De Filantropiekrant. En ook:

De Filantropiekrant 24 APRIL 2014

DE WERELD ZOU ER ANDERS UITZIEN

VERSTANDIG BEHEER VAN MIDDELEN IS MUST

Filantropie maakt vandaag gebruik van afgelijnde, gestructureerde methodes en van geavanceerde financiële tools om zo meer initiatieven te kunnen ondersteunen met een zo groot mogelijke impact. Welke evolutie maakt filantropie door? Welke nieuwe tools staan ter beschikking? Wat werd er al gerealiseerd en hoe kunnen we die verwezenlijkingen beoordelen? Op al die vragen willen deze Filantropiekrant en de 3e Dag van de Filantropie op 24 april 2014 een antwoord bieden.

D

In crisistijd moet filantropie veeleisender zijn, niet zozeer tegenover de organisaties of de mensen die ze wil ondersteunen, maar in de eerste plaats tegenover zichzelf. Aangezien de steun van de overheid beperkt is wanneer de economie vertraagt, moet filantropie haar middelen zo goed mogelijk inzetten om de impact ervan te optimaliseren. Een filantroop heeft het privilege om te kiezen voor welke actie hij zich wil inspannen. Door die actie in goede banen te leiden en de financiële middelen verstandig te beheren, kan hij doelstellingen bereiken zonder tijd te verliezen met zaken die tot niets leiden.

eelnemers aan de Dag van

zichzelf voortdurend in vraag en deze

brengen en daar het resultaat van zien.

en zijn enthousiasme omzetten in een

de Filantropie zijn geën­

Dag is daar het beste bewijs van. Dat

Als hij aan het eind van de rit zijn doel-

gerichte actie. Enkele mooie verhalen in

gageerde mensen. Samen met

is niet onbelangrijk voor een aanpak

stellingen bereikt heeft, is dat voor hem

deze Krant getuigen daarvan. Het zijn

hen de balans opmaken, kan

die wil inspelen op de behoeften van

de ultieme voldoening.

inspirerende voorbeelden, en zo zijn er

ongetwijfeld nieuwe ideëen voor de

de mens, in alle aspecten van het alge-

toekomst opleveren.

meen belang.

nog veel meer in België, in Europa en in

FILANTROPIE IS MODERN…

de rest van de wereld.

De grootste evolutie sinds de Dag van Filantropie is nauw verbonden met

Doel van deze Dag van de Filantropie

de Filantropie in 2011 is ongetwijfeld

… EN VEELZIJDIG

de wereldeconomie. Er duiken nieuwe

is vooral om nieuwe filantropen aan

de modernisering van de methodes.

Lokale acties, sociale acties, op initia-

trends op, behoeften komen anders

te trekken. Uniek aan filantropie is de

We spreken vandaag zonder proble-

tief van families, organisaties of bedrij-

tot uiting, overheden kennen min-

gestructureerde aanpak in de tijd. Een

men over sociale investering, venture

ven… Filantropie kent verschillende

der steun toe in crisistijd… Zonder

filantroop (m/v) engageert zich niet

philantropy, impact financing, over een

vormen, actiemiddelen, doelstellingen

de plaats van de overheid te willen

blindelings, maar kiest een project en

echte investeringsfilantropie. U leest

en zelfs geografische dimensies en is

innemen – dat is immers onmogelijk –

operatoren die hem daarbij begeleiden

er meer over in deze Krant, net als

daardoor erg veelzijdig. De mogelijk-

is voor filantropie een aanvullende rol

op lange termijn. Hij komt in actie met

over alles wat te maken heeft met een

heden zijn legio: projecten voor sociale

weggelegd en moet ze haar werking

de bedoeling een impact te hebben.

gestructureerd streven naar impact.

economie ­financieren op het niveau

daarop afstemmen. De sector stelt

Een filantroop wil immers verandering

De nieuwe tools staan volledig op punt

van een stad of een wijk, ontwikke-

en zijn nu operationeel. En ze blijken

lingsprojecten steunen op kleine of

goed te werken. Natuurlijk vervangen

grote schaal in Afrika of elders in de

de nieuwe methodes de bestaande

wereld, wetenschappelijk onderzoek

niet. Een combinatie van verschillende

of het welzijn van patiënten stimu-

methodes en een doordachte keuze

leren of ondersteunen, ongelijkheid

zijn de beste garantie voor duurzame

tegengaan, historische cello’s kopen

langetermijnoplossingen.

om ze ter beschikking te stellen van

VERTROUWEN IN DE TOEKOMST Het parcours van de filantropie mag dan mooi uitgestippeld zijn, haar engagement blijft een hele onderneming die inventiviteit en vernieuwing vergt. Filantropie schrijft mee aan mooie verhalen, zowel voor individuen als voor grotere groepen. Het profiel van een filantroop kan sterk variëren. Heel wat mensen engageren zich aan het eind van hun loopbaan, met al hun energie. Er zijn echter ook steeds meer jonge mensen die filantropische projecten opstarten. Welk domein ze ook kiezen, mensen die zich engageren tijdens hun leven ontzeggen zich het plezier om te genieten van (een deel van) hun vermogen en investeren liever in een beter lot voor hun tijdgenoten en/of toekomstige generaties. Ze vertrouwen stuk voor stuk op adviseurs, die ze kiezen om hen te begeleiden in hun project en om dat te leiden met of zonder hen, in hun naam, en soms zelfs ook na hen. Vertrouwen in de toekomst is een gemene deler voor iedereen die zich inzet voor het algemeen belang.

jonge muzikanten of een belangrijk

… TOEGANKELIJK

deel van een rivier beschermen… Die

Niet alleen mensen met een groot

diversiteit maakt er een schitterende

vermogen kunnen aan filantropie

mozaïek van. Zonder al die filantropi-

doen. Iedereen kan bijdragen om iets te

sche initiatieven zou de wereld er heel

veranderen op het terrein dat hij kiest

anders uitzien.

En ook: p.08 ‘De wereld veranderen doe je samen’ Jeff Skoll p.18 ‘Wij spreken niet over diversiteit. We zijn het’ Sihame El Kaouakibi www.kbs-frb.be

Volg ons op

INHOUD & COLOFON

ONTMOETING

INHOUD

‘EEN MANIER VAN DENKEN, EEN MIDDEL, EEN FILOSOFIE!’

01 Filantropie evolueert 02 Gesprek met barones Françoise Tulkens

03 Filantropiebarometer 04 Social investment 06 Crowdfunding:

Barones Françoise Tulkens is voorzitster van de Raad van bestuur van de Koning

07 Waarom geven wij? 08 De Skoll Foundation steunt

haar nauw aan het hart.

Boudewijnstichting. Van 1998 tot 2012 vertegenwoordigde ze België als rechter bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, en was tot september 2012 ook vicevoorzitster van het Hof. In de loop van haar carrière deed ze uiteenlopende ervaringen op.

nieuwe financieringstool

Thema’s als mensenrechten, sociale rechtvaardigheid en een betere samenleving liggen

W

sociale ondernemers



elk idee had u over filantropie toen

belangrijke rol. Ze leveren een positieve bijdrage aan de

u het voorzitterschap van de Koning

maatschappij.

Boudewijnstichting aanvaardde? Is dat idee intussen veranderd?

Wat zijn de nieuwste troeven van de filantropie? Een grote troef van filantropie is v ­ olgens mij dat ze kan

erg enthousiast toen ik ontdekte dat filantropie echt

inspelen op de problemen van morgen. De overheid kan

leeft in de maatschappij en hoe belangrijk zij is voor

dat minder goed en want ze moet zich vaak focussen op

de Stichting. Eerlijk gezegd leek ‘filantropie’ me nogal

urgente problemen. Er duiken ook nieuwe vormen van

een moeilijke, ouderwetse term, die me deed denken

filantropie op, die nieuwe oplossingen kunnen aan­

10 Armoede & sociale rechtvaardigheid 11 Gezondheid & lokaal engagement

aan liefdadigheid. Ik had er geen duidelijk beeld van.

brengen, zoals de ‘venture philanthropy’. Die investeert

Via de Stichting heb ik het grote belang leren kennen

in begeleiding, advies en beheer bij andere maatschap-

van filantropie op het terrein.

pelijke actoren. Het is een vorm die jongeren kan inte-



Hoe zou u de term definiëren?

en tijd maken kan betekenen, en dat het verder gaat

Ik zie filantropie als een reservoir vol vrijgevigheid,

dan louter geld geven. Het idee van filantropie moet

goede wil en acties om bij te dragen aan het algemeen

ingang vinden bij jongeren. Het beeld van filantropen

belang en een verschil te maken in de maatschappij.

als rijke bejaarden op pantoffels moet verdwijnen. Dat

© Phil Collis

Mijn kennis was heel oppervlakkig. Ik was verrast en

resseren. Zo zien ze dat filantropie ook expertise delen

© O-Lief

is achterhaald. Iedereen kan filantroop zijn, uiteraard op

12 Ontwikkeling 13 Erfgoed 14 Verenigingsleven 15 De stichtingen 16 Europa 17 Internationaal 18 Getuigenissen 20 Het traject van de filantroop

Wat zijn de kenmerken van filantropie?

verschillende manieren. Maar iedereen kan zijn steentje

Ik ben verrast door de reikwijdte, de kwaliteit en

bijdragen tot het algemeen belang.

de visie van de soorten filantropische projecten. De projecten ontstaan vanuit een duidelijke visie: de

Speelt filantropie een bijzondere rol bij de huidige crisis?

filantropische i­ nitiatieven en middelen zijn gericht op

Filantropie is natuurlijk nog meer onmisbaar in tijden

fundamentele ­zaken voor onze maatschappij. Vanop

van economische crisis. Mensen die het zo al moeilijk

de achtergrond zetten filantropen projecten op die

hebben, zijn immers nog kwetsbaarder nu (vrouwen,

beantwoorden aan ­duidelijke behoeften. De overheid

kinderen, minderheden, migranten en vreemdelin-

kan uiteraard niet alles en dat maakt de projecten

gen…). Maar wat we nu meemaken, is niet alleen een

van de Stichting net zo relevant. Initiatieven van

crisis die blijft duren, want een crisis zonder einde heeft

de overheid en van de Stichting komen

geen zin en maakt ons bestaan uitzichtloos. Wat we nu

daarbij niet in elkaars vaarwater, integendeel. Filantropie laat zien dat er verschillende manieren zijn om

De Filantropiekrant Filantropie werkt! Complementaire informatie en getuigenissen bij de Dag van de Filantropie. Cette publication est également disponible en français sous le titre: ‘Journal de la Philanthropie – La Philanthropie : ça marche !’ Informations et témoignages en complément de la Journée de la Philanthropie. Een uitgave van de Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21, B – 1000 Brussel

logisch). Filantropie kan er mee voor zorgen dat de crisis leidt tot iets positiefs.

een publiek-private samenwerking.

Dat brengt me terug naar een definitie: filantropie

Filantropische projecten zijn ook

moet pragmatisch zijn, zonder ideologische verpakking, maar met universele menselijke waarden. Het

van kwetsbare kinderen bij ons tot

is dus tegelijk een manier van denken, een middel en

toegang tot water in Afrika.

een filosofie. Wat wenst u de filantropie in België en Europa toe?

Kunt u het profiel van een filantroop schetsen?

Ik zou willen dat er meer contact was tussen

Filantropen hebben heel

filantropen, dat er een soort filantropienetwerk

wat met elkaar gemeen.

ontstaat. Dat zou kunnen op Europees niveau, om de filantropie beter te ondersteunen

Ze willen op een duur-

en een sterker juridisch en economisch

zame manier te werk

Coördinatie voor de Koning Boudewijnstichting: Josse Abrahams, Dominique Allard, Jean-Paul Collette, Ludwig Forrest, Ilse Teughels

gaan en zijn niet bang om problemen aan te

ook beter weten wat filantropen willen

Redactie- en productiecoördinatie: Decom – Developments in Communication Vincent Orts - T. 02/325.64.64

pakken die elders niet

bereiken en op welke problemen ze

worden opgelost. Ze zijn

daarbij botsen. Misschien zijn ze wel te

Redactionele medewerkers en researchers: Sarah Buyl, Patricia Desmarès, Anne Galant, Pascal Mageren, Ines Minten, Sabine Rosseel, Caroline Sabbe, Griet Sebrechts, Johan Van Praet

heel dikwijls niet aan

bescheiden, te discreet…

politiek of religie gebonden,

Mijn wens is bijna een slogan:

Deze brochure kan gedownload of gratis besteld worden via onze website : www.kbs-frb.be Wettelijk depot D/2893/2014/12 ISBN: 978-90-5130-844-0 EAN: 9789051308440   April 2014

ze kennen geen taal­barrières en ze halen muren neer. In een samenleving als de onze spelen filantropen een

kader te bieden. De maatschappij moet

© Wouter Rawoens

Ontwerp en lay-out: Dirk Declerck, Janne Geelen

2

andering (geopolitiek, numeriek, maar ook biotechno-

problemen aan te pakken, zoals

ongelooflijk divers. De t­ hema’s gaan

COLOFON

meemaken, is veeleer een teken van transitie, van ver-

‘Filantropen, laat jullie zien! Neem de plaats in die jullie toekomt!’ Want filantropie werkt wel degelijk, zoals later vandaag zal blijken…

BAROMETER

FILANTROPIEBAROMETER MEET EVOLUTIE VAN DE FILANTROPIE

in de Ipsos-enquête de komende twaalf maanden

BELGEN BEREID OM MEER TE GEVEN

aarzelend tegemoet te zien. Laten we onthouden dat de geefbereidheid aan beterhand toe is maar nog fragiel oogt.

In 2011 lanceerde de Koning Boudewijnstichting samen met denktank Itinera de

De respondenten geven duidelijk aan dat de negatie-

Filantropiebarometer (op basis van subjectieve data) en de filantropie-index (op basis van

ve invloed van de economische crisis op de filantropie taant. Tegelijk verklaart 76% dat ze filantropie

objectieve data). De enquête bij 1.000 Belgen leert dat we met zijn allen bereid zijn meer

belangrijk of zelfs essentieel vinden. ‘Het valt wel op

te geven dan twee jaar geleden. Op zijn beurt leidt econoom Ivan Van de Cloot uit de

dat in 2013 significant minder Belgen (45% t.o.v. 53%

index af ‘dat het negatieve effect van de economische crisis afneemt’. Twee significante

in 2012) de gift als een morele plicht beschouwen’,

signalen dat het de goede richting uitgaat met de vrijgevigheid der Belgen.

H

zegt de hoofdeconoom. Als we de tien factoren opsommen die volgens de

Figuur 1: Lidgeld, schenkingen en legaten bij de non-profitinstellingen: onderdelen van de filantropie-index

oe evolueert de vrijgevigheid van de Belg doorheen de tijd? Dat is de centrale vraag waarvoor de Stichting samen met Itinera

methodologie als indicator worden gebruikt om het filantropie-klimaat te meten, dan stellen we voor 2013 globaal een verbetering vast. Dus terwijl zowel de harde als subjectieve data een verslech-

140,0

harde cijfers verzamelt bij onder meer

tering opmeten tussen 2011 en 2012, verbetert het

120,0

de Nationale Bank, Federale Overheidsdiensten

filantropie­klimaat in 2013 niet alleen maar komt

100,0

(Economische Zaken en Financiën) en filantro­

het zelfs uit boven het niveau van 2011. Of dit ook

pische organisaties. Anderzijds steunt de analyse

80,0

bevestigd gaat worden door de objectieve gegevens

op subjectieve gegevens uit een filantropie-enquête

60,0

zullen we moeten afwachten. Wel stellen we vast

bij 1.000 Belgen door het bureau Ipsos Public Affairs.

dat de filantropiebarometer samenhangt met de

40,0

‘Dankzij al die gegevens kunnen we van jaar tot jaar

­economische cyclus zoals in figuur 2 gemeten door

20,0

de evolutie van de filantropie meten’, zegt Ivan Van

het consumenten­vertrouwen.

0,0

de Cloot, de hoofdeconoom van Itinera die alle data

schenkingen

lidgeld

verwerkt.

2007

HARDE DATA TONEN EEN AARZELING IN 2012

2008

2009

2010

legaten 2011

GEZONDHEID EN MEDISCH ONDERZOEK

2012

De Ipsos-enquête geeft ons heel wat meer informatie dan wat we gebruiken voor de filantropie­

Figuur 2: Evolutie filantropiebarometer en consumentenvertrouwen

Terwijl jaren aan een stuk het aantal non-profit­ instellingen toenam, kende de evolutie in 2012 een knik naar beneden. Dat wijst Ivan Van de Cloot

barometer. Zo leren we ook dat de Belg (39%) zijn centen liefst geeft aan gezondheid en medisch -5

onderzoek (figuur 3). ‘Daar speelt wellicht de recipro-

-10

citeit, de menselijke neiging om iets terug te willen

100,0

eerder op een consolidatie.

80,0

-15

krijgen als men iets geeft’, legt de Itinera-expert uit.

Figuur 1 toont dat bij deze instellingen het lidgeld

60,0

nog wel toenam maar zowel de schenkingen als

40,0

-20

‘steun aan humanitaire acties’ (18%) en ‘kwaliteits-

legaten een aarzeling kenden. De niveaus blijven

20,0

-25

onderwijs voor iedereen’ (11%) scoren erg goed bij de

ondanks dat wel hoog en dat geldt evenzeer voor

0,0

de giften volgens de budgetenquête van de federale

-30 2011 Filantropiebarometer

overheidsdienst economie als voor de creatie van stichtingen van openbaar nut.

2012

2013 consumentenvertrouwen

Ondanks zijn gulheid, strooit de Belg niet blindelings geld in het rond. Hij verwacht duidelijkheid. Bijna

door een stagnatie of zelfs lichte achteruitgang wat

40

betreft de harde data. Aangezien de gegevens ons

30

op 2013. De subjectieve gegevens voor dat jaar zijn des te interessanter. En de eerste resultaten zijn bemoedigend. Zo neemt, in tegenstelling tot 2012, de

belangrijk vinden hoewel dringende hulp ook zijn

ONDUIDELIJKHEID REMT

De filantropie-index trappelt in 2012 dus ter plaatste

met vertraging bereiken, hebben we nog geen zicht

landgenoten. ‘We blijven steun op lange termijn erg plaats kent.’

Figuur 3: Naar welke goede doelen gaat de voorkeur van de Belg?

HET FILANTROPIEKLIMAAT KLAARDE OP IN 2013

Maar ook ‘hulp aan minderbedeelden’ (21%) en de

2011

2012

2013

20 10 0

een derde (31%) zegt over te weinig informatie te beschikken bij de keuze van zijn schenking of organisatie. Heldere, precieze communicatie is van cruciaal belang om de Belg aan te zetten om een goed doel op te nemen in zijn testament. ‘Hij wil weten hoe en waar zijn geld zal worden besteed.’

‘geefbereidheid’ van de Belgen toe. ‘Onze medeburgers verklaren in grotere aantallen ‘meer’ te hebben gegeven terwijl de groep die ‘minder’ gaf kromp’, zegt Ivan Van de Cloot. Toch zeggen de respondenten

Gezond­- Hulp aan Humani­ Toegang Milieu­­Een ander Culturele heid en minder­- taire ­acties tot bescher­ doel vorming en medisch bedeelden en steun kwaliteits­ ming en bescher­ onderzoek aan arme onderwijs duurzame ming patrilanden voor ontwikkemonium iedereen ling

KONING BOUDEWIJNSTICHTING SAMEN WERKEN AAN EEN BETERE SAMENLEVING De Koning Boudewijnstichting is een onafhankelijke en pluralistische stichting die actief is in België en op Europees en internationaal niveau. We willen de maatschappij ten goede veranderen en investeren daarom in inspirerende projecten of individuen. In 2013  steunden  we 2.000 organisaties en  individuen voor een totaalbedrag van 28 miljoen euro. 2.000  personen in onafhankelijke jury’s, stuurgroepen en begeleidingscomités stelden vrijwillig hun expertise ter beschikking. De Stichting organiseert ook rondetafels over belangrijke maatschappelijke thema’s, deelt onderzoeksresultaten via (gratis) publicaties, gaat partnerschappen aan en stimuleert filantropie ‘via’ en niet ‘voor’ de Koning Boudewijnstichting.

Volledige enquête en barometer beschikbaar op www.kbs-frb.be

De Stichting werd opgericht in 1976, toen Koning Boudewijn 25 jaar koning was. Dank aan de Nationale Loterij en aan alle schenkers voor hun gewaardeerde steun.

www.kbs-frb.be - Volg ons op 

 | 

 | 

 

Meer info over onze projecten, evenementen en publicaties vindt u op www.kbs-frb.be. Een e-news houdt u op de hoogte. Met vragen kunt u terecht op [email protected] of  02-500 4 555. Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21, B-1000 Brussel 02-511 18 40, fax 02-511 52 21Giften op onze rekening IBAN: BE10 0000 0000 0404 – BIC: BPOTBEB1 zijn fiscaal aftrekbaar vanaf 40 euro.

3

SOCIAL INVESTMENT

MAATSCHAPPELIJKE IMPACT EN FINANCIËLE MEERWAARDE: ONMOGELIJKE COMBINATIE? Door de financiële crisis beschikt de overheid over steeds minder middelen om sociale activiteiten te financieren. Als antwoord daarop duiken nieuwe financieringsmodellen op, geïnspireerd op ‘venture capital’: ze combineren maatschappelijke impact

RENDEMENT ? Bij een sociale investering is het rendement niet gegarandeerd. Het is duidelijk risicokapitaal. PhiTrust Impact Investors bestaat sinds 2005 en werd opgericht op initiatief van privéinvesteerders. De maatschappij financierde al een twintigtal sociale ondernemingen in Frankrijk, België, Duitsland en enkele Afrikaanse landen. Een voorbeeld is een initiatief (in de sector van de bouw en de openbare werken) om mensen weer naar de arbeidsmarkt te leiden. De vereniging hielp in 2012 500 mensen weer aan een job. Olivier de Guerre, voorzitter en stichter van PhiTrust, garandeert zijn investeerders niet dat ze al hun geld kunnen recupereren, wel dat hun geld wordt geïnvesteerd in ondernemingen met een maatschappelijke impact. Ze hanteren daarbij 3 criteria: het maatschappelijk rendement

en financiële meerwaarde. Een aantal mooie verwezenlijkingen

is meetbaar, het project kan steunen op een competent team en het heeft een stevig

bewijzen dat het werkt.

businessplan als basis. ‘Momenteel denken wij aan onze investeerders een rendement van

B

3 tot 4% te kunnen aanbieden, niet meer,’ vertelt hij. ‘Als wij participeren in een sociale

asisidee is dat er een beroep

uitsluitend strevend naar maatschap-

wordt gedaan op privéactoren

pelijke impact) en de economische

die onder bepaalde voorwaar-

wereld (met maximale winst als doel,

den bereid zijn te investeren

maar ook aan de bron van werk­

onderneming, is het altijd voor vijf tot tien jaar. Je hebt die tijd nodig om elkaar te leren begrijpen. De reactiviteit van die ondernemingen beslaat ook een veel langere tijdsspanne dan in de klassieke economie, omdat je in veel gevallen het akkoord moet krijgen van een hele reeks actoren.’

in – en eventueel financiële risico’s te

gelegenheid en rijkdom). Serge Raicher,

lopen met – projecten van algemeen

medestichter van de European Venture

belang. Die tendens is al enkele jaren

Philanthropy Association (EVPA) raadt

grafiek) men zich bevindt. Dat is vooral

‘we moeten op zoek naar subsidies’.

aan een opmars bezig. Families, on-

de ‘impactinvesteerders’ aan om zich

een zaak van transparantie.

Aan de andere kant heb je ook traditio-

dernemers, stichtingen… zien er een

een reeks vragen te stellen wanneer ze

nieuwe manier in om zich te engageren

een dossier onderzoeken. Wie finan-

Een sociale onderneming combineert

over hun (gedeeltelijke) omvorming tot

en kunnen zo projecten financieren die

ciert de sector? Wat is het vooropge-

het streven naar maatschappelijke

sociale ondernemingen.

een sociaal probleem aanpakken.

stelde rendement? Wat zijn de beweeg­

impact met meetbare resultaten en

nele actoren, zoals vzw’s, die nadenken

redenen van de tussen­personen?

een stevig businessmodel dat haar

Sociale ondernemingen linken vooral

Dat is wel een hele uitdaging. Er moet

Wat zijn de criteria om de impact te

finan­ciële haalbaarheid garandeert. De

naar sectoren als onderwijs, gezond-

immers een verbinding gemaakt

meten en wie meet die impact? De

sector is in België in volle evolutie: er

heidszorg, sociale huisvesting, toegang

worden tussen de ‘social profit’ (gefi-

antwoorden daarop kunnen aangeven

zijn aan de ene kant de nieuwkomers,

tot financiering, toegang tot voedsel,

nancierd met overheidssubsidies en

aan welke kant van het spectrum (zie

die niet automatisch de reflex hebben

milieu, hernieuwbare energie en water.

BESTUUR: DE SLEUTEL TOT EEN GESLAAGDE VERNIEUWING

H

et Venture Philanthropy

stimuleren. Op dit moment krijgen

Fonds werd in 2009 ge-

26 organisaties begeleiding van het

lanceerd door de Koning

Fonds.

Boudewijnstichting om

verenigingen of ondernemingen

‘We herbekijken samen de werking

Organisaties met een maatschappelijke impact financieel

met sociaal oogmerk te adviseren en

en het bestuur van een organisatie.

ondersteunen? Goed idee. Maar beter nog is het om hen in contact

financieel te steunen. Deze vorm van

Zodra het bestuur en de strategie in

filantropie wil de organisaties niet

orde zijn en als er goede leiders zijn,

alleen financiële middelen bieden,

komt de rest vanzelf’, zegt Benoît

netwerk. Daar waar de financiële middelen van de overheid beperkt

maar ook externe expertise aanbren-

Fontaine, verantwoordelijk voor het

zijn, biedt het Venture Philanthropy Fonds begeleiding op lange

gen en de oprichting van een netwerk

Venture Philanthropy Fonds. Er werd

te brengen met externe deskundigen en hen te koppelen aan een

een methode uitgewerkt om alle ge-

termijn.

selecteerde organisaties op te volgen. Voorbeelden zoals de Kringwinkel Mechelen en ADMR (Aide à domicile en milieu rural) tonen aan hoe de opvolging concreet vorm krijgt. Elke 4 maanden worden enkele sleutelindicatoren gecontroleerd op basis van kwantitatieve criteria (evolutie van het aantal werknemers, van het aantal

Brigitte Piérard, gedelegeerd bestuurder van ADMR.

4

© Fondation Roi Baudouin/Frank Toussaint

begunstigden, van het arbeidsverzuim, van de omzet…) en kwalitatieve ­criteria (strategisch plan, samenstelling van de raad…).

STRUCTURELE STEUN AAN DE KRINGWINKEL MECHELEN De Kringwinkel Mechelen is een sociaaleconomische, milieubewuste onderneming die goedkope, kwali-

SOCIAL INVESTMENT

Investment spectrum

Sleutelactoren bij sociale investeringen zijn filantropen, institutionele investeer-

Primary driver is to create societal value

ders, samenwerkingsverbanden tussen start-ups en grote bedrijven, sociale ondernemers, ngo’s en – niet te vergeten! – (nieuwe) ondernemers die willen inves-

Primary driver is to create financial value

‘Blended’ societal and financial value

SOCIAL PURPOSE ORGANISATIONS (SPO’s)

teren in projecten die bijdragen aan de levenskwaliteit of die overeenstemmen

Charities

Revenue Generating Social Enterprises

met hun persoonlijke waarden.

SOCIAL IMPACT BONDS

Grants only; no trading

De opkomst van Social Impact Bonds (SIB’s) is een mooie illustratie van

Trading revenue and grants

Potentially sustainable >75% trading revenue

Breakeven all income from trading

Profitable surplus reinvested

Socially Driven Business Profit distributing socially driven

Traditional Business

CSR Company

Company allocating percentage to charity

Mainstream Market Company

dat sociaal investeren. De obligaties zijn contracten die gesloten worden met privé-investeerders die projecten van algemeen belang financieren. De openbare actoren verbinden zich ertoe

Impact Only

Impact First

Grant making

Social Investment

de investeerders te betalen ingeval de

Finance First

“Impact” Investment

maatschappelijke resultaten bij een

Venture Philanthropy

doelpubliek aanzienlijk verbeteren. De overheidsinstelling betaalt de investeer-

© Source: shaerpa and EVPA

ders pas als de resultaten behaald worden en behoudt in dat geval voor zichzelf

In Peterborough in het Verenigd

programma dat begint op het moment

renwerkloosheid, het verminderen

een nettowinst, ook na het behalen van

Koninkrijk werd er bijvoorbeeld een SIB

dat mensen de gevangenis verlaten. Het

van het aantal daklozen, het sociale

de return on investment. ‘De nieuwe

voor de herintegratie van ex-gevangenen

wordt onder meer verzorgd door ex-ge-

isolement van oudere mensen enz.

­modellen moeten garant staan voor

gelanceerd. Het percentage recidivisten

vangenen die al succesvol geïntegreerd

SIB’s zijn uiteraard geen oplossing

meer duurzame financieringsbronnen

bij mensen die al eens gevangen hebben

zijn. Volgens de eerste beschikbare

voor alles, maar ze tonen wel aan dat

voor organisaties die sociaal actief zijn.

gezeten, ligt er erg hoog (tot 60%) en

statistieken daalt het aantal recidivisten

het werkt om risicokapitaal te investe-

Dankzij die bronnen kunnen die orga-

brengt aanzienlijke kosten met zich mee

in Peterborough, terwijl het op nationale

ren in de verenigingssector, als nieuw

nisaties ook hun impact verhogen,’ zegt

voor de samenleving. De kosten werden

schaal stijgt.

instrument ten dienste van filantropie.

Lisa Barclay, directrice van Social Finance

becijferd en er werden doelstellingen

Ltd, dat het concept van Social Impact

vastgelegd om het aantal recidivisten te

Deze nieuwe aanpak kan op heel wat

Bounds (SIB) probeert te promoten.

verminderen dankzij een begeleidings-

domeinen worden toegepast: jonge-

www.socialinvestment.be

teitsvolle tweedehandsartikelen aanbiedt en die mensen tewerkstelt die weinig kansen hebben in het reguliere arbeidscircuit. De organisatie stagneerde, terwijl ze moest groeien om haar erkenning als kringloopcentrum te behouden. ‘Het gaat echt om structurele ondersteuning, en niet om projectsteun, zoals dat vaak het geval is’, vertelt Yves Lauwaert, directeur van de Kringwinkel Mechelen. ‘Bestuur Dat wordt concreet aangepakt en zichtbaar gemaakt, wat met subsidies die je alleen op basis van papier krijgt, niet kan.’ Drie jaar na de start van het begeleidingsproces heeft de organisatie haar doelstellingen ruimschoots bereikt.’

ADMR, GROEI CONTROLEREN

© Fondation Roi Baudouin/Frank Toussaint

wordt als erg belangrijk beschouwd.

Yves Lauwaert, directeur van de Kringwinkel Mechelen.

ADMR biedt thuishulp aan personen die in een landelijke omgeving in

van de sector en subsidieverlenende

zien, correct is’, vertelt afgevaardigd

Entrepreneurship Fund. De Stichting

Wallonië wonen. Bij het begin van

instellingen). ADMR is actief in 114

bestuurder Brigitte Piérard. ‘Het Fonds

vernieuwt steeds meer en stelt ook

de samenwerking met het Venture

Waalse gemeenten en stelt meer dan

betekent voor ons ook visibiliteit en

meer geavanceerde financiële mid-

Philanthropy Fonds had de organi-

1650 geschoolde mensen tewerk. De

een breed netwerk.’  

delen voor zoals leningen of winst-

satie nood aan een beter bestuur en

meerderheid (92%) is werkzaam op

een nieuwe communicatiestrategie

het terrein en helpt gezinnen, oude-

Venture filantropie is ook terug te vin-

een zetel in de raad van bestuur voor

(informatie intern beter uitwisselen

ren of personen met een handicap

den in andere fondsen van de Koning

5 tot 7 jaar. De inkomsten worden

en een sterker imago bij het lan-

in hun dagelijks leven. ‘Het Fonds

Boudewijnstichting, zoals het Marie

vervolgens geïnvesteerd om andere

delijke publiek, de beroepsmensen

erkende dat, wat wij als uitdagingen

Antoinette Carlier Fonds of het Caring

organisaties te helpen.

deling, met kapitaalparticipatie en

5

TENDENSEN

CROWDFUNDING

HET NIEUWE DONEREN OF INVESTEREN? Sinds Wouter Verschelden, anchorman van de nieuwssite NewsMonkey, 1.600 investeerders wist te overtuigen en minister van Financiën Koen Geens crowdfunding als ‘het nieuwe investeren’ uitriep, is het hippe financieringsmodel niet meer uit de (media) aandacht weg te slaan. In België en Europa schieten de initiatieven als paddenstoelen uit de grond. Ook benieuwd hoe het werkt en

BELGISCHE FONDSENWERVING IN KAART Als gevolg van de dalende overheidssubsidies en de crisis wordt private fondsenwerving almaar belangrijker. Vraag is dan welke fondsenwervingstechnieken het meest efficiënt zijn? De HoGent, KULeuven en Fundraisers Alliance Belgium onderzoeken de fondsenwerving in ons land om zo de private fondsenwerving bij Belgische non-profitorganisaties in kaart te kunnen brengen. Op basis van de resultaten wil de HoGent de non-profitorganisaties in de toekomst ondersteunen bij hun fondsenwerving en het onderwijsaanbod aanpassen aan de behoeften van de sector. Na een uitgebreid literatuuronderzoek en diepte-interviews met Belgische fondsenwervers organiseerden de onderzoekers een grootschalige online-enquête. Liefst 630 verantwoordelijken voor fondsenwerving reageerden. Daarvan werkt 59% in kleine organisaties, 32% in grote en 9% in heel grote organisaties. Van de bevraagde organisaties doet 84% aan fondsenwerving bij particulieren.

naar de ‘what’s in it for me?’

C

Gebruik fondsenwervingskanalen rowdfunding is een alternatie-

Natuurlijk zijn hybride vormen van

ve manier om een project te

crowdfunding ook mogelijk. Denk aan

financieren zonder financiële

het lenen maar dan zonder financiële

tussenpersonen – lees banken,

return. Heel populair in filantropische

business angels, risicokapitaalver-

middens trouwens. HelloMerci (www.

schaffers … – maar rechtstreeks tussen

hellomerci.com) is een mooi voorbeeld

investeerders (het grote publiek of ‘the

van zo’n platform. Net als het Franse

crowd’) en de initiatiefnemers van het

Babyloan (www.babyloan.org).

project. Dankzij de nieuwe mogelijkhe-

Persoonlijke contacten

teringen te werven, gebruikt crowdfun-

lijkheden. Mooi voorbeeld hiervan is

ding in regel een internetplatform en

Adverteren in massamedia

de steun voor het trainingsprogramma

bespeelt het de sociale mediakanalen

Ongeadresseerd drukwerk

van Belgisch schaatser Bart Swings.

en netwerken van de projecthouder om

Lionel Slusny van het European

platform stelt het initiatief voor. Vindt

Telemarketing

Crowdfunding Network dat ijvert voor

dat voldoende weerklank dan krijgt

een degelijke Europese regelgeving,

het een aantal ‘believers’ achter zich

onderscheidt vier types:

die geld willen doneren of investeren.

1. Doneren (Donation-based): geld

In ruil voor die investering krijgen de

hetzij in natura. Of het draagt bij tot een positief mensbeeld, zoals bij puur

niet-financiële tegenprestatie, zoals

filantropische donaties.

14% 13% 12% 7%

Collectebussen Straat- en huis-aan-huiswerving

Mobiele fondsenwerving

Deze tabel geeft een voorproefje van enkele

35%

Acties door sympathisanten Inserts in kranten of tijdschriften

de funding te promoten. Het internet-

aan een project mits een kleine,

36%

E-mailmarketing

sectoren nieuwe financieringsmoge-

2. Supporteren (Reward-based): steun

38%

Sociale media

In een notendop: om donaties of inves-

op een meerwaarde, hetzij financieel,

43%

Event georganiseerd door andere...

HOE WERKT HET?

believers een certificaat dat recht geeft

67% 60%

Direct mail

len, biedt crowdfunding ook in andere

financiële return.

68%

Eigen evenementen

den van sociale media en onlinebeta-

ophalen voor een goed doel zonder

76%

Eigen website

6% 3% 1%

opvallende resultaten. Ze toont voor elk fondsenwervingskanaal hoeveel procent van de Belgische organisaties inzetten voor werving bij particulieren. Daarnaast blijkt overduidelijk dat Belgische fondsenwervers persoonlijk contact als het meest efficiënte kanaal beschouwen, gevolgd door het organiseren van eigen evenementen en direct mail.

In juni wordt de studie officieel voorgesteld. Wie vragen heeft, meer informatie wil of op de hoogte wil worden gehouden van het lopende onderzoek, kan contact opnemen met Ann-Sophie Bouckaert of Eef Scheerlinck ([email protected]).

een gratis product of service. 3. Investeren (Equity-based): geld

kelijker crowdfunding wordt, hoe meer

in ruil voor ‘aandeel’ dat al dan niet

platformen het levenslicht zien. Om

van creatieve, kleinschalige stadspro-

ten daalt’, waarschuwt Lionel Slusny.

een meerwaarde kan realiseren.

maar enkele voorbeelden te noe-

jecten. In mensentaal: projecthouders

‘Dus ook het risico voor de inschrijvers.

men: Socrowd (sociale crowdfunding)

kunnen op een informele en laagdrem-

Met dat verschil dat crowdfunding

aan een project of bedrijf in ruil voor

KissKissBankBank (lanceerde zowat

pelige manier hun sociaal netwerk en

veel transparanter verloopt dan de

een interest. Ook de leningen tussen

6.500 projecten), CroFun (mix van cre-

financieel draagvlak versterken door

klassieke investeringsvehikels, zoals

particulieren vallen hier onder.

atieve, sociale, innovatieve en zakelijke

een beroep te doen op sympathisanten

aandelenfondsen.’

projecten), Boekensteun.be (boeken

die een (ontkiemend) project financieel

‘Vooral reward-based funding zit in

en boekenerfgoed) en MyMicroInvest

steunen. In ruil voor een inbreng van

Is Crowdfunding nu het nieuwe, hippe

de lift en is vandaag goed voor zo’n

(investeren in start-ups en kmo’s). Ze

minstens tien euro weten de donateurs

financieringstool ten dienste van de

40% van alle Europese projecten’, weet

zijn stuk voor stuk ontwikkeld voor

vooraf wat ze in return krijgen (tast-

filantropie? Crowdfunding is een mooie

Lionel Slusny. ‘De lage instapdrempels,

en succesvol in specifieke niches. Een

baar maar nooit financieel).’ Vandaag

aanvulling bij de bestaande filantropi-

de populariteit en de kleine schaal van

heel recent platform is Growfunding –

loopt het platform nog als onder-

sche instrumenten en zal ongetwijfeld

dat soort projecten (films, cd’s …) en

let op het subtiele verschil in schrijf-

zoeksproject van MIRO. Het zou, mits

nieuwe middelen aantrekken voor het

het feit dat ze nauwelijks aan financi-

wijze. ‘Growfunding is een vernieu-

voldoende financiering, in het najaar

algemeen belang. Het zal interessant

ële transactieregels zijn onderworpen,

wende vorm van crowdfunding als

op kruissnelheid moeten komen. Met

zijn om de verdere ontwikkelingen van

vormen belangrijke motivaties. Dankzij

hefboom voor stedelijke creativiteit’,

Brussel als speerpuntstad.

deze techniek te volgen.

de kleine inbreng kunnen geldschieters

legt Frederik Lamote van MIRO(*) uit.

hun investeringen bovendien beter en

‘Steden zijn bij uitstek laboratoria van

Crowdfunding volgt dezelfde financi-

kostenefficiënter spreiden en diffe-

sociale innovatie. Veel van wat opbor-

ële en economische wetmatigheden

rentiëren.’ Lending-based funding is

relt, gaat echter verloren bij gebrek aan

van de reguliere markt. ‘Naarmate het

ook goed voor 40%, terwijl doneren en

draagvlak. Growfunding/BXL wil de

aantal crowdfundingplatformen groeit,

investeren tekenen voor de resterende

stedelijke solidariteit versterken door

stijgt ook het risico dat de kwaliteit van

20%.

het platform uit te bouwen op maat

de platformen en aangeboden projec-

4. Lenen (Lending-based): geld lenen

6

Hoe intenser gebruikt of hoe aantrek-

investeren in een project of bedrijf

(*) MIRO is een nieuw toepassingsgericht onderzoekscentrum met sterke focus op Brussel. Het groeide uit de schoot van de opleiding Sociaal Werk van de Hogeschool Universiteit Brussel (HUB) en profileert zich als een sociaal laboratorium voor Brussel. Het onderzoeksproject ‘Growfunding’ telt een tiental pilootprojecten en wordt gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds en de HUB.

WAAROM GEVEN

WAAROM GEVEN WIJ?

DE EUROPESE FILANTROOP?

ZOVEEL DONATEURS, ZOVEEL REDENEN Passie, waarden, pragmatische overwegingen of zelfs een biochemisch fenomeen… Wat beweegt iemand om te geven? Het is een mysterie dat we graag zouden doorgronden,

De Angelsaksische filantropie werd al uitgebreid bestudeerd, maar over

maar dat al even complex lijkt als de mens zelf…

tipje van de sluier. In 2009 werd er

T

een eerste studie(6), gefinancierd door

opvoeding kunnen in

BNP Paribas, uitgevoerd bij 63 grote

een zelfde dramatische

donateurs in België, Spanje, Frankrijk

situatie heel verschillend

en Italië. In 2014 gebeurde er een

reageren: onverschillig, ongemak-

gelijkaardige studie in Luxemburg,

kelijk, emotioneel… of ze doen een

Zwitserland, Nederland en opnieuw

schenking of maken een legaat. Hoe

geliefden en vrienden. Het kreeg zelfs de

België. Een van de medeauteurs,

verklaar je dat? Een moeilijke vraag, die

bijnaam ‘liefdeshormoon’ of ‘hormoon van

Jérôme Kohler, adviseur in filantropie

een hele rits sociologen en ‘filantropie-

de moraal(4)’.

en medeoprichter van een leerstoel

psychologen’ blijft inspireren. Een van

Volgens een studie van de Amerikaanse

over het onderwerp aan de ESSEC(7),

hen is de Amerikaanse Jen Shang, die

vertelt: ‘We hadden nood aan een

zich gespecialiseerd heeft in het gedrag

wetenschappelijke en methodologisch

van donateurs en in de manier waarop

gestructureerde referentie op basis van

non-profitorganisaties hen kunnen aanspre-

In een van de talrijke experimenten deelden

getuigenissen van zeer grote filantro-

ken en daardoor meer schenkingen aantrek-

deelnemers die een stoot ocytocine kregen

pen en de analyse van hun motivering

ken. In 2012 zei ze tijdens een interview(1) :

en niet op basis van interpretaties uit

‘Het psychologische proces dat nodig

de tweede hand.’

is om gewone interesse om te zetten

de motivering, de waarden en het profiel van filantropen op het Europese vasteland is veel minder geweten. Uit gewoonte bleven zij ook meer op de achtergrond. Twee studies lichten een

empathie

wee

tegenover an-

men-

deren gewoon

sen met

een hormoon

hetzelfde

dat afgescheiden

vermogen en dezelfde

wordt door de hypofyse: ocytocine.  Een mooi woord voor wat aan de basis ligt van ons instinct om ons te hechten aan kinderen,

neuro-econoom Paul Zak(5) zou ocytocine zelfs het aantal schenkingen doen stijgen als het wordt toegediend aan proefpersonen.

nadien zelfs 17% meer geld uit dan zij die een placebo kregen. In de ocytocinegroep schonk zelfs 45% van de deelnemers hun toelage aan een volstrekt onbekende,

in een schenking komt erop neer dat je Naast een typologie van filantropen (de

jezelf betrokken gaat voelen bij iets waar je eigenlijk

terwijl dat in de placebogroep slechts

gelovige, de humanist, de erfgenaam,

buiten staat.’

21% was.

philanthropist’), blijkt uit de studie een

HOMO DONATOR VS. HOMO OECONOMICUS

grote kloof tussen Noord en Zuid. In

Vanuit de marktideologie komt de tendens om een

EEN POSITIEVE SPIRAAL WAAR IEDEREEN WEL BIJ VAART

Zuid-Europa blijft filantropie beperkt

onderscheid te maken tussen enerzijds een spontane

Wees gerust: het is nog niet meteen de bedoeling om

tot een weinig gestructureerde schen-

en belangeloze benadering van de schenking en an-

ocytocine te verstuiven op een bijeenkomst van do-

king, vooral gestuurd door familie en

derzijds een beredeneerde, pragmatische benadering

nateurs om hun vrijgevigheid een boost te geven! Het

religie. In het Noorden daarentegen

waarbij een compensatie verwacht wordt, namelijk

adagio ‘alles is hormonaal bepaald’ op het vlak van

primeren de ratio en de wil om een

prestige. De Quebecse Jacques T. Godbout(2), spreker en

schenkingspsychologie heeft ook zijn tegenstanders.

verschil te maken en iets terug te

auteur van tal van boeken over schenken, ziet in dat

Zij beweren dat vertrouwen niet uitsluitend toege-

geven aan de maatschappij. Aan beide

laatste ‘een gebaar om de wereld mooier te maken’

schreven kan worden aan een chemische werking. De

kanten zijn het wel dezelfde zaken

dat niet te begrijpen valt met een ‘utilitaristisch

voorwaarden daarvoor zijn immers vooral sociaal en

die de doorslag geven (tegenslag in

analysemodel’. Van dezelfde strekking is de uitge-

structureel.

het leven, een belangrijke ontmoeting,

breide heruitgave uit 2013 van de Engelse referentie-

Er werd in ieder geval bewezen dat ocytocine een

schoonheid die ontroert…).

studie ‘Why Rich People Give’(3). Daaruit blijkt dat de

soort ‘beloningseffect’ met terugwerkende kracht

meerderheid van de rijke donateurs zegt dat ze een

heeft op donateurs. Na de schenking komt de stof in

schenking doen omdat dat hun leven verrijkt.

hoge dosis vrij in het lichaam. Dat geeft de donateur

de enthousiasteling en de ‘venture

De auteurs lieten de filantropen erg vrij tijdens de gesprekken en konden

hetzelfde goed gevoel dat hij ervaart tijdens een knuffel, een ontspannen avond onder vrienden of in

een optelsom blijft van verschillen-

WANNEER DE NEUROWETENSCHAP ER ZICH MEE BEMOEIT

de persoonlijke belangen. Doordat

En wat als de schoonheid, de kosteloosheid, de spon-

ocytocine op gang brengen. Hoe meer ocytocine er

die sterk uiteenlopen, wordt niet

taniteit of zelfs het pragmatisme van een schenking

in ons bloed zit, hoe meer empathie we voelen voor

altijd ingespeeld op alle noden van

eigenlijk ontstaan uit een biochemische behoefte?

anderen, hoe meer ocytocine we aanmaken enz. Een

de samenleving die filantropie wil

Die stelling probeert een nieuw bataljon onderzoe-

mooie, positieve spiraal waar zowel donateur als

aanpakken’. De rol van religie, het

kers uit wetenschappelijke hoek al enkele jaren hard

begunstigde wel bij varen.

aandeel van ethiek in filantropie en

te maken. Volgens hen is de oorzaak van onze nobele

Staat uw dosis ocytocine al klaar?

besluiten dat ‘filantropie in Europa

een koor – stuk voor stuk activiteiten die een stroom

een vergelijking met de Amerikaanse filantropie kwam ten slotte aan bod in een speciale uitgave van de Revue des Deux Mondes(8), waarin de groeiende interesse in Europa voor filantropie wordt onderstreept. Het ‘oubollige’ imago van ­vroeger is duidelijk aan het veranderen.

(1) ‘Getting Into a Benefactor’s Head’, door David WALLIS, in ‘The New York Times’, 8 november 2012. (2) ‘Le don, la dette et l’identité: homo donator vs homo oeconomicus’, Jacques T. Godbout , La Découverte, 2000, 190 p. (ISBN 978-2707133526). (3) ‘Richer Lives – Why Rich People Give’: Richer Lives, Beth Breeze, director of the Centre for Philanthropy at the University of Kent, and Theresa Lloyd. (4) ‘Ocytocine: l’hormone de l’amour’, Pr Kerstin Uvnäs Moberg, Le Souffle d’Or, 2006. (5) Barraza, J. A.; Zak, P. J. (2009). ‘Empathy toward Strangers Triggers Oxytocin Release and Subsequent Generosity’. Annals of the New York Academy of Sciences 1167. (6) ‘Wealth and Philanthropy in continental Europe’(2009), ‘Wealth and Philanthropy in Northern Europe’ (2014), Jérôme Kohler en Marc Abelès : https://wealthmanagement.bnpparibas.com/public/en/about-us-research (7) http://chaire-philanthropie.essec.edu/ (8) http://www.revuedesdeuxmondes.fr/archive/article.php?code=72179

7

INTERVIEW

JEFF SKOLL

‘DE WERELD VERANDEREN DOE JE SAMEN’ Hij stond mee aan de wieg van de veilingsite eBay. Hij helpt films zoals An Inconvenient Truth, The Kite Runner en The Cove tot bij het grote publiek. Hij steunt sociale ondernemers wereldwijd. Hij was een van de eerste ondertekenaars van Warren Buffetts & Bill Gates © Phil Collis

Giving Pledge. Jeff Skoll geeft genoeg stof voor een gesprek: zijn parcours, zijn passie voor verhalen en – vooral – zijn rotsvast geloof in ‘good people doing good things’.

M

Jeff Skoll en Sally Osberg (CEO Skoll Foundation) op bezoek bij een traditioneel volk in Zuid-Amerika die zijn terrein bedreigt ziet door ontbossing.

r Skoll, ooit zei u dat u streeft

in de kracht van het individu, maar

In heel wat bedrijven is maatschappe-

meer data-gedreven en hun speelterrein

naar een vreedzame, welva-

de wereld veranderen doe je samen.

lijk verantwoord ondernemen een vast

is niets minder dan de wereld.

rende en duurzame wereld,

De sociale ondernemers die we met

onderdeel van de bedrijfscultuur gewor-

gedreven door de mens 2.0.

de Skoll Foundation steunen zijn

den. Voor organisaties die steun zoeken

Welke raad zou u geven aan iemand

Wat bedoelt u met die mens 2.0?

prachtige mensen met fantastische

is de meer geavanceerde technologie en

die overweegt om zich te engageren in

Jeff Skoll: De mens 2.0 haalt niet

verwezenlijkingen. En die dankzij de

de connectiviteit tussen mensen via so-

filantropie?

langer de schouders op bij beperk-

steun van een bedrijf of de overheid

cial media een belangrijke hefboom om

Toen ik mijn eerste filantropische acties

te middelen en een toenemende

de schaal van hun project kunnen

hun boodschap te verspreiden. Maar

op touw zette, had ik totaal geen er-

ongelijkheid die leiden tot problemen

vergroten.

ook de filantropen zelf zijn geëvolueerd.

varing met filantropie. Het duurde ook

Heel wat filantropen in de VS komen,

even voor ik begon in te zien wat werk-

die de wereld vandaag bedreigen. Er is een nieuw bewustzijn ontstaan,

U zette uw eerste officiële stappen als

net als ik, uit Silicon Valley: ze zijn tech-

te en wat niet. Aan ‘nieuwe’ filantropen

waarbij de ernst van problemen zoals

filantroop in 1999, met de oprichting

nisch gedreven, hebben een ongeziene

raad ik dan ook aan: steek je licht op bij

klimaatverandering en waterschaarste

van de Skoll Foundation. Hoe hebt u

rijkdom, maar zijn tegelijk onderne-

ervaren filantropen en leer gaandeweg.

worden onderkend en men het eens is

filantropie zien evolueren de afgelopen

mers en willen betrokken zijn bij de

Sluit je aan bij groepen die zich inzet-

dat er iets moet veranderen. Ik geloof

15 jaar?

organisaties die ze steunen. Ze zijn ook

ten voor ‘jouw zaak’ en stel vragen.

APOPO ZET RATTEN IN OM LANDMIJNEN EN TBC OP TE SPOREN

APOPO IN CIJFERS

RATTEN WORDEN HELDEN

240 000 m² training- en

Een van de sociale ondernemers

testterreinen in Tanzania 78 ratten voor landmijndetectie hebben 3646 landmijnen geneutraliseerd in Mozambique

die door de Jeff Skoll Foundation worden gesteund is Bart Weetjens. Zijn vzw APOPO traint ratten in

‘De vele landmijnen in Afrika en andere naoorlogse gebieden wereldwijd vormen niet alleen een fysieke bedreiging voor de bevolking, ze staan ook de verdere ontwikkeling van de gemeenschap in de weg’, vertelt Bart. ‘Ratten hebben een scherpe reukzin,

Tanzania om daarna

ze zijn licht, makkelijk te trainen,

In Tanzania screenden 30 ratten

in zuidelijk Afrika en

afkomstig uit de regio en bijgevolg

210 573 slijmstalen op tbc sinds

binnenkort Zuidoost-

2007; in Mozambique screenden

Azië landmijnen en

9 ratten 22 169 slijmstalen sinds

tuberculose (tbc) op te

begin 2013.

sporen.

resistent tegen inheemse ziekten: de idee voor APOPO’s detectietechno­ logie was geboren.’

LANDMIJNEN EN TBC De afgelopen jaren hebben de zogenaamde HeroRATs

Op www.apopo.org kun je zien hoe de

maar liefst 3646 landmijnen geneutraliseerd in

ratten getraind worden, hoe ze op het

Mozambique. Een re-

terrein worden ingezet en hoe je een

sultaat dat enkel kon

HeroRAT kan adopteren. © Apopo

worden behaald

8

doordat APOPO de ­lokale

INTERVIEW

‘Een grote uitdaging voor sociale organisaties is de opkomst van big data.’ – Jeff Skoll –

PARCOURS JEFF SKOLL

Welke invloed heeft je filantropisch werk

een grotere impact te krijgen. De Skoll

op u gehad als persoon?

Foundation meet zowel resultaten als

Filantropie heeft nieuwe deuren voor

impact, maar biedt tegelijk support

mij geopend. In 2001 zei John Gartner

waar ze kan (HR, strategie, marke-

tegen me: ‘Bet on good people doing

ting,…)

1998: brengt eBay succesvol naar de beurs.

blemen zijn die tussen de mazen van

Wat zijn volgens u de grote uitdagingen

1999: richt de Skoll Foundation op, die sociale ondernemers wereldwijd steunt.

het traditionele vangnet glippen en er

voor sociale organisaties die een beroep

zullen altijd ondernemende mensen

doen op filantropie?

met een visie zijn die die problemen

De opkomst van big data en de manier

niet alleen zien, maar ze ook vernieu-

waarop sociale organisaties die data

maatschappelijke verandering voorstaan, zoals An Inconvenient Truth

wend willen oplossen. Zij zijn diege-

kunnen gebruiken om te bewijzen

(over de opwarming van de aarde, won 2 Oscars in 2006), The Kite

nen die ik wil steunen met de Skoll

dat hun werk vruchten afwerpt om

Foundation, want zij zijn de echte

uiteindelijk meer middelen te gene-

Runner (over het leven in Afghanistan, genomineerd voor een Oscar in

helden. Die sociale ondernemers heb-

reren. Een andere uitdaging schuilt

2007) en The Cove (over de jaarlijkse slachtpartij van dolfijnen in Japan,

ben mijn leven kleur gegeven, of ze nu

er in om de grote wereldproblemen,

won 1 Oscar in 2009).

lesgeven aan meisjes in Tanzania of

zoals klimaatwijziging, systemisch

het regenwoud beschermen op gevaar

aan te pakken. Want dat is de enige

van eigen leven.

manier om die problemen een halt toe

1996: wordt de eerste voltijdse medewerker en voorzitter van eBay.

good things’. Er zullen altijd grote pro-

te roepen.

2004: richt Participant Media op, waarmee hij films blijft financieren die

2009: richt het Skoll Threats Fund op, dat focust op 5 wereldbedreigende thema’s: klimaatverandering, waterschaarste, pandemieën, nucleaire proliferatie en het conflict in het Midden-Oosten.

Hoe selecteert en evalueert de Skoll Foundation de sociale ondernemers die

Het centrale thema van de Dag van de

ze steunt?

Filantropie is ‘Inspire people to engage’.

Om in aanmerking te komen voor een

Welke boodschap zou u graag meegeven

driejarige toelage, moet de sociale

aan de aanwezigen?

ondernemer kunnen aantonen in

Wees een geloofwaardige pleiter

welke mate zijn project een dringend

voor dat waarin je gelooft. En vertel

probleem waar ook ter wereld oplost;

pakkende verhalen gebaseerd op

de toelage dient om zijn project syste-

harde feiten zodat de wereld echt kan

matisch te ontwikkelen en wereldwijd

veranderen en verbeteren.

bevolking sterk bij haar projecten

Bart: ‘Die hebben enorm geholpen

betrekt, zowel voor het trainen van de

om de deur te openen bij de Skoll

ratten als bij de detectieoperaties zelf.

Foundation. In 2009 won APOPO de

2009: Participant Media lanceert de digitale hub TakePart.com, die snel een toonaangevende bron van sociaal relevant nieuws wordt. 2013: Participant Media lanceert een eigen televisiekanaal Pivot. www.skollfoundation.org

felbegeerde Skoll Award for Social In 2007 blijken de ratten ook tbc te

Entrepreneurship, waar 1 miljoen

kunnen opsporen via slijmstalen van

­dollar aan vasthangt. We hebben dat

patiënten. De nood om de bijzonder

geld over drie jaar geïnvesteerd in ca-

besmettelijke ziekte snel en effici-

paciteitsopbouw en daardoor de grond-

ënt op te sporen is in dichtbevolkte

vesten gelegd voor duurzame groei.’

Afrikaanse steden bijzonder hoog. Als je weet dat een getrainde rat in tien

DE KRACHT VAN EEN COMMUNITY

minuten meer stalen kan screenen

Naast de financiële steun van de Skoll

dan via microscopisch onderzoek in

Foundation is er de Skoll commu-

één dag, dan is het nut van de ratten

nity. ‘Elk jaar komt die community

ook voor deze toepassing onomstote-

samen tijdens het Skoll World Forum

lijk bewezen.

in Oxford’, aldus Bart. ‘Zo’n comJe leert van elkaar, je krijgt toegang

De internationale erkenning voor

tot ­elkaars netwerk, en natuurlijk

APOPO bleef niet uit. Tussen 2004 en

helpt de erkenning door Skoll andere

2007 won APOPO prestigieuze prijzen.

­filantropen in hun oriëntering.’

© Xavier Rossi

munity is van onschatbare waarde.

SKOLL FOUNDATION

‘De Skoll Foundation heeft de schaalvergroting van APOPO mogelijk gemaakt.’ – Bart Weetjens, oprichter APOPO –

De HeroRATs hebben er voor gezorgd dat meer dan 8.6 miljoen m2 land werd teruggegeven aan de Mozambikaanse bevolking.

9

ARMOEDE & SOCIALE RECHTVAARDIGHEID

DOMUSFONDS

WOONST EN BEGELEIDING VOOR DAKLOZEN Pierre van den Wouwer had er een mooie carrière op zitten als ingenieur bij de raffinaderij Petrofina in de Antwerpse haven. Tijd voor iets anders, vond hij. Behalve in zijn hobby’s wou hij graag tijd steken in sociaal engagement. Het mocht nog een stap verder gaan dan het vrijwilligerswerk dat hij aanvatte in een sociaal restaurant. In overleg met zijn gezin besloot hij daklozen aan een onderkomen

N

iet iedereen krijgt evenveel

subsidiedossiers, zocht mee naar een

kansen in het leven, besefte

geschikt pand en werd eigenaar-uitba-

Pierre van den Wouwer. Hij

ter van het project. Terwijl de Van den

wou iets wezenlijks doen,

Wouwers hadden gedacht aan enkele

maar hoe begin je daaraan? ‘Vooral

aparte gezinswoningen voor zo’n 20

mijn vrouw drong erop aan om daklo-

tot 25 bewoners, vond CAW een enorm

zen te helpen. Dat vond ze de groep in

pand waar sinds begin vorig jaar 70

onze samenleving die het het meest

mensen (28 gezinnen) tijdelijk onder-

nodig had.’ Voor hij echt van start ging,

dak vinden.

wou hij absoluut de zegen van zijn bei-

© ’t Hof

te helpen.

Het initiatief dient in de eerste plaats om een werkaanbod op maat te bieden.

ARBEIDSZORGPROJECT ’T HOF IN LANGDORP (AARSCHOT)

‘ANDERS ZIJN IS HIER HEEL GEWOON’

de volwassen kinderen. De sommen die

Daklozen of dakloze gezinnen kunnen

hij in het project zou stoppen, konden

in het Domuspand terecht om hun

later immers niet meer naar hen gaan.

leven weer op de rails te krijgen. Ze

Om hen volledig bij het initiatief te be-

hebben er onderdak, maar krijgen ook

trekken, werden zij bestuursleden van

begeleiding in bijvoorbeeld medische

het Domusfonds, dat de familie opricht-

zaken, administratieve formaliteiten of

’t Hof is een van de oudste herbergen van het Hageland, maar

te bij de Koning Boudewijnstichting.

de zoektocht naar werk. Uiteindelijk is

het is nog zoveel meer. Naast de herberg is er ook een winkel

De KBS bracht Van den Wouwer ook

het de bedoeling dat ze weer zelfstan-

in contact met het CAW (Centrum

dig kunnen functioneren in de maat-

en een kleine bakkerij. De medewerkers zijn mensen met een

Algemeen Welzijnswerk) Metropool, dat

schappij en huisvesting krijgen buiten

verstandelijke beperking die de klanten met veel enthousiasme

onmiddellijk enthousiast in het verhaal

het project. Zo komt er geregeld plaats

bedienen. Een mooi voorbeeld van lokaal engagement.

meeging.

vrij voor nieuwe hulpbehoevenden.

Dankzij de expertise van het CAW in

‘Ik vind het een menselijke plicht om je

de daklozenproblematiek is Domus

in te zetten voor wie het minder goed

omvangrijker geworden dan oorspron-

heeft. En ik ben uiteraard heel tevreden

kelijk gepland – en dat binnen het

dat het Domusproject zo goed is uitge-

vooropgestelde budget. CAW hielp met

draaid’, zegt Pierre van den Wouwer.

’t

Hof is in de eerste plaats een

‘Er was al lang geen enkele bakker,

arbeidszorgproject, maar

winkel of café meer in Langdorp. Dus

het is ook stevig verankerd

ook voor de heropleving van de dorps-

in de buurt. ‘We verkopen

kern vond ik het project belangrijk’,

ook streekproducten én we zijn een

legt Hilde Verbinnen uit. Maar het voor-

belangrijke ontmoetingsplaats in het

naamste is natuurlijk een werkaanbod

dorp’, vertelt initiatiefneemster Hilde

op maat te bieden en daarvoor werkt

Verbinnen. Bovendien vertelt het een

’t Hof samen met Huize Eigen Haard,

mooi stukje familiegeschiedenis. ‘De

een centrum voor mensen met een be-

herberg dateert uit de 17e eeuw. Mijn

perking: ‘Verspreid over de week wer-

overgrootouders hebben het pand in

ken hier 25 personen met een beper-

1890 overgenomen. In 1950 zag mijn

king. Sommigen komen een hele dag,

grootmoeder zich genoodzaakt om de

anderen een halve. De medewerkers

deuren te sluiten. Mijn grootvader was

doen hun werk met veel enthousiasme

gestorven in de Tweede Wereldoorlog

en trots. Je geeft ze een plek, hè… ook

en het werd te zwaar om de zaak

heel letterlijk: sommigen vinden het

in haar eentje te runnen.’ Door een

geweldig om achter de toog te mogen

briljant idee en een hoop inzet van

staan. Anderen vullen rekken, maken

kleindochter Hilde heeft het huis

deeg voor onze koekjes of bedienen de

sinds een jaar of drie zijn oorspronke-

koffiemachine. Voorts werken we met

lijke functie terug.

een steeds groeiende ploeg vrijwilli-

© Frank Toussaint

gers. Die melden zich vrij gemakkelijk aan als we een oproep doen. Daaraan

Hilde Verbinnen heeft een zus met een

zie je dat het project echt leeft in de

verstandelijke beperking en gaf ook

buurt. Het mooiste compliment dat

les aan opvoeders die stage liepen in

we al hebben gekregen, is dat bij ons

voorzieningen voor personen met een

anders zijn heel gewoon is. Wij zijn

beperking. Ook door werkbezoeken in

niet ‘dat project voor personen met een

Nederland rijpte stilaan het idee om

beperking’. Wij zijn ’t Hof. Punt.’

het pand van haar grootmoeder nieuw Daklozen of dakloze gezinnen kunnen in het Domuspand terecht om hun leven weer op de rails te krijgen.

10

EEN PLEK GEVEN

leven in te blazen.

www.thoflangdorp.be

GEZONDHEID & LOKAAL ENGAGEMENT

FONDS DAVID-CONSTANT

Dat is cruciaal voor een goede hechting’, zegt Michèle

VAN HARTE… VOOR LUIK

Vanwijck-Alexandre.

LUIK OP DE KAART ZETTEN Voor de bescherming van cultureel erfgoed besloot

Het bijzondere aan het Fonds David-Constant is dat het zich volledig concentreert op de

het Fonds David-Constant zich te concentreren op

stad Luik. De impact en het hefboomeffect zijn dus makkelijk af te bakenen. Een mooi

roerend erfgoed. ‘Omwille van de efficiëntie, want

voorbeeld van de kracht van filantropie op lokaal niveau.

S

restaureren vraagt tijd en kost handenvol geld.’ Zo had zonder het Fonds de piano van componist André-

imone David was een briljant onderzoek-

rijke behoeften. Kinderopvang om de ouders even

Modeste Grétry waarschijnlijk nooit zijn mooie klank

ster en emeritus hoogleraar aan de Faculteit

te laten uitblazen of om hen de kans te geven om

teruggevonden. Geen werk wordt nog gerestaureerd

Rechten in Luik. In haar testament vroeg ze

andere zaken te doen, opleidingen voor gezinnen die

voor de Luikse musea zonder tussenkomst van het

de Koning Boudewijnstichting om een fonds

kinderen met problemen opvangen die niet terecht

Fonds. De toegankelijkheid voor het publiek is trou-

op te richten dat zich uitsluitend op lokale projecten

kunnen in een aangepaste instelling, het project

wens één van de criteria van het Bestuurscomité om

richtte. Het Fonds David-Constant zag het licht in 2005

‘Etape’ dat kinderen in de wijk Saint-Léonard scho-

steun toe te kennen aan een project.

en kreeg mee de naam van haar overleden echtgenoot,

ling biedt met het oog op een betere integratie… Een

Dat de promotie van rechtenstudies een derde actie-

die procureur-generaal was aan het Hof van Beroep

volgende cyclus wil meer focussen op kinderen in het

terrein zou worden, lag voor de hand voor hoogleraar

in Luik. Het financiert drie domeinen waar ze veel

ziekenhuis, bijvoorbeeld met een programma dat ver-

David. ‘Ze kon enorm goed lesgeven en luisteren en

belang aan hechtte: steun aan kansarme kinderen,

slaafde moeders opvangt tijdens het afkickproces van

werd aanbeden door haar studenten’, vertelt Michèle

bescherming van het cultureel erfgoed in Luik en

hun baby’s. ‘Zo kunnen de moeders gedurende de zes

Vanwijck-Alexandre. Wetenschapsdagen van grote ju-

promotie van de Faculteit Rechten en van de School

weken van de behandeling dicht bij hun kind blijven.

ridische organisaties zoals ‘Henri Capitant’, coachen van deelnemers aan internationale pleitwedstrijden

belangrijk in het leven van het koppel David-Constant’,

(waarbij de Luikenaars het altijd zeer goed doen),

vertelt Michèle Vanwijck-Alexandre, emeritus gewoon

oprichten van leerstoelen, beurzen en speciale on-

hoogleraar aan de Faculteit Rechten van de ULg en uit-

derscheidingen… Het Fonds steunt tal van projecten

tredend voorzitter van het Fonds. Het Fonds beschikt

en wordt daarbij geadviseerd door de Commissie

over meer dan 10 miljoen euro en besteedt elk jaar

David-Constant van de ULg. Zo draagt het bij aan de

zo’n 150.000 euro aan elk van de drie actieterreinen.

internationale uitstraling van de Faculteit Rechten en

De steun is beperkt tot twee of drie jaar, afhankelijk

van de School voor Criminologie.

van de evaluatie van het Bestuurscomité, dat bestaat

Die internationale zichtbaarheid en aantrekkings-

uit een familielid van mevrouw David, een vertegen-

kracht wil de nieuwe voorzitter van het Fonds, Olivier

woordiger van de Koning Boudewijnstichting en een

Caprasse, graag nog versterken. Hij is gewoon hoogle-

voorzitter die aangeduid werd door hen beiden.

raar Rechten aan de ULg en de ULB en advocaat aan

Om kansarme kinderen te helpen, koos het Fonds voor vernieuwende projecten die inspelen op belang-

© Etape

voor Criminologie Jean Constant. ‘Luik was ontzettend

Het Fonds David-Constant kwam tussen wanneer organisaties die instaan voor gehandicapte kinderen om hulp vroegen.

de Balie van Brussel. Hij besluit: ‘Meer dan ooit gaan we projecten proberen te realiseren die zonder het Fonds onmogelijk zouden zijn.’ 

O-LIEF

‘KINDERKLEREN VAN GEDONEERDE STOFFEN TER PROMOTIE VAN ORGAANDONATIE’ Stephanie Keustermans sukkelde vanaf haar geboorte met haar

‘Maar zo’n vereniging heeft inkomsten

luchtwegen en kreeg op haar 18de nieuwe longen. Vandaag voelt

nodig’, vertellen ze. Ze begonnen klein,

ze zich kerngezond. Zij en haar ouders zetten zich nu in voor de

met de verkoop van snuisterijen. ‘Daar stonden we in zo’n winkelwandelstraat

promotie van orgaandonatie. Inkomsten halen ze uit de verkoop

tussen 15 andere goede doelen’, zucht

van zelfgemaakte kinderkleren.

mama Lieve Gelpkens. ‘We hebben het

S

14 dagen volgehouden.’ Uiteindelijk stuitten ze op het gouden idee. Lieve

LEVENSBELANG

is bezeten van naaien. Ze zette zich

het ziekenhuis en toen ze 7

Op een wachtlijst staan voor een nieuw

dus aan haar naaimachine en maakte

was, stond vast dat ze nieuwe

orgaan en niet weten of je lang genoeg

een eerste stapel kinderkleertjes. ‘En

longen nodig had. ‘Dat was

zult leven om er een te kunnen krijgen,

ze is extreem perfectionistisch in wat

in 1989’, vertelt ze. ‘Er was toen nog

is hels. Er is dan ook een enorme nood

ze maakt’, lacht Stephanie. O-Lief was

geen enkel geslaagd voorbeeld van

aan personen die zich willen registreren

geboren.

een longtransplantatie bij kinde-

als donor. Zo’n registratie op het ge-

ren.’ Geketend aan een rolstoel en

meentehuis maakt het vooral de nabe-

Anno 2014 is Lieve dagelijks met haar

zuurstoftank, constant verhuizend

staanden gemakkelijker. Zij hoeven dan

collectie in de weer. De kleren worden

besluit Stephanie. ‘We zetten ons in

tussen thuis en het ziekenhuis, redde

niet op hun moeilijkste en meest emo-

verkocht op markten en evenementen,

voor orgaandonatie en we werken

Stephanie het tot haar 18de. Maar

tionele momenten te beslissen of hun

via de webshop en op homeparties.

uitsluitend met gedoneerde materi-

toen werd haar toestand écht kritiek:

dierbare al dan niet donor wordt. En

Lieve maakt de meeste stukken zelf,

alen, die we krijgen van fabrikanten,

als ze een kans wilde op overleven,

dus richtten Stephanie en haar ouders

maar ze krijgt ook hulp van een hand-

winkeliers en particulieren.’

moest ze een transplantatie onder-

Re-Born to be Alive op, een vereniging

vol andere vrijwillige naaisters én van

gaan.

die er alles aan doet om het belang van

een zeer gedreven clubje breimoeders.

orgaandonatie bekend te maken.

‘Er schuilt een mooi idee achter O-Lief’,

© O-Lief

tephanie groeide zowat op in

Kinderkleren van gedoneerde stoffen worden verkocht ten voordele van orgaandonatie.

www.o-lief.be www.reborntobealive.be

11

ONTWIKKELING

FONDS RENAISSANCE

VOOR DE VROUWEN VAN BUKAVU In een kleine kraamkliniek in het Congolese Bukavu bevallen meer vrouwen dan in een grote kraamkliniek in Vlaanderen. En toch zijn er nauwelijks – tot geen – gynaecologen, laat staan medische apparatuur. Van prenatale raadpleging is al helemaal geen sprake. Guy en Lut Verhulst-Sallet hadden er geen woorden voor en staken de handen uit de mouwen.

Z

ijn eerste raadpleging op

raadpleging van zwangere vrouwen.

Afrikaanse bodem staat in

De steun wordt gebruikt om medische

Guy’s geheugen gegrift. ‘Het

apparatuur aan te kopen, zorgverleners

was in het ziekenhuis van

op te leiden in prenatale zorgen en an-

Ciriri. Gewapend met een oubollig

dere initiatieven die de gezondheid van

echotoestel – een schenking van Artsen

zwangere vrouwen kan verbeteren.

zwangere vrouw met een ietwat (te)

Sinds zijn ervaring in Ciriri, trekt Guy

dikke buik voor acht maanden. Het was

minstens twee keer per jaar enkele we-

een tweeling.’ Guy was samen met zijn

ken naar Bukavu ‘om er te werken, op-

echtgenote Lut als toerist in Bukavu

leiding te geven aan verpleegkundigen,

en combineerde de reis met prospectie

vroedvrouwen, en artsen, …’ Lut regelt

voor een medische missie. ‘Voor mij

de financiële en organisatorische admi-

was het duidelijk: ik moest iets doen.

nistratie. ‘Foetale monitoring is onbe-

Iets structureels om de middeleeuwse

staande. Keizersneden gebeuren door

toestanden in de kraamafdelingen

slecht of niet-opgeleide artsen of ver-

zonder apparatuur, zonder kennis ... te

pleegkundigen, ’s nachts soms onder

verhelpen.’

het licht van een zaklamp. Neonatale reanimatie betekent in Bukavu dikwijls

SURVIVAL OF THE FITTEST

gewoon wachten en kijken, survival of

Weer thuis stampte het echtpaar het

the fittest.’ Kortom, hoe meer vrouwen

Fonds ‘Renaissance’ uit de grond.

de weg naar de prenatale raadpleging

Met als doel de medische prenata-

vinden, hoe succesvoller het project.

le zorg voor zwangere vrouwen in

‘Portraits’, de rondreizende tentoonstelling van LP4Y, vertelt het verhaal van 27 jongeren die een opleiding kregen in een Life Project Center van de organisatie. Zij slaagden erin om de vicieuze cirkel van uitsluiting te breken en een eigen leven op te bouwen. Een prachtige, hoopvolle boodschap.

LIFE PROJECT 4 YOUTH

ONDERNEMER WORDEN? YES, YOU CAN! Achter de afkorting LP4Y schuilt een prachtig initiatief. Life Project 4 Youth zet zich in voor jongeren die het moeilijk hebben in de Filippijnen, Indonesië en Vietnam en helpt hen om een eigen zaak

de Democratische Republiek Congo

Vandaag staat de teller op dik 25.000

te versterken. De moedersterfte in

euro. Goed voor twee foetale monitors,

Congo is immers een van de hoogste

een echografietoestel, een coagulatie-

van de wereld en het is een van de

apparaat en basismateriaal voor twee

millenniumdoelstellingen om daar

ziekenhuizen in Bukavu en Nyantende.

iets aan te doen. Concreet steunt het

Guy en Lut blijven nieuwe steunacties

Fonds ‘Renaissance’ organisaties en

organiseren.

instellingen, in de regio van Bukavu, die betrokken zijn bij de prenatale

© LP4Y

zonder Vakantie – onderzocht ik een

www.renaissance-bukavu.be

op te starten.

5

50 miljoen jongeren tussen 15

activiteit: thuisbezorging van fruitman-

en 24 jaar zijn ziek, ondervoed

den, natuurlijke cosmetica, handge-

of kunnen niet naar school.

maakte kaarsen… De jongeren krijgen

Waarom zouden we hen niet

er een opleiding van 12 tot 18 maan-

leren ondernemen? ‘Heel wat organi-

den. Daarin spijkeren ze hun kennis

saties werken met kinderen, maar veel

bij, leren ze een vak en krijgen ze de

minder met jongvolwassenen’, vertelt

nodige begeleiding om later zelf een

Jean-Marie Demeure, aftredend voor-

zaak te starten. Vanaf de tweede week

zitter van LP4Y België. ‘Bij LP4Y zijn we

van de beroepsopleiding ontvangen

ervan overtuigd dat veel jongeren met

ze een vergoeding, die het dubbele

een beetje steun en begeleiding een

bedraagt van het plaatselijk minimum

mooi project kunnen opzetten.’

inkomen. De omkadering gebeurt door

© Fonds Renaissance.

jonge vrijwilligers met een internationaal statuut. Liefst 90% van de

In 2008 vertrokken Laure Demeure

jongeren werkt de opleiding helemaal

(zus van Jean-Marie) en Jean-Marc

af. Daarvan begint een derde nadien te

Delaporte, een koppel Franse onder-

studeren, nog een derde vindt werk en

nemers, op wereldreis met de rugzak.

de anderen starten hun eigen zaak op.

Onderweg stootten ze op de harde

LP4Y is ook bezig met het oprichten

werkelijkheid van uitgesloten jongeren

van een ondernemershuis, de Green

in de grote steden. Eind 2009 richtten

Village, op een vervallen huisvestings-

ze een eerste Life Project Centre op

site van de lokale overheid op twee

in de Filippijnen. Andere vestigingen

uur van Manila. Het huis is bedoeld als

volgden in snel tempo. Intussen zijn er

visitekaartje van LP4Y, maar ook als

vijf centra rond Manila, een in Jakarta,

een lokaal en internationaal ontmoe-

een in Indonesië en een in Hô Chi

tingscentrum en als een plaats waar

Minh-stad in Vietnam. En binnenkort

de vrijwilligers van de organisatie zich

lanceert het onvermoeibare koppel een

kunnen herbronnen.

nieuw project in Delhi in India. De moedersterfte in Congo is een van de hoogste van de wereld.

12

ONDERNEMENDE REIZIGERS

Elk centrum focust op een bepaalde

www.lp4y.org

ERFGOED

SLEEN, SCHUITEN, COMÈS… © François Schuiten, Casterman - photo Ph. de Formanoir

BIJZONDERE WERELDEN TOEGANKELIJK VOOR IEDEREEN De originele prenten van een strip zijn erg gegeerd. Van alle grafische kunsten is de strip daarom misschien wel degene die het makkelijkst versnipperd raakt na dood van een auteur. Een aantal van hen neemt het voortouw om daar iets aan te doen.

Z

Tweede cover van Brüsel, in ‘Les Cités obscures’, 1992, met Benoît Peeters.

zijn werk te bewaren en te laten zien aan

de originelen niet verspreid raken, wordt

Tintin. Zijn meesterwerk ‘Silence’

het publiek. In het unieke kader van een

het ook mogelijk om albums heruit te

verscheen in 1979 in ‘A suivre’, het strip-

voormalige kranten­redactie biedt het

geven met de druktechnieken van het

magazine van Casterman. Het verhaal

Marc Sleen Museum een overzicht van

moment. De werken zijn opmerkelijk

werd nadien uitgegeven in de vorm van

de talrijke facetten van een bijzonder

door hun grafische kwaliteit en poëtische

een album en werd in 1981 bekroond

oeuvre. De Stichting beheert ook meer

dimensie. Ze werden ondergebracht in

op het stripfestival van Angoulême.

dan 15.000 originelen van de tekenaar.

de Bibliotheca Wittockiana, een must

Zijn stijl bleef evolueren bij elke nieuwe

voor elke boekenliefhebber. De tentoon-

publicatie: van ‘Eva’ (1985) over ‘La

Het initiatief van François Schuiten,

stelling ‘Het Tijdperk van de Steden.

Maison où rêvent les arbres’ (1994) tot

auteur van de serie ‘Cités Obscures’

Schenking van François Schuiten’ vond

‘Dix de Der’ (2006). Didier Comès had

er plaats van 16 januari tot 19 april 2014.

in zijn testament geen maatregelen

o is er de Stichting Marc Sleen en waarde van een boek, een manier om te

Hugo Pratt (Corto Maltese) vond hij een

staan uit de uitdrukkelijke wens

zeggen dat niet alles te koop is. Het geeft

vriend en leermeester, met wie hij een

van de auteur van Nero en co om

me vandaag een opgelucht gevoel.’ Als

tijdje samenwerkte aan het magazine

© Casterman

het gelijknamige museum, ont-

(De Duistere Steden) samen met zijn jeugdvriend en scenarist Benoît Peeters, stamt uit hetzelfde idee: hun werk doen voortleven voor zoveel mogelijk men-

Het mysterieuze landschap van de Hoge Venen waar hij geboren werd, inspireerde Comès.

sen. Naar aanleiding van het 30-jarige

genomen in verband met zijn nalatenFrançois Schuiten creëerde zijn uni-

schap. Om de duurzaamheid van zijn

versum tegen de achtergrond van de

werk te garanderen namen zijn broer en

betoverende architectuur van denkbeel-

twee zussen contact op met de Koning

bestaan van ‘Cités Obscures’ in 2013

van Frankrijk. De auteur legt uit dat de

dige steden. Didier Comès daarentegen

Boudewijnstichting. Het patrimonium

schonk François Schuiten de originelen

originelen vooral aan de lezer toebeho-

liet zich inspireren door het mysterieuze

bestaat uit originele prenten, story books,

en de eerste tekeningen van de episodes

ren. ‘Het is de lezer die ze leven inblaast.

landschap van de Hoge Venen, waar

tekeningen en documentaire archieven

die zich in België afspelen aan de Koning

Sommige mensen verklaarden me

hij geboren werd. Deze grote Belgische

en werd toevertrouwd aan het Musée en

Boudewijnstichting. De avonturen die

voor gek toen ik vertelde dat ik ze weg

striptekenaar overleed in 2013. Hij staat

Piconrue in Bastenaken, dat het mystie-

in Frankrijk plaatsvinden, vertrouwde

wou schenken, maar deze schenking is

bekend voor zijn tekenstijl in zwart-wit

ke van de Ardennen waar Comès zo van

hij toe aan de Nationale Bibliotheek

voor mij een blijk van mijn geloof in de

met een expressionistische toets. In

hield tot leven wekt.

FONDS LAUBESPIN-LAGARDE

van de tuinen, en de nieuwe generatie,

UIT LIEFDE VOOR EEN FAMILIEKASTEEL

die met een geloofwaardig en ambitieus

© Société archéologique de Namur

project in gedachten, de touwen in han-

De klassieke tuinen en het renaissancekasteel van Freÿr strekken zich vorstelijk uit aan de oever van de Maas en zijn erkend als ‘Uitzonderlijk erfgoed van Wallonië’. Het domein werd relatief goed bewaard doordat het generaties lang binnen één familie bleef.

Het behoud van Freÿr is een mooi voorbeeld van erfgoed dat generaties lang in familiehanden bleef.

Onlangs stapte ook de Koning Boudewijnstichting mee in het verhaal.

F

den wilde houden.’

LOSLATEN VOOR DE DUURZAAMHEID Na rijp beraad werd er gekozen voor een ecologisch beheer van het domein en van de aangrenzende bossen. Freÿr kreeg een ambitieuze doelstelling van zero emissie opgeplakt. Het lastenboek van de renovatie zal onder toezicht staan van het Waals Gewest. Het Fonds liet ook verschillen-

dankzij de nalatenschap van Jean de

de opmerkelijke studies uitvoeren, die

reÿr staat ook wel bekend als het

twintig generaties van eenzelfde familie

Laubespin, die geen rechtstreekse

leidden tot een voorstel om de tuinen te

Versailles aan de Maas. Naast

in rechte lijn, van de hertogen van

nakomeling had. Hij besloot het domein

restaureren, met respect voor het werk

het kasteel liggen er tuinen in

Beaufort-Spontin tot de aangetrouwde

te onderhouden en te valoriseren door

van de vorige generaties. De rol van de

terrasvorm met waterpartij-

graven van Laubespin. Dertig jaar gele-

een fonds op te richten en het beheer

Koning Boudewijnstichting gaat hier veel

en, een doolhof van haagbeuken, een

den besliste de familie om haar erfgoed

daarvan toe te vertrouwen aan de

verder dan louter financieel beheer. De

Lodewijk XVI-paviljoen en driehonderd-

een duurzame bestemming te geven

Koning Boudewijnstichting. ‘Het Fonds

stichting is een belangrijke partner bij de

jarige sinaasappelbomen. Het domein

door een vzw op te richten en daar het

Laubespin-Lagarde ontving haar inkom-

restauratiewerken en bevordert de con-

stamt uit de middeleeuwen. Lodewijk

domein in onder te brengen. Het was de

sten uit de Franse domeinen van wijlen

tacten met overheden en experts. Maar

XIV nam er zijn intrek vóór de bele-

start van een nieuwe periode.

Jean de Laubespin en slaagde er in eerste

de familie behoudt een sleutelrol, zij die

instantie in om de dialoog tussen de

ervoor koos om het kasteel in het kader

gering van Dinant en Marie-Christine van Oostenrijk tekende er een verdrag

De tijd en de rivier hadden het domein

twee generaties te harmoniseren, vertelt

van een vzw gezamenlijk te beheren om

terwijl ze de eerste kop koffie in ons

echter flink toegetakeld. Het was toe aan

Anne De Breuck, die het Fonds beheert.

het een duurzame toekomst te bieden.

land dronk. Nog een bijzonderheid: het

renovatie en de kosten daarvoor liepen

‘De vorige generatie, die onder meer

kasteel van Freÿr bood onderdak aan

hoog op. Dat probleem werd opgelost

knap werk geleverd heeft bij het beheren

www.erfgoed-kbs.be

13

VERENIGINGSLEVEN

HET OBSERVATORIUM VAN HET VERENIGINGSLEVEN

FOCUS OP KENNIS EN BEWUSTMAKING De Koning Boudewijnstichting richtte in november 2012 het

Kerncijfers over de instellingen zonder winstoogmerk

Verenigingen met vast personeel

18.731

Aantal werknemers

446.500

Aandeel in de gesalarieerde werkgelegenheid

11,9 %

Bijdrage aan het BBP

5,5 %

Observatorium van het verenigingsleven op. Door gegevens

Bron: ‘Het economische gewicht van instellingen zonder winstoogmerk in België’,

te verzamelen en tendensen over de jaren heen aan het

Koning Boudewijnstichting en Nationale Bank van België, juni 2013.

licht te brengen, draagt het bij aan meer zichtbaarheid en transparantie voor de sector.

M

1 vereniging op 3 in moeilijkheden

omenteel heeft het

een beroep op vrijwilligers en proberen

Observatorium drie

hun inkomstenbronnen zo veel moge-

lopende projecten: de

lijk te diversifiëren.

website Filantropie.be, de

Barometer van de verenigingen en de

Ook uit het laatste onderzoek van

publicatie van onderzoeken in samen-

de Nationale Bank over het econo-

werking met de Nationale Bank over

mische gewicht van de instellingen

het economische gewicht van social

zonder winstoogmerk (izw’s) kwamen

profitorganisaties.

interessante bevindingen naar boven. Er namen 18.731 izw’s aan deel die

Eind 2013 werden er 700 directeuren

met personeel werken. Samen stellen

van verenigingen ondervraagd voor de

ze 446.000 mensen tewerk, goed voor

Barometer van het verenigingsleven

11,9% van de betaalde arbeidsmarkt,

2013 Verbetering

14%

Verslechtering

33%

Stabiliteit Weten het niet

52% 1%

Bron: Barometer van de verenigingen 2013, met de steun van onderzoeksinstituut Ipsos.

om meer inzicht te krijgen in de financiële situatie en hun vertrouwen in de

moeten aanpassen aan die dalende

‘De crisis leidt ook tot herstructureringen. Ze zet de verenigingen ertoe aan zichzelf de vraag te stellen wat ze echt willen doen, en hoe.’  

inkomsten. Ze doen bijvoorbeeld vaker

– Directeur van een vereniging –

toekomst. Zo stelden we vast dat veel verenigingen hun economische situatie zien achteruitgaan. 33% bevestigde die tendens, terwijl slechts 14% sprak van een verbetering. Heel wat verantwoordelijken uit de verenigingssector zeggen dat verenigingen zich intern

en dragen ze 5,5% bij tot het bruto

gepubliceerd voor een goed beheer in

binnenlands product. De izw’s zijn

de verenigingssector. Eind 2014 zal er

actief in uiteenlopende sectoren, maar

ook een grootschalig onderzoek over

het is vooral in de gezondheidszorg en

vrijwilligerswerk gevoerd worden bij

in de sociale actie waar ze het zwaarst

zo’n 10.000 Belgen.

wegen. Het Observatorium biedt dus een Om te voldoen aan de stijgende eisen

antwoord op de vraag naar meer

van transparantie en ­‘accountabi­lity’,

kennis en bewustmaking over nieuwe

heeft de Stichting aanbevelingen

vraagstukken.

FILANTROPIE.BE: ACTIE MET KENNIS VAN ZAKEN De website Filantropie.be vormt een essentieel instrument van het Observatorium van het verenigingsleven. Ze biedt een gratis platform aan alle verenigingen om meer transparantie en zichtbaarheid te verwerven. Het hart van de site bestaat uit een databank met informatie uit verschillende bronnen en verzamelt volledige informatie over meer dan 2700 organisaties uit het maatschappelijk middenveld. Missie, activiteiten, organisatie en financiële resultaten: alles staat erop. De verenigingen kunnen er zelfs hun noden kenbaar maken en bijvoorbeeld op zoek gaan naar vrijwilligers. Filantropie.be wil bijdragen aan de transparantie van de sector, maar laat het grote publiek ook kennismaken met de verscheidenheid aan verenigingen in België. Iedereen kent het Rode Kruis en AZG, maar er is nog zoveel meer. Daarnaast is het een schitterend instrument om in contact te treden met de sector. Onlangs namen 902 verenigingen van Filantropie.be deel aan een onderzoek naar de manier waarop organisaties uit het maatschappelijk middenveld online media gebruiken om het maatschappelijk engagement van burgers te stimuleren. Het onderzoek werd geleid door Nico Carpentier, professor communicatiewetenschappen aan de VUB. Uit de resultaten blijkt dat 90% van de organisaties een eigen website heeft. Bijna alle organisaties (99,4%) maken gebruik

YouTube (31,5%) en bellen via internet zoals Skype (24,9%), worden weliswaar gebruikt, maar niet zo vaak. De basis is dus bij veel organisaties aanwezig. Zij kennen en gebruiken een aantal online media. Maar een belangrijke conclusie van prof. Carpentier is dat ze nog veel mogelijkheden onderbenut laten. Er bestaan tal van online applicaties die nog onbekend zijn in de sector. Die kunnen de communicatie, de actie en de transparantie van de verenigingen alleen maar ten goede komen.

van e-mail. Ook sociale netwerksites (59,2%), sms (53,1%) en intranet worden vaak vermeld. Websites voor online samenwerking zoals Google Docs (34,7%), voor het delen van video’s zoals

14

Filantropie.be

STICHTINGEN

TIEN JAAR BELGISCH NETWERK VAN STICHTINGEN

HOTEL LE PLAZA

DEUREN OPEN VOOR GOEDE DOELEN

Het Belgisch Netwerk van Stichtingen groepeert 89 stichtingen van openbaar nut en private stichtingen die een filantropische doelstelling van algemeen belang nastreven. Het netwerk wil de sector helpen zich verder te ontwikkelen. Naar aanleiding van zijn tiende verjaardag maken we de

De derde editie van de Dag

balans op van een sector in volle groei.

H

van de Filantropie strijkt neer

et aantal leden lijkt op het eer-

in hotel Le Plaza. Die keuze

ste gezicht misschien beperkt,

was geen toeval.

maar schijn bedriegt, want

D

het netwerk vertegenwoordigt

de belangrijkste stichtingen van het

e huidige eigenaar, baron Jean-

land in termen van activa. ‘België was

Paul van Gysel de Meise, heeft

een van de laatste Europese landen

zijn hotel altijd opengesteld

die een dergelijk netwerk oprichtten,’

voor het goede doel. Sinds de

vertelt Johan Chiers, directeur van

heropening in 1996 vormt Le Plaza elk

Responsible Young Drivers en mo-

jaar het decor van het kerstconcert van

menteel voorzitter van het Belgisch

de Koningin Paolastichting die zich

Netwerk van Stichtingen. ‘We proberen

inzet voor de integratie en de vorming

de achterstand stapsgewijs weg te

van jongeren.

werken en het gaat stilaan de goede richting uit. De afgelopen jaren werden © Odile Ramelot

Baron van Gysel is overigens de

er heel wat nieuwe stichtingen van openbaar nut en private stichtingen met een doelstelling van algemeen belang opgericht. Belgen zijn bereid om zich in te zetten voor filantropie en om geld te geven, maar dan moeten er interessante voorwaarden aan gekoppeld zijn.’ Het netwerk probeert de poli-

Vocatio is een van de 89 stichtingen die lid zijn van het Belgisch Netwerk van Stichtingen. De stichting heeft als hoofddoel om zowel morele als materiële steun te verlenen aan jonge laureaten met een levensproject in een wereld die ingrijpend verandert. Héloïse Meire is een van de laureaten uit 2013. Ze richtte het theatergezelschap What’s up?! op, met jonge Nederlands- en Franstalige acteurs uit Brussel. Foto van de voorstelling Amazone van het gezelschap What’s up?! in samenwerking met het gezelschap Point Zero.

tiek er dus van te overtuigen om een

oprichter van de ‘Stichting van Gysel voor biomedisch onderzoek’, samen met hoogleraar Christian de Duve (Nobelprijs voor Geneeskunde). Elke 3 jaar reikt de Stichting een prijs van 100.000 euro uit, meestal aan onderzoekers in de Europese Unie. Openheid, burgerschap en ook respect

wettelijk en fiscaal kader op te zetten

toegevoegd te worden die een doelstel-

zijn, is de informatie nog onvolledig.

voor het milieu – Le Plaza behaalde

dat nog gunstiger is voor filantropie.

ling van algemeen belang hebben en

De leerstoel Baillet Latour zet een uit-

drie keer het label ‘Ecodynamische

Samenleving en economie hebben baat

die deel uitmaken van de 848 private

gebreid onderzoek op touw in de hele

onderneming’ en ook het ‘Groene

bij schenkingen die via een stichting

stichtingen opgericht sinds 2002. Dat

sector om die gegevens aan te vullen.

Sleutel’-label voor zijn veeleisend

het algemeen belang dienen. Het is

is geen makkelijke klus en bijzonder

Het doel is daarbij vooral om verder

ecologisch charter – zijn waarden die

dan ook logisch dat zij een zo gunstig

tijdrovend.

te gaan dan een eenvoudige beschrij-

Baron van Gysel graag wilde doorgeven

ving en om een antwoord te kunnen

aan zijn kinderen. Zijn zoon Jean werk-

mogelijk fiscaal kader krijgen. ‘En dat is nog belangrijker in crisistijd, wan-

Op het vlak van geografische sprei-

geven op het ‘waarom’ en ‘hoe’ van de

te zo als vrijwilliger bij de vzw ‘Prendre

neer de behoeften nog groter zijn dan

ding staat Brussel als hoofdstad van

Belgische stichtingen.

un enfant par la main’ (nu ‘Sun Child’)

anders.’

België en Europa uiteraard op de eerste

die ernstig zieke kinderen helpt, en stelde hem de oprichtster en directrice

plaats. 53% van de stichtingen van

DE SECTOR IN KAART GEBRACHT

openbaar nut zijn er gevestigd. Voor de

*‘Overview of the foundations’ sector in

Charlotte Beeckmans voor. Dat leidde

De sector kent over het algemeen een

sectoren waarin de stichtingen actief

Belgium’, Amélie Mernier (december 2013).

onvermijdelijk tot een samenwerking. ‘Elk jaar stelt Le Plaza zijn prachtige

duidelijke groei, zowel in Europa als in België. Maar hoeveel stichtingen zijn er in België? In welke sectoren zijn zij vooral actief? En hoe zit het met de geografische spreiding? Slechts weinig experts kunnen een duidelijk antwoord geven op deze vragen. ‘Het is een sector die bijzonder moeilijk in kaart te brengen is,’ zegt Amélie Mernier. Zij deed onderzoek naar het Belgische landschap van stichtingen* in het kader van de leerstoel Baillet Latour in filantropie en sociaal investeren aan de Universiteit van Luik1. ‘Om een

WAT DOET HET BELGISCH NETWERK VAN STICHTINGEN? Het Belgisch Netwerk van Stichtingen ijvert er eveneens voor dat zijn leden ervaringen kunnen uitwisselen op het vlak van governance, boekhouding of wettelijke verplichtingen. Die informatie wordt opgevolgd door verschillende werkgroepen, die de ‘best practices’ doorspelen. ‘De sector doen groeien, betekent ook de uitwisseling bevorderen tussen jonge stichtingen en instellingen die al een tijdje bezig zijn,’ zegt Johan Chiers. ’Dat is een winwinsituatie voor beide partijen.’ Het Belgisch Netwerk van Stichtingen wil ook de aandacht van het grote publiek trekken op filantropie en de bekendheid van de sector vergroten. Zo staat het netwerk al enkele jaren op Zenith, de beurs voor medioren en senioren (+50). Daar bereikt het mensen die geïnteresseerd zijn om een schenking te doen, maar ook mensen die zich willen inzetten als vrijwilliger of die een stichting willen oprichten.

theater open voor het sinterklaasfeestje voor zieke kinderen en hun ouders’, vertelt Charlotte Beeckmans. ‘Honderden kinderen kijken dan met grote ogen naar de kelners in livrei en de circusvoorstelling die voor hen wordt opgevoerd in dat schitterende decor… Die dag vergeten ze nooit meer!’

volledig overzicht te krijgen, moet je tal van uiteenlopende bronnen nagaan en dat is een titanenwerk.’ Volgens haar onderzoek, gepubliceerd in 2013, waren er eind 2012 in België 504 stichtingen van openbaar nut – een hele vooruit-

Het Belgisch Netwerk van Stichtingen is ten slotte lid van het netwerk DAFNE (Donors and Foundations Networks Europe) dat 23 Europese stichtingsverenigingen groepeert. Via haar leden vertegenwoordigt DAFNE meer dan 6000 stichtingen van openbaar nut in Europa. Het netwerk houdt zich voornamelijk bezig met het uitwisselen van ervaring en informatie die nuttig is voor de Europese grondvesten van stichtingen.

gang vergeleken met de 362 stichtingen die in 2007 werden geteld. Daaraan dienen ook de private stichtingen 1

www.netwerkstichtingen.be

Sinterklaasfeest georganiseerd door Sun Child in Le Plaza.

www.chaire-philanthropie.be 15

EUROPA

GRENSOVERSCHRIJDEND SCHENKEN IN EUROPA WORDT STILAAN MAKKELIJKER

EUROPEES STATUUT VOOR STICHTINGEN WELDRA WERKELIJKHEID? Een Poolse stichting die ouderen, zieken en mensen met een handicap steunt, wil een dochterfiliaal in Duitsland

‘Grensoverschrijdende filantropie in Europa vergemakkelijken.’

oprichten. Een Europees statuut voor stichtingen zou

Zo luidt de missie van Transnational Giving Europe (TGE). Al jaren

daarbij een flinke duw in de rug zijn. Maar zover zijn we

ijvert het netwerk samen met andere actoren voor een Europese

nog niet. Of toch?

filantropische omgeving zonder juridische en fiscale discriminatie. Met langzaam maar zeker groeiend succes, zo blijkt uit een gezamenlijke studie van TGE en het European Foundation Centre (EFC). Maar ondanks de geboekte vooruitgang is de weg nog lang.

W

G

root was de hoop in 2012 dat het Europees statuut voor stichtingen na dik tien jaar voorbereiding eindelijk ‘wet’ zou worden. De wil bij de Europese parlementariërs en de Commissie was duidelijk aanwezig. Tot een echte

doorbraak kwam het echter nog niet wegens het fiscale luik. ‘De gesprekken over de grond van de zaak vlotten uiteindelijk pas

eldoeners uit EU-landen

maal bij de schenker. Anders gezegd: in

opnieuw nadat in november 2013 het heikele thema uit het voor-

willen en mogen niet

de praktijk hanteert elk land in functie

stel werd gelicht’, legt Emmanuelle Faure uit. Als European affairs

langer gehinderd worden

van zijn agenda een eigen zgn. ‘compa-

senior officer bij het European Foundation Centre (EFC) volgt ze de

door fiscale en juridische

rability test’. De eenvoud van deze test

evoluties van het statuut in wording op de voet.

obstakels wanneer ze een filantropische

bepaalt hoe goed of slecht het land de

organisatie opzetten of een buitenlandse

arresten heeft overgebracht in de natio-

organisatie willen steunen en toch genie-

nale wetgeving.

voorbije tien jaar zijn al veel stappen in

KENNISCENTRUM

de goede richting gezet, maar er is nog

Ondertussen blijft TGE een praktische

‘Het juridische lappendeken binnen de EU remt de internationale ambities van filantropische organisaties af.’

een lange weg te gaan’, weet Thomas

oplossing bieden voor dit probleem. En

– Emmanuelle Faure – European Foundation Centre –

von Hippel. In opdracht van TGE/EFC ver-

de cijfers van het netwerk blijven groei-

geleek de Duitse onderzoeker het level

en, wat bewijst dat grensoverschrijdende

playing field in 28 landen.

giften flink toenemen in Europa: het gaat

Het EFC is een vereniging die werkt aan de versterking en promotie

om 17 landen en in 2013 hebben meer

van het werk van stichtingen van algemeen of openbaar nut en de

DANK U MIJNHEER PERSCHE

dan 3000 schenkers en 350 organisaties

filantropie in Europa en de wereld. Er zijn ruim 230 stichtingen en

De Europese wetgeving verplicht een

een beroep gedaan op TGE. € 8,7 miljoen

organisaties uit 30 landen bij aangesloten. Volgens Emmanuelle

niet-discriminerende fiscale behan-

werd via TGE geschonken in 2013 (t.o.v.

Faure ‘gelden in de 28 EU-landen meer dan 50 verschillende wetge-

deling van alle filantropische spelers.

€ 4,1 miljoen in 2010 bijv.).

vingen. Dat juridische lappendeken begrenst de acties van heel wat

ten van de bestaande fiscale stimuli. ‘De

organisaties tot een lokaal, regionaal of nationaal kader en remt

Het Europees Hof van Justitie zet via zijn arresten – voor de kenners: de

Met de studie ‘Cross-border Philanthropy

zaken ‘Stauffer’, ‘Persche’ en recent nog

in Europe’ brengt TGE de ‘stand van elk

‘Missionswerk’ – samen met de Europese

land’ gedetailleerd in kaart en infor-

Commissie via zijn inbreukprocedu-

meert het zo de betrokken spelers en

hun internationale werking en ambities af.’ Stel je de eenvoud voor wanneer een stichting die zich in een land registreert automatisch erkend wordt in de

verantwoordelijken over de heersende

‘In de praktijk hanteert elk land in functie van zijn agenda een eigen zgn. ‘comparability test’.’

zelfde rechten geniet en desgevallend in aanmerking komt voor de fiscale stimuli van de landen waar ze een actie van openbaar nut voert. Dat is toch niet meer dan rechtvaardig? ‘Een Europees statuut zou in ieder geval rechtszekerheid

– expert Thomas von Hippel –

bieden, transparantie, vertrouwen en veel kosten besparen Gedetailleerde

waardoor meer middelen (giften, schenkingen enz.) voor de

landenprofielen zijn

corebusiness zouden kunnen worden ingezet.’ Een doorslagge-

res de EU-landen onder druk om hun

ook beschikbaar op de website.

vend argument ten slotte: op die manier kunnen filantropen,

regels in die richting aan te passen. Hoe

Het illustreert tegelijk de domper die de

burgers en ondernemingen, uit Europa of andere regio’s die

elk land dat precies aanpakt, via welke

realiteit zet op internationale filantro-

zich willen inzetten voor het algemeen belang, eenvoudiger en

processen en principes, is voer voor

pie. De studie reikt ook oplossingen

doeltreffender werken.

een meer uitgebreid artikel. Maar de

en best practices aan. Naarmate het

voorlopige besluiten van de studie zijn

TGE-netwerk groeit, kan het zijn rol als

WAAR STAAN WE VANDAAG?

duidelijk, aldus Thomas von Hippel: ‘Vijf

kenniscentrum sterker uitbouwen en

In 2013 stemde het Europees Parlement in met het concept

jaar na de beruchte arresten van het Hof

doeltreffender schenkers en begunstig-

voor een Europees statuut en steunde ook het voorstel. Nu

respecteert de wetgeving in veel landen

den informeren en sensibiliseren.

dus ook de fiscale angel uit het overleg is getrokken, wil het

de non-discriminatieregel. Alleen loopt

16

27 andere lidstaten, meteen de-

wirwar aan systemen.

huidige Griekse voorzitterschap de discussie tot de finish voe-

de manier waarop dat gebeurt soms

De studie ‘Taxation of cross-border

ren. En finaliseren nog voor er eind 2014 een nieuwe Europese

mijlenver uiteen.’ Terwijl er in land x

Philanthropy in Europe after Persche and

Commissie komt. Vandaag ligt de bal in het kamp van de Raad

bijna of geen verplichtingen zijn en er

Stauffer – from landlock to free move-

Concurrentievermogen waar de bevoegde ministers van de

dus grensoverschrijdende filantropie

ment ?’ wordt dit voorjaar

EU-lidstaten het ontwerp van statuut (unaniem!) moeten goed-

mogelijk is, moet een organisatie in land

in een rapport gepubliceerd op ­

keuren. ‘Waar een wil is, is een weg!’, beklemtoont de Griekse

y een loodzware en dure registratie of

www.transnationalgiving.eu en

minister Kostas Hatzidakis.

erkenningsprocedure doorlopen. Nog in

www.efc.be. Voor een printversie,

land z ligt de bewijslast dan weer hele-

mail naar [email protected].

INTERNATIONAAL

KING BAUDOUIN FOUNDATION UNITED STATES

WETTELIJK VERLOOP GEGARANDEERD

FILANTROPIE IN DE VS, ‘GIVING BACK’ AAN HET LAND VAN HERKOMST De roots van de Amerikaanse immigranten zijn zeer divers:

aan je je hart verloor… Soms geeft

sommigen gingen ooit zelf hun ‘American dream’ achterna, anderen

een familiegeschiedenis de doorslag, zoals die van Sam Fox, ex-ambas-

stammen af van de ‘Pilgrim Fathers’, Afrikaanse slaven of Europese

sadeur van de Verenigde Staten in

emigranten aan het eind van de 19e eeuw. Wat hun achtergrond

België, die via de KBFUS het Red Star

ook is, heel wat Amerikanen blijven de band met hun land van

Line Museum in Antwerpen ondersteunde. In de jaren ‘20 scheepte zijn

herkomst koesteren. Een goed doel steunen ‘back home’ is een

familie bij die maatschappij in, op weg

manier om dat concreet in te vullen.

D

naar een nieuw leven in de Verenigde Staten, ver van de jodenvervolging in

e Koning Boudewijnstichting

Met een netwerk van ervaren adviseurs

zijn geboortel­and Oekraïne. De Belg

is zich bewust van dat groot

begeleidt de KBFUS donateurs bij het

Stéphane Janssen, kunstverzamelaar in

potentieel aan vrijgevigheid

kiezen van een project. De keuze voor

de Verenigde Staten, doneerde dan weer

aan de andere kant van de

een goed doel in het buitenland is vaak

aan Belgische musea met het werk van

oceaan. Dat was dan ook de beweeg-

erg persoonlijk: de strijd aangaan met

schilder Serge Vandercam en beeld­

reden om in 2002 een kantoor in New

de ziekte die je gezin in rouw dompelde,

houwer Reinhoud d’Haese. Zijn motiva-

York te openen. De King Baudouin

jongeren ondersteunen in een roeping

tie? Mensen, en dan vooral jongeren, in

Foundation United States (KBFUS) ken-

die je zelf gemist hebt, de ontwikkeling

contact brengen met kunst.

de sindsdien een gestage groei. In 2013

ondersteunen van een streek waar-

Na de keuze van een goed doel duiken de praktische vragen op. Hoe kunnen we garanderen dat de complexe Amerikaanse wetten nageleefd worden inzake grensoverschrijdende filantropie of de overdracht van fondsen? Of hoe kunnen we het fiscale voordeel voor schenkingen buiten de Verenigde Staten optimaal benutten? Op al die vragen biedt de KBFUS een antwoord. Dankzij haar statuut als Amerikaanse ‘public charity’ garandeert ze dat de schenking wettelijk verloopt. Bovendien kunnen de schenkers genieten van fiscale aftrekbaarheid in de Verenigde Staten. Dat kan gebeuren via een ‘donoradvised fund’ of via een op maat gemaakt ‘signatuurprogramma’. ‘Het Amerikaanse recht inzake filantropie is erg geavanceerd’, vertelt Jean-Paul Warmoes. ‘Schenkers kunnen hun gift volledig aftrekken van de belastingen, gespreid over vijf jaar. In Europa is het aftrekbare bedrag meestal veel lager en geldt het uitsluitend voor het jaar van de schenking.’

Ook het omgekeerde traject is mo-

dollar aan giften ten voordele van 150

gelijk. De KBFUS helpt Europese en

non-profitorganisaties in Europa en

Afrikaanse goede doelen om fondsen

Afrika. ‘Giving’ zit de Amerikanen in het

in te zamelen op Amerikaanse bodem

laatste ondersteunt het schitterende

bloed’, zegt Jean-Paul Warmoes, direc-

via een ‘American friends fund’. Zo’n

project rond het ‘Centre of Memory and

teur van de Koning Boudewijnstichting

fonds biedt de organisatie een handig

Dialogue’, dat Zuid-Afrika en de rest

en verantwoordelijk voor het dagelijks

platform om giften te ontvangen die

van de wereld laat kennismaken met

bestuur van de KBFUS in New York.

in de VS fiscaal aftrekbaar zijn. Tegelijk

Mandela’s filosofie van verzoening door

bespaart ze zich de kosten en de moeite

zijn archief open te stellen voor het

die gepaard gaan met het oprichten van

publiek.

© Letterenhuis

stond de teller op maar liefst 18 miljoen

‘Hun voorouders hebben een land opgebouwd vanuit het niets en de meesten zijn er sterk van overtuigd dat iedereen, rijk of arm, de mogelijkheid en de plicht heeft om rechtstreeks bij te dragen aan een betere samenleving.’

Sam Fox, ex-ambassadeur van de Verenigde Staten in België, heeft het Red Star Line ­Museum in Antwerpen ondersteund.

OOK ELDERS IN EUROPA WERKT MEN AAN FILANTROPIE

een eigen steunpunt. Op die manier werken bijvoorbeeld de ‘American

Een volledige lijst van de ‘American

friends funds’ van het Institut Curie en

friends funds’ is te vinden op

van de Nelson Mandela Foundation. Die

www.kbfus.org.

In Nederland wil de filantropische sector een echt verschil maken in de maatschappij. Het Centrum voor Filantropische Studies van de Vrije Universiteit Amsterdam organiseert regelmatig praktische seminaries om de uitwisseling tussen de universitaire wereld en het terrein te bevorderen. Het werkt ook samen met het IF (Instituut Fondswerving) van de Universiteit van Rotterdam in de conferentiecyclus ‘Science

Ook onze buren doen hun best om filantropen en hun adviseurs

for Society’. Op 24 april 2014 vindt er een Dag van de Filantropie plaats (waar heb-

wegwijs te maken in het opzetten van vernieuwende initiatieven.

ben we dat nog gehoord?) aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Een denktank van

Net als bij ons roepen de ontwikkelingen binnen filantropie er heel wat vragen op, waarop symposiums en conferenties een antwoord proberen te bieden. Wij zetten vier interessante initiatieven in de schijnwerpers.

I

wetenschappers en ‘sociale experts’ zal er een manifest voorstellen, dat de overheid oproept om particuliere vrijwilligersinitiatieven meer naar waarde te schatten.

www.giving.nl Ook het Groothertogdom Luxemburg gaat mee in de huidige trend om meer donateurs en filantropen aan te spreken en hen zichtbaarder te maken. In 2012 organiseerde de Banque de

n Zweden duikt er sinds enkele jaren een ‘nieuwe lichting’ op van jonge, onge-

Luxembourg in samenwerking met het Œuvre

dwongen filantropen. Ze brengen de traditionele spelers in de war, maar lokken

Nationale de Secours Grande-Duchesse Charlotte

tegelijk ook nieuwe geïnteresseerden. ‘Daarom hebben we beslist om in 2012

en de Fondation de Luxembourg het colloquium

ons eerste Symposium van de Filantropie in Stockholm te organiseren’, ver-

‘Filantropie, werkt!’. Burgers werden er op weg

telt Pontus Braunerhjelm, hoogleraar Economie en directeur van het Forum voor

geholpen om zich nog makkelijker te engageren.

Ondernemerschap. ‘We wilden de verschillende gezichten en voordelen van de moder-

Gezien het succes van het initiatief wordt er al

ne filantropie laten zien, net als de mogelijkheden op fiscaal vlak.’

gedacht aan een nieuwe editie in 2015. 

Het evenement wekte heel wat interesse en kon rekenen op de nodige media-aan-

www.philanthropie.lu

dacht. In mei 2014 is er al een tweede editie gepland, die meer zal focussen op de ver­ schillende mogelijke actieterreinen van filantropie. ‘Naast onderzoek en opvoeding kan

In Italië organiseerde de Fondazione Lang Italia een eerste Philanthropy Day in

je je ook inzetten voor zaken waar vroeger alleen de overheid zich in mengde, zoals

Milaan in oktober 2013. Alle actoren van de sector kwamen er bijeen rond het thema

cultuur, armoedebestrijding of milieuproblemen. Tegenwoordig is dat trouwens fiscaal

van de ‘strategische filantropie’. De volgende editie vindt plaats in oktober 2014 en

interessant en daarover moet je mensen informeren’, besluit Pontus Braunerhjelm.

zal zich meer op donateurs richten.

www.filantropi.eu

www.fondazionelangitalia.it/index.php/it

17

GETUIGENIS

SIHAME EL KAOUAKIBI, OPRICHTSTER VAN DE DANSGROEP LET’S GO URBAN

SOCIAAL GEËNGAGEERD VAN JONGS AF AAN

‘WIJ SPREKEN NIET OVER DIVERSITEIT. WE ZIJN HET.’ Noem Let’s Go Urban geen dansschool. Het project houdt veel meer in dan dat. Via dans, sport, muziek en andere activiteiten bereikt LGU wekelijks zo’n 2300 kinderen en jongeren. Ze vinden er plezier en beweging. Maar voor Sihame El Kaouakibi is dat slechts het beginpunt. Nog belangrijker is dat zij netwerken opbouwen, kansen

‘Maatschappelijk engagement is me met de paplepel ingegeven. Ik kom uit een Marokkaans gezin uit Boom met 7 kinderen. Mijn moeder wierp zich altijd op als woordvoerster tussen bijvoorbeeld nieuwkomers en scholen. Toen ik 2,5 was, sloot ik me aan bij de turnkring – mijn eerste passie – en ik heb me daar ook altijd geëngageerd opgesteld: ik ben er beginnen lesgeven en ging uiteindelijk in het bestuur. In het middelbaar onderwijs was ik voorzitter van de leerlingenraad, in het hoger onderwijs fungeerde ik als spreekbuis voor de studenten. Sociaal engagement is een drang om dingen te veranderen. Het leert je om niet altijd alleen aan jezelf te denken. Vanaf het moment dat je het zelf goed hebt, vind ik dat je moet bijdragen. In het woord samenleving staat niet voor niets het woord samen.’ www.letsgourban.be

krijgen en grijpen, opgroeien tot verantwoordelijke burgers. ‘Wij spreken niet over diversiteit. We zijn het’, legt Sihame El Kaouakibi uit. Dit is haar visie op sociaal engagement.

het individu willen we samen aan iets bouwen. Dat kan een productie zijn. Maar het voornaamste is doorstro-

‘Ik ben moeder Teresa niet’ – Sihame El Kaouakibi –

ming. We merken bijvoorbeeld iemand ‘Vijf jaar geleden studeerde ik af aan

om ambitieus te zijn. En dus richtte ik

op die het moeilijk heeft, die gestopt

de lerarenopleiding in Antwerpen. Ik

Let’s Go Urban op: zo kon ik mijn eigen

is met school, de weg kwijt is of moet

had als 21-jarige niet het gevoel dat ik

ambities waarmaken én andere jonge

rondkomen van een leefloon en daar

willen, maar constant geconfronteerd

gestimuleerd werd om het beter

mensen helpen om diezelfde weg op

niet in slaagt. Dan wil LGU in die

worden met negatieve beeldvorming,

of anders te doen,

te gaan. Onze grootsteden staan voor

jongere investeren om wel dat diploma

haken uiteindelijk af. Een kansarme

om te on-

grote uitdagingen: verjonging, verar-

te halen of op een andere manier

kan kansrijk worden als je maar in

derne-

ming, toenemende diversiteit… Bij het

toch weer op het juiste pad terecht te

hem of haar gelooft én als alle actoren

komen. Meedoen aan een productie

(onderwijs, welzijnssector, media,

van LGU kan veel doen (de jongeren

politiek, ondernemerswereld, culturele

tekenen een contract waarin ze hun

en jeugdsector…) daarin verantwoor-

engagement uitdrukken, red.), maar

delijkheid nemen. Ik zeg niet dat ze dat

we hebben ook al mensen geholpen

niet doen, maar ze doen het vandaag

om een onderneming op te starten, in

nog precies zoals 10 jaar geleden,

commercials mee te doen enzovoort.

terwijl de realiteit er nu anders uitziet.

Bij LGU draait alles om burgerschap,

Kijk naar ons integratiebeleid: dat

‘Dans is mijn passie,

verantwoordelijkheid en mensen naar

draait nog altijd rond mensen van an-

dus koos ik dat als mijn

waarde schatten.’

dere afkomst. Met alle respect, maar ie-

men,

beleid en het middenveld zag ik te weinig langetermijnvisie om zulke problemen aan te pakken. En dus dacht ik: ik doe het gewoon zelf!’

MENSEN NAAR WAARDE SCHATTEN

deréén moet zich integreren, iedereen

© Lets Go Urban

vertrekpunt. Ik dans van toen ik 6 was, maar ik

SOCIAAL NETWERK

moet zich aanpassen. We moeten er

vond in geen enkele dans-

‘LGU denkt niet in termen van doel-

allemaal mee leren leven dat de maat-

school de stijl die bij me

groepen. We willen alle soorten jonge-

schappij evolueert, maar we moeten er

ren in huis hebben en voor iedereen

ook allemaal toe bijdragen.’

paste. Uiteindelijk vond ik aansluiting bij wat ze

even ambitieus zijn. Een sociaal net-

hiphop of streetdance

werk is immens belangrijk: het helpt

‘TONEN WAT WE WAARD ZIJN’

noemden. Bij Let’s Go

je in je studie, je job, je sociaal leven,

‘Let’s Go Urban is een deel van mijn

Urban zien we het

op elk vlak. Door niet te praten over

leven, sociaal engagement zit me in

breder en spreken we

diversiteit, maar divers te zijn bouwen

de genen. Maar ik ben moeder Teresa

van Urban Culture.

we continu aan zo’n netwerk, en dus

niet. Ik voel me in de eerste plaats een

aan sociaal kapitaal.’

vrouwelijke onderneemster met heel

Dat koepelbegrip omvat uiteindelijk

veel goesting om iets te bereiken. Ik heb

VECHTEN TEGEN NEGATIEF BEELD

moeten knokken om te geraken waar

ling. Bij LGU word

‘Je hoort wel eens dat jongeren te

ik vandaag sta en jij zal dat ook moe-

je gerespecteerd

weinig geëngageerd zijn. Dat klopt

ten doen. In die zin vind ik persoon-

voor de persoon

niet. Bij Let’s Go Urban merk je dat ze

lijke inzet nog altijd belangrijker dan

die je bent en

elkaar helpen. En zo hoort het: je hebt

kansen krijgen van buitenaf. Je hebt

de talenten

elkaar nodig om vooruit te geraken. En

beide nodig, maar als je er zelf niet

je merkt dat ze heel erg willen, maar

voor vecht, zal het niet lukken. Ik heb

onze hele bedoe-

die je hebt. Vanuit

dat ze de perceptie tegen hebben. Je moet de jonge generatie juist stimuleren, de lat

18

hier onderwijs genoten en heb keihard gewerkt om mijn ambities waar te maken. Nu wil ik achterom kijken en jongeren drempels helpen slopen. Niet

hoog leggen, ze de

iedereen slaagt erin om dit in zijn een-

kans geven om

tje te doen. Ik ben bovendien een jonge

iets te doen en

vrouw van Marokkaanse afkomst en ik

de regie in eigen

wil ook die groep expliciet aanspreken:

handen te nemen.

Waar wachten we op? Het is aan ons, wij

In mijn boek,

moeten nu het voorbeeld geven, tonen wat

#Believe, pleit ik

we waard zijn, onze ouders en de maat-

daar heel hard

schappij waarin we leven trots maken. De

voor. Jongeren die

tijd is nu.’

GETUIGENIS

KOMEN FILANTROPEN VAN MARS OF VAN VENUS? Paul Dewandre is erg geboeid door menselijke relaties. Maar hoe kijkt hij naar filantropen? Tussen twee voorstellingen door van zijn nieuwe show ‘Mannen komen van Mars en vrouwen van Venus 2, het avontuur gaat verder’, gunt hij ons een blik in zijn gedachten.

‘Wat me meteen opvalt, is dat er maar

troop zijn, maar het mag geen doel

enkele letters verschillend zijn tussen

op zich worden, want dan loop je het

filantroop en misantroop. Maar die

risico om aan efficiëntie in te boeten.’ 

paar letters maken een groot verschil. Vaak zijn het dan ook de details die

‘Een filantroop moet vooral een dyna-

alles veranderen, zoals bij een koppel.

miek, een persoonlijkheid, een visie

Mannen en vrouwen gebruiken vaak

kunnen uitdragen. Het gaat niet alleen

gelijkaardige woorden, maar met een

om geld geven. Idealiter zou i­ edere

totaal andere betekenis.’ 

handeling eigenlijk filantropisch moeten zijn. Elk bedrijf dat d ­ iensten levert, dat het leven van mensen makkelijker maakt en dat goederen produceert

‘Een filantroop moet vooral een dynamiek, een persoonlijkheid, een visie kunnen uitdragen.’ – Paul Dewandre –

die nuttig zijn voor anderen, zoals meestal het geval is, is filantropisch. Onze soms moei­zame relatie met geld doet ons geloven dat alles zonder winstoogmerk betrouwbaar is en alles met winstoogmerk slecht. Wanneer we een brood kopen bij de bakker en ervoor betalen, dan bedanken we hem eigenlijk voor de tijd, de kennis en de liefde die hij in dat brood gestoken heeft. De finan­ciële wereld heeft het en er zijn zeker mensen met slechte

bezieling, door emotie… Die emotie

bedoelingen die geld als een doel zien

is zeker niet dezelfde voor iedereen.

en niet als een gevolg, maar een filan-

Niet wat je doet primeert, maar de

troop heeft een genuanceerde visie op

betekenis die je eraan geeft. Filantroop

geld en plaatst de mens centraal bij

zijn uit altruïsme of uit liefde voor de

wat hij doet.’ 

© Magali Bragard.

imago van geld misschien aangetast, ‘Een filantroop laat zich leiden door

ander is iets heel anders dan filantroop zijn om te kunnen zeggen dat je het bent. En de handelingen die uit die ‘Een filantroop is een humanist. Dat is

betekenis voortkomen hebben volgens mij niet dezelfde waarde en zeker niet dezelfde impact op de ander.’  ‘Ik zie je al komen, met je reuzenslagroomtaart… Straks ga je me vragen of filantropen eerder van Mars of van Venus komen. Een filantroop houdt eerst en vooral rekening met de mens. Hij zet zich in voor anderen en in die zin komt hij eerder van Venus. Maar hij laat ook graag iets achter, hij probeert een doel te bereiken. Het doet hem plezier om te weten dat wat hij doet een positieve invloed heeft op anderen. Op dat vlak komt hij dan eerder van Mars.’  ‘Je hoort vaak dat een filantroop iemand is die in zekere zin in de schijnwerpers wil blijven. Dat moet zijn Mars-kantje zijn. Hij heeft een

DE WERELD VERANDEREN, KOPPEL PER KOPPEL

wat hem definieert. Hij wekt bewon-

Paul Dewandre is bedrijfsleider, spreker en auteur over economische en sociale vraagstukken. Tegelijk bestudeert hij geboeid de verschillen tussen mannen en vrouwen, een thema dat hij meer en meer opneemt in zijn conferenties en opleidingen. Echt bekend werd hij door het fenomenale succes van zijn komische en pedagogische theaterbewerking van John Grays bestseller ‘Mannen komen van Mars, vrouwen van Venus’. Ondertussen staan er bijna 1400 voorstellingen op de teller, goed voor meer dan een miljoen toeschouwers. Zijn dvd’s worden verkocht in alle Franstalige landen. Ze worden zelfs gebruikt door sommige therapeuten en door pastoors die jonge koppels moeten voorbereiden op het huwelijk.

dat hij filantroop is om goed te doen

‘Een van mijn diepste overtuigingen is dat vrede in de wereld begint bij vrede in het gezin’, vertelt Paul Dewandre. ‘Deze voorstelling kwam er niet omdat ik plots de drang voelde om op een podium te staan, maar omdat ik informatie wou delen die ik nuttig vind voor een betere verstandhouding binnen een koppel. Ik dacht dat lachen en humor een goede manier konden zijn om die boodschap door te geven. Mijn visie is dat de wereld kan veranderen, koppel per koppel. Wat meer vrede in de wereld begint volgens mij met wat meer vrede thuis. Ik hoop dus een filantropische daad te stellen met deze voorstelling, ook al verdedig ik geen bepaald maatschappelijk model. Mijn enige ambitie is dat de mensen achteraf elkaar een beetje beter begrijpen en dat ze met elkaar praten over wat hen geraakt heeft of niet.’ 

de aangename gevolgen van het filan-

en niet alleen om zich in de schijnwerpers te plaatsen of om zich te bevrijden van schuldgevoelens over andere, minder mooie zaakjes. Maar we hebben allemaal een meervoudige persoonlijkheid, het is gewoon een kwestie van doseren. Hebben filantropen een gave? Kunnen zij hun tijdgenoten veranderen en de samenleving beïnvloeden? Ieder van ons heeft het vermogen om de samenleving te beïnvloeden en ieder doet dat op zijn manier. Alles hangt af van iemands visie.’  ‘Er zijn altijd filantropen geweest. De Oude Grieken gaven hen een naam, maar ook bij de holbewoners waren er ongetwijfeld al zulke mannen en

doel nodig. Hij krijgt ook graag erkenning voor wat hij doet. Dat is een van

dering op wanneer mensen begrijpen

www.mars-venus.fr

vrouwen. En filantropen komen zeker zowel van Mars als van Venus.’ 

19

HET TRAJECT VAN DE FILANTROOP

VAN DROOM NAAR DAAD

ze vaak filantropen op weg die eraan

FILANTROPIEADVISEURS

denken om zich te engageren tijdens

Filantropieadviseurs beschikken over

hun leven of bij hun successieplan-

specifieke vaardigheden om filantro-

ning. Om een stichting op te richten is

pen bij te staan tijdens het hele pro-

De Beslissing is genomen: u wil (tijd en) geld investeren om de

het trouwens verplicht om een beroep

ces. Ze proberen hun schenking een

wereld een beetje te verbeteren. Maar hoe dat idee omzetten in

te doen op een notaris. Zijn rol bestaat

maximale impact te geven, door hen

er dan in om samen met de stichter de

te helpen de beste manier te vinden

statuten uit te werken om de wer-

om te werken aan de problematiek

king van de stichting te bestendigen.

die hen na aan het hart ligt.

een project, en dat project in concrete actie?

E

Aangezien de wetgeving erg soepel is,

nkele succesfactoren helpen de

schatten en die bij te sturen, zijn daar

helpt de notaris de stichter vaak bij het

Filantropie bestaat in tal van vormen.

filantroop om de actie die hem

enkele van.

afwegen van de mogelijkheden.

Een tussenpersoon moet zich dan

De kandidaat-filantroop kan zich

BANKIERS

een ongelooflijke verscheidenheid

zijn keuzes te verzekeren: luisteren

alleen engageren of zich laten helpen.

Privébankiers en vermogensbeheerders

aan familie- en vermogenssituaties,

naar de actoren op het terrein om meer

Notarissen, privébankiers, vermogens-

spelen eveneens een belangrijke rol bij

net als aan een enorm scala aan

inzicht te krijgen in de grootste uit-

adviseurs, family officers, advocaten

het ondersteunen van de filantroop. Ze

projecten en verwachtingen. Nadien

dagingen en mogelijkheden, concrete

en filantropieadviseurs kunnen hem

zijn sterk in analyses en in het beheren

komt het erop aan in elke situatie

doelstellingen vastleggen, samenwer-

begeleiden bij dat traject.

van doelstellingen en ze kennen de

een maximale impact te behalen.

ook eerst en vooral aanpassen aan

na aan het hart ligt te structureren en om de coherentie van

kingsverbanden opzetten, de fiscale

verwachtingen van hun klanten door

en legale aspecten beheersen, leren

NOTARISSEN

en door. Ze helpen hen dan ook steeds

uit successen en mislukkingen om

Notarissen spelen een essentiële rol

vaker om hun vrijgevigheid strategisch

de impact van zijn engagement in te

bij filantropie. Met hun advies zetten

in te zetten.

HET TRAJECT VAN DE FILANTROOP: DE ROL VAN DE FILANTROPIEADVISEUR VERDUIDELIJKEN • De wensen van de filantroop (m/v) bepalen De filantroop laten nadenken over een reeks elementen die hem helpen kiezen welke zaak hij wil helpen en op welke manier. Wat beweegt hem? Wat zijn de problemen/onrechtvaardigheden die hem na aan het hart liggen? Welke groepen van mensen wil hij helpen? In welk deel van de wereld? Op welke manier wil hij verandering in de hand werken? Hoe wil hij het verschil maken? In welke mate wenst hij hierbij te worden betrokken, niet alleen financieel, maar ook qua tijdsbesteding? • De uitdagingen analyseren en de actoren op het terrein bepalen De maatschappelijke problemen kunnen analyseren, net als de mogelijke drijfveren om in actie te komen. De capaciteit, het potentieel en de nood aan financiering van de actoren op het terrein beoordelen.

ORGANISEREN • De besluitvormende organen en het management opzetten De filantroop helpen om een raad van bestuur samen te stellen, eventueel om een team te vinden en de gewenste profielen op te stellen.

PLANNEN

1

VERDUIDELIJKEN

2

PLANNEN

3

• De strategische lijnen uittekenen De filantropieadviseurs kunnen ondersteuning bieden op tal van vlakken: bij het opstarten van de activiteiten, op cruciale momenten voor strategische beslissingen en keuzes of bij de wens om op regelmatige basis de strategische doelstellingen te herzien.

4

• Financieel beheer Het financieel beheer (organen die verantwoordelijk zijn voor het investeringsbeleid en de goedkeuring van de rekeningen) en de investeringsstrategie (her)bekijken en helpen bij het opstellen, het voorstellen en het herzien van de budgetten.

20

BEHEREN

5

EVALUEREN

• De (wettelijke) structuur bepalen Als de filantroop beslist om een stichting van openbaar nut op te richten, moet aan een aantal formaliteiten worden voldaan. De filantropieadviseurs en notarissen kunnen de bankiers en hun klanten bijstaan in de verschillende fases van de oprichting.

BEHEREN

ORGANISEREN

Bepaalde aspecten van de organisatie en het beheer verzorgen: organiseren van vergaderingen van de raad van bestuur (uitnodiging, ter beschikking stellen van een zaal, verslag…), ondersteuning bieden bij het samenstellen van informatie voor de raad van bestuur, controle uitvoeren op een goed financieel beheer.

• De beste optie zoeken In functie van de financiële capaciteiten van de filantroop, zijn vermogenssituatie en een hele reeks andere parameters wordt de haalbaarheid van een aantal opties beoordeeld. Vervolgens wordt de meest efficiënte en meest voordelige formule voorgesteld: steun aan een organisatie, het oprichten van een privé­ stichting of een stichting van openbaar nut, of van een fonds dat beheerd kan worden door de Koning Boudewijnstichting,…

• Projectbeheer Wenst de filantroop ondersteuning bij de uitreiking van een prijs, de toekenning van beurzen aan projecten of strategische ondersteuning voor organisaties, in België of in het buitenland? De filantropieadviseurs kunnen het beheer van de projecten volledig of gedeeltelijk op zich nemen: lanceringscampagne, samenstellen van een onafhankelijke jury, een selectieprocedure, opstellen en opvolgen van overeenkomsten en feedback krijgen over de projecten. • Budgettair beheer Adviseurs kunnen filantropen die dat willen, helpen bij het opstellen van de jaarbudgetten, het controleren van de informatie die doorgegeven wordt aan de besluitvormende organen en het voorstellen van interessante financiële informatie aan de buitenwereld.

EVALUEREN • Evaluatie van projecten en evaluatie van impact Projecten en verenigingen evalueren, de impact van programma’s evalueren, eventuele bijsturing voorstellen… • Evaluatie van het financieel beheer De financiële strategieën en het financieel beheer evalueren in functie van de gemaakte keuzes (vooral op het vlak van maatschappelijk verantwoord investeren).