verschillende spelers in de zorg, onder wie ook verzekeraars, kritisch moeten kijken naar de verhouding tussen de maat-

NEFARMA&-DEF

28-08-2008

17:04

Pagina 1

Minister Klink:

‘Verzekeraars moeten artsen aanspreken op richtlijnen’ Artsen gaan over de keuze van de behandeling, in overleg met de patiënt. Maar verzekeraars moeten de artsen meer aanspreken op het volgen van behandelrichtlijnen. Van vrijblijvendheid kan geen sprake zijn. Aldus minister Ab Klink van VWS.

Foto: Paul Voorham

De bewindsman is duidelijk over de rolverdeling. De arts

Ab Klink, minister van

bepaalt, maar de zorgverzekeraar stuurt, oordeelt en jaagt aan. “Het zijn uiteindelijk de artsen die, in overleg met de patiënt, over de keuze van de behandeling gaan. De professionele autonomie van de arts mag echter niet leiden tot vrijblijvendheid”, vindt Klink. “We mogen als maatschappij verwachten dat kwalitatieve en doelmatige richtlijnen beschikbaar zijn die aansluiten bij de laatste medische inzichten en innovaties. Ook mogen we verwachten dat artsen deze richtlijnen naleven. Afwijken van die richtlijnen kan natuurlijk altijd. Mits daar een goede onderbouwing voor is. Verzekeraars zitten niet op de stoel van de arts en horen daar ook niet op te zitten. Wel zouden zij artsen meer dan nu moeten aanspreken op de naleving van die richtlijnen.”

Aanjager

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Ten aanzien van de geneesmiddelen vindt de minister dat de

verschillende spelers in de zorg, onder wie ook verzekeraars, kritisch moeten kijken naar de verhouding tussen de maat-

schappelijke waarde en kosten van geneesmiddelen. “Ze moeten elkaar daarin scherp houden”, aldus Klink. “De innovatieve industrie levert een belangrijke bijdrage aan verbetering van de zorg en het vervullen van tot nu toe onvervulde medische behoeftes, zoals een verbeterde behandeling van diverse vormen van kanker. De generieke industrie maakt een betaalbare en duurzame farmaceutische zorg mogelijk. Ze fungeert daarmee indirect als een aanjager van de innovatieve industrie”.

Informatie Om artsen hun taak goed te kunnen laten doen, moet de farmaceutische industrie de arts voorzien van goede informatie, vindt Klink. Hij ziet niets in een directe benadering van de consument. “Farmaceuten moeten zich niet op de consument richten maar op de zorgaanbieder. Die is in de positie om geneesmiddelen op basis van wetenschappelijke informatie op hun waarde te schatten. Hij of zij kan in overleg met de patiënt beoordelen welke therapie een passend antwoord is op de zorgvraag. De aanbieder moet dus goed geïnformeerd zijn over de farmacotherapeutische waarde en toepassingen van de geneesmiddelen waarover hij kan beschikken. Het is aan farmaceuten om via goede wetenschappelijke gegevens aan die informatiebehoefte te voldoen.” | Zie ook het interview met de minister op pagina 3

N e f a r m a & M i n i s te r K l i n k N e a m a & O p i n i e N e f a r m a & To e t s i n g N e f a r m a & Th e m a N e f a r m a & G l a e Z a a l D e b a t N e f a r m a & I m a g o KlinkNefarma&OpinieNefaraImagoNefarma&ColumnNefar m a & O p i n i e N e f a r m a & M i n i s te r K l i n k N e f a r m a & O p i n i e N e f a r M a r k t w e r k i n g N e f a r m a & Th e m a N e f a r m a & G l a z e n Z a a l D e b a t N e f a r m a & C o m m e n t a a r N e f a r m a & N i e u w s N e f a r m a & Th e m a N Kijk naar opbrengsten

Betere zorg voor twee miljard

Naar geneesmiddelen wordt te vaak alleen gekeken als kostenpost. Wie medicijnen beoordeelt op zijn merites, ziet dat goed medicijngebruik leidt tot minder ziekenhuisopnames, betere behandelmethodes en langere deelname aan het arbeidsproces. Lees meer op pagina 2. |

Voor twee miljard mensen is betaalbare gezondheidszorg ontoegankelijk. Farmaceutische bedrijven kunnen veel betekenen om de gezondheidszorg voor hen beter bereikbaar te maken, mits ze erkend worden in hun bijdrage. Wim Leereveld van de Access tot Medicine Index geeft zijn mening op pagina 4. |

September 2008, nummer 1

Commercie in de zorg

Nefarma&: een nieuwe uitgave

Wat betekent marktwerking in de zorg? Een zorgverzekeraar, een hoogleraar, de directeur-generaal van het ministerie van VWS en de Consumentenbond delen hun verwachtingen op pagina 6 en 7. Er is nog veel onduidelijk over de (on)gewenste effecten. |

Nefarma& is een nieuwe uitgave van Nefarma. Nefarma& bericht over zaken die spelen in de branche, deelt meningen en ervaringen en laat deskundigen aan het woord. Doel van het blad is de discussie aangaan met betrokkenen. Michel Dutrée introduceert het blad op pagina 8. |

✜✜ ‘Goed

imago begint bij dialoog’ &

Nefarma

Pagina 1

NEFARMA&-DEF

28-08-2008

17:04

Pagina 2

‘Focus in Zorgnota niet op kosten’ In aanloop naar de Derde Dinsdag van september kijkt Nefarma belangstellend uit naar de Zorgnota. De branchevereniging vindt dat de Zorgnota van VWS geneesmiddelen niet uitsluitend mag associëren met kosten. Dat roept een negatief beeld op van de geneesmiddelensector. Dat is ongewenst en onnodig, stelt Nefarma-directeur Michel Dutrée.

Geneesmiddelen laten mensen langer deelnemen aan arbeidsproces medicijnen bijvoorbeeld minder gauw in het ziekenhuis of hoeven er korter te blijven. En dan heb ik het nog niet over de gezondheidswinst door behandelmogelijkheden met nieuwe geneesmiddelen.”

Weliswaar zullen ook dit jaar de uitgaven voor geneesmiddelen hoger zijn, maar de toename van de uitgaven komt vooral door de volumeontwikkeling: er komen steeds meer ouderen. Hierdoor stijgt het gebruik. Maar zodra nieuwe geneesmiddelen op de markt komen, worden ze alleen maar goedkoper. Van een aantal generieke producten werd eerder dit jaar de prijs al fors verlaagd. En de gemiddelde prijzen zijn de afgelopen tien jaar met meer dan dertig procent gedaald, terwijl het algemeen prijspeil met 25 procent toenam.

Dik dossier Het stoort Dutrée dat je daar in de politieke discussie zelden

over hoort. “Het economisch effect is zelfs nog sterker,” meent hij. “De inzet van geneesmiddelen leidt ertoe dat mensen langer aan het arbeidsproces kunnen deelnemen. Ze komen niet in de Ziektewet of kunnen er weer eerder uit. Het zou veel eerlijker zijn ook die effecten in beeld te brengen.” Dutrée wijst erop dat bij de aanvraag voor de vergoeding van een nieuw geneesmiddel een dik dossier met kosteneffectiviteitstudies wordt meegeleverd. Daaruit zijn de voordelen te destilleren. “In de praktijk merken we dat daar weinig mee gebeurt. De blik waarmee de overheid ons bekijkt, lijkt verstard naar de kostenkant.”

Gezondheidswinst Het huidige beeld komt volgens Nefarma vooral door de pre-

sentatie van de cijfers en het strikte onderscheid tussen de verschillende onderdelen van de zorg. Deze schotten in de financiering, zoals dat in het Haagse jargon heet, isoleren geneesmiddelen van andere zorgonderdelen. “Wat mij beangstigt,” zegt Nefarma-directeur Michel Dutrée, “is dat er alleen wordt gesproken over kosten en niet over opbrengsten. Het gebruik van geneesmiddelen zorgt immers voor lagere kosten elders in de zorg. Mensen liggen door het gebruik van

Zorgnota 2009 Dutrée: “Ik roep de minister op om dit jaar over de schotten heen te kijken. Durf uit te gaan van hetgeen de farmabranche oplevert”. |

Nefarma&Commentaar

Zorgverzekeringswet is gekozen voor een systeem waarbij betrokken partijen met elkaar via onderhandelingen tot

Op de markt is uw gulden een daalder waard, luidde de

zekerheid en inperking van de kosten, is de onderliggende

overeenstemming moeten komen. Daardoor zal de kwaliteit

slagzin jaren geleden. In de zorg wordt de waarheid daarvan

redenering. Zeker op het terrein van de geneesmiddelen is

toenemen, in het belang van de patiënt. Dat alles binnen

door sommigen betwist. Zouden zij moeten kiezen tussen

er de roep om greep op de sector te houden.

gestelde kaders. Van een wild-west zal geen sprake zijn. De nieuwe omstandigheden vergen aanpassingen van alle

marktwerking en regulering, kozen ze voor het laatste. Liever een overheid met een vinger in de pap en besluitvorming via

Nog afgezien van het feit dat niemand volledige marktwer-

betrokkenen. Soms gaat dat met vallen en opstaan. Dat is

door de overheid in het leven geroepen instanties, dan

king in de zorg voorstaat, gaat de wens tot behoud van

geen reden om ermee te stoppen. Integendeel. Het is een

partijen zelf laten onderhandelen. Met meer regels, meer

regulering voorbij aan genomen besluiten. Met de

aansporing om het beter te doen. |

Toetsing Stop onnodige duurt te lang dierproeven Of de opzet van klinisch geneesmiddelenonderzoek in ziekenhuizen verantwoord is, wordt vooraf getoetst. Maar dat duurt in de praktijk vaak langer dan is toegestaan. En dus wordt de opzet van het onderzoek onnodig vertraagd. Nefarma signaleert dat een gemiddelde toetsingsperiode bijna 200 dagen duurt. De wettelijke termijn is 90 dagen. De medisch-ethische toetsingen vinden in 70 procent van de

gevallen plaats binnen de gestelde termijn van zestig dagen. In 8 procent van de gevallen duurde de toetsing echter meer dan honderd dagen. Boosdoeners zijn vooral de lokale uitvoerbaarheidsverklaringen. Slechts 40 procent wordt binnen de gestelde termijn van dertig dagen afgerond. De gemiddelde duur is meer dan zestig dagen. De gegevens zijn gebaseerd op de Nefarma Clinical Trial

Database (NCTD) uit de periode 1 maart 2007 tot 1 maart 2008. Nefarma beklemtoont dat de monitor niet volledig is, maar dat de resultaten wel een goede afspiegeling zijn van de dagelijkse praktijk. Nefarma overlegt met betrokken instanties hoe de situatie kan worden verbeterd. De NCTD-monitor 2008 is in brochurevorm uitgegeven en is te bestellen op www.nefarma.nl |

Pagina 2

Het is hoog tijd dat de politiek een einde maakt aan proeven die wetenschappelijk niet meer nodig zijn om de veiligheid van middelen te kunnen garanderen. De farmaceutische industrie werkt graag mee aan vervanging, vermindering en verfijning van de proeven. “Wij zeggen dit niet alleen uit maatschappelijk oogpunt,” zegt Nefarma-directeur Michel Dutrée aan de vooravond van het Kamerdebat over dit onderwerp. “Andere technieken leveren tegenwoordig ook een betrouwbaarder beeld op. Bovendien zijn dierproeven heel kostbaar.” Dutrée beklemtoont dat de Partij voor de Dieren op dit vlak bondgenoot van de farmaceutische bedrijven zou kunnen zijn. “Via hun politieke kanalen kan men veranderingen in Europa in gang zetten. Het zijn immers internationale eisen waaraan onze sector moet voldoen als ze goedkeuring wil krijgen voor het lanceren van nieuwe geneesmiddelen.” Het aantal dierproeven is ten opzichte van vroeger al fors gedaald. In 1978 werden er nog anderhalf miljoen proeven per jaar gedaan, nu ligt dat getal rond de 600.000. In 70 procent van de gevallen gaat het om ratten en muizen. |

&

Nefarma

Nummer 1, september 2008

NEFARMA&-DEF

28-08-2008

17:04

Pagina 3

Minister Klink over marktwerking

‘Met innovatie valt veel te winnen in de geneesmiddelensector ’ Deze maanden tekent zich een forse klimaatverandering in de farmaceutische zorg af. Op sommige plaatsen stormt het flink. Apothekers en zorgverzekeraars staan tegenover elkaar in de rechtszaal. De branchevereniging van generieke fabrikanten en verzekeraars kruisen de degens. In de media staan juichverhalen over gigantische prijsdalin-

gen, maar ook over apothekers in moeilijkheden, mensen die van medicijn moeten veranderen en ondoorzichtige voorwaarden van verzekeraars. Directe aanleiding voor de klimaatverandering is de wens tot meer marktwerking in de zorg. Die komt er bij de geneesmiddelen sneller dan verwacht. Is dit waar we naar toe willen? En hoe ziet de minister de toekomst van de zorg? Vragen aan minister Klink van VWS.

Leidt marktwerking niet tot verschraling van de zorg? “Nee, integendeel, marktwerking leidt - mits juist ingebed - tot

een kwaliteitsverbetering. Alleen al omdat de kwaliteit van de zorg beter inzichtelijk wordt en de stimulerende werking die daarvan uitgaat naar zorgaanbieders en verzekeraars.”

‘Kritisch kijken naar de verhouding tussen maatschappelijke waarde en kosten van geneesmiddelen’

Is er niet teveel aandacht voor de verzekerde, in plaats van voor de patiënt? Komt de nadruk niet eenzijdig te liggen op lage prijzen in plaats van op optimale zorg? “De kwaliteit van de zorg zal altijd belangrijk zijn, voor patiën-

ten en voor verzekerden. Laten we niet vergeten dat die twee vaak in één persoon samenkomen! Ook een verzekerde die nog geen zorg geniet, wil verzekerd zijn van goede zorg als er behoefte aan is. Het is aan de verzekeraar om die kwaliteit te bieden en inzichtelijk te maken. Dat alleen al is pure winst. Op het punt van inzichtelijkheid is nog veel te verbeteren. De aandacht voor de verzekerde komt dus de kwaliteit van de zorg ten goede. Aandacht voor prijzen is zeker niet overbodig. De ontwikkelingen op het farmaciedossier van dit jaar - ik noem in het bijzonder het preferentiebeleid - laten ook wel zien dat er reden is om een goede prijsconcurrentie na te streven.”

Ik verwacht dat dit handvatten biedt voor maatwerk bij de beoordeling, waardetoekenning en plaatsbepaling van innovatieve geneesmiddelen. Zo ontstaan kansen voor innovaties om een plaats in de behandeling te vinden waar ze het meeste waarde toevoegen. Met innovatie valt nog heel veel te winnen in de geneesmiddelensector en vele andere delen van de zorg.”

Waarom hebt u zich persoonlijk zo intensief met het geneesmiddelendossier ingelaten? Het gaat maar om tien procent van de kosten.

Zijn we al waar u wilt zijn?

“U zult het met me eens zijn dat ik me niet alleen moet laten

“Op een aantal terreinen gaan we vooruit, op andere terrei-

leiden door kostenoverwegingen. Farmacie is simpelweg belangrijk voor patiënten, voor de innovatie en daarnaast reuze interessant! Ook speelt farmacie een rol bij andere beleidsonderwerpen zoals eerstelijnszorg, preventie en ziekenhuiszorg. Iedere zorgconsument heeft op een of andere manier wel met geneesmiddelen te maken.”

nen is nog veel werk te doen. Door minder centrale regelgeving op terreinen van geneesmiddelendistributie en de aanspraak op farmaceutische zorg, kan de betaalbaarheid en kwaliteit van de farmaceutische zorg verbeterd worden. Er is nog veel werk te verrichten om te komen tot goede behandelrichtlijnen die aandacht besteden aan veiligheid en doelmatigheid.”

Welke toekomst is er voor innovatieve geneesmiddelen? “Ik wil waardevolle innovatie een kans te geven door op

termijn de toegang tot nieuwe innovatieve geneesmiddelen op minder centrale wijze te reguleren. Richtlijnen van de beroepsgroepen wil ik hier meer een rol laten spelen.

September 2008, nummer 1

In welke richting moeten farmaceutische bedrijven veranderen? “Ik merk dat de industrie in Nederland op een bewuste

manier aan zijn imago werkt en zich daarbij ook kwetsbaar durft op te stellen. Ook wordt met open vizier de dialoog met het veld gezocht. Ik waardeer dit zeer en juich deze aanpak van harte toe. Uiteindelijk geloof ik dat de farmaceutische industrie afgerekend wordt op de maatschappelijke waarde,

&

Nefarma

en de waarde van nieuwe geneesmiddelen vormt daartoe de basis. Laat uw producten spreken zou ik zeggen!”

Wat verwacht u van ze? “Een transparante en niet-opportunistische opstelling waarbij

de inhoud, de waarde van het geneesmiddel, altijd voorop staat. De industrie werkt aan haar imago, maar moet woorden ook omzetten in daden. Dat betekent transparant zijn over welke (marketing)activiteiten ontplooid worden, met wie deze activiteiten worden uitgevoerd en welke belangen daarmee gemoeid zijn. Ik verwacht bovenal innovaties die maatschappelijk van belang zijn.”

Hebt u nog een boodschap voor de sector? “Ja, het punt van beïnvloeding. Ik maak me wel zorgen over

de mogelijke onevenredige beïnvloeding door de industrie van artsen en consumenten. Ik denk bijvoorbeeld aan de sterke Europese lobby over informatievoorziening aan patiënten. Ik zie absoluut de noodzaak voor goede informatievoorziening over geneesmiddelen voor patiënten, zeker in het internettijdperk. Ik ben echter niet gerust over de achtergronden die aan deze lobby ten grondslag liggen. Of over de wijze waarop een eventuele mogelijkheid tot directe informatievoorziening straks in de praktijk door de industrie wordt opgepakt. Ik hoop dan ook dat de farmaceutische bedrijven in Nederland me daarin niet teleurstellen.” |

Pagina 3

NEFARMA&-DEF

28-08-2008

17:04

Pagina 4

Paul Wouters:

‘We kijken kritisch naar eigen handelen’ De farmaceutische sector treedt meer dan in het verleden met stakeholders in contact. Open communicatie is een eerste stap voor meer begrip en waardering. Die boodschap dringt nationaal en internationaal door. Paul Wouters, hoofd communicatie bij Nefarma, stelt dat een sector die producten maakt die ertoe doen, een gerespecteerde plaats in de samenleving verdient. “Maar,” voegt hij daaraan toe, “die kun je niet afdwingen, die moet je verdienen. Dat besef is doorgedrongen.” Volgens Wouters kijkt de sector kritisch naar het eigen handelen en discussieert daar stevig over; nationaal en internationaal. Dat leidt tot verandering van gedrag, constateert hij. “Er is duidelijk sprake van een omslag. Meer dan eens beseft men dat de manier van werken moet aansluiten bij een veranderende samenleving.”

Actieve dialoog Waardering begint bij vertrouwen en geloofwaardigheid. En dat vereist openheid en een actieve dialoog. “Communicatie is cruciaal,” zegt Wouters. “En dat is tweerichtingsverkeer. Wij luisteren goed en verwachten dat anderen dat ook doen.

Mensen met een andere mening zijn niet meteen tegenstanders Onderling respect vinden we belangrijk. En we kunnen best van mening verschillen, maar dat betekent niet meteen dat we tegenstanders zijn.”

Kritisch Nefarma bracht deze zomer de resultaten in het nieuws van

een imago-onderzoek van sector en vereniging onder relevante stakeholders. Onderzoeksbureau Motivaction voerde het onderzoek in opdracht van de vereniging uit en hield daarvoor veertien dieptegesprekken. Een zogeheten nulmeting die over drie jaar zal worden herhaald. Het beeld dat naar voren kwam is niet onverdeeld positief, concludeerden de onderzoekers. Dat blijkt een milde formulering. De ondervraagden lieten zich zeer kritisch uit. De pers mat uitgerekend de negatieve kwalificaties breed uit.

Paul Wouters, hoofd communicatie Nefarma

Goed imago begint bij dialoog De geneesmiddelensector verdient een gerespecteerde plaats in de samenleving. Toch is het imago niet onverdeeld positief. Wat doet Nefarma met dit beeld? Wat kunnen bedrijven eraan doen? Wim Leereveld:

‘Erken inspanningen van farmaceutische bedrijven’ Eén op de drie wereldbewoners heeft nu geen toegang tot betaalbare gezondheidszorg. “Met hulp van de farmaceutische industrie zouden naar schatting per jaar tien miljoen levens kunnen worden gered”, zegt Wim Leereveld van de Access to Medicine Index. “De industrie kan geneesmiddelen ontwikkelen en kortingen

geven aan ontwikkelingslanden. Maar dat zal ze alleen doen als zij erkend wordt in haar rol.” In Nefarma& vertelt Leereveld waarom.

Index

Wim Leereveld van Access to Medicine Pagina 4

Wim Leereveld ontwikkelde na jaren van onderzoek samen met een team van Innovest de Access to Medicine Index. Deze index geeft inzicht in de inspanningen van grote geneesmiddelfabrikanten om ook arme mensen toegang te geven tot medicijnen en vaccins. Wat is zijn doel? Leereveld: “Uiteindelijk streef ik ernaar dat meer mensen toegang krijgen tot medicijnen. Ik denk dat de farmaceutische industrie daar een belangrijke rol bij kan spelen. Door een gewogen overzicht te maken van de inspanningen van bedrijven die veel aandacht schenken aan beleid voor medicijnen voor mensen in ontwikkelingslanden, denk ik partijen in beweging te krijgen.”

&

Nefarma

Over de index De farmaceutische industrie wordt al decennia aange-

sproken op beleid om middelen tegen hiv/aids, tuberculose, malaria en vele andere ziekten beschikbaar te stellen aan patiënten die er geen geld voor hebben. De Access to Medicine Index laat zien wat bedrijven doen en geeft inzicht in de inspanningen van grote geneesmiddelfabrikanten om individueel of gezamenlijk in publiek/privaat-initiatief ook arme onverzekerde mensen toegang te geven tot medicijnen en vaccins. De Index beoordeelt het beleid van de industrie op acht

criteria. Zo telt mee op welk niveau in het bedrijf de verantwoordelijkheid voor toegankelijkheid wordt gedragen. Verder weegt mee hoe de omgang met patenten en prijzen is, of er onderzoek naar en ontwikkeling van medicijnen voor verwaarloosde ziekten wordt verricht en of de onderneming filantropische activiteiten uitvoert. Deze criteria tellen gewogen mee in het eindoordeel. Het onderzoek naar de toegankelijkheid wordt verricht door Innovest.

Zoals wie? “De lijst geeft aan dat de farmaceutische industrie relatief veel

energie besteedt aan deze vorm van maatschappelijk ondernemen. Ieder jaar steken bedrijven meer energie in geneesmiddelen voor ontwikkelingslanden. Wanneer de bedrijven zelf naar buiten komen met hun inspanningen, resulteert dat vaak in kritiek. Alsof ze hun eigen straatje schoonvegen. Het imago van de branche is slecht en informatie wordt negatief

Nummer 1, september 2008

NEFARMA&-DEF

28-08-2008

17:04

Pagina 5

Opzienbarende ontwikkelingen Nieuwe medicijnen hebben de gezondheidszorg in de afgelopen twintig jaar een enorme sprong voorwaarts opgeleverd. Aids betekent niet langer een doodvonnis. Kinderen met astma gaan gewoon naar school. Jongeren met reuma kunnen sporten. Met een maagzweer hoef je niet meer te worden geopereerd. De regulering van diabetes is sterk verbeterd. En de genezingskansen bij kanker nemen nog elke dag toe.

Onmisbaar “Leuk is anders,” reageert Wouters, “helemaal als je bedenkt

dat door Motivaction is gezocht naar de meest kritische kanten. Ons doel was onze eigen bijdrage te verfijnen. De resultaten onderstrepen wel de richting van ons ingezette beleid. Mensen opzoeken, uitleggen wat je doet, streng zijn voor jezelf, misstanden durven benoemen en aanpakken. En tegelijkertijd de waarde van deze prachtige bedrijfstak uitdragen. Want bijna alle ondervraagden vinden geneesmiddelen een onmisbare pijler van de gezondheidszorg. Onmisbaar. Zo’n kwalificatie zegt heel wat.” |

Meer informatie over het onderzoek staat op

www.nefarma.nl

Op deze pagina’s wordt de weg naar een beter imago van de sector geschetst. Aanleiding is een kwalitatief onderzoek onder overheden, politiek, maatschappelijke organisaties en voorschrijvers. gefilterd. Wij zijn onafhankelijk en misschien kunnen we daardoor wat bereiken in de publieke opinie.”

Waarom zou u dat doen? “Om de focus te richten op wat bedrijven werkelijk doen om

de toegankelijkheid van geneesmiddelen in ontwikkelingslanden te bevorderen. Te vaak wordt de gehele bedrijfstak in negatieve zin over één kam geschoren en blijven de goede acties geheel onderbelicht. Als ze alleen maar negatief benaderd worden, kruipen ze in hun schuld. En daarmee krijgt niemand een betere toegang tot betaalbare gezondheidszorg. Waarom zouden ze energie steken in iets waar ze toch geen waardering voor krijgen? Ik hoop door deze benadering iets vlot te trekken, namelijk dat farmaceutische bedrijven meer energie steken in het toegankelijk maken van medicijnen. Dat ze hoger op de lijst willen komen en dat ze hun beleid verfijnen en uitbreiden.”

Wanneer bent u geslaagd? “Als er echt iets in beweging komt. Hoewel er veel aandacht van de diverse bedrijven voor de Index is, is het nu nog te vroeg daar iets zinnigs over te zeggen. Over vier of vijf jaar hoop ik dat de afstand tussen de verschillende bedrijven fors kleiner is geworden. Nu zie je bedrijven die veel aandacht schenken aan verbetering van de gezondheidszorg in ontwikkelingslanden en bedrijven die er mondjesmaat naar kijken. Dat is mijn uitdaging.” |

Meer informatie is te vinden op www.atmindex.org

September 2008, nummer 1

&

Nefarma

Pagina 5

NEFARMA&-DEF

28-08-2008

17:04

Pagina 6

‘Betere zorg tegen lagere prijzen’ Van Breda Vriesman bekijkt de ontwikkelingen door de bril van de zorgverzekeraar. Volgens hem is marktwerking belangrijk om de kwaliteit van de zorg te handhaven.

Nefarma-directeur Michel Dutrée gaat voor kwaliteit “We willen betere zorg bieden tegen lagere prijzen. De situatie in het buitenland is daarbij maatstaf. Klanten zullen concepten uit andere landen als voorbeeld nemen. De verzekeraars zullen op hun beurt vragen die in Nederland te interpreteren.”

Jeroen van Breda Vriesman, directievoorzitter Zilveren Kruis Achmea ✜✜

“Aan de verzekeraarskant is marktwerking gerealiseerd. Maar elders begint het nog maar voorzichtig en gaat het nog te veel over de prijs. We zijn er nog lang niet.”

Is Zilveren Kruis Achmea klaar voor marktwerking? Van Breda Vriesman: “Ja, maar ik moet toegeven dat verzekeraars nog bezig zijn met een goede definiëring van de klanten en hun wensen. Dat is een lastig traject. En niet alle concepten lenen zich even goed voor marktwerking.” Van Breda Vriesman is ervan overtuigd dat de kosten van de gezondheidszorg zullen stijgen. De gedachte dat marktwerking tot lagere prijzen leidt, is volgens hem een illusie. Door vergrijzing, stijgende arbeidskosten en technologische ontwikkelingen wordt de gezondheidszorg duurder. “Maar,” benadrukt hij, “juist in dat licht is het goed dat er marktwerking ontstaat.” Eerder dit jaar was er wel een spectaculaire prijsdaling van generieke middelen. Van Breda Vriesman vindt dat de klant door lagere premies hiervan moet profiteren. “De lucht die nu uit de farmakolom is geperst, mag niet naar VWS. Die moet ten goede komen aan de verzekerden.” |

✜ Hoe meer zorgkruisjes, hoe verder we zijn met de marktwerking

‘Investeren in innovatie’ De marktwerking in de farmaceutische zorg moet tot veel veranderingen leiden. Het stelsel moet zorgen voor een betere dienstverlening, duidelijkere voorlichting, meer keuzevrijheid voor de patiënt, snellere toegang tot de nieuwste ontwikkelingen en extra investeringsruimte voor nieuwe geavanceerde behandelmethoden en geneesmiddelen. “Ik kan mij daarin uitstekend vinden,” zegt Nefarma-directeur Michel Dutrée, “maar we moeten oppassen dat niet alle aandacht uitgaat naar kostenbesparing.” Dutrée licht toe: “Ik ben een groot voorstander van een zorgstelsel waarbij de patiënt een centralere plaats inneemt. Maar er gaat nu veel aandacht uit naar kostenbesparingen. Er wordt niet geïnvesteerd in innovatie en kwaliteitsverbeteringen. En dat is toch duidelijk een van de uitgangspunten geweest. Ik vind dat het kwaliteitsaspect te veel uit het oog wordt verloren.”

Koppositie Dutrée hecht veel belang aan dat kwaliteitsaspect. “Als Nederland in de zorg een koppositie wil blijven innemen, moet er ook voldoende ruimte zijn voor research en development (R&D). Dan moet je daar dus geld insteken. De farmaceutische branche is momenteel grootinvesteerder. Wij dragen ruim 10 procent van alle R&D-uitga-

Op weg naar marktwerking De farmaceutische zorg heeft de eerste stappen gezet naar meer marktwerking. En dat gaat niet altijd van een leien dakje. Juridische procedures en protestacties tekenen de verhoudingen tussen de verschillende partijen. Zorgverzekeraars,

Ligt Klink op koers?

‘Besparing terug naar verzekerden’

Onderzoek onder prominenten toont worsteling Het uiteindelijk doel van marktwerking is kwaliteitsverbetering en grotere doelmatigheid. Daarmee zal de beschikbaarheid van betaalbare en kwalitatief goede medicijnen worden gewaarborgd.

Monissen werkte jarenlang aan de kant van de zorgverzekeraars. Tegenwoordig is ze topambtenaar op het ministerie van VWS. Monissen is positief over de overgang naar marktwerking. Maar, oordeelt ze, er kan nog beter worden ingespeeld op de behoefte van de patiënt. “Deze overgangsfase is moeilijk voor alle partijen. De overheid is niet uit op een ongebreidelde marktwerking. Het gaat haar om een grotere doelmatigheid, hogere kwaliteit en meer keuzemogelijkheden.”

Diana Monissen, directeur-generaal Curatieve Zorg van het ministerie van VWS

Kan de opbrengst van de prijsverlagingen voor een deel ten goede komen aan versterking van de innovatie - door steun aan Top Instituut Pharma? Monissen vindt het een sympathieke gedachte. Maar, antwoordt ze, zover is het nog niet. “Eerst wil ik dat de besparing via de premie terugvloeit naar de verzekerden.” |

✜✜✜ “Deze overgangsfase kent de nodige hiccups. Iedereen zoekt naar een nieuwe rol. Maar ik ben positief.”

Pagina 6

Wat vindt de markt van de ontwikkelingen? Bureau Pact vroeg - in opdracht van Nefarma - 15 prominent betrokkenen hoe het staat met de marktwerking in de gezondheidszorg.

Verschraling De Kamerleden, wetenschappers, zorgverzekeraars en o.a. directeuren van brancheverenigingen die voor het onderzoek zijn geïnterviewd, geven aan bang te zijn dat

Marktwerking in de zorg Het woord marktwerking wordt veelvuldig gebruikt, maar de gezondheidszorg in Nederland is geen eenvoudige markt zoals bij andere producten en zal dat ook niet worden. De beslisser is niet de gebruiker, noch de betaler, de gebruiker is niet de betaler en de betaler is niet de gebruiker, noch de beslisser. Voorschrijvers, patiënten, verzekeraars en farmaceutische bedrijven hebben een ingewikkelde relatie met elkaar. Het begrip marktwerking in de zorg betekent veel meer dat de verschillende partijen meer keuzemogelijkheden hebben en door onderhandelingen tot een besluit komen of ze met elkaar in zee willen gaan. Dat geldt voor verzekerden en verzekeraars, maar ook voor zorgaanbieders en -vragers.

&

Nefarma

Nummer 1, september 2008

NEFARMA&-DEF

28-08-2008

17:04

Pagina 7

‘Consument krijgt wat te kiezen’ “Marktwerking biedt kansen,“ vindt Vogeler. Al is de markt in de zorg bijzonder omdat de vragende zijde niet de direct betalende is en er dus sprake is van drie marktpartijen. ven door bedrijven in Nederland. Het gaat om honderden miljoenen euro’s die wij jaarlijks investeren. Daarnaast is een innovatief klimaat belangrijk. Een bedrijfstak die tevreden is over wat er is bereikt en niet naar de toekomst kijkt, hééft geen toekomst. Ook kleine stapjes vooruit zijn van betekenis. Vele kleine stappen brengen je uiteindelijk net zo ver als een grote sprong.”

Papierwerk Dutrée maakt zich zorgen over het Nederlandse klimaat van innovatie. “Bedrijven wijken steeds vaker uit naar het Oosten. Maar is dat wel verstandig?” vraagt hij zich af. “We hebben daar geen controle op de kwaliteit en de manier waarop producten tot stand komen. Voor dergelijke internationale aspecten mogen we onze ogen niet sluiten. Nederland is ook op het gebied van gezondheidszorgontwikkelingen geen eiland. Het investeringsklimaat vindt men steeds onaantrekkelijker. Arbeid is duur, maar vooral de wet- en regelgeving drukken zwaar. Er is onnodig veel papierwerk; dat werkt vertragend. Te veel instanties buigen zich over dezelfde kwesties. Daarom ben ik uitermate blij dat de overheid aangeeft oog te willen hebben voor kwaliteit.”

Top

Positief vindt ze de toename van keuzemogelijkheden, de grotere toegankelijkheid van zorg en de kwaliteitsimpuls door meer aan de markt over te laten. Voorwaarden zijn wel dat er goed toezicht is op de transparantie en kwaliteit van de zorg en dat er voldoende aanbod is zodat de positie van de zorgconsument versterkt wordt. “Speerpunt van ons is ervoor te zorgen dat de beoogde transparantie wordt bereikt”, aldus Vogeler.

Wat betekent marktwerking voor de consument? “Door meer marktwerking krijgen consumenten meer inzicht in wat het zorgveld te bieden heeft en kunnen ze meer letten op de kwaliteit van zorg. Op basis van hun specifieke wensen kunnen zij de zorg kiezen die bij hun past. Er moet dan wel wat te kiezen zijn en het verschil in aanbod moet duidelijk worden. Het is iets waar we met z‘n allen vorm aan moeten geven. We zijn nog maar net op weg. Uitgangspunt voor marktwerking moet zijn: goede zorg passend bij de vraag waarbij de zorgeuro zo goed mogelijk wordt besteed.” |

Kortom? Dutrée: “Ik ben positief over het proces van deregulering. Maar de overheid moet de kostenbesparingen ook investeren in de innovatieve kracht van de geneesmiddelenbranche. Dat kunnen bedrijven niet alleen. Als we samen investeren, kan Nederland tot de top blijven behoren.” |

Cynthia Vogeler, manager Gezond Leven van de Consumentenbond ✜✜✜✜

”Er is meer keuze in aanbod en een grotere toegankelijkheid. Het is nog te vroeg om te zeggen dat er sprake is van een kwaliteitsimpuls. Maar, de Consumentenbond is positief.”

apothekers, overheid, betrokken instanties en de farmabranche moeten hun weg nog vinden. Waar staan we nu? Wat betekenen de ontwikkelingen voor de voorziening van geneesmiddelen? Op deze pagina’s worden de verschillende visies naast elkaar gezet. de stelselwijzigingen uiteindelijk slechts leiden tot verschraling. In de beloofde verbetering van dienstverlening, voorlichting, meer keuzevrijheid voor de patiënt en extra investeringsruimte voor nieuwe geavanceerde behandelmethoden en geneesmiddelen bestaat weinig vertrouwen.

Ontmanteling Wel zijn zij enthousiast over de ontmanteling van de bestaande verhoudingen in de farmaceutische kolom. Het oude systeem van geneesmiddelendistributie is aan herziening toe. Het is niet meer van deze tijd om prijzen kunstmatig hoog te houden en zo de farmaceutische zorg te financieren. Ook wordt de positie van apothekers duidelijker.

Geen innovatie Gevreesd wordt verder dat de verwachte besparingen niet worden geïnvesteerd in de Nederlandse geneesmiddelenindustrie. Het internationaal gezien unieke experiment om kwaliteitsverbetering van de Nederlandse geneesmiddelenindustrie te realiseren, lijkt te mislukken. En dus verandert er weinig in de wereldwijde beschikbaarheid van nieuwe geneesmiddelen.

Glazen Zaal Debat Het onderzoek van Pact verscheen aan de vooravond van een bijeenkomst over markt en medicijn van Nefarma en vormde daarmee het uitgangspunt voor de discussie over marktwerking in de zorg. Nefarma organiseert vaker bijeenkomsten over specifieke thema’s. Deze bijeenkomsten worden Glazen Zaal Debatten genoemd, naar de locatie in Den Haag waar de debatten plaatsvinden. De locatie is gekozen als symbool van transparantie en de debatten bieden vertegenwoordigers uit de samenleving en de farmaceutische industrie de kans informeel met elkaar in discussie te gaan.

‘Commercialisering leidt tot hogere kosten’ Maarse is sceptisch over de marktwerking als wondermiddel voor de grote vraagstukken in de zorg. “De effecten in de zorgsector zullen beperkt zijn, omdat er geen sprake is van een normale markt.” Hij licht toe: “De klant kan de kwaliteit van het zorgproduct doorgaans slecht bepalen; de gebruiker van de zorg is niet de betaler en de overheid zal er bovenop blijven zitten. Toegankelijkheid en betaalbaarheid zijn immers politieke begrippen, geen economische.”

Wat zal dan het effect zijn?

Hans Maarse,

“Een commerciële zorg zal de medicalisering bevorderen. Dat leidt onbetwist tot hogere kosten.” |

hoogleraar

✜✜✜✜ “Het proces naar marktwerking gaat goed. Maar we moeten waken voor navelstaren. Dat leidt de aandacht af van de werkelijk grote zorgvraagstukken, zoals krapte op de arbeidsmarkt en de stijging van de zorgvraag.”

beleidswetenschap gezondheidszorg aan de Universiteit van Maastricht

Wie meer wil weten over het onderzoek, kan terecht bij Nefarma.nl/publicaties, Glazen Zaal Debat 3.

September 2008, nummer 1

&

Nefarma

Pagina 7

NEFARMA&-DEF

28-08-2008

17:04

Pagina 8

Website vergelijkt vergoedingen geneesmiddelen Nefarma lanceert eind september een website die de vergoedingen voor genees-

middelen door verschillende zorgverzekeraars met elkaar vergelijkt. De site geeft aan op welke wijze medicijnen door zorgverzekeraars worden vergoed, wat het beleid rond machtigingen is en hoe verzekeraars omgaan met het preferentiebeleid. De informatie is te vinden op www.medicijnvergoedingen.nl |

We worden ouder, mede dankzij medicijnen

Nieuwe functie Steutel Nefarma-

voorzitter Han Steutel (48) is benoemd tot European vice-president van BristolMyers Squibb en algemeen directeur van de Duitse vestiging in München. Sinds 2003 is hij algemeen directeur van het bedrijf in Nederland. Steutel zal zijn functie als voorzitter formeel neerleggen in het najaar. Tijdens de ledenvergadering van Nefarma zal Jan Klitsie, algemeen directeur van sanofi-aventis in Nederland, worden voorgedragen als zijn opvolger. |

Nefarma & een nieuw blad Voor u ligt Nefarma&, het nieuwe blad van Nefarma. In

dit blad gaan we de dialoog aan met onze verschillende relaties. Natuurlijk blijft voor mij het directe contact voorop staan. De rechtstreekse dialoog is het belangrijkst, want begrip begint met vertrouwen en dat moet je samen opbouwen. Nefarma& is daar wel een waardevolle ondersteuning bij.

In Nefarma& treden we in gesprek met voor- en tegen-

standers. We zetten daarbij in op openheid en dialoog, zonder te streven naar overeenstemming. Verantwoordelijkheden kunnen verschillen en belangen uit-

Nederlanders worden gemiddeld steeds ouder. Dat blijkt uit de jongste gegevens

eenlopen. Maar er moet wel de bereidheid zijn om naar

van het CBS. Vrouwen worden gemiddeld 82,3 jaar oud, mannen bereiken een gemiddelde leeftijd van 78 jaar. De mannen maken daarmee een inhaalslag ten opzichte van vrouwen, het verschil wordt kleiner. Volgens het CBS is een combinatie van factoren de oorzaak van de dalende sterfte. Mensen leven steeds gezonder en medicijnen en behandelmethoden zijn de laatste jaren sterk verbeterd. |

elkaar te luisteren en na te denken over visies en meningen over en weer. We maken ook van de gelegenheid gebruik om onze eigen opvattingen naar voren te

Waarde geneesmiddelen in kaart Voor in uw agenda!

Dankzij nieuwe geneesmiddelen is de behandeling van ernstige, chronische aan-

Op 28 oktober organiseert Nefarma het vierde Glazen Zaal Debat. Dit debat gaat over de relatie tussen farmaceutische bedrijven en patiëntenverenigingen. Voor meer informatie en aanmeldingen kunt u terecht op www.nefarma.nl |

doeningen de laatste twintig jaar sterk verbeterd. Nefarma heeft die vooruitgang voor twaalf aandoeningen in kaart gebracht. Dit najaar verschijnt er een publieksgerichte brochurereeks waarin die bevindingen worden gepubliceerd. De boekjes leggen op een begrijpelijke manier de aard en achtergronden van verschillende aandoeningen uit en schetsen (de ontwikkeling van) de behandelmethoden. |

N e f a r m a & To e t s i n g N atNefarma&OpinieK ma&ColumnNefarma a&OpinieNefarma&e nZaalDebatNefama & O p i n i e N e f a r m a & To brengen. We vinden het van belang om onze stem te

Aandacht voor carrière jongeren

laten horen bij onderwerpen die de zorg en de farmaceutische sector raken. Omdat de visie van Nefarma

Alle kengetallen op een rijtje

Uit onderzoek is gebleken dat veel farmaceutische bedrijven bij de doelgroep onbe-

kend, en dus onbemind, zijn. Daar moet verandering in komen. Een aantal farmaceutische bedrijven werkt daarom dit najaar mee aan carrière- en beroepenbeurzen. Het doel is om de loopbaanmogelijkheden binnen de sector en de bedrijven beter voor het voetlicht te brengen. Op 31 oktober en 1 november is de Utrechtse jaarbeurs het decor voor het Sp!ts Nobiles Carreerevent. Op 14 en 15 november zijn er in de Amsterdamse RAI de Farmacie Carrièredagen 2008. Er wordt op de beursvloeren, in workshops en tijdens bijeenkomsten aandacht besteed aan de totstandkoming en het op de markt brengen van geneesmiddelen. |

nieuws is of omdat we gewoon gehoord willen worden.

Nefarma heeft geleerd dat wanneer je het woord aan

anderen laat, anderen ook bepalen wat er over je gezegd en gedacht wordt. Dat betekent helaas dat we onterecht vaak worden geassocieerd met negativiteit.

In de beknopte brochure Farmafeiten

presenteert Nefarma de belangrijkste kengetallen van de sector. Zojuist is editie 2008 verschenen. De cijfers geven onder meer inzicht in de uitgaven in Nederland voor geneesmiddelen, de prijsontwikkeling en de bijdrage van de bedrijven aan de Nederlandse economie. Via de website www.nefarma.nl is een gratis exemplaar te bestellen. |

een aanvulling kan betekenen in het debat, omdat er

Exemplarische voorbeelden van vijf jaar geleden doen

Week van de Chronisch Zieken

het goed; er wordt vaak niet gekeken naar de waarde

Van 7 tot 13 november vindt de Week van de Chronisch Zieken (WvdCZ) plaats.

Nefarma zal niet alleen deelnemen aan het openingscongres, maar organiseert in deze week ook een bijeenkomst over de samenwerking tussen farmaceutische bedrijven en patiëntenverenigingen. Eén van de terugkerende thema’s tijdens de WvdCZ is therapietrouw: het op de

juiste wijze gebruiken van geneesmiddelen om de optimale werking te realiseren. Onderzoeken laten keer op keer zien dat veel patiënten stoppen met hun geneesmiddelen, bijvoorbeeld vanwege de bijwerkingen. Goed overleg tussen voorschrijvende arts en de patiënt moet dit tegengaan. Contact tussen patiënten(verenigingen) en farmaceutische bedrijven kan daarvoor een nuttig instrument zijn. |

van het medicijn en de bijdrage van geneesmiddelen aan de maatschappij.

En als u het daar niet mee eens bent, hoor ik het graag.

Dan hebben we er vast een goed gesprek over. Rechtstreeks of in Nefarma&. |

Michel Dutrée, directeur Nefarma Colofon: Nefarma& is een uitgave van Nefarma, vereniging innovatieve geneesmiddelen Nederland. Nefarma& verschijnt tien keer per jaar en is bestemd voor stakeholders van de innovatieve farmaceutische industrie. Wilt u Nefarma& ontvangen? Stuurt u dan een mail naar [email protected].

Pagina 8

&

Nefarma

Nummer 1, september 2008