Wie de professionaliteit van lerarenopleiders wil begrijpen, moet (ook) naar de context kijken Eline Vanassche Onderzoekseenheid Onderwijskunde KU Leuven
If the quality of schooling is determined by who teachers are, what, how, and why they teach, then the quality of teacher education is likely to be affected by who teacher educators are, what, how and why they teach about teaching. (Vanassche, 2014: 1)
Anno 2007?
Een lerarenopleider doceert (zijn/haar vak) aan studenten in het hoger onderwijs in plaats van aan studenten in het basis- of secundair onderwijs
(Vergaande) gevolgen • Geen formele inductie- of nascholingstrajecten voor lerarenopleiders
• Geen enkel onderzoek naar o
o
Hoe lerarenopleiders hun taak als opleider definiëren (en waarop ze zich daarvoor baseren) Hoe de specifieke expertise waarop ze steunen om hun taak uit te voeren eruit ziet (en hoe ze die ontwikkelen)
• Geen gefundeerde en publieke kennisbasis over de lerarenopleiding
“A field where we let a thousand flowers bloom” (Shulman, 2006: 76)
Anno 2016? If teacher education is to be taken more seriously then the preparation of teacher educators needs to be taken more seriously as well. (Zeichner, 2005: 123)
Anno 2016? • Opleiden van leraren vereist specifieke professionaliteit o
Tweede orde leraar (Murray & Male, 2005)
o
Vak van de lerarenopleider = onderwijzen
o
Dubbele laag: ‘onderwijzen’ over onderwijzen
Anno 2016? • Beroepsstandaarden o o o
‘Standards for Teacher Educators’ (ATE, US) Kennisbasis (VELON) Ontwikkelingsprofiel (VELOV)
• Registratietrajecten (VELON) • Opleidingsscholen o o
MOFET (http://www.mofet.macam.ac.il/; Israël) NAFOL (http://nafol.net/english/; Noorwegen)
• Het ‘upscalen’ van de onderzoekscompetenties van lerarenopleiders o o
Onderzoekstrajecten (vele landen) Academische kwalificatie (PhD – vele landen)
De eigenstandigheid van het beroep krijgt steeds meer de aandacht die het verdient
Maar op een specifieke manier ‘Top down’ Normerend
Complexiteit van het opleiden?
Naar een alternatieve benadering? Opleidingsinstelling
OPLEIDINGSPRAKTIJKEN
Lerarenopleider Vanassche, E. (2014). (Re)constructing teacher educators' professionalism: Biography, workplace and pedagogy. KU Leuven: Leuven.
Student
Uitgangspunt 1
Het opleiden van leraren is niet alleen een technische opdracht, maar impliceert ook normatieve keuzes o.b.v. een bepaald idee van ‘goed’ lesgeven en ‘goed’ opleiden.
Uitgangspunt 1 • ‘Relational professionalism’ (Evans, 2013) versus ‘technical professionalism’
• ‘Het pedagogische’ (Van Maenen, 1994) o
Een bepaalde vorm en inhoud van de relatie tussen lerarenopleider en leraar-in-opleiding
• Relatiekenmerken impliceren emotionele dimensie (Kelchtermans, 2009)
Illustratie Vanassche, E., & Kelchtermans, G. (2014). Teacher educators' professionalism in practice: Positioning theory and personal interpretative framework. Teaching and Teacher Education, 44, 117-127.
Onderzoeksvragen • Hoe positioneren lerarenopleiders zichzelf als opleider? • Hoe positioneren lerarenopleiders hun studenten? • Hoe bepalen deze positioneringen de leerprocessen die worden gestimuleerd bij de studenten? Methodologie • Cyclus van biografische interviews met 12 ervaren lerarenopleiders • Artefactenanalyse
Overzicht
3 positioneringen Positionering Lerarenopleider
Positionering studenten
Relatie met studenten
Operationele didactiek
Lerarenopleider van ‘pedagogen’
Pedagogen
Responsief
Didactisch en pedagogisch modelleren
Lerarenopleider van reflectieve leraren
Reflectieve leraren
Interactief
Didactisch modelleren
Lerarenopleider van vakleraren
Vakleraren
Directief
Instructie
Positionering 1
De lerarenopleider van ‘pedagogen’ «Je denkt wat belangrijk is in het leven, wat je wil doorgeven aan de maatschappij […]. Die zaken geef je door aan uw leraren in opleiding en hopelijk geven ze dit op hun beurt door aan hun leerlingen.» Positionering lerarenopleider
Positionering studenten
Relatie met studenten
Operationele didactiek
Lerarenopleider van ‘pedagogen’
‘Pedagogen’
Responsief
(Didactisch en pedagogisch) modelleren
Lerarenopleider van reflectieve leraren
Reflectieve leraren
Interactief
Didactisch modelleren
Lerarenopleider van vakleraren
Vakleraren
Directief
Instructie
Positionering 2
De lerarenopleider van reflectieve leraren «Je kan wel een bepaald idee hebben van hoe een ideale les er moet uitzien, maar dan krijg je een andere doelgroep, een ander vak en moet je kunnen beslissen: ‘Nu doen we het zo’. ‘Nu doen we het net niet zo’.» Positionering lerarenopleider
Positionering studenten
Relatie met studenten
Operationele didactiek
Lerarenopleider van ‘pedagogen’
‘Pedagogen’
Responsief
(Didactisch en pedagogisch) modelleren
Lerarenopleider van reflectieve leraren
Reflectieve leraren
Interactief
Didactisch modelleren
Lerarenopleider van vakleraren
Vakleraren
Directief
Instructie
Positionering 3
De lerarenopleider van vakleraren «Dat is lerarenopleiden: het doorgeven van de instrumenten en kennis van goed talenonderwijs zodat de interesse voor het vakgebied weer doorgegeven kan worden.» Positionering lerarenopleider
Positionering studenten
Relatie met studenten
Operationele didactiek
Lerarenopleider van ‘pedagogen’
‘Pedagogen’
Responsief
(Didactisch en pedagogisch) modelleren
Lerarenopleider van reflectieve leraren
Reflectieve leraren
Interactief
Didactisch modelleren
Lerarenopleider van vakleraren
Vakleraren
Directief
Instructie
Uitgangspunt 2
Het professioneel handelen en ontwikkelen van lerarenopleiders wordt fundamenteel beïnvloed door de opleidingsinstelling als organisatie.
Uitgangspunt 2 • De klemtoon ligt bijna exclusief op het microniveau (het opleiden van leraren)
• Terwijl we weinig leren over de heel fundamentele manieren waarop werkcondities de inhoud en aanpak in de eigen praktijk determineren.
Illustratie (1) Vanassche, E., & Kelchtermans, G. (2013). De professionele leerreis van een lerarenopleider in een LOEP-project: Een narratieve analyse. Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 34(4), 95-106.. Onderzoeksvragen • Hoe ontwikkelt het professioneel zelfverstaan van John doorheen zijn betekenisgeving aan ervaringen in het professionaliseringsproject? • Welke factoren mediëren deze ontwikkeling? • Hoe kunnen we deze ontwikkeling theoretisch op begrip brengen? Methodologie • Geluidsopnamen van alle bijeenkomsten van de projectgroep (15 bijeenkomsten van ongeveer 2,5 uur) • Observaties, mailcorrespondentie, en tussentijdse schriftelijke neerslagen van het LOEP-project • Exit-interview
De professionele leerreis • Conflict tussen eigen normatieve opvattingen over goed opleiden en normatieve opvattingen vanuit de opleidingsinstelling • Rode draad = streven naar erkenning als competente opleider • Reveleert de kwetsbaarheid inherent aan het opleiderschap • Verschillende bronnen (en agenda’s voor professionalisering): o o
Geen/beperkte controle over werkcondities Normatieve taakopvatting: ‘recht doen aan studenten’
Illustratie (2) Vanassche, E., & Kelchtermans, G. (2014). Teacher educators' professionalism in practice: Positioning theory and personal interpretative framework. Teaching and Teacher Education, 44, 117-127.
Onderzoeksvragen • Hoe positioneren lerarenopleiders zichzelf als opleider? • Hoe positioneren lerarenopleiders hun studenten? • Hoe bepalen deze positioneringen de leerprocessen die worden gestimuleerd bij de studenten? Methodologie • Cyclus van biografische interviews met 12 ervaren lerarenopleiders • Artefactenanalyse
Positionering 3
De lerarenopleider van vakleraren
Positionering “Een lerarenopleider
Positionering Relatie met is een Operationele homogene groep taalleraren conditio studenten studenten didactiek sine qua non omdat ik nogal wat tijd besteed aan Lerarenopleider van ‘Pedagogen’ Responsief (Didactisch en het bespreken van theoretische kaders ofpedagogisch) ‘pedagogen’ modelleren voorbeelden die enkel in dat vakgebied van Lerarenopleider van Reflectieve leraren Interactief Didactisch toepassing zijn. Mensen die wiskunde geven reflectieve leraren modelleren hebben bijvoorbeeld niks aan de bespreking van evaluatiemethoden in hetDirectief taalonderwijs en horen Lerarenopleider van Vakleraren Instructie vakleraren op dat ogenblik niet thuis in mijn groep.”
Naar een alternatieve benadering Opleidingsinstelling
OPLEIDINGSPRAKTIJKEN
Lerarenopleider
Student
Implicaties voor professionele ontwikkeling • Onderzoekershouding (‘inquiry as stance’, CochranSmith, 2003) als basis voor het ontwikkelen van de professionaliteit van de lerarenopleider
• Inhoud = blootleggen en kritisch bevragen van: o o o
Praktijken en kennis Normatieve opvattingen, vooronderstellingen, waarden Context van de opleidingsinstelling
• Dialogaal (Kelchtermans, Vanassche, & Deketelaere, 2014)
Ontwikkelen van nieuwe vormen van kennisrepresentatie • Geen pleidooi om de ambitie van een gedeelde kennisbasis voor de lerarenopleiding op te geven
• Noch om die te reduceren tot het statuut van “praktijkkennis”
• Wel moeten we op zoek gaan naar gedeelde taal om professionele knowhow expliciet en toegankelijk te maken zodat deze ook kritisch geanalyseerd en bevraagd kan worden.
Ontwikkelen van nieuwe vormen van kennisrepresentatie • Voorbeelden van waar ik aan denk? o o
o o
Spanningen (Berry, 2007) Axioma’s (Sensese, 2002) Paradoxen (Wilkes, 1998) ‘Assertions’ (Pinnegar & Hamilton, 2009)
• Die het oordeel over ‘goed’ opleiden niet opschorten o o o
‘Wat is goed opleiden?’ ‘Welk soort van leraren willen we afleveren?’ ‘Over welke doelen zijn we het (niet) eens?’
• “[I]t captures and holds onto, ‘ambivalence and contradiction, rather than reducing or solving it’ (Stronach et al., 2002: 121).
Contact
[email protected]
Meer lezen? •
Vanassche, E. (2016). In the eye of the storm: Reclaiming the ‘pedagogical’ in teacher education. The Bera Blog. Research Matters. Zie: https://www.bera.ac.uk/blog/in-theeye-of-the-storm-reclaiming-the-pedagogical-in-teacher-education
•
Vanassche, E., & Kelchtermans, G. (2016). Facilitating Self-Study of Teacher Education Practices: Toward a pedagogy of teacher educator professional development. Professional Development in Education, 42(1), 100-122.
•
Vanassche, E., & Kelchtermans, G. (2014). Teacher educators' professionalism in practice: Positioning theory and personal interpretative framework. Teaching and Teacher Education, 44, 117-127.
•
Vanassche, E., & Kelchtermans, G. (2014). Self-study onderzoek door lerarenopleiders onder de loep. Een internationale literatuurstudie. Pedagogische Studiën, 91(2), 131146.
•
Kelchtermans, G., Vanassche, E., & Deketelaere, A. (2014). Lessen uit LOEP: Lerarenopleiders Onderzoeken hun Eigen Praktijk. Antwerpen/Appeldoorn: Garant.
•
Vanassche, E., & Kelchtermans, G. (2013). De professionele leerreis van een lerarenopleider in een LOEP-project: Een narratieve analyse. VELON Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 34(4), 95-106.
