update nr. 18 april 2008 •
naar een hoger kennisniveau
TenCate Grass is aan de bal
Nieuwe afvalwaterzuivering operationeel
Toonaangevend in beschermings oplossingen
In het laboratorium van TenCate Advanced Composites wordt gewerkt aan nieuwe materialen en materiaaltoepassingen.
grasforum Van 12 tot 14 februari vond in Zürich het tweede Grass Yarn & Tufters Forum plaats. Het forum werd bezocht door ruim 150 deelnemers. Zij vertegenwoordigden bedrijven die betrokken zijn bij de productie van kunstgras en het tuften. Een aantal collega’s van de TenCate Grass-groep was uiteraard ook aanwezig. Onder hen Martin Olde Weghuis (R&D-manager Europe). Hij gaf tijdens de conferentie een presentatie over het systeemconcept. In de volgende editie van txtures komen wij hierop terug.
Ruim 150 deelnemers luisterden naar presentaties, waaronder die van Martin Olde Weghuis (foto inzet) over onze systeembenadering.
kennispartners Een selectief gezelschap streek 24 januari neer in Nijverdal voor een seminar over TenCate Cetex® en aan Cetexcomposieten gelieerde technologie. De gasten waren afkomstig van universiteiten en onderzoeksinstituten uit binnen- en buitenland. Kennispartners, dus. Gastheer: TenCate Advanced Composites.
Eind 2006 vond het eerste seminar met geselecteerde kennis partners plaats. Voor de tweede editie werd het aantal gasten uitgebreid. Voor alle geldt dat ze onderzoek verrichten naar TenCate Cetex en Cetex-gerelateerde technologieën. TenCate Advanced Composites ondersteunt hen in het algemeen met het ter beschikking stellen van materialen. Kennisniveau De presentatie van en discussie over onderzoek en resultaten past in het streven naar uitwisseling van kennis om zo gezamenlijk op een hoger kennisniveau te komen. ‘In dit overleg wisselen we veel informatie uit en vinden we samen sneller een antwoord op allerlei vragen, vertellen Robert Lenferink en Sebastiaan Wijskamp. Zij zijn hoofd R&D respectievelijk - projectmanager R&D. Anders dan wat we vaak denken van onderwijsinstellingen fungeren ze niet alleen als kennisleverancier van het bedrijfsleven maar is het ook vaak andersom. ‘Onze industriële, toegepaste kennis is in goed evenwicht met die op de universiteiten en instituten, in feite lopen we
Sebastiaan Wijskamp, Marie-Louise Meuris (project engineer), Ronald Wierbos (project leader), Robert Lenferink, Bianca Spoolder (project leader) en Wouter Mollers (MSc graduate student TU Delft)
in pas met elkaar.’ CETEX, maar dan anders Productie
Zowel de uitwisseling van kennis en inzichten als het contact be-
Het blijft niet bij wetenschappelijke onderonsjes. Het resultaat van
valt dermate goed dat de gedachten in Nijverdal uitgaan naar een
bepaalde onderzoeken zal eerdaags zichtbaar zijn in de productie.
corporate platform waar de technologieteams, de Willy Wortels en
‘We weten nu hoe hars zich door weefsels beweegt tijdens het
William Wizards van alle TenCate-groepen elkaar treffen. Een
consolideren, kunnen de kwaliteit verder verbeteren en de materi-
Central Technology Exchange: CETEX, maar dan anders. Eerst van
alen beter verwerken. Een gevolg is ook dat onze klanten beter met
Europese omvang en later uit te breiden met R&D-collega’s in de
TenCate-materialen kunnen omgaan. Of dat wij onze machines
VS en Azië. ‘Dit is het open innovatiemodel dat we voorstaan en
efficiënter kunnen vullen, bijvoorbeeld dat we van 30 naar 40
dat we moeten uitdragen, met TenCate Advanced Composites als
laminae per persing gaan door het combineren van persingen
spil. In één dag krijg je een update van de lopende projecten en
van verschillende materialen, omdat we leren begrijpen wat er
ideeën om gezamenlijk uit te werken.’ Het lijkt de aangewezen
werkelijk gebeurt.’
weg naar continu kennisversterkte materialen.
aan de bal Met het oog op de (toekomstige) groei van de kunstgrasmarkt als geheel en de sterk toegenomen vraag naar monofilamentvezels heeft de TenCate Grass-groep eind 2006 en begin 2007 een belangrijke omschakeling en uitbreiding doorgevoerd. Deze maakten aanpassingen binnen de productieprocessen in Nijverdal noodzakelijk. De processen zijn hier inmiddels onder controle en worden verder geoptimaliseerd. Nieuwe, jonge krachten zijn aangetreden. Er is werk aan de winkel en dat werk wordt voortvarend aangepakt. ‘Wij hadden lange tijd moeite de groeistuipen bij te houden. Nu hebben we dit weer onder controle en we zijn weer die belangrijke en betrouwbare speler in de markt.’
Toch heb je niet alles in de hand. Het bedrijf zag zich geconfronteerd
bedrijf. We moeten als team opereren binnen de Grass-groep’. Het
met sterk verhoogde grondstofprijzen, die het niet meteen kon door-
team in Nijverdal is intussen versterkt met een aantal nieuwe, jonge
berekenen - alle begrip bij de klant ten spijt. De grondstofprijs is nu
krachten, onder wie Erco Adelerhof (P&O) en Erik Vogt (productie).
eenmaal een belangrijk deel van de kostprijs. Er is geen wetenschap-
Samen met Caspar de Jong, Arjan Mulder (logistiek), Selim Malgaz
pelijk model dat enige voorspelling mogelijk maakt over de grondstof-
(groepscontroller), Willy Knobben (productie), Robert Rossing (R&D)
prijzen, ook al zijn die sterk oliegerelateerd.
en Frans Harmeling (R&D) vormen zij het managementteam (MT) van Nijverdal. Marc Verleyen is directeur in Dubai.
Voorsprong
Wat Rob Albers betreft kan Nederland nog van Dubai leren. Over
‘Onze directe klanten zijn niet de eindgebruikers’, licht Caspar de Jong
productie en marktbewerking bijvoorbeeld, zonder ook maar enigszins
(Grass-groepdirecteur Europa/Midden-Oosten/Azië) toe. ‘Onze klan-
de identiteit van de andere twee bedrijven uit het oog te verliezen.
ten vermarkten onze producten op hun beurt aan hún klanten.’ Hier geldt de wet van de remmende voorsprong: als je marktleider bent,
Productportfolio
kun je de prijzen bepalen maar wachten andere aanbieders je prijs-
Zowel strategisch-organisatorisch als technisch-inhoudelijk worden
verhoging af. Zij hebben dan een excuus het ook te doen. Verhoog je
slagen gemaakt. Voor de Grass-groep is een plan opgesteld om de
te vroeg, dan gaan afnemers naar een concurrent of gaan ze het zelf
wereldmarkt vanuit drie productielocaties optimaal te bedienen. Om
maken. Waakzaamheid blijft geboden: de groei van de markt maakt
adequater te kunnen reageren op de marktvraag is de productiecapa-
die aantrekkelijk voor nieuwe toetreders. Ook daarom is het zo be-
citeit van de Grass-groep uitgebreid met een aantal nieuwe
langrijk onderscheidend te zijn in je productportfolio, specificaties,
monofilamentlijnen.
betrouwbaarheid en kennis.
De drie productiebedrijven worden logistiek op dezelfde wijze aan gestuurd en operationeel geoptimaliseerd. Er komt een ‘dunne
‘Ongelooflijk leuk’
schil’ overheen voor de coördinatie en aansturing. Dit jaar worden
‘De klant heeft gelijk, maar we hebben daar niet altijd naar gehan-
het productassortiment en de prijzen wereldwijd kritisch tegen
deld’, vertelt Rob Albers. Hij is sinds 1 januari commercieel directeur
het licht gehouden en op elkaar afgestemd tot één mondiale product-
van TenCate Grass EMEA. Hij is afkomstig van TenCate Geosynthetics
portfolio en merkenbeleid. ‘Er is wildgroei ontstaan in de diversiteit
en vindt de kunstgrasindustrie ‘ongelooflijk leuk, interessant en span-
aan producten’, constateert Caspar de Jong. ‘Dat gaat ten koste
nend. Het is een uitdaging om medewerkers trots te laten zijn op dit
van de efficiency.’
Vertrouwd met kunstgras Daarnaast is er de prijs: het wordt voor de klant ook prijstechnisch aantrekkelijker naarmate hij meer afneemt en er samen met TenCate aan projecten kan worden gewerkt - zoals het leggen van kunstgras in de geplaagde Amsterdam ArenA. De spelers trainen al op kunstgras. Er groeit een generatie voetballers op die helemaal vertrouwd zal zijn met kunstgras. ‘Over tien jaar zijn alle voetbalvelden van kunstgras’, verwacht Caspar de Jong: vanwege de technische mogelijkheden, omdat je onder alle weersomstandigheden kunt spelen, er een nog betere kunstgraskwaliteit zal zijn en de grasmat overal hetzelfde is. Volop in ontwikkeling TenCate is van oudsher sterk in productontwikkeling en innovatie. Die lijn wordt onverminderd doorgezet. Voor de (technologische) ontwikkeling van infill en de subbase wordt een aparte groep in het leven geroepen. Als systeemleverancier wil je immers beschikken over expertise van de diverse componenten en de interactie ertussen.
Caspar de Jong en Esther Brummelhuis
Zo kun je meer kennis vermarkten en garanties bieden. Interessant is ook de mogelijkheid garen met backing met bepaalde functionalitei-
groei, ontwikkeling van standaarden en acceptatie van kunstgras,
ten zo te combineren dat infill overbodig is. Het gras kan dan worden
ontwikkeling van marktkennis (market intelligence) en verbetering
uitgerold op elke denkbare ondergrond en conform specificaties van
van het bewustzijn van eindgebruikers. Daarnaast zijn er uitdagingen
de UEFA en FIFA.
op het gebied van milieu, gezondheid en veiligheid. De ESTO is voor
Een markt met een enorm potentieel die zich evenzeer leent
de Grass-groep een belangrijk netwerk om contacten te onderhouden
voor technologische ontwikkelingen is landscaping: kunstgras
met belangrijke spelers in de markt.
voor bermen langs autowegen en tuinen. Achterhoofd Intercontinentaal contact
Mattex Leisure Industries had de eerste fase van een investerings-
Om nog meer kennis te verwerven en delen zullen collega’s van
plan afgerond toen het eerste gesprek met TenCate plaatsvond over
diverse continenten regelmatig met elkaar in contact treden. Zo
een mogelijke overname. Bij elke strategische of organisatorische
krijgt ook sales technische support; als de verkoper op pad gaat,
beslissing die daarna binnen de Mattex Group genomen werd, had
kan hij een technische collega mee vragen. Zoals productmanager
men deze mogelijkheid in het achterhoofd. ‘Mattex Leisure Industries
Kai Braspenning en vanuit R&D Frans Harmeling en Robert Rossing.
kon dus geleidelijk aan het idee wennen een TenCate-bedrijf te zijn’,
Van elkaar leren gebeurt bovendien op het platform van de European
vertelt Marc Verleyen. Een verdere capaciteitsuitbreiding was al
Synthetic Turf Organisation (ESTO). Lid van de ESTO zijn bedrijven
gepland. Daardoor nam de acquisitie uiteindelijk meer tijd in beslag.
van naam die produceren voor de kunstgraswereld, zoals vezelprodu-
Onderdeel van de overeenkomst was dat het management bleef
centen en tufters. De ESTO werkt als een neutrale partij voor het
zitten. De prestaties van het bedrijf gaven daartoe alle aanleiding.
aanmoedigen, promoten, faciliteren en communiceren tussen partijen
Functies als engineering, IT-ondersteuning en P&O, verzorgd door
die actief zijn in de kunstgrasmarkt over de levering en het gebruik
ervaren teams binnen Mattex International, werden gedurende
van kunstgrassystemen om de tevredenheid van de eindgebruikers te
een periode van zes maanden overgenomen door TenCate Grass
vergroten. De doelstellingen van de ESTO zijn handhaving van markt-
Middle East.
Ook de markt kon aan het idee wennen. Klanten vroegen zich af wat
Marktbenadering
de overname voor hen zou betekenen. De overname verliep ook voor
‘Ik geloof sterk in marktbenadering door het lokale management.
hen evenwel soepel. De activiteiten konden zonder enige onderbre-
Als grootste producent van kunstgrasfilamenten hangt ons succes af
king worden voortgezet.
van hoe goed we onze fabrieken aansturen. Daarnaast is het belangrijk dat de bedrijven in de Grass-groep transparant zijn en zich met
Communicatie
elkaar meten, zodat we de “beste voor alle oplossingen” kunnen zijn.
Wat Marc Verleyen betreft staan beide organisaties nu voor de uitda-
Het is belangrijk dat we ons houden aan de missie en visie van de
ging elkaar beter te leren kennen. ‘Hier zijn de persoonlijke contacten
groep, dat we onze productportfolio goed beheren en een solide
een belangrijke factor. We zullen veel tijd moeten steken in communi-
structuur hebben voor groepsrapportage en managementinformatie.’
catie over en weer binnen de bedrijven. TenCate Grass ME is een bedrijf met een multiculturele achtergrond. Er werken bij ons meer
Veranderingen
dan tien nationaliteiten. Wij zijn dus vertrouwd met verschillen in cul-
De overname leidt tot veranderingen binnen de TenCate Grass -groep.
tuur en werkwijze. Dit vergt andere structuren en procesgangen. Ik
In dit proces gaat het erom ‘te mixen, matchen en uit te voeren. Als
heb er vertrouwen in dat ook TenCate, als groep met wereldwijd ves-
dat goed gebeurt en met een heldere organisatie kunnen alle
tigingen, ervaring heeft met het opereren in een multiculturele omge-
bedrijven lokaal acteren en toch veel op elkaar lijken, ook al bevinden
ving. Bij TenCate Grass ME hebben we een andere benadering van
wij ons in verschillende delen van de wereld. De Grass-business
de markt, speciaal met betrekking tot logistiek en verkoop buiten het
wereldwijd is sterk afhankelijk van hoe goed wij het doen. De Grass-
seizoen. Voor Mattex Leisure Industries heeft dit model uitstekend
groep staat voor de uitdaging haar huidige marktaandeel en groei
gewerkt. Bij TenCate Grass wordt dit model nu geïmplementeerd.’
vast te houden’. Met drie productielocaties op drie continenten is het daarom zaak de verkoop, logistiek en R&D-activiteiten zo te structureren dat elke businesspartner volgens de hoogste standaarden wordt bediend. ‘We moeten leidend en vernieuwend zijn in componenten en systemen’. Als we daarin slagen, helpen we onze klanten meer te verkopen.’ Generatie Marc Verleyen is een van de leden van het wereldwijde managementteam van de Grass-groep. Hij heeft veel ervaring opgedaan in het Midden-Oosten en de wereldwijde tapijtindustrie. ‘Ik ben erg gemotiveerd om het beste wat ik heb binnen de Grass-groep naar boven te brengen.’ Naast zijn rol als directeur in Dubai zal hij leiding geven aan de ontwikkelingsactiviteiten van de vierde generatie kunstgras. Hij ziet het als plicht van de groep kunstgrascomponenten en -systemen op een hoger plan te brengen, ‘zodat sporters kunstgras prefereren boven natuurgras. Dan zijn wij mede-initiatief nemer voor meer en snellere marktgroei’. TenCate heeft een aantal medewerkers geselecteerd buiten de bestaande ontwikkelteams voor grasvezels en componenten om aan dit kunstgrassysteem te
Marc Verleyen
werken. Het is een belangrijk signaal aan de hele waardeketen dat de onderneming zich hiertoe heeft verplicht.
JOIFF TenCate Protective Fabrics USA is lid van het Joint Oil and Industry Fire Forum (JOIFF), een vereniging van personen die professioneel betrokken zijn bij rampenbestrijding (emergency management) voor de petrochemische industrie. Guido Vliegen, bij TenCate Protective Fabrics USA verantwoordelijk voor marketing, strategy & integratie, was eind vorig jaar een van de sprekers tijdens het JOIFF-congres in Durban (Zuid-Afrika).
Guido Vliegen
Inherent Guido Vliegen belichtte onder meer de verschillen tussen beschermende materialen die inherent vlamwerend zijn ten opzichte van vlamwerend gefinishte stoffen. Inherent wil zeggen dat de eigenschap al in het materiaal zit, veredeld dat de eigenschap er door een chemische behandeling is ingebracht. Een inherent vlamwerend weefsel vereist geen speciale behandeling om het vlamwerend te maken. Een behandeld weefsel ondergaat een chemische bewerking om het vlamwerend te maken. Het lidmaatschap van JOIFF is onderdeel van de acties van onze
Voorbeelden zijn Proban, Indura Ultra Soft en Pyrovatex. Inherent
collega’s in Union City op het gebied van end-usermarketing voor de
vlamwerende materialen als TenCate Tecasafe® en Tecasafe plus™
industriële veiligheidsmarkt. Geen onbeduidend gezelschap: zo zijn
bieden de absolute garantie dat de vlamwerende eigenschappen
alle gerenommeerde internationale oliemaatschappijen lid van
van het materiaal niet worden aangetast door bijvoorbeeld veelvul-
JOIFF. Als lid van het eerste uur heeft TenCate belangrijke bijdrages
dig industrieel wassen of intensief gebruik. Een dergelijk weefsel is
kunnen leveren aan de JOIFF Standard, een handboek over
gemaakt van een vezel of combinatie van vezels die bestand zijn
Persoonlijke Beschermende Middelen (PBM’s).
tegen vlammen. Die eigenschap kan niet worden verwijderd.
Risico’s
Kennis
Werknemers in de petrochemische industrie (winning en raffinage
Door het lidmaatschap van het JOIFF vergaart TenCate Protective
van aardolie) staan tijdens hun werk aan tal van risico’s bloot. Ze
Fabrics de nodige kennis omtrent de ontwikkelingen in de petroche-
werken immers temidden van complexe installaties die uiterst
mische industrie, met name waar het gaat om risico’s en de eisen
brandbare stoffen bewerken. Het grootste risico voor de medewer-
die aan beschermende kleding worden gesteld. Dat stelt het bedrijf
ker is flash-fire waarbij hij geheel door vuur wordt overspoeld. Hun
in staat zijn producten verder te verbeteren en bij te dragen aan een
kleding moet daartegen zo veel mogelijk bescherming bieden en
veiliger wereld. ‘Wereldwijd actief en toonaangevend in bescher-
voldoen aan een aantal wettelijke normeringen. Onze vlamwerende
mingsoplossingen’ is het devies: oplossingen op basis van TenCate-
materialen maken soms het verschil tussen leven en dood.
materalen die een toegevoegde waarde leveren.
afvalwaterzuivering Op 30 januari vond de officiële opening plaats van de nieuwe afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) van TenCate Protect. Het is de eerste zogeheten anaërobe zuivering bij een textielbedrijf in Nederland ‘en misschien wel in de wereld’, aldus Marc van Coeverden. De AWZI is volledig operationeel, op de biogasverbranding na. Inclusief afschrijving, bedrijfskosten en energie bedraagt de reductie op de milieukosten circa 40%.
Marc van Coeverden
Aan anaërobe zuivering komt geen zuurstof te pas. De vervuiling
dagen brengt hij goeddeels door met het bijsturen en analyseren
wordt door bacteriën aangepakt: om aan zijn energie te komen,
van monsters en het verrichten van onderzoek naar nieuwe metho-
eet de bacterie de vervuiling op. Daardoor ontstaat methaangas
den voor waterzuivering.
(CH4), het hoofdbestanddeel van aardgas. Het is de bedoeling dit op korte termijn gereinigd als energiebron terug te voeren naar het
Een fractie van sporen
ketelhuis. ‘Je maakt energie uit afval.’
In zijn kantoor staan onder andere twee sierlijke vazen. De een bevat influent (vrijkomend proceswater). Dit bevat sporen van het
Meten en monitoren
veredelingsproces, zoals natronloog, zetmeel, kleurstoffen en che-
Marc van Coeverden is afvalwatertechnoloog en bestiert de AWZI.
micaliën. In de andere bevindt zich effluent. Dat bevat van deze
Hij houdt voortdurend een oogje in het zeil: hetzij door het bijhou-
elementen nog maar een fractie. ‘Die willen we er uiteindelijk ook
den van monitoren en meetapparatuur, dan wel door signalen die
nog een keer uit hebben’, klinkt het ambitieus.
de door hem zelf ingeregelde computer ’s. Via een internetverbin-
Zuivering blijft een relatief begrip. Tot nog toe wordt 70% van de
ding is het mogelijk om het proces vanuit huis te bedienen.
verontreiniging ongedaan gemaakt. Wel een respectabele reduc-
Eventuele storingen komen via een storingstelefoon binnen, waar-
tie. In elk geval alleszins acceptabel voor doorvoer naar de ge-
bij door inloggen op de waterzuivering kan worden ingegrepen. De
meentelijke waterzuivering aan de overzijde van de Regge.
multiturf
project, Multiturf, waren behalve TenCate Grass en Edel Grass vier bedrijven en drie onderzoeksorganisaties betrokken: Poligras Iberica S.A. en IBV (Spanje), Recipneu LDA (Portugal), Saltex Oy (Finland),
Steeds meer mensen weten dat kunstgras sportvelden intensie-
Arcadis Regio BV, ISA Sport en TNO (Nederland). Om dergelijke
ver kunnen worden gebruikt dan velden van natuurgras. De on-
sportvelden te realiseren, is onderzoek gedaan naar de eisen waar-
derhoudskosten zijn lager, de speelomstandigheden uniformer en
aan het terrein moet voldoen, gelet op de behoefte van de sporters,
ze dragen bij aan gelijkmatiger sportprestaties. In veel Europese
de te leveren prestaties en het voorkómen van blessures.
steden is de beschikbare ruimte schaars - en dus kostbaar. Voor lokale overheden, amateursportclubs en scholen is multifunctio-
Design Tool
neel gebruik van sportterreinen dan ook de uitkomst.
Een belangrijke goal binnen het project was eveneens de ontwikkeling van een zogeheten Design Tool. Het is een simulatiemodel, bedoeld om de meest kritische eigenschappen en gedragingen van kunstgras
Voetballen en hockeyen op hetzelfde kunstgrasveld was tot voor
velden te voorspellen en allerlei inzichten hieromtrent te verkrijgen.
kort iets wat tot het rijk der fabelen behoorde. Deze sporten
Je kan kijken naar welk effect de toevoeging van bepaalde materialen,
hebben zich namelijk altijd afgespeeld op totaal verschillende
zoals een andere vezel of infill, heeft op bijvoorbeeld de balstuit, de
ondergronden. Immers, hockeyers hebben doorgaans een sterke voor-
hardheid en de energierestitutie van de mat. Berekeningen worden
keur voor een snel veld dat hard en vlak is, zodat de bal lekker ver kan
automatisch en haarfijn uitgevoerd met de bijbehorende software.
rollen. Een soort biljartlaken dus. Voetballers daarentegen spelen in de
Vergelijkingen met laboratoriumexperimenten en andere testen
regel liever op een trager veld, dat zo dicht mogelijk in de buurt komt
hebben inmiddels aangetoond dat de tool betrouwbaar is omdat
van natuurgras. Met name aan een slidingvriendelijke bodem, een
de werkelijkheid benaderd wordt.
hoge schokabsorptie en een korte balrol wordt veel waarde gehecht. Op grond van de verschillen bijten de twee sporten elkaar als het gaat
Concepten
om de gewenste ondergrond.
Op basis van de resultaten van het Multiturf-project kunnen nieuwe concepten voor kunstgras sportvelden worden ontwikkeld en getest.
Tussenveld
Op het sportcomplex Eindhoven-Noord is inmiddels een voetbal/
Op diverse sportparken in Nederland is zowel een voetbal- als een
hockeyveldje van kunstgras aangelegd. Het is onderdeel van een
hockeyvereniging aanwezig. Soms grenzen ze zelfs aan elkaar. Het
grotere ‘proeftuin’ met allerlei innovaties op het gebied van sport
behoeft geen betoog dat het creëren van een tussenveld waarop
accommodaties die hier wordt gerealiseerd. In Spanje wordt een
beide takken van sport beoefend kunnen worden, onder andere in ruim-
voetbal/rugbyveld (prototype) aangelegd. Er zijn ook plannen voor
telijke zin een positief effect teweegbrengt. Zo neemt de flexibiliteit
een multifunctioneel sportveld bij een school in Finland.
vanzelfsprekend toe, wat uitermate gunstig is wanneer de ruimte schaars is. Bovendien wordt door multifunctioneel en efficiënt gebruik een investering aantrekkelijker. Per slot van rekening zijn niet alleen de grondprijzen hoog, maar ook de aanlegkosten van de velden. Wanneer meerdere clubs er baat bij hebben, is het natuurlijk een voudiger om de knoop door te hakken. Perspectieven Binnen het Zesde Kaderprogramma van de EU zijn onlangs de perspectieven voor multifunctioneel gebruik bestudeerd. Bij dit onderzoeks
vlambogen Bescherming en veiligheid vormen een van de toepassingsgebieden voor de materialen van TenCate. Het gaat onder meer om weefsels voor beschermende kleding van medewerkers in bijvoorbeeld de petrochemische en metaal industrie. De industrie is zich meer en meer bewust van onvoorziene risico’s voor werknemers. Hierdoor groeit de vraag naar werk- en veiligheidskleding. Ook de wetgeving op dit gebied is in ontwikkeling. TenCate Protective Fabrics speelt daarop in. Voor
Tijdens
Na
De keuze voor de juiste veiligheidskleding komt voor uit een risi-
duizenden graden Celsius. Naast verbranding aan handen en
coanalyse. De veiligheidskundige onderzoekt en inventariseert
gezicht kan kleding vlamvatten en voor grote schade zorgen.
aan welke risico’s een werknemer kan worden blootgesteld.
Door de extreme hitte komen stukjes koper en andere verbran-
Voorbeelden van risico’s zijn hitte en vlammen, explosiegevaar
dingsproducten vrij. Onnodig te zeggen dat goede persoonlijke
door statische oplading, vloeibare chemicaliën spatten, lasspat-
bescherming van levensbelang is. Kleding vormt hiervan een be-
ten en vlambogen (electric arc).
langrijk onderdeel.
De meeste ongevallen met elektriciteit vinden plaats bij mensen
Standaard
die werken in de elektrotechniek. In de VS gelden elektriciteits-
Sinds kort is IEC EN 61482-1-2 de geldende standaard voor
ongevallen tijdens het werk als doodsoorzaak nummer 5.
Europa. Zowel het effect van de vlamboog op het doek als de energiedoorgang van het doek wordt gemeten. Diverse weef-
Schade
sels uit de TenCate-collecties Tecapro®, Tecasafe® enTecas-
Elektriciteit kan het lichaam op verschillende manieren schade
hield® voldoen aan klasse 1: 4 kiloampère per 500 milliseconden
toebrengen. Het meest voorkomende letsel ontstaat bij vlambo-
(4 kA/500 ms).
gen die het gevolg zijn van kortsluitingen en verkeerde schakel-
Voor bescherming bij sterke vlambogen moet een meerlagen
handelingen. Omdat deze met de hand worden verricht, is de
systemen worden ingezet om een hogere isolatiewaarde te
afstand tot een vlamboog zeer klein (ca. 30 cm).
behalen. Momenteel wordt doorgetest om een optimaal mee rlagensysteem te ontwikkelen dat bescherming biedt volgens
Ondanks de korte duur van de vlamboog - enkele duizendsten
de vlamboognorm klasse 2: 7 kA/500 ms. Het streven is het
van seconden - komt een enorme hoeveelheid stralingsenergie
gewicht van dit systeem zo laag mogelijk te houden, zodat de
vrij. De temperatuur in een vlamboog kan oplopen tot enkele
comforteigenschappen van het kledingstuk niet verloren gaan.
xennia TenCate heeft een meerderheidsbelang van 75% verworven in Xennia Technology. Xennia is een leidende onderneming in de inkjettechnologie als het gaat om de ontwikkeling van inkten en coatingvloeistoffen en hieraan gerelateerde besturingstechnologie (software). TenCate werkt met Xennia en met subsidie van de EU al nauw samen aan het DigiTex-project (digitale textielveredeling). De gezamenlijke patentpositie is uitgangspunt voor toekomstige ontwikkelingen op het gebied van oppervlakte-nanotechnologie voor technisch textiel.
Voor TenCate is deze overname van groot belang om te beschikken over kennis omtrent het (digitaal) coaten van textiel op nanoschaal en deze gezamenlijk verder te ontwikkelen. Xennia is wereldmarktleider op dit vlak, op toepassingen buiten de textielsector.
colofon nr. april 18
•
2008
Door de publicatie van TenCate Update wil Koninklijke Ten Cate haar relaties periodiek informeren over recente ontwikkelingen, projecten, productinnovaties en -introducties alsmede veranderingen in de portfolio.
redactie Koninklijke Ten Cate/IR & corporate communicatie Postbus 58 7600 GD Almelo telefoon 0546 544 911 e-mail
[email protected] internet www.tencate.nl
investor relations drs F.R. Spaan e-mail
[email protected] telefoon 0546 544 338
vormgeving DeNK•strategieconceptvormgeving, Almelo
Doorbraak
drukwerk
Digitaal veredelen is een technologische doorbraak met een aantal voordelen.
Lulof Druktechniek, Almelo
De technologie maakt totaal nieuwe producten mogelijk die niet met bestaande technologieën vervaardigd kunnen worden. Er kunnen geheel nieuwe productieprocessen worden ingericht die bestaande productieprocessen vervangen. Digitaal veredelen levert substantiële kostenbesparingen op. Ook speelt het in op de trend naar duurzaam ondernemen (besparing op milieu- en energiekosten) en het in kleine series kosteneffectief grote klantspecifieke orders maken (mass customization). Inkjettechnologie Xennia heeft wereldwijd een voorsprong in digitale inkjettechnologie (het verspuiten van onder andere nanodeeltjes van metaal en kunststof op substraten, waaronder textiel). Inkjettechnologie is de basis voor digitaal veredelen. Xennia beschikt over alle elementen die essentieel zijn voor inkjettechnologie, zoals de inkjetkoptechnologie, mechanica, software en chemische inktformules. Industriële toepassingen van inkjettechnologie nemen een grote vlucht. TenCate krijgt hiermee tevens onbeperkt toegang tot Xennia’s database, intellectual property en bestaande inktformuleringen. Ook is er mogelijke spin-off naar andere productmarktcombinaties binnen en buiten TenCate.
Foto voorzijde: In het lab van TenCate Advanced Composites: Sebastiaan Wijskamp, Marie-Louise Meuris, Ronald Wierbos, Robert Lenferink, Bianca Spoolder en Wouter Mollers Foto achterzijde: De Apache AH64, deels op basis van TenCate-composieten
