VERSLAG van de bijeenkomst over Food Valley, boerderij Hoekelum, maandag 19 oktober 2009, aanvang 19.30 uur Opening door voorzitter Wim van den Brandt. Hij heet de twee sprekers welkom, Theo Meijer, voorzitter van de stichting Food Valley en Marijke van Haaren, gedeputeerde van de provincie Gelderland. De heer Roel Kremers, wethouder Economische Zaken van Ede, zal reageren op de inleidingen van beide personen. De voorzitter memoreert de Bijbelse opdracht, om de aarde te bewerken en te behouden. Dat past naar zijn idee mooi bij de ambities die schuilgaan achter Food Valley. De Vallei is een vruchtbare streek, geschikt voor ontwikkeling van Food Valley. Theo Meijer presenteert de ambitieschets Food Valley (verwijzing naar PP presentatie). Hij is in het dagelijks leven voorzitter van 4 productschappen verenigd in HPA. Gaat over agrarische producten, zoals granen, aardappelen, suiker, zetmeel, friet, diervoeder, soja en ook wijn. Over de Stichting Food Valley: hierin is het bedrijfsleven leidend in relatie tot kennisinstellingen. Niet alleen WUR, maar ook diverse onderwijsinstellingen. Het Valleigebied heeft altijd al veel te maken gehad met landbouw. Behalve productie, ook be- en verwerkende industrie. Dat vertaalt zich ook in kennisinstellingen. Daarom is ervoor gekozen om vanuit dit gebied, de Vallei, de lead te nemen om de kennis op gebied van voeding en gezondheid te vermarkten. Wereldwijd, om bij te dragen aan wereldvoedselprobleem en milieudoelstellingen. In deze regio is vliegwiel aanwezig. Daarbij moeten we optellen allerlei andere initiatieven die in Nederland genomen worden. Internationaal gezien is Nederland te klein om intern te concurreren. Ambitie is om binnen 10 jaar in de wereld een naam gevestigd te hebben, zodat Nederland geassocieerd wordt met voeding. Het Valleigebied heeft prachtige kansen om zich te onderscheiden. Teveel is de aandacht besteed aan de Randstad. Daar ging alle energie in zitten. Gelukkig is dit aan het kantelen. Rijksbeleid is er ook op gericht om te investeren in kansrijke regio’s. Oost Nederland doet dit goed. Voor deze regio geldt voeding als kernthema. Samenwerking met Nijmegen en Twente biedt bijzondere kansen. Vraag is wat bedrijfsleven vraagt om te investeren. Niet zozeer geld, zo blijkt, maar vooral steun en aanmoediging. Bestaande activiteiten verdienen steun. Maar in toekomst kan je keuzes maken om clusters als voeding meer steun te geven. MKB bedrijven hebben steun nodig om de weg naar de goede kennis te vinden. Bovendien kennen MKB bedrijven elkaar niet. Food Valley biedt ze de gelegenheid om met elkaar in contact te komen. Theo Meijer benadrukt dat Nederland met Voeding en Gezondheid wel in een Europese en mondiale concurrentie zit. Om je te onderscheiden en uit te blinken, is het nodig ook in de regio keuzes te maken. Om bedrijven op het gebied van voeding en gezondheid extra steun te geven. Van belang is dat Food Valley wezenlijk bij kan dragen aan bestrijden van armoede. De komende decennia zal de voedselproductie moeten groeien met 70%. Food Valley kan hier aan bijdragen door met technologie te zorgen voor betere technieken en productiemethodes.. Niet alleen voor bedrijven en overheden ligt er een taak weggelegd. Ook de kennisinstellingen zullen een slag moeten maken. Zo ook de Wageningen UR. Ze is bekend om het grote aantal kenniswerkers. Maar deze zijn wel eenzijdig vertegenwoordigd. Ze komen namelijk vooral veel uit ontwikkelingslanden en voormalige koloniale gebieden. Niet uit Amerika. Willen we Food
1
Valley positioneren, zal ook de WUR zich meer moet richten op andere delen in de wereld. Daarover zijn afspraken gemaakt en kan de Wageningen UR ook op aangesproken worden. . Het is verheugend te constateren dat de aantallen studenten stijgen. Bij de universiteit, maar ook bij Van Hall Larenstein en de ROC’s. Met meer studenten en meer bedrijven, krijgen we wel een probleem van huisvesting en ruimte voor bedrijven. Met z’n allen moeten we zorgen voor huisvesting. Vooral ook Ede beschikt over mooie terreinen die hiervoor bestemd kunnen worden.
Om je te onderscheiden en uit te blinken, is het nodig ook in de regio keuzes te maken (Theo Meijer) Daarnaast wordt vooral van de gemeenten in de regio gevraagd een aantrekkelijk vestigingsklimaat te ontwikkelen. Keuzen van bedrijven bij vestiging worden 50% bepaald door vestigingsklimaat factoren. Zoals wonen, cultuur, sport en onderwijs. Infrastructuur is belangrijk om aansluiting op internationale verbindingen te kunnen borgen. Maar ook sport is belangrijk voor het versterken van het vestigingsklimaat. Waarom niet een internationaal hockeyteam ontwikkelen, gesponsord door Food Valley. Bereikbaarheid. Food Valley ziet graag een upgrading van het bestaande OV in de regio. Maar we kunnen hier pas over in gesprek met de provincies en het Rijk als we kunnen aantonen dat we het waard zijn. Wonen. Prachtige omgeving. Veluwe, Betuwe. Mooie gebieden, de regio heeft hier iets unieks te bieden. Zorg dat de woonlocaties aansluiten op de wensen van met name de internationale kenniswerkers. Aanverwante accomodaties: CineMec is een prachtige accommodatie waar evenementen plaats kunnen vinden. CineMec vraagt nu alleen om stimulering van nieuwe faciliteiten. Daar zullen de partijen gezamenlijk goed naar moeten kijken. Er is op dit moment een aantal interessante bedrijven dat zich vestigt of wil vestigen. Maar daarvoor moeten we wel iets te bieden hebben. Theo Meijer geeft aan waar naar zijn idee de prioriteiten horen te liggen voor korte termijn: 1. Kennisbedrijven aantrekken. Hij verwijst naar de situatie rond Danone Er is hard gewerkt om Danone voor de regio te behouden. Helaas is dit niet gelukt. Het goede nieuws is wel dat Danone uiteindelijk voor Nederland heeft gekozen, op nabije afstand van de FoodValley regio. Dit biedt kansen om de relatie met Food Valley te behouden en te versterken. 2. Internationale school. De regio zoekt mogelijkheden om op korte termijn de faciliteiten hiervoor te versterken De bestaande school in Arnhem biedt onvoldoende faciliteiten.
Marijke van Haaren, begint haar betoog met het benadrukken van samenwerking. Essentieel voor het slagen van Food Valley. Daarbij tekent ze aan dat je een lange adem nodig hebt om een concept tot slagen te brengen. We zijn volgens haar met Food Valley goed bezig. De basis voor Food Valley ligt in feite in de Lissabon agenda. Bedoeld om sterk in te zetten op innovatie, om te zorgen dat Europa toonaangevend in de wereld is. Universiteiten doen vooral fundamenteel onderzoek. Wat nodig is, is ook toegepast onderzoek. Waardoor kennis vermarkt kan worden. Van kennis naar kunde naar kassa. Gelderland werkt hiervoor nauw samen met Overijssel. Samen vormen ze het landsdeel Oost-Nederland. Binnen OostNederland zijn drie innovatie-clusters benoemd: - Food Valley - Health Valley in Nijmegen - InnovatiePlatform Twente
2
Bundeling gebeurt onder de noemer ‘De Gezonde Mens’. Daar wordt geld ook in geinvesteerd. Gelderland heeft zijn beleid vastgelegd in het Economisch beleidsplan 2007-2011. Hierin zijn 5 peilers benoemd: 1. Kennis en innovatie: niet meer van hetzelfde, investeren in vernieuwing (70% van beschikbaar budget) 2. (Herstructurering) bedrijventerreinen 3. Arbeidsmarktbeleid 4. Stimulering ondernemen, o.a. starters 5. Recreatie en toerisme Subsidiegelden Kennis en Innovatie komen uit de volgende bronnen: Europa 64 mln (35%) Rijk 52,6 mln (29%), Gelderland 66,1 mln (36%) Het belang van Food Valley - 10.000 wetenschappers - 1440 voedsel gerelateerde bedrijven - 70 wetenschappelijke bedrijven - 20 onderzoeksinstituten - HQ Wageningen University & Research Centres - ondersteunene startups voor startende bedrijven Marijke van Haaren reageert op de wens van Theo Meijer om het bestaande HOV te verbeteren. Ze is hiertoe graag bereid. Maar geeft wel aan dat hiervoor veel geld nodig is, wat niet alleen uit Gelderland kan komen.
Ik ben bereid om samen met Food Valley te werken aan betere bereikbaarheid van het gebied (Marijke van Haaren) Van Haaren is blij met de nieuwe initiatieven en voorstellen van CineMec. De directeur Gerben Kuipers heeft een plan gelanceerd om een stimuleringsfonds in te stellen, van waaruit faciliteiten kunnen worden gefinancierd om kennis uit te dragen, te presenteren en te communiceren. Recent heeft Gerben Kuipers hiervoor een manifest aangeboden. Ook is Van Haaren zeer content over de vele partijen die onlangs de intentieverklaring Food Valley hebben ondertekend. 18 partijen hebben hun bereidheid getoond om zich in te zetten de ambitie om te zetten in concrete plannen. Ze is blij dat meer gemeenten dan alleen WERV meegetekend hebben. Wageningen is te klein om ambitie te huisvesten. Barneveld heeft prachtige positie, ook internationaal in pluimvee sector. Bestuurlijke samenwerking is van groot belang voor het laten slagen van de Ambitie Food Valley. Welke kansen ziet de gedeputeerde voor Ede? Ze benoemt er enkele: - Veluwse Poort, kazerneterrein: focusgebied voor kenniswerkers. Mooie terreinen rond het station. Heel goed om de bebouwing te koppelen aan Food Valley - Werkgelegenheid voor WO, HBO en MBO niveau - Citymarketing: Ede kloppend hart van Food Valley - Ontwikkeling met behoud ruimtelijke kwaliteit - Aantrekken nieuwe bedrijven - Vergrijzing en krimp tegengaan zonder grootschalige ruimtelijke ingrepen.
Reactie van wethouder Roel Kremers; hij begint met een leuk verhaal. De burgemeester van Veenendaal was onlangs in Brussel. Daar merkte hij dat Veenendaal onbekend klonk. Maar zodra Food Valley werd genoemd, was het iedereen duidelijk. Hij wist genoeg: voortaan zou hij zich sterker associeren met Food Valley.
3
Dit biedt kansen voor regionale samenwerking. Veenendaal en Ede hebben lang genoeg met de ruggen naar elkaar gestaan. Nu is er iets dat samenbindt. Food Valley is een prachtige kans om de regio te ontwikkelen. Ede zal proberen dit handen en voeten te geven. Oa door in te zetten op verdeling van bedrijven. In ambitieschets ligt nog wel sterk accent op Ede en Wageningen. Het is nodig om ook andere regiogemeenten in beeld te brengen en hen kansen te bieden.
Food Valley biedt de regio prachtige kansen op samenwerking (Roel Kremers)
Na de pauze worden diverse vragen gesteld. De voorzitter trapt zelf af met de vraag, waar de agrariers uit dit gebied een plaats hebben. Hun belangen zijn niet benoemd. Theo Meijer begint met het antwoord dat Food Valley geen belangenorganisatie is. Mensen, partijen, bedrijven kunnen met ideeeen komen en aankloppen voor hulp, steun en geld. Hij benadrukt dat het bedrijfsleven leidend is. Dat wil meer bereiken dat tot nu toe gedaan is. Het feit dat het Vallegebied wordt gekozen, komt mede door historie van agrarische sectoren in dit gebied. De aanjaagrol van het initiatief is vooral gekomen vanuit de verwerkende industrie. Maar ook voor de productiesector liggen er kansen. Bovendien, er gebeurt al veel. Meijer verwijst naar een groot onderzoek naar de meerwaarde van melk. Vraag is: wat kunnen we meer doen alleen maar melk produceren, waarvoor momenteel niet meer dan 20 ct per liter wordt betaald. Marijke van Haaren wijst naar Irene vd Voort van Remeker, die aanwezig is. Haar bedrijf is een toonaangevend bedrijf in de agrarische sector. Het is gevestigd in Lunteren. Irene vd Voort haakt hierop in. Zij stelt de vraag hoe de kleine boer zijn plaats kan vinden in Food Valley. Dat lijkt toch vooral een bolwerk voor grote concerns als Friesland Campina. Theo Meijer zegt dat er alle ruimte is, juist ook voor MKB bedrijven om met goede ideeen te komen. De grote concerns zitten daarvoor niet in de weg. De heer Joosten vraagt zich af hoe kan het dat agrarische grond wordt verkocht terwijl de voedselproductie wereldwijd zo sterk moet stijgen. De heer Meijer antwoordt dat hier uiteindelijk de opbrengst per hectare bepalend is wat de bestemming van de grond wordt. De heer Roel Roeten, voorzitter van het Nederlands platform voor waterrecreatie, vraagt zich of er mogelijkheden liggen om de watersport in de regio te versterken. Hij denkt concreet om opwaardering van de jachthaven in Wageningen. Maar hij ziet ook graag dat extra druk wordt uitgeoefend om de recreatieplas te realiseren. Het duurt al zo lang. Hierdoor loopt de regio achter de feiten aan.
4
Theo Meijer benadrukt dat de sector moet zelf met initiatieven moet komen. Food Valley is er niet voor om alle deelsectoren te steunen. Als de sector zelf ideeen heeft, dan kan bezien worden of het aangehaakt kan worden op de ambitieschets en gerealiseerd kan worden. Marijke van Haaren geeft aan dat de provincie bijdraagt aan herstructurering van de haven van Wageningen. Hierdoor moet ook de jachthaven meer kansen krijgen. Ze vindt dat de jachthaven en een recreatieplas het vestigingsklimaat van de regio kunnen versterken. Geeske Telgen, raadslid in Ede, vindt dat Ede nog te weinig investeert in cultuur. Roel Kremers antwoordt dat hij van mening is dat juist ook op dit vlak samenwerking geboden is. Niet elke gemeente hoeft zijn eigen theater te hebben. De heer Van t Hoen vraagt zich af hoe Food Valley aan zijn energie komt. Zien de bestuurders kansen voor eigen energieopwekking? Naar zijn idee heeft de agrarische sector voldoende reststromen, die benut kunnen worden voor energieopwekking. Theo Meijer is het hiermee eens. Het past ook goed in het concept Food Valley. Hij zou wel voelen voor de ambitie dat de regio self supporting wordt wat betreft energie. Roel Kremers reageert hierop. Hij zegt dat alternatieve energie heel mooi is; maar twee geplande windmolens leiden tot veel bezwaren. Sterker nog, de percelen die direct naast de windmolens liggen, worden niet verkocht. Stef van der Klok, raadslid in Ede, vraagt of maakbedrijven in Ede worden betrokken bij de Ambitie Food Valley. Theo Meijer antwoordt dat maakbedrijven die sterke banden hebben met Food bedrijven zijn voorkeur hebben. Uitvoering van de ambitie vraagt van gemeenten om keuzes te maken. Daarmee zijn andere bedrijven niet minder waard. Maar wil je excelleren, dan zul je Foodbedrijven voorrang moeten willen geven.
Annemarie Vreman, raadslid in Ede, vraagt zich af wat de gemeente moet doen met bedrijven die langskomen en aankloppen voor meer ruimte. Roel Kremers antwoordt dat hij zittende bedrijven altijd zal helpen. Theo Meijer stelt dat hij vooral doelt op nieuwe bedrijven die zich in de regio vestigen. Evert Schipper, directeur van Segers in Ede, vraagt in hoeverre sprake is van een Masterplan? Hij hoort losse ideeen, maar ziet nog geen samenhang plan. Theo Meijer merkt op dat er inderdaad nog geen masterplan is. De regiogemeenten zullen wel sturen op gebiedsontwikkeling. De ambitie zal verder worden uitgewerkt, waarbij het hele gebied in beeld komt.
De voorzitter bedankt iedereen voor de aanwezigheid en de inbreng. In het bijzonder bedankt hij mevrouw Van Haaren en de heer Meijer voor hun komst en inleiding. Ze krijgen als dank een streekproduct mee. De bijeenkomst wordt om 21.30 uur gesloten.
5
