Vaccinatie: noodzaak of luxe?

Vaccinatie: noodzaak of luxe ?

Science Café Leiden 12 februari 2013

Ben van der Zeijst, [email protected]

Opzet

Overzicht ontstaan van infectieziekten en rol vaccinatie. Drie invalshoeken: • Maatschappelijk • Wetenschappelijk • Beleidsmatig

Science Café Leiden

2

12 februari 2013

Drie invalshoeken

• Maatschappelijk • Wetenschappelijk • Beleidsmatig


3

12 februari 2013

Shanghai 2012; 23 miljoen inwoners. Massale urbanisatie; infecties gaan in principe ongehinderd rond.


4

12 februari 2013

Tussen megacity’s en het aards paradijs liggen maar enkele duizenden jaren


5

12 februari 2013

Aards paradijs staat model voor Homo erectus en zijn nazaten, de moderne mens, 200 000 jaar terug

Toen alleen zoönosen, zoals:

Rabies

Tetanus

Anthrax

Borreliose


6

12 februari 2013

Het ontstaan van infectieziekten specifiek voor de mens begon 12 000 jaar geleden

• 200 000 jaar geleden: H. erectus. Jager/ verzamelaars. • 12 000 jaar geleden: 1e nederzettingen ontstonden en daarmee sterke toename bevolking. Infectieziekten specifiek voor de mens ontstonden, zoals mazelen, pokken, kinkhoest, rubella etc. Science Café Leiden

7

12 februari 2013

Meer welvaart, maar ook meer infectieziekten. Pokken en polio kwamen al voor in het oude Egypte.

Ramses V, 1157 v Chr


8

.

12 februari 2013

De geschiedenis van Europa wordt gekenmerkt door veel ziekte en doden door infectieziekten

•  Pokken •  Pest Bacteriële ziekte. Oorsprong in West-Azië. Trok tussen 1347 en 1351 door Europa en doodde 30-50% van de bevolking (75 miljoen)

•  Cholera In 1831 introductie in Engeland. Snelle verstedelijking, zonder riolering. Trof/treft vooral armen. Nu in Haiti

•  Runderpest


9

12 februari 2013

Pest-siekte onder het rundvee, 1745


10

12 februari 2013

Rinderpest 1890


11

12 februari 2013

Leven voor vaccinatie: effect van grote plagen uit het verleden

•  Pokken

Ro: 5-7

CFR 30%

•  Pest

Ro: n.v.t.

CFR 30-60%

•  Cholera

Ro: n.v.t.

CFR 2,4 -10% (Amsterdam 1623-1625)

•  Runderpest


Ro: 4,4

12

CFR 30-90%

12 februari 2013

Het leven voor vaccinatie: hoge kindersterfte

• Gouden Eeuw: •  40 to 50% van alle kinderen stierf voor het 18e levensjaar, voornamelijk als gevolg van een infectieziekte •  Hoge sterfte door infectieziekten hoorde bij het leven


13

12 februari 2013

Den Haag, 1614


14

12 februari 2013

Urbanisatie en mobiliteit maken ons welvarender, maar ook meer kwetsbaar. Vaccinatie nodig voor duurzame samenleving.

•  Urbanisatie: 50% van wereldbevolking leeft in steden •  1800: 3% •  1900: 13% •  2007: 50% •  2030: 60%

•  Mobiliteit: 2 miljard vliegtuigpassagiers per jaar •  Intensieve veehouderij •  Verstoring leefgebied wild •  Klimaatverandering, speciaal bij overdracht door insecten •  Globale economie •  Infecties niet meer te beheersen door maatregelen als quarantaine Science Café Leiden

15

12 februari 2013

Drie invalshoeken



16

12 februari 2013

Waarnemingen en acties in het verleden

•  Infectieus karakter ziekten herkend •  Immuniteit na één keer ziekte herkend •  Quarantaine •  Variolatie ter bescherming tegen pokken. Uit India/China naar Engeland. Ca 2% overleed. Aanzienlijk gunstiger risico dan ziekte zelf. Gebruikt in hogere klassen in Europa. •  Ontwikkeling koepokkenvirus als vaccin tegen pokken door Jenner in 1796. Brede verspreiding in alle klassen van de samenleving (1799 in Nederland). •  Pokken uitgeroeid in 1979.


17

12 februari 2013

Na Jenner 100 jaar geen nieuwe vaccins tot het begin van de microbiologie rond 1880, Pasteur, Koch, Von Behring.

Pasteur, Louis -- Britannica Online Encyclopedia

8/18/10 1:52 PM

Louis Pasteur, coloured lithograph from Vanity Fair (1887). National Library of Medicine, Bethesda, Maryland

http://www.britannica.com/bps/image/445964/122444/Louis-Pasteur-coloured-lithograph-from-Vanity-Fair


Page 1 of 1

18

12 februari 2013

Na Jenner 100 jaar geen nieuwe vaccins tot het begin van de microbiologie rond 1880, Pasteur, Koch, Von Behring.

Serumtherapie (Nobelprijs 1901 Von Behring voor behandeling difterie).


19

12 februari 2013

New vaccines were developed after 1900, but the only after WW II they were used massively. New developments.

•  More life attenuated vaccines (MMR, OPV). •  Inactivated toxins (diphtheria, tetanus). •  Inactivated viruses (IPV). •  Inactivated bacteria (pertussis). •  Subunit vaccines (pertussis). •  Subunits produced by recombinant-DNA technology: HepB, HPV. •  Conjugate vaccines: HiB, pneumococci, MenC. •  DNA vaccines (work in mice). •  Trial and error vs rational design. •  First vaccines against cancer. Science Café Leiden

20

12 februari 2013

New aspects of vaccine development.

•  More understanding of mode of action of adjuvants. •  More efforts to develop and improve vaccines for elderly. •  Improvement of suboptimal vaccines (e.g. pertussis and mumps). •  Combination vaccines. •  More insight in cell mediated immunity. •  Establishment of correlates of protection. •  Development of neutralizing monoclonal antibodies.


21

12 februari 2013

Challenges in vaccine development.

•  Vaccines against infectious agents that are able to establish a persistant infection or change rapidly are difficult to develop: •  Cytomegalovirus •  Tuberculosis •  Malaria •  Infections by worms

• Long duration of vaccine development (>10 years)


22

12 februari 2013

Drie invalshoeken



23

12 februari 2013

Beleid: successen

•  Rijksvaccinatieprogramma is in afgelopen jaren sterk uitgebreid en zal verder uitgebreid worden •  Planmatige aanpak voor uitbreiding gebaseerd op voorkomen van ernstige ziekte. Criteria opgesteld •  Ook andere doelgroepen dan kinderen voorzien (Rapport GezondheidsRaad 2007) •  Aan draagvlak wordt gewerkt via voorlichting •  Onafhankelijk system voor registratie van bijwerkingen


24

12 februari 2013

De zeven criteria van de Gezondheidsraad

•  Ernst en omvang van de ziektelast 1.  De infektieziekte is ernstig voor individuen EN treft (potentieel) een omvangrijke groep •  Effectiviteit van de vaccinatie 2.  Vaccinatie is effectief in het voorkomen van ziekte of het reduceren van symptomen 3.  Eventuele bijwerkingen doen geen belangrijke afbreuk aan de gezondheidswinst in de bevolking


25

12 februari 2013

De zeven criteria van de Gezondheidsraad

•  Aanvaardbaarheid 4.  De last die een individu ondervindt door de afzonderlijk vaccinatie staat in een redelijke verhouding tot de gezondheidswinst 5.  De last die een individu ondervindt door het totale vaccinatie-programma staat in een redelijke verhouding tot de gezondheidswinst •  Doelmatigheid 6.  De verhouding tussen kosten en gezonheidswinst is gunstig in vergelijking met andere preventie-mogelijkheden •  Urgentie 7.  Vaccinatie dient een (potentieel) urgent volksgezondheidsbelang Science Café Leiden

26

12 februari 2013

Voorlichting een succes?

•  Acceptatie vaccinatie bleek in 2000 niet meer vanzelfsprekend. •  Uitvoerders vaccinatieprogramma niet goed ingelicht door VWS. Oprichting ‘Vaste Prik’, tijdschrift voor deze doelgroep in 2003. •  Beter voorlichtingsmateriaal voor ouders sinds 2004. •  Ouders verschillen in mondigheid. Internet bron van informatie en misinformatie. •  Overheid hamert erg op ‘evidence based medicine’ aambeeld en kan zich minder goed inleven in onlustgevoelens. •  Antivaccinatielobby speelt daar op in.


27

12 februari 2013

Voorlichting en de antivaccinatielobby

•  Antivaccinatielobby is divers. Valt niet te negeren •  Mislukking invoering vaccin tegen baarmoederhalskanker. Is in andere landen wel goed gegaan. •  Rapport van de Nationale ombudsman n.a.v. overlijden 8jarige Freek H. enkele dagen na vaccinatie: te veel rollen van RIVM wekt schijn van partijdigheid. Website www.meerwetenoverfreek.nl •  Voorlichting moet opnieuw op de schop. •  Meer tegenspel maakt dialoog nodig.

Vaccinatie Masterclass 2012

28

10 januari 2012

Beleid: uitdagingen

• Toenemende resistentie tegen antibiotica; overdracht van dieren. • Zoönosen vanuit de intensieve veehouderij (Qkoorts). • Vaccinatie van ouderen. Wat wel en wat niet? • Vaccins tegen niet overdraagbare ziektes (kanker, roken, de ziekte van Alzheimer).


29

12 februari 2013

Veroudering in Nederland

Bron: HED & CBS (Bevolkingsstatistiek & Bevolkingsprognose 2010)


30

12 februari 2013

Afwezig op de beleidskaart

• Voorbereiding op nieuwe virusziekten zoals SARS. • WHO voorspelt dat er meer uitbraken komen door nieuwe virussen. • Surveillance op orde. • Interventie niet. • Zie voor gevolgen scenario virus MEV-1 uit de film Contagion Science Café Leiden

31

12 februari 2013

MEV-1 uit de film Contagion

• Virus uit vleermuizen (flying foxes) dat via varkens de mens infecteert • Virus lijkt op bestaand virus dat 40-70% geïnfecteerden doodt • Geen vaccin of medicijnen • In film case fatality rate 25%, Ro=2 • Wetenschappelijk goed onderbouwd • Aan het einde van de film 27 miljoen doden in VS Science Café Leiden

32

12 februari 2013

Vaccinatie: noodzaak of luxe?

Recommend Documents