Mijn naam is Vera Pfundt. Ik ben in de Regio Alkmaar programmamanager Vandaag neem ik u mee op een rondleiding door de 3 Decentralisaties in het sociaal domein. Één verzoek om clementie aan de oudgediende raadsleden onder u! Voor u zijn de komende minuten waarschijnlijk gesneden koek. Toch bied ik u die aan zodat ook uw nieuwe collega’s deze ruimte verlaten met een beeld van de drie decentralisaties
1
Wat is het? Overdracht van verantwoordelijkheden en taken naar gemeenten die voorheen bij anderen lagen • Het Rijk • provincies • Zorgverzekeraars • Het Uwv U zult overigens ook de termen 3 transities tegenkomen én transformaties. Achter al deze woorden staat telkens dezelfde gedachte dat • Overdracht van verantwoordelijkheid en taken • dat we de komende jaren slim moeten werken om minder middelen inwoners optimaal te faciliteren en de ondersteunen
2
In Den Haag zijn de wetten net vastgesteld of moeten nog worden behandeld Er wordt nog steeds onderhandeld over extra geld voor de zorg Hier nadert het uur U, 1 januari 2015. Vanaf vandaag nog 260 dagen In die tijd zorgen alle gemeenten in de regio ervoor dat ze op 1 januari klaar zijn
2
De gedachten erachter. Het Kabinet denkt dat • Mensen over het algemeen prima in staat en bereid zijn om voor zich zelf, familie en vrienden te zorgen • de overheid daarom alleen zorg voor mensen “overneemt” als dat echt nodig is. Het Kabinet vindt daarnaast dat gemeenten • dicht bij mensen en hun netwerken staan, • veel doen/betalen wat bijdraagt aan het welzijn van hun inwoners • daarom echt maatwerk kunnen leveren dat aansluit bij wat mensen willen én kunnen. Vandaar: gemeenten vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijke voor • de Jeugdzorg, • Zorg, werk en inkomen voor langdurig zieken en ouderen.
3
De wetten waarin dat geregeld wordt zijn de participatiewet, de “nieuwe” wmo en de Jeugdwet.
3
De Participatiewet 1 Houdt in: • Dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor mensen die geen gewone baan kunnen vinden. • Betekent ondersteunen om werk te vinden en uitkeringen te verstrekken Nu al voor • mensen die al lang werkloos zijn en daarom niet meer zelfstandig in hun inkomen kunnen voorzien (wet werk en bijstand, wwb). Vanaf 1 januari 2015 vallen onder die verantwoordelijkheid mensen die • Niet in een gewone baan aan de slag kunnen omdat zij lichamelijk, psychisch en/of verstandelijk gehandicapt zijn (wsw) • Zich na 1 januari melden omdat zijn van jongs af aan ziek of gehandicapt zijn, wel kunnen werken maar niet zonder extra ondersteuning (wajong)
4
De Participatiewet 2 Eigenlijk goed nieuws: • we hoeven het wiel niet geheel opnieuw uitvinden • Sociale diensten hebben namelijk al decennia lang ervaring met werk en inkomen voor mensen die langdurig geen betaalde baan kunnen vinden Wat moeten we erbij organiseren • Een werkbedrijf om mensen met een arbeidsbeperking te ondersteunen • Doel: match maken tussen mensen met een arbeidsbeperking en werkgevers • Op de schaal van Noord-Holland Noord werken gemeenten samen met Uwv, werkgevers- en werknemersorganisaties • Geen loze kreten: tot 2026 scheppen werkgevers en overheid samen 125,000 duurzame banen • Niet zonder begeleiding in een baan? “beschut aan het werk” bij de gemeente of
5
met extra ondersteuning bij reguliere werkgevers
5
De “nieuwe” wmo 1 Wet maatschappelijke ondersteuning (wmo) Doel: zelfstandig in eigen huis kunnen functioneren • Ondersteuning bij hulp in het huishouden, woningaanpassingen en aangepast vervoer Nu “langdurige zorg” onder de loep Thuiszorg, Zorg in verzorgings- en verpleeghuizen Gemeenten komen al bij mensen over de vloer • Ondersteuning voor ouderen en gehandicapten die zonder begeleiding niet “buiten” komen Groep neemt straks mogelijk flink toe want veel • Veel moeilijker om plek in een verzorgings- of verpleeghuis (afschaffing zorg zwarte
6
pakketten) Daarvoor krijgen gemeenten geld dat vroeger hoorde bij de algemene wet bijzondere ziektekosten (kort awbz). Hoe staat het nu met het geld en de verantwoordelijkheid?
6
De “nieuwe” wmo 2 Basis oude én nieuwe wmo: • Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de wet, hoe zij dat invullen is aan hen Op termijn veel vrijheid om eigen keuzes voor ondersteuning • behalve in het eerste jaar • Want 2015 tot overgangsjaar: Mensen hebben recht op dezelfde zorg en ook bij dezelfde zorgverlener als in 2014 • Gemeente mag daar wel over in gesprek en alternatieven aanbieden. Meer verantwoordelijk en flink wat werk bij.
7
Het goede nieuws: Ruim zes jaar ervaring met de uitvoering van de “oude “ wmo klantgerichte benadering en een goed beoordelingsvermogen nu al maatwerk geleverd als het nodig is.
7
Jeugdzorg 1 Jeugdzorg nieuw en meest complex want • Worden specifiek omschreven taken overgedragen en • Moeten gemeenten echt iets nieuws inrichten • Komen zware zorgvormen op hen af Wat zijn zware vormen van zorg? Kern is de begeleiding van jongeren die • in aanraking waren met Justitie • thuis niet meer te handhaven zijn of mishandeld worden • in acute crisis verkeren • psychiatrische behandeling nodig hebben Dan gaat het dus om jongeren waar echt iets mee aan de hand is.
8
Niet om te onderschatten. Maar ook kansen om verbinding te maken met lokale netwerken en het onderwijs Goed voorbeeld opnemen!!!!
8
Deel 2 Jeugdzorg Gemeenten partners in een voor hen nieuw netwerk Komende maanden • Komt u woorden tegen als Jeugdreclassering, LVG-aanpak, Jeugd GGZ, Pleegzorg • Houdt u zich bezig met Bureau Jeugdzorg en het AMK Tip! Ontleend aan Leonard Geluk Zie toe dat in de afspraken met partners voldoende aandacht is besteed aan informatievoorziening, samenwerking en crisisafspraken Want als het misgaat zijn dat de vragen • Wisten alle betrokkenen dat het crisis was
9
• Hebben ze elkaar opgezocht om het probleem aan te pakken • Was duidelijk wie moest ingrijpen en is dat ook gebeurd.
9
Kaders Om deze uitdagingen het hoofd te bieden zijn in alle gemeenten visies en kaders voor de 3D vastgesteld Kern tweeledig: vertrouwen • dat mensen hun leven in eigen regie en vanuit hun eigen kracht vorm geven en • dat zij dat zo lang en zo goed mogelijk zelfstandig willen doen • Dat wat klein is ook klein kan blijven • Dat mensen dingen samen willen doen beloftes • Als zelfstandig en samen echt niet meer lukt springt de gemeente bij met
10
maatwerk, geleverd wordt door mensen met verstand van zaken • Mensen die nu door andere instanties worden ondersteund laat de gemeente ‘zacht landen’: dichtbij, flexibel en zoveel mogelijk met bekende gezichten Dat is de Kanteling in verhouding tussen gemeente en inwoners Twee kanten van dezelfde medailles Partners in de Participatiesamenleving
10
Adder onder het gras Het Kabinet heeft met de decentralisaties nog een ander doel: • Het begrotingstekort onder de 3% krijgen én houden • Kosten besparen op de langdurige zorg Argument naar de samenleving • Gemeentelijk maatwerk vraagt minder bureaucratie, en is dus effectiever en goedkoper. Bewijsvoering • Meeste gemeenten voeren oude wmo minimaal kostendekkend uit. Lastig is • Eerste grote bezuinigingsklap valt al in 2015 • Panelen schuiven
11
• iedereen weet toch: kosten gaan voor de baten uit Tip! Staar je niet blind op Den Haag Aan de slag met wat we nu weten
11
Ambities en Beheersing Landelijke kaders • Financieel • Overgangsregime Lokale ruimte voor ambitie • toegang – laagdrempelig, goede zorg in de buurt • kanteling – eigen kracht en lokale netwerken • begroting – budgetten ontschot Komende jaren • om ambitie voor lokale gemeenschappen te realiseren • om risico’s in de uitvoering te beheersen
12
Welke uitdagingen stellen zich dan nu?
12
Uitdagingen 1 De Kanteling moet in praktijk gebracht anders lukt het niet op lange termijn met minder middelen en een ouder wordende bevolking! Wat helpt daarbij • Respect en ruimte voor initiatieven uit de samenleving – hoeveel regels en meetbare resultaten zijn nodig? • Financiële ruimte – is de gemeentebegroting initiatiefproof • Kritisch navragen – moet de gemeente financieel ondersteunen of kan het ook anders • Kiezen moet: geld kun je maar een keer uitgeven ruimte voor initiatieven gaat vaak ten koste van bestaande organisaties Neem er de tijd voor: twee, drie jaar vanwege het leren en de keuzes
13
Doe het wel: mensen nemen verantwoordelijkheid voor zichzelf en anderen als ze ruimte en respect krijgen
13
Uitdagingen 2 Uitstapje U heeft een mooi platform in gesprek te gaan Dat “is heel normaal in onze gemeente” op het WWW, op Twitter en op Facebook Campagne om over de Kanteling te informeren en in gesprek te gaan over wat dit betekent Kans op • Contact te maken met inwoners • Verbindingen tot stand te brengen • Initiatieven uitdagen zich te laten zien • Te volgen wat er gebeurt én interactie te stimuleren door ze zelf te starten
14
Uitdagingen 3 Hoe doen we het in de praktijk, de 3D? Afspraak: we richten ons op • de mens waar het om gaat, zijn familie en vrienden • Afspraken maken met alle betrokkenen en dan plannen, doen, checken, bijstellen • zo min mogelijk hulpverleners (veel koks bederven de brij) Met andere woorden: één gezin, één plan, één regisseur Grote klus • Definitief omschakelen van aanbod naar vraag = maatwerk Gemeenten in de regio werken volop samen om dat idee lerend in de praktijk te
15
brengen: • in de pilot jeugd- en gezinsteams samen aanbieders en bureau jeugdzorg • in experimenten met gebiedsgerichte teams (in wijken en buurten). Onafhankelijk van concrete vorm en bevoegdheden vraagt het gewenste maatwerk • organisatie van zorg dichtbij • En verbinding met mensen in hun directe omgeving
15
Uitdagingen 4 Een buurtwinkel Eigenaar • kent zijn klanten en de rest van hun gezin, hun gewoontes, smaak, zorgen en vaak ook beter dan wie de financiële situatie. • Heeft een luisterend oor, is een goede raadgever • Weet heel goed wát er in de schappen moet staan en wanneer hij moet bij bestellen. Kortom, hij stuurt op • Tevredenheid van zijn klanten • Informatie over zijn klant • Geld dat hij uitgeeft en verdient
16
Uitdagingen 5 De 3D vanuit het winkelperspectief Investeerder, de rijksoverheid • Startkapitaal 2015 : rond 135 miljoen (JZ ruim 55 miljoen, nieuwe wmo 54 participatie 26 miljoen) N.B. de omzet op uw begrotingen stijgt met ongeveer een kwart; dat is veel in één keer Investeerder heeft kritisch in de gemeenteboeken gekeken en vastgesteld • Aan de uitvoering van de huishoudelijke hulp heeft u geld overgehouden, dat kan wel met minder • U heeft veel geld aan re-integratie-trajecten besteed om mensen weer aan werk te helpen. We zijn niet overtuigd dat dit veel heeft opgeleverd. Daar krijgt u ook
17
minder voor En hij vindt ook • U bent wel een monopolist. Uw klanten kunnen straks nergens anders naartoe • Daarom moet in het eerste jaar in elke geval ook die merken in de schappen zetten die uw klanten kennen • En u moet goeddeels met dezelfde bezorgers werken
17
Ambitie en beheersing in het eerste jaar Daar hebben we mee te doen • Leveren van de bestaande producten en deels door bestaande leveranciers • Er komen klanten Nog onbekend hoeveel Deels kennen we ze nog niet • De financiële kaders zijn krap Daarom • Scherp inkopen én mogelijk ruimte houden om de “schappen bij te kunnen vullen” • Heel goed in de gaten houden hoeveel er van welk product wordt verkocht • Klanten snel (nog beter) leren kennen om hen ook alternatieve producten aan te kunnen bieden.
18
Tip! Zet ook de lokale producten mooi in de etalage zodat de nieuwe klanten zien wat er nog meer te koop is
18
En verder Tip! Kom naar raadsinformatieavond juni: Verdieping op “Ambities en beheersing” Meer informatie over de vormgeving van de 3D in uw eigen gemeente Doel: raadsleden zitten voor in de bus bij de implementatie van de 3 Decentralisaties in het sociaal domein Veel dank voor uw aandacht ruimte voor onderlinge uitwisseling en mogelijk vragen
19
