grotere bereidheid en/of noodzaak hebben om hun mobiliteitskeuze te bepalen en juist op dat moment het openbaar vervoer in dat keuzeproces een rol zou moeten spelen. Op dat moment is een gerichte marketingactie derhalve kansrijk. Bij een introductie medio december, wanneer normaliter de nieuwe jaardienst ingaat, is die bereidheid en/of noodzaak de mobiliteitskeuze te herzien veel minder aanwezig. Derhalve opteren we voor een start van de nieuwe lijn 80, in combinatie met de verbetering van de bus in Hoogvliet en Albrandswaard met de nieuwe lijnen 78 en 79, direct na afloop van de zomervakantieperiode per 31 augustus 2009. Met het oog op het succesvol kunnen voeren van een gerichte marketing- en promotiecampagne en reizigerscommunicatie, is het in onze visie van belang op één moment een verbetering van het totale openbaar vervoeraanbod in Hoogvliet en omstreken te kunnen presenteren. Daarom hechten wij aan een gelijktijdige invoering van de gewijzigde lijn 78 en de nieuwe lijnen 79 en 80, in plaats van deze verbeteringen te versnipperen over verschillende momenten in het jaar. Om de invoering tot een succes te maken zullen we in overleg treden met de betreffende (deel)gemeenten, bedrijven, (onderwijs)instellingen en de Verkeersonderneming. Ook willen we graag met het Vervoer Coördinatie Centrum Rijnmond samenwerken om deze uitbreiding van het openbaar vervoer goed te communiceren met potentiële klanten.
7
3.2.3. Schiebroek, Blijdorp, Oude Noorden In de stadsregionale Meerjarenvisie wordt geanticipeerd op het doorrijden van RandstadRail naar Rotterdam CS (en Slinge). Vanaf dat moment zullen de streekbuslijnen vanuit Lansingerland niet verder rijden dan station Rodenrijs. Daarnaast zal streeklijn 170 vanuit Lansingerland naar station Rotterdam Noord blijven rijden, via een gewijzigde route. Deze lijn 170 neemt daarbij de functie over van RET-buslijn 35 tussen Schiebroek en Station Noord. Hierdoor is het mogelijk om de route van buslijn 35 te verleggen, waarbij vanuit Schiebroek langs het Sint Franciscus Gasthuis (SFG), via RandstadRail-station Blijdorp en de Bergweg naar Station Noord wordt gereden. Hiermee vullen we een speerpunt in van stadsregionaal beleid om ziekenhuizen beter per bus bereikbaar te maken. Het SFG wordt zo direct verbonden met 110-Morgen, Molenlaankwartier, Terbregge, Ommoord en Alexander enerzijds en anderzijds met Blijdorp en de omgeving van de Bergweg. Daarnaast komen we tegemoet aan een vurige wens van de deelgemeente Noord om het noordelijk deel van de Statenweg weer met de bus te bedienen en Blijdorp te verbinden met de omgeving van het Eudokiaplein en de Noorderboulevard. Kaartbeeld voorgestelde nieuwe routes lijnen 35 en 170
De RET heeft het afgelopen jaar in nauwe samenwerking met de deelgemeente Noord de nieuwe route van lijn 35 nader ingevuld. Om de beoogde verbindingen te kunnen bieden zijn enkele infrastructurele aanpassingen nodig. Het gaat daarbij om de realisatie van een
8
doorsteek in de Statenweg voor de bus bij het RandstadRail-station Blijdorp, aanpassing van het kruispunt Statenweg–Stadhoudersweg, alsmede aanpassing van het Willebrordusplein en Lisstraat als busroute om bediening van het Lisplein te kunnen handhaven, als ook aanleg van enkele nieuwe halteplaatsen. Daarmee wordt een route bereikt die verschillende vervoersaantrekkende punten aandoet, zoals de winkelcentra rond het Eudiokiaplein en de Zwart Janstraat (Noorderboulevard). Ook krijgt het dichtbebouwde Oude Noorden hiermee een busfeeder op RandstadRail, zonder daarvoor de omweg per tram via het CS te hoeven maken. We verwachten hiermee in de deelgemeente Noord een bestendige oost-west gerichte busader te creëren als aanvulling op het noord-zuid gerichte railnet. De RET gaat er in dit vervoerplan van uit dat de financiering en aanleg van deze voor de bus benodigde infrastructuur door de (deel)gemeente en stadsregio tijdig mogelijk gemaakt wordt. In Schiebroek willen we graag de route van buslijn 35 aanpassen via de Asserweg en Meijersplein-Noord, met bushaltes nabij het nieuwe RandstadRail-station Meijersplein, zodat vanuit 110-Morgen, Molenlaankwartier, Terbregge en Ommoord een overstapverbinding op RandstadRail mogelijk wordt gemaakt. Om dit te realiseren zal het Meijersplein-Noord moeten worden aangepast (busvriendelijke drempels en wijziging van de inritconstructie bij de Wilgenplaslaan), waarvoor medewerking van de wegbeheerder (de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek) nodig is. Met de routewijziging van lijn 35 komen de huidige taxibuspendel lijn 45 (SFG-Kleiweg) en lijn 49 (CS-Blijdorp-Station Noord) te vervallen. De nieuwe lijn 35 neemt immers grotendeels de huidige vervoerrelaties over, naast RandstadRail en de overige buslijnen die Blijdorp met CS verbinden. We stellen voor om de gewijzigde lijn 35 – en de daarmee samenhangende opheffing van de lijnen 45 en 49 – bij voorkeur in te voeren gelijktijdig met de wijziging van streekbusnet van Qbuzz in en rond Lansingerland, omdat Qbuzz een deel van de huidige lijn 35 zal overnemen. Deze wijziging van de lijnvoering kan worden doorgevoerd nadat RandstadRail naar Rotterdam Centraal doorrijdt. Afhankelijk van de planning van de overige benodigde infrastructurele aanpassingen op de nieuwe route van lijn 35 in de deelgemeente Noord (aanleg bushaltes, aanpassing Lisstraat e.o.) stellen we voor in nader overleg met de wegbeheerder en de stadsregio de definitieve ingangsdatum van de nieuwe lijn 35 te bepalen – al dan niet met een omleiding zolang Statenweg en Gordelweg nog niet berijdbaar zouden zijn – en de daarmee samenhangende opheffing van lijnen 45 en 49. 3.2.4. Delft Buslijn 40 (Rotterdam CS – Delft) krijgt begin 2010 te maken met een langdurige omleiding. De Sint Sebastiaansbrug moet vervangen worden (mede om tramverkeer over deze brug mogelijk te maken), waardoor deze brug van januari tot en met november 2010 afgesloten is voor alle verkeer. We hebben overlegd met en overeenstemming bereikt met het Stadsgewest Haaglanden over de te volgen omleiding. Lijn 40 gaat daarbij, komend vanuit de Rotterdamseweg via de Julianalaan, Michiel de Ruyterweg, Christiaan Huygensweg, Schoemakerstraat, Kruithuisweg, Voorhofdreef, Papsouwselaan, Westlandseweg naar het nieuwe tijdelijke busstation bij Station Delft aan de andere spoorzijde. In de TU-wijk doet lijn 40 daarbij alle haltes aan en stopt onderweg verder alleen bij de haltes Schieweg/Station Delft Zuid, Krakeelpolderweg (overstapmogelijkheid op de HTM-tramlijnen) en busstation Delft.
9
Kaartbeeld voorgestelde omleidingsroute lijn 40 in Delft
We stellen voor de extra kosten van deze forse omleiding te beperken met een kleine verlaging van de spitsfrequentie (ochtendspits 3x per uur in plaats van 4x, middagspits 2x per uur in plaats van 3x). Ook met deze aanpassing voldoen we aan de eis dat de gemiddelde bezetting ter hoogte van De Zweth niet hoger is dan het aantal zitplaatsen. 3.2.5. Rotterdam Airport In de stadsregionale Meerjarenvisie is aangegeven dat verlegging van de route van lijn 40 via Rotterdam Airport een goede mogelijkheid biedt om deze luchthaven met Delft te verbinden. Maar door de langdurige en grote omleiding van lijn 40 in Delft stellen we voor om in het dienstregelingsjaar 2010 de route van deze lijn niet te wijzigen. De busverbinding tussen Rotterdam Airport en Station Delft kan in 2010 door de afsluiting van de Sint Sebastiaansbrug niet aantrekkelijk worden gemaakt als gevolg van de lange reisduur door de omleiding, waardoor onvoldoende potentiële nieuwe reizigers kunnen worden getrokken. Daarnaast is zo’n nieuwe verbinding tussen Rotterdam Airport en Delft in 2010 niet goed mogelijk omdat die route voert via de dan in reconstructie zijnde Doenkade. Dit levert naar verwachting tot medio 2011 flinke verkeershinder (congestie) op en een nog langere reisduur. Daardoor kan in 2010/2011 geen betrouwbare dienstuitvoering worden gerealiseerd, wat wel nodig is om zo’n nieuwe verbinding naar Delft te kunnen doen slagen
10
en tevens de bestaande reizigers van lijn 40 tussen Blijdorp/Overschie en Delft zoveel mogelijk te behouden. Met ingang van 14 december 2008 bieden wij de Airport Express aan. Deze nieuwe lijn biedt een snelle verbinding tussen Rotterdam Airport en het Rotterdamse centrum. De Airport Express is gericht op de luchthavenpassagiers, die het centrum van de stad bezoeken, op weg zijn naar een hotel in het centrum en reizigers die verder reizen met de trein. De Airport Express is hiermee een alternatief voor enerzijds de taxi, anderzijds de RET buslijn 33. De Airport Express (lijn 50) rijdt tussen Rotterdam Airport en CS non-stop en vervolgens een centrumroute, onderweg alleen stoppend aan de haltes Weena, Mariniersweg, Station Blaak, Leuvehaven, naar de Wilhelminakade met eindpunt bij hotel New York. Op maximaal 5 minuten lopen van deze haltes bevinden zich het Atlanta hotel, Crownhotel, Golden Tulip hotel, Grand hotel Central, Hilton hotel, Hotel Bazar, Savoy hotel, Maritime hotel, Stay okay hostel, Tulip Inn hotel, Westinn hotel. De dienstregeling van de Airport Express is afgestemd op de vluchttijden. De Airport Express hebben we via gerichte acties onder de aandacht van de doelgroep gebracht. De RET heeft begin december 2008 huis-aan-huis 400.000 folders verspreid met daarin uitgebreid aandacht voor alle wijzigingen en verbeteringen in het metro-, tram- en busaanbod. In de folder is uiteraard ook aandacht aan de Airport Express besteed. Rond de introductie van de Airport Express heeft de RET in samenwerking met Rotterdam Airport persberichten uitgebracht en een persbijeenkomst georganiseerd. Dit heeft geresulteerd in relatief veel aandacht in de media. Daarnaast zijn (e-mail) nieuwsbrieven naar reizigers en relaties in de reiswereld (reisbureaus, airlines, hotels) verstuurd. Uiteraard wordt de dienstregeling van Airport Express standaard vermeld op de RET-website en op de website en de ‘time tables’ van Rotterdam Airport. Ondanks deze inspanningen moeten we helaas vaststellen dat het product Airport Express niet aanslaat bij de reizigers. Tellingen wijzen uit dat de reizigersaantallen uiterst laag zijn. Op het non-stop trajectdeel Rotterdam Airport – Centraal Station bedraagt de gemiddelde bezetting 2 reizigers per rit. Ook blijkt uit de tellingen dat in het vervolg van de route door het centrum naar de Wilhelminakade minder dan 0,5 reizigers per rit worden vervoerd. We hebben niet de verwachting dat het aantal reizigers de komende tijd fors zal stijgen, wat nodig is om deze lijn levensvatbaar te krijgen. Hiervoor ontbreekt ons inziens eenvoudigweg de vervoerpotentie, omdat lijn 33 een frequent alternatief biedt. Daarom stellen we voor om de Airport Express op te heffen, bij voorkeur reeds per 31 augustus 2009 (afloop zomervakantie). De hiermee bespaarde kwantiteiten kunnen elders op het RET-busnet nuttiger worden ingezet (bijvoorbeeld de voorgestelde lijnen 78, 79 en 80 in en om Hoogvliet). Opheffing is temeer niet bezwaarlijk omdat reizigers van en naar Rotterdam Airport gebruik kunnen blijven maken van de frequente lijn 33, terwijl de hotels in de binnenstad bereikbaar zijn met één overstap op andere frequente metro- en tramlijnen. Ook is op 14 december jl. de nieuwe buslijn 41 van start gegaan, die Rotterdam Airport verbindt met Station Schiedam Centrum (op werkdagen) en met Station Noord (dagelijks). Het vervoer op deze nieuwe lijn is vooralsnog beperkt van omvang. Voor de werkdagen stellen we voor de dienstregeling 2010 een ongewijzigde frequentie en bedieningsperiode voor, om vervoermanagement in de bedrijventerreinen rond Rotterdam Airport, Rotterdam Noord-West en Spaanse Polder ten gunste van het openbaar vervoer mogelijk te maken. Maar voor de zaterdag en zondag blijkt uit tellingen dat lijn 41 nauwelijks reizigers vervoert (gemiddeld 0,5 reizigers per rit) tussen Rotterdam Airport en Station Noord. Dit niveau valt ruim onder de minimumnorm. We verwachten niet op korte termijn een aanzienlijke groei te kunnen bereiken, mede in aanmerking nemend de aard van de (voortschrijdende) woningbouw en bevolkingssamenstelling van de nieuwbouwwijk Park Zestienhoven, als ook de hoge autobeschikbaarheid en –gebruik in het weekend. Daarom stellen we voor lijn 41 niet meer op zaterdag en zondag te exploiteren, ook al heeft dit dan tot gevolg dat Park Zestienhoven in het weekend niet meer ontsloten wordt door een lijndienst.
11
3.2.6. Nesselande, Capelle Hoofdweggebied In de Meerjarenvisie is aangegeven dat de bereikbaarheid van het bedrijventerreinen Hoofdweggebied in Capelle aan den IJssel verbeterd kan worden door de huidige buslijn 94 over te laten nemen door een uit Nesselande verlengde streeklijn 175, uitgaande van een goede afstemming met de te handhaven streeklijn 190 over de Capelse Hoofdweg. Wij bestempelen deze suggestie als zeer de moeite waard en hebben dit idee inmiddels samen met Connexxion verder uitgewerkt. Kaartbeeld voorgestelde routes lijnen 190 en 175
We stellen gezamenlijk voor om streeklijn 175 op basis van een halfuurdienst in de brede spits vanuit Nesselande te verlengen via de Laan van Avant-Garde, Laan van Magisch Realisme, Zevenkampsering, Schollevaartsedreef, Hoofdweg en route lijn 190 naar Station Alexander. De dienstregelingen van lijnen 175 en 190 worden daarbij zodanig op elkaar afgestemd, dat op het samenlooptraject van Station Alexander naar de Hoofdweg tot aan het kruispunt met de Schollevaartsedreef een kwartierdienst in de brede spits ontstaat. Bundeling over dit samenloopdeel via de huidige route van lijn 190 betekent dat de halte Essebaan (van de huidige lijn 94) komt te vervallen, maar daar staat tegenover dat op korte loopafstand daarvan een kwartierdienst wordt geboden aan de halte Schollevaartsedreef door de bundeling van lijnen 175 en 190. Tevens vervallen de haltes Cornusbaan en Lylantsebaan (van de huidige lijn 94), wat niet bezwaarlijk is omdat voor deze haltes op korte loopafstanden alternatieve haltes op de Hoofdweg beschikbaar zijn.
12
3.2.7. Overschie In Overschie wordt gedurende het hele jaar 2010 het hoofdwegennet gereconstrueerd, waaronder de Burgemeester Baumannlaan. Dit heeft voor de RET-buslijnen in dit gebied noodgedwongen langdurige en wisselende omleidingsroutes tot gevolg. Voor buslijnen 32 en 33 betekent dit dat de rijtijd zal toenemen. Voor buslijn 40 ziet het er naar uit dat de omleiding in Overschie geen extra rijtijd zal vergen. Op het moment van schrijven van dit vervoerplan zijn we nog in overleg met de deelgemeente Overschie over de te volgen omleidingsroutes. 3.2.8. Bedrijvenpark Rotterdam Noord-West In Bedrijvenpark Rotterdam Noord-West is een reconstructie (verbreding) gepland van de Matlingeweg, die begin 2010 van start gaat. Daarbij vervallen de aansluitingen van de Hongkongstraat/ Corkstraat en Sydneystraat/Lyonstraat op de Matlingeweg. Dit heeft tot gevolg dat de route van buslijnen 42 en 43 die nu via de Lyonstraat voert, gewijzigd moeten worden per dienstregeling 2010. We stellen een nieuwe route via de Sevillaweg–Innsbruckweg–Vareseweg voor, waarover reeds overleg heeft plaatsgevonden met de wegbeheerder. Verder bepleiten we de aanleg van bushaltes op de gereconstrueerde Matlingeweg bij de overblijvende kruispunten met de Vareseweg en Sevillaweg, om het per dienstregeling 2011 mogelijk te maken dat de route van lijn 41 kan worden gestrekt via de Matlingeweg (en daar in toekomst ook een hoogwaardige buslijn kan halteren). 3.2.9 Vlaardingen De ritten van buslijn 57 in Vlaardingen worden op zondag uitgevoerd met een taxibusje. Op zondagochtend tot 13.00 uur vervoert lijn 57 dusdanig weinig reizigers (gemiddeld maximaal 4 reizigers per uur), dat we voorstellen dan een uurdienst te rijden (i.p.v. elk half uur). 3.2.10. Charlois Sinds 7 juli 2008 is in de deelgemeente Charlois de nieuwe service-ringlijn 63/64 toegevoegd aan het buslijnennet. Deze nieuwe verbinding beoogt voor verschillende ouderencomplexen en zorginstellingen interwijkverbindingen te bieden en het reizen naar het Maasstad Ziekenhuis locatie Zuider te vergemakkelijken, doordat niet meer overgestapt hoeft te worden. Ondanks grote publicitaire aandacht en promotie van deze nieuwe verbinding blijkt het aantal reizigers dat van lijn 63/64 gebruik maakt vooralsnog laag, variërend van 2 tot 5 reizigers per rit op de nieuwe verbindingen (op het samenloopdeel met andere lijnen op de Slinge en in de Carnissebuurt is de bezetting weliswaar hoger, maar dat wordt verklaard door reizigers die ook een andere bestaande buslijn hadden kunnen gebruiken, waarvoor lijn 63/64 niet primair bedoeld is). Met het oog op vervoerplan 2011 is een volgend evaluatiemoment gepland. Het bestaansrecht van lijn 63/64 zal ook opnieuw beoordeeld moeten worden in het licht van de samenvoeging van de verschillende locaties van het Maasstad Ziekenhuis bij Station Lombardijen begin 2011. In de tussentijd zullen we nader bezien of exploitatie van lijn 63/64 met een taxibusje mogelijk is, als de reizigersaantallen niet zouden toenemen. 3.2.11. Sportdorp, IJsselmonde buitendijks, Ridderkerk Belangenorganisaties hebben gepleit voor terugkeer van een busverbinding naar Sportdorp, en IJsselmonde buitendijks (IJsselmondsehoofd en Jachthavengebied aan de Oostdijk). De wens is geuit vanuit deze gebieden busverbindingen met de Keizerswaard en/of Zuidplein te
13
realiseren. Ook de gemeente Ridderkerk heeft de wens geuit tot terugkeer van een busverbinding naar de omgeving van de Stadionweg/Marathonweg en Breeplein. RET en Qbuzz hebben de vervoerpotentie van bovengenoemde gebieden bezien en zijn tot de conclusie gekomen dat deze te klein is om een nieuwe lijndienst in een al bestaand fijnmazig OV-netwerk te rechtvaardigen. In Sportdorp is het potentieel voor een nieuwe busverbinding gering nu tramlijn 23 al goed voorziet in de vervoerbehoefte (deze tram rijdt over enkele jaren ook via winkelcentrum Keizerswaard). Ook IJsselmonde buitendijks is te klein van omvang om voldoende vervoer te kunnen genereren voor een extra buslijn. Vanuit Ridderkerk kan de omgeving van Stadionweg/Marathonweg resp. Breeplein bereikt worden met een overstap van buslijn 143/145 of 144 op tramlijn 23 resp. 2 of 20. Omlegging van de route van streeklijn 183 (voorheen RET-lijn 47) is evenmin een optie, omdat daardoor een groot aantal doorgaande reizigers naar Kralingse Zoom gedupeerd zouden worden met een aanzienlijk langere reistijd, met vraaguitval tot gevolg. 3.2.12. Kralingse Bos Evenals het vervoerplan 2009 (komende zomerperiode) voorziet ook dit vervoerplan voor 2010 niet in een zomerlijn met een taxibusje tussen Kralingse Zoom (metro) en het Kralingse Bos in het weekend. Uit de evaluatie van de gehouden proeven in de zomer van 2007 en 2008 is gebleken dat het gebruik van deze taxibuslijn gering was (gemiddeld 2 tot 3 reizigers per rit, ondanks promotieinspanningen) en alleen op de zeer schaarse zonnige en heel warme zondagen van enige betekenis was. 3.2.13. Capelle aan den IJssel De stadsregio heeft ons “voorstellen van de Capelse raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling over het Capelse buslijnennet 2010” doen toekomen. Enerzijds gaan deze voorstellen uit van uitbreiding van het aantal busroutes in de gemeente. Gelet op de lage aantallen reizigers op de Capelse buslijnen (uitgezonderd lijn 30) en het feit dat de reizigersaantallen in Capelle ongunstig zijn beïnvloed door de vele lijnwijzigingen van de afgelopen jaren, zijn wij geen voorstander van het wederom wijzigen van de lijnenstructuur. Te meer daar de huidige lijnenstructuur (het nieuwe busnet van 14 december jl.) al in hoge mate overeenstemt met de uitgangspunten die de gemeente Capelle heeft gehanteerd ten aanzien van de gewenste lijnvoering. Anderzijds betreft het Capelse voorstel de lijnen frequenter te laten rijden met kleiner materieel. In onze ogen zou dit alleen kansrijk kunnen zijn als dat kleinere materieel taxibusjes betreft. De beperkte plaatscapaciteit van een taxibusje (maximaal 8 reizigers) maakt dat de zo’n inzetwijze alleen verantwoord is bij zeer lage bezettingen en niet al te grote fluctuaties daarvan. De ritbezettingen van lijnen 28, 30 en 31 zijn over het algemeen te hoog voor inzet van taxibusjes op grote schaal. De bezettingen van lijnen 29 en 37 in Capelle aan den IJssel zijn gemiddeld lager maar kennen dusdanige bezettingswisselingen dat de kans op een capaciteitstekort, ook bij hogere frequentie, reëel is. Daarnaast is onze verwachting dat de inzet van kleiner materieel tot substantieel hogere exploitatiekosten zullen leiden die niet gedekt worden door toename van de reizigersopbrengsten. Derhalve gaan we in het vervoerplan 2010 uit van een ongewijzigde voortzetting van lijnennet, frequenties en bedieningstijden van het busnet in Capelle aan den IJssel. 3.2.14. Krimpen aan den IJssel Met het nieuwe lijnennet dat medio december 2008 is ingevoerd, waaronder een wijziging van de route van lijn 37, is op werkdagen een nieuwe rechtstreekse verbinding ingelegd tussen het busstation van Krimpen aan den IJssel enerzijds en Capelle Centrum, het IJsselland Ziekenhuis en station Rotterdam Alexander anderzijds.
14
Reizigerstellingen wijzen uit dat deze nieuwe verbinding vooralsnog weinig reizigers trekt. Hoewel nog enige groei te verwachten is, lijkt de groeipotentie beperkt. Daarom stellen we nu niet voor om de bediening van Krimpen met lijn 37 uit te breiden en kunnen we de eerder door belangenorganisaties geuite wens voor een zaterdagbediening niet honoreren. De te verwachten ritbezetting bij dit type lijn is op zaterdag ongeveer eenderde tot een kwart van de werkdagbezetting, wat te gering is voor een exploitatievorm binnen de vigerende budgettaire kaders. 3.2.15. Overzicht gewijzigde frequenties en bedieningstijden In onderstaande tabel zijn de wijzigingen cursief en vet aangegeven. De frequenties zijn vermeld als het aantal (gelijkmatig gespreide) ritten per uur buiten de vakantieperiodes (met tussen haakjes daarachter de frequentie tijdens de vakantieperiodes, voorzover afwijkend). Lijn
Frq Ma/Vr Spits Dag
Frq avond
35 Nrd–Alx * 35 Alx–Nrd *
3 (2) 3–4(2)
3 (2) 3 (2)
1 1
2 2
2 2
1 1
2 2
06:00 06:30
07:15 07:15
09:15 09:15
23:45 23:45
40 CS–Delft 40 Delft–CS
2–3(2) 2–3(2)
2 2
1 1
1 1
1 1
---
---
06:30 07:00
08:30 09:15
---
22:30 23:15
---
---
---
---
---
---
---
41 Airport–Nrd ** 41 Nrd–Airport **
Frq Za Vm Nm
Frq Zo Vm Nm
Eerste rit circa Ma/vr Za Zo
Laatste rit circa
45 vervallen
--
--
--
--
--
--
--
--
--
--
--
49 vervallen
--
--
--
--
--
--
--
--
--
--
--
50 vervallen
--
--
--
--
--
--
--
--
--
--
--
2 2
2 2
1 1
2 2
08:30 08:30
10:30 10:00
21:00 21:30
57 Holy–Whfd ** 57 Whfd–Holy ** 65 vervallen
--
--
--
--
--
--
--
--
--
--
--
4 (3) 4 (3)
4 (3) 4 (3)
2 2
3 3
3 3
2 2
3 3
05:30 06:00
06:00 06:30
08:00 08:30
00:00 00:30
79 Hgvl–Delta 79 Delta–Hgvl
2 2
2 2
---
1 1
1 1
---
1 1
06:30 06:45
09:00 09:15
12:00 12:15
19:30 20:15
80 Hgvl–Spijk C 80 Spijk C–Hgvl
2 2
2 2
*** ***
---
---
---
---
06:45 07:30
---
---
18:45 19:30
94 vervallen
--
--
--
--
--
--
--
--
--
--
--
175 Alx–Nessel 175 Nessel–Alx
2 2
---
---
---
---
---
---
06:45 06:45
---
---
17:45 17:45
78 Hgvl–Zalmpl 78 Zalmpl–Hgvl
*) Nieuwe route lijn 35 via SFG en Blijdorp, frequentie gelijk aan huidige lijn 35. **) Alleen weekendroute lijnen 41 en 57 vermeld (op ma/vr ongewijzigde frequentie en bedieningstijd). ***) Lijn 80: rond 20:30 en 21:00 ritten Gadering–Hoogvliet (afloop avondonderwijs Zadkine).
15
3.3. Voorstellen wijzigingen nachtnet 3.3.1. Evaluatie BOB-bus/Nachtnet: doordeweeks stoppen Zomer 2009 heeft de RET op verzoek van SRR het nachtnet (incl. BOB-bus) geëvalueerd. Naar aanleiding van de resultaten van deze evaluatie (in combinatie met aanvullende wensen van gemeenten) heeft RET van SRR opdracht gekregen om in het Vervoerplan Bus 2010 een voorstel voor een vernieuwd nachtnet op te nemen. De boodschap die daarbij is meegegeven luidt “het BOB-busnet in het weekend te optimaliseren en – gelet op de bescheiden vraag doordeweeks – een passend aanbod voor doordeweeks te doen”. In ons voorstel hebben we ingespeeld op de veranderende vraag vanuit de ‘uitgaansmarkt’ en op een aantal wensen van gemeenten. De dynamiek in de bevolkingsopbouw leidt er toe dat woonwijken op verschillende momenten pieken kennen in het aantal jongeren en als gevolg daarvan in het gebruik van de BOB-bus. Thans zien we in sommige wijken weer groei, terwijl andere wijken beperkte krimp kennen. Ook op deze gewijzigde ‘vraag’ willen we inspelen. Uit de eerder door de RET uitgevoerde evaluatie van Nachtnet/BOB-bus kwam naar voren dat het gebruik in de doordeweekse nachten minimaal is. Alleen in de donderdagnacht vervoeren we voldoende – en een langzaam toenemend aantal – reizigers. We willen het Nachtnet/BOB-bus in de donderdagnacht handhaven en uitbouwen. Voor de overige weeknachten (zondagnacht tot en met woensdagnacht) zien wij geen potentieel. De stromen zijn te gering. Gemiddeld maken er in deze vier nachten 89 reizigers gebruik van het Nachtnet. Wij stellen vast dat het niet kosteneffectief is om in deze nachten openbaar vervoer (waarin 21 taxibusjes worden ingezet) in de lucht te houden. De kosten liggen hierbij snel op de €60,-- per reiziger. Alternatieven in deze vier nachten met minder lijnen doen de kosten dalen, maar ook het aantal reizigers dat er gebruik van maakt. Een netwerk met de 4 meest ‘kansrijke’ nachtlijnen (met een uurdienst) zal per nacht circa 45 reizigers ‘trekken’. Dit betekent nog een kostenpost van circa € 32,- per reiziger. Het is naar ons oordeel effectiever is om in deze nachten geen lijndiensten aan te bieden, maar het vervoer per taxi te laten regelen. 3.3.2. Optimalisatie netwerk Het huidige Nachtnet/BOB-bus is opgezet om het nachtelijk recreatief/stappersvervoer (vooral in het weekend) en het nachtelijk woon-werkvervoer te verzorgen. Het Nachtnet wordt in het Vervoerplan 2010 geoptimaliseerd tot één duidelijk product, gericht op de stappersmarkt. Als merknaam wordt alleen het merk ‘BOB-bus’ gebruikt worden, en er wordt één nachttarief geheven: het huidige BOB-bus tarief van € 4,50. In de – veruit – drukste zaterdagnacht bieden we een uitgebreid netwerk aan. Daarnaast wordt er in de vrijdag- en de donderdagnacht gereden. Gelet op de ‘helderheid’ voor de reiziger gaat onze voorkeur uit naar het aanbieden van hetzelfde product in deze beide nachten. Vanuit kostenoverwegingen is het aanbieden van minder product in de donderdagnacht te overwegen. We stellen voor de lijnvoering van een aantal lijnen te strekken. Dit maakt het mogelijk met deze lijnen nieuwe bestemmingen te bedienen. In Spijkenisse is de reizigersvraag onderzocht en worden de bestaande routes van B7 en B8 geoptimaliseerd. Onderstaand een overzicht van de bestemming van reizigers in Spijkenisse. Gezien het gebruik voldoet de huidige routevoering in Spijkenisse. Voor een gewijzigde route, waarbij metrostation Centrum eerst wordt bediend, is geen aanleiding.
16
De Akkers / Vogelenzang
25%
Maaswijk
18%
Heemraadlaan
17%
Waterland
17%
e
1 Heulbrugstraat
10%
Hoekenbuurt
9%
Rivierenbuurt
8%
Spijkenisse Centrum
7%
De halte Eerste Heulbrugstraat wordt vooral gebruikt als halte voor Spijkenisse Noord. Door reconstructie van de Rozenlaan is de komende (2) jaren geen snelle route door Noord te rijden. Gezien de behoefte en het aandeel in de vraag willen we de reizigers richting De Akkers / Vogelenzang beter bedienen. De route via Bachbaan - Vogelenzanglaan is ’s nachts geen goede optie. Derhalve stellen we voor de route van lijn B8 te handhaven, maar wel vanaf de Baljuwlaan via de Akkersweg naar metrostation De Akkers te rijden (keerlus ter hoogte van Zuidakker), zoals lijn B7 nu reeds doet. Hiermee hebben reizigers in Spijkenisse betere uitstaphalten. Kaartbeeld BOB-net
17
3.3.3. Voorstellen per nachtlijn •
•
• •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
B1 CS – Nesselande (- Nieuwerkerk): deze lijn rijdt door naar Nesselande Metro. De terugweg verloopt via de A20 of (sommige ritten) via Nieuwerkerk. Schollevaar en Alexander worden voortaan bediend door B5. Hiermee wordt ingespeeld op wensen van reizigers met bestemming Nesselande. B2 CS – Vlaardingen: de snelle route via de Koemarkt naar Vlaardingen blijft gehandhaafd. De frequentie wordt op zaterdagnacht verhoogd naar een halfuurdienst. B3 CS – Schiedam: De route wordt in Rotterdam-West gestrekt via de ’s Gravendijkwal. Verder blijft de route gelijk. Deze lijn gaat een uurdienst rijden. B4 CS – Krimpen – Capelle Oostgaarde – Schenkel: De route blijft gehandhaafd tot Capelle De Terp en gaat op de terugweg via Schenkel en Jacques Dutilhweg. De frequentie wordt verhoogd naar een halfuurdienst. B5 CS – Lage Land – Schollevaar – Alexander: Deze lijn rijdt vanaf het Lage Land door via Oosterflank naar station Schollevaar in plaats van Schenkel. Op de terugweg rijdt lijn B5 via Zevenkamp en station Alexander terug naar CS. Reizigers naar Schollevaar krijgen hiermee een snellere route. De ’s Gravenweg wordt niet meer bediend. Er waren hier geen in- of uitstappers. B6 Zuidplein – Ridderkerk Sportlaan: Deze lijn wordt opgeheven. Het geringe aantal reizigers (2,0 per rit) heeft een goed alternatief in lijn B16, die ook vaker gaat rijden. Hiermee komen we aan een wens van de gemeente Ridderkerk tegemoet. B7 CS – Hoogvliet (- Pernis/Spijkenisse): De route wordt versneld. Vanaf Leuvehaven rijdt deze lijn zo snel mogelijk naar de Dorpsstraat, waarvandaan de bestaande route tot de Binnenban wordt opgepikt. Op donderdag- en vrijdagnacht rijdt B7 niet meer naar Spijkenisse. Dit wordt door lijn B8 gedaan. De route in Spijkenisse wordt dezelfde als lijn B8. De terugweg wijzigt: voortaan rijdt lijn B7 via de A4 en A20 terug. B8 CS – Spijkenisse : Deze lijn gaat ook in de donderdag- en vrijdagnacht rijden. In Spijkenisse wordt de route iets aangepast en wordt ook bij metrostation De Akkers gestopt. Hier stappen minstens 50 reizigers per nacht uit, die deze aanpassing van de route uit oogpunt van veiligheid en comfort van de reiziger rechtvaardigt. In het weekend wordt de frequentie verhoogd tot 1x per 15 minuten in de drukke uren. B9 CS – Maassluis: De route van deze succesvolle lijn blijft gelijk. De lijn gaat ook in de donderdag- en vrijdagnacht rijden. Dit is een wens van de jongeren uit Maassluis, die ook door de gemeente Maassluis in haar brief is geuit. B10 CS – Schiebroek – Berkel (- Pijnacker-Delfgauw): Deze lijn rijdt voortaan altijd vanaf CS naar Hillegersberg en door naar Berkel. De lijn gaat ook (beperkt) op donderdag- en vrijdagnacht rijden. Op zaterdagnacht rijdt de lijn door naar Pijnacker en Delfgauw. B11 CS – Barendrecht: De ritten op deze lijn vertrekken voortaan vanaf CS. De frequentie wordt als gevolg van de lagere reizigersaantallen naar beneden bijgesteld. Op de terugweg wordt via Maashaven teruggereden. B12 CS – Overschie – Airport: Deze lijn rijdt voortaan de route van lijn 33 naar de luchthaven en bedient hierdoor alleen nog Overschie. De frequentie wordt als gevolg van lagere reizigersaantallen naar beneden bijgesteld. B13 Vlaardingen Wilhelminahaven – Holy – CS: Deze lijn wordt bij totaal gebrek aan reizigers (gemiddeld 0,8 per rit) opgeheven. Het merendeel van de lokale reizigers gebruikt op dit moment al B2. B14 CS – Krimpen: Dit wordt een nieuwe lijn naar Krimpen a/d IJssel. Onze reizigers hebben regelmatig de vraag gesteld of de B4 niet verder kan rijden. De lijn rijdt de route van B4 tot Capelsebrug, vanaf daar wordt de route van lijn 98 gevolgd. De nieuwe lijn gaat (voorlopig) alleen als uurdienst op zaterdagnacht rijden. Bij succes kan de frequentie en bedieningsperiode worden uitgebreid.
18
• • • •
B15 CS – Pijnacker – Delfgauw: deze route wordt overgenomen door lijn B10, die hierdoor wat frequenter gaat rijden. B16 CS – Ridderkerk: De route van deze lijn voldoet en blijft ongewijzigd. Gezien het grote aantal reizigers wordt de frequentie verhoogd. B17 CS – Bleiswijk – Zoetermeer: Deze lijn blijft voorlopig ongewijzigd. B19 CS – Naaldwijk – Hoek van Holland: De route blijft ongewijzigd, frequentie gaat omhoog tot een uurdienst in de zaterdagnacht.
19
