Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties. Uitreiking zondag 11 september Stadsschouwburg Amsterdam

Juryrapport 2011 ---------------------VSCD Toneelprijzen ---------------------VSCD Mimeprijs ---------------------VSCD Jeugdtheaterprijzen ---------------------AVRO Toneel Publieksprijs ---------------------VSCD Oeuvreprijs ---------------------Uitreiking zondag 11 september Stadsschouwburg Amsterdam

Galarlands e d e N r e t a The van het

Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties

Colofon

Bureau Promotie Podiumkunsten Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties Funenpark 1 1018 AK Amsterdam tel. 020 578 9200 www.promotiepodiumkunsten.nl

Een feestelijke avond met een feestelijk karakter; dat is het Gala van het Nederlands Theater. Tijdens deze avond worden de ‘Oscars’ binnen de Nederlandse theaterwereld uitgereikt. Ten overstaan van een publiek van acteurs, regisseurs, producenten, theaterdirecteuren en landelijke media, worden de winnaars van de VSCD Toneelprijzen, de VSCD Mimeprijs, de VSCD Jeugdtheaterprijzen en de AVRO Toneel Publieksprijs bekend gemaakt. Dit jaar is tijdens de opening van het Nederlands Theater Festival, donderdag 1 september jl., de VSCD Oeuvreprijs uitgereikt.

VSCD Oeuvreprijs

juryteksten VSCD Toneeljury, VSCD Mimejury, VSCD Jeugdtheaterjury, VSCD bestuur tekst AVRO Toneel Publieksprijs Bureau Promotie Podiumkunsten

Prosceniumprijs

eindredactie en productie Bureau Promotie Podiumkunsten fotografie Andy Doornhein, Anna van Kooij, Ben van Duin, Bert Nienhuis, Carine Voshaar, Deen van Meer, Dimitri van Zeebroeck, Fredrik Arff, Ilja Lammers, Jacq van Eeden, Jan Versweyveld, Jochem Jurgens, Joris van Bennekom, Kurt van der Elst, Leo van Velzen, Matthijs Mentink, Phile Deprez, Piek, Reyer Boxem, Rob Rietveld, Roy Beusker, Sanne Peper en Stephan van Hesteren.

WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

Voor de meest indrukwekkende vrouwelijke dragende rol. Ook de Theo d’Or werd voor het eerst uitgereikt in 1955. De Theo d’Or is genoemd naar Louis’ zuster Theo Mann-Bouwmeester.

Arlecchino Voor de meest indrukwekkende mannelijke bijdragende rol. Vernoemd naar de verbaal en atletisch virtuoze knecht uit de Commedia dell’Arte. De Arlecchino werd voor het eerst uitgereikt in 1963.

Colombina Voor de meest indrukwekkende vrouwelijke bijdragende rol. Ook de Colombina is vernoemd naar een Commedia dell’Arte personage; het snaakse dienstertje. De Colombina is voor het eerst uitgereikt in 1963.

VSCD Mimeprijs Voor de persoon of instelling die een grote bijdrage aan de podiumkunsten heeft geleverd. De prijswinnaar heeft gedurende zijn carrière of tijd dat de organisatie werkzaam is een ontwikkeling doorgemaakt die gezichtsbepalend is geworden voor de podiumkunsten. Ook na het beëindigen van de loopbaan of werkzaamheden moet de invloed ervan herkenbaar zijn.

ontwerp WAT ontwerpers, Utrecht

Theo d’Or

Voor de persoon, instantie of groep, die een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan het toneelklimaat door programmering en/of productie of een deelaspect daarvan. De prijs werd voor het eerst uitgereikt in 1981. De Prosceniumprijs kent geen nominaties.

Louis d’Or Voor de meest indrukwekkende mannelijke dragende rol. De Louis d’Or werd voor het eerst uitgereikt in 1955 en dankt zijn naam aan Louis Bouwmeester (1845-1925).

Voor de persoon of groep die de belangrijkste bijdrage heeft geleverd aan mime in het betreffende seizoen, op het gebied van uitvoering, regie, choreografie etcetera. De prijs is voor het eerst uitgereikt in 1986.

Gouden Krekels De Gouden Krekels, de VSCD Jeugdtheaterprijzen, worden toegekend in twee categorieën: de Krekel voor de meest indrukwekkende productie en de Krekel voor de meest indrukwekkende podiumprestatie. De Krekels werden voor het eerst uitgereikt in 2005.

AVRO Toneel Publieksprijs De AVRO Toneel Publieksprijs is dé prijs waarbij het publiek bepaalt wie de winnaar is. De winnaar ontvangt een geldprijs en een promotiepakket. De Toneel Publieksprijs wordt dit jaar voor de tiende keer uitgereikt.

Inhoudsopgave --------------------------------------4 Juryrapport VSCD Toneelprijzen --------------------------------------15 Juryrapport VSCD Mimeprijs --------------------------------------19 Juryrapport Gouden Krekels --------------------------------------28 AVRO Toneel Publieksprijs --------------------------------------32 Juryrapport VSCD Oeuvreprijs ---------------------------------------

DE PODIUM CADEAUKAART… binnenkort vernieuwd!

Vanaf 1 september is de Theaterencyclopedie.nl online, een initiatief van Theater Instituut Nederland. Een website waar publiek, theaters en gezelschappen kunnen meeschrijven, corrigeren en aanvullen. De theaterencyclopedie omvat onder meer de complete database van het TIN van alle in Nederland gespeelde voorstellingen sinds 1900. Ook zijn er honderden biografieën en beschrijvingen te vinden. Deze worden geïllustreerd met een selectie van unieke beelden, audio- en videofragmenten uit de museale collectie van het TIN. Daarnaast biedt de theaterencyclopedie een tijdlijn met hoogtepunten uit de theatergeschiedenis en een jukebox met historische theaterliedjes, interviews en registraties. Ben je een professioneel theatermaker of podium? Check dan je pagina in de Theaterencyclopedie en vul 'm aan met actuele informatie en een foto.


De Jury De VSCD Toneeljury en de jury van het Nederlands Theater Festival jureren sinds dit seizoen in gezamenlijkheid onder de noemer ‘de Nederlandse Toneeljury’. De Nederlandse Toneeljury 2011 bestaat uit Clairy Polak (voorzitter), Andreas Fleischmann (vice-voorzitter), Marijn Lems, Marcel ’t Sas, Gieske Bienert, Chiel Kattenbelt, Lucia van Heteren, Wil Hildebrand, Inge Imelman en Hein Janssen.

4 WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

Prosceniumprijs Voor de persoon, instantie of groep die een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan het toneelklimaat door programmering en/of productie of een deelaspect daarvan.

Al ruim veertig jaar wordt het toneel in Nederland en Vlaanderen op een intrigerende manier beïnvloed door een toneelmaker in hart en nieren, die zowel met als zonder subsidie theater maakt voor een specifiek publiek. Het gaat om een van de oprichters van Het Werkteater, van Onafhankelijk Toneel en van Maatschappij Discordia: Jan Joris Lamers. Al die jaren heeft Lamers zich gemanifesteerd als een zeer eigenzinnig theatermaker die grote waarde hecht aan de traditie van de toneelspeelkunst als een kunst van de zelfstandig handelende en denkende toneelspeler. De toneelspeler verhoudt zich tot de te spelen tekst als een onderzoeker tot zijn onderzoeksobject. De toneelspeler verhult niet dat hij een levend mens is die zich op het toneel presenteert aan zijn medespelers en het publiek. Hij is zich te allen tijde bewust van de situatie waarin hij zich bevindt en gebruikt de elementen daarvan om gestalte te geven aan het personage dat hij speelt. Hij is niet afhankelijk van wat een regisseur van tevoren voor hem heeft vastgesteld, maar maakt voortdurend zijn eigen keuzes. Deze benadering wordt wel aangeduid als het zogenaamde transparante acteren. Deze manier van theater maken heeft zowel in Vlaanderen als in Nederland school gemaakt, getuige de diverse gezelschappen die in de lijn van Lamers optreden, zoals bijvoorbeeld Toneelgroep Dood Paard, ’t Barre Land, Stan, De Rovers, Skagen, Compagnie de Koe en vele anderen. Vele leden van deze groepen hebben zich

Collectie Theater Instituut Nederland


Prosceniumprijs als het ware bijgeschoold door nauw met Jan Joris Lamers en zijn

naar zich toe, om zich al spelend de lessen van Nederlands

vaste teamgenoten samen te werken. Dat gebeurt in diverse vor-

belangrijkste theaterpedagoog van de laatste veertig jaar eigen te

men van coproductie en onder zo uiteenlopende namen als

maken. Het is vooral dit theaterpedagogisch aspect van zijn werk

Nederlandsch Belgische Repertoirevereeniging de Veere, Dertien

dat de jury van de VSCD Toneelprijzen van onmetelijk belang voor

Rijen, Grote Verzameling, De Republiek, etc. Daarnaast valt op dat

de ontwikkeling van het Nederlandse toneel beschouwt en daarom

de voorstellingen van Maatschappij Discordia de laatste twintig jaar

heeft zij besloten de Prosceniumprijs 2011 toe te kennen aan

een trefpunt voor allerlei acteurs, regisseurs en andere theatermen-

Jan Joris Lamers!

sen genoemd kunnen worden. Het lijkt erop dat Jan Joris Lamers, vergezeld van de onafhankelijke partners Annet van Kouwenhoven en Matthias de Koning, als een maatstaf functioneert aan de hand waarvan menig theatermaker in Nederland en Vlaanderen zijn eigen functioneren tracht te ijken. De voorstellingen van Jan Joris Lamers spelen doorgaans niet in de grote schouwburgen en trekken geen groot publiek. Het gaat dan ook niet in de eerste plaats om entertainment, maar om culturele verdieping. Toch bleek ook het afgelopen seizoen dat sommige voorstellingen zoveel weerklank vonden dat de grootste zaal van Frascati telkens volliep. Een behoorlijk aantal fijnbesnaarde toneelliefhebbers vindt in Lamers’ theaterlaboratorium blijkbaar zeer veel van zijn gading. En daaronder verrassend veel jeugdigen. Moeiteloos weet bovendien ook de jongste generatie theatermakers aansluiting te vinden bij de werkwijze van Lamers. Verzameld in het kleine Frascati 3 trekken verrassend veel jonge gezichten (naast bekende oudere) in de voorstelling Irrt Wirrt de aandacht


Arlecchino Voor de meest indrukwekkende mannelijke bijdragende rol. Genomineerd zijn:

Rick Paul van Mulligen in mightysociety8 van Joeri Vos door mightysociety Rick Paul van Mulligen geeft in deze productie door krachtig, doortastend en ontroerend spel gelaagdheid aan het clichébeeld van de ‘musicalnicht’. In de mallemolen om hem heen geeft hij zijn tekst een grote zeggingskracht, waarmee hij het publiek tot nadenken stemt. In zijn spel is hij soms geëxalteerd, maar nooit een type, en door alles heen is hij vooral oprecht. In een sterk gespeelde monoloog verdedigt hij zijn liefde voor het theater zoals hij het beleeft, en maakt daarin een state-

Joris Smit

ment over lage en hoge cultuur. Hij speelt met de clichés die de

door het Noord Nederlands Toneel

in Alice in Wonderland van Ko van den Bosch

buitenwereld heeft over de wereld van musical en entertainment,

Joris Smit speelt in deze voorstelling een groot aantal rollen die

en doet dat deels serieus, maar deels ook met een knipoog. In zijn

stuk voor stuk de aandacht opeisen. Tussen al die personages

rol probeert hij steeds het publiek te verleiden en voor zijn opvat-

schakelt hij moeiteloos heen en weer, waarbij hij - klimmend en

ting te winnen, op een effectieve en soms ook schaamteloze wijze.

klauterend over het podium - excelleert in een combinatie van fysiek spel en een heldere tekstbehandeling. Dat alles culmineert in een prachtige finale monoloog, die door zijn energieke spel het hoogtepunt van de voorstelling wordt. In die monoloog houdt hij 7


Arlecchino een pleidooi voor de noodzaak van de fantasie en een fel pleidooi tegen de tijdgeest waarin populisme, angst en gemakzucht regeren. Door de felheid en passie waarmee hij deze scène opbouwt, zet hij zijn publiek aan het denken, zonder belerend te zijn. Een knappe prestatie.

Peter Bolhuis in Augustus: Oklahoma van Tracy Letts door De Utrechtse Spelen Met klein en genuanceerd spel sorteert Peter Bolhuis bijzonder veel effect. De eigen, persoonlijke tragiek van zijn personage staat tenslotte voor de algehele tragiek die voor alle karakters in deze voorstelling geldt. Bolhuis heeft in zijn rol een paar fraaie spelmomenten die grote indruk maken. Zoals in de dinerscène waarin hij aan tafel een gebed uitspreekt; hij speelt hierin met zijn rug naar het publiek, dat echter deelgenoot wordt van zijn onderdrukte emoties. Aandoenlijk, tussen hoop en vrees, praat hij de stilte vol. Ook in de omgang met zijn zoon is Bolhuis tussen alle andere personages en ontwikkelingen aandachttrekkend. Zijn onuitgesproken zorgen voor hem maakt hij zichtbaar door stil spel en kleine gebaren. In zijn bezorgde blik en getergde houding ligt een groot verdriet verborgen. Met verve speelt hij de man die in alles gedomineerd wordt door zijn omgeving en omstandigheden, de underdog die uiteindelijk de meest onbaatzuchtige blijkt te zijn.

De winnaar van de Arlecchino 2011 is Peter Bolhuis! 8


Colombina Voor de meest indrukwekkende vrouwelijke bijdragende rol. Genomineerd zijn:

Tjitske Reidinga

in Augustus: Oklahoma van

Tracy Letts door De Utrechtse Spelen Tjitske Reidinga is in dit stuk door het noodlot zwak gemaakt en accepteert de haar door dat lot toebedeelde rol. Zij laat haar keuze voor berusting uiterst subtiel blijken, en heeft vooral sterke momenten in het samenspel met de actrices die haar zussen spelen. Zij is het muurbloempje van de drie, altijd thuis gebleven, maar geeft gaandeweg de voorstelling haar personage steeds meer reliëf. Reidinga vormt samen met de moederrol de spil van het stuk, omdat deze twee zowel lotsverbonden zijn als ook contrapunten. Beiden lijken niet in staat uit de gevangenis van hun leven te ontsnappen, totdat blijkt dat zij toch het lef heeft dat alsnog te doen. Als ook die poging strandt, speelt Reindinga de desillusie geloofwaardig, ontroerend en zonder effectbejag uit. In haar rol legt ze zowel de opstandigheid als ook de berusting, en laat daarin alle nuances van hoop en wanhoop zien. minutieus is, iedere blik nauwkeurig. Gevaarlijk, gelaagd, sensueel op die wijze zorgt zij voor de ontknoping van het stuk. De regie

Tamar van den Dop in Emilia Galotti van Lessing door

heeft gekozen voor een esthetische vorm, zowel in de vormgeving

het Nationale Toneel

van ruimte als die van de acteurs en hun spel. Er is een afstande-

Tamar van den Dop is de belichaming van de sterk conceptuele

lijkheid tussen de tekst en de wijze waarop de acteurs deze uiten,

benadering van dit stuk en verdwijnt op fenomenale wijze in haar

formuleren. Soms vlak, soms met overdreven intonatie, soms

rol. Zij speelt met minieme middelen, maar met maximale uitdruk-

monotoon, soms hysterisch. Mede door het spel van Van den Dop

kingskracht dit vervreemdend personage en geeft het een eigen,

komen de implicaties en betekenis van de tekst vaak nog harder en

vrouwelijke dreiging mee. Bijna als een levend standbeeld maakt zij

vooral glashelder aan.

van haar rol een performance-kunstenares waarbij iedere beweging 9 WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

Colombina Lies Pauwels

in Freetown van Rob de Graaf door

Dood Paard Het is bijzonder knap hoe Lies Pauwels in Freetown op aardse, bijna wulpse wijze een vrouw speelt die haar geluk in Afrika probeert te vinden. Uiterlijk vol zelfvertrouwen, maar gedurende het verloop van het stuk steeds meer twijfelend, weet ze haar verlies als een fiere overwinning te presenteren. Zij onderstreept uiterst scherp en met een heldere tekstbehandeling de essentie van deze poëtische tekst van Rob de Graaf, en geeft daaraan een mooi soort alledaagsheid. Freetown is een voorstelling over hoe in het westen over Afrika gedacht wordt. Het stuk schetst het contrast tussen het artificiële van een vakantie-resort, en de wereld daarbuiten. Het personage dat Pauwels speelt doorloopt dat contrast. Ze is een wandelend cliché van een westerse vrouw die om specifieke redenen zo’n resort opzoekt. Ze leeft in een schijnwereld, en laat die tegen beter weten in schitteren. Aanvankelijk volkomen zelfverzekerd, maar door een dramatische gebeurtenis later ook twijfelend, laat Pauwels in haar rol allerlei gemoedsstemmingen de revue passeren.

De winnaar van de Colombina 2011 is Lies Pauwels!


Louis d’Or Voor de meest indrukwekkende mannelijke dragende rol. Genomineerd zijn:

Gijs Scholten van Aschat in Richard III van Shakespeare door Orkater en Stadsschouwburg Amsterdam Een in alle opzichten dwingende en swingende rol, waar het spelplezier vanaf spat en waar het publiek medeplichtig wordt gemaakt aan een blij stemmende gruwelijkheid. Op kunstige wijze wordt hier een schitterend verbond gesmeed tussen Shakespeare’s poëzie en Tom Waits’ muzikaliteit. Scholten van Aschat draagt de voorstelling in alle opzichten; zijn toneelspel is ritmisch als de muziek en fysiek brutaal; hij balanceert op de rand van kwaadaardige koning en

Huub Stapel in De Kus van Ger Thijs door Hummelinck

spannende rockster. De acteur hangt als het ware perfect in zijn rol

Stuurman Theaterbureau

en geeft intussen met zijn voorbeeldige tekstbehandeling alle aan-

Huub Stapel speelt in dit kamerstuk, waarin twee ontheemde zielen

dacht aan Shakespeare’s zwartgallige koningsdrama. Spel, tekst

elkaar op een onverwacht moment ontmoeten, op een geraffineer-

en muziek gaan, met deze acteur in het middelpunt, een evenwich-

de manier ook met zichzelf als acteur en entertainer. Het publiek

tig verbond aan. Hij is de performer die een koning speelt, de even

komt in beginsel naar deze voorstelling voor deze acteur, maar

verbaal begaafde als verdorven Richard, die gevangen zit in zijn

wordt geraakt door zijn onthutsende kwetsbaarheid. Stapel weet

taal, en waarbij de muziek als contrapunt dient. Scholten van

de lichtheid in zijn spel voortdurend vast te houden, waardoor hij

Aschat slaagt erin de toeschouwer het gevoel te geven dat je hem

het publiek en zijn tegenspeelster dwingt bij hem te blijven.

begrijpt, en daardoor geheel en al in zijn verhaal meegaat. De ver-

Interessant is de dubbele laag in zijn personage, waarin de artiest

leiding zit hem vooral in de wijze waarop hij speelt met zijn rol. In

oog in oog komt te staan met zijn eigen faalangst en tenslotte mis-

de muziek van Waits wordt op dezelfde manier de schoonheid van

lukking. Huub Stapel is van nature een acteur die de techniek van

het abjecte onderstreept. Als publiek luister je naar hem, en je

zijn vak beheerst. Maar hij speelt deze voorstelling ook met een

begrijpt hem.

bedrieglijk soort lichtheid, waardoor er meer te zien en te horen is dan alleen de techniek. Stapels personage speelt met bravoure en stoerheid, wil imponeren, en lijkt vooral van zichzelf vervuld te zijn. Hij verleidt en stoot af, tapt uit allerlei vaatjes om de twijfel en wanhoop waaraan uiteindelijk niet te ontkomen valt, te verbergen. 11


Louis d’Or In dit verbale duel schakelt de acteur tussen verschillende houdingen, van brutaal tot meelevend, in een mooie cadans van vertraging en versnelling. Een rolopvatting die zonder muziek toch ook heel muzikaal is. Als toeschouwer wordt je aandacht vooral getrokken door deze acteur die met zijn spel een dubbele kwetsbaarheid laat zien. Stapel toont, het kan bijna niet anders, hier ook de twijfel en wanhoop die hij als acteur zelf ervaart als hij het toneel op moet, hoe vanzelfsprekend hij zich daarop ook telkens weer manifesteert.

Jacob Derwig in Kinderen van de Zon van Maxim Gorki door Toneelgroep Amsterdam Jacob Derwig is superieur in zijn rol als gekwelde, maar optimistische professor die slachtoffer wordt van zijn eigen wereldvreemdheid. Hij

te verbergen, en kijk naar zijn onhandig gestuntel), maar speelt juist

probeert zich daaraan met verve, maar tevergeefs te ontworstelen.

prachtig tegen die karikatuur in. Hij is de verstrooide professor, die

Een rol waarin hij met een onovertroffen timing kwetsbaarheid aan

gevangen zit in zijn eigen rationalisme, zoals in de scène waarin een

schaamteloosheid paart. Virtuoos is hij in de monoloog die hij in deze

vrouw hem haar liefde verklaart en hij het niet ziet, verblind als hij is in

voorstelling uitspreekt over de triomf van het rationalisme, waarmee

zijn liefde voor de wetenschap. Derwig maakt het contrast zichtbaar

hij het publiek soms tegen wil en dank inpakt. Hierin verdedigt hij het

tussen de kleine man, met kleine gebaren en kleine experimenten, die

wetenschapsbeeld van die tijd, het vooruitgangsdenken via de ratio,

tegelijkertijd van het grote belang van de wetenschap overtuigd is. Hij

dat op het punt staat onderuit gehaald te worden; als toeschouwer

is een held op zijn eigen vierkante meter. Hij speelt zijn rol met een

ga je daar toch in mee en geloof je zijn woorden. Derwig ziet er in

bijna spontaan lijkende achteloosheid, die echter een grote mate van

deze rol bijna karikaturaal uit (zie de lok op zijn hoofd om de kaalheid

vakmanschap vereist.

De winnaar van de Louis d’Or 2011 is Jacob Derwig! 12 WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

Theo d’Or Voor de meest indrukwekkende vrouwelijke dragende rol. Genomineerd zijn:

Carine Crutzen in De Kus van Ger Thijs door Hummelinck Stuurman Theaterbureau Carine Crutzen weet in dit beklemmende kamerspel veel registers binnen haar personages te bespelen. Zij is onaardig, ongemakkelijk, onzeker en vol angst, en probeert dat alles te maskeren. In haar spel zit behalve kracht ook een vanzelfsprekende stilte, waarin tegen wil en dank een dramatisch gebrek aan zelfvertrouwen doorklinkt. Crutzen laat dat zien in een onnadrukkelijke en niet gekunstelde manier van spelen, waardoor je als toeschouwer in haar

Ria Eimers in Augustus: Oklahoma van Tracy Letts

personage gelooft: een vrouw uit een beter milieu met een mogelij-

door De Utrechtse Spelen

ke ziekte in haar lijf. Haar tegenspeler in deze toevallige ontmoeting

Ria Eimers is in deze magistrale rol vier uur lang temend en

pakt behoorlijk uit om haar te imponeren; zij blijft in dat acteer-

flemend, verleidend, schmierend, afstotend en bovenal overtuigend

geweld niet alleen overeind, maar behoudt een superieure kalmte,

heer en meester op het podium. Zij gebruikt schaamteloos en zon-

terwijl in haar binnenste een vulkaan op uitbarsten moet staan.

der enige gêne alle middelen die haar ten dienste staan, waarbij

Crutzen speelt ook met het verwachtingspatroon van de toeschou-

haar geloofwaardigheid zich steeds verder ontwikkelt. In dit familie-

wer: is deze vrouw echt ziek, of doet ze alsof om aandacht te

epos is zij de mater familias die de handelingen stuurt, bijstelt en

krijgen? Geeft ze zich uiteindelijk aan hem gewonnen? Gaat ze

naar haar hand zet. Daartoe bedient zij zich van een scala aan

overstag? Dat alles blijft lang onzeker, doordat Crutzen in haar

emoties. Als actrice is ze voortdurend aanwezig, ook als haar

personage een geheim laat sluimeren. Mooi is ook de opbouw van

personage niet deelneemt aan de handelingen. De moeder die

haar rol - van afkeer, via ontdooiing, naar interesse. In De Kus

ze speelt begint destructief, maar toch moet ze het publiek laten

speelt Carine Crutzen een vrouw die wordt overvallen door angst

geloven dat ze het uiteindelijk zal redden, terwijl ze gedoemd is ten

en zich een houding moet geven ten opzichte van zichzelf. Zij doet

onder te gaan. Uiteindelijk is het haar om slechts één ding te doen:

dat met een onnadrukkelijke en ontnuchterende standvastigheid,

duidelijk maken dat ze er nog is. Op een bepaalde manier is zij ook

waarmee ze tevens voor onverhoede tegenbewegingen zorgt.

uit op een magistrale afrekening, met als hoogtepunt de dinerscène: iedereen krijgt er van langs, als in een biljartspel – meedogenloos, maar toch volkomen geloofwaardig. Ria Eimers acteert een 13


Theo d’Or personage dat acteert dat ze een ontaarde moeder is, en is in dat alles volkomen geloofwaardig.

Elsie de Brauw in Gif van Lot Vekemans door NTGent Met minimale middelen weet Elsie de Brauw een diepe essentiële ontroering teweeg te brengen. Door haar schijnbaar moeiteloze tekstbehandeling, waaraan grote technische vaardigheden ten grondslag liggen, wordt zij de verpersoonlijking van het verdriet, zonder dat zij of de voorstelling ook maar een seconde larmoyant worden. De Brauw en haar tegenspeler voeren een ingehouden strijd om met de spoken uit het verleden in het reine te komen; hij is daarin de verstandige, zij de emotionele. Hun verwerkingsproces vanwege het verlies van een kind, gaat niet gelijk op. Uiteindelijk lijkt zij toch sterker, omdat zij degene is die zich kwetsbaar durft op te stellen. In een transparant opgebouwde rol maakt De Brauw de hopeloosheid van haar verdriet helder; zij wil almaar dapper en doortastend zijn, maar ligt met een enkel tikje weer op de grond. De veelheid aan emoties die haar personage kenmerkt, laat zij gedoseerd zien, waardoor het publiek gaandeweg in haar diep gekwetste ziel kan kijken. Tegelijk maakt ze daardoor ook de tragiek van haar tegenspeler zichtbaar, die nog dieper verborgen zit. Het drama scheert langs de valkuil van het sentimentele maar gaat daar niet overheen. Met de kracht van een Griekse tragédienne verliest De Brauw zich niet in het sentiment, ze vecht er juist tegen.

De winnaar van de Theo d’Or 2011 is Elsie de Brauw! 14


De Jury De VSCD Mimejury 2011 bestaat uit Anne Marie Kalkman (voorzitter), Roy Peters, Frank Noorland, Marijn de Langen en Irene Schaltegger. NB: Roy Peters, genomineerd met de voorstelling Germanisch depressief, is op geen enkele manier betrokken geweest bij de beslissing deze te nomineren. Bij het bepalen van de winnaar heeft Roy Peters zich eveneens van stemming onthouden.


VSCD Mimeprijs Genomineerd zijn:

Kenneth Homstad

met Come With Us

toneelspeler Lotte Dunselman. In

In de voorstelling Come With Us van Kenneth Homstad maken we

Zotte Zorgen leren we een vrouw

kennis met een gezin dat op het punt staat er een collectief einde

kennen die alles ter discussie stelt:

aan te maken. Dit stemmige onderwerp is, ondanks het deprime-

de ruimte waar zij is, de avond die

rende uitgangspunt, prachtig gedetailleerd vormgegeven.

het publiek met haar deelt, de

Beklemmend en letterlijk adembenemend is de grauw vormgege-

krachten die ons bestaan

ven ruimte waarin de personages zich bewegen. Homstad is een

beheersen. Met een perfect

regisseur met een groot oog voor ieder detail, een eigen humor en

gespeelde argeloosheid formuleert

een zich steeds verder ontwikkelende dwingende stijl. Hij creëert

deze vrouw haar existentiële

een wereld waarin ieder element veelzeggend en pijnlijk is, iedere

vragen en haalt ze de zekerheden

blik en iedere (ingehouden) adem. Het komt niet vaak voor dat een

die wij als publiek denken te hebben over een avond in het theater

stuk over een collectieve zelfmoordwens toch grappig is. Maar

onderuit. Ringoet laat haar speler de ruimte verkennen. Een

Kenneth Homstad brengt dit waagstuk tot een goed einde. De

houding die zover gaat dat ergens in de voorstelling de deur die de

voorstelling verontrust en vermaakt, is mild en toch ongemakkelijk.

theaterzaal scheidt van de straat wordt geopend: in de meest letterlijke zin dringt de echte wereld door in die van de kunst. Ook in andere opzichten worden grenzen overschreden, zoals het moment

Sarah Ringoet

met Zotte Zorgen

waarop een man uit het publiek naar voren komt, het speelvlak

Mime heeft altijd te maken met verwondering. Verwondering over

betreedt en een ongegeneerde vrijpartij begint met de speler. Dit

hoe een mens zich gedraagt en zich staande houdt in de ruimte. In

soort directe interventies maakt de voorstelling onvoorspelbaar,

het werk van Sarah Ringoet speelt deze houding een grote rol.

soms een beetje ongemakkelijk, maar ook heel grappig. Met een

Gedurende de afgelopen tien jaar heeft Ringoet zich ontwikkeld als

soepele geest en een speels-filosofische houding maakt Sarah

een krachtige en autonome mimeregisseur. In haar werk neemt ze

Ringoet samen met Lotte Dunselman van het gewone een

nooit iets voor vanzelfsprekend aan. Die houding van intelligente

prikkelend feest.

verbazing valt goed waar te nemen in Zotte Zorgen, het stuk waarvoor Ringoet een gelukkige samenwerking is aangegaan met


VSCD Mimeprijs Roy Peters/De Gemeenschap

met Germanisch

depressief In de afgelopen jaren heeft Roy Peters zich gemanifesteerd als eigenzinnige mimeregisseur, met een voorliefde voor het bij elkaar brengen van uitersten. De jury vindt zijn voorstellingen van hoge kwaliteit en opvallend vanwege de zorgvuldige compositie en de grote mate van ambachtelijkheid. Peters maakt ensemblestukken waarin harmonie en de wrijving tussen individu en collectief, maar ook de wrijving tussen abstractie en drama, tussen beweging en taal, cabaret en avant-garde, wordt onderzocht. In Germanisch depressief zien we een mimegroep in crisis: vijf jonge Duitse mimespelers lijken elkaar in Nederland gevonden te hebben in het heropvoeren van oude Etienne Decroux stukken. Abstract en zuiver. Geen emotie, alleen de essentie van de vorm. Pure kunst moet het zijn. Maar de onderlinge harmonie is al gauw ver te zoeken. Peters maakt voorstellingen met een scherpe rand. Hij zoekt altijd naar een clash: door dingen bij elkaar te brengen die eigenlijk botsen. In Germanisch depressief is dat de esthetiek van de bewegingsstukken enerzijds tegenover de platte ruzies en het lelijke – maar ook herkenbaregedrag van de machteloze mens anderzijds. Zo abstract en egoloos als de stukken van Decroux zijn, zo emotioneel zijn de spelers in hun queeste naar het pure: ze liegen, bedriegen en navelstaren wat af. Peters plaatst de onverbiddelijke esthetiek van Decroux in

dig antwoord. De bewegingsstukken zijn bij vlagen hopeloos

deze tijd, alsof het in het nu gemaakt wordt. Als om te kijken of je

verouderd, hilarisch en onbeholpen, en dan opeens ontroerend en

met deze esthetiek en zoektocht naar schoonheid vandaag de dag

gewoon bijzonder mooi. Het is knap hoe Peters dat voor elkaar

nog wegkomt. Het is een prikkelende onderneming, zonder eendui-

krijgt. 17


VSCD Mimeprijs Hotel Modern

met Vliegboot Moederschip

In Vliegboot Moederschip van Hotel Modern staat beeldend kunstenaar en theatermaker Herman Helle in het middelpunt van een verwarrende en verrassende wereld. Hij is zo wijs en zo kwetsbaar als een clown en hij zet alle middelen in om de fantasie van het publiek te prikkelen. Of hij nu met toenemende gekte destructief bloemen schikt of experimentele gedichten declameert, of hij nu een film vertoont van een in brand vliegende bibliotheekmaquette of reeksen beelden van (schijn)dode mensen laat zien - telkens opnieuw zijn de scènes die hij componeert ontregelend en van een grote schoonheid. Vliegboot Moederschip is fysiek en experimenteel theater waarbij het om de speler gaat die volgens een strikt particuliere logica een wereld creëert waarin we ons eigen handelen en uiteindelijk onszelf herkennen. Herman Helle is een virtuoze clown en bij die virtuositeit hoort dat hij nooit bezig is met grappig te zijn. Hij doet wat hij blijkbaar moet doen, met overgave en precisie. Vliegboot Moederschip is gerelateerd aan allerlei vormen van beeldende kunst en de performance-kunst, maar in zijn mentaliteit hoort het zeker ook bij de mime, zoals die zich in Nederland vanaf de jaren zestig, met Will Spoor in de voorhoede, heeft ontwikkeld: een eigenzinnige en manipulatieve theatervorm, waarin de ruimte, het lichaam en de materie worden ingezet om ideeën gestalte te geven en tot leven te wekken.

De VSCD Mimeprijs 2011 gaat naar Hotel Modern! 18 WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

De Jury De Gouden Krekel jury 2011 bestaat uit Kees Blijleven (voorzitter), Walther van den Heuvel, Nanouk Hildebrand, Eva Pit, Barbara Lindenbergh, Annemarie Wenzel, Brechtje Zwaneveld en Joukje Akveld.


Jeugdtheater State of the art Met een hoop dood ging het jeugdtheaterseizoen 2010-2011 van

aangereden huisdier paarden aan een ontluikende liefde voor

start. Er werd wat afgestorven op het toneel. Gele honden, oude

poëzie, resulterend in aanstekelijk en aangrijpend kindertheater.

meneertjes, nietsvermoedende vaders, jongens vol bravoure, hun gangsterliefjes in hun armen, negentiende-eeuwse freules met een

Buiten de dood was de jury verheugd twee dansvoorstellingen voor

hang naar tragiek, mopperige variétéartiesten – ze waren dood bij

jongeren te nomineren: het onconventionele rariteitenkabinet over

aanvang of gingen het tijdens de voorstelling. Een enkeling liep

doorgeslagen schoonheidsidealen La Vie C’est Drôle van

alvast op de zaken vooruit door al bij leven in z’n kist te gaan liggen.

Theatergroep DOX, gepresenteerd als een wervelende mix van

Mooi, ontroerend en soms verrassend grappig was het. Sterven

variété, dans, poppenspel en freakshow; en het prikkelende fysieke

doet men in het jeugdtheater met verve.

duet over aantrekken en afstoten Couple-Like #2, een remake van

De jury was onder de indruk en kende maar liefst de helft van haar

van DOX, maar nu in samenwerking met Het Lab. Ten slotte waren

een eerdere choreografie van Karen Levi en Ugo Dehaes, eveneens nominaties toe aan aan de dood gelieerde voorstellingen. Zo was

er nominaties voor de Shakespeare-bewerking De Storm door De

daar de wondermooie, tekstloze muziektheaterproductie Adios van

Toneelmakerij en Firma Rieks Swarte, een overstelpende potpourri

Het Houten Huis en Speeltheater Holland, over de intense

van treurspel, komedie, ontluikende liefdesgeschiedenis, macht- en

eenzaamheid die een oud dametje overvalt na het overlijden van

wraakepos en nu en dan een luimig lied; en voor percussionist,

haar man. De fantasievolle objectvoorstelling Mevr. Ophelia van Het

drummer en componist Martin Franke, die zowel in Adios als in

Filiaal, waarin de dood slechts het begin inluidde van een nieuw

Beet! een haarfijn gevoel ten toon spreidde voor wat een

avontuur. De ritmische en geestige theatertekst Waakhondje van

voorstelling muzikaal behoeft.

Peer Wittenbols bij De Toneelmakerij, die de dood koos als katalysator van een roerend verhaal over leven en overleven. En het

Midden in het kunstenplan zijn veel gezelschappen op volle kracht.

meesterlijke spel van Servaes Nelissen in de Beumer & Drost

Binnen de bestaande structuur wordt ruimte geboden aan nieuw

productie Lang zal die WEZEN. Met zijn nauwgezette timing en

regietalent, met Ramses Graus bij Het Filiaal als grootste

imponerende poppenspel liet deze virtuoze acteur humor en

verrassing. Zowel op muzikaal als op dansgebied zit de sector in de

triestheid in elkaar overvloeien. Speciale vermelding verdient

lift en gezelschappen als Artemis, BonteHond en Introdans weten

Kwatta’s Hou van die hond, waarin de makers het verdriet over een

de grenzen van hun publiek op te rekken met voorstellingen die zich


Jeugdtheater aan al te stringente leeftijdsaanduidingen onttrekken. De grote zaal

vaders die hun verantwoordelijkheden ontliepen, in No Man’s Land

werd net als de afgelopen seizoenen broederlijk gedeeld door vrije

kon de hoofdrolspeelster van geen van haar gescheiden ouders op

producenten en gesubsidieerde gezelschappen. Naast

aan. Is het echt zo beroerd gesteld met het moderne ouderschap of

professionele, hoewel wat voorspelbare bewerkingen van de

zocht het jeugdtheater hier de extremen op? De Vlaams-

televisie- en boekklassiekers Buurman en Buurman door Theater

Nederlandse coproductie Watou, of het temmen van een kind in een

Familie, Kruimeltje door Rick Engelkes Producties, 101 dalmatiërs

regie van Noël Fischer liep in elk geval aangenaam uit de pas met

door Bos Theaterproducties en Dr. Dolittle door V & V

een groteske en tegendraadse kleutervoorstelling over een

Entertainment, bezetten De Toneelmakerij, Theatergroep Max.,

dictatoriaal ventje dat zijn wanhopige vader en moeder met een

Introdans, het RO Theater en Het Laagland de grote zaal met

rijzweepje in de rondte dirigeerde.

verdienstelijke producties, die – ook al is het inmiddels het derde seizoen dat gezelschappen uit de basisinfrastructuur de grote zaal

De dood en falend ouderschap – het leverde veel fraais op de

bespelen – echter nog wel wat aan inventiviteit te winnen hebben.

speelvloer op, maar wat echt verontrustte speelde zich buiten het

Uitzondering was het overrompelende schouwspel Kortjakje van

theater af. Het voorgenomen kunstbeleid van de nieuwe regering

Theatergroep Max., dat met interactieve computeranimaties en

om hard te snoeien in de podiumkunsten hing als een dreigende

digitale tekenprojecties liet zien dat op het gebied van vormgeving

wolk boven het afgelopen theaterseizoen, en de hoop dat de soep

in het jeugdtheater nog veel te ontdekken valt.

niet zo heet gegeten zou worden als-ie werd opgediend, werd vlak voor de zomer de grond in geslagen toen duidelijk werd dat

Behalve het seizoen van de dood, was 2010-2011 het seizoen van

staatssecretaris Halbe Zijlstra het advies van de Raad voor Cultuur

de lieve, onschuldige kinderen en hun egoïstische,

in de wind sloeg en de bezuinigingen in het voorgenomen tempo zal

opportunistische, op alle vlakken tekort schietende ouders.

doorvoeren. Daarmee kreeg de zegetocht van De Toneelmakerij, die

Kinderregisseur Alexandra Broeder voerde zo’n onbetrouwbare

tijdens haar tweede seizoen als grootste jeugdtheatergezelschap

volwassene ten tonele in het omineuze Kind en zette daarmee haar

van Nederland verraste met meerdere kwalitatief hoogwaardige

zoektocht naar de relatie tussen suspense en jeugdige spelers

producties – naast de genomineerde voorstellingen ook het rauwe

voort. Ook bij Stella Den Haag en De Toneelmakerij moesten de

Clyde en Bonnie en de familievoorstelling Fanny en Alexander – een

kinderen het niet van hun ouders hebben. In Kraskrasi waren het de

wrang randje. Juist grote gezelschappen als De Toneelmakerij,


Jeugdtheater Artemis en Theatergroep Max. krijgen harde klappen toegediend, waarbij ze een aanzienlijk deel van hun subsidies zien verdampen. Waar Zijlstra bij het volwassenentheater onderscheid maakt tussen grote en middelgrote gezelschappen worden jeugdtheater en jeugddans over één kam geschoren: differentiatie naar omvang, publieksbereik en internationale betekenis ontbreekt. 2010-2011 Was misschien niet het meest verrassende jeugdtheaterseizoen van deze eeuw, de kwaliteit van veel voorstellingen had het vertrouwde hoge niveau dat Nederlandstalig jeugdtheater eigen is. Die kwaliteit wordt met het nieuwe kunstenplan op de helling gezet. Voor schoolvoorstellingen en educatieve projecten zal weinig ruimte meer zijn, de grote zaal dreigt weer het exclusieve terrein van vrije producenten te worden en jong talent zal zichzelf moeten ontwikkelen. Nog maar enkele jaren geleden bood de basisinfrastructuur het jeugdtheater volop nieuwe kansen. Met de huidige regering wordt de sector terug gekatapulteerd in de tijd. Gold de dood het afgelopen seizoen als inspiratie voor prikkelende voorstellingen, nu dreigt zij de sector zelf te treffen. Doodzonde. De Gouden Krekeljury 2011.


Gouden Krekel Genomineerd voor de Gouden Krekel 2011 ‘meest indrukwekkende productie’:

De Storm

van

De Toneelmakerij en Firma Rieks Swarte Deze voorstelling is een zelden vertoond monumentaal spektakel. Op unieke wijze is de tekst van Shakespeare bewerkt tot een theatraal avontuur dat in al zijn ingewikkelde en gelaagde facetten begrijpelijk is en weet te raken. Daarin zijn muziek, speelstijl, vormgeving en poppenspel even veelzijdig als verbonden. De voorstelling is caleidoscopisch geënsceneerd: het is evenzeer een tragedie als een klucht, musical, vertelling of romantisch verhaal. Van hila-

Couple-Like #2

van Het Lab en Theatergroep DOX

risch grotesk tot ontroerend integer. De keuze om Peter de Graef

De intimiteit die de twee dansers in deze choreografie weten te

als Prospero te casten is weergaloos. Deze Vlaamse acteur geeft

bereiken is aangrijpend en dubbelzinnig. Bijna zonder muziek, in

met zijn typische theaterpersoonlijkheid op gehele eigenzinnige

trillende stilte, roept de choreografie associaties op met agressie

wijze vorm aan de rol van de wrekende en uiteindelijk vergevings-

en sensualiteit. De taal van de lichamen van de dansers is zo sterk,

gezinde tovenaar.

dat er verder geen andere theatrale middelen nodig zijn. Die keuze is gewaagd en spannend. De voorstelling is er wonderschoon in geslaagd om een gevoelig thema en een kwetsbare vorm overdonderend over te brengen aan jongeren. 23


Gouden Krekel meest indrukwekkende productie

La Vie C'est Drôle

van Theatergroep DOX

Wat is normaal en wie bepaalt dat? Dat is de vraag die Theatergroep DOX met La Vie C'est Drôle de theaterzaal in slingert. Tien dansende spelers en spelende dansers gooien hun uiterlijk en innerlijk letterlijk voor de voeten van het publiek. Zoals het ware variététheater betaamt, is er voor elk wat wils: een dwerg, een neger, een poppenman. In een aaneenschakeling van sketches en scènes, van glitterend groots tot open en bloot, dagen zij uit om te kijken, te oordelen, te twijfelen. Alle elementen uit de DOX-school vallen op de juiste plek: de jonge, veelkleurige cast van spelers en

Mevr. Ophelia

dansers, professional naast amateur, verhalen en thema's die spe-

Drie grote tafels vol met spullen: papieren poppen, een stad van

len in de wereld van nu. Het resultaat is zinderend, ontroerend

karton en een grote koffer die dan een huis, dan een theater, dan

theater dat het publiek recht in het hart treft.

van Het Filiaal

weer een auto wordt. In Mevr. Ophelia bouwen acteurs Ramses Graus en Mirthe Klieverik een theatrale wereld als een strip. Het ontroerende verhaal van mevrouw Ophelia, wiens leven al sinds haar geboorte in het teken staat van theater, krijgt vorm in een magisch toneelbeeld van Joris van Oosterwijk. Het geeft de acteurs alle mogelijkheden om de dynamiek van de voorstelling volledig naar hun hand te zetten. En laat tegelijkertijd voor zowel de jongste als de oudste toeschouwers alle ruimte voor de eigen fantasie. Dat maakt Mevr. Ophelia tot een prachtige, kleine voorstelling voor de hele familie.


Gouden Krekel meest indrukwekkende productie

Adios

van Het Houten Huis en Speeltheater Holland

In deze voorstelling klopt alles. Adios vertelt een klein verhaal, dat van een oude man en een oude vrouw. Hij is ziek, zij zorgt liefdevol voor hem, maar toch: hij sterft. In prachtige collageprojecties trekken de herinneringen aan hun leven samen voorbij. Na al die jaren is de leegte groot en biedt zelfs de liefste hond geen troost. Wonderschoon is de muziek van Martin Franke en Raimund Gröss, ontroerend het breekbare spel van Inez de Bruijn en Michel Visser, trefzeker en verfijnd de regie van Elien van den Hoek vol ingenieuze, humorvolle vondsten. Adios brengt een ontroerende blik op afscheid, met prachtig poppenspel. Een voorstelling die het publiek tot tranen toe roert.

De Gouden Krekel 2011 voor ‘meest indrukwekkende productie’ gaat naar Adios!


Gouden Krekel Genomineerd voor de Gouden Krekel 2011 ‘meest indrukwekkende podiumprestatie’:

Peer Wittenbols

voor de tekst van Waakhondje van

De Toneelmakerij Peer Wittenbols schreef met Waakhondje een prachtig, ontroerend toneelstuk. Het verhaal is even sprookjesachtig als uit het leven gegrepen: moeder is na de dood van haar man zo depressief geworden dat ze niets anders kan dan in bed liggen. De twee zusjes runnen het huishouden en proberen het systeem draaiende te houden, maar dat wordt ruw verstoord als de buurjongen met een vragenlijstje over de dood voor zijn spreekbeurt aan de deur verschijnt. De tekst is ritmisch, knap geconstrueerd en laat

Martin Franke

ondanks het loodzware thema van de dood een verbluffende

Al een aantal jaar is het werk van percussionist, drummer en

voor de muziek in Adios en Beet!

ruimte aan humor. Het stuk zit bovendien vol originele taalvondsten

componist Martin Franke te bewonderen in het Nederlandse jeugd-

die aangenaam verrassen. En deze tekst kent een grote suggestie-

theater. Hij speelde in Kommer en Courage van Jeugdtheater

ve kracht die de toeschouwers aanspreekt op hun verbeelding en

Sonnevanck en was als vaste bewoner van Het Houten Huis te

de spelers (Lottie de Bruijn, Eva Marie de Waal en Jan-Paul Buijs)

zien in onder meer Adios en Beet!. De meeslepende en betoveren-

en regisseur (Lidwien Roothaan) uitdaagt en inspireert tot een

de kwaliteit van deze voorstellingen kwam mede voor rekening van

eigenzinnige uitwerking.

zijn sprankelende muziek. Telkens opnieuw verrast hij door een grote diversiteit in klank en kleur en zijn haarfijne gevoel voor wat een voorstelling muzikaal nodig heeft. Zijn aanwezigheid op het toneel is even opvallend als vanzelfsprekend. De ene keer als dokter, de andere keer als vissende ijsbeer, maar altijd te midden van zijn eigen wonderlijke eiland van met grote zorg gekozen instrumenten.


Gouden Krekel meest indrukwekkende podiumprestatie

Servaes Nelissen

voor zijn rol in Lang zal die WEZEN

van Toneelschap Beumer & Drost Servaes Nelissen laat in Lang zal die WEZEN een onnavolgbare diversiteit zien. Samen met Loek Beumer vormt hij een ouder variété-duo dat inmiddels zijn beste tijd gekend heeft. Nelissen speelt niet alleen de onvermoeibaar optimistische helft van het duo die de somberende Loek telkens erbij weet te houden, maar ook Loeks strenge oom en ietwat stugge, maar zachtaardige zoon. Welke rol hij ook speelt, Nelissen is virtuoos. Zijn timing is overal perfect en geestig, zijn poppenspel is razend knap en geloofwaardig, zijn grappen zijn hilarisch en op de juiste momenten weet hij ontroering op te roepen. Hij toont in deze voorstelling een zeldzame vakbekwaamheid, waarmee hij het publiek meerdere malen de slappe lach bezorgt.

De Gouden Krekel 2011 voor ‘meest indrukwekkende podiumprestatie’ gaat naar Servaes Nelissen! 27 WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

AVRO Toneel Publieksprijs De prijs recht uit de zaal De drie finalisten van de AVRO Toneel Publieksprijs 2011 zijn: > De Aanslag van Bos Theaterproducties > DOEK! van Kik Productions > Zadelpijn en ander damesleed van Bos Theaterproducties

De AVRO Toneel Publieksprijs is dé prijs waarbij het publiek de winnaar bepaalt. Tijdens speciale stemavonden in het land en via een online stemronde op www.toneelpublieksprijs.nl wordt de winnaar bepaald. De gemiddeld hoogst gewaardeerde voorstelling wint de AVRO Toneel Publieksprijs 2011.

Andere genomineerden van het afgelopen seizoen waren: > Master Class van 3 and a Crowd Entertainment > Dat Smoel van het Nationale Toneel > De Kus van Hummelinck Stuurman Theaterbureau > Mahagonny Songspiel & Het lied van de stad van

Deze voorstelling is genomineerd voor de

TONEEL PUBLIEKSPRIJS

Het Zuidelijk Toneel > Faust van het Nationale Toneel > Lente van Stichting (Inter)nationale Producties > Bacchanten van Toneelgroep De Appel > Kinderen van de Zon van Toneelgroep Amsterdam > Phaedra van Toneelgroep Amsterdam > Drang van Tryater > Lichtjes in je ogen van Niehe Media > Ontboezemingen van Theaterwerk Spiriet > Duet for One van De Graaf & Cornelissen Producties > Karakter van Hummelinck Stuurman Theaterbureau > Richard III van Orkater en Stadsschouwburg Amsterdam > De wijze kater van Het Toneel Speelt


AVRO Toneel Publieksprijs 2011 Genomineerden

------------------------------------

> Master Class van 3 and a Crowd Entertainment ------------------------------------

------------------------------------

------------------------------------

> Dat Smoel van het Nationale Toneel

> De Kus van Hummelinck Stuurman Theaterbureau

------------------------------------

------------------------------------

------------------------------------

> Mahagonny Songspiel & Het lied van de stad van Het Zuidelijk Toneel ------------------------------------------

------------------------------------

> Faust van het Nationale Toneel

------------------------------------

> Lente van Stichting (Inter)nationale Producties

------------------------------------

> Bacchanten van Toneelgroep De Appel

------------------------------------

> Kinderen van de Zon van Toneelgroep Amsterdam


------------------------------------

------------------------------------

------------------------------------

-----------------------------------29


AVRO Toneel Publieksprijs 2011 Genomineerden

------------------------------------

> Phaedra van Toneelgroep Amsterdam

------------------------------------

> Drang van Tryater ------------------------------------

------------------------------------

------------------------------------

> Duet for One van De Graaf & Cornelissen Producties

------------------------------------

> Karakter van Hummelinck Stuurman Theaterbureau

------------------------------------

> Lichtjes in je ogen van Niehe Media

------------------------------------

> Ontboezemingen van Theaterwerk Spiriet

------------------------------------

------------------------------------

------------------------------------

------------------------------------

> Richard III van Orkater en Stadsschouwburg Amsterdam

> De wijze kater van Het Toneel Speelt

------------------------------------

------------------------------------


------------------------------------

------------------------------------


AVRO Toneel Publieksprijs 2011 Finalisten

------------------------------------

> De Aanslag van Bos Theaterproducties ------------------------------------

------------------------------------

> Zadelpijn en ander damesleed van Bos Theaterproducties

------------------------------------

> DOEK! van Kik Productions ------------------------------------

------------------------------------

Het publiek roept DOEK! van Kik Productions uit tot winnaar van de AVRO Toneel Publieksprijs 2011!



VSCD Oeuvreprijs 2011 De VSCD Oeuvreprijs wordt uitgereikt aan een persoon of instelling die een grote bijdrage aan de podiumkunsten heeft geleverd. De prijswinnaar heeft gedurende zijn carrière of tijd dat de organisatie werkzaam is een ontwikkeling doorgemaakt die gezichtsbepalend is geworden voor de podiumkunsten. Ook na het beëindigen van de loopbaan of werkzaamheden moet de invloed ervan herkenbaar zijn.

De VSCD Oeuvreprijs wordt toegekend door het bestuur van de

gedaan; televisie, show, film, toneel, op al deze gebieden verdient

VSCD. De VSCD Oeuvreprijs 2011 gaat naar Joop van den Ende. Hij

hij zijn sporen. Echter, zijn ‘gezichtsbepalende bijdrage aan de

heeft de prijs uitgereikt gekregen na het uitspreken van de Staat van

podiumkunsten’ zit toch vooral bij zijn betekenis voor de musical. In

het Theater, tijdens de opening van het Nederlands Theater Festival

de jaren vijftig en zestig was de musical in Nederland een klein en

1 september jl.

door de kritiek vaak niet voor helemaal vol aangezien genre. Annie Schmidt en Harry Bannink waren de grote namen. In de jaren

Juryrapport VSCD Oeuvreprijs 2011:

zeventig en tachtig maakte Nederland kennis met de grote Engelse

De vraag bij Joop van den Ende is inmiddels niet meer of hij hem

en Amerikaanse musicals als Hair, Jesus Christ Superstar en

verdient, maar of zo’n VSCD Oeuvreprijs nog wel moet, met alle

natuurlijk de West Side Story. Het is in die tijd geweest dat Joop van

prijzen en eerbetoon die hem de laatste jaren ten deel zijn gevallen.

den Ende, zelf een groot musical liefhebber, het plan opvatte zelf

Het VSCD bestuur, dat optreedt als jury van de Oeuvreprijs, vindt

een productiebedrijf te starten. Hij begon in 1989 met Barnum,

van wel. Joop van den Ende is door het bedrijfsleven en de

daaropvolgend Cabaret en kwam al in 1991 gedurfd met een geheel

universitaire wereld geëerd als ondernemer, door artiesten als de

eigen productie; Cyrano de Bergerac. Deze musical werd niet alleen

producent en impresario die hen groot heeft gemaakt op het

in Nederland een groot succes, maar later ook in New York. Vanaf

podium of op TV, door de gemeente Amsterdam als mecenas van

het moment dat Joop het Circustheater in Scheveningen kocht en

een prachtig nieuw theater en door de Koningin met het Erekruis

verbouwde tot musicaltheater, ging het hard. In totaal bracht hij

van de huisorde van Oranje.

sinds 1989 maar liefst 77 musicals uit en bedacht hij samen met de AVRO een jaloersmakend, succesvol interactief TV marketing-

Het VSCD bestuur vindt echter dat Joop van den Ende bovenop al

concept, met programma’s als ‘Op zoek naar Joe’ of ‘…..Zorro’,

dit terechte eerbetoon ook een prijs verdient specifiek voor zijn

waarbij het publiek zijn eigen hoofdrolspeler kon bepalen. Die

bijdrage aan de podiumkunsten en in het bijzonder voor zijn

programma’s trokken elk op zich al miljoenen kijkers, maar zorgden

verdiensten als musicalproducent. Natuurlijk heeft hij veel meer

tegelijk voor een reeks uitverkochte voorstellingen.


VSCD Oeuvreprijs 2011 Het bijzondere aan de bijdrage van Joop van den Ende is de

combinatie van eigen ondernemerschap met gemeentelijke steun

compromisloze kwaliteit die hij aan zijn producties meegaf. Er

voor podia en rijkssteun voor de productie. Dat zit elkaar niet in de

bestaan – niet geverifieerde – verhalen over het schrappen en

weg, maar vult elkaar juist aan.

vervangen van dure decors op het laatste moment (‘die boot moet

Hoezeer Van den Ende het theater-vak een warm hart toedraagt,

eruit’), omdat hij de kwaliteit ervan onvoldoende vond. Kenmerkend

heeft hij recentelijk nog weer eens bewezen door een hartstochtelijk

is ook zijn gedetailleerde bemoeienis met de producties. Een zekere

pleidooi te houden voor overheidssteun aan de podiumkunsten bij

controledrift was en is Joop van den Ende niet vreemd, en hoewel

de Mandevillellezing voor de Erasmusuniversiteit. Hier nam hij

niet iedereen daar altijd even blij mee was, zorgde het vaak wel voor

tevens zijn erepenning in ontvangst.

net die extra kwaliteit die zijn producties onderscheidend maken. Van den Ende heeft de musical als genre in Nederland

Zijn ‘gezichtsbepalende bijdrage’ beperkt zich inmiddels niet meer

geïntroduceerd, groot gemaakt en altijd met bijzondere kwaliteit op

tot Nederland. Ook in Duitsland, Spanje, België, Engeland,

de planken gezet.

Oostenrijk, Frankrijk, Italië, Rusland en de Verenigde Staten kocht

Zeker zo bijzonder was de manier waarop hij musicals niet alleen in

en opende hij (musical)theaters. Maar ook als zijn bijdrage zich

‘eigen’ theaters uitbracht, maar daarnaast zorgde voor tenminste

beperkt zou hebben tot Nederland is de toekenning van de VSCD

één reizende musical per jaar, die als Nationale Toer bij de grote

Oeuvreprijs 2011 meer dan verdiend.

theaters in de rest van Nederland te zien was. Een delicaat uitgekiend evenwicht tussen ‘halen’ en ‘brengen’, waarvan zowel de vaste theaters als de podia die reizend werden aangedaan, profiteerden. Opvallend is ook dat Van den Ende zich als ‘vrije’ producent nooit

Beste Joop, hartelijk dank en evenzo van harte gefeliciteerd!

heeft afgezet tegen zijn gesubsidieerde collega’s. Dat deed hij niet alleen uit welbegrepen eigenbelang, omdat zijn reizende producties op gesubsidieerde podia een warm onthaal kregen, maar vooral ook omdat hij overtuigd is van het nut en de betekenis van de


Colofon Organisatie Gala van het Nederlands Theater 2011: Bureau Promotie Podiumkunsten/IMS

Het Gala van het Nederlands Theater 2011 is mede mogelijk gemaakt door:

W A T o n t w e r p e r s


Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties. Uitreiking zondag 11 september Stadsschouwburg Amsterdam

Recommend Documents