VERVOERPLAN 2009 concessie Bus Rotterdam c.a.
© RET, Rotterdam
1
INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2. Doelstelling en strategie 3. Productdifferentiatie 4. Vervoeraanbod per deelgebied 5. Invulling van wensen uit het Programma van Eisen 6. Uitwerking van de lijnfiches 7. Infrastructuur Bijlagen
3 3 3 4 12 12 15 16
2
1. Inleiding Voor u ligt het Vervoerplan 2009, dat deel uitmaakt van het Uitvoeringsplan voor de concessie Bus Rotterdam c.a. De basis van dit plan wordt gevormd door de uitvraag van de Stadsregio Rotterdam (o.a. het Programma van Eisen voor de busconcessie Rotterdam c.a., het Vervoeronderzoek Charlois en de rapportage Bereikbaarheid bedrijventerreinen Stadsregio Rotterdam van VCC Rijnmond) Dit Vervoerplan 2009 bevat ons voorstel voor de concrete invulling van de lijnvoering en het voorzieningenniveau voor het eerste dienstregelingjaar 2009 van de concessieperiode 2009– 2011. 2. Doelstelling en strategie We stellen ons ten doel de komende jaren per jaar 2,5% tot 3,5% groei van het aantal reizigerskilometers op het RET-busnet te behalen ten opzichte van de huidige situatie. De strategie die we volgen om deze groei te bereiken, is om met een aantrekkelijker vervoersconcept nog beter in te spelen op de wensen en vervoerbehoeften van de reizigers. We denken dit te bereiken door bij de bus enerzijds productdifferentiatie toe te passen en anderzijds hier en daar het lijnennet aan te passen om beter te voorzien in de huidige en potentiële vervoervraag. Het resultaat daarvan is: meer verbindingen en hogere frequenties. 3. Productdifferentiatie Wij delen de integrale meerjarenvisie van de stadsregio, waarin is aangegeven hoe de bus zich in meerjarig perspectief zou moeten ontwikkelen, mede in het licht van de gelaagde netwerkopbouw en de verhouding van de bus tot het railnetwerk. Kenmerkend onderdeel van de meerjarenvisie is het toepassen van productdifferentiatie. Voor de stadsbus betekent dit dat we in het dagnet verschillende producttypen aan de reizigers gaan bieden: • De “Frequent”Buslijnen – dit zijn de lijnen die dagelijks van vroeg tot laat beschikbaar zijn in hoge frequentie: op werkdagen “van 7 tot 7” elke 10 minuten of vaker, in het weekend en ’s avonds tot half 10 uur elk kwartier. Samen met het railnetwerk van metro en tram vormen de FrequentBuslijnen het hoofdnet van het stadsregionaal openbaar vervoer. • De “Gemaks”Buslijnen – dit zijn de lijnen die het netwerk completeren en zorgen voor fijnmazigheid van het totale openbaar vervoernetwerk. De bedieningstijden en frequenties zijn daarbij afgestemd op de vraag naar vervoer. • Enkele “Specials” – dit zijn speciale aanvullende sneldiensten, specifiek gericht op luchthavenreizigers (Airport Express), scholieren en studenten (Les Express). Op de bijgevoegde lijnenkaart van het dagnet zijn de FrequentBuslijnen in rode kleurstelling aangeven, de GemaksBuslijnen in blauw en de Specials in groen. De verwevenheid van de stadsbus in het totale netwerk tonen we door ook de tramlijnen (in geel) en de beide metrolijnen af te beelden. De lijnenkaart van het dagnet is als bijlage 1 bij dit vervoerplan gevoegd, die van het nachtnet als bijlage 2.
3
4. Vervoeraanbod per deelgebied Om snel inzicht en samenhang te verkrijgen, beschrijven we onze voorstellen gebiedsgewijs. 4.1
Vlaardingen – Schiedam
Lijn 38
Type FrequentBus
56 51
FrequentBus GemaksBus
53
GemaksBus
Woudhoek – Station Schiedam Centrum – Marconiplein
54
GemaksBus
57
GemaksBus
55
--
Station Schiedam Centrum – De Gorzen Station Schiedam Centrum – Westerhoofd --
Route Station Schiedam Centrum – CS – Crooswijk Station Vlaardingen West – Holy-Noord Station Schiedam Centrum – Woudhoek
Opmerkingen Ongewijzigde route Ongewijzigde route Route gewijzigd via Boerhaavelaan (i.p.v. via Broersvest) Alleen op werkdagen. Route verlengd vanaf Station Schiedam C. naar Marconiplein Ongewijzigde route Route in het weekend: HolyNoord – Westerhoofd Vervallen, route overgenomen door streeklijn 126
Graag starten we met ingang van de nieuwe dienstregeling 2009 met een nieuwe lijnvoering in Schiedam en Vlaardingen. Zo kunnen we direct goed voorzien in de reisbehoeften die ontstaan zodra de nieuwe locatie van het Vlietland Ziekenhuis bij NS-station Nieuwland in gebruik komt. Ook bieden we zo betere interwijkverbindingen in Schiedam. Het nieuwe Vlietlandziekenhuis bij station Nieuwland verbinden we met: • De Schiedamse Oostwijk door het verleggen van lijn 51 via de Boerhaavelaan in plaats van via de Broersvest; • De Schiedamse wijk De Gorzen en verschillende Vlaardingse wijken door lijn 57 vanuit Holy op werkdagen te verlengen naar Station Schiedam Centrum, via Station Nieuwland en De Gorzen. Een andere verbetering is frequentieverhoging voor de wijk De Gorzen met Station Schiedam Centrum. Hier gaat de lijncombinatie 54/57 op werkdagen overdag een kwartierdienst rijden in plaats van de huidige 20 minutendienst. Voor de Schiedamse wijken Sveaparken en Spaland bieden we, tot de doortrekking van tramlijn 21 naar het toekomstige station Kethel, met de verlengde lijn 53 een directe verbinding met het Marconiplein. Hiervan profiteren werknemers van het nabij gelegen Europoint, die in Sveaparken en Spaland wonen. Ten slotte stellen we voor de stamlijn van het Vlaardingse busnet, lijn 56, op het niveau van de FrequentBus te brengen. Dit betekent dat de overstap op de metro bij Vijfsluizen beter wordt. Niet alleen zal ’s avonds tot 10 uur bij Vijfsluizen elk kwartier een aansluitende metro– bus 56 overstap mogelijk zijn, ook op zaterdagmiddag zal de frequentie van lijn 56 naar een 10 minutendienst worden verhoogd, gelijk aan de metrofrequentie. 4.2
Overschie – Spaanse Polder – Rotterdam Airport
Lijn 33 32
Type FrequentBus GemaksBus
Route CS – Rotterdam Airport Overschie – Noordereiland
4
Opmerkingen Ongewijzigde route Route ingekort. Het trajectdeel Overschie – Melanchthonweg – Station
40
GemaksBus
CS – Overschie – Station Delft CS
41
GemaksBus
Airport Shuttle: Station Schiedam Centrum – Spaanse Polder – Bedrijvenpark NW – Rotterdam Airport – Melanchthonweg – Station Noord
42
GemaksBus
Marconiplein – Spaanse Polder – Bedrijvenpark Noord-West
43
GemaksBus
Centraal Station – Spaanse Polder – Bedrijvenpark Noord-West
50
Special
Airport Express: Rotterdam Airport – CS – Station Blaak – Wilhelminakade HNY
Noord vervalt (deels overgenomen door de nieuwe lijn 41) Ongewijzigde route van de huidige streeklijn 129 Nieuwe lijn, die functie overneemt van huidige lijn 32 tussen Laag Zestienhoven en Station Noord en van huidige lijn 201 tussen Station Schiedam Centrum en Bedrijvenpark NW. In het weekend is de nieuwe lijn 41 beperkt tot de route Rotterdam Airport – Station Noord Alleen op werkdagen. De verlengde dalurenritten naar Station Schiedam Centrum komen te vervallen Alleen op werkdagen. Nieuwe spitslijn, non-stop tussen CS en Beukelsbrug Nieuwe lijn, non-stop tussen Rotterdam Airport en CS
We beperken de route van lijn 32 tot het stamtraject tussen Overschie en het Noordereiland. De nieuwe lijn 41 neemt de verbinding over van de huidige verlengde ritten van lijn 32 tussen de nieuwbouwwijk Laag Zestienhoven, Melanchthonweg en Station Noord. Naast de overname van deze functie beogen we met de nieuwe lijn 41 het openbaar vervoeraandeel in de mobiliteit te verhogen van forenzen van de werkgebieden in en rond Rotterdam Airport, Bedrijvenpark Rotterdam Noord-West en de Spaanse Polder. Met de nieuwe lijn 41 – de Airport Shuttle – bieden we nieuwe rechtstreekse verbindingen naar de knooppunten Station Schiedam Centrum (IC-station), Melanchthonweg (RandstadRail) en Station Noord. Lijn 41 sluit aan op de IC-trein op Schiedam en op RandstadRail richting Den Haag. De busverbinding tussen Delft en Rotterdam gaan we rijden met het lijnnummer 40, via de route van de huidige streeklijn 129. Gepland is om lijn 40 vanaf 2010 via Rotterdam Airport te laten rijden, om zo de luchthaven direct met Delft te verbinden. Zolang dit nog niet het geval is, zullen we lijn 41 komend van Schiedam via de Delftweg en De Lugt laten rijden, zodat een overstapreis mogelijk is tussen Schiedam en Delft. Dit doen we vooral voor de forenzen naar de TU-wijk, omdat lijn 201 komt te vervallen. Vanaf 2010 verschuift het overstappunt naar Rotterdam Airport. In het weekend is de route van lijn 41 beperkt tot Rotterdam Airport – Station Noord. De proef die met lijn 42 in 2007 is gehouden met een hogere frequentie in de daluren (halfuurdienst) en avondbediening (uurdienst) – per saldo 33% meer ritten – is succesvol geweest, ondanks een niet optimale dienstuitvoering door congestie en rituitval. In het najaar van 2007 maakten 19% meer reizigers gebruik van lijn 42 ten opzichte van najaar 2005. Tijdens deze proef bleek uit reacties van reizigers uit de Spaanse Polder en Bedrijvenpark Rotterdam Noord-West, dat naast een gewenste verbetering in de relatie met Station Schiedam Centrum (bovengenoemde lijn 41), ook belangstelling bestaat voor een snelle rechtstreekse route naar het Centraal Station. We willen graag inspelen op deze latente behoefte en stellen daarom voor een nieuwe spitslijn 43 te starten met een kwartierdienst. Deze nieuwe spitslijn starten we als sneldienst, 5
waarbij we tussen de haltes Centraal Station en Beukelsbrug non-stop rijden. De gedachte hierachter is, dat we hiermee menging van forenzen- en scholierenvervoer kunnen vermijden, wat prettiger reizen betekent. Hier staat wel tegenover dat bewoners/reizigers van de Beukelsdijk en omgeving buslijn 43 voorbij zien rijden, wat tot klachten kan leiden, juist ook van hen die in de Spaanse Polder en Bedrijvenpark Noord-West werken. Niettemin achten we een start met een sneldienstkarakter van spitslijn 43 aan te bevelen. Praktijkervaring zal uitwijzen of dit de juiste keuze is. Voorts stellen we voor lijn 42 in de daluren niet meer door te laten rijden naar Station Schiedam Centrum, omdat de nieuwe lijn 41 hierin al voorziet. ’s Avonds, als lijn 41 niet rijdt, bieden we een gegarandeerde aansluiting tussen lijn 42 en lijn 53 op het Marconiplein. Bij de overgang van lijn 42 op 53 (en omgekeerd) kan de reiziger in de bus blijven zitten om Station Schiedam Centrum te bereiken. In het Plan van Aanpak Bedrijventerrein Spaanse Polder/Bedrijvenpark Rotterdam NoordWest geven we aan hoe we het busgebruik stimuleren en een hogere klantwaardering bereiken. Special: Airport Express (lijn 50) Graag willen we voldoen aan de eis een snelle directe verbinding te realiseren tussen Rotterdam Airport en het Rotterdamse centrum. De doelgroep die we hierbij voor ogen hebben zijn primair luchthavenpassagiers, die het centrum van de stad bezoeken, op weg zijn naar een hotel in het centrum en reizigers die verder reizen met de trein. Verbinding Onze invulling is de instelling van een Airport Express (lijn 50), die tussen Rotterdam Airport en CS non-stop rijdt en vervolgens een centrumroute, onderweg alleen stoppend aan de haltes Weena, Mariniersweg, Station Blaak, Leuvehaven, naar de Wilhelminakade met eindpunt bij hotel New York. Op maximaal 5 minuten lopen van deze haltes bevinden zich het Atlanta hotel, Crownhotel, Golden Tulip hotel, Grand hotel Central, Hilton hotel, Hotel Bazar, Savoy hotel, Maritime hotel, Stay okay hostel, Tulip Inn hotel, Westinn hotel. Dienstregeling Gezien de doelgroep stemmen we de dienstregeling op de vluchttijden af. De Airport Express rijdt dagelijks van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Lopende het dienstregelingjaar wordt de dienstregeling zo nodig tussentijds aangepast aan veranderende vluchtschema’s, zoals bij de overgang van winter- naar zomertijd en omgekeerd. De ritten rijden aansluitend op vertrekkende en aankomende lijnvluchten. Dagelijks is de eerste busaankomst op Rotterdam Airport rond 05:55 uur (een uur voor de eerste lijnvlucht) en laatste busvertrek om 23:30 uur (half uur na de laatste lijnvlucht). Marketing We spannen ons ervoor in om de Airport Express bekend te maken via de luchtvaartmaatschappijen (bij aankoop van het vliegticket), reisbureaus, VVV, Rotterdamse hotels en natuurlijk Rotterdam Airport zelf. Hiermee willen we nauw samenwerken om promotie te verzorgen en de Airport Express tot een succes te maken. Tarief Op de Airport Express lijn 50 zijn de OV-chipkaart (saldo en reisproducten) en alle reguliere papieren vervoerbewijzen geldig. Bij de chauffeur van de Airport Express en op Rotterdam Airport kunnen reizigers een kaartje kopen uit het gangbare wagenverkoopassortiment. Materieel We onderzoeken de mogelijkheid de bagagecapaciteit van de bussen die we op de Airport Express gaan inzetten te verruimen.
6
4.3
Centrum – Delfshaven – Noord – Kralingen-Crooswijk
Lijn 33 38
Type FrequentBus FrequentBus
44 32
FrequentBus GemaksBus
Route CS – Rotterdam Airport Station Schiedam Centrum – CS – Crooswijk Zuidplein – Dijkzigt – CS Overschie – Noordereiland
40
GemaksBus
CS – Overschie – Station Delft Centraal
42
GemaksBus
Marconiplein – Spaanse Polder – Bedrijvenpark NW
43
GemaksBus
CS – Spaanse Polder – Bedrijvenpark NW
46 49 50
GemaksBus GemaksBus Special
53
GemaksBus
Charlois – Dijkzigt – Crooswijk CS – Station Noord Airport Express: Rotterdam Airport – CS – Station Blaak – Wilhelminakade HNY Woudhoek – Station Schiedam Centrum – Marconiplein
Opmerkingen Ongewijzigde route Ongewijzigde route Ongewijzigde route Route ingekort, echter niet in dit deelgebied Ongewijzigde route van de huidige streeklijn 129 Alleen op werkdagen. Ongewijzigde route (verlengde dalurenritten naar Station Schiedam Centrum vervallen) Nieuwe spitslijn, non-stop tussen CS en Beukelsbrug, alleen op werkdagen Ongewijzigde route Ongewijzigde route Nieuwe lijn, non-stop tussen Rotterdam Airport en CS Alleen op werkdagen. Route verlengd vanaf Station Schiedam Centrum naar Marconiplein (overgenomen van ingekorte lijn 42)
In dit deelgebied gaan we het lijnennet uitbreiden met een nieuwe spitssneldienst lijn 43 van het Centraal Station naar de Spaanse Polder en Bedrijvenpark Noord-West. Een tweede wijziging betreft de bediening op werkdagen van de Franselaan en omgeving. In plaats van de huidige dalbediening door lijn 42, bieden we een verlengde lijn 53 tussen Marconiplein en Station Schiedam Centrum, ook tijdens de spitsuren. We zien hierin potentie, met name voor forenzen uit de Schiedamse wijken Sveaparken en Spaland, die werken in en bij Europoint bij het Marconiplein. 4.4
Hillegersberg-Schiebroek – Prins Alexander – Capelle – Krimpen
Lijn 30 28
Type FrequentBus GemaksBus
Route Station Alexander – Schollevaar Station Alexander – Capelle Centrum
29
GemaksBus
Capelsebrug – Capelle West – Kralingse Veer – Capelsebrug – Capelle Centrum – IJsselland Ziekenhuis – Schollevaar
31
GemaksBus
Station Alexander – Oostgaarde
35
GemaksBus
Station Alexander – Station Noord
7
Opmerkingen Ongewijzigde route Alleen op werkdagen. Nieuwe spitslijn via dit deel van huidige route spitslijn 34 Nieuwe lijn, samenvoeging van delen van de huidige lijnen 34, 37 en 41. In het weekend is de route beperkt tot het deel Capelsebrug – Capelle Centrum Ongewijzigde route. Op zondag taxibusinzet Vrijwel ongewijzigde route. We stellen een routeverlegging voor via Meijersplein-Noord en Asserweg om een overstapmogelijkheid bij station Meijersplein op RandstadRail te bieden.
36 37
GemaksBus GemaksBus
Station Alexander – Kralingse Zoom Station Alexander – IJsselland Ziekenhuis – Capelle Centrum – Krimpen a/d IJssel busstation
45 34
GemaksBus --
Kleiweg – Sint Franciscus Gasthuis --
41
--
--
Ongewijzigde route Route gewijzigd, rijdt vanaf Capelle Rembrandtsingel niet meer naar Capelsebrug maar naar Krimpen a/d IJssel. In het weekend is de route beperkt tot het deel Station Alexander – Capelle Centrum Ongewijzigde route. Taxibus Vervallen, route overgenomen door nieuwe lijnen 28 en 29 Vervallen, route overgenomen door nieuwe lijn 29
In Hillegersberg-Schiebroek en Prins Alexander zijn voor de dienstregeling 2009 vrijwel geen wijzigingen in de lijnenloop voorzien. In Schiebroek stellen we een kleine routeverlegging van lijn 35 voor om een overstapmogelijkheid te bieden vlakbij station Meijersplein op RandstadRail. Hiervoor zal wel het Meijersplein-Noord en de Asserweg geschikt gemaakt moeten worden als busroute (profiel, drempels, haltes etc.). Overleg hierover met de wegbeheerder is gaande. Ook stellen we voor om direct bij de start van deze concessie een iets andere lijnvoering in Capelle aan den IJssel in te voeren. Hiermee willen we het interwijkvervoer binnen Capelle en de bereikbaarheid van het IJsselland Ziekenhuis verbeteren. Hierin voorzien we met de nieuwe lijn 29, die een combinatie vormt van delen van de huidige lijnen 34, 37 en 41. De nieuwe lijn 29 rijdt op werkdagen overdag in een uurdienst met een standaardbus. In het weekend is lijn 29 beperkt tot het traject van Capelsebrug via Capelle West en Kralingse Veer naar Capelle Centrum. Dan rijdt de (taxi)bus verder als lijn 37 via het IJsselland Ziekenhuis, waarmee in het weekend de haltes in Oud-Schenkel bediend blijven. De huidige spitsroute van lijn 34 tussen Station Alexander via Zevenkamp en Schollevaar naar Capelle Centrum, die vooral door scholieren en werknemers van Multibedrijven wordt gebruikt, gaan we vanaf 2009 bedienen in de vorm van spitslijn 28. De route en dienstregeling van deze spitslijn is specifiek afgestemd op de werktijden van Multibedrijven en de schooltijden van het IJsselcollege aan de Kanaalweg. Hiervoor maakt de route van lijn 28 niet de omweg via het IJsselland Ziekenhuis. Lijn 29 daarentegen rijdt wel die langere route, om de meeste Capelse wijken met elkaar en met dit ziekenhuis te verbinden. Tevens maken we van de mogelijkheid gebruik om de wens in te vullen, Krimpen aan den IJssel rechtstreeks te verbinden met het IJsselland Ziekenhuis. Dit doen we door lijn 37 vanaf de Rembrandtsingel in Capelle via de Ketensedijk naar het busstation van Krimpen af te buigen. Op werkdagen bieden we op deze lijn een half uurdienst aan. De combinatie van de nieuwe lijnen 29 en 37 biedt op werkdagen overdag 2 ritten per uur tussen de Rembrandtsingel (via Capelle Centrum) en het IJsselland Ziekenhuis. Met de combinatie van de nieuwe lijnen 28/29 bieden we ook tussen Schollevaar en Capelle Centrum in de spitsperiode 2 ritten per uur. Op zondag rijden de lijnen 29, 31 en 37 met een taxibusje. 4.5
Feijenoord – IJsselmonde
Lijn 48
Type FrequentBus
66 70/71
FrequentBus FrequentBus
Route CS – Station Zuid, met minder frequent doorrijdende ritten naar Keizerswaard Zuidplein – Feijenoord Zuidplein – Slinge – Station Lombardijen – 70 Keizerswaard / 71
8
Opmerkingen Ongewijzigde route Ongewijzigde route Ongewijzigde route lijn 70; Nieuwe lijn 71 die de
MCRZ Clara 76 32 77 60
FrequentBus GemaksBus GemaksBus Special
47
--
Zuidplein – Keizerswaard Overschie – Noordereiland Zuidplein – Katendrecht Wilhelminaplein – World Port Center – Hotel New York – Montevideo – Wilhelminaplein --
75
--
--
verbinding overneemt naar MCRZ Clara van de vervallen lijn 75 Ongewijzigde route Route ingekort tot Overschie Ongewijzigde route Nieuwe lijn – inzet elektrisch voertuig ZEUS Vervallen, route overgenomen door streeklijn 183 Vervallen, verbinding met MCRZ Clara overgenomen door lijn 71
Met ingang van 14 december 2008 exploiteert de RET een buslijn op de Kop van Zuid. Op werkdagen van 7:00 tot 20:00 uur rijdt een elektrisch voertuig een lusroute over de Kop van Zuid. Werknemers van het Havenbedrijf, bezoekers van Hotel New York en bewoners van Montevideo bieden we daarmee een ‘missing link’ aan. Daarnaast stellen we voor per dienstregeling 2009 in dit gebied MCRZ Clara op een andere wijze te gaan bedienen. In plaats van de huidige laagfrequente lijn 75 gaat een nieuwe lijn 71 daarheen rijden, zolang dit ziekenhuis nog niet is verhuisd naar de nieuwe locatie bij station Lombardijen (eind 2010). Tussen Zuidplein en station Lombardijen volgt lijn 71 dezelfde route als lijn 70. Met deze verandering bieden we voor de reiziger een frequentieverdubbeling tussen MCRZ Clara enerzijds en Station Lombardijen en Zuidplein anderzijds. Dit zijn ook de haltes die het meest gebruikt worden door de werknemers en bezoekers van het MCRZ Clara, zo bleek uit een onlangs gehouden reizigersenquête. Voorts stellen we voor, ook op tijdelijke basis tot start dienstregeling 2011 (verhuizing MCRZ), lijn 48 komend van het Centraal Station nog niet in te korten tot Station Zuid. Op het deel CS – Zuid gaat lijn 48 als FrequentBus rijden, terwijl vervolgens in een lagere frequentie (halfuurdienst) wordt doorgereden naar Keizerswaard. Ook blijven we daarbij op maandag tot en met zaterdag overdag de lusroute via de Oosterhagen rijden. 4.6
Charlois – Waalhaven – Pernis
Lijn 44 67
Type FrequentBus FrequentBus
Route Zuidplein – Dijkzigt – CS Zuidplein – Pendrecht
70/71
FrequentBus
Zuidplein – Slinge – Station Lombardijen – 70 Keizerswaard / 71 MCRZ Clara
73
FrequentBus
Zuidplein – Dokhaven
46 63
GemaksBus GemaksBus
Charlois – Dijkzigt – Crooswijk Zuidplein – Utenhagestraat – Schulpweg – Charloisse Lagedijk – Pendrecht – Zuidwijk – MCRZ Zuider – Zuidplein
9
Opmerkingen Ongewijzigde route Vrijwel ongewijzigde route. Halte Valckensteyn vervalt voor lijn 67; bediening van deze halte wordt overgenomen door serviceringlijn 63 Ongewijzigde route lijn 70. Nieuwe lijn 71 die verbinding overneemt naar MCRZ Clara van de vervallen lijn 75 Ongewijzigde route. De doorgaande spitsroute naar de Sluisjesdijk (Willem Egmondstraat) vervalt en wordt overgenomen door de gewijzigde lijn 72 Ongewijzigde route Nieuwe serviceringlijn (tegen de klok in); rechtstreekse interwijkverbinding in Charlois
64
GemaksBus
Zuidplein – MCRZ Zuider – Zuidwijk – Pendrecht – Charloisse Lagedijk – Schulpweg – Utenhagestraat – Zuidplein Zuidplein – Waalhaven ZZ – Heijplaat
68
GemaksBus
69
GemaksBus
Zuidplein – Industriegebied Waalhaven – PortPark – Pernis
72
GemaksBus
Zuidplein – Waalhaven OZ – Sluisjesdijk
61
Special
Les Express: Zuidplein – RDM
Nieuwe serviceringlijn (met de klok mee); rechtstreekse interwijkverbinding in Charlois (rijdt niet op zondag) Op werkdagen gewijzigde route via Waalhaven ZZ (i.p.v. via Parmentierplein) Alleen op werkdagen. Gewijzigde route via Slinge (i.p.v. via Dorpsweg / Schulpweg) en industriegebied Waalhaven. Bediening ook tussen de spitsuren overdag Alleen op werkdagen. Gewijzigde route, non-stop tussen Zuidplein en halte Opijnenstraat aan de Waalhaven OZ Alleen op werkdagen. Nieuwe spitslijn, non-stop
We hebben een onderzoek laten uitvoeren naar de vervoerbehoeften in de deelgemeente Charlois. Hoewel uit dit onderzoek blijkt dat de huidige lijnenstructuur op zich goed voldoet, is vooral onder oudere bewoners behoefte aan rechtstreekse busverbindingen tussen de Charloisse wijken onderling en met MCRZ Zuider (en in mindere mate met MCRZ Clara). Om hierin tegemoet te komen, stellen we voor een nieuwe serviceringlijn in te voeren, die vanuit het Zuidplein verschillende Charloisse wijken, ouderen- en verzorgingscomplexen en het MCRZ Zuider met elkaar verbindt. De route gaat als ringlijn 63 van Zuidplein (tegen de klok in) via Carnissebuurt, Schulpplein (Waelestein), Schulpweg (Sonneburgh), Charloisse Lagedijk (Zorghotel), Pendrecht, Slinge, Zuidwijk en MCRZ Zuider naar het Zuidplein. Ringlijn 64 rijdt deze route tegenovergesteld (met de klok mee). Gelet op de beoogde doelgroep, stellen we voor deze lijn vanaf einde ochtendspits te gaan rijden tot het begin van de avond (lijn 64 op werkdagen tot na afloop avondbezoekuur MCRZ Zuider). Lijn 63/64 neemt daarbij de bediening van ouderencomplexen Waelestein en Sonneburgh over van lijn 69, waarmee deze ouderencomplexen en het Zorghotel aan de Charloisse Lagedijk ook buiten de spitsuren bediend gaan worden. We rijden serviceringlijn 63/64 met een comfortabele rolstoeltoegankelijke bus en zondags met een taxibusje. Daarnaast stellen we voor de bereikbaarheid van MCRZ Clara te verbeteren door Zuidwijk weer rechtstreeks hiermee te gaan verbinden, tot het moment dat het Clara naar de nieuwe locatie bij station Lombardijen verhuist. Dit doen we door de huidige lijn 70 te splitsen in lijnen 70 (via huidige route naar Keizerswaard) en 71 (naar MCRZ Clara, waarbij tot station Lombardijen de route samenloopt met lijn 70 op FrequentBus-niveau). Met de instelling van de nieuwe lijn 71 vervalt tegelijkertijd de huidige laagfrequente lijn 75. Voor het woon-werk vervoer naar de Waalhaven OZ, NZ en Sluisjesdijk stellen we een andere opzet voor. Kern hiervan is de busreis naar en van het werk aantrekkelijker te maken door enerzijds het vervoer te ontlasten van grote groepen scholieren, anderzijds voor het werkgebied Waalhaven OZ een kortere non-stop route te rijden van en naar Zuidplein. Dit doen we met de nieuwe speciale spitssneldienst lijn 72 in een kwartierfrequentie. Doordat spitslijn 72 naar de Sluisjesdijk–Willem Egmondstraat gaat rijden, eindigt lijn 73 dan altijd aan de Dokhaven. Het zuidelijk deel van het Waalhavengebied, Heijplaat, PortPark en Pernis heeft eveneens onze aandacht getrokken. Van oudsher is hier omvangrijk spitsvervoer. Graag willen we het vervoer hierheen stroomlijnen door lijnen 68 én 69 via één duidelijke basisroute vanaf Zuidplein, via metrostation Slinge en Korperweg naar het industriegebied 10
Waalhaven te leiden. De aanpassing van lijn 69 is mogelijk doordat de nieuwe ringlijn 63/64 de bediening van Schulpweg en Schulpplein overneemt. Lijn 69 neemt de bediening van lijn 68 over van de route door het industriegebied Waalhaven via de haltes Parmentierplein en Van Maasdijkweg. Om congestie van toenemend containerverkeer zoveel mogelijk te ontwijken, rijdt lijn 69 verder via de Van Maasdijkweg naar de Antonie Bodaanweg, Reeweg en verder de route naar Pernis (in plaats van via de Smirnoffweg of Van Riemsdijkweg). Omdat ook het kantorenareaal PortPark, voormalig ECT-complex aan de Seattleweg, van plan is uit te breiden zien we voldoende potentie om lijn 69 ook tussen de spitsuren te laten rijden. Het dorp Pernis profiteert hiervan, doordat in de daluren een verbinding met het metrostation Pernis en met het Waalhavengebied, Pendrecht en Zuidplein tot stand komt. Dit scheelt voor Pernis aanzienlijk in reistijd en overstappen in reisrelaties met Rotterdam Zuid. Special: Les Express (lijn 61) We verwachten dat het piekvervoer naar het Waalhavengebied zal toenemen, nu het Albeda-College gaat uitbreiden op het RDM-terrein (Heijplaat) en daar ook de Hogeschool Rotterdam zich vestigt. Op deze specifiek door scholieren en studenten veroorzaakte vervoerpiek verwachten we goed te kunnen inspelen door het aanbieden van een sneldienst: • Les Express 61 van Zuidplein direct naar het RDM-terrein, met onderweg alleen tussenstop bij de halte Anthony Fokkerweg voor scholieren van de Havenvakschool. Hiermee ontlasten we lijn 68. Specifiek kenmerk van deze Les Express is dat de dienstregeling niet bij voorbaat voor een heel jaar vast staat. Hierin willen we juist flexibiliteit, om zo nodig tussentijds te kunnen aanpassen aan wijzigingen in het lesrooster. Daarnaast zullen deze lijnen niet rijden tijdens de schoolvakanties. Voor de instelling van deze Les Express maken we het voorbehoud dat de voorziene uitbreiding van de onderwijsinstellingen op het RDM-terrein daadwerkelijk plaatsvindt.
4.7
Albrandswaard – Hoogvliet
Lijn 65 78
Type GemaksBus GemaksBus
Route Poortugaal – Delta – Rhoon Stadsdienst Hoogvliet
Opmerkingen Ongewijzigde route Ongewijzigde route
In Albrandswaard voorzien we voor dienstregeling 2009 geen verandering van lijn 65. Versnelling van de route tussen metrostation Poortugaal en Delta Psychiatrisch Centrum zou mogelijk zijn als de route door de dorpen Poortugaal en Rhoon vervalt. Voor dienstregeling 2010 zullen we met de gemeente bekijken of lokale bediening van deze dorpen met een kleinschalige vervoervorm, zoals een buurtbus, wenselijk en mogelijk is. In Hoogvliet verbeteren we de frequentie van lijn 78 op werkdagen in de daluren naar 4 (was 2) ritten per uur op het westelijke routedeel via Oudeland en Westpunt. Voor de dienstregeling 2010 onderzoeken we hoe Hoogvlietse wensen uit het Programma van Eisen kunnen worden ingevuld. 4.8
Nachtnet / BOB-bus
De BOB-bussen blijven het goed doen. In 2007 is een vervoergroei bereikt van 15% ten opzichte van het jaar daarvoor. Deze groei manifesteert zich vooral in de uitgaansnacht van zaterdag op zondag. De doordeweekse nachten zijn beduidend minder bezet. In de nacht van donderdag op vrijdag lijkt groei in het gebruik waarneembaar. We stellen voor de huidige vorm (verbindingen, vertrektijden vanaf Kruisplein) zoveel mogelijk te handhaven en het nachtnet slechts op enkele onderdelen aan te passen: • Extra ritten in de nacht van vrijdag op zaterdag en zaterdag op zondag om het huidige “nachtgat” te dichten: toevoeging van een rit om 03:10 uur waarmee het gat 11
• •
• •
van anderhalf uur tot een uur wordt verkort. Dit leidt tot meer tevreden reizigers, die nu door de te lang ervaren wachttijd een taxi pakken in plaats van de BOB-bus. We stellen voor Pernis in de nacht van zaterdag op zondag te bedienen met drie ‘terugritten’ van de B-7. Na Hoogvliet rijdt de bus door naar Pernis (3 halten) en via de A4 weer richting Centraal Station. In de nacht van zaterdag op zondag breiden we ons BOB-busnet met drie lijnen uit. De B-15 ontsluit met drie ritten het westelijk deel van Berkel, Pijnacker en Delfgauw. De B-17 biedt zowel ‘stappers’ in Rotterdam als in Zoetermeer de gelegenheid om in de nacht van zaterdag op zondag terug te keren naar Bergschenhoek en Bleiswijk. De B-19 rijdt naar Hoek van Holland in combinatie met bediening van Naaldwijk en ’s Gravenzande. Op de lijnen B-2 en B-4 blijkt de huidige rijtijd te krap. Hierop passen we de dienstregeling aan. Op lijn B-7 daarentegen blijkt de huidige rijtijd te ruim. Deze rijtijd gaan we verkorten, waarbij we tevens voorstellen de route in Spijkenisse om te vormen tot een duidelijke lusroute, waarbij alle haltes bediend blijven.
5. Invulling van wensen uit het Programma van Eisen We hebben in dit vervoerplan een zeer groot aantal wensen uit het Programma van Eisen vervuld. Een volledig overzicht van de wijze waarop we de wensen van het Programma van Eisen hebben ingevuld, met toelichting, is in bijlage 3 opgenomen. De vereiste bediening van ouderenvoorzieningen en een aantal overige locaties hebben we vorm gegeven zoals verwoord in bijlage 4. 6. Uitwerking van de dienstregeling Het lijnennet van vervoerplan 2009 en de daaruit voortvloeiende ontwerp-dienstregeling voldoet aan de lijnfiches, die als uitgangspunt dienden voor het uitvoeringsplan voor de concessie Bus Rotterdam c.a. De lijnfiches geven aanwijzingen omtrent routes, frequenties, aansluitingen, afstemmingen, bedieningstijden, materieelinzet en overige wensen. Routes We voldoen aan de gestelde routes zoals opgenomen in de lijnfiches, waarbij we de lijnnummering grotendeels volgens de lijnfiches hebben overgenomen. Uitzonderingen hierop zijn: • Lijnfiche 34 is in dit vervoerplan opgenomen als (spits)lijn 28 van Station Alexander tot Capelle Centrum enerzijds en anderzijds als lijn 29 van Schollevaar via het IJsselland Ziekenhuis en Capelle Centrum naar Capelsebrug. • Lijnfiche 40 is in ons vervoerplan de Airport Express lijn 50, terwijl we lijnfiche 129 hebben uitgewerkt als lijn 40. • Lijnfiche 64 is uitgewerkt als serviceringlijn 63/64, die verschillende Charloisse wijken en ouderencomplexen met elkaar en met het MCRZ Zuider verbindt. • Lijnfiche 68 is uitgewerkt als lijn 68 naar Heijplaat en Les Express lijn 61 naar RDM. • Lijnfiche 75 is opgenomen als lijn 71 die de verbinding tussen Zuidplein, station Lombardijen en MCRZ Clara verzorgt, deels via de route van lijn 70, in een hogere frequentie dan nu het geval is met lijn 75. Rijtijden De in de ontwerp-dienstregeling opgenomen rijtijden zijn gebaseerd op recente metingen. Voor de jaardienst zijn ze gebaseerd op rijtijdmetingen van bestaande routes uit het begin van de jaardienstregeling 2008 (periode 9 december 2007 tot eind februari 2008). Voor de vakantiedienst zijn ze gebaseerd op de afgelopen vakantieperiode (juli/augustus 2007). Voor de van het streekvervoer over te nemen routes hebben we de rijtijden van de dienstregeling 2008 gehanteerd. Nieuwe routes hebben we gemeten tussen februari en april 2008. 12
Frequenties De stadsreiziger is frequentiegevoelig. Daarom bieden we op de belangrijkste en drukke lijnen de FrequentBus-formule: op werkdagen overdag minimaal elke 10 minuten een bus en in het weekend minimaal elk kwartier, zoals bij metro en tram. Het grote voordeel hiervan is dat de reiziger niet meer hoeft te letten op de dienstregeling. Bij lagere (avond)frequenties speelt de wachttijd bij het overstappen een grote rol in de beleving en waardering van de reiziger voor de totale reis per openbaar vervoer. Kenmerk van deze busconcessie is dat op verschillende knooppunten veel overstapbewegingen zijn waar te nemen van trein, respectievelijk metro op de (stads)bus en omgekeerd. Deze overstapbewegingen vinden op een beperkt aantal knooppunten plaats. Dit in tegenstelling tot de zeer gespreide en in omvang geringere overstapbewegingen van tram op bus en omgekeerd. Daarom hebben we ervoor gekozen om op de FrequentBus-lijnen ’s avonds tot circa 21:30 uur een kwartierdienst te bieden en daarna een halfuurdienst – en niet de hele avond een 20 minuteninterval (zoals bij de tram). Zo kunnen we goede aansluitingen bieden, aangezien de intervallen van trein, metro en bus dan gelijk of een veelvoud van elkaar zijn. Het busnet van de stadsconcessie kent in omvang zeer uiteenlopende vervoerstromen. Hiermee is rekening gehouden bij de bepaling van de benodigde frequenties in de ontwerpdienstregeling, zie bijlage 5. Aansluitingen Naast frequentieverbetering streven we ernaar om betere aansluitingen te realiseren. We hebben in totaal 71 aansluitingen in het dagnet voorzien. Alle 14 in de lijnfiches geëiste, evenals 11 (van de 13) gewenste aansluitingen hebben we in de ontwerp-dienstregeling 2009 opgenomen. Daarnaast bieden we 46 andere aansluitingen voor zorgeloos en comfortabel reizen. Op de volgende knooppunten sluiten we aan: • Station Alexander • Kralingse Zoom • Melanchthonweg • Station Schiedam Centrum • Vijfsluizen • Station Vlaardingen Oost • Centraal Station • Station Noord • Capelle Centrum • Marconiplein • Poortugaal Metro • Rhoon Metro • Hoogvliet Metro • Slinge Metro • Zuidplein • Rotterdam Airport In bijlage 6 van dit vervoerplan hebben we deze aansluitingen nader gespecificeerd. Deze aansluitingen komen tot stand als op tijd wordt gereden. We hanteren de stelregel dat op tijd rijden belangrijker is dan te wachten op een vertraagde lijn. Hierdoor zouden immers andere aansluitingen verderop de route teniet kunnen gaan. Ook willen we voorkomen dat de vertraging gaat doorwerken op de rest van het lijnennet met rituitval tot gevolg (om weer op tijd te komen). Bij de door ons gekozen marktconforme “netwerkexploitatie” (exploitatief gekoppelde ritten van verschillende lijnen) is dit risico nu eenmaal groter en ontstaat dit sneller dan bij “lijnexploitatie” (elke lijn afzonderlijk exploiteren).
13
Wel maken we een uitzondering voor enkele aansluitingen van de laatste busrit van de dag rond middernacht. Hiervoor passen we een wachttijdenregeling toe zoals vermeld in het Dienstuitvoeringsplan. Afstemmingen Het vervoerplan 2009 bevat enkele lijnen die over een gemeenschappelijk traject rijden, waarbij we de dienstregeling op elkaar hebben afgestemd: • Lijnen 54 en 57 tussen Station Schiedam Centrum en De Gorzen v.v. • Lijnen 68 en 69 tussen Zuidplein en Waalhaven v.v. • Lijnen 70 en 71 tussen Zuidplein en Station Lombardijen v.v. • Lijnen 94 en 190 tussen Station Alexander en Capelle Hoofdweg (spitsrichting) v.v. Bedieningstijden We hebben de dienstregeling zo ontworpen dat we voldoen aan de eisen van de eerste en laatste vertrek- en aankomstmomenten. De onderbouwing hiervan hebben we in bijlage 7 aangegeven. Dienstregelingopzet Om meer reizigers in de bus te trekken, hechten we groot belang aan een herkenbare, duidelijke dienstregelingopzet. Daarom hebben we het aantal frequentiewisselingen aanzienlijk beperkt. Daarnaast hanteren we vaste vertrektijdpatronen, die reizigers en medewerkers gemakkelijk kunnen onthouden. Soms is niet te ontkomen aan “patroonverspringing” bij rijtijdovergangen, dat bij het hanteren van realistische rijtijden onvermijdelijk is. Tevens hebben we het uitgangspunt gehanteerd dat de eerste ritten op werkdagen in de jaardienst en vakantiedienst gelijk aan elkaar zijn. Ook de laatste ritten van de dag rijden in principe dagelijks op dezelfde tijd (soms een geringe afwijking als routes verschillen tussen werkdagen en weekend). Op een aantal stedelijke wegen in Rotterdam is sprake van (soms ernstige en in hevigheid onvoorspelbare) congestie in de spitsuren: de Molenlaan-Terbregseweg-corridor, Hofplein, de Matlingeweg-Doenkade-corridor, Maastunnel, Koninginnebrug en de Reeweg en omgeving. Om de daarmee gepaard gaande grote vertragingskans niet te laten doorwerken in de rest van het busnet, exploiteren we de lijnen 35, 38, 41, 44, 48 en 69 in de brede spits als afzonderlijke lijnen, zonder ritovergang op andere lijnen. We hanteren een dienstregeling die het hele jaar geldt, behalve tijdens de vakantieperiodes waarin de vakantiedienstregeling van kracht is. De dienstregelingkalender lichten we nader toe in bijlage 8. We verzoeken u om, in plaats van op Goede Vrijdag, in 2009 op de vrijdag na Koninginnedag (dus op 1 mei 2009) de vakantiedienstregeling te mogen exploiteren. Het dan veel geringere vervoer is vergelijkbaar met de vrijdag na Hemelvaartsdag (wanneer ook de vakantiedienstregeling geldt). Materieelinzet Vooralsnog gaan we uit van de inzet van standaardbussen, ook op de drukste lijnen. Wat de inzet van standaardbussen betreft, streven we ernaar om het merendeel van de 900serie lagevloer bussen in te zetten op die lijnen die alleen doordeweeks rijden. We onderzoeken momenteel hoe de bagagecapaciteit kan worden verruimd van busmaterieel voor de Airport Express, waartoe de 900-serie de beste mogelijkheid lijkt te bieden. Op zwakke lijnen en tijden met een geringe vervoervraag zullen we kleinschalig materieel (taxibusjes) inzetten, rekening houdend met de bepalingen van de lijnfiches. Een overzicht van de geplande materieelinzet hebben we opgenomen in bijlage 9 en de geplande inzet van kleinschalig materieel (taxibusjes) in bijlage 10.
14
7. Infrastructuur Centraal Station/Weena – Kruisplein Zowel voor het dagnet, als het nachtnet fungeert het Kruisplein als eindpuntlocatie voor de bij het Centraal Station eindigende buslijnen. Dit is het belangrijkste knooppunt voor de bus op de Rechter Maasoever, waarvan de CS-haltes voor alle buslijnen tot de drukste van het busnet behoren. Ook fungeert het Kruisplein als aansluitknoop in het nachtnet. We hebben de lijnvoering ontworpen vanuit het uitgangspunt dat de huidige keer-, buffer- en haltefaciliteit op het Kruisplein beschikbaar is en blijft, evenals voldoende haltecapaciteit op het Weena, zo dicht mogelijk bij het Stationsplein, voor de eindigende lijnen (33-40-43-4448-49 en alle nachtlijnen) en de doorgaande lijnen (38-50). Mocht door bouwactiviteiten op en rond het Centraal Station, Weena, Kruisplein en omgeving dit uitgangspunt onverhoopt ter discussie komen te staan, stellen we voor nader te overleggen om tot een alternatieve vervoeroplossing en financiering te komen. Busstation Zuidplein In het kader van de herstructurering van het Zuidplein en omgeving heeft de gemeente een renovatie van het busstation Zuidplein (op de huidige locatie) voorzien. Het aantal vertrekperrons wordt door de renovatie gereduceerd. Bij het ontwerpen van het lijnennet en de dienstregeling hebben we ons ingespannen om binnen de gereduceerde perroncapaciteit toch alle verbindingen te kunnen blijven bieden. Dit is alleen mogelijk met een herschikking van de perrons voor het stadsvervoer, het stadsregionale en het provinciale streekvervoer. Op grotere schaal dan nu het geval is, zullen meer verschillende lijnen een vertrekperron moeten delen. Consequentie hiervan is dat de keuze in tijdligging van vertrekmomenten beperkt wordt, ook rekening houdend met de duur van het perrongebruik met de benodigde instaptijd. Rotterdam Airport Bij Rotterdam Airport ontstaat in het buslijnennet een nieuw knooppunt. Naast lijn 33 komen daar lijnen 41 (Airport Shuttle in twee richtingen) en lijn 50 (Airport Express) bij, terwijl het plan is daaraan in 2010 lijn 40 (in twee richtingen) toe te voegen (en later nog een extra lijn richting Lansingerland). De huidige eindpuntcapaciteit bij Rotterdam Airport is onvoldoende om de nieuwe lijnvoering te accommoderen. Derhalve is het noodzakelijk dat hier tijdig voor ingang van de dienstregeling 2009 de halte- en buffercapaciteit wordt uitgebreid, waarvoor medewerking van de wegbeheerder nodig is, om de nieuwe lijnvoering bij Rotterdam Airport daadwerkelijk te kunnen invoeren. Bedrijvenpark Rotterdam Noord-West In overleg met de gemeente Rotterdam zal de definitieve routering van de buslijnen in het Bedrijvenpark Noord-West moeten worden bepaald. Ook is een aantal nieuwe haltes gewenst voor de lijnen 41 en 43 die door de wegbeheerder moeten worden aangelegd, onder meer op de Caïrostraat, Kiotoweg, Vareseweg en Innsbruckweg. Bushalte Meijersplein bij RandstadRail-station en busroute Meijersplein-Noord – Asserweg Om een overstapmogelijkheid te kunnen bieden van lijn 35 vanuit het Molenlaankwartier en Ommoord op RandstadRail en omgekeerd, is de aanleg van een bushalte bij de hoek Meijersplein-Noord / Asserweg nodig, evenals het geschikt maken van het MeijerspleinNoord en Asserweg tot de Meidoornsingel (profiel, drempels, haltes) als busroute. De Gorzen – Nieuwe Haven Het verlengen van lijn 57 heeft tot gevolg dat de bus de route Lange Nieuwstraat via De Gorzen, Stadhouderslaan, Willem de Zwijgerlaan, Schoolstraat naar de Nieuwe Haven in twee richtingen gaat berijden. Hiervoor is het noodzakelijk dat de gemeente Schiedam op deze route de voormalige bushaltes opnieuw aanlegt en drempels aanpast.
15
Tijdhaltes In het Dienstuitvoeringsplan zijn de tijdhaltes per lijn per richting aangegeven. Bij tijdhaltes verlangen we van het rijdend personeel niet eerder te vertrekken dan de dienstregeling aangeeft. Bij het vertrek bij het beginpunt passen we bovenstaande regel onverkort toe. Voor de tijdhalten onderweg geldt dit evenwel voor zover dit redelijkerwijs van het rijdend personeel verlangd kan worden. Zo is het niet onze bedoeling dat door het wachten van de bus op de vertrektijd ernstige hinder ontstaat voor het achterop komende verkeer. Op een aantal locaties is de halte-infrastructuur niet toereikend om de bus op de vertrektijd te laten wachten zonder het verkeer te hinderen. We spannen ons tot het uiterste in om deze knelpunten voor de start van de concessie in samenwerking met de wegbeheerders op te lossen. Verkeerslichtenbeïnvloeding We zullen met de wegbeheerders overleggen om op de kruispunten waar de lijnvoering wijzigt en verkeerslichtenbeïnvloeding door de bus wordt gegeven, deze te behouden en waar nodig op vertragingsgevoelige kruispunten nieuwe prioriteiten voor de bus in de verkeersafwikkeling te verkrijgen.
16
Bijlagen 1. Lijnenkaart 2009 dagnet (overzichtskaart en 4 deelkaarten) 2. Lijnenkaart 2009 nachtnet (overzichtskaart en 2 deelkaarten) 3. Invulling van wensen uit het Programma van Eisen 4. Bediening ouderenvoorzieningen en overige locaties 5. Frequenties buslijnen in ontwerp-dienstregeling 2009 dagnet 6. Aansluitingen in de ontwerp-dienstregeling 2009 dagnet 7. Eerste en laatste ritten in de ontwerp-dienstregeling 2009 dagnet 8. Dienstregelingkalender 2009 9. Materieelinzet in ontwerp-dienstregeling 2009 dagnet 10. Inzet kleinschalig materieel in ontwerp-dienstregeling 2009 dagnet
17
