Verslag regionale bijeenkomst Zeeland (Goes, 10 februari ’15) De Zeeuwse agenda De VNG gaat de komende maanden de provincies in om samen met de leden de meerjarige strategische agenda de Gemeente 2020 op te stellen. Zeeland mocht dinsdag 10 februari het spits afbijten. Veertig bestuurders meldden zich in het stadskantoor van Goes om mee te denken over de thema’s voor hun provincie. Als eerste provincie bijdragen aan de visienota de Gemeente 2020 is mooi voor Zeeland. De aanwezige veertig bestuurders – burgemeesters, wethouders, raadsleden en griffiers – gaan volop in discussie over wat nou de belangrijkste thema’s voor Zeeland zijn en geven hun eerste ideeën en adviezen prijs. ‘Maar wat mij treft vanavond is de wederkerigheid’, stelt Jantine Kriens, voorzitter VNG-Directieraad. ‘We dachten hier te komen om uw thema’s te halen, om vast te stellen welke thema’s voor Zeeland prangend zijn. Maar natuurlijk levert het ook veel op voor hier, voor uw gemeenten. U gaat zelf voort op deze onderwerpen, en dat is mooi.’ Verbind je aan de agenda’s van partners In haar openingswoord had de voorzitter van de VNG-Directieraad al vastgesteld dat we een nieuwe overheid zijn in een sterk veranderende samenleving. Kriens: ‘Er zijn geen oude antwoorden meer op de vragen van vandaag. We zullen op zoek moeten naar manieren om de taken die wij als overheid hebben in overleg met de burger uit te voeren. We moeten op veel verschillende schalen opereren en zijn steeds op zoek naar hoe je je gaat verhouden tot andere gemeenten. Maar ook tot je partners, de schoolbesturen, woningcorporaties, enzovoorts. Mijn boodschap is: verbind je als gemeente aan de agenda’s van die partners.’ We zoeken lokale en regionale kracht Het gaat vandaag de dag om u. Hoe u het doet met uw gemeenschap, gemeente of regio, stelt Jantine Kriens. ‘Wat mooi dat niet de nationale verhalen de ronde doen. Nee, juist de regionale en lokale verhalen worden verteld. Zoals Eindhoven die zich profileert als slimste regio van de wereld. Die lokale en regionale kracht zoeken wij in deze ontmoetingen. Uw ideeën en adviezen hebben we nodig om onze visie en agenda te bepalen. Dit gesprek over 2020 is voor ons allemaal belangrijk. In juni ligt het slotstuk van onze visie voor de Gemeente 2020 klaar, waarmee we de regering kunnen laten zien: hier staan wij. Het begon in Zeeland.’ Over de grens kijken De beide burgemeesters-gastheren mogen namens Zeeland het spits afbijten: Rob van der Zwaag, burgemeester van Veere en voorzitter van de Vereniging van Zeeuwse Gemeenten, en René Verhulst, burgemeester van Goes. Verhulst: ‘Ik merk dat er een groot verschil ontstaat tussen onze steden en de periferie. De werkgelegenheid is in de steden, in de periferie kunnen we meer en beter samenwerken. Als gemeente wil je opkomen voor jouw inwoners. Tegelijkertijd moet je nadenken over: waar staan wij sociaal? Kunnen we het niet sterker samen oppakken? Ik zie steeds meer samenwerkingen ontstaan, en dat is goed. Mogelijk maken we in 2020 onderscheid tussen een burgergemeente en een productgemeente, voor producten als paspoorten en vergunningen, iets dat je als gemeenten gezamenlijk vanuit een servicecentrum kunt oppakken.’ Hierbij kun je ook over de grens kijken, stelt Rob van der Zwaag. ‘We worden steeds beter in het bouwen van allianties. Laten we niet alleen voor Zeeland opereren, maar kijken naar de hele delta. Die beweging moeten we met z’n allen maken, zodat we op alle niveaus kunnen schakelen.’ Met zijn pleidooi voor grensverleggend denken, is de toon voor de avond gezet. Vele discussies en adviezen komen langs op dit onderwerp, het blijkt voor deze dertien gemeenten belangrijk. 1
Wat wil de burger? Vanuit de burger denken, is nog zo’n onderwerp dat de tongen losmaakt. Burgemeester Verhulst mag er als eerste iets over zeggen. ‘Wat verwacht de burger? Dat laat ie ons elke dag weten. Ze verwachten dat wij snel producten leveren. Ik stel: je moet er wel wat voor doen als je iets wilt met je burgers. Uit je stoel komen, niet alleen twitteren.’ Gemeenschappelijke regelingen, is het einde in zicht, vraagt de gespreksleider aan Van der Zwaag. ‘Je moet het organiseren’, stelt de burgemeester, ‘maar laten we ons concentreren op de inhoud die bij ons past. Geen blauwdrukken, maar laat gemeenten de vrijheid om het zelf te organiseren.’ Hij is ervan overtuigd dat als je elkaar vindt op de inhoud, de samenwerking vanzelf volgt. Van der Zwaag: ‘Ga uit van eigen kracht. Hier in Zeeland kennen we elkaar.’ Na de aftrap door beide burgemeesters is het tijd om met elkaar ideeën te delen. Burgemeesters, wethouders en raadsleden worden uitgenodigd om na te denken over vier thema’s: bevorderen van economische groei, burgerparticipatie, krachtenbundeling en anticiperen op 2020. Welke ideeën hebben zij hiervoor en welk adviezen passen hier vervolgens bij? Hoe bevorderen we economische groei van Zeeland? We kunnen op veel meer onderwerpen grensoverschrijdend werken. Op kennisgebied, in het onderwijs, waterbeheersing, toerisme. Laten we als gemeenten en als regio initiatieven en kansen faciliteren. We moeten veel meer profiteren van Zeeland als excellent kenniscentrum, stelt een raadslid uit Veere. Economische groei gaat over denken in kansen, is een ander geluid. De burgemeester van Hulst, Zeeuws-Vlaanderen, schetst het beeld van 800 vacatures voor technisch personeel in Gent. ‘De Belgen zitten te springen om onze mensen, maar wij doen er niets mee behalve het ze moeilijk maken met allerlei regelgeving.’ Dat blijkt vaak een handicap, stellen de Zeeuwse bestuurders, dat we denken in bedreigingen, alsof we elkaars concurrenten zijn. Als je uitgaat van kansen komen de sterke punten vanzelf. Wil je economisch sterker worden als provincie, zoek dan de verbinding, is de boodschap. Zoek oplossingen voor werknemers die in België willen werken, in plaats van hen allerlei belemmeringen op te leggen. Geef ruimte, wees collegiaal in concurrentie en zorg, door krachtenbundeling van alle partners, samen voor een goede infrastructuur. Dat kan voor allerlei gebieden: bijvoorbeeld in mobiliteit of het cultureel aanbod. Maar ook in het zorgen voor kwetsbare mensen. Hoe ziet burgerparticipatie er in de toekomst uit? De ideeën en adviezen komen. Geef iedere kern of wijk een budget. Maak plannen samen met kernen en wijken en laat de mensen zelf invullen waaraan ze het geld willen besteden. Stuur de ambtenaren de wijk in en betrek inwoners vanaf het begin bij beleidsvorming. Formeer wijkteams op verschillende metiers, zodat we als gemeente veel beter gebruikmaken van de kennis en vaardigheden van onze bewoners. Misschien moet er een burgercommissie komen, naast de gemeenteraad, oppert iemand. Volg social media en haal er de nodige informatie vandaan. Er leeft en speelt van alles waar wij als gemeente soms maar achteraan hollen. We kunnen ons beter informeren. Hoe kunnen de dertien gemeenten van Zeeland hun krachten nog meer bundelen? Een idee is bestuur en uitvoering te ontkoppelen. Start hiertoe een onderzoek naar shared services voor de regio. Geef de gemeente een regiefunctie, het beleid wordt lokaal bepaald. Zorg dat iedere gemeente keuzevrijheid heeft in de uitvoering, met daarbij maatwerk als uitgangspunt. Een ander geluid is breder te kijken. Niet alleen naar samenwerking tussen gemeenten om zo krachten te bundelen. Maar ook bijvoorbeeld naar het onderwijs en tussen ondernemers. Denk hierbij grensontkennend, dan gaat het werken. Sowieso is de grensoverschrijdende samenwerking op veel gebieden een wens. Maak samen bestuurlijke keuzes, is het advies, vanuit gunnen en gezamenlijk Zeeuwse kracht. We kunnen een Zeeuwse agenda met bijhorende uitvoeringsprogramma’s opstellen. Toon lef!
2
Waarop moeten we nu al anticiperen voor 2020? Zal de provincie Zeeland nog bestaan, vraagt iemand zich hardop af. Provinciegrenzen zijn niet heilig. Het is belangrijk dat we aandacht schenken aan onze identiteit. Laten we elkaar hierin meer opzoeken en aantonen dat we er als Zeeland toe doen. Vooruitblikkend naar 2020 – zo ver is dat helemaal niet meer – kunnen we niet om demografische ontwikkelingen heen. Vergrijzing en krimp zijn een gegeven. Het helpt als we met elkaar heldere perspectieven schetsen wat ons antwoord is op deze ontwikkelingen. In de sfeer van ICT en domotica kun je mooie oplossingen vinden hiervoor. Denk niet alleen groot maar ook klein, zegt een raadslid. Een idee is onze kleinschaligheid te koesteren, burgerinitiatieven zijn hier nog meer van waarde. Hebben we niet in Zeeland vastgesteld dat niet de bereikbaarheid of voorzieningen bepalend zijn voor de leefbaarheid, maar dat bewoners dat zijn? Zorg voor selfsupporting gemeenschappen. Met de VZG zitten we om tafel, sluit Rob van der Zwaag af, ‘om onze strategie te bepalen. Mooi dat we de opbrengst van vandaag, alle ideeën en uw adviezen, kunnen meenemen in deze gesprekken.’ Behalve in de VZG gebeurt dat ook in de Tafel van 15, de dertien Zeeuwse gemeenten samen met provincie en waterschap. Jantine Kriens besluit: ‘De sleutel is: versterk het vertrouwen voor burger en overheid. Daar past een nieuwe manier van denken bij, dat heb ik vanavond wel gehoord. Verkondig die boodschap, zorg dat je duidelijk maakt dat je gaat voor de menselijke schaal.’
3
Deelnemers aan het woord ‘Ik zie het wel zitten voor 2020’ Peter Hoek, wethouder in Tholen ‘Mooi om los van je functie en eigen gemeente met anderen na te denken en te praten over de maatschappelijke ontwikkelingen, de rol van het bestuur en welke positie je daar als gemeente binnen de provincie inneemt.’ De common sense die in Goes ontstond, van het samen naar de toekomst kijken los van de dagelijkse context, was mooi. Het is in het belang van alle Zeeuwen dat we scherp krijgen wat ons bindt en waarin we samen kunnen optrekken. Om de Zeeuwse thema’s te bepalen hebben we onze Tafel van 15, het waterschap, de provincie en 13 gemeenten, die samen met de partners in de samenleving – burgers, bedrijven en onderwijs – de agenda zet. Ik zie het wel zitten voor 2020 als we het zo aanpakken, heb er zin in! Dat vind ik ook onze rol als bestuurders, gaan voor de onderwerpen die wij collectief als belangrijk bestempelen. Laten we de koe bij de hoorns vatten en met elkaar via een concrete uitwerkagenda die stappen maken.’
‘Zorg dat iedereen betrokken blijft’ Marin van den Berge, jongste raadslid van Veere ‘Iedereen is op zo’n avond bereid om out of the box te denken, en dat is mooi. Geen algemeenheden, maar hoe gaan we het bereiken. Het thema waarop ik vooral heb ingezoomd, is burgerparticipatie. Je moet waken, vind ik, voor het democratisch gehalte van burgerparticipatie. Zorg dat iedereen betrokken en vertegenwoordigd blijft en maak vooral gebruik van je inwoners, van hun kennis en interesses. Dus vraag jonge ouders als meedenkers bij speeltuinen en ouderen zelf of hun kinderen als het gaat om ouderenzorg. Voor Zeeland vind ik het belangrijk dat je als bestuur dichtbij de inwoners staat. Probeer dat zo te houden. En laten we verder kijken dan de gemeente-, provincie- of zelfs landsgrens. We moeten op steeds meer gebieden kijken naar grensoverschrijdende samenwerking. In 2020 ben ik nog steeds politiek actief – dat verandert niet. Waarschijnlijk nog als raadslid?’
4
Drie vragen aan de voorzitter ‘Laat de regio zelf de aanpak ontwikkelen’ Rob van der Zwaag, voorzitter Vereniging Zeeuwse Gemeenten en burgemeester Veere 1. Wat zijn voor Zeeland de belangrijkste thema’s, vooruitblikkend naar 2020? ‘Het belangrijkste vind ik de samenwerking, op veel meer gebieden. We kopen als Zeeland al gezamenlijk energie in. Ook werken we samen met andere regio’s zoals in biobased industry, waarin we samenwerken met West-Vlaanderen en WestBrabant. Ook in economische thema’s, zoals de haven en de delta, moeten we veel meer streven naar samenwerking. Denk aan samenwerking tussen gemeentebesturen, ondernemers en bijvoorbeeld het onderwijs. Voor het geheel geldt: veel meer kijken naar kansen, denk creatief en out of the box. Laat dingen gebeuren, is mijn motto. Het water is ook een leidend thema voor Zeeland. Kijk naar watertechnologie, toerisme, veiligheid. En ook hiervoor geldt dat je vaak slimme combinaties kunt maken met andere sectoren. 2. Hoe houdt u de kracht en schwung van de VNG-provinciebijeenkomst vast? ‘De onderwerpen die langskwamen op de avond, hebben we direct opgenomen in de agenda van onze Tafel van 15, die de 13 gemeenten, waterschap en provincie met elkaar vormen. Samen werken we aan de strategische agenda voor deze regio. Het enthousiasme van alle deelnemers aan de avond, die mix van bestuurders, raadsleden en griffiers, inspireert alle gemeenten om er verder mee aan de slag te gaan. Samenwerkingen ontstaan ook op dit soort avonden. Iedereen voelt de noodzaak.’ 3. De Zeeuwse lessen…? ‘Ga uit van de kracht van de regio. Maak gebruik van de kennis die daar zit. En, belangrijker nog, laat de regio zelf haar beleid en aanpak ontwikkelen. Richting het kabinet moeten we die boodschap uitstralen. Laat het maatwerk ontstaan en geef er ruimte aan.’
Voor meer informatie over de Gemeente 2020, waaronder de verslagen van de andere regionale bijeenkomsten en het online forum, gaat u naar www.degemeente2020.nl
5
