Leraren en ook lerarenopleiders in de ontwerprol Ontwikkelplan
SLO ● nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
Nienke Nieveen (SLO), William Buijs (Fontys), Tjark Huizinga (Saxion), Gerald van Dijk (HU)
26 maart 2015 , 2012
Advies Onderwijsraad (mei 2014):
"Leraren dienen zodanig toegerust te worden dat ze het curriculum van hun vak/school kunnen aanpassen, verbeteren en afstemmen op de lokale situatie". Worden leraren toegerust?
Lerarenopleiders verbonden aan HAN, HU, Saxion, Windesheim en Fontys voeren samen met SLO een vooronderzoek uit met de volgende deelvragen: 1) Welk type ontwerpopdrachten voeren studenten aan het eind van de initiële opleiding uit? 2) Op welke wijze worden studenten voorbereid op het eindniveau wat betreft ontwerpen van onderwijs? Welke lijn wordt daar al dan niet in gevolgd door de opleiding? 3) Op welke wijze zou de toerusting van (aankomende) leraren wat betreft het leren ontwerpen van onderwijs verder versterkt kunnen worden?
Ontwerpen van onderwijs Fontys Lerarenopleidingen Tilburg drs. William Buys
Welk type ontwerpopdrachten voeren studenten aan het eind van de initiële opleiding uit?
Ontwerpdracht stageschool • Centraal: ontwerpopdracht stageschool aan de slag in de praktijk - vanuit VMBO, MBO, HAVO/VWO, specifieke stageplaatsen - eigen ontwerp - herontwerp - vanuit een project - ruimte voor eigen inbreng, maatwerk etc.
Typering opdrachten
• Wat wordt er ontwikkeld?
Wat: ontwerpopdrachten (1) ‘Maatwerk’ Ontwerp PI Vugt
Wat: ontwerpopdrachten (2) • Onderzoekend Ontwerpen ‘Werken met Beelden’
Op welke wijze worden studenten voorbereid op het eindniveau wat betreft ontwerpen van onderwijs?
Plaats in de opleiding • • • •
Leerlijn onderzoek (bachelor) Eindniveau: sluitstuk vakdidactiek Ontwikkelen in de directe beroepspraktijk Aktieonderzoek
Docentrol • Beroepsvoorbereiding: de docent als ontwerper. • Professioneel ontwerpen van leermateriaal • Verplicht onderdeel curriculum Fontys lerarenopleidingenTilburg
Voorlopige conclusies – Voortschrijdend inzicht
Onderzoek naar onderwijsinterventies Saxion Hogescholen Lectoraat Innovatief & Effectief Onderwijs dr. Tjark Huizinga & dr. Mark Gellevij
Welk type ontwerpopdrachten voeren studenten aan het eind van de initiële opleiding uit?
LIO Afstudeerstage • Doel: • Hoe:
Opbrengstgericht leren toepassen Stapsgewijs PDCA-cyclus doorlopen Van data naar interventie naar vernieuwing
• Waar:
In de stageschool
LIO Afstudeerstage • Onderwijsontwerp: Variërend van nieuwe methode gebruiken tot nieuw materiaal ontwikkelen • Onderzoek: Evaluatiegericht onderzoek
Aanpak • Kiezen zelfgekozen thema • Verzamelen van leerling-gegevens • Interpreteren van de uitkomsten • Relateren van uitkomsten aan de eigen onderwijspraktijk • Aanpassen van de onderwijspraktijk op basis van de uitkomsten
Typering opdrachten Wat wordt er ontwikkeld • Deel van een lessenserie centraal
• Vaak voor één vak(gebied) en eigen gebruik
Typering opdrachten Hoe wordt er ontwikkeld • Probleemanalyse centraal
• Selecteren en bewerken bestaande materialen m.b.v. extra aanvullingen • Evaluatie van de interventie
Op welke wijze worden studenten voorbereid op het eindniveau wat betreft ontwerpen van onderwijs?
Docentrol • Docent als onderzoeker centraal
• Onderbouwd herzien van lespraktijk • Onderwijsontwerp geïntegreerd in vakken in de pabo
Voorlopige conclusies • Diversiteit in ontwikkelopdrachten – Binnen opleidingen – Tussen instellingen
• Toekomstige rol van de docent verschilt – Hangt samen met rationale v.d. opleiding
Voorlopige conclusies • Lijn om te leren ontwerpen verschilt – Geïntegreerd in vakken vs. aparte lijn in curriculum
Door Gerald van Dijk, na enkele interviews met docenten en ontwikkelaars
3) Op welke wijze zou de toerusting van (aankomende) leraren wat betreft het leren ontwerpen van onderwijs verder versterkt kunnen worden?
Het antwoord luidt:
Nieuwe vragen aan ontwikkelaars, docenten, studenten en opdrachtgevers.
Definitie van het product/ontwerp: een middel voor het professionele handelen met een beschrijving hoe het middel gehanteerd wordt in de praktijk en een onderbouwing.
Leidt ook tot pestprotocol / instrument binnen LVS, ontwerp voor intake / … Ontwerp voor het primaire proces? Dat uitvoeren en evalueren, met je team? Vraag 1: Wil men deze definitie heroverwegen?
Vraag 2: Bieden we een bruikbaar model voor ontwerpen van onderwijs? Eén alternatief? Keuze uit meerdere modellen?
http://cursuscurriculumontwerp.slo.nl/ (Van den Akker 2003)
Zitter I., Hoeve A., (2013) Hybride leeromgevingen: het verweven van leer- en werkprocessen, Utrecht: ECBO. Opgeroepen op 11 mrt 2015 van http://www.ecbo.nl/3_1276_Hybride-leeromgevingen_-het-verweven-van-leer--en-werkprocessen.aspx
Vraag 3) Kunnen we een leerlijn ontwerpen van onderwijs ontwerpen?
Beroepsproduct 1 Vak/vakdidactiek 1,2,3 (15 EC bij Exact)
Beroepsproduct 2 Beroepscursussen (35 EC)
Beroepsproduct 3 Ideetje voor een start: gebruik overal in de opleidingscurricula een paar standaardmodellen voor ‘ontwerpen van onderwijs’
Meer informatie: http://cursuscurriculumontwerp.slo.nl/ http://curriculumontwerp.slo.nl/
SLO ● nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
, 2012
