de praktijk bij
landbouwbedrijven in zwaar weer (de rol van de bank, adviseur en curator) Wageningen, 2 februari 2010 Michel Janssen – Trip Advocaten & Notarissen Roelof van der Wielen – UNO bedrijfsadviseurs
PRESENTATIE - casuïstiek - sprekers - marktontwikkeling - toelichting casuïstiek - meest gemaakte fouten - rolverdeling - scenario’s in zwaar weer - reminders
casuïstiek • “spaarbrander”: treffen van betalingsregelingen met key-suppliers, bank ten behoeve van instandhouding
• “watertrappelen”: faillissement met bodemverhuur en gecontroleerde teelt en oogst in afwachting van doorstart
• “door de sloot”: doorstart na faillissement met vers geld en eventueel nieuw management en instandhouding delen van het bedrijf
• “buiklanding”: afwikkeling schulden maatschap (bank, BF, BBZ, fiscus, concurrente schuldeisers) met geld afkomstig uit laatste oogst; koopsom kas; familiekapitaal etc.
• “claimen”: schade verhalen op leveranciers/ontwerpers van ondeugdelijke innovaties (beweegbare systemen etc.) en adviseurs • gevolgen “de beboetbare adviseur” 4e tranche
sprekers • UNO bedrijfsadviseurs: – sedert 1994 vnl. nationaal actief, 10 full time adviseurs – ca. 200 insoventie en overnametrajecten per jaar
• TRIP Advocaten en notarissen: – sedert 1960, ca. 80 advocaten en notarissen – jurisprudentie op ondermeer licentierecht, bodemrecht, eigendomsvoorhoud, etc.
• Gezamenlijk ca. 70 dossiers in: – glastuinbouw – bollenteelt – groothandel en exporteurs – tuincentra
Marktontwikkelingen • Afnemend aantal landbouwondernemers • Dalende afzetprijzen in met name sierteelt en groenteteelt • Gering onderscheidend vermogen van de onderneming • Kapitaalslasten nemen toe door bijfinancieren • Key-suppliers eisen zekerheden • Korte termijn overleven domineert de strategie • Verhouding eigen vermogen/balanstotaal volstrekt zoek • Liquiditeitstekort domineert bestaansrecht
Marktontwikkelingen (2) • Executiewaarde dramatisch laag i.v.m. beperkte vraag • Branche is verkokerd en lijkt verstoken van risicokapitaal • Alles in teken van besparing en efficiency, nauwelijks of geen marktbewerking • Argeloze tuinbouwondernemer is ‘slechts’ productieleider • Juridische entiteit doorgaan louter gekozen op fiscale gronden • Aansprakelijkheid doorgaans volstrekt onderbelicht evenals rol van de adviseur daarin (4e tranche)
toelichting casuïstiek • Spaarbrander – Informele reorganisatie
• Watertrappelen – Voorkomen afsluiting energie – Status van gewas/machines roerend/onroerend – Voorraad of inventaris
• Door de sloot – Vinden koper(s) – Onderhandelen met schuldeisers
• Buiklanding – Oorlogskas en afwikkeling
toelichting 4e tranche (1) • Per 1 juli 2009 van kracht zonder terugwerking • Introductie medeplegerschap: – Onder overtreder wordt verstaan: degene die de overtreding pleegt of medepleegt
• Introductie feitelijk leidinggevende: – Overtredingen kunnen worden begaan door natuurlijke personen en rechtspersonen
• Oude jurisprudentie (BNB 1988/270) – Grove schuld of opzet adviseur in beginsel toerekenen aan belastingplichtige – Indien niet behoefde te worden getwijfeld aan taakvervulling adviseur, geen toerekening (bewijslast belastingplichtige)
toelichting 4e tranche (2) • De Hoge Raad “gaat om” (VN 2006/62.4) – Geen automatische toerekening handelen adviseur – Slechts boete bij bewijs opzet of grove schuld belastingplichtige zelf – Tenzij nalatig in relatie met adviseur
• Aandachtspunten 4e tranche AWB Geen noodzakelijke verbondenheid met cliënt – HR 1 december 2006: geen automatische toerekening meer – Stel: adviseur krijgt “de schuld” en dus geen opzet bij cliënt zelf – Geen bewuste samenwerking en dus ook geen boete adviseur!
toelichting 4e tranche (3) • Vervolg aandachtpunten Mijn visie: geen gebondenheid adviseur aan hoogte boete cliënt – Hoogte aanslag kan ook door de adviseur worden aangevochten – Artikel 6 EVRM: recht op volledige zelfstandige behandeling – echter: inspecteur kan ook hogere boete opleggen aan adviseur Waarborgen 6 EVRM nu ook voor adviseur – ‘criminal charge’ – cautie en zwijgrecht – Inzage in boetedossier – Nemo tenetur: conflict tussen zwijgrecht en informatieverplichtingen art 47 AWR
Meest gemaakte fouten • Juridische structuur ondoordacht of dramatisch verminkt • Kennis omtrent risico’s kredietverschaffing ontbreekt • Geld storten zonder zekerheden te vestigen • Innovatie zonder validatie van het ontwerp • Verwaarlozing managementinformatie • Betalingregelingen zonder onderbouwing (recht van de sterkste) • Geen melding betalingsonmacht/deponering • Te laat ingrijpen (wachten tot de bank flipt) • Inconsistentie in communicatie
Rolverdeling partijen • Adviseur – Ontwikkel scenario’s – Bereid ondernemer (en evt. Partner) voor op deze fase – Benoem “do’s en don’ts” en geef handvat voor prioritering betalingen
• Accountant – tijdige en juiste melding betalingsonmacht – Liquiditeitsprognose met relatie balans
• Bank – Zekerstellen borgstellingen en garanties – Vastleggen afspraken, bullets en condities
• Curator – Beoordelen/creëren van bewegingsvrijheid (en boedel)
Resume • Going concern – saneren in kosten (tering naar nering) – uitnemen schuldeisers (meestal met discount) – buitengerechtelijk akkoord – aantrekken vers geld – reorganiseren en optimaliseren
• Surseance van betaling (doorgaans tussenstation) • Faillissement – met doorstart (nieuw geld, nieuw management) – einde oefening (afwikkeling desnoods WSNP)
reminders • Zuiverheid rolverdeling is essentieel • Zorgplicht gaat ver maar kent regels • onafhankelijkheid van de insolventieadviseur/-advocaat is waarborg voor de vrijheid van scenariokeuze en succes van de afloop • Cliënt heeft recht op een eerlijk advies vanuit zijn/haar perspectief
