Velasquez: Motiveren tot verandering in groepen Marc Bosma Psycholoog, Novadic-Kentron, dubbele diagnose programma Vught Senior beleidsmedewerker Novadic-Kentron, R&D
Johan van Zanten Psycholoog, Novadic-Kentron, dubbele diagnose programma Vught 1
Programma-overzicht • Achtergrond start Velasquez-groep • Kenmerken en opbouw Velasquez-groep • Toepassing binnen Dubbel Diagnose – Aanpak – Ervaringen
• Toepassing bij forensische cliënten • Uitwisseling ervaringen
Vertaling boek
Training
Pilot (2009) en uitrol binnen Novadic-Kentron • Pilots rond uitvoerbaarheid en waardering in drie klinische voorzieningen: – IMC – DD – PI (VBA)
• Waardering door cliënten en vliegwiel naar 24 – uurs teams • Geleidelijke uitrol naar ambulante (forensische) zorg en ISD-afdeling van de PI
Organisatie dubbele diagnose Vught •
Bovenregionaal dubbele diagnose programma in de regio OostBrabant, sinds januari 2004.
•
Vier inhoudelijk samenwerkende partners: - Reinier van Arkel Groep, - Ggz Oost-Brabant, - Ggz Eindhoven en de Kempen, - Novadic-Kentron.
•
Organisatorisch verantwoordelijk is Novadic-Kentron.
Organisatie dubbele diagnose programma Vught Klinisch: • MFE Zorgpark Voorburg, Vught • 16 bedden Poliklinisch: • locatie de Grote Beek, Eindhoven • locatie Voorburg, Vught
Organisatie dubbele diagnose Vught •
•
• •
Doel: het bieden van onderzoek, diagnostiek en advies ten behoeve van voortgezette behandeling bij gecombineerde ernstige verslavings- en psychiatrische problematiek. Het opstarten van behandeling als onderdeel van een geintegreerd aanbod met betrokken verwijzers Doelgroep: cliënten die te maken met deze tweeledige problematiek, voor wie gebleken is dat enkel psychiatrische hulpverlening of verslavingszorg ontoereikend is. betrokken hulpverleners
Organisatie dubbele diagnose programma Vught • De gemiddelde opnameduur is 4 maanden, • De maximale opnameduur is 6 maanden, in praktijk soms 9 maanden tot een jaar. • Overleg met cliënt en verwijzer mbt. traject
Visie • • •
IDDT Fasengerichte en Eclectische benadering
Organisatie dubbele diagnose programma Programma - elementen: • • • • •
• •
Semi-gestructureerd dagprogramma, behandel afspraken in overeenkomst, Modulair opgebouwd uit psychiatrische -en verslavingszorgelementen, Cliënt- en verwijzersparticipatie in alle behandelfasen, Gericht op het hier-en-nu, herstel netwerk, ‘gezonde’ elementen, basale dagelijkse levenssfeer (ADL, samenleven en werken) Combinatie van laagdrempelige activiteiten en therapeutische onderdelen Individueel programma met vaste onderdelen als leefgroep Klinische setting gesloten en staat open voor cliënten op vrijwillige basis en met een civiel rechterlijke of strafrechterlijke maatregel
Organisatie dubbele diagnose programma • • • • • • • • • • • • •
Programma - elementen Basale groepsgerichte structuur Individuele psychotherapie (MBT, CGT en SFT) EMDR lndividuele als groepsgerichte motivationele gespreksvoering Libermann trainingen VERS Psycho educatie groepen Terugvalpreventie (groep of individueel) Sociale vaardigheidstraining Structuurtraining t.b.v. ADHD Leefstijl training voor autisme (individueel) Psycho-motore- (agressieregulatie) en muziek therapie Arbeids –en activiteitenprojecten
Groeiende belangstelling voor specifieke aandacht voor motivatie binnen DD • Onderzoek naar toepassing uitgangspunten IDDT • Bevorderen van aansluiten bij motivatiestadia in totale behandelbeleid & 24-uurs team • Groep ‘Terugvalpreventie’ vaak (nog) niet van toepassing • Enthousiasme over de training van Velasquez • Tevens parallellen met Community Reinforcement Approach (CRA) – focus o.a. op belonende niet-middelen gerelateerde (sociale) activiteiten, waardoor ‘last’ van gebruik toeneemt
Grondslag: Trans Theoretisch Model Stadia van gedragsverandering Prochaska en DiClemente (1982)
Twee bouwstenen voor Velasquezgroepen 1 Motiverende gespreksvoering Een cliëntgerichte, directieve methode om te bevorderen dat de cliënt intrinsiek gemotiveerd wordt tot verandering, door ambivalentie te verkennen en op te lossen (MILLER & ROLLNICK, 1980)
2 Het juiste doen op het juiste moment Bestaande technieken worden gekoppeld aan de veranderingsprocessen
Motiverende gespreksvoering in elke sessie • Vijf beginselen voor motiveren – – – – –
Empathie tonen Discrepantie ontwikkelen Discussies vermijden Gebruik maken van de weerstand Self-efficacy ondersteunen
• Vier strategieën – – – – –
Open vragen stellen Reflectief luisteren Selectief bekrachtigen en provoceren Samenvatten Uitlokken verandertaal
Het juiste doen op het juiste moment Specifieke veranderingsprocessen spelen een rol binnen of in de overgang tussen specifieke fasen • Ervaringsprocessen: – – – – –
Bewustwording Emotionele beleving, opluchting Zelfherbeoordeling Herwaardering, herbeoordeling omgeving Sociale bevrijding
• Gedragsprocessen: – – – – –
Stimuluscontrole, omgevingscontrole Alternatieven leren, contraconditionering Belonen, bekrachtigen Sociale steun erkennen en gebruiken Zelfbevrijding
Het juiste doen op het juiste moment Bestaande technieken worden gekoppeld aan de veranderingsprocessen • • • • • • • • • • •
Psycho-educatie Inschatten van eigen gebruik Verhelderen van normen en waarden Probleemoplossingsvaardigheden Doelen stellen Terugval preventie Ontspanningstechnieken Assertiviteit / sociale vaardigheden Cognitieve herstructurering Herkennen en vermijden risicosituaties Bekrachtigen
Schematisch overzicht
Opbouw Motivatie 1 Sessie
Doelstelling veranderproces:
1. De veranderingsfasen
Bewustmaking Bewustmaking Bewustmaking Bewustmaking Bewustmaking Zelfherbeoordeling, emotionele opluchting Zelfherbeoordeling
2. Een doorsnee dag 3. De fysiologische effecten van alcohol 4. De fysiologische effecten van drugs 5. Verwachtingen 6. Uitingen van bezorgdheid 7. Waarden
Opbouw Motivatie 1 (vervolg) Sessie
Doelstelling veranderproces
8 Voor- en nadelen 9 Relaties
Beslissingsbalans Herbeoordeling van de omgeving Herbeoordeling van de omgeving Self-efficacy Self-efficacy
10 Rollen
11 Zelfvertrouwen en verleiding 12 Het oplossen van problemen 13 Een doel vaststellen en voorbereidingen treffen om te veranderen Zelf veranderen / zelfbevrijding 14 Herhaling en afsluiting
Opbouw Motivatie 2 Sessie
Doelstelling veranderproces:
1. De veranderingsfasen
Bewustmaking Stimuluscontrole Contraconditionering Bekrachtiging Contraconditionering & bekrachtiging Contraconditionering & bekrachtiging Contraconditionering & bekrachtiging
2. Risicosituaties identificeren 3. Omgaan met stress 4. Mijn successen belonen 5. Effectief communiceren 6. Effectief weigeren 7. Omgaan met kritiek
Opbouw Motivatie 2 (vervolg) Sessie
Doelstelling veranderproces
8 Gedachten beheersen
Stimuluscontrole, contraconditionering & bekrachtiging Stimuluscontrole, contraconditionering & bekrachtiging Stimuluscontrole, contraconditionering & bekrachtiging Zelfbevrijding Zelfbevrijding Steunende relaties Sociale bevrijding Self-efficacy, bekrachtiging
9 Gevoelens craving en drang weerstaan 10 Meer genieten v.h. leven 11 Een actieplan ontwikkelen 12 Opnieuw beginnen na uitglijer 13 Sociale steun 14 Identificeren behoeften & instanties 15 Herhaling en afsluiting
Motivatiegroepen binnen DD Vught • Twee trainers • Settings – Klinisch en ambulant gemengd
• Half-open groep – Instroom tot ongeveer de 6e bijeenkomst
• Contra-indicaties – Niet groepsgeschikt – Psychotisch – Problemen met de taal
Ervaringen binnen DD Vught • Grote waardering voor open karakter en attitude • Thema’s komen terug binnen de afdeling • Sommige thema’s (bv. rond familie) confronterend • Sommige aspecten (bv. omvang gebruik en gevolgen) verrassend voor cliënten • Ambulant en klinisch kan samen
Ervaringen in de PI Vught
• Ervaringen van cliënten • Ervaringen van therapeuten
Aandacht voor motivatie bij forensische verslavingszorg (1)
Forensische Verslavingszorg: • Er bestaat een relatie tussen middelengebruik en delictgedrag (multiplier effect) • Zorg is gericht op beïnvloeden middelengebruik als criminogene factor • Doel: terugdringen recidive in delictgedrag • Onvrijwilligheid: bepaalde mate van justitiële drang in zorgtraject
Aandacht voor motivatie bij forensische verslavingszorg (2)
• Ambivalentie nog sterker dan in reguliere zorg – Extra weerstand (‘reactance’) – Ambivalentie gaat ook over delictgedrag
• Vraagt ‘hybride’benadering van de hulpverlener: – Sanctioneren, begrenzen, normeren enerzijds – Motiveren, ondersteunen, behandelen anderzijds
Aandacht voor motivatie bij forensische verslavingszorg (3)
• Behandelcontext: meer nadruk op andere waardevolle levensdoelen die aantrekkelijker zijn dan crimineel levenspad (levensloopbenadering; ‘desistance’; ‘Good Lives’)
Aandacht voor motivatie bij forensische verslavingszorg (4)
Uitdaging: continuering van proces van gedragsverandering na wegvallen van (vaak korte) drangkaders, m.a.w.:
van externe naar interne motivatie
Vragen…
Dank voor jullie aandacht Marc Bosma
[email protected] Johan van Zanten
[email protected] 073-6849645 www.motivationalinterviewing.org
Velasquez groep in de PI Vught • Indicatiestelling • Groepsafspraken – – – – – –
Geen gebruik op de afdeling Vrij om af te wegen wat je wil met je gebruik Ieder bewandelt zijn eigen route Laat elkaar uitspreken Confronteer niet Privacy
• Context ISD-afdeling
