update nr. 24 april 2009 •
STAALMEESTERS IN TENCATE TECASAFE®
bestand tegen zwaar geschut
specialisten in tentdoek
geosynthetics in oostenrijk
bestendiging Airbus heeft met TenCate, Stork Fokker AESP en de Netherlands Aerospace Group (NAG) de specifieke uitbreiding ondertekend van hun bestaande Memorandum of Understanding. Daarmee bestendigt Airbus de samenwerking met TenCate op het gebied van thermoplast composiet. Dankzij een intensieve werkrelatie op het gebied van technologisch onderzoek en ontwikkeling kan Airbus meer en meer toepassingen creëren voor TenCate Cetex®, het duurzame thermoplast composiet van TenCate.
Ondertekening van het Memorandum of Understanding door ter linkerzijde Frank Meurs (TenCate Advanced Composites) en naast hem Fabrice Brégier (COO Airbus) en Hans Büthker (CEO Stork Fokker AESP). Achter Brégier staat Sjoerd Vollebregt (CEO Stork)
TenCate werkt bij onderzoek en ontwikkeling van composietmate-
Affordable Primary Aircraft Structure’ (TAPAS) dat momenteel
riaal al jarenlang nauw samen met diverse ondernemingen en ken-
loopt, werkt de Nederlandse luchtvaartindustrie hecht samen met
nisinstellingen in de Nederlandse luchtvaartsector. Onder andere
Airbus teneinde dit duurzame materiaal nog breder in te zetten.
met Stork Fokker AESP worden voortdurend nieuwe constructieve
Via gewichtsbe-sparing worden zo de belangrijke doelen - brand-
toepassingen in thermoplast composiet ontwikkeld. De bestendi-
stofbesparing en emissiereductie - gerealiseerd. TenCate kan op
ging van de Nederlandse samenwerking met Airbus betreft mate-
deze wijze een grote bijdrage leveren aan het streven van Airbus
riaal, productie- en verbindingstechnologie. Deze worden specifiek
naar eco-efficiency.’
verder ontwikkeld voor Airbus-toepassingen, waaronder constructiedelen voor rompen en vleugels.
Aircraft Interior Expo De Nederlandse luchtvaartindustrie was onlangs te vinden op
‘Nu TenCate Cetex in een ruime reeks toepassingen in het vlieg-
de Aircraft Interior Expo in het Duitse Hamburg. Op de stand van
tuiginterieur en constructiedelen van kleinere afmetingen wordt
de Netherlands Aerospace Group staan leidende ondernemingen
verwerkt, naderen we het moment dat de primaire constructie-
als TenCate Aerospace Composites en ADSE. Op deze beurs wordt
delen van het vliegtuig van thermoplast composiet worden ge-
de toekomstige inrichting van vliegtuigcabines tentoongesteld
maakt’, vertelt Frank Meurs (groepsdirecteur TenCate Advanced
waarbij - naast constructie en design - in-flight entertainment en
Composites EU). ‘Dankzij de unidirectionaal tape-technologie van
dienstverlening aan passagiers centraal staan. Belangrijke beurs-
TenCate zal in de nabije toekomst ook de romp van thermoplast
onderwerpen zijn gewichtbesparende materialen, ruimte-efficiënte
composiet kunnen worden gebouwd. In het project ‘Thermoplastic
ontwerpen en renovatiemogelijkheden voor vliegtuiginterieurs.
uniek hockeyveld MHC Ede beschikt sinds 13 maart over een uniek volwater hockeyveld met een unieke naam. Tophockeyer Taeke Taekema verleende die dag zijn naam aan dit Triple T System-waterveld. Het systeem is ontworpen door TenCate Grass, Edel Grass en Oranjewoud Sport. Spelers en trainers zijn razend enthousiast.
Het nieuwe veld van MHC Ede
Wat het veld zo uniek maakt, is de gebruikte vezel. Het veld is
accommodatie van de toekomst, diezelfde dag georganiseerd
opgebouwd met een vezelsysteem met meer dan één miljoen
door Oranjewoud en Edel Grass, gaf Taeke Taekema zijn visie op
filamenten per m². In combinatie met een speciale, duurzame
dit veld. ‘Dit veld benadert de unieke speeleigenschappen van
dempende ondergrond biedt deze structuur perfecte speleigen-
snelheid en balrol van de oude nylonvelden en combineert die
schappen. Een volautomatische beregeningsinstallatie zorgt er-
met de low sliding resistance-eigenschappen en het dempend
voor dat die speleigenschappen optimaal tot hun recht komen.
vermogen van de nieuwe watervelden. Het is veruit het beste hoc-
Daarmee is dit een volwater kunstgrasveld dat tophockey naar
keyveld waarop ik ooit heb gespeeld’, vertelde de international.
een nog hoger niveau zal tillen. Ambitie TTT
Naast het volwaterveld zijn bij de vereniging twee semi-watervel-
Bij een uniek veld hoort uiteraard een unieke naam. Hockey-
den aangelegd. Deze ontwikkeling past bij de ambitie van de Edense
international Taeke Taekema verbond er graag zijn naam aan,
hockeyclub. Met de komst van de nieuwe velden kon de vereniging
omdat het dé eigenschappen bezit die de hedendaagse hockeyer
groeien van 450 naar 800 leden. Naast hockey op amateurniveau
wenst. Het veld draagt daarom de naam Triple-T System (Taeke
wil men in de toekomst op het nieuwe hoofdveld interlands af-
Taekema Turf System). Tijdens een seminar bij MHC Ede over de
werken. Aan de kwaliteit van het veld zal het zeker niet liggen.
workshop
idex 09
Van 28 tot 30 januari organiseerde TenCate Industrial Fabrics
TenCate Advanced Armour heeft een beschermingsoplossingen ontwikkeld tegen meer complexe dreigingen als improvised explosive devices (IED’s, bermbommen) met explosively formed penetrator of projectiles (EFP’s). De oplossing is gericht op voertuigen en wordt gemaakt van TenCate Armourtex BM: een lichtgewicht composiet om zo weinig mogelijk gewicht aan het voertuig toe te voegen. Het werd eind februari gepresenteerd tijdens de International Defence Exhibition & Conference (IDEX) 2009 in Abu Dhabi.
voor haar agenten en distributeurs de tweede Europese TenCate Geotube®-workshop. Er waren 25 deelnemers, afkomstig uit onder andere Griekenland, Rusland, Finland, Denemarken, Duitsland, België, Zuid-Afrika, Spanje, Italië en Frankrijk. Doel van de workshop was agenten en distributeurs van de nieuwste ontwikkelingen op de hoogte te brengen en hun kennisniveau naar een hoger plan te tillen. Daarnaast kon iedereen van elkaars ervaringen profiteren, omdat de deelnemers zelf presentaties gaven over wat ze met de TenCate Geotube®-systemen bereikt hebben.
Bermbommen zijn niet meer weg te denken uit de moderne oorlogsvoering. Ook tijdens vredesmissies lopen voertuig en soldaat grote
De workshop startte op woensdag voor minder ervaren deelne-
risico’s. Een van de manieren om dit risico te weren is bescherming
mers op het gebied van TenCate Geotube-systemen. Na ’s och-
van mens en machine met composieten als TenCate Armourtex BM.
tends massaal gebruik te hebben gemaakt van de mogelijkheid
Daarbij is het cruciaal een balans te vinden tussen bescherming en
de productievestiging van TenCate Geosynthetics in Almelo te
mobiliteit. Het materiaal moet een zo groot mogelijke bescherming
bezichtigen, kregen zij ‘s middags in het hoofdkantoor een diep-
bieden en zo weinig mogelijk gewicht toevoegen. TenCate Advanced
gaande introductie over de mogelijkheden van TenCate Geotube-
Armour is daar met dit nieuwe composietmateriaal in geslaagd.
systemen. Donderdag en vrijdag werd de groep aangevuld met
Door samen te werken met voertuigbouwers wordt gestreefd naar
ervaren gebruikers van TenCate Geotube-systemen. Ook werden
een systeembenadering. De bijdrage van TenCate Advanced Armour
locaties bezocht waar het systeem toegepast wordt.
werd geheel voorbereid en gecoördineerd door Sarah Simonson. Zij
was ook verantwoordelijk voor het nieuw ontwikkelde beursconcept
In een typisch Hollands landschap krijgen de deelnemers uitleg over TenCate Geotube-systemen in dit werk
dat TenCate Advanced Armour op de IDEX presenteerde.
agaus
tigerturf
TenCate Protective Fabrics North America had de eer en het voorrecht aanwezig te zijn bij de AGAUS. Dit is de jaarlijkse bijeenkomst van de adjutant generals van de Nationale Garde in Washington, DC op 22 februari. Elk van de 54 bevelvoerende officieren kreeg de gelegenheid een van te voren gereserveerd vlamwerend legergevechtsuniform (FRACU) ter beoordeling mee te nemen. De jas ervan is gebaseerd op TenCate Defender™ M.
TenCate is voornemens een minderheidsbelang te nemen in de onderneming TigerTurf (Nieuw-Zeeland). Het acquisitieproces is in een zodanig stadium gekomen dat de verwachting is gerechtvaardigd dat de transactie binnenkort zal worden afgerond. TigerTurf, dat zich in belangrijke mate richt op de Australische en Aziatische markten, vormt een waardevolle geografische aanvulling binnen ons strategische concept van end-user marketing in de kunstgrasmarkt.
Momenteel wordt een FRACU (flame-retardant army combat
TigerTurf is een leidende onderneming in de internationale kunstgras-
uniform) alleen uitgereikt aan soldaten en marniers die in Irak of
markt, vooral in Australië en Nieuw-Zeeland. De onderneming ver-
Afghanistan worden ingezet. Het uniform maakt dan deel uit van
markt concepten voor verschillende sporttoepassingen en landscaping.
de Organizational Clothing and Individual Equipment (OCIE)-
Hockeyvelden, tennisvelden en multisportsystemen voor met name
uitrusting. Het is de officieren niet toegestaan het te houden als
scholen maken een belangrijk deel uit van de omzet van TigerTurf. De
ze terugkeren naar de VS. Vlamwerende uniformen zijn belang-
omzet op jaarbasis ligt op circa € 50 miljoen. Omzet en resultaat van
rijk. Ze zouden beter beschikbaar moeten zijn voor wie er na zijn
TigerTurf hebben de afgelopen jaren een sterke groei doorgemaakt.
uitzending een nodig heeft. Naast het toenemende risico dat
Er werken 280 mensen. TigerTurf wordt gezien als kwalitatief hoog-
soldaten lopen door bermbommen, lopen zij een aanzienlijk
waardig merk in kunstgrastoepassingen. Het Nieuw-Zeelandse
percentage van hun brandwonden op buiten gevechtssituaties
bedrijf is behalve in eigen land zeer actief in Australië. Het beschikt
om. De behoefte aan FRACU reikt dus verder dan het strijdtoneel.
daarnaast over fabrieken in Engeland en de VS. TigerTurf zal een aan-
Van links naar rechts Tara Glover (business development TenCate Protective Fabrics), generaal b.d. David Poythress, generaal-majoor Francis D. Vavala (AGAUS-voorzitter 2009), rechter Tidal W. McCoy (voorzitter Protect the Force Institute) en majoor b.d. Clay Williamson (vice-president Protect the Force Institute)
zienlijk deel van zijn behoefte aan kunstgras betrekken van TenCate. Ook vanuit TigerTurf is zeer positief gereageerd op de samenwerking. ‘Hierdoor kan krachtiger en effectiever in de markt geopereerd worden’, aldus Bryn Lee (managing director TigerTurf UK).
zwaar geschut Bij TNO in Ypenburg meldde zich 17 en 18 maart een selectief gezelschap klanten en beslissers. Zij gaven gehoor aan de uitnodiging van TenCate Advanced Armour om aanwezig te zijn bij een test met beschermingsoplossingen. Er werd zwaar geschut ingezet. Het resultaat was indrukwekkend, de bijeenkomst geslaagd.
In de bunker waar een bermbom tot ontploffing zal worden gebracht
Jean Beugels legt de functie van de keramische componenten uit
De bijeenkomst bij het test- en kennisinstituut TNO was onderdeel van een samenstel van marketingactiviteiten die business development manager Jean Beugels en general marketingmanager Søren Larsen met hun team hebben ontwikkeld. Het accent ligt hierbij op TenCate Liba® en TenCate Armourtex BM®. De promotie van beschermingsoplossingen op basis van deze geavanceerde concepten wordt voortvarend ter hand genomen. Actie In maart werd de gasten (afkomstig uit onder meer Frankrijk, Engeland, Nederland en Denemarken) een evenement met actie in het vooruitzicht gesteld. Die actie bestond eruit dat met scherp op onze beschermende materialen werd geschoten. Ook werd de verwoestende werking van een bermbom getoond. Dat gebeurde veiligheidshalve in een afgesloten bunker, maar het effect sloeg in als een bom. Tussen de bedrijven gaf Jean Beugels tekst en uitleg. Ook collega’s als Michal Knudsen, Ulrich Rasmussen, Thomas Bejstrup en Wilfred Sluyter beantwoordden vragen van gasten. De verschillende schiettesten toonden zonneklaar de bescherming aan die oplossingen van TenCate Advanced Armour
jaarverslag 2008 Het jaarverslag is uit!
bieden. Ook tegen middelgrote en kleine bermbommen. Op 20 maart zag het jaarverslag 2008 van TenCate het licht. Indruk
Er liggen vele uren noeste arbeid aan ten grondslag en het resultaat
‘Onze gasten – klanten, beslissers en mensen op
mag er zijn. Het jaarverslag bestaat uit een verslag- en een
sleutelposities – hebben veel geleerd’, is het gevoel dat
jaarrekeninggedeelte. Hierin geven we in tekst en cijfers een
overheerst bij Søren Larsen. ‘Ze waren onder de indruk en
nauwgezet overzicht van wat er in het boekjaar 2008 in algemeen,
hebben kunnen vaststellen dat wij een betrouwbaar bedrijf
operationeel, sociaal en financieel gebied is gebeurd. De para-
zijn, dat we weten waar we over praten. Verschillende van de
grafen over duurzaamheid – het jaarthema – en maatschappelijk
aanwezige klanten zijn concurrenten. We konden daarom
verantwoord ondernemen zijn eveneens een belangrijk onderdeel.
over specifieke systemen en prototypes niet te veel in detail
Het geheel wordt gelardeerd met foto’s en fotopagina’s waarop
gaan. Toch zal dat de volgende stap zijn: dat we de klanten
toepassingen van onze materialen te zien zijn. Vaak in alledaagse
bezoeken en meer gedetailleerd bespreken hoe we op-
en herkenbare situaties, vaak ook met een knipoog….
lossingen kunnen ontwerpen die beantwoorden aan hun specifieke wensen.’
Een exemplaar van het jaarverslag (Nederlands en Engels) is
Dat geldt zeker voor die genodigden die om budgettaire reden
verkrijgbaar op het hoofdkantoor (0546 544 911). Voor een digitale
moesten afhaken. Zij kunnen in elk geval binnenkort de resul-
versie kunt u terecht op www.tencate.com.
taten van de demonstratie tegemoet zien.
grasforum
van ca. € 450.000. Dan wil je een veld dat lange tijd meegaat en bovendien de garantie dat dat het geval is. TenCate gaat daarom garantie op performance introduceren. Dat is een van de manieren waarop je je kunt onderscheiden.
Begin februari vond in Barcelona het internationale Grass Yarn & Tufters Forum plaats. Frans Harmeling (product & development director TenCate Grass) was een van de sprekers. Hij presenteerde er de visie van TenCate op de laatste ontwikkelingen in de kunstgrasindustrie en sprak over de oplossingen waarin TenCate voorziet.
Kleiner Ook is er een groeiende vraag naar kleinere sportvelden. Daarvoor is de TenCate Tapeslide™ XP-vezel ontwikkeld. Op kleinere velden spelen vier keer zo veel spelers per m². Dichte constructies (meer grassprieten per vierkante meter) leveren betere en duurzamere prestatiekarakteristieken. De unieke technologie op basis waarvan de TenCate Tapeslide™ XP-vezels worden gemaakt maakt het mogelijk jarenlang een klein veld te bespelen, zelfs met schoenen met vlakke zolen. TenCate geeft een uv-garantie van 12 jaar op deze vezel. Balans Performance - optimale speelkarakteristieken en duurzaamheid - is een moeilijk te behalen doel, stelt Frans Harmeling. ‘In plaats daarvan moeten we een balans vinden tussen de gestelde eisen. Voor een trapveldje is duurzaamheid belangrijker dan speelkarakteristieken. Een eredivisieclub zal opteren voor optimale speelkarakte-
Frans Harmeling
ristieken. Met onze nieuwe extrusietechnologie zijn we dichtbij een combinatie van beide, zonder dat we concessies hoeven te doen. We kunnen monofilament- en tapegarens maken met hoge weerstand tegen splijten en grote veerkracht om ook op lange termijn te kunnen presteren.’ TenCate Grass verwacht minimaal vijf jaar garantie te kunnen geven op de performance van FIFA Two Star-systemen op basis van de nieuwe extrusietechnologie. Garantie Frans' zijn verhaal sloot prima aan bij de voordracht van de FIFA. Ook deze wereldvoetbalfederatie streeft naar garantie op kwaliteit en duurzaamheid. Vanwege het feit dat niet alle FIFA approved vel-
TenCate Grass ontwikkelt en levert componenten voor kunstgras-
den goed presteren. Om deze redenen wil FIFA meer grip krijgen op
systemen die duurzaam zijn en optimale speeleigenschappen
de partijen die FIFA-velden leveren. Daarom wil FIFA een preferred
(performance) bieden. Enorm belangrijk daarvoor is de interactie
supplier-systeem invoeren. 'Dat gaat veel verder dan de FIFA-
tussen de componenten. Die zijn sterk bepalend voor de veilige
licentie. Niet alleen moet je dan gekwalificeerde mensen in dienst
sportbeleving waarnaar het bedrijf streeft. Met de aanleg van
hebben, de FIFA regelt ook de testen. Doel is: meer controle op de
een kunstgrasveld voor breedtesport is een investering gemoeid
performance. Dat sluit precies aan bij onze strategie.’
oostenrijk
Oostenrijk bestaat voor meer dan de helft uit bergachtig (alpine) gebied. Autowegen en andere bouwkundige structuren in dit gebied kennen daardoor flink een aantal natuurlijke bedreigingen, zoals lawines, grondverschuivingen, modderstromen en vallend gesteente. Deze kunnen de wegen beschadigen, blokkeren en ondermijnen. Om de gevolgen hiervan te herstellen of voorkomen, bieden met TenCate-geosynthetics versterkte keermuren veelal uitkomst. Getuige ook twee recente projecten.
De bergweg nabij Rodlau werd gedragen door een verslechterende bodemstructuur, het gevolg van afvoer van water. Bodemversterking en aanpassing van de bocht die de weg ter plaatse maakt waren geboden. Optie 1 was de bouw van een 100 meter lange brug. Kosten: € 1 miljoen. Optie 2 was de constructie van een 30 meter helling (64°) tegen de bergwand aan, versterkt met TenCate Polyfelt® Rock GX. Kosten: € 410.000. De beslissing was snel genomen. Nadat in 2005 de versterkte structuur was gebouwd, kon vanaf 2006 de weg worden verlegd en begroeiDe met TenCate-geosynthetics versterkte helling bij Rodlau
ing worden aangebracht. Met behulp van TenCate Geodetect werd geregistreerd of tijdens en na de aanleg vervormingen in de constructie optraden. Om het dal bij Diasbachalpe te beschermen tegen lawines moest op meer dan 2000 meter hoogte in een aarden wal worden voorzien. De wal werd 31 meter hoog opgetrokken en moest in het landschap passen, oftewel een natuurlijk groen uiterlijk hebben. Dat is gerealiseerd met TenCate Polyslope® S, een milieuvriendelijk en kostentechnisch aantrekkelijk systeem voor de bouw van steunmuren. Het systeem bestaat uit een aantal componenten, waaronder TenCate Polyfelt® Rock, TenCate Miragrid® en TenCate Polyfelt® Green om erosie tegen te gaan. De bouw begon in 2007 en moest gaandeweg wegens de winter worden onderbroken. Als de bouwplaats in de zomer
De helling heeft weer een volledig natuurlijk aanzien
weer toegankelijk is, wordt de bouw in september 2009 afgerond.
Piet Beers in de nieuwe kleding op locatie
Ruim 4.000 medewerkers van het staalconcern Corus op de locatie IJmuiden gaan tijdens hun werkzaamheden gehuld in nieuwe jassen op basis van TenCate Tecasafe®. Het is het resultaat van een geslaagde draagproef met dit inherent vlamwerend materiaal. Voor Corus is het ‘een uitermate geschikte jas om mee te werken’, voor TenCate een volgende mooie referentie.
duurder in vergelijking met de bestaande, overigens. Daar staat bij normaal gebruik wel een drie maal zo lange levensduur tegenover. Het positieve advies van Piet Beers werd door ‘het hoogste platform’ overgenomen. Klantspecifiek De jassen, gemaakt door confectionair Sioen in België, zijn via VandePutte Safety uit Oosterhout uitgeleverd. In elke jas gaat 2 m² TenCate Tecasafe-weefsel. De jas is specifiek ontwikkeld naar de wensen van Corus. Speciale opbergruimte is er voor de CO2-meter
Piet Beers is hoofd Veiligheid, KAM-manager en asbestdeskundige,
en portofoon. Op zowel de voor- als achterzijde van de groen-oranje
verbonden aan het onderdeel Logistiek & Transport van Corus
jas staat het Corus-logo.
Strip Products IJmuiden. Hij geldt dan ook als het aanspreekpunt voor persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) binnen Corus.
Met het oog op alle eisen waaraan een weefsel moet voldoen en
Aan ervaring geen gebrek: in 1971 zette hij hier zijn eerste
met de komst van nieuwe materialen is het contact van Piet Beers
schreden. Aan hem de taak uit te zien naar een vervanging voor de
met Karin Klein Hesselink (end-use marketmanager industrial
op dat moment in gebruik zijnde jassen bij collega’s in de productie
safety van TenCate Protective Fabrics) erg belangrijk. Als eind-
en technische dienst (HTD).
gebruiker krijgt hij zo rechtstreeks de benodigde informatie en kennis aangereikt.
Wensenlijstje Op zijn wensenlijstje prijkten antistatische en vlamwerende eigenschappen, bescherming tegen kou, regen en hitte en
Het bedrijfsterrein van Corus Staal BV in IJmuiden ligt
bestendigheid tegen chemicaliënspatten. Bij Shell had hij al eens
op het grondgebied van de gemeenten Heemskerk,
een beschermende jas gezien ‘die het zo’n beetje allemaal in zich
Beverwijk en Velsen. Het concern is grootgrondbezitter.
had. Die hebben we bij onze technische dienst nodig’, was zijn
Gebouwen, terrein-en, groenzones en infrastructuur be-
eerste gedachte. Zij gaan door weer en wind en komen binnen
slaan samen bijna 800 ha – hetzelfde ruimtebeslag als de
Corus immers overal: bij de ertsberg, de shovels, de hoogovens,
gemeente Bussum. Dat zijn ruim 1200 voetbalvelden bij
gietwalsen, walserij en verpakkingsstaalafdeling bijvoorbeeld.
elkaar. Daarop werken ca. 9.500 medewerkers en ligt 100
Dan heb je het over buitengewone risico’s.
km aan spoorweg. Er wordt 7 miljoen ton staal per jaar gemaakt; er zijn plannen om dat te verhogen naar
Eenduidig
8 miljoen. Dat wordt met name verwerkt in de auto-
Contact met de veiligheidskundige van Shell, waar de jas uit
mobielindustrie, de bouw en de verpakkingsindustrie.
TenCate Tecasafe-weefsel verplicht is voorgeschreven, leidde tot een draagproef bij de gebruikers van Corus in IJmuiden.
De afdeling Logistiek & Transport zorgt dat het gereed
Hun bevindingen waren eenduidig: de jas bleek zeer comfortabel
product op het juiste moment bij de klant komt. Dat
en niet scheurgevoelig. Hij brandt niet door bij las- of slijpspetters,
gebeurt met zee- en binnenvaartschepen, treinen en
ademt goed en is uitermate geschikt om in te werken. De
wekelijks tussen de 1700 en 2000 vrachtwagens, waarvan
‘wintervacht’ die in de vorige jas als binnenvoering gebruikt werd,
1500 geregeld vanuit de staalgigant zelf.
kon achterwege worden gelaten. De jas van TenCate Tecasafeweefsel is dunner en lichter, maar van zichzelf al warmer. Wel iets
graslandwapening Menig grasland in de buurt van stadions en andere vormen van accommodatie wordt tijdens evenementen en sportwedstrijden gebruikt als parkeerterrein. Om de graslanden, ook bij slechte weersomstandigheden, berijdbaar te houden is TenCate Miragrid® bij uitstek geschikt als graslandwapening. Het is een duurzame, onzichtbare en letterlijk groene oplossing. Het terrein naast het stadion in Heerenveen is een goed voorbeeld.
Het parkeerterrein ligt nabij de A32 op Skoatterwâld. Het met slagbomen afgesloten terrein beslaat 30.000 m², heeft plaats voor 2.000 auto’s en is bedoeld als parkeergelegenheid bij thuis-wedstrijden van SC Heerenveen en bij evenementen. Het onverharde terrein is afgedekt met TenCate Miragrid: een kunststof flexibele graslandwapening met een ruitvorm. Deze mat geeft stevigheid en structuur aan de toplaag. Het terrein is daardoor goed berijdbaar en geschikt als parkeergelegenheid. Voor intensief gebruik is het overigens niet geschikt. De TenCate Miragrid-laag wordt aan het oog onttrokken door een met graszaad ingezaaide laag teelaarde van 4 cm. Onder ons materiaal ligt een mengsel zand/teelaarde van 12 cm en daaronder een 50 cm dikke laag zand. Onder het veld De aanleg van het terrein met TenCate Miragrid
zijn drainagesystemen geïnstalleerd om het overtollige water af te kunnen voeren. TenCate Geosynthetics was in de persoon van Murat Boruza in een vroeg stadium bij het project betrokken. Hij zat aan tafel met Anne van der Ploeg van de opdrachtgever (de gemeente Heerenveen) en Libbe Bouius van aannemer Oosterhuis. Het leidde ertoe dat werd gekozen voor TenCate Miragrid. Dankzij dit materiaal is de aanleg van een parkeerterrein snel en eenvoudig te realiseren, mede vanwege de flexibele structuur. Het zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de belasting en beperkt vervormingen tot een minimum. Daarbij is het beduidend goedkoper dan een bestraat of geasfalteerd terrein. Het terrein oogt mooier dan een verhard terrein. Onderhoud? Alleen maaien.
autoRAI Op de AutoRAI 2009 staan drie voertuigen waarin materialen van TenCate zijn verwerkt. Dit betreft het KG-1 Concept van KesselsGranger DesignWorks uit Eindhoven, de Go-4 Dakar terreinwagen van Hogeschool Arnhem en Nijmegen (foto) en de DUT raceauto van het DUT Racing Team van Technische Universiteit Delft. TenCate kan dankzij haar brede technologische basis innovatieve materialen creëren. Deze nieuwe materialen worden aangeduid als ‘smart textiles’ en ‘advanced composites’.
uiterst sterke en stijve constructie gerealiseerd. Bijkomend voordeel is het lage gewicht van de composietmaterialen. Dat bespaart ook brandstof. De wens is om vervoermiddelen ook steeds lichter te maken, zonder in te boeten aan veiligheid en sterkte van de constructie. Nieuwe materialen maken nieuw design mogelijk. Minder brandstofver-bruik en minder geluidshinder zijn het resultaat. Ook hightechtextiel biedt een oplossing. Het KG-1 Concept van KesselsGranger is hierop geënt. Het studenten DUT Racing Team uit Delft doet elk jaar mee aan de internationale Formula Student. De raceauto’s worden beoor-
De Go-4 Dakar is een van de beoogde deelnemers aan een van de
deeld op snelheid, veiligheid, kosten, betrouwbaarheid, design en
zwaarste rally’s ter wereld: Le Dakar in 2010. Dit voertuig maakt
handzaamheid. Elk jaar wordt de DUT-raceauto verbeterd en ver-
gebruik van verschillende soorten TenCate-weefsels op basis
nieuwd qua ontwerp, vormgeving, bouwwijze en uitvoering.
van aramidevezels, glas- en koolstofvezels. Door de weefsels in
Koolstofweefsel van TenCate speelt hierin een doorslaggevende rol
meerdere lagen met kunsthars tot één geheel te lamineren, is een
dankzij het lage gewicht en het gemak van materiaalverwerking.
34 tentdoekspecialisten Nederland is sinds kort 34 erkend tentdoekspecialisten rijk. Bij TenCate Outdoor Fabrics volgden ze daartoe op 2 februari een opleiding over alle aspecten van tentdoek: ‘door mensen uit de praktijk, voor mensen uit de praktijk’.
Ook René Spenkelink legde de bezoekers de finesses van het vak uit
De opleiding was vooral praktijkgericht. Voor, na en tijdens de rondleiding door de spinnerij, weverij en het veredelingsbedrijf kregen de bezoekers onderricht. André Ros, Gerrit Volmer, Gerard Oude Groote Beverborg, Eric Lunter en Herman Klompenmaker deden hun zegje. Alle aspecten van tentdoek kwamen aan bod. ‘De mensen waren diep onder de indruk van wat er komt kijken bij de verwerking van een baal vezels tot tentdoek. Dat merkte je aan de positieve reacties. De dag was leerzaam en werd erg op prijs gesteld.’ Iedereen ging weg met een cerficaat Erkend tentdoek-specialist. De erkenning is verleend door Modint, de landelijke ondernemersorganisatie voor mode, interieur, tapijt en textiel.
In het voorjaar van 2008 ontvingen 200 dealers van tenten in
buitenlandse tentenmarkt is qua positie nog een slag te maken.
Nederland een promotiepakket. Dit bestond uit onder meer een
Dat kan door een gezamenlijke marktbewerking met bijvoorbeeld
TenCate-vlag, -banner of -spandoek voor de verkooppunten, een
Isabella, Brand, Dorema respectievelijk Inaca in de belangrijke
– vooralsnog lege – map en een uitnodiging voor het bijwonen van
kampeermarkten Duitsland, Engeland, Skandinavië en Spanje.
de opleiding tot erkend TenCate-tentdoekspecialist. Daaraan gaven
Voor marktleider Isabella uit Denemarken is een speciaal dakdoek
uiteindelijk 34 belangstellenden gehoor.
ontwikkeld, gemaakt op maat naar de wensen van de klant. Ook is voor de Denen een nieuwe wandkwaliteit ontwikkeld. ‘Wij gaan
Kennis
samen met hen optrekken om deze te promoten en verdere
Isabella, Brand, Dorema, Inaca, Walker, Bax, Karsten, Esvo, Van
ontwikkelingen te doen. Die wandkwaliteit is de absolute vervang-
der Horn en Cabanon – in vrijwel elke (voor)tent met deze namen is
er van acryldoek voor het komende seizoen. TenCate is, net als
op een of andere manier ons tentdoek (outdoor fabric) verwerkt.
bij Isabella, constant op zoek om met haar grote klanten iets
Dat is onder meer zichtbaar door het label aan de tenten die in
klantspecifieks te ontwikkelen. Voor de Europese markt ontwikkelen
winkels staan opgesteld. Het is belangrijk dat de verkopers
wij ook een kwaliteit ter vervanging van acryl, de Design line.’
voldoende kennis hebben van onze materialen en materiaaleigenschappen. Niet alleen om ze te kunnen vergelijken met
Realiteitszin
voortenten en tentdoek uit het Verre Oosten, ook om als vraagbaak
Herman Klompenmaker combineert een positieve instelling en
te fungeren. ‘Wij hebben de dealers laten zien wat er allemaal
gedrevenheid met een fikse dosis realiteitszin. Dat blijkt in elk
komt kijken bij het vervaardigen van tentdoek’, vertelt Herman
geval uit de manier waarop hij over de materialen praat. Ideeën
Klompenmaker (sales & marketing-manager TenCate Outdoor
voor vervolgacties heeft hij genoeg. Posters en een opfriscursus
Fabrics). ‘Met de bagage die wij hebben meegegeven, kunnen zij
zijn er twee van. In de markt voor groepstenten is behoefte
het verschil uitleggen tussen de weefselkwaliteiten, ook als het
aan vlamvertragend tentdoek. Er wordt gepraat met Scouting
gaat om condensvorming. Opmerkingen over eventele schimmels
Nederland. De vereniging wordt in 2010 100 jaar en wil haar leden
kan men dan ook beter afhandelen.’
tenten met vlamvertragend weefsel aanbieden. De budgetten zijn evenwel beperkt. Van de marktgroepen binnen TenCate is
Marktbewerking
Outdoor Fabrics weliswaar een kleintje. Anderzijds appelleren
In Nederland – kampeerland bij uitstek - is TenCate-tentdoek een
outdoorweefsels aan recreatie, milieu en veiligheid - onvervalste
pré. In voortenten is doorgaans TenCate-weefsel verwerkt. In de
TenCate-thema’s.
In de brochure TenCate Solutions 2008-2009 wordt in tekst en beelden per groep getoond welke materialen wij ontwikkelen en produceren, welke bijzonder eigenschappen ze hebben, waarvoor ze toegepast kunnen worden en welke oplossingen ze bieden. Deel 2: TenCate Grass. TenCate Grass is wereldmarktleider in kunstgras-vezels en -componenten. Het bedrijf loopt al sinds jaar en dag voorop in onderzoek & ontwikkeling en heeft een technologische voorsprong qua vezels en backing. TenCate Grass levert een productportfolio die speciaal ontwikkeld is voor een scala aan sporten en voor landscape-toepassingen, zoals kunstgras langs snelwegen en voor de tuin.
1
2
3
4
Samen met haar partners streeft TenCate Grass naar een
hoogste normen van de KNVB en FIFA, wat noodzakelijk is voor
systeembenadering. De partners in het ontwikkelteam zoeken
voetbal op topniveau.
voortdurend de grenzen op van wat in kunstgrassystemen mogelijk is. Onderzoek & ontwikkeling zijn essentieel. Samenwerking
Opbouw
tussen producenten en onderzoeksinstituten onder aanvoering en
Met de speciale combinatie van twee kunstgrasvezels (1) – de
coördinatie van TenCate Grass levert kunstgrassystemen op met
zachte, veerkrachtige TenCate Monoslide™ Pro-vezel en de
de hoogst mogelijke kwaliteit en lange levensduur. De unieke
TenCate Tapeslide™ XT-vezel, die de infill inkapselt – en een 50%
samenstelling van en optimale interactie tussen de componenten
hogere dichtheid van het kunstgras zijn de gewenste balrol en
bepaalt de speelkarakteristieken, ook na jaren.
balstuit voor langere tijd verzekerd. Ook de andere systeemcomponenten dragen bij aan de karakteristieken en kwaliteiten van dit
Evolutie
nieuwe kunstgrassysteem. Zo zijn de veerkracht, veldstabiliteit en
Het nieuwe kunstgrassysteem in het Polman Stadion is de jongste
slidingvriendelijkheid voor meerdere jaren gewaarborgd.
evolutie in kunstgrassystemen voor voetbal. Een evolutie vanwege de bijzondere kenmerken en het samenstel van alle com-
Krachten
ponenten van het kunstgrassysteem. Dankzij de systeemaanpak
‘Met onze designtool kunnen wij zien wat binnen in de vezel
van hoofdsponsor TenCate en haar designpartners Edel Grass,
gebeurt terwijl deze aan krachten wordt blootgesteld’, licht Frans
Sekisui Alveo en Oranjewoud is een uitgebalanceerd systeem van
Harmeling toe. ‘Dit geeft ons de mogelijkheid om de grondstoffen,
componenten bereikt. Bijzonder is de meetbaarheid met behulp
vorm en karakteristieken van de vezel te optimaliseren en in
van sensoren. Heracles Almelo beschikt hiermee over het eerste
balans te brengen. Dit gebruiken wij als basis voor onze nieuwe
‘slimme’ kunstgrassysteem ter wereld. Het veld voldoet aan de
extrusietechnologie.’
polman stadion
5
6
7
Het nieuwe kunstgrassysteem van Heracles Almelo draagt de naam Two Dimension Pro. Het is uitgerust met sensoren en is een van de meest recente ontwikkelingen in de voetbalwereld.
Laag voor laag
Voor en tegen
TenCate I-Smart Pro® infill (2) is een speciaal voor dit veld ontwik-
Aan de vooravond van het duel in en tegen
kelde infill. De kunstgrasvezels zijn getuft op een TenCate Thiobac
FC Volendam hield Louis van Gaal 16 januari
Pro®-backing (3). Deze rust op een elastische sporttechnische laag
nog eens een pleidooi voor kunstgras. Als het
ofwel shockpad van Sekisui Alveo (4), waarin ‘intelligente’ senso-
aan de AZ-trainer ligt, gaan alle eredivisieclubs op
ren (5) van Intron zijn aangebracht. Deze registreren het aantal
kunstgras spelen. ‘Zelfde merk, zelfde soort, zelfde
speeluren, de plaatselijke veldbelasting, verschillen in tempera-
afmetingen. Dan heb je voor iedereen overal gelijke
tuur en onderhoudsgegevens. Daaronder ligt een geosynthetische
omstandigheden’, aldus de oefenmeester op parool.nl.
laag TenCate Polyfelt (6), die een stabiel oppervlak garandeert. ®
Tussen deze laag en een drainagelaag ten slotte ligt een 10 cm
Bondscoach Bert van Marwijk is ‘in principe’ geen voorstander
dikke laag gebroken lava (7).
van kunstgras. ‘Je moet na afloop van een wedstrijd kunnen
Later dit jaar presenteert TenCate Grass een eerste pilot-project
mopperen over het veld. Je moet het gras kunnen ruiken.
van de volgende generatie in kunstgrassystemen: een niet-getuft
Tegenhouden kun je het niet, maar voor de charme van het voet-
systeem. De bedoeling is dat alle sporttechnische functies geïnte-
bal is het jammer.’
greerd worden in deze grasmat. ‘Ook verwachten wij hiermee de totale kosten van een kunstgrasveld – met name kosten van het
Lasse Schöne, aanvallend middenvelder bij NEC, is verklaard
installatieproces - gunstig te kunnen beïnvloeden zodat de drem-
voorstander van kunstgras. ‘De bal rolt lekker strak over de grond,
pel voor het aanschaffen wordt verlaagd. Meer natuurgrasvelden
waardoor je sneller en betere controle hebt. Voor een speler als
zullen vervangen worden als wij de kosten voor installatie en
ik is dat ideaal.’
onderhoud kunnen verlagen.’
tencate active 2 afgerond In zowel Europa als de VS vond onlangs de afronding plaats van de tweede editie van het TenCate Active-programma. Na drie seminars en veel studie presenteerde een aantal managerial potentials (potentieel leidinggevenden) van TenCate in groepen de uitkomsten van hun opdracht: een innovatieproject.
Selim Malgaz, Ernst Ganser en Tsuyoshi Tokiwa waren drie van de collega’s die het Active 2-programma met succes afsloten
De presentaties konden in zowel de VS als Europa rekenen op een
Chris Corner, Dan Tuttle, Kevin Hilton en Robert Self luidde Knit FR
aandachtig gehoor. Voor het Europese programma waren aanwe-
Protective Materials. Het betrof de analyse van het marktpotenti-
zig: bestuursvoorzitter Loek de Vries, namens HRM Ron Bijkersma
eel en een businessplan. Sponsoren van de derde groep waren
(directeur), leden van de diverse Europese management teams.
Don Olsen en Joe Glovier (TenCate Protective Fabrics USA).
Tijdens de afsluiting van het Amerikaanse programma waren Dan Tripp, Jean Harris en Alana Arnold namens HRM en een aantal
In Europa
leden van de diverse management teams (Grass, Protective
In Nederland trad een internationaal gezelschap aan. Ernst Ganser,
Fabrics en Geosynthetics) aanwezig. De sponsoren van de drie
Dietmar Rohrbach, Antoine Engels, Charlotte Wittkampf en Peter
groepen; Don Olson, Dave Clark en Guido Vliegen, gaven hun feed
Dohmen presenteerden als ‘brandsetters’ hun project The missing
back op de gepresenteerde resultaten. Hun aanwezigheid onder-
link in a system approach, een strategie voor merkenbouw. Sponsors
streepte ook ieders betrokkenheid bij het programma.
waren Jaap de Carpentier Wolf en Frank Spaan (corporate communicatie, IR & corporate development). De groene component werd
In Noord-Amerika
hier vertegenwoordigd door Selim Malgaz, Karin Klein Hesselink,
MiraGreen was de naam van het innovatieproject van Chip
Jiri Pecenka, Erik Wagena en Tsuyoshi Tokiwa. SilentGrass heette
McCallum, Ken Guest, Kevin Cook, Peter Blosser en John
hun project, een groene manier voor geluidsreductie. Sponsor was
Lostumbo. Dave Clarke en John Henderson (TenCate Geosynthetics
Martin Olde Weghuis (corporate development).
North America) waren hun sponsor. Alan Juncker, Brett Odgers, Eric Seay, Ellad Granger en Matt
Uwe Bornmann, Iskander Lemmens, Winand Kok, Omar Abdenbi
Stubblefield presenteerden het project Steps in developing
en Simone Karkdijk deden een marktstudie naar nog onbenutte
end-usermarketing for TenCate Grass North America; een stap-
businesspotentieel in het Middellandse Zee-gebied op het terrein
penplan gericht op de marketing bij eindgebruikers. Guido Vliegen
van droogte en water: Dry Blue Ocean. Jan-Willem Heezen
(TenCate Grass North America) was hun sponsor. Het project van
(TenCate Industrial Fabrics) was hier sponsor.
verbinding In het stelsel van ringwegen rond Glasgow (Schotland) ontbreekt een deel: de verbinding tussen de M74 bij Fullarton Road Junction nabij Carmyle en de M8 even ten westen van Kingston Bridge. Een consortium van vier bouwbedrijven heeft in 2008 de schouders gezet onder de realisatie van de ontbrekende schakel: de Interlink M74. Bij de realisatie worden grote hoeveelheden TenCate Geolon® PET toegepast. Verwachte oplevering: eind 2011.
colofon nr. april 24
•
2009
Door de publicatie van TenCate Update wil Koninklijke Ten Cate haar relaties periodiek informeren over recente ont wikkelingen, projecten, productinnovaties en -introducties alsmede veranderingen in de portfolio.
De uitbreiding van de M74 zal een aanzienlijke ontlasting betekenen voor de verkeersdruk ter plaatse. De economische betekenis ervan voor de regio ten westen van de Schotse stad is naar verwachting groot. De voltooiing van de M74 is onderdeel van een omvangrijk investeringsproject in het wegennet in dit gebied. Daarvan maken ook de aanleg van onder meer een nieuwe brug en een spoorverbinding naar de luchthaven van Glasgow deel uit. TenCate werkt samen met de ontwerpers ter plekke aan een revolutionaire techniek om ervoor te zorgen dat de ondergrond het gewicht van de aarden banen voor de op- en afritten kan dragen. Dat gewicht wordt gedragen door TenCate Geolon PET 1600, ondersteund door palen: het sterkste materiaal dat TenCate Geosynthetics ooit voor een dergelijke private order heeft gemaakt. Niet een weefsel dat je dus zomaar even op een weefgetouw maakt. De materialen worden momenteel geïnstalleerd.
redactie Koninklijke Ten Cate/IR & corporate communicatie Postbus 58 7600 GD Almelo telefoon 0546 544 911 e-mail
[email protected] internet www.tencate.nl investor relations drs F.R. Spaan e-mail
[email protected] telefoon 0546 544 338 drukwerk Lulof Druktechniek, Almelo vormgeving DeNK•creatieve vrijdenkers, Almelo
