Uitwerken van de woonvisie voor Hasselt EXTERNE OMGEVINGSANALYSE

Uitbreidingstraat 390 2600 Antwerpen-Berchem www.omgeving.be

Wiekenstraat 28 2160 Wommelgem www.studiobeleid.be

Uitwerken van de woonvisie voor Hasselt

EXTERNE OMGEVINGSANALYSE

www.studiobeleid.be

Wonen in Hasselt omgevingsanalyse 180814

2/128

Inhoud INHOUD ........................................................................................................................................................... 3 0

SAMENVATTING VOOR HET BELEID: KANSEN EN UITDAGINGEN VOOR WOONSTAD HASSELT ................. 7 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6

1

HASSELT HOOFDSTAD VAN LIMBURG .......................................................................................................... 7 EEN BEVOLKING DIE GROEIT EN VERANDERT ................................................................................................. 7 WOONPATRIMONIUM EN WOONMARKT ..................................................................................................... 9 GEBIEDSGERICHTE BENADERING .............................................................................................................. 11 WOONNODEN VAN BEWONERS .............................................................................................................. 12 SLEUTELKWESTIES VAN HET LOKAAL WOONBELEID ....................................................................................... 14

HASSELT: HOOFDSTAD VAN LIMBURG ................................................................................................... 17 1.1 SITUERING ........................................................................................................................................ 17 1.2 DE HASSELAREN ................................................................................................................................. 18 1.2.1 Personen .................................................................................................................................... 18 1.2.2 Huishoudens .............................................................................................................................. 20 1.3 HASSELT CENTRUMSTAD ....................................................................................................................... 22

2

EEN BEVOLKING DIE GROEIT EN VERANDERT ......................................................................................... 27 2.1 AANGROEI VAN DE BEVOLKING ............................................................................................................... 27 2.1.1 Evolutie inwoners ....................................................................................................................... 27 2.1.2 Migratie nader bekeken ............................................................................................................. 29 2.1.3 Buitenlandse migratie ................................................................................................................ 32 2.1.4 Migratie naar leeftijd ................................................................................................................. 32 2.1.5 Migratie: verschillen per fusiegemeente ..................................................................................... 36 2.1.6 Prognose: verdere toename inwoners en huishoudens ................................................................ 37 2.2 TOENEMENDE DIVERSITEIT EN FLEXIBILITEIT VAN DE HUISHOUDENS .................................................................. 38 2.2.1 Meer en kleinere huishoudens .................................................................................................... 38 2.2.2 Minder huwen, meer scheiden en meer samenwonen ................................................................. 43 2.3 VERGRIJZING, VERGROENING, VERKLEURING .............................................................................................. 44 2.3.1 Evolutie leeftijdsstructuur........................................................................................................... 44 2.3.2 Verkleuring ................................................................................................................................ 47

3

WOONPATRIMONIUM EN WOONMARKT .............................................................................................. 51 3.1 EVOLUTIES EN UITDAGINGEN .................................................................................................................. 51 3.1.1 Evolutie woonmarkt ................................................................................................................... 51 3.1.2 Nieuwe woonnoden ................................................................................................................... 51 3.1.3 Woningbehoefte (her)berekend .................................................................................................. 52 3.2 KENMERKEN WOONPATRIMONIUM.......................................................................................................... 53 3.2.1 Bodembezetting (volgens kadaster) ............................................................................................ 53 3.2.2 Woningen en hun kenmerken ..................................................................................................... 54 3.3 KWALITEIT VAN DE WONINGEN ............................................................................................................... 56 3.3.1 Leegstand .................................................................................................................................. 56 3.3.2 (Minimale) functies van een woning ........................................................................................... 57 3.3.3 Een goede woningkwaliteit ........................................................................................................ 57 3.4 EVOLUTIE WOONMARKT ....................................................................................................................... 58 3.4.1 Evolutie prijzen........................................................................................................................... 58 3.4.2 Vergunningen ............................................................................................................................ 60 3.4.3 De huurders ............................................................................................................................... 61

4

GEBIEDSGERICHTE BENADERING............................................................................................................ 63 4.1 EEN BESCHRIJVING VAN DE HASSELTSE WOONWIJKEN ................................................................................... 63 4.1.1 Historische stadskern ................................................................................................................. 63

www.studiobeleid.be


3/128

4.1.2 Woonwijken rond de Singel ........................................................................................................ 63 4.1.3 De planmatig ontwikkelde woonwijken ...................................................................................... 64 4.1.4 Aaneengesloten kernen langsheen Diestersteenweg – Kuringersteenweg ................................... 64 4.1.5 De dorpen .................................................................................................................................. 65 4.1.6 Geïsoleerde woonwijken............................................................................................................. 67 4.1.7 Woonlinten ................................................................................................................................ 67 4.1.8 Verspreide bebouwing................................................................................................................ 67 4.2 BESCHRIJVING BEWONERS NAAR WOONSTRUCTUUR ..................................................................................... 68 4.2.1 Per gebied (GSP) ........................................................................................................................ 68 4.3 LEEFKWALITEIT IN GEBIEDEN MET GROOT GROEIPOTENTIEEL .......................................................................... 72 4.4 GEBIEDEN MET EEN BEDREIGDE LEEFBAARHEID ........................................................................................... 73 4.4.1 Processen in en tussen woonwijken ............................................................................................ 73 4.4.2 Invalswegen ............................................................................................................................... 75 4.4.3 Runkst ....................................................................................................................................... 77 4.4.4 Leefbaarheidsproblemen in Ter Hilst........................................................................................... 82 5

WOONNODEN VAN BEWONERS............................................................................................................. 85 5.1 GEZINNEN, JONGEREN EN KINDEREN ........................................................................................................ 85 5.1.1 In of uit de stad? ........................................................................................................................ 85 5.1.2 Wat is gezinsvriendelijk voor de ouders? ..................................................................................... 85 5.1.3 Wanneer is een stad kindvriendelijk? .......................................................................................... 86 5.1.4 Gezinsvriendelijke voorzieningen ................................................................................................ 87 5.2 STUDENTEN ....................................................................................................................................... 88 5.3 STARTERS EN HERSTARTERS OP DE WOONMARKT ......................................................................................... 90 5.3.1 Starters ...................................................................................................................................... 90 5.3.2 Herstarters................................................................................................................................. 91 5.4 OUDEREN EN WONEN .......................................................................................................................... 91 5.4.1 Vergrijzing en wonen.................................................................................................................. 91 5.4.2 Woonsituatie van ouderen in Hasselt......................................................................................... 92 5.5 GROEPEN TUSSEN WELZIJN EN WONEN ..................................................................................................... 93 5.5.1 Ouderenzorg .............................................................................................................................. 93 5.5.2 Zorg voor personen met een handicap ........................................................................................ 96 5.5.3 Geestelijke gezondheidszorg ...................................................................................................... 96 5.5.4 Kwetsbare jongeren ................................................................................................................... 96 5.5.5 Thuislozen .................................................................................................................................. 97 5.5.6 Sociale doelgroepen en sociaal wonen ........................................................................................ 99 5.5.7 Woonwagenbewoners ............................................................................................................... 99 5.6 WOONLADDER HASSELT 2014 ............................................................................................................. 100 5.7 BURGERS INFORMEREN EN LATEN PARTICIPEREN ....................................................................................... 104 5.7.1 Huidig informatie- en adviesaanbod ......................................................................................... 104 5.7.2 Participatie .............................................................................................................................. 105

6

SLEUTELKWESTIES VAN HET LOKAAL WOONBELEID ............................................................................. 107 6.1 GEÏNTEGREERD WOONBELEID ............................................................................................................... 107 6.2 BETAALBAARHEID VAN WONEN ............................................................................................................. 108 6.2.1 Algemeen................................................................................................................................. 108 6.2.2 Sociale woningen ..................................................................................................................... 109 6.2.3 Sociale koop ............................................................................................................................. 113 6.2.4 Grond- en Pandenbeleid ........................................................................................................... 114 6.2.5 Premies en tussenkomsten ....................................................................................................... 115 6.3 DUURZAAM WONEN .......................................................................................................................... 117 6.3.1 Duurzame ontwikkeling............................................................................................................ 117 6.3.2 Adaptatie aan klimaatsveranderingen ...................................................................................... 118 6.3.3 Hasselts energiebedrijf ............................................................................................................. 119 6.3.4 Premies en steunmaatregelen duurzaamheid ........................................................................... 120 6.4 SAMEN WONEN ................................................................................................................................ 120 6.4.1 Samenhuizen ........................................................................................................................... 121

www.studiobeleid.be


4/128

6.4.2 6.4.3 7

Hasselt: gemeentelijk subsidiereglement voor experimentele woonvormen............................... 121 Opsplitsen van de woning......................................................................................................... 122

BIJLAGEN ............................................................................................................................................. 123 7.1 7.2 7.3

LIJST VAN TABELLEN ........................................................................................................................... 123 LIJST VAN FIGUREN ............................................................................................................................ 126 GECITEERDE WERKEN ......................................................................................................................... 127

www.studiobeleid.be


5/128

www.studiobeleid.be


6/128

0 SAMENVATTING VOOR HET BELEID: KANSEN EN UITDAGINGEN VOOR WOONSTAD HASSELT We starten met een samenvatting van deze externe omgevingsanalyse.

0.1 Hasselt hoofdstad van Limburg Hasselt, hoofdstad van Limburg, beschikt als centrumstad over veel centrumfuncties, voorzieningen en troeven waar ook bewoners van andere gemeenten en andere bezoekers gebruik van maken. In Hasselt is met bijna 50.000 jobs een belangrijke pool van tewerkstelling, vooral dan in de tertiaire en quartaire sector. Bijna driekwart van die jobs worden opgevuld door mensen van buiten Hasselt. Hasselt is een echte onderwijsstad met onderwijsinstellingen op alle niveaus. In het basisonderwijs komt 21% (1.649) van de leerlingen van buiten Hasselt. In het secundair onderwijs is dat bijna tweederde van de leerlingen (64% of 6.486 jongeren) en voor het hoger onderwijs komt 92% of 9.507 studenten van elders. Er komen ook heel wat toeristen naar Hasselt en veel mensen komen er ook winkelen. Hasselt wordt in de Profielschets stedenfonds 2012 een aantrekkelijke en betaalbare woonstad genoemd. Hasselt haalt relatief hoge tevredenheidpercentages van de inwoners over hun stad, buurt en woning.

0.2 Een bevolking die groeit en verandert In 2013 telt Hasselt 75.579 inwoners en 34.164 huishoudens. In vergelijking met de andere centrumsteden ligt de gemiddelde leeftijd in Hasselt hoog en is het aantal kinderen beperkt. De voorbije jaren is de bevolking van Hasselt sterk aangegroeid. Volgens de prognoses van de studiedienst van de Vlaamse Regering blijft het aantal Hasselaren de volgende jaren toenemen: naar meer dan 80.000 in 2030. Deze bevolkingsprognoses zijn mogelijk te behoudsgezind waardoor de verdere toename van inwoners allicht nog groter zal zijn dan geraamd.

Migratie De aangroei van Hasselt heeft vooral te maken met het positieve migratiesaldo. Wat daarbij zeker opvalt is de sterke toename van de binnenlandse inwijking. De inwijking stijgt sneller dan de uitwijking, waardoor het intern migratiesaldo groter wordt. De toename na 2007 is opvallend Daarnaast is er de buitenlandse migratie. Hier zijn minder verhuisbewegingen, maar ligt de inwijking wat hoger dan de uitwijking, waardoor Hasselt eveneens een positief extern migratiesaldo kent. Algemeen is er een algemene tendens dat mensen meer verhuizen in de loop van hun leven.In Hasselt is er een sterke toename van de verhuisbewegingen. In 2012 kwamen er in Hasselt 5,8 % nieuwe inwoners bij, maar vertrokken er ook 4,6%. Bij deze bewegingen waren in totaal 7.700 huishoudens betrokken. In deze cijfers zijn de interne verhuizingen binnen Hasselt niet inbegrepen. Hier is er sprake van nog eens vierduizend interne adreswijzigingen. De laatste jaren is voor alle leeftijdscategorieën het migratiesaldo in absolute cijfers verbeterd. Voor de periode 2008-12 wint Hasselt inwoners in elke leeftijdscategorie. Alleen voor de leeftijd 0-4 jaar blijft het migratiesaldo negatief. Hasselt blijft dus jonge kinderen verliezen. Voor elke leeftijdscategorie is er sprake van immigratie en emigratie. Het verloop van beide verdelingen naar leeftijd is vrij gelijklopend. De meeste bewegingen (in en uit) zitten bij de late twintigers (25-29 jaar) . Vervolgens de jonge twintigers en dan de dertigers. Voor elke leeftijdsgroep neemt de immigratie toe, maar voor elke leeftijdsgroep neemt ook de emigratie toe. De verbetering van het saldo heeft te maken met het feit dat de immigratie meer toeneemt dan de emigratie.

www.studiobeleid.be


7/128

Kijken we naar de uitstroom dan zien we dat de grootste uitstroom zit bij de late twintigers (25-29 jaar) en vervolgens bij de jonge dertigers (30-34 jaar). Eigenlijk vormt de instroom dus geen probleem. Men kan het beleid dus richten op de uitstroom en trachten de Hasselaren die men heeft te behouden. En dat geldt dan zeker voor de Hasselaren met kleine kinderen. Wat betreft de interne (binnenlandse) migratie wordt er vooral gemigreerd tussen Hasselt en andere Limburgse gemeenten. De migratiestroom verloopt daarbij in twee richtingen: met de betreffende gemeenten is er zowel sprake van immigratie als van emigratie. De voorbije tien jaar wint Hasselt per saldo inwonerd van HouthalenHelchteren en Genk. Verder volgen Beringen, Lanaken, Maasmechelen, Bilzen, Heusden-Zolder, Lommel, Meeuwen-Gruitrode, Dilsen-Stokkem, Peer en Maaseik. In die periode verliest Hasselt per saldo inwoners aan vooral Alken, Zonhoven, Nieuwerkerken, Antwerpen, Wellen, … Bekijken we de buitenlandse migratie, dan zien we zowel de immigratie, emigratie als het migratiesaldo toenemen. De meeste migratie heeft momenteel betrekking op Europese landen. Het merendeel van de migratiebewegingen heeft plaats in de fusiegemeente Hasselt. Hier zien we ook het grootste saldo, hoewel dit in 2013 behoorlijk vermindert. In andere deelgemeenten zien we een wat wisselend verloop, soms is het jaarlijks migratiesaldo er ook negatief. Relatief gezien neemt vooral bij de vreemdelingen het aantal bewegingen toe. De daling van het totaal migratiesaldo in de fusiegemeente Hasselt in 2013 is allicht veroorzaakt door het administratief schappen van bepaalde niet-Belgen die in feite nog wel in Hasselt wonen.

Huishoudverdunning Globaal gezien verloopt de aangroei van het aantal huishoudens sneller dan de aangroei van het aantal inwoners. In 1997 waren er per huishouden gemiddeld 2,44 personen. In 2013 was dat gedaald tot gemiddeld 2,21 personen per huishouden. Deze huishoudverdunning heeft niet zozeer te maken met het verdwijnen van grotere gezinnen, maar vooral met de sterke toename van het aantal kleine huishoudens. Meer bepaald neemt het aantal huishoudens met twee personen en zeker het aantal alleenstaanden mede als gevolg van de vergrijzing zeer sterk toe. In de toekomst zal de huisverdunning verder aanhouden. In 2030 zullen in Hasselt de huishoudens gemiddeld bestaan uit 2,13 personen. Er zijn ook wijzigingen in de structuur van die huishoudens. Het ongehuwd samenwonen wordt steeds populairder. Het aantal mensen dat het samenwonen laat registreren neemt toe. Hasselt kende ook een stijging van de echtscheidingen. Na een echtscheiding gaat het merendeel van de betrokkene na een periode als alleenstaande een relatie aan met een nieuwe partner, die al dan niet kinderen heeft. Zo krijgt men meer en meer nieuw samengestelde gezinnen. Kijken we naar het gezinstype dan zien een toename van het aantal alleenstaanden en het aantal koppels zonder kinderen. Ook het aantal eenouder-huishoudens stijgt. Koppels met kinderen is eigenlijk de enige gezinsvorm die in aantal ter plaatse trappelt. Het aantal kleine huishoudens (met één of twee personen) bedraagt momenteel 70% van alle huishoudens. In vergelijking met de omliggende gemeenten ligt het aantal alleenstaanden in Hasselt wel erg hoog. Hasselt telt 36% alleenstaanden tegenover 25 % in Diepenbeek, 27% in Genk en 23% in Zonhoven. In vergelijking met de omliggende gemeenten wonen er in Hasselt ook relatief weinig paren met kinderen.

Vergrijzing en vergroening Zoals in vele Vlaamse gemeenten en steden heeft de bevolkingspiramide in Hasselt de vorm gekregen van een bevolkingspaddenstoel. De babyboomers, ondertussen vijftigers, evenals hun kinderen, dertigers zijn fors vertegenwoordigd. De vergrijzing van de Hasseltse bevolking een duidelijk gegeven. In nog geen twintig jaar (1997-2013) is het aantal zestigplussers toegenomen van 14.175 tot 19.763, dat is van 21,0% tot 26,1% van de bevolking. Het aantal tachtigplussers is in deze periode meer dan verdubbeld. De vergrijzing schrijdt voort. Binnen de vergrijzing is er sprake van een interne vergrijzing, waarmee men duidt op het fenomeen dat binnen de groep van ouderen het aandeel hoogbejaarden (80-plussers) toeneemt. Na de babyboom van de jaren zestig liep het aantal geboorten achteruit. Er was eerst een ontgroening: vermindering van het aantal kinderen (in absolute en relatieve cijfers). Vanaf het midden van de jaren 2000 ziet men het aantal geboorten opnieuw toenemen.

www.studiobeleid.be


8/128

Daardoor is er opnieuw een toename van het aantal jonge kinderen. Zo krijgt men samen met de vergrijzing een (tijdelijke?) nieuwe vergroening van de bevolking. Dit zal de volgende jaren eerst een grotere behoefte aan kinderopvang tot gevolg hebben, vervolgens meer leerlingen voor de basisscholen en andere voorzieningen voor kinderen en daarna een toenemende vraag naar secundaire scholen en jongerenvoorzieningen.

Verkleuring In 2013 waren er in Hasselt 4.624 niet-Belgen of 6,1% van het totaal aantal inwoners. Dat is lager dan het gemiddeld cijfer van het Vlaams Gewest (7,3%) en het gemiddeld cijfer van de Centrumsteden (8,1%). Toch blijft de verkleuring van de Hasseltse bevolking een belangrijk hedendaags gegeven. Een deel van de bevolkingsgroei van de stad heeft te maken met de inwijking vanuit het buitenland. Die is de voorbije jaren duidelijk toegenomen. Kijken we naar de officiële nationaliteitscijfers dan vinden we de niet-Belgen terug in praktisch alle leeftijdsgroepen, zij het meest zichtbaar bij de twintigers en dertigers en heel wat minder boven de 55 jaar. De officiële bevolkingscijfers geven geen volledig beeld van de verkleuring van de Hasseltse bevolking. Zo was bijvoorbeeld 12,5% Hasselaren bij hun geboorte niet-Belg en blijkt (in 2012) 23,6% de moeder van pasgeboren baby’s niet-Belg. Vele migranten blijven in de steden wonen waardoor hun aantal daar blijft groeien daarbij doen er zich ruimtelijke concentratie (segregatie) voor. Er zijn geen data beschikbaar over bewoning door illegalen in Hasselt. Niet EU-burgers moeten vaker dan Belgen rondkomen met een inkomen onder de armoededrempel. Ze leven vaker in een ernstig materieel gedepriveerd huishouden. Bovendien zijn de huizen waarin zij wonen doorgaans van mindere kwaliteit. Er wordt ook discriminatie gemeld op de woonmarkt.

0.3 Woonpatrimonium en woonmarkt Het woonpatrimonium in Hasselt is eerder van recente datum (gemiddeld bouwjaar 1965). Het comfortniveau is meestal behoorlijk tot goed. Qua woningtype is er Hasselt in vergelijking met de andere centrumsteden nog opvallend veel open bebouwingen (24,7%). Er zijn relatief weinig sociale woningen

Evoluties op de woonmarkt In Hasselt wordt steeds intensiever gebruik gemaakt van de ruimte. Er wordt daarbij heel wat gebouwd en verbouwd. Globaal merkt men een toenemende vraag naar goedkope huisvesting evenals een toenemende vraag naar goedkoop huren. Er is ook een duidelijk vraag naar (nieuwe) instapklare woningen bij begoede tweeverdieners, medioren en senioren. Andere groepen jongeren en ouderen hebben een lager startbudget dan strikt noodzakelijk. Bij sommige jongeren springen de ouders bij. Zoals elders in Vlaanderen ziet men ook in Hasselt dat particuliere gezinnen meer en meer of een bestaande woning van een andere particulier kopen die ze dan eventueel renoveren, of een woning in een project kopen. De voorbije periode gingen er jaarlijks meestal meer vergunningen naar renovaties dan naar nieuwbouw. Algemeen is er in Hasselt een evolutie van eengezinswoning naar meergezinswoningen (appartementering). Momenteel is meer dan een derde (35,9%)van de Hasseltse woongelegenheden een appartement. In 2013 is 71% van de vergunde woongelegenheden een appartement. Toch worden er ook nog heel wat eengezinswoningen in een open bebouwing gerealiseerd. Er is een afnemend belang van grote percelen. Bij de vergunningen neemt de oppervlakte in m² per woning of appartement doorheen de jaren af. Met bepaalde oudere woningen zijn er problemen. Woningen uit de jaren 1960 en 1970 beantwoorden dikwijls niet meer aan de huidige woonwensen. Er is een grote renovatiekost, het zijn grote kavels en er is een hoge prijsverwachting bij de verkopers. Ook met de oudere appartementen verwacht men meer problemen. De voorbije jaren zijn in Hasselt de projectontwikkelaars bijzonder dominant aanwezig op de woonmarkt. Particuliere of publieke projectontwikkelaars zijn meer in staat om nieuw gebieden, binnengebieden of reconversiegebieden te ontwikkelen. Bij zulke ontwikkelingen is er veelal sprake van meergezinswoningen.

www.studiobeleid.be


9/128

Huurmarkt We hebben weinig gegevens gevonden over de huurders in Hasselt. In 2001 waren er in Hasselt 31,6 % huurders, 19,4% huurder bij particulieren en 4,3% bij een sociale huisvestingsmaatschappij. In vergelijking met het Vlaams gemiddelde ligt het totaal aantal huurders hoog en het aantal sociale huurders laag. Dit betekent dat Hasselt een niet onbelangrijke private huurmarkt heeft.

Prijzen Kijken we naar de prijzen dan zien we zoals elders een forse stijging van de (gemiddelde prijs van de) woningprijzen. Hoewel in vergelijking met andere centrumsteden de prijzen in Hasselt nog matig zijn, zijn ze duur voor Limburg. De woningmarkt is wel heterogeen. De prijzen in de lagere woningprijsklassen stegen bijvoorbeeld sterker dan in de hogere.

Kwaliteit van de woning Een goede woningkwaliteit is essentieel voor het verwezenlijken van het grondwettelijk recht op een behoorlijke huisvesting.  In 2011 gaf 18,5% van de respondenten uit Hasselt aan te leven in een woning met een gebrek aan elementair comfort, één of meerdere structurele problemen of een gebrek aan ruimte. Dat cijfer ligt onder het gemiddelde van de 13 centrumsteden dat 21,7% bedraagt.  Eveneens in 2011 beschikt 97,1 % van de woningen in Hasselt elementair comfort, 94,6% middelmatig comfort en 80,2% groot comfort. Dat is opmerkelijk beter dan het gemiddelde van de 13 centrumsteden met respectievelijk 96,4%, 84,7% en 72,3% .  2,0% van de woningen kent in 2011 een overbezetting. Dit is het laagste cijfer van alle centrumsteden. Het gemiddelde van de 13 centrumsteden is 4,6%. (Bral, Jacques, Schelfaut, Stuyck, & Vanderhasselt, 2012) Op basis van het Decreet Grond- en Pandenbeleid zijn gemeenten verplicht een inventaris van leegstand op te maken. De gemeente kan (facultatief) ook een heffing op leegstand invoeren. Hasselt beschikt momenteel nog niet over een volledige leegstandinventaris.

Evolutie van de nood aan woningen Normaal wordt de toekomstige nood aan woningen berekend aan de hand van de prognoses van het aantal huishoudens. Daarbij doen er zich twee problemen voor. Vooreerst zijn er in Hasselt 10 à 11% meer woningen dan huishoudens en verder is in de huidige prognoses van de SVR het migratiesaldo onderschat. Volgens onze herberekening is er tegen 2030 in Hasselt een behoefte aan 43.737 woongelegenheden. In vergelijking met 2013 betekent dat een toename met 5.815 woongelegenheden. Het is best mogelijk dat deze schatting nog een onderschatting is van de toekomstige evolutie.  De vergrijzing kan een grotere trek naar de stad meebrengen  De flexibiliteit van de hedendaagse huishoudens (scheidingen met daaruit volgende nood aan tijdelijke woonoplossingen) kan leiden tot een grotere trek naar de stad  Verhoogde trek van jongeren naar de stad kan als gevolg hebben dat meer jongeren in de stad blijven wonen  Externe migratie gebeurt langs de steden  Er staan in Hasselt vele woonprojecten op stapel die de aantrekkingskracht van Hasselt op de omliggende gemeenten nog kan vergroten

www.studiobeleid.be


10/128

0.4 Gebiedsgerichte benadering Hasselt is geen homogeen gebied waar de kenmerken van bewoners, de woningen en de woonomgeving gelijkmatig over het grondgebied zijn verdeeld. Volgens het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRS) bestaat Hasselt uit: Historische stadskern, Woonwijken rond de ring, Planmatig ontwikkelde woonwijken rond de ring, Planmatig ontwikkelde woonwijken in groen kader, Aaneengesloten kernen langsheen de Diestersteenweg – Kuringersteenweg, Dorpen, Geïsoleerde woonwijken, Woonlinten en Verspreide bewoning. In 2013 woont meer dan de helft van de gezinnen (52%) in het gebied bestaande uit de historische stadskern, de woonwijken rond de Singel en de planmatig aangelegde wijken rond de Singel. Dat gebied bedraagt qua oppervlakte ongeveer een tiende van Hasselt. In de Planmatig ontwikkelden woonwijken in groen kader (9,8%), de Dorpen (11,7%), en de Kernen Diestersteenweg – Kuringersteenweg (12,2%) wonen telkens een tien procent van de huishoudens van Hasselt. Tussen de gebieden treden grote verschillen op. In de historische stadskern en de meeste woonwijken rond de Singel ligt het aantal inwoners per km² hoog. Er zijn veel kleine gezinnen en een erg grote concentratie van alleenstaanden. In het historisch stadscentrum wonen veel ouderen en erg weinig kinderen. Verder zijn de personen van niet-Belgische origine duidelijk ongelijkmatig verdeeld over Hasselt. Schaars in de groene wijken en dorpen, ruim vertegenwoordigd in de kernwijken en sterk vertegenwoordigd in Ter Hilst. De sociale woonwijk Ter Hilst heeft duidelijk een eigen samenstelling: met veel kinderen, veel eenoudergezinnen, veel bewoners van niet-Belgische origine. Deze cijfers betreffen nog vrij grote gebieden, gaat men kijken op het niveau van de afzonderlijke wijken of kleinere buurten dan komen de verschillen nog sterker tot uitdrukking. De migratie- en verhuisbewegingen kunnen segregatie of gentrificatie als gevolg hebben. Dat kan binnen bepaalde wijken het risico op leefbaarheidsproblemen verhogen. Beleidsmakers kunnen een sociale mix nastreven. Een menging van woningtypes, zonder menging van prijsklassen en eigendomstypes heeft weinig effect op de sociaaleconomische mix in een wijk.

Aandachtsgebieden Hasselt zit nog volop in een groeifase. De recente definitieve afbakening door Vlaanderen van het regionaal stedelijk gebied Hasselt-Genk is mee bepalend voor toekomstige projecten. Bij die afbakening zijn immers verschillende reservegebieden als nieuw woongebied aangeduid. De volgende jaren verwacht men dan ook in bepaalde gebieden een verhoogde bouwactiviteit. Rekening houdend met de afbakening en de diverse reeds geplande projecten is er in Hasselt sprake van zes aandachtsgebieden met een groot groeipotentieel: Kiewit, Kuringer Heide, Runkst, Centrum Oost, Centrum noordwest, Godsheide. Het stadsbestuur gaf het studiebureau de opdracht om bovenop het Woonplan 2030 een Leefkwaliteitsplan op te maken voor deze zes aandachtsgebieden: Het Leefkwaliteitsplan moet uitspraken doen over de huidige en toekomstige leef- en woonkwaliteit van deze zes aandachtsgebieden en dit met aandacht voor criteria voor het beoordelen van zowel de kwantiteit als de kwaliteit van woonprojecten in deze gebieden, voor een eventuele fasering, voor draagkracht van infrastructuren en voorzieningen en voor noodzakelijke investeringen inzake verkeer, waterproblematiek en bijkomende voorzieningen.

Leefbaarheid In bepaalde gebieden van Hasselt is er sprake van (dreigende) leefbaarheidsproblemen. We gaan hier in op: bepaalde invalswegen, Runkst en Ter Hilst. De stedelijke diensten hebben een onderzoek gedaan rond de bepaalde invalswegen waarbij men gegevens heeft verzameld van bewoners en woningen. Het algemeen beeld dat men krijgt is een beeld van segregatie en dreigende verloedering. Er wonen vele migranten, de kwaliteit van nogal wat woningen is bedenkelijk en het aantal deurbellen suggereert heel wat problemen achter de voordeur. Runkst is de grootste Hasseltse wijk. Omwille van diverse nieuwbouwprojecten valt te verwachten dat het bevolkingscijfer van Runkst de volgende jaren nog sterk zal toenemen. Diverse appartementsblokken zijn sterk verouderd. Een terugkerend bewonersprofiel zijn oudere eigenaar-bewoners gecombineerd met allochtone huurders-

www.studiobeleid.be


11/128

bewoners. De woningkwaliteitdossiers situeren zich hoofdzakelijk in woningen van voor 1950. Bepaalde straten in Runkst hebben meer probleempanden dan gemiddeld. De bewoners van slechte huurwoningen zijn op enkele uitzonderingen na steeds maatschappelijk zeer zwak met een combinatie van vervangingsinkomen, OCMWCliënt, schuldbemiddeling, allochtoon, eenoudergezin. Verschillende partners in Runkst melden leefbaarheidproblemen. De Dienst Wonen en wijkmanagement hebben al voorstellen uitgewerkt voor de wijk. Er zijn duidelijke leefbaarheidsproblemen in Ter Hilst. Het gaat hier om geïsoleerde sociale woonwijk met een laag socio-economisch profiel en een sterk gesegregeerde bevolkingssamenstelling. Er zijn momenteel al verschillende diensten en organisaties actief in de wijk. Het ontbreekt evenwel nog aan een uitgebreide leefbaarheidstudie en/of leefbaarheidsplan voor deze wijk. Vanuit wijkmanagement is er ondertussen al wel een traject opgestart in de wijk.

0.5 Woonnoden van bewoners De hedendaagse samenleving telt meer huishoudens en veel kleine huishoudens. Globaal ziet men een toenemende en bijkomende nood aan kleine wooneenheden. Als het om woningen voor ouderen gaat is het daarbij belangrijk dat deze woningen voldoende aangepast zijn. Inzake wonen is er duidelijk een toenemende dynamiek. Jongeren kopen snel een huis en verkopen het na een aantal jaren, ouderen verhuizen naar een appartement eens de kinderen huis uit zijn en op de woonmarkt zijn er meer herstarters. Er is een toenemende nood aan tijdelijke woonoplossingen en oplossingen voor nieuwe gezinssituaties (samengestelde gezinnen). Voor velen is het huis voor het leven passé. Men evolueert naar woning per fase in de levenscyclus. Maar die levenscyclus en zeker de gezinscyclus is niet meer zo eenduidig. Er wordt veel meer verhuisd en dat betekent ook meer transacties (kopen, verkopen) en meer huren en verhuren. Veel bestaande woningen zijn voorzien op het oude model van het grote, klassieke gezin. Die zijn (te) ruim voor de huidige gezinnen met minder kinderen, alleenstaanden en ouderen zonder kinderen in huis. Volgens sommigen is meer dan de helft van de woningen momenteel te groot en dus eigenlijk onderbezet. Er is een toenemende vraag naar goedkoop huren als gevolg van de externe migratie, de toenemende flexibiliteit van de gezinnen, de vermaatschappelijking van de zorg enz. Maar het blijft moeilijk goedkoop te huren op privémarkt. Er is een grote vraag naar goedkopere (bescheiden?) woningen en een grote vraag naar sociale (huur)woningen. Er is sprake van diverse vormen discriminatie op de private (huur)markt.

Gezinnen Het behoud of aantrekken van gezinnen met opgroeiende kinderen wordt door vele steden als een belangrijke uitdaging gezien. Tezelfdertijd blijven er vele Vlaamse gezinnen met jonge kinderen uit de (binnen)stad wegtrekken. Veel jongvolwassenen trekken naar de stedelijke gebieden om te studeren, te werken of om er zelfstandig te gaan wonen. Ook in Hasselt komen er hierdoor meer jongvolwassenen (20-29 jaar) in de stad wonen dan dat er vertrekken. Maar met de kinderen komt de vraag: vertrekken of blijven? Met jonge gezinnen ziet men in vele steden wel een dubbele ontwikkeling. Veel migrantengezinnen blijven wel in de stad wonen. De zwakkere migrantengroepen zijn vooral aangewezen op de onderzijde van de woningmarkt, die veelal bestaat uit ondermaatse, meestal private huurwoningen. VVJ stelt dat betaalbaar en kindvriendelijk wonen in Hasselt steeds moeilijker wordt. Er is te weinig opvolging over de (kwaliteit van de) woonomgeving van kinderen en jongeren. Een ander pijnpunt omtrent wonen in Hasselt, is de sociale woningmarkt (VVJ, 2012). Wat betreft voorzieningen is er een capaciteitsprobleem m.b.t. kinderopvang. Lokaal in bepaalde wijken en voor specifiek onderwijsaanbod (methodescholen) zijn er ook capaciteitsproblemen in het kleuter- en basisonderwijs. Voor de jeugd zijn er steeds minder natuurlijke en informele ontmoetingsplekken. In de stad krijgt elke vierkante meter een bestemming en in de strijd om de openbare ruimte leggen de belangen van jongeren het dikwijls af tegen andere belangen. In de (nieuwe) woonwijken valt er voor jongeren soms weinig te beleven en dat lijkt ook de bedoeling want veel nieuwe wijken promoot men als een oase van rust en ruimte. Jongeren op straat worden snel geassocieerd met overlast.

www.studiobeleid.be


12/128

Studenten Hasselt is een hogeschool- en universiteitsstad. Slechts een gedeelte van de studenten woont of zit op kot in Hasselt. Hasselt voert momenteel een beleid om de studenten te laten verblijven op gereglementeerde studentenkamers (1.352), liefst samengebracht in grotere complexen in de buurt van de onderwijsplaatsen. Men heeft geen zicht op eengezinswoningen die bewoond worden door groepen studenten.

Starters en herstarters Er is veel te doen om jongeren en jonge gezinnen (starters) die moeilijk een eigen woning vinden. Algemeen ziet men een tendens om langer thuis te blijven wonen (hotel mama), tijdelijk terug thuis te komen wonen, te gaan samenhuizen. Wat anders dan men misschien verwacht behoren de starters gemiddeld gezien meer dan niet-starters tot de hogere inkomensgroepen. Dat houdt verband met de afwezigheid van gepensioneerden – met een gemiddeld lager inkomen - onder de starters. Verder blijkt dat voor een deel van de huurders de huurfase vermoedelijk een tussenstap is naar eigenaarschap. Logischerwijze ligt binnen de groep starters het aandeel eigenaars zonder aflossinglast vrij laag. Het aandeel sociale huurders onder de starters is erg laag. Een element dat bij de aankoop van woning door starters ook nog speelt is de eventuele financiële steun van ouders of grootouders. De starters kiezen – noodgedwongen – sneller voor een kleinere of minder comfortabele woning en een kleinere bouwgrond. Ook kiest men sneller voor een koopwoning i.p.v. van een bouwproject. Op deze manier blijft de effectieve betaalbaarheid dezelfde. Een gevolg van deze trend is dat minder huishoudens hun eerste eigendomswoning als hun ‘definitieve’ woning beschouwen. Op basis hiervan verwacht men een nog verder toenemende mobiliteit op de woningmarkt en een verder stijging van transacties op de secundaire markt. De meest kwetsbare jongeren komen op de huurmarkt terecht en ondervinden daar mogelijk ook vele problemen. Naast de starters komt er ook meer aandacht voor de herstarters. Met een scheiding splitst een huishouden zich op in twee nieuwe huishoudens. Minstens één van partners moet dan op zoek naar een nieuwe woonst. Voor wie verhuist betekent het dikwijls een daling van de grootte van de woning en een vermindering van de kwaliteit ervan. Het gaat daarbij dikwijls om tijdelijke woonsituaties. Met een nieuwe relatie wijzigt de woonsituatie mogelijk opnieuw. Vele nieuw gevormde koppels gaan binnen enkele maanden samenwonen. Vele nieuw samengestelde gezinnen kenmerken zich door aanwezigheid van een wisselend aantal kinderen. Ook dit moet in de woning worden opgelost.

Ouderen Er zijn diverse woonvormen voor ouderen die variëren van individueel wonen, wonen in groep, woongemeenschap en woonzorgcentrum. Van de Hasseltse 60-plussers (2007) is 81% eigenaar van zijn woning, 10,6% huurt op de private markt, 3,3% huurt op de sociale markt en 5,1% woont op een andere wijze. De groep van senioren is intern gedifferentieerd qua inkomen, woonproblematieken en fysieke ongemakken inherent aan de leeftijd. Senioren willen zo lang mogelijk zelfredzaam blijven en zelfstandig blijven wonen. Het merendeel van de ouderen is tevreden over de huidige woning en de woonomgeving, ook al is de woning niet altijd aangepast aan veranderende behoeften. Een groot deel van de ouderen woont in een woning die eigenlijk niet meer is aangepast aan de veranderende behoefte. De woning is dikwijls ook te groot. Velen zullen met kleine of grote ingrepen hun woonsituatie aanpassen aan de veranderende woonbehoefte en woonwensen. Het gaat dikwijls over oudere woningen met kosten en hoge energiekosten. Voor ouderen met een beperkte financiële draagkracht is het niet vanzelfsprekend om die woning aan te passen of een andere aangepaste en betaalbare woning te vinden. De verkoop van de eigen (oudere) woning brengt ook niet altijd genoeg op om een (recent) aangepast appartement te kopen. Een toegankelijke sociale huurwoning kan dan een oplossing bieden. Globaal gezien ziet men toch een toenemende tendens om te verhuizen als de kinderen het huis hebben verlaten (lege nest). Veel actieve/gezonde ouderen willen wel verhuizen naar een aangepaste woonvorm maar dan bij voorkeur in de eigen woonomgeving en/of naar de kernen dicht bij de voorzieningen. In Hasselt is in het toewijzingsreglement een doelgroep ouderen voorzien. Een aantal sociale woningen worden bij voorrang aan deze doelgroep toegewezen.

www.studiobeleid.be


13/128

Bij de woonvormen voor ouderen is het ook belangrijk om aandacht te hebben voor huidige of eventueel toekomstige zorg. Voor ouderen die geconfronteerd worden met een zorgbehoefte moeten om thuis in de vertrouwde woning en woonomgeving te blijven wonen een beroep kunnen doen op informele of formele hulp. Mensen met ernstige beperkingen moeten veelal residentieel worden opgevangen. Men ziet tegenwoordig veel aandacht voor kleinschalige en genormaliseerde vormen van residentieel wonen. In Hasselt zijn er verschillende Woonzorgcentra met in totaal 964 plaatsen. Het capaciteitsprobleem in de RVT’s situeert zich vooral in het stadscentrum. Verder zijn er in Hasselt 348 serviceflats.

Welzijnswerk en wonen De ondersteuning van mensen met een beperking zal de komende jaren verder worden bijgestuurd. Men verwacht dat een aantal mensen uit de huidige residentiële voorzieningen evenals de nieuwe cliënten in plaats van een residentiële opvang meer op zoek zullen gaan naar een eigen woongelegenheid. Ook binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) is een omvorming gaande. Ook hier zal men de residentiële opnamen zoveel mogelijk trachten te voorkomen of zo kort mogelijk houden. Ook in de Psychiatrisch VerzorgingsTehuizen (PVT) verblijven momenteel nog bewoners die in staat zijn om meer zelfstandig te wonen. Jongeren die omwille van een instellingsverleden of problemen op jeugdige leeftijd een dringende woonnood hebben, zijn bijzonder kwetsbaar. Op de reguliere huurwoningmarkt betalen ze vaak een te hoge huurprijs in verhouding tot hun inkomsten. Sinds 2012-2013 is het aantal thuislozen in Hasselt plots toegenomen. Februari 2013 noteert men binnen het hulpverleningscircuit de volgende cijfers: 106 thuislozen, 56 daklozen, 15 tot 20 personen met problematisch storend gedrag. Momenteel bestaat er een gedifferentieerd aanbod van opvang van thuislozen zowel bij OCMW als bij het welzijnswerk. Het blijkt niet altijd eenvoudig vraag en aanbod goed af te stemmen, er is ook het probleem van doorstroming (waar naartoe?). Men zoekt nieuwe antwoorden op actuele vragen binnen welzijn en zorg die betrekking hebben op wonen. Vanuit welzijn kijkt men daarbij richting sociale huisvesting. Een algemeen uitgangspunt is dat de welzijn- en zorgsector voor de (woon)begeleiding en de sociale verhuurder voor de huisvesting zorgt. In Hasselt werkte men het voorsteltraject ‘proefwonen’ uit. In Hasselt is er een woonwagenterrein voor 26 standplaatsen. Er is een trend dat woonwagens steeds groter worden. Er verschijnen wagens met een verdieping maar die zijn in Hasselt niet toegelaten. Op het woonwagenterrein van Hasselt zijn enkel Belgische voyageurs gehuisvest. Hun manier van leven maakt dat woonwagenbewoners moeilijk aansluiting vinden bij de samenleving. Op verschillende levensvlakken (onderwijs, werk, sociaal, financieel) ziet men problemen die men ook bij andere minderheidsgroepen aantreft.

Woonwinkel Een belang aspect van het lokaal woonbeleid bestaat uit het geven van informatie en advies over de verschillende aspecten van wonen. In Hasselt is er een woonloket waar men terecht kan voor alle vragen omtrent wonen: sociale huisvesting, huren, premies, woonkwaliteit, studentenkamers. Het woonloket Hasselt bediende in 2013 594 klanten.

0.6 Sleutelkwesties van het lokaal woonbeleid Geïntegreerd woonbeleid In het lokaal woonbeleid probeert men vandaag tegelijkertijd uiteenlopende aspecten te integreren. Het gaat dan zowel over verschillende doelgroepen met eigen woonnoden, als over de kwaliteit van de woningen, de betaalbaarheid van het wonen, aanpasbaar en levenslang wonen, duurzaam bouwen, de veiligheid en aantrekkelijkheid van de woonomgeving, de bereikbaarheid en het openbaar vervoer, de publieke en commerciële voorzieningen, de goede ruimtelijke ordening, de ondersteunende diensten welzijnsdiensten en zorg, … De woonfunctie is meer en meer gescheiden geraakt van andere functies. Men woont hier, maar men werkt, studeert, shopt en ontspant elders. Zo werkt meer dan de helft (55%) van de Hasselaren niet in Hasselt.

www.studiobeleid.be


14/128

Dat leidt tot heel wat bewegingen en mobiliteitsproblemen. Het woonbeleid en het mobiliteitsbeleid moeten dan ook goed op elkaar worden afgestemd. Hetzelfde geldt voor het plannen van andere infrastructuur en voorzieningen. Bij het woonbeleid wordt ook meer en meer nadruk gelegd op de woonomgeving. Als men denser gaat wonen worden groen en in de woonomgeving, recreatie- en speelmogelijkheden en een kwalitatieve publieke ruimte belangrijker.

Betaalbaar wonen De laatste jaren is er veel aandacht voor de betaalbaarheid van wonen. Algemeen gezien evolueert de betaalbaarheid negatief. De negatieve evolutie zit dan vooral bij de private huurders en in het bijzonder bij de laagste inkomens, de gepensioneerden en de eenoudergezinnen. Men stelt een polarisatie vast. Gezinnen die het zich kunnen veroorloven stappen over naar de eigendomsmarkt. De minder kapitaalkrachtigen blijven achter op de huurmarkt. Een deel daarvan in kwalitatief betere sociale huisvesting, de anderen op de private huurmarkt, waar ze met een gemiddeld zwakke woningkwaliteit te maken krijgen. Voor Hasselt vinden we de volgende cijfers (Bral, Jacques, Schelfaut, Stuyck, & Vanderhasselt, 2012).:  14,7% van de Hasselaren heeft een hoge woonquote (>30%), bij ongeveer 3 op 10 van de huurders en 1 op 4 van de afbetalende eigenaars.  In vergelijking met de centrumsteden heeft een groter aandeel niet-Belgen een hoge woonquote.  3,6% van de eigenaars en 18,8% van de huurders heeft het afgelopen jaar problemen gehad om de woonkosten te betalen. Het aandeel huurders dat problemen heeft is groter dan gemiddeld.  78,8% van de huurders betaalt maandelijks meer dan 625 euro (13 steden: 57,4%)  36,7% van de eigenaars betaalt maandelijks meer dan 875 euro (13 steden: 36,6%) De sociale woningen zijn een antwoord om financieel zwakke groepen woonzekerheid te bieden. In Hasselt zijn er met minder dan 5 % van de woningen, relatief weinig sociale huurwoningen. Het Decreet gronden pandenbeleid legt de gemeenten verplichtingen op mbt het realiseren van sociale woningen (Bindend sociaal objectief). Voor de periode 2009-2202 voorziet het BSO 542 bijkomende sociale huurwoningen, 329 sociale koopwoningen en 41 sociale kavels. Het objectief van de 542 sociale huurwoningen zal worden gehaald. De gemeenteraad van Hasselt is op 22 juni 2010 gegaan voor een meer ambitieus programma met 1.121 sociale huurwoningen. Het ziet er niet naar uit dat deze laatste ambitie niet zal worden gerealiseerd. Met het aantal en de huidige stand van de nieuwe projecten wordt ook het objectief voor de sociale koopwoningen niet gehaald. Het DGPB legde aan ontwikkelaars (publiek of privaat) van grotere woonprojecten verplichtingen op tot het realiseren van een betaalbaar woonaanbod. Als gevolg van een uitspraak van het grondwettelijk hof is deze verplichting opgeheven. Dat leidt momenteel tot onduidelijkheid hoe met de private ontwikkelaars moet worden omgegaan. Wat betreft de toewijzing van sociale huurwoningen heeft Hasselt een lokaal toewijzingsreglement . Momenteel werkt men aan een actualisering. Met premies en tussenkomsten kan men tussenkomen in woonkosten. De tegemoetkoming in de huurprijs (vroeger de huursubsidie genoemd) ondersteunt Vlaanderen mensen met een laag inkomen die verhuizen van een slechte, onaangepaste woning naar een goede, aangepaste woning. (Hasselt: 67 in 2013) Verder is er de huurpremie voor kandidaat-huurders van een sociale woning. (Hasselt: 108 in 2013). Er zijn ook diverse Vlaamse steunmaatregelen inzake eigendomsverwerving en renovatie. Verder zijn er enkele vormen van steun die betrekking hebben op wonen en die het OCMW kan toekennen.

Duurzame ontwikkeling Er is een toenemende aandacht voor duurzame ontwikkeling. Hasselt gaat voor een reductie van meer dan 20% CO2 tegen 2020. Gezien het grote aandeel van woningen (36,22%) in de totale voetafdruk van het grondgebied, is energiebesparing in de bestaande bouw één van de meest effectieve manieren om een substantiële CO2-reductie te bereiken.

www.studiobeleid.be


15/128

Bepaalde gevolgen van klimaatverandering zijn ondertussen al merkbaar. Er is een groeiend besef dat er daaraan iets moet worden gedaan. Met de oprichting van het Hasselts Energie Bedrijf (HEB) wil de Stad Hasselt, zelf maximaal op een milieuvriendelijke manier kunnen voorzien in de energiebehoefte. Ook wil het HEB de bestaande installatie en gebouwen van de stad Hasselt energiezuiniger maken. Er zijn Vlaamse premies voor bestaande woningen (isolatie en energieverbruik). De gemeentelijke premies inzake duurzaam (ver)bouwen zijn afgeschaft. Mogelijk zal in de toekomst het systeem van de e-portemonnee worden ingevoerd waarbij bepaalde duurzame activiteiten of aankopen punten opleveren die ingeruild kunnen worden voor duurzame en praktische artikelen.

Samenwonen Er zijn verschillende oorzaken waarom gemeenschappelijk wonen aan belang wint. De zoektocht naar betaalbaar wonen wordt steeds moeilijker. Er is een onmiskenbare demografische evolutie die een andere gezinssamenstelling met zich mee brengt: meer alleenstaanden met of zonder kinderen, meer senioren, ... meer mensen die een nieuw sociaal netwerk zoeken. Deze evolutie maakt dat er gewijzigde woonbehoeften ontstaan. Samenhuizen (een overkoepelende term voor verschillende vormen van gemeenschappelijk wonen) kan een antwoord bieden. Hoewel het samen wonen van mensen heel wat voordelen heeft, stelt men vast dat heel wat regelgeving het samenwonen eerder blijkt te bemoeilijken dan aan te sporen. Nu botsen mensen die willen gaan samenwonen of samenhuizen nog dikwijls op de grenzen van weten regelgeving. Een aanverwante problematiek is deze van de opsplitsing van woningen. Vele (oudere) woningen zijn te groot en onderbezet. Een veel gehoorde vraag is de vraag naar opsplitsing van de woning.

www.studiobeleid.be


16/128

1 HASSELT: HOOFDSTAD VAN LIMBURG 1.1 Situering Hasselt is de hoofdstad van de provincie Limburg en telt ongeveer 75.000 inwoners. Sinds 1977 is Hasselt een fusiegemeente die naast Hasselt zelf nog uit de deelgemeenten Kermt, Kuringen, Sint-Lambrechts-Herk, Spalbeek, Stevoort, Stokrooie en Wimmertingen bestaat. Tabel 1 Deelgemeenten Hasselt, postcode en oppervlakte(Stad Hasselt, 2014)

Postcode Naam Oppervlakte 3500 Hasselt 3.990,81 ha 3500 St-Lambrechts-Herk 1.120,97 ha 3501 Wimmertingen 108,39 ha 3510 Kermt 1.228,69 ha 3511 Kuringen 2.580,04 ha 3512 Stevoort 1.203,30 ha Totaal 10.333 ha Hasselt is gelegen aan het Albertkanaal en de Demer, tussen de Kempen en Haspengouw, midden in de Euregio. De belangrijkste verkeersader is de autosnelweg E313 Luik-Hasselt-Antwerpen. Verder is Hasselt omsloten door twee concentrisch gevormde ringwegen. De Grote Ring (ongeveer 10 km) welke het verkeer uit de bebouwde kom van de stad moet houden en de Kleine Ring (ongeveer 2,5 km), de Groene Boulevard, welke het verkeer uit het centrum van de stad moet houden. Het centrum is nagenoeg autovrij. Verder zijn er belangrijke verkeersassen richting Tongeren, Sint-Truiden, Genk, Diest, Maastricht en Eindhoven. Hasselt is een kruispunt van spoorwegen. Vlak bij het centrum, juist buiten de binnenring, ligt het station. Het station van Hasselt is een intercitystation met rechtstreekse verbindingen naar onder andere Luik en Brussel. Vanaf het station vertrekken alle bussen. Met het Spartacusplan zal ondermeer een snelle tramlijn worden aangelegd tussen Hasselt en Maastricht. Hasselt maakt deel uit van het Economisch Netwerk Albertkanaal. Hasselt telt drie hogescholen. Verder is er de Universiteit Hasselt, met een campus in Diepenbeek en sinds 2007 ook een campus in Hasselt zelf. De Universiteit van Hasselt werkt samen met de Universiteit van Maastricht en met de Technische Universiteit Eindhoven. Sinds het begin van de 21e eeuw hebben er in de stad veel stadsvernieuwingsprojecten plaatsgevonden. Voorbeelden zijn de Groene Boulevard, het Kolonel Dusartplein en de TT-wijk (Tweetorenwijk). De Grenslandhallen werden uitgebreid met de Ethias Arena en Plopsa Indoor Hasselt en er werd een nieuwe gevangenis in gebruik genomen. In Hasselt-noord staan verschillende stadsprojecten op stapel die de noordrand in de komende jaren grondig zal transformeren zoals de stationsomgeving, het Spartacustraject tussen Dusart en station, de Blauwe Boulevard, de onderwijscampus 11de linie, de inrichting van het Demerpark, etc. Recent werd het regionaal stedelijk gebied Hasselt Gent definitief afgebakend. De historische stadskern en de woonwijken gelegen in directe omgeving van de Ring, vormen de meest uitgesproken en dichtst bebouwde gebieden op het grondgebied van de stad. De Ring vormt een fysische begrenzing voor een aantal stedelijke woonwijken, net zoals de Groene Boulevard die is voor de historische stadskern. Vooral naar het noorden toe is er een uitbreiding van de stedelijke woonwijken langs de wegen naar Genk en Eindhoven (Godsheide, Banneux, Berkenveld, Kuringen-Heide, KuringenOverdemer). Ze behoren allen tot het suburbane noorden van Hasselt. Spalbeek, Kermt, Tuilt en Kuringen zijn Demerdorpen die zich tussen de Demer en de weg naar Diest als een langgerekt, quasi aaneengesloten nederzettingspatroon ontwikkeld hebben. Door het aan elkaar groeien van de dorpen in het westen van Hasselt ontstond hier een residentieel bebouwingspatroon.

www.studiobeleid.be


17/128

Stokrooie is meer planmatig ontwikkeld en ruimtelijk onafhankelijk van deze ontwikkeling verder uitgegroeid. Stevoort, Sint-Lambrechts-Herk en Wimmertingen zijn nederzettingen gelegen in of aan de vallei van de Herk en Mombeek en sluiten meer aan bij de lintvormige nederzettingstypologie van Vochtig Haspengouw.

1.2 De Hasselaren Op 1 januari 2013 telt Hasselt 75.579 Hasselaren wat overeen komt met 736 inwoners per vierkante kilometer. Tabel 2 Aantal inwoners, oppervlakte en inwoners per km². 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Hasselt Aantal Totaal Inwoners 75.579 Opp(ha) 10.267 Inw/km² 736

1.2.1 Personen Leeftijdstructuur Zoals in vele Vlaamse gemeenten en steden heeft de bevolkingspiramide (2013) in Hasselt eerder de vorm gekregen van een bevolkingspaddenstoel. De babyboomers, ondertussen vijftigers, evenals hun kinderen, dertigers zijn fors vertegenwoordigd. Er zijn meer oude vrouwen dan oude mannen. Als gevolg van meer geboorten de voorbije jaren is er opnieuw een toename in de jongste leeftijdsklassen. Tabel 3 Leeftijdsverdeling en grafische voorstelling bevolkingspiramide. 2013. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)

Leeftijd mannen vrouwen Totaal 0-4 1.982 1.831 3.813 5-9 1.685 1.679 3.364 10-14 1.611 1.667 3.278 15-19 1.844 1.796 3.640 20-24 2.292 2.247 4.539 25-29 2.521 2.476 4.997 30-34 2.880 2.725 5.605 35-39 2.517 2.387 4.904 40-44 2.585 2.374 4.959 45-49 2.680 2.633 5.313 50-54 2.935 2.970 5.905 55-59 2.656 2.843 5.499 60-64 2.530 2.512 5.042 65-69 1.953 2.085 4.038 70-74 1.450 1.747 3.197 75-79 1.341 1.724 3.065 80-84 950 1.473 2.423 85-89 465 936 1.401 90-94 129 363 492 95 + 14 91 105

Bevolkingspiramide Hasselt 2013 95 jaar en ouder 90 t/m 94 jarigen 85 t/m 89 jarigen 80 t/m 84 jarigen 75 t/m 79 jarigen 70 t/m 74 jarigen 65 t/m 69 jarigen 60 t/m 64 jarigen 55 t/m 59 jarigen 50 t/m 54 jarigen 45 t/m 49 jarigen 40 t/m 44 jarigen 35 t/m 39 jarigen 30 t/m 34 jarigen 25 t/m 29 jarigen 20 t/m 24 jarigen 15 t/m 19 jarigen 10 t/m 14 jarigen 5 t/m 9 jarigen 0 t/m 4 jarigen mannen

vrouwen

In de onderstaande tabel vergelijken we de leeftijdsverdeling van Hasselt met enkele omliggende gemeenten. We merken dat in vergelijking met Diepenbeek, Genk en Zonhoven de stad Hasselt relatief meer ouderen en minder jongeren in haar bevolking telt. Dat komt ook tot uiting in de demografische coëfficiënten. Zo is er in Hasselt een hoge grijze druk en een erg hoge verouderingscoëfficiënt. www.studiobeleid.be


18/128

Tabel 4 Leeftijdsverdeling in %. 2013. Hasselt, Diepenbeek, Genk, Zonhoven. (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Leeftijd

Hasselt

0-9 jaar 10-19 jaar 20-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar 60-69 jaar 70-79 jaar 80-89 jaar 90-... jaar

9,5% 9,2% 12,6% 13,9% 13,6% 15,1% 12,0% 8,3% 5,1% 0,8% 100,0%

DiepenZonGenk beek hoven 10,2% 11,2% 10,8% 10,9% 11,8% 10,9% 11,7% 12,8% 11,5% 13,0% 12,8% 13,4% 15,6% 14,1% 15,3% 15,2% 14,6% 15,0% 12,0% 10,2% 11,5% 7,6% 7,9% 7,3% 3,5% 4,0% 3,8% 0,4% 0,5% 0,6% 100,0% 100,0% 100,0%

Tabel 5 Demografische coëfficiënten. 2013. Hasselt, Diepenbeek, Genk, Zonhoven. (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Demografische coëfficiënten Hasselt Vervangingscijfer Doorstromingscoëfficiënt Dependentiecoëfficiënt Verouderingscoëfficiënt Grijze druk Groene druk Familiale zorgindex Mantelzorgratio Interne vergrijzing Vervangingscijfer Doorstromingscoëfficiënt Dependentiecoëfficiënt Verouderingscoëfficiënt Grijze druk Groene druk Familiale zorgindex Mantelzorgratio Interne vergrijzing

92,5 69,7 81,2 140,2 47,4 33,8 38,8 8,4 22,4

DiepenGenk beek 80,2 89,2 75,5 90,6 80,3 84,0 111,8 98,5 42,4 41,7 37,9 42,3 25,6 31,1 13,0 10,3 16,5 20,1

Zonhoven 82,4 79,1 81,0 106,7 41,8 39,2 28,9 11,3 18,7

Verhouding van de jonge actieven (20-39 jaar) t.o.v. de oudere actieven (40-59- jaar) * 100 Verhouding van de 10 t.e.m 24-jarigen ten opzichte van de 50 t.e.m. 64-jarigen * 100 Verhouding nog-niet-actieven (0-19 jaar) en niet-meeractieven (vanaf 60 jaar) t.o.v. bevolking op actieve leeftijd (20-59 jaar) * 100 Verhouding van ouderen (vanaf 60 jaar) t.o.v. jongeren (0-19 jaar) * 100 Verhouding van ouderen (vanaf 60 jaar) t.o.v. bevolking op actieve leeftijd (20-59 jaar) * 100 Verhouding van jongeren (0-19 jaar) t.o.v. bevolking op actieve leeftijd (20-59 jaar) * 100 Verhouding van hoogbejaarden (vanaf 80 jaar) t.o.v. oudste actieven (50-59 jaar) * 100 Verhouding van 40 t.e.m. 79-jarigen en ouder ten opzichte van 80-jarigen en ouder * 100 Verhouding van 80-jarigen en ouder ten opzichte van 60-jarigen en ouder * 100

In 2013 zijn er in Hasselt 4.624 vreemdelingen (Niet-Belgen) of 6,1% van het totaal aantal inwoners. We overlopen een lijst met veel voorkomende nationaliteiten (Lokale inburgerings- en integratiemonitor 2013). De Nederlanders (900) voeren de lijst aan. Tabel 6 Meest voorkomende nationaliteiten. 2013. Hasselt (AGS, SVR, 2014)

Nationaliteit Aantal Nederland 1.038 Marokko 293 Polen 271 Spanje 256 Turkije 222

www.studiobeleid.be


19/128

1.2.2 Huishoudens De 75.579 Hasselaren wonen in 2013 samen in 34.164 huishoudens. Gemiddeld komt dat overeen met 2,2 personen per huishouden. Tabel 7 Inwoners, huishoudens, personen per huishouden. 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

2013 Hasselt Totaal Inwoners 75.579 Totaal Huishouden 34.164 Pers/ HH 2,2 De kleine huishoudens (met één of twee personen) bedragen 70% van alle huishoudens. Meer dan een derde van alle huishoudens (36%) in Hasselt is een alleenstaande. Vergelijken we met de omliggende gemeenten dan blijkt in Hasselt het aantal alleenstaanden wel erg hoog te liggen. Hasselt telt 36% alleenstaanden tegenover 25 % in Diepenbeek, 27% in Genk en 23% in Zonhoven. Tabel 8 Verdeling van huishouden naar aantal. 2013. Hasselt, Diepenbeek, Genk, Zonhoven. (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Hasselt Hasselt Diepenbeek Genk Zonhoven A.c. % % % % 1 persoon 12.266 36% 25% 27% 23% 2 personen 11.545 34% 35% 31% 35% 3 personen 4.722 14% 18% 17% 19% 4 personen 3.876 11% 16% 15% 17% 5 personen 1.235 4% 4% 7% 5% 6 personen en meer 520 2% 2% 4% 2% Totaal 34.164 100% 100% 100% 100% Aantal leden

In vergelijking met de omliggende gemeenten hadden we het hoog aantal alleenwonenden al opgemerkt. In Hasselt blijken er in vergelijking met de omliggende gemeenten ook relatief weinig paren met kinderen te wonen. Tabel 9 Verdeling van huishouden naar type. 2013. Hasselt, Diepenbeek, Genk, Zonhoven (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Hasselt Hasselt Diepenbeek Genk Zonhoven A.c. % % % % Alleenwonend 12.274 36% 25% 27% 23% Gehuwd paar zonder thuiswonende kinderen 7.502 22% 25% 21% 24% Gehuwd paar met thuiswonende kinderen 7.199 21% 29% 32% 31% Niet gehuwd paar zonder thuiswonende kinderen 2.097 6% 6% 4% 6% Niet gehuwd paar met thuiswonende kinderen 1.606 5% 6% 4% 7% Eenoudergezin 2.888 8% 8% 10% 8% Ander type huishouden 598 2% 1% 2% 1% Totaal 34.164 100% 100% 100% 100% Huishoudtype

In Hasselt zijn er begin 2013 12.274 alleenstaanden. Er zijn meer koppels zonder dan met (thuiswonende) kinderen. Er zijn ook heel wat koppels (3.703) die niet gehuwd samenwonen. Verder tellen we 2.888 (8%) eenoudergezinnen).

www.studiobeleid.be


20/128

Figuur 1 Huishoudens naar type. 2013. Hasselt

Huishoudens naar type. Hasselt 2013 Eenoudergezin 8%

Ander type 2%

Alleenstaande 36%

Koppel met kinderen 26%

Koppel zonder kinderen 28%

De grafiek geeft een beeld van de verdeling van de huishoudens per huishoudtype. Dat is een belangrijke verdeling als we naar wonen kijken, omdat de woning moeten aangepast zijn aan het aantal en de samenstelling van de huishoudens. We kunnen ook kijken naar de verdeling van de personen per huishoudtype. Dan krijgen we uiteraard een wat ander beeld. Een kwart van de Hasselaren (25%) leeft als koppel zonder kinderen, bijna een kwart (23%) als koppel met kinderen. Meer dan een kwart van de Hasselaren leeft als kind bij een koppel (21%° of een alleenstaande ouder (6%). 16% van de Hasselaren is alleenwonend en 4% een alleenstaande ouder. 1% leeft in een collectief huishouden. Tabel 10 Verdeling van inwoners naar type huishouden. 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Personen naar huishoudtype Alleenwonend 16% Koppel zonder kinderen 25% Koppel met kinderen 23% Alleenstaande ouder 4% Kind bij koppel 21% Kind bij alleenstaande ouder 6% Lid collectief huishouden 1% Overige persoon 4% Totaal inwoners 100% Huishoudtype

www.studiobeleid.be


21/128

1.3 Hasselt centrumstad Samen met Aalst, Antwerpen, Brugge, Genk, Gent, Kortrijk, Leuven, Mechelen, Oostende, Roeselare, SintNiklaas en Turnhout is Hasselt één van de 13 Vlaamse centrumsteden. Hasselt huisvest diverse besturen, instanties en administratieve zetels van organisaties met werkingsgebieden die de stad overstijgen. Als centrumstad beschikt Hasselt over veel centrumfuncties en troeven waar ook bewoners van andere gemeenten en andere bezoekers gebruik van maken. In de stad zijn vele voorzieningen en instellingen die voor een bredere regio actief zijn zoals bijvoorbeeld het Virga Jesse ziekenhuis.

Werken in Hasselt In Hasselt is een belangrijke pool van tewerkstelling (47.581 jobs in 2012), vooral dan in de tertiaire en quartaire sector. De Hasselaren zelf vullen maar een kwart (26%) in van die jobs. Bijna driekwart (74%) of 35.167 van de jobs in Hasselt worden opgevuld door mensen van buiten Hasselt. Er is dus sprake van een grote inkomende pendel (35.167). Het gaat daarbij ondermeer om meer dan dertigduizend jobs in de tertiaire en quartaire sector Tabel 11 Inkomende arbeidspendel naar sector in absolute cijfers. 2012. Hasselt (Steunpunt WSE, 2014)

2012 Geen pendel Inkomende pendel Totaal Jobs Primaire Sector 14 66 80 Secundaire Sector 1.276 4.540 5.816 Tertiaire Sector 5.193 16.210 21.403 Quartaire Sector 5.930 14.352 20.282 12.414 35.167 47.581 Mannen pendelen wat meer dan vrouwen en qua leeftijd ligt het pendelen wat hoger in de leeftijdsklasse van 25 tot 49 jaar. Tabel 12 Inkomende arbeidspendel naar sector, geslacht en leeftijd in %. 2012. Hasselt (Steunpunt WSE, 2014)

2012

Geen pendel Inkomende pendel Totaal Jobs

Sector Primaire Sector Secundaire Sector Tertiaire Sector Quartaire Sector Geslacht Man Vrouw Leeftijd 15-24 25-49 50-64

17,55% 21,95% 24,26% 29,24% 26,09%

82,45% 78,05% 75,74% 70,76% 73,91%

100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

24,30% 27,63% 26,09%

75,70% 72,37% 73,91%

100,00% 100,00% 100,00%

27,05% 24,20% 30,28% 26,09%

72,95% 75,80% 69,72% 73,91%

100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

Hasselt als onderwijsstad Hasselt is een echte onderwijsstad met onderwijsinstellingen op alle niveaus.

www.studiobeleid.be


22/128

In het schooljaar 2012-13 komen in het basisonderwijs 21% van de leerlingen, of 1.649 kinderen, van buiten Hasselt. In het secundair onderwijs komt bijna tweederde van de leerlingen (64%) of 6.486 jongeren van buiten Hasselt. (Datawarehouse Onderwijs) Tabel 13 Basisonderwijs en secundair onderwijs gevestigd in Hasselt. Leerlingen vanuit Hasselt en van buiten Hasselt. Schooljaar 2012-13 (Datawarehouse Onderwijs, 2014)

Schooljaar 2012-13 Gewoon Kleuteronderwijs Buitengewoon Kleuteronderwijs Gewoon lager onderwijs Buitengewoon lager onderwijs Totaal basisonderwijs Voltijds gewoon secundair onderwijs Deeltijds beroepssecundair onderijs Buitengewoon secundair onderwijs Totaal secundair onderwijs

Leerlingen Instroom van uit Hasselt buiten Hasselt 2.443 362 26 101 3.389 646 254 540 6.112 1.649 3.487 46 50 3.583

Totaal 2.805 127 4.035 794 7.761

6.174 9.961 96 142 216 266 6.486 10.069

Voor het hoger onderwijs bezorgden de stadsdiensten ons de volgende cijfers voor het schooljaar 2013-14. Hier zien we dat 92% of 9.507 studenten van buiten Hasselt komen. Tabel 14 Hoger Onderwijs gevestigd in Hasselt. Studenten vanuit Hasselt en van buiten Hasselt. Schooljaar 2013-14 (Stadsdiensten Hasselt)

Schooljaar 2013-14 Niet-universitair hoger onderwijs Universitair onderwijs (faculteit rechten) Totaal hoger onderwijs

Studenten Instroom van Totaal uit Hasselt buiten Hasselt 652 8.718 9.370 103 789 892 755 9.507 10.262

Hasselt winkelstad In Hasselt komen veel mensen van buiten Hasselt winkelen. Volgens de website van het VHCH is Hasselt de vierde winkelstad van België, biedt de stad een uitstekende winkelmix van meer dan 600 gerenommeerde handelszaken en bekende ketenwinkels binnen een straal van slechts 800 meter en heeft de stad een uitstekende reputatie en een onovertroffen aanbod aan horecazaken met meer dan 3.500 terrasplaatsen!

Toerisme in Hasselt Er komen verder ook heel wat toeristen naar Hasselt. De verschillende toeristische attracties in Hasselt (en omgeving) zijn samen goed voor meer dan een half miljoen bezoekers per jaar. In 2011 staat Plopsa Indoor Hasselt als negende gerangschikt in de top 10 van toeristische attracties in het Vlaams Gewest.

www.studiobeleid.be


23/128

Tabel 15 Toeristische attracties. Aantal en bezoekers. 2007-11. Hasselt (Toerisme Vlaanderen, 2014)

2007 Toeristische en recreatieve attracties Dieren-, pret- en themaparken wetenschap en natuur Culturele attracties Erfgoedmusea kunstmusea Niet-museale erfgoedattracties Totaal Totaal aantal bezoekers

2008 2 1 1 3 2 1 0 5

2009 2 1 1 3 2 1 0 5

2010 2 1 1 4 2 1 1 6

2011 2 1 1 4 2 1 1 6

2 1 1 4 2 1 1 6

438.279 450.213 580.234 595.275 572.907

In 2013 bedraagt de logiescapaciteit in Hasselt en omgeving 2.371 plaatsen. Dat jaar worden in de Hotels en B&B 117.458 aankomsten geteld. Een derde daarvan is afkomstig uit het buitenland. Qua aankomsten scoort Hasselt van Limburgse gemeenten derde na Lommel en Peer. In Hasselt wordt door toeristen die er overnachten eerder voor een korte periode verbleven. In 2013 worden er 186.532 overnachtingen geteld. Tabel 16 Logiesmogelijkheden. Aantal en capaciteit. 2009-13. Hasselt (Toerisme Vlaanderen, 2014)

2009

2010

2011

2012

2013

25 2 5 32

30 2 4 36

30 1 4 35

15 19 2 4 40

15 21 2 4 42

Capaciteit Hotels 1.271 1.330 1.309 1.128 Gastenkamers 166 Campings 652 652 244 652 Logies voor doelgroepen 450 405 425 425 Totaal 2.373 2.387 1.978 2.371

1.121 173 652 425 2.371

Aantal Hotels Gastenkamers Campings Logies voor doelgroepen Totaal

Hieronder aankomsten en overnachtingen in Hotels en B&B (2013) en voor de aankomsten een top tien van de buitenlanders. Tabel 17 Overnachtingen in Hotels en B&B van Belgen en Buitenlanders. 2013. Hasselt (Toerisme Vlaanderen, 2014)

Overnachtingen 2013 België Buitenland Algemeen totaal

hotels 100.193 73.338 173.531

B&B 8.561 2.272 10.833

Tot 110.921 75.611 186.532

Tabel 18 Aankomsten in Hotels en B&B van Belgen en Buitenlanders. 2013. Hasselt (Toerisme Vlaanderen, 2014)

Aankomsten 2013 België Buitenlanders Totaal

www.studiobeleid.be

hotels B&B Tot 72.754 5.509 78.539 37.934 984 38.919 110.688 6.493 117.458


24/128

Tabel 19 Aankomsten in Hotels en B&B. Top tien buitenlanders. 2013. Hasselt (Toerisme Vlaanderen, 2014)

Aankomsten 2013 Nederland Duitsland Verenigd Koninkrijk Frankrijk V.S. Amerika Italië Spanje Zwitserland Denemarken Zweden

hotels B&B Tot 10.526 468 10.994 6.309 195 6.504 5.068 39 5.108 3.171 103 3.274 1.671 8 1.679 1.514 24 1.538 950 11 961 654 21 675 643 10 653 515 1 516

Vergelijking met andere centrumsteden Hasselt wordt in de Profielschets stedenfonds 2012 een aantrekkelijke en betaalbare woonstad genoemd. Volgens de Profielschets stedenfonds 2012 is het belang van de centrumfunctie van Hasselt de voorbije jaren toegenomen. In Hasselt heeft een jobratio van 113 jobs per 100 inwoners. Deze is groter dan in de 13 centrumsteden gemiddeld (95%) en in het Vlaamse Gewest (67%). De grootste sectoren zijn openbaar bestuur en defensie, verplichte sociale verzekeringen (11,9%) en onderwijs (10,4%). Hasselt is een aantrekkingspool voor secundair onderwijs (226%). In de Stadsmonitor haalt Hasselt van alle 13 centrumsteden het hoogste tevredenheidpercentage (90,4%) van de inwoners over hun stad, dat gemiddeld in de centrumsteden 76,5% bedroeg. Daarnaast is 85,3% van de Hasselaren tevreden over de buurt (tegenover 76,5% gemiddeld voor de centrumsteden) en 87,7% is tevreden over de woning (tegenover 83,0 gemiddeld voor de centrumsteden) (Bral, Jacques, Schelfaut, Stuyck, & Vanderhasselt, 2012). In de studie van Vastmans en Buyst staat een interessante tabel waaruit we enkele cijfers overnemen. (Vastmans & Buyst, 2011) Hier valt het op dat in vergelijking met de centrumsteden de gemiddelde leeftijd in Hasselt hoog ligt en het aantal kinderen beperkt is. Verder blijkt het woonpatrimonium eerder van recente datum (gemiddeld bouwjaar 1965). Qua woningtype zijn er Hasselt in vergelijking met de andere centrumsteden nog opvallend veel open bebouwingen (24,7%). Op verschillende van de hier genoemde elementen gaan we later nog uitgebreid in.

www.studiobeleid.be


25/128

Tabel 20 Diverse indicatoren bevolking en woningen van 13 Centrumsteden. 2011 (Vastmans & Buyst, 2011, p. 63)

Turnhout

Sint-Niklaas

Roeselare

Oostende

Mechelen

Leuven

Kortrijk

Hasselt

Gent

Genk

Brugge

Antwerpen

Aalst

Bevolking Gemiddelde leeftijd inwoners 42.0 39.7 43.1 39.0 39.7 42.4 41.9 39.5 39.7 46.3 41.2 41.3 41.5 % 1 persoons HH 33.3% 45.8% 34.2% 25.4% 44.0% 34.1% 34.7% 47.7% 35.5% 44.1% 30.0% 31.7% 35.0% % 2 persoons HH 35.0% 28.5% 34.7% 30.1% 29.7% 33.9% 33.3% 27.4% 32.2% 33.7% 34.8% 34.8% 34.5% Gemiddelde gezinsgrootte 2.23 2.09 2.26 2.67 2.08 2.26 2.30 2.04 2.32 1.97 2.36 2.36 2.23 Kleur bevolking Groen (-20) 20% 23% 20% 20% 21% 19% 22% 19% 24% 18% 22% 22% 20% Grijs (65+) 19% 18% 20% 19% 17% 19% 20% 16% 17% 26% 19% 19% 18% Zilver (80+) 5% 6% 6% 5% 5% 5% 6% 5% 5% 7% 5% 5% 4% €47.223 €34.872 €49.157 €36.228 €43.174 €46.943 €47.272 €52.971 €44.900 €41.521 €47.338 €44.200 €41.047 Netto bel. Inkomen (30-34j) Woningen Gemiddeld bouwjaar 1948 1936 1946 1963 1931 1965 1949 1944 1939 1953 1959 1952 1953 Type Appartementen 17.5% 50.2% 20.5% 27.4% 34.1% 33.7% 18.4% 45.3% 29.5% 53.5% 16.9% 26.0% 33.8% Gesloten 43.5% 38.6% 40.4% 107% 43.3% 17.9% 43.3% 29.0% 44.2% 31.1% 36.0% 32.8% 37.1% Halfopen 20.0% 3.7% 18.6% 29.4% 8.7% 19.7% 16.4% 11.9% 12.4% 5.0% 19.2% 19.2% 13.2% Open 13.2% 1.4% 14.8% 28.1% 9.2% 24.7% 17.1% 9.0% 9.2% 4.9% 23.3% 17.8% 10.4% Handel 4.7% 5.4% 4.6% 3.0% 4.1% 2.8% 4.3% 3.9% 3.8% 3.9% 3.4% 3.1% 3.0% Gemiddeld aantal bouwlagen 2.1 2.7 2.1 1.9 2.3 2.1 2.0 2.4 2.3 2.6 1.9 2.0 2.1 Woongelegenheden/huishoudens 1.09 1.12 1.12 1.06 1.16 1.13 1.11 1.23 1.13 1.34 1.10 1.10 1.10

www.studiobeleid.be


26/128

2 EEN BEVOLKING DIE GROEIT EN VERANDERT 2.1 Aangroei van de bevolking 2.1.1 Evolutie inwoners De voorbije jaren is de bevolking van Hasselt sterk aangegroeid. In 2013 tellen we 75.579 inwoners en 34.164 huishoudens tegen 67.552 en 27.647 in 2000. Wat betreft het aantal inwoners merken we dat de laatste jaren (2007-2012) de jaarlijkse aangroei beduidend hoger ligt dan in de periode 1997-2003. Sinds 2007 komen er jaarlijks telkens meer dan 700 inwoners bij, met uitschieters tot 921 in 2007 en 993 in 2012. Tabel 21 Evolutie aantal inwoners en huishoudens. 1997-2013. Hasselt . (Lokale statistieken, 2014)

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Inwoners 67.552 67.772 67.777 68.058 68.373 68.771 68.931 69.127 69.538 70.035 70.584 71.543 72.315 73.067 73.807 74.588 75.579

Aantal Huishoudens 27.647 27.934 28.144 28.437 28.835 29.262 29.608 29.900 30.255 30.714 31.046 31.561 32.106 32.654 33.143 33.625 34.164

Figuur 2 Evolutie inwoners en huishoudens. 1997-2013. Hasselt.

Evolutie inwoners en huishoudens. Hasselt. 1997-2013 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0

Inwoners Huishoudens

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

www.studiobeleid.be


27/128

In de aangroei van de bevolking (inwoners) maken we een onderscheid tussen de natuurlijke aangroei (saldo van de geboorten en de sterfte) en het migratiesaldo1 (saldo van de inwijkingen en de uitwijkingen). Als we twee saldo’s samen tellen krijgen we de totale aangroei. Wat we zien is dat Hasselt sinds 2005 jaarlijks een zekere natuurlijk aangroei kent, maar dat de aangroei vooral te maken heeft met het positieve migratiesaldo. Tabel 22 Aangroei (natuurlijke aangroei, migratie). 1997-2012. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Natuurlijke aangroei Migratie Geboorten Sterfte Saldo Inwijkingen Uitwijkingen 680 550 130 2.856 2.773 668 571 97 2.654 2.731 704 560 144 2.756 2.629 639 584 55 2.710 2.447 641 587 54 2.966 2.617 623 644 -21 2.959 2.782 631 653 -22 2.938 2.718 614 619 -5 3.273 2.862 678 653 25 3.441 3.015 637 573 64 3.514 3.037 745 603 142 3.834 3.055 753 649 104 4.056 3.338 788 664 124 3.977 3.323 725 681 44 4.128 3.439 804 723 81 4.042 3.337 819 727 92 4.303 3.402 -

Totaal Saldo Aangroei 83 213 -77 20 127 271 263 318 349 403 177 156 220 198 411 406 426 451 477 541 779 921 718 822 654 778 689 733 705 786 901 993 -

Binnenlandse en buitenlandse migratie We bekijken de migratie wat grondiger. Dat doen aan de hand van cijfers van de Dienst sociale planning van de provincie Limburg. Bij migratie maakt men een onderscheid tussen binnenlandse (interne migratie) en buitenlandse (externe migratie) migratie. Zowel bij de binnenlandse als de buitenlandse migratie is er sprake van een inwijking (immigratie) en een uitwijking (emigratie). Tabel 23 Interne en externe migratie. 2003-2012. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Interne immigratie Externe immigratie Herkomst: onbekend Totaal immigratie Interne emigratie Externe emigratie Herkomst: onbekend Totaal emigratie Intern migratiesaldo Extern migratiesaldo Onbekend migratiesaldo Totaal migratiesaldo

2003 2.431 337 130 2.898 2.351 228 139 2.718 80 109 -9 180

2004 2.620 412 163 3.195 2.452 225 185 2.862 168 187 -22 333

2005 2.727 411 142 3.280 2.598 259 158 3.015 129 152 -16 265

2006 2.819 422 182 3.423 2.621 241 175 3.037 198 181 7 386

2007 3.008 525 225 3.758 2.541 293 221 3.055 467 232 4 703

2008 3.302 532 222 4.056 2.799 289 250 3.338 503 243 -28 718

2009 3.146 579 252 3.977 2.749 311 263 3.323 397 268 -11 654

2010 3.388 620 115 4.123 2.954 347 137 3.438 434 273 -22 685

2011 3.272 678 108 4.058 2.889 306 157 3.352 383 372 -49 706

2012 3.546 679 124 4.349 2.933 347 168 3.448 613 332 -44 901

We merken op dat er In de aangehaalde cijfers die we citeren naargelang de bron of de verdeling soms kleine verschillen zijn, vooral dan in de migratiecijfers. 1

www.studiobeleid.be


28/128

Alle vormen van migratie nemen toe. De binnenlandse migratie is duidelijk groter dan de buitenlandse migratie. Wat toch opvalt is de sterke toename van de binnenlandse inwijking. Er zijn opvallend meer verhuisbewegingen, en bovendien blijkt de inwijking sneller te stijgen dan de uitwijking. Hierdoor wordt het intern migratiesaldo groter. De toename na 2007 is opvallend Daarnaast is er de buitenlandse migratie. Hier zijn minder verhuisbewegingen, maar ligt de inwijking wel wat hoger dan de uitwijking, waardoor Hasselt eveneens een positief extern migratiesaldo kent.

Meer verhuizen We staan nog even stil bij de sterke toename van de verhuisbewegingen. De toename van de verhuisbewegingen zien we duidelijk in de cijfers van Hasselt als we de inwijkingen en uitwijkingen per 1.000 inwoners bekijken. In 2012 vertrokken er 4,6% van de inwoners uit Hasselt, en kwamen er dat jaar ook 5,8 % nieuwe inwoners bij.. Bij deze bewegingen waren in totaal 7.700 huishoudens betrokken. Tabel 24 In- en uitwijkingen per 1.000 inwoners. Hasselt . (Lokale statistieken, 2014)

1991 1995 2000 2005 2010 2011 2012

Totaal Inwijkingen Uitwijkingen inwoners 66.559 2.354 2.257 67.486 2.569 2.680 68.058 2.710 2.447 69.538 3.441 3.015 73.067 4.128 3.439 73.807 4.042 3.337 74.588 4.303 3.402

Inwijkingen Uitwijkingen per 1.000 inw per 1.000 inw 35 34 38 40 40 36 49 43 56 47 55 45 58 46

In deze cijfers zijn de interne verhuizingen binnen Hasselt niet inbegrepen. Aan de hand van cijfers van de aangifte adresverandering uit het stedelijk jaarverslag 2013 krijgen we daar een beeld van. Er is sprake van nog eens vierduizend interne adreswijzigingen. Tabel 25 Adresveranderingen 2011-13. Hasselt (Stedelijk jaarverslag 2013)

Binnenkomers Interne adreswijzingen

2011 4.521 4.320

2012 2013 4.925 4.442 4.442 4.094

Meer algemeen zien we een tendens dat mensen in de loop van hun leven meer verhuizen. In de survey van de Stadsmonitor werd in 2011 volgende stelling voorgelegd aan een representatief staal van inwoners uit elke Vlaamse centrumstad: ’Plan je de komende vijf jaar een verhuis?‘. In Hasselt sprak in 2011 21,8% van de bevraagden de intentie uit om in de komende 5 jaar te verhuizen, dat is wel lager dan het gemiddeld van de centrumsteden, dat 27% bedroeg.

2.1.2 Migratie nader bekeken We gaan wat dieper in op de binnenlandse migratie. De migratie van of naar een ander gewest is erg laag.

www.studiobeleid.be


29/128

Tabel 26 Binnenlandse migratie. 2003-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Herkomst Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Gewest Wachtregister België Interne immigratie Bestemming Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Gewest Wachtregister België Interne emigratie Saldo Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Gewest Wachtregister België Intern migratiesaldo

2003

2004

2.364 26 41 0 2.431

2.541 2.663 2.737 2.924 3.057 2.975 39 24 38 28 78 55 40 40 44 56 45 35 0 0 0 0 122 81 2.620 2.727 2.819 3.008 3.302 3.146

3.126 3.124 3.418 63 45 39 72 53 52 127 50 37 3.388 3.272 3.546

2.261 34 56 0 2.351

2.340 2.481 2.535 2.462 2.709 2.676 52 39 32 32 28 34 60 78 54 47 62 39 0 0 0 0 0 0 2.452 2.598 2.621 2.541 2.799 2.749

2.859 2.794 2.791 46 26 38 49 53 58 0 16 46 2.954 2.889 2.933

103 -8 -15 0 80

201 -13 -20 0 168

2005

182 -15 -38 0 129

2006

2007

202 6 -10 0 198

462 -4 9 0 467

2008

348 50 -17 122 503

2009

299 21 -4 81 397

2010

267 17 23 127 434

2011

330 19 0 34 383

2012

627 1 -6 -9 613

Migraties tussen gemeenten geen eenrichtingsverkeer We gaan nu de migraties tussen de gemeenten bespreken. Om de jaarlijkse schommelingen wat weg te werken maken we gebruik van een periode van 10 jaar (2003-12) Als we bekijken uit welke andere gemeenten mensen immigreren of naar welke gemeenten ze emigreren dan valt vooreerst op dat de migratiestroom met andere gemeente veelal in twee richtingen loopt: er is zowel sprake van immigratie als emigratie. De 15 gemeenten met de meeste immigranten voor de periode 2003-12 blijken ook de vijftien gemeenten met de meeste emigranten zijn! Tabel 27 Top 15 immigratie en top 15 emigratie periode 2003-2012 (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Top 15 immigratie 2003-2012 Genk / 71016 2.175 Zonhoven / 71066 2.053 Diepenbeek / 71011 1.771 Heusden-Zolder / 71070 1.428 Alken / 73001 1.376 Houthalen-Helchteren / 72039 1.327 Sint-Truiden / 71053 1.279 Bilzen / 73006 1.023 Herk-de-Stad / 71024 1.004 Beringen / 71004 930 Lummen / 71037 697 Antwerpen / 11002 696 Leuven / 24062 652 Kortessem / 73040 640 Tongeren / 73083 624

www.studiobeleid.be

Top 15 emigratie 2003-2012 Zonhoven / 71066 2.256 Diepenbeek / 71011 1.793 Genk / 71016 1.755 Alken / 73001 1.641 Heusden-Zolder / 71070 1.273 Sint-Truiden / 71053 1.246 Herk-de-Stad / 71024 1.026 Bilzen / 73006 867 Houthalen-Helchteren / 72039 824 Antwerpen / 11002 796 Beringen / 71004 741 Leuven / 24062 717 Kortessem / 73040 713 Lummen / 71037 685 Tongeren / 73083 559


30/128

We selecteren de 30 gemeenten met het hoogste aantal immigraties gedurende de periode 2003-2012 en rangschikken naar migratiesaldo. Er wordt vooral gemigreerd tussen Hasselt en andere Limburgse gemeenten. Enkel Antwerpen, Leuven en Diest verschijnen als niet Limburgse gemeenten. Uiteindelijk blijkt de voorbije tien jaar de grootste instroom te komen vanuit de gemeenten Houthalen-Helchteren en Genk. Verder volgen Beringen, Lanaken, Maasmechelen, Bilzen, Heusden-Zolder, Lommel, Meeuwen-Gruitrode, Dilsen-Stokkem, Peer en Maaseik. Daarnaast blijkt Hasselt in deze tien jaar per saldo inwoners te verliezen aan vooral Alken, Zonhoven, Nieuwerkerken, Antwerpen, Wellen, … Tabel 28 Migratiesaldo voor periode 2003-2012 van Hasselt en 30 andere gemeenten (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

2003-2012 Houthalen-Helchteren / 72039 Genk / 71016 Beringen / 71004 Lanaken / 73042 Maasmechelen / 73107 Bilzen / 73006 Heusden-Zolder / 71070 Lommel / 72020 Meeuwen-Gruitrode / 72040 Dilsen-Stokkem / 72041 Peer / 72030 Maaseik / 72021 Riemst / 73066 Tongeren / 73083 Leopoldsburg / 71034 Hoeselt / 73032 Sint-Truiden / 71053 Lummen / 71037 Diest / 24020 Borgloon / 73009 Halen / 71020 Diepenbeek / 71011 Herk-de-Stad / 71024 Leuven / 24062 Kortessem / 73040 Wellen / 73098 Antwerpen / 11002 Nieuwerkerken / 71045 Zonhoven / 71066 Alken / 73001

Immigratie Emigratie Saldo 1.327 824 503 2.175 1.755 420 930 741 189 455 266 189 490 318 172 1.023 867 156 1.428 1.273 155 273 140 133 242 115 127 300 183 117 244 130 114 297 190 107 262 191 71 624 559 65 275 210 65 288 229 59 1.279 1.246 33 697 685 12 267 261 6 322 332 -10 251 272 -21 1.771 1.793 -22 1.004 1.026 -22 652 717 -65 640 713 -73 429 528 -99 696 796 -100 327 443 -116 2.053 2.256 -203 1.376 1.641 -265

We hebben hierbij geen zicht op de leeftijd- en of huishoudtype-gebonden stromen. Zo is het niet uitgesloten dat met bepaalde gemeenten de immigratie voor bepaalde leeftijdsgroepen respectievelijk huishoudtypes en de emigratie voor andere leeftijdsgroepen respectievelijk huishoudtypes verloopt.

www.studiobeleid.be


31/128

2.1.3 Buitenlandse migratie Bekijken we de buitenlandse migratie, dan zien we zowel de immigratie, emigratie als het migratiesaldo toenemen. De meeste migratie heeft momenteel betrekking op Europese landen. Tabel 29 Buitenlandse migratie naar herkomst. 2003-2012. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Herkomst Buitenland - land onbekend Afrika Azië Europa Amerika Oceanië Externe immigratie

261 6 12 55 0 0 337

324 6 10 54 16 0 412

355 0 5 39 7 0 411

366 0 0 44 6 0 422

465 6 8 35 9 0 525

479 5 0 43 0 0 532

507 6 17 47 0 0 579

130 68 123 280 17 0 620

94 64 107 381 31 0 678

102 46 99 409 21 0 679

Bestemming Buitenland - land onbekend Afrika Azië Europa Amerika Oceanië Externe emigratie

45 10 23 129 19 0 228

225 0 0 0 0 0 225

258 0 0 0 0 0 259

241 0 0 0 0 0 241

292 0 0 0 0 0 293

288 0 0 0 0 0 289

305 0 0 0 0 0 311

119 0 80 133 9 0 347

96 14 64 118 13 0 306

56 13 66 198 11 0 347

Saldo Buitenland - land onbekend Afrika Azië Europa Amerika Oceanië Extern migratiesaldo

216 -4 -11 -74 -19 0 109

99 6 10 54 16 0 187

97 0 5 39 7 0 152

125 0 0 44 6 0 181

173 6 8 35 9 0 232

191 5 0 43 0 0 243

202 6 17 47 0 0 268

11 68 43 147 8 0 273

-2 50 43 263 18 0 372

46 33 33 211 10 0 332

2.1.4 Migratie naar leeftijd Vanuit de dienst Sociale Planning van de provincie kregen we van de migratiecijfers ook een verdeling naar leeftijd (leeftijdsklassen van 5 jaar). We bekijken hier de periode 1998-2012. Om een mogelijke evolutie doorheen de tijd vast te stellen maken we een opdeling in drie perioden van vijf jaar: 1998-2002, 2003-2007 en 2008-2012. Voor die vijf jaar tellen we telkens de jaarlijkse migratiecijfers samen.

www.studiobeleid.be


32/128

Tabel 30 Migratie naar leeftijd. 98-02, 03-07, 08-12. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94

Immigratie Emigratie Migratiesaldo 98-02 03-07 08-12 98-02 03-07 08-12 98-02 03-07 08-12 683 846 1.050 951 903 1.119 -268 -57 -69 483 592 742 519 538 608 -36 54 134 411 477 658 354 399 441 57 78 217 680 769 1.059 464 503 603 216 266 456 2.451 2.656 3.001 1.887 1.952 2.176 564 704 825 3.023 3.605 4.207 3.024 3.354 3.608 -1 251 599 1.862 2.177 2.769 2.078 2.195 2.593 -216 -18 176 1.172 1.429 1.692 1.185 1.362 1.570 -13 67 122 840 1.076 1.363 826 1.032 1.088 14 44 275 635 825 1.113 550 741 915 85 84 198 470 598 872 395 559 743 75 39 129 298 426 626 259 371 462 39 55 164 216 306 456 206 217 282 10 89 174 202 229 303 145 155 199 57 74 104 125 183 187 97 120 128 28 63 59 100 140 156 95 88 126 5 52 30 85 113 140 74 94 114 11 19 26 81 66 122 66 62 94 15 4 28 30 25 33 25 31 16 5 -6 17

Het resultaat voor wat betreft het migratiesaldo stellen we hieronder grafisch voor. Figuur 3 Migratiesaldo naar leeftijd. 98-02, 03-07, 08-12. Hasselt (cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Migratiesaldo naar leeftijd. Hasselt 1998-2012 (vijfjarig) 1000

800

600

Aantal

400 98-02 200

03-07 08-12

0

-200

-400

Leeftijd

Vergelijken we de drie periodes, dan stellen we vast dat er doorheen de jaren voor alle leeftijdscategorieën het migratiesaldo in absolute cijfers verbetert. Voor de periode 08-12 wint Hasselt inwoners in elke leeftijdscategorie. Alleen voor de leeftijd 0-4 jaar blijft het migratiesaldo negatief. Hasselt blijft jonge kinderen verliezen.

www.studiobeleid.be


33/128

De grootste aangroei voor de drie periodes zit bij de categorie 20-24 jaar. De stad wint jongvolwassenen bij. Voor de periode 08-12 is de tweede grootste groep de categorie 25-29 jaar. Hier is doorheen de jaren een bijzondere verandering merkbaar. In de periode 98-02 was het saldo hier nog ongeveer nul terwijl in de periode 2529 de aangroei in vergelijking met de andere leeftijdscategorieën erg hoog ligt.. Ook in de categorie 30-34 jaar is er een opmerkelijke verbetering. Het saldo was in de periode 98-02 nog negatief en is in de periode 08-12 positief geworden. Het saldo in de categorie 35-39 blijft laag. In de leeftijdscategorie 15-19 jaar is er ook een duidelijk positieve evolutie. De voorbije jaren is er dus blijkbaar ook sprake van een aangroei bij de jongeren (15-19 jaar) de late twintigers (25-29) en de vroege dertigers (30-34 jaar). Ook is er een duidelijk aangroei veertigers, vijftigers en vroege zestigers. Uit deze figuur blijkt dat Hasselt vooral bewoners wint in de leeftijdscategorieën 20-24 jaar, 25-29 jaar en 15-19 jaar. Ook al is de situatie verbeterd blijft er toch sprake van een zekere stadsvlucht van gezinnen met kleine kinderen. We bekeken het migratiesaldo. Hoe evolueerde de immigratie en de emigratie naar leeftijd in deze drie periodes? Vooreerst zien we dat er voor elke leeftijdscategorie sprake is van immigratie en emigratie. Het verloop van beide verdelingen (immigratie en emigratie) naar leeftijd is gelijkend. De meeste bewegingen (in en uit) zitten bij de late twintigers (25-29 jaar) . Vervolgens de jonge twintigers en dan de dertigers. Voor elke leeftijdsgroep neemt de immigratie toe, maar ook voor elke leeftijdsgroep neemt de emigratie toe. De verbetering van het saldo heeft te maken met het feit dat de immigratie meer toeneemt dan de emigratie. Kijken we naar de uitstroom dan zien we dat de grootste uitstroom zit bij de late twintigers (25-29 jaar) en vervolgens bij de jonge dertigers (30-34 jaar). De vaststellingen zijn interessant omdat men doorgaans een beleid richt op de instroom. Maar eigenlijk vormt de instroom geen probleem. Men kan dus zijn beleid richten op de uitstroom en trachten de Hasselaren die men heeft te behouden. En dat geldt dan zeker voor de Hasselaren met kleine kinderen. Figuur 4 Immigratie naar leeftijd. 98-02, 03-07, 08-12. Hasselt (cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Immigratie naar leeftijd. Hasselt 1998-2012 (vijfjarig) 4500 4000 3500

Aantal

3000 2500 98-02

2000

03-07 08-12

1500 1000 500

0

Leeftijd

www.studiobeleid.be


34/128

Figuur 5 Emigratie naar leeftijd. 98-02, 03-07, 08-12. Hasselt (Evolutie van de huishoudens verdeeld naar aantal leden (A.c.). 1997-2013. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)

Emigratie naar leeftijd. Hasselt 1998-2012 (vijfjarig) 4.000 3.500 3.000

Aantal

2.500 2.000

98-02 03-07

1.500

08-12

1.000 500 0

Leeftijd

De vorige cijfers en besprekingen betreffen absolute cijfers. Als men een vergelijking naar leeftijdscategorie wil maken kan men ook rekening houden met het aantal personen in de betreffende leeftijdscategorie, want dat is niet altijd even groot. Daarom hebben ook nog eens voor elke periode het gemiddeld aantal migraties per honderd personen (%) berekend. Hieronder stellen we het migratiesaldo per honderd personen (%) grafisch voor. Figuur 6 Migratiesaldo (%) naar leeftijd. 98-02, 03-07, 08-12. Hasselt (cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Migratiesaldo (%) naar leetijd. Hasselt 1998-2012

% van leefijdscategorie

4

2

98-02 03-07

0

08-12

-2

Leeftijd

Hier blijkt dat er ook bij hoogbejaarden sprake is van een niet onbelangrijk positief migratiesaldo.

www.studiobeleid.be


35/128

2.1.5 Migratie: verschillen per fusiegemeente Op basis van de bevolkingsgegevens van de stad (www.hasselt.be) bekijken we de migratie van de voorbije vijf jaar (2009-2013) per deelgemeenten. Tabel 31 Aankomsten en vertrekken naar fusiegemeente. 2009-2013 Hasselt (Stedelijk jaarverslag)

Aankomsten en vertrek Hasselt Kuringen Kermt St-Lambrechts-Herk Stevoort Wimmertingen

2009 A V 2.240 1.594 325 328 172 130 104 132 92 44 12 10

2010 2011 2012 A V A V A V 2.426 1.862 2.366 1.773 3.756 3.088 400 382 347 318 557 398 222 118 204 133 251 204 128 124 123 147 193 140 80 104 100 91 70 87 14 18 12 12 27 27

2013 A V 3.412 3.161 488 479 272 187 190 180 98 89 21 23

Tabel 32 Migratiesaldo naar fusiegemeente. 2009-2013 Hasselt (Stedelijk jaarverslag)

Migratiesaldo 2009 2010 2011 2012 2013 Hasselt 646 564 593 668 251 Kuringen -3 18 29 159 9 Kermt 42 104 71 47 85 St-Lambrechts-Herk -28 4 -24 53 10 Stevoort 48 -24 9 -17 9 Wimmertingen 2 -4 0 0 -2 Figuur 7 Migratiesaldo naar fusiegemeente. 2009-2013 Hasselt (cijfers Stedelijk jaarverslag)

Migratiesaldo per fusiegemeente 800 700 600

Hasselt

500

Kuringen

400

Kermt

300

S-L Herk Stevoort

200

Wimmert

100 0 -100

2009

2010

2011

2012

2013

Globaal gezien zien we de aantallen toenemen, maar dan zowel van de aankomsten als de vertrekken. De bewegingen worden groter, wat niet altijd tot uiting komt als we enkel naar het saldo kijken. Er zijn dus meer verhuizingen en meer gezinnen en woningen betrokken bij die bewegingen. Voor Hasselt is het tussen 2009 en 2013 duidelijk dat het merendeel van de bewegingen plaats heeft in de fusiegemeente Hasselt. Hier zien we ook het grootste saldo, hoewel dit in 2013 behoorlijk vermindert. In andere deelgemeenten zien we een wat wisselend verloop, soms is het saldo er ook negatief. Op basis van deze gegevens is het niet duidelijk in hoeverre de deelgemeente Hasselt aantrekt vanuit andere gemeenten (of het buitenland) of vanuit andere Hasseltse deelgemeenten. www.studiobeleid.be


36/128

Deelgemeente Hasselt zonder fusie Gezien het belang van de deelgemeente Hasselt gaan we hier wat dieper op in. Hieronder maken we een verdeling naar nationaliteit. Tabel 33 Migratie naar nationaliteit. 2009-2013 Deelgemeente Hasselt (Stedelijk jaarverslag)

2009 2010 2011 2012 2013

Belgen Vreemdelingen Totaal Aankomst Vertrek Saldo Aankomst Vertrek Saldo Aankomst Vertrek Saldo 1.951 -1.466 485 289 -128 161 2.240 -1.594 646 2.110 -1.677 433 316 -185 131 2.426 -1.862 564 2.036 -1.708 328 330 -65 265 2.366 -1.773 593 2.833 -2.384 449 923 -704 219 3.756 -3.088 668 2.628 -2.275 353 784 -886 -102 3.412 -3.161 251

Wat opvalt is dat de laatste twee jaren het aantal bewegingen sterk toeneemt. Relatief gezien neemt vooral bij de vreemdelingen het aantal bewegingen toe. De daling van het totaal migratiesaldo in 2013, blijkt vooral veroorzaakt door het vertrek van vreemdelingen. Er liggen hier mogelijk ook bepaalde administratieve veranderingen aan de oorzaak. Vanaf midden 2013 worden vreemdelingen die hun verblijfsrechten hebben verloren afgevoerd. Hierdoor kan het aantal ‘vertrekkers’ stijgen zonder dat ze effectief Hasselt zijn verlaten. Ook worden sinds 2013 de buitenlandse studenten niet meer ingeschreven (het gaat hier over enkele honderden studenten die normaal maar enkele maanden in Hasselt verblijven) De vele migratiebewegingen evenals de verhuisbewegingen binnen Hasselt kunnen binnen wijken segregatie of gentrificatie als gevolg hebben. Om dit te weten moet men verder analyseren wie aankomt en wie vertrekt.

2.1.6 Prognose: verdere toename inwoners en huishoudens Volgens de prognoses van de studiedienst van de Vlaamse Regering blijft het aantal Hasselaren de volgende jaren toenemen: van de huidige 75.579 in 2013 naar meer dan 80.000 in 2030. De groei wordt na 2025 wel wat minder sterk. Ook het aantal huishoudens blijft verder stijgen. Het evolueert van 34.164 in 2013 naar schatting 37.713 in 2030. Ook hier vlakt de groei wat af. Tabel 34 Evolutie aantal inwoners en huishoudens. 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)


2000 68.053 28.459

2005 69.532 30.266

2010 72.820 32.541

2015 76.210 34.577

2020 78.677 36.093

2025 79.810 37.002

2030 80.393 37.713

Deze cijfers vanaf 2014 zijn gebaseerd op de prognoses van de Studiedienst van de Vlaamse regering.  De Vlaamse bevolkingsprognoses zijn mogelijk te behoudsgezind. Zo zou de externe migratie groter zijn dan verwacht.  Dit betekent dat in de toekomst de toename van inwoners en huishoudens mogelijk nog groter zal zijn dan geraamd.  In 2013 is het effectief aantal inwoners 75.579, de berekende prognose voor 2013 74.897 (682 minder) en is het effectief aantal huishoudens 34.164, de berekende prognose 33.787. (377 minder)

www.studiobeleid.be


37/128

Figuur 8 Evolutie aantal inwoners en huishoudens. 2000-30.Hasselt (cijfers Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)

Evolutie inwoners en huishoudens. Hasselt 20002030 80.000 70.000 60.000 50.000 Inwoners

40.000

Huishouden

30.000 20.000 10.000 0 2000

Prognose 2005

2010

2015

2020

2025

2030

2.2 Toenemende diversiteit en flexibiliteit van de huishoudens 2.2.1 Meer en kleinere huishoudens In een omgevingsanalyse voor een woonplan is het belangrijk veel aandacht te besteden aan de huishoudens. Het zijn immers de huishoudens die de woningen betrekken. De kenmerken van de huishoudens bepalen zo mee de woonnoden. Naast de aangroei van het aantal inwoners is er in Hasselt de voorbije jaren ook een continue aangroei van het aantal huishoudens. Tabel 35 Jaarlijkse aangroei inwoners en huishoudens. 1997-2013. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 www.studiobeleid.be

Aantal Jaarlijkse Aangroei Inwoners Huishoudens Inwoners Huishoudens 67.552 27.647 220 287 67.772 27.934 5 210 67.777 28.144 281 293 68.058 28.437 315 398 68.373 28.835 398 427 68.771 29.262 160 346 68.931 29.608 196 292 69.127 29.900 411 355 69.538 30.255 497 459 70.035 30.714 549 332 70.584 31.046 959 515 71.543 31.561 772 545 72.315 32.106 752 548 73.067 32.654 740 489 73.807 33.143 781 482 74.588 33.625 991 539 75.579 34.164 Wonen in Hasselt omgevingsanalyse 180814

38/128

De aangroei van de huishoudens verliep wat anders als de aangroei van het aantal inwoners. In 1998 zien we bijvoorbeeld een aangroei van 5 personen en een aangroei van 210 huishoudens. Sinds 2007 is er jaarlijks sprake van een aangroei van om en bij 500 huishoudens. In de onderstaande grafiek zien we hoe de jaarlijks aangroei van inwoners eerst kleiner en later (vanaf 2006) groter wordt dan de jaarlijkse aangroei van het aantal huishoudens. Dat kan er op wijzen dat er sprake is van een toenemende instroom, of een verminderde uitstroom van grotere huishoudens (huishoudens met kinderen?) Figuur 9 Jaarlijkse aangroei inwoners en huishoudens. 1997-2013. Hasselt (cijfers Lokale statistieken, 2014)

Aangroei inwoners en huishoudens. Hasselt 1997-2013 1200 1000 800 600


400 200 0 2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

Huishoudverdunning Globaal gezien verloopt de aangroei van het aantal huishoudens sneller dan de aangroei van het aantal inwoners en krijgen we zo een huishoudverdunning. Bekijken we naar de evolutie van het aantal personen per huishouden dan merken we dat dit doorheen de jaren langzaam vermindert. In 1997 waren er gemiddeld nog 2,44 personen per huishouden in 2013 was dat jaar op jaar gedaald tot gemiddeld 2,21 personen per huishouden. Tabel 36 Aantal personen per huishouden. 1997-2013. Hasselt (Evolutie van de huishoudens verdeeld naar aantal leden (A.c.). 1997-2013. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)

1997 2000 2005 2010 2011 2012 2013

www.studiobeleid.be

Inwoners Huishoudens Pers/HH 67.552 27.647 2,44 68.058 28.437 2,39 69.538 30.255 2,30 73.067 32.654 2,24 73.807 33.143 2,23 74.588 33.625 2,22 75.579 34.164 2,21


39/128

Met de onderstaande tabel en figuur gaan we wat dieper in op dit fenomeen van huishoudverdunning. We bekijken de evolutie van de verdeling van de huishoudens naar aantal personen per huishouden. Tabel 37 Evolutie van de huishoudens verdeeld naar aantal leden (a.c.). 1997-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

1997 2000 2005 2010 2011 2012 2013

1 8.132 8.679 9.911 11.265 11.550 11.935 12.266

2 8.484 9.078 10.167 11.181 11.406 11.455 11.545

3 4.888 4.736 4.589 4.701 4.667 4.649 4.722

4 4.250 4.146 3.906 3.808 3.805 3.854 3.876

5 1.414 1.308 1.215 1.224 1.229 1.210 1.235

+5 479 490 467 475 486 522 520

Totaal 27.647 28.437 30.255 32.654 33.143 33.625 34.164

Tabel 38 Evolutie van de huishoudens verdeeld naar aantal leden (%). 1997-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

1997 2000 2005 2010 2011 2012 2013

1 29,4% 30,5% 32,8% 34,5% 34,8% 35,5% 35,9%

2 30,7% 31,9% 33,6% 34,2% 34,4% 34,1% 33,8%

3 17,7% 16,7% 15,2% 14,4% 14,1% 13,8% 13,8%

4 15,4% 14,6% 12,9% 11,7% 11,5% 11,5% 11,3%

5 5,1% 4,6% 4,0% 3,7% 3,7% 3,6% 3,6%

+5 1,7% 1,7% 1,5% 1,5% 1,5% 1,6% 1,5%

Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Wat we vaststellen is dat de huishoudverdunning niet zozeer te maken heeft met een verdwijnen van grote gezinnen, maar vooral met een zeer sterke toename van het aantal kleine huishoudens. Meer bepaald nemen de huishoudens met twee personen en zeker het aantal alleenstaanden zeer sterk toe. Figuur 10 Evolutie van de huishoudens verdeeld naar aantal leden (A.c.). 1997-2013. Hasselt (cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Evolutie huishoudens naar aantal personen. Hasselt 1997-2013 14.000 12.000 1 persoon

10.000

2 personen

8.000

3 personen

6.000

4 personen

4.000

5 personen

2.000

6 en meer pers

0 2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

Dit betekent dat Hasselt geconfronteerd wordt met een zeer sterke toename van het aantal huishoudens van 1 of 2 personen. Het gaat daarbij dikwijls om huishoudens van ouderen personen.

www.studiobeleid.be


40/128

Later zullen we zien dat deze kleine huishoudens niet gelijk verdeeld zijn over het grondgebied maar meer geconcentreerd voorkomen in de centraal gelegen wijken.

Prognose: verdere huishoudverdunning De stijging van het aantal huishoudens verloopt daarbij sneller dan de stijging van het aantal inwoners. Dat komt omdat de huisverdunning verder aanhoudt, zij het aan een langzaam afzwakkend groeiritme. Tabel 39 Evolutie aantal personen per huishouden. 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)

2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030

Inwoners Huishoudens 68.053 28.459 69.532 30.266 72.820 32.541 76.210 34.577 78.677 36.093 79.810 37.002 80.393 37.713

Persoon/HH 2,39 2,30 2,24 2,20 2,18 2,16 2,13

In 2030 zouden de huishoudens gemiddeld bestaan uit 2,13 personen. In 2000 was dat nog 2,39. De toename zit vooral bij de kleine huishoudens (1 en 2 personen). Het is dus niet dat de grotere gezinnen helemaal verdwijnen, maar wel dat er veel huishoudens van 1 of 2 personen bijkomen. Tabel 40 Evolutie huishoudens naar aantal leden (A.c.). 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)

2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030

1 persoon 2 personen 3 personen 4 personen 5 personen 6 en meer 8.710 9.082 4.737 4.146 1.308 476 9.930 10.173 4.590 3.906 1.215 452 11.181 11.130 4.713 3.863 1.208 445 12.167 11.966 4.829 3.931 1.226 458 12.910 12.644 4.856 3.970 1.244 470 13.450 13.093 4.803 3.941 1.242 473 13.978 13.428 4.743 3.874 1.222 469

Totaal 28.459 30.266 32.541 34.577 36.093 37.002 37.713

Tabel 41 Evolutie huishoudens naar aantal leden (%). 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)

2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030

1 persoon 2 personen 3 personen 4 personen 5 personen 6 en meer Totaal 31% 32% 17% 15% 5% 2% 100% 33% 34% 15% 13% 4% 1% 100% 34% 34% 14% 12% 4% 1% 100% 35% 35% 14% 11% 4% 1% 100% 36% 35% 13% 11% 3% 1% 100% 36% 35% 13% 11% 3% 1% 100% 37% 36% 13% 10% 3% 1% 100%

www.studiobeleid.be


41/128

Figuur 11 Evolutie huishoudens naar aantal leden (A.c.). 2000-30. Hasselt (cijfers Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)

Huishoudens naar aantal leden Hasselt 2000-30 40.000 35.000

30.000

6 en meer

25.000

5 personen

20.000

4 personen

15.000

3 personen 2 personen

10.000

1 persoon

5.000 0

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

Evolutie alleenstaanden Niet alleen worden de huishoudens kleiner, er zijn ook wijzigingen in de structuur van die huishoudens. Zo leidt de vergrijzing tot meer alleenstaanden, vooral dan alleenstaande vrouwen. Kijken we even naar de evolutie van de alleenstaanden dan stellen we wel wat genderverschillen vast, die zich naar de toekomst toe nog sterker gaan profileren. In 2030 zal naar schatting 41% van de alleenstaande Hasselaren een vrouw zijn die ouder is dan 55 jaar. Het gaat daarbij over naar schatting 5.740 vrouwen waarvan 2.354 van 80 of ouder. Dat laatste cijfer is bijna driemaal zoveel als in 2000. Tabel 42 Evolutie alleenstaande mannen naar leeftijd. 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)

Mannen <25j 25-39j 40-54j 55-64j 65-79j 80+j Totaal 2000 226 1.385 1.143 443 519 136 3.852 2005 219 1.455 1.357 544 594 208 4.377 2010 240 1.513 1.480 733 652 317 4.934 2015 248 1.608 1.509 840 740 389 5.335 2020 237 1.656 1.537 883 845 452 5.611 2025 238 1.637 1.555 871 974 487 5.762 2030 246 1.618 1.559 855 1.034 576 5.887 Tabel 43 Evolutie alleenstaande vrouwen naar leeftijd. 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)

Vrouwen <25j 25-39j 40-54j 55-64j 65-79j 80+j Totaal 2000 183 800 743 660 1.674 798 4.858 2005 200 932 927 765 1.657 1.072 5.553 2010 244 1.037 969 950 1.680 1.368 6.247 2015 252 1.117 952 1.094 1.724 1.693 6.832 2020 250 1.149 942 1.151 1.877 1.930 7.299 2025 238 1.137 969 1.109 2.166 2.069 7.688 2030 244 1.112 993 1.058 2.328 2.354 8.090

www.studiobeleid.be


42/128

We zien dat in 30 jaar tijd (tussen 2000 en 2030) het aantal alleenstaanden met meer dan vijfduizend personen (5.268) toeneemt, meer bepaald met 2.035 mannen en 3.232 vrouwen.

2.2.2 Minder huwen, meer scheiden en meer samenwonen Het ongehuwd samenwonen, zowel vóór als na een huwelijk, is in ons land sinds de jaren 90 steeds populairder geworden. (Corijn, 2012) Het aantal mensen dat het samenwonen laat registreren neemt ook toe. Verder kent Hasselt zoals elders in Vlaanderen de voorbije decennia een stijging van de echtscheidingen. Na een echtscheiding gaat na een periode als alleenstaande het merendeel van de betrokkene een nieuwe relatie aan met een nieuwe partner, die al dan niet kinderen heeft. Zo krijgt men ook meer en meer nieuw samengestelde gezinnen. In Hasselt zijn er in 2013 316 huwelijken, 163 scheidingen, 432 aanvragen voor geregistreerd samenwonen en 37 stopzettingen van geregistreerd samenwonen. Hieronder enkele cijfers (2000-10 Lokale statistieken, 2011-13 Stad Hasselt) Tabel 44 Evolutie aantal huwelijken, echtscheidingen, (stopzetting) geregistreerd wonen. 2000-13. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Stedelijk jaarverslag)

Hasselt Huwelijken 2000 2005 2010 2011 2012 2013

320 346 359 329 383 316

Aanvang Stopzetting Echtscheidingen geregistreerd geregistreerd samenwonen samenwonen 164 223 226 200 308 46 180 366 34 163 432 37

Als we doorheen de jaren kijken naar de burgerlijke staat van de Hasselaren, dan zien we enkel het aantal gehuwden dalen. Het aantal ongehuwde personen, personen in weduwstaat en de gescheiden personen stijgen in absolute cijfers. Tabel 45 Evolutie inwoners naar burgerlijke staat (Ac). 2000-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

2000 2005 2010 2011 2012 2013

Ongehuwd 26.835 28.216 30.669 31.291 31.982 32.750

Gehuwd Weduwstaat Gescheiden 32.869 4.440 3.914 31.675 4.573 5.074 31.252 4.773 6.373 31.136 4.808 6.572 30.940 4.887 6.779 30.976 4.906 6.947

Tabel 46 Evolutie inwoners naar burgerlijke staat (%). 2000-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

2000 2005 2010 2011 2012 2013

www.studiobeleid.be

Ongehuwd Gehuwd Weduwstaat Gescheiden 39% 48% 7% 6% 41% 46% 7% 7% 42% 43% 7% 9% 42% 42% 7% 9% 43% 41% 7% 9% 43% 41% 6% 9%


43/128

Kijken we naar het gezinstype dan zien een toename van het aantal alleenstaanden en het aantal koppels zonder kinderen. Ook het aantal eenouder-huishoudens stijgt. Koppels met kinderen is eigenlijk de enige gezinsvorm die in aantal ter plaatse trappelt. Tabel 47 Evolutie huishoudens naar type. 2007-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Alleenwonend Paar zonder thuiswonend(e) kind(eren) Paar met thuiswonend(e) kind(eren) Eenoudergezin [aantal] Ander type huishouden [aantal] Totaal

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 10.403 10.620 10.880 11.267 11.542 11.949 12.274 8.699 8.894 9.169 9.286 9.478 9.500 9.599 8.829 8.867 8.793 8.821 8.732 8.758 8.805 2.591 2.637 2.685 2.707 2.791 2.829 2.888 524 543 579 573 600 589 598 31.046 31.561 32.106 32.654 33.143 33.625 34.164

Hieronder een nog wat meer gedetailleerde verdeling van de huishoudens in Hasselt (2013) naar gezinstype. Tabel 48 Huishoudens naar gezinstype. 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Gezinstype Alleenwonend Gehuwd paar zonder thuiswonend(e) kind(eren) Gehuwd paar met thuiswonend(e) kind(eren) Niet gehuwd samenwonend paar zonder thuiswonend(e) kind(eren) Niet gehuwd samenwonend paar met thuiswonend(e) kind(eren) Eenoudergezin Ander type huishouden Totaal

Aantal 12.274 7.502 7.199 2.097 1.606 2.888 598 34.164

% 36% 22% 21% 6% 5% 8% 2% 100%

Herstarters, nieuw samengestelde gezinnen De toenemende flexibiliteit van gezinnen heeft zijn gevolgen voor het wonen. Met een scheiding splitst een huishouden zich op in twee nieuwe huishoudens en minstens één van partners moet dan op zoek naar een nieuwe woonst. Hij of zij moet voor een korte of een langere periode een andere woonoplossing zoeken. Het financieel voordeel van het samenwonen valt weg, er rijzen mogelijk problemen met de afbetalingen en voor wie verhuist betekent het dikwijls een daling van de grootte van de woning en een vermindering van de kwaliteit ervan. Met de nieuwe relatie wijzigt de woon- en economische situatie opnieuw. Vele nieuw gevormde koppels gaan binnen enkele maanden samenwonen. Dit betekent voor één of voor beide partners opnieuw verhuizen. Het opnieuw gaan samenwonen kan leiden tot een ander hedendaags fenomeen: de nieuw samengestelde gezinnen. Vele nieuw samengestelde gezinnen kenmerken zich door aanwezigheid van een wisselend aantal kinderen. Dit moet in de woning worden opgelost.

2.3 Vergrijzing, vergroening, verkleuring 2.3.1 Evolutie leeftijdsstructuur Vergrijzing De voorbije periode is de vergrijzing van de Hasseltse bevolking een duidelijk gegeven. In nog geen twintig jaar (1997-2013) is het aantal zestigplussers toegenomen van 14.175 tot 19.763, dat is van 21,0% tot 26,1% van de bevolking. Het aantal tachtigplussers is in deze periode meer dan verdubbeld (van 2.170 naar 4.421). www.studiobeleid.be


44/128

Tabel 49 Evolutie inwoners naar leeftijdsklassen van 10 jaar (A.c.). 1997-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

1997 2000 2005 2010 2011 2012 2013

0-9 j 10-19j 20-29j 30-39j 40-49j 50-59j 60-69j 70-79j 80-89j 90- j 6.880 8.068 9.362 11.004 10.355 7.708 7.339 4.666 1.899 271 6.604 7.631 9.301 10.325 10.892 8.158 7.452 5.519 1.842 334 6.156 7.233 9.581 9.465 11.155 9.771 7.126 6.076 2.571 404 6.651 7.037 9.530 9.922 10.606 11.003 7.947 6.507 3.451 413 6.763 6.981 9.459 10.053 10.565 11.185 8.236 6.500 3.594 471 6.940 6.947 9.378 10.303 10.434 11.320 8.657 6.346 3.726 537 7.177 6.918 9.536 10.509 10.272 11.404 9.080 6.262 3.824 597

Totaal 67.552 68.058 69.538 73.067 73.807 74.588 75.579

Tabel 50 Evolutie inwoners naar leeftijdsklassen van 10 jaar (%). 1997-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

% 0-9 j 10-19j 20-29j 30-39j 40-49j 50-59j 60-69j 70-79j 80-89j 90- j Totaal 1997 10,2 11,9 13,9 16,3 15,3 11,4 10,9 6,9 2,8 0,4 100% 2000 9,7 11,2 13,7 15,2 16,0 12,0 10,9 8,1 2,7 0,5 100% 2005 8,9 10,4 13,8 13,6 16,0 14,1 10,2 8,7 3,7 0,6 100% 2010 9,1 9,6 13,0 13,6 14,5 15,1 10,9 8,9 4,7 0,6 100% 2011 9,2 9,5 12,8 13,6 14,3 15,2 11,2 8,8 4,9 0,6 100% 2012 9,3 9,3 12,6 13,8 14,0 15,2 11,6 8,5 5,0 0,7 100% 2013 9,5 9,2 12,6 13,9 13,6 15,1 12,0 8,3 5,1 0,8 100%

Prognose: verdere vergrijzing De vergrijzing, begrepen als het aandeel in de bevolking van 65 jaar en ouder, schrijdt voort. Binnen de vergrijzing is er sprake van een interne vergrijzing, waarmee men duidt op het fenomeen dat binnen de groep van ouderen het aandeel hoogbejaarden (80-plussers) toeneemt. Tabel 51 Evolutie bevolking naar leeftijd (A.c.). 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)

0-19 jaar 20-39 jaar 40-59 jaar 60-79 jaar 80-... jaar Totaal

2000 14.235 19.626 19.050 12.971 2.176 68.058

2010 13.631 19.452 21.520 14.381 3.850 72.834

2015 14.152 20.132 21.438 15.935 4.573 76.230

2020 14.719 20.007 21.162 17.686 5.126 78.700

2025 14.875 19.390 20.826 19.366 5.392 79.849

2030 14.546 19.082 20.698 19.880 6.243 80.449

Tabel 52 Evolutie bevolking naar leeftijd (%). 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)

2000 2010 2015 2020 2025 2030 0-19 jaar 20,9% 18,7% 18,6% 18,7% 18,6% 18,1% 20-39 jaar 28,8% 26,7% 26,4% 25,4% 24,3% 23,7% 40-59 jaar 28,0% 29,5% 28,1% 26,9% 26,1% 25,7% 60-79 jaar 19,1% 19,7% 20,9% 22,5% 24,3% 24,7% 80-... jaar 3,2% 5,3% 6,0% 6,5% 6,8% 7,8% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

www.studiobeleid.be


45/128

Figuur 12 Evolutie bevolking naar leeftijd (%). 2000-30. Hasselt ( cijfers Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)

Inwoners naar leeftijdsklassen. Hasselt 2000-30 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

80-... jaar 60-79 jaar 40-59 jaar 20-39 jaar

0-19 jaar

2000

2010

2015

2020

2025

2030

Bevolkingspiramides Hasselt 2000, 2010, 2020, 2030 Figuur 13 Bevolkingspiramides Hasselt 2000, 2010, 2020, 2030. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011) Bevolkingspiramide Hasselt 2000 95 jaar en ouder 90 t/m 94 jarigen 85 t/m 89 jarigen 80 t/m 84 jarigen 75 t/m 79 jarigen 70 t/m 74 jarigen 65 t/m 69 jarigen 60 t/m 64 jarigen 55 t/m 59 jarigen 50 t/m 54 jarigen 45 t/m 49 jarigen 40 t/m 44 jarigen 35 t/m 39 jarigen 30 t/m 34 jarigen 25 t/m 29 jarigen 20 t/m 24 jarigen 15 t/m 19 jarigen 10 t/m 14 jarigen 5 t/m 9 jarigen 0 t/m 4 jarigen

Bevolkingspiramide Hasselt 2010 95 jaar en ouder 90 t/m 94 jarigen 85 t/m 89 jarigen 80 t/m 84 jarigen 75 t/m 79 jarigen 70 t/m 74 jarigen 65 t/m 69 jarigen 60 t/m 64 jarigen 55 t/m 59 jarigen 50 t/m 54 jarigen 45 t/m 49 jarigen 40 t/m 44 jarigen 35 t/m 39 jarigen 30 t/m 34 jarigen 25 t/m 29 jarigen 20 t/m 24 jarigen 15 t/m 19 jarigen 10 t/m 14 jarigen 5 t/m 9 jarigen 0 t/m 4 jarigen

mannen

vrouwen

mannen



mannen

www.studiobeleid.be

vrouwen

vrouwen


mannen

vrouwen

46/128

Als we er rekening mee houden dat meer vrouwen ouder worden dan mannen krijgen we ook aandacht voor de het feit dat we in de oudere leeftijdscategorieën meer vrouwen zullen aantreffen, wat zich ondermeer vertaalt in een toenemend aantal alleenstaande oude vrouwen.

Ontgroening of vergroening? Na de babyboom van de jaren zestig liep het aantal geboorten achteruit. Er was ook sprake van een zeker ontgroening: vermindering van het aantal kinderen (in absolute en relatieve cijfers). Vanaf het midden van de jaren 2000 ziet men het aantal geboorten opnieuw toenemen. De laatste jaren merkt men, ook in Hasselt daardoor opnieuw een toename van het aantal jonge kinderen. Zo krijgt men samen met de vergrijzing een (tijdelijke?) nieuwe vergroening van de bevolking. Dit zal de volgende jaren eerst een grotere behoefte aan kinderopvang tot gevolg hebben, vervolgens meer leerlingen voor de basisscholen en andere voorzieningen voor kinderen en daarna op een toenemende vraag naar secundaire scholen en jongerenvoorzieningen Tabel 53 Evolutie aantal geboorten. 2000-12. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Hasselt Geboorten 2000 639 2001 641 2002 623 2003 631 2004 614 2005 678 2006 637 2007 745 2008 753 2009 788 2010 725 2011 804 2012 819 In Vlaanderen zijn de geboorten de laatste jaren opnieuw lichtjes aan het dalen.

2.3.2 Verkleuring Nieuwe Belgen in Hasselt In Vlaanderen verloopt de instroom vanuit het buitenland via de steden. Nieuwkomers wonen vooral in de steden, op de eerste plaats in Antwerpen en Gent. Ook Leuven scoort behoorlijk hoog. Daarna volgen de andere centrumsteden, de rand rond Brussel, Midden-Limburg en de grensstreek met Nederland in de provincies Antwerpen en Limburg. (Vlaamse Overheid, 2012) In 2013 waren er in Hasselt 4.624 vreemdelingen (Niet-Belgen) of 6,1% van het totaal aantal inwoners. Dat is lager dan het gemiddeld cijfer van het Vlaams Gewest (7,3%) en het gemiddeld cijfer van de Centrumsteden (8,1%). Vergelijken we met de omliggende gemeenten dan merken we dat het aantal niet-Belgen in Hasselt beduidend lager ligt dan in Genk. Het onderlinge verschil neemt doorheen de jaren wel af. Het cijfers van Hasselt liggen lager dan deze van Zonhoven, maar hoger dan deze van Diepenbeek.

www.studiobeleid.be


47/128

Tabel 54 Evolutie aantal niet Belgen (%). 2000-13. Hasselt, Diepenbeek, Genk, Zonhoven (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

% niet Belgen

Hasselt

Diepenbeek

Genk

Zonhoven

2000 2005 2010 2011 2012 2013

3,7 3,8 5,1 5,4 5,8 6,1

2,3 2,6 3,2 3,3 3,4 3,6

19,8 14,3 13,0 13,0 12,8 12,4

9,6 7,5 7,6 7,8 7,9 7,8

Toch blijft de verkleuring van de Hasseltse bevolking een belangrijk hedendaags gegeven. Een deel van de bevolkingsgroei van de stad heeft te maken met de inwijking vanuit het buitenland. Die is de voorbije jaren duidelijk toegenomen. Kijken we naar de officiële nationaliteitscijfers dan vinden we in Hasselt niet Belgen terug in praktisch alle leeftijdsgroepen, zij het meest zichtbaar bij de twintigers en dertigers en heel wat minder boven de 55 jaar. Tabel 55 Aantal niet-Belgen naar leeftijd. 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

2013 0-4 jaar 5-9 jaar 10-14 jaar 15-19 jaar 20-24 jaar 25-29 jaar 30-34 jaar 35-39 jaar 40-44 jaar 45-49 jaar 50-54 jaar 55-59 jaar 60-64 jaar 65-69 jaar 70-74 jaar 75-79 jaar 80-84 jaar 85-89 jaar 90-94 jaar 95-... jaar

Belgen Niet Belgen 3.567 3.172 3.095 3.403 4.101 4.431 4.989 4.409 4.552 4.979 5.643 5.335 4.867 3.935 3.117 3.004 2.371 1.384 485 101

248 191 183 231 429 558 608 488 401 326 251 174 167 107 78 65 53 18 8 x

Niet Belgen % 7% 6% 6% 7% 10% 13% 12% 11% 9% 7% 4% 3% 3% 3% 3% 2% 2% 1% 2%

Niet-Belgische origine De officiële bevolkingscijfers geven geen volledig beeld van de verkleuring van de Hasseltse bevolking. Zo vinden we bij de planningsdienst van de provincie cijfers van de nationaliteit van de Hasselaren bij hun geboorte. Hieruit blijkt dat bij hun geboorte 12,5% van Hasselaren niet Belg waren.

www.studiobeleid.be


48/128

Tabel 56 Aantal niet-Belgen bij geboorte. 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

A.c. Belg bij geboorte 66.104 Niet-Belg bij geboorte 9.412 Totaal 75.528

% 87,5% 12,5% 100,0%

Andere interessant cijfers zijn de cijfers uit het gemeentelijk kindrapport van Kind en gezin. Hier blijkt dat van de kinderen geboren in 2012 in Hasselt 99,3% Belg waren. Kijken we naar de nationaliteit van de moeder van de pasgeboren baby’s dat in 2012 76,4% Belg was en 23,6% niet Belg. Tabel 57 Nationaliteit van de moeder bij geboorte kind (%). 2010-12. Hasselt (Vancoppenolle, 2014)

Nationaliteit moeder bij geboorte kind Belgie EU Zuid europa EU Oost-Europa en ex Oostblok EU Noor en west europa en andere Ex Oostblok (niet EU) Maghreb Turkije Rijke Oeso landen niet Eu Andere landen van Afrika Andere Landen vanAzie Landen van Zuid- en Centraal Amerika

2010 2011 2012 77,2 80,4 76,4 1,0 0,8 1,1 2,3 1,3 3,0 1,6 1,4 1,9 4,2 3,2 3,6 4,7 5,0 4,2 2,4 2,2 2,6 0,3 0,5 0,6 1,8 1,5 1,2 4,2 3,5 4,7 0,3 0,3 0,5 100,0 100,0 100,0

Bij kind en Gezin vraagt men ook welke taal thuis wordt gesproken. In 2012 was voor 78,2% het Nederlands en voor 21,8% een andere taal. Deze cijfers liggen in de lijn van de gemiddelde Vlaamse cijfers maar voor een stad zijn ze nog eerder aan de lage kant..  23% van de kinderen geboren in Vlaanderen in 2010 heeft een moeder van niet-Belgische origine.  Bij 23% van de kinderen geboren in 2010 spreekt de moeder geen Nederlands met het kind. (Buysse, 2011) Tabel 58 Taal moeder kind moeder bij geboorte kind (%). 2010-12. Hasselt (Vancoppenolle, 2014)

Taal moeder kind bij geboorte Nederlands Frans Engels, Duits Turks, Arabisch, Berbers Russisch, Pools, Roemeens Spaans en Portugees Andere

2010 2011 2012 77,4 81,9 78,2 0,7 1,2 1,0 1,1 1,5 1,0 8,5 7,9 8,4 2,8 1,3 3,5 1,1 0,3 0,7 8,4 5,9 7,2 100,0 100,0 100,0

De cijfers van de thuistaal bij de geboorte kunnen we vergelijken met de thuistaal in het kleuteronderwijs en in de lagere school.

www.studiobeleid.be


49/128

Tabel 59 Thuistaal leerlingen kleuteronderwijs 2010-11. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)

Kleuteronderwijs

2010

2011

Nederlands Niet-Nederlands Onbekend

2.056 2.165 294 312 17 17

2011 2011 Hasselt Vlaanderen % % 86,8% 82,6% 12,5% 15,0% 0,7% 2,5% 100,0% 100,0%

Tabel 60 Thuistaal leerlingen lager onderwijs 2010-11. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)

2011 2011 Hasselt Vlaanderen % % Nederlands 3.256 3.219 90,4% 87,5% Niet-Nederlands 275 335 9,4% 12,1% Onbekend 9 8 0,2% 0,4% 100,0% 100,0% Lager onderwijs

2010

2011

Hieronder brengen we deze gegevens samen in één tabel. Tabel 61 Thuistaal Nederlands (%) bij geboorte, kleuterschool, lagere school. 2010-12. Hasselt

Nederlands is Taal moeder bij geboorte kind Thuistaal kind in kleuterschool Thuistaal kind in lager onderwijs

2010 2011 2012 77,4% 81,9% 78,2% 87,5% 87,4% 92,2% 88,8%

Illegalen Een aantal mensen verblijft illegaal in Hasselt. Zij zijn volledig uitgeprocedeerd als asielzoeker of hebben om een andere reden geen geldige verblijfsvergunning meer. Er zijn geen officiële data beschikbaar over bewoning door illegalen in Hasselt. Vanuit de dienst wonen komt men uitzonderlijk illegalen tegen afkomstig uit Punjab. Een grotere groep van illegalen zijn allicht de uitgeprocedeerde asielzoekers (vaak van Oost-Europese afkomst) die het bevel om het grondgebied te verlaten negeren. Zij worden op relatief korte periode ambtshalve geschrapt van hun verblijfsadres. Men gaat er van uit dat slechts een minderheid spontaan het land zal verlaten. Deze groep zal alsmaar groter worden. Vanaf midden 2013 worden vreemdelingen die hun verblijfsrechten hebben verloren uit de bevolkingsstatistieken afgevoerd ook als ze niet effectief Hasselt zijn verlaten. Ook worden sinds 2013 de buitenlandse studenten niet meer ingeschreven.

Wonen Vele migranten blijven in de steden wonen waardoor hun aantal daar blijft groeien. Hierdoor kan en er zich een sterke ruimtelijke concentratie (segregatie) voordoen. Dat ziet men ook in Hasselt gebeuren. In sommige wijken (zie verder) wonen meer niet-Belgen dan in andere wijken. Niet EU-burgers moeten vaker dan Belgen rondkomen met een inkomen onder de armoededrempel. Ze leven vaker in een ernstig materieel gedepriveerd huishouden. Het aandeel van hun inkomen dat ze aan huisvesting besteden (woonquote), ligt beduidend vaker boven de kritische drempel van 40%. Bovendien zijn de huizen waarin zij wonen doorgaans van mindere kwaliteit.(Vlaamse Overheid, 2012) Er wordt ook discriminatie gemeld op de woonmarkt.

www.studiobeleid.be


50/128

3 WOONPATRIMONIUM EN WOONMARKT 3.1 Evoluties en uitdagingen 3.1.1 Evolutie woonmarkt Het woonpatrimonium in Hasselt is eerder van recente datum (gemiddeld bouwjaar 1965). Het comfortniveau is meestal behoorlijk tot goed. Qua woningtype zijn er Hasselt in vergelijking met de andere centrumsteden nog opvallend veel open bebouwingen (24,7%). Er zijn relatief weinig sociale woningen In Hasselt wordt steeds intensiever gebruik gemaakt van de ruimte. Er wordt daarbij heel wat gebouwd en verbouwd. Globaal is er in Hasselt een evolutie van eengezinswoning naar meergezinswoningen (appartementering). Toch worden er ook nog heel wat eengezinswoningen in een open bebouwing gerealiseerd. Zoals elders in Vlaanderen ziet men ook in Hasselt dat particuliere gezinnen meer en meer of een bestaande woning van een andere particulier kopen die ze dan eventueel renoveren of een woning in een project kopen. Particuliere of publieke projectontwikkelaars (sociale huisvestingsmaatschappijen of publieke vastgoedmaatschappijen) zijn meer in staat om nieuw gebieden, binnengebieden of reconversiegebieden te ontwikkelen. Bij zulke ontwikkelingen is er veelal sprake van meergezinswoningen. In Hasselt zijn de voorbije jaren de projectontwikkelaars bijzonder dominant aanwezig op de woonmarkt. De voorbije jaren was er sterke stijging van de prijzen van woningen, grond en energie Hoewel in vergelijking met andere centrumsteden de prijzen in Hasselt nog matig zijn, zijn ze duur voor Limburg. Isolatie en energiezuinigheid speelt een grotere rol voor overheid, kopers en huurders. Dit maakt woningen duurder en oudere woningen geraken hierdoor moeilijker verkocht of verhuurd Er zijn diverse verschuivingen op de woonmarkt. Er is een afnemend belang van grote percelen. Er wordt meer gerenoveerd maar er zijn ook mensen die niet zelf willen of kunnen verbouwen. Er is een duidelijk vraag naar (nieuwe) instapklare woningen bij begoede tweeverdieners, medioren en senioren. Andere groepen jongeren en ouderen hebben een lager startbudget dan strikt noodzakelijk. Bij sommige jongeren springen de ouders bij. Met bepaalde oudere woningen zijn er meer problemen. Woningen uit de jaren 1960 en 1970 beantwoorden dikwijls niet meer aan de huidige woonwensen. Er is een grote renovatiekost, het zijn grote kavels en er is een hoge prijsverwachting bij de verkopers. Ook met de oudere appartementen verwacht men meer problemen.

3.1.2 Nieuwe woonnoden De hedendaagse samenleving telt meer huishoudens en veel kleine huishoudens. Dit betekent een toenemende behoefte aan woningen. Anderzijds zijn vele woningen voorzien op het oude model van het grote, klassieke gezin. Die zijn (te) ruim voor de huidige gezinnen met minder kinderen, alleenstaanden en ouderen zonder kinderen in huis. Volgens sommigen is meer dan de helft van de woningen momenteel te groot en dus eigenlijk onderbezet. (De Decker, Ryckewaert, Vandekerckhove, Pisman, Vastmans, & Le Roy, 2010) Er is een toenemende vraag naar opsplitsen van woningen. Globaal ziet men een toenemende en bijkomende nood aan kleine wooneenheden. Als het om woningen voor ouderen gaat is het daarbij belangrijk dat deze woningen voldoende aangepast zijn. Inzake wonen is er duidelijk een toenemende dynamiek. Er wordt veel meer verhuisd en dat betekent ook meer transacties (kopen, verkopen) en meer huren en verhuren. Voor velen is het huis voor het leven passé. Men evolueert naar woning per fase in de levenscyclus. Maar die levenscyclus en zeker de gezinscyclus is niet meer zo eenduidig. Er is veel meer sprake van scheiden en terug gaan samenwonen.

www.studiobeleid.be


51/128

Jongeren kopen snel een huis en verkopen dat na een aantal jaren, ouderen verhuizen naar een appartement eens de kinderen huis uit zijn en op de woonmarkt zijn er meer herstarters. Er is een toenemende nood aan tijdelijke woonoplossingen en oplossingen voor nieuwe gezinssituaties (samengestelde gezinnen). Migratie is een bijkomende uitdaging. Migranten komen dikwijls terecht in een goedkoper en kwalitatief problematisch marktsegment. Er is nog altijd sprake van discriminatie op de private (huur)markt. Globaal is er een toenemende vraag naar goedkope huisvesting. Er is een toenemende vraag naar goedkoop huren als gevolg van de externe migratie, de toenemende flexibiliteit van de gezinnen, de vermaatschappelijking van de zorg enz. Maar het blijft moeilijk goedkoop te huren op privé-markt. Er is een grote vraag naar goedkopere (bescheiden?) woningen en een grote vraag naar sociale (huur)woningen. Wat betreft het sociaal en bescheiden wonen is er onduidelijkheid over het grond en pandendecreet, over de beoogde objectieven inzake sociale woningen, waar en hoe men die objectieven wil realiseren en hoe men sociale last zal opleggen aan private promotoren

3.1.3 Woningbehoefte (her)berekend Prognoses huishoudens en nood aan woningen Normaal wordt de toekomstige nood aan woningen berekend aan de hand van de prognoses van het aantal huishoudens. Hier doen er zich twee problemen voor. Zoals hoger reeds vermeld zijn er 10 à 11% meer woningen dan huishoudens (x 1,11) Verder stellen we vast dat in de huidige prognoses van de SVR het migratiesaldo is onderschat. Dat wordt duidelijk als we de berekende cijfers van SVR (vanaf 2009 hebben we bij SVR te maken met berekende cijfers) vergelijken met de reële cijfers (van de Dienst sociale planning van de provincie). Tabel 62 Aantal bewoners en huishoudens. Vergelijking prognoses cijfers SVR en reële cijfers (Dienst Sociale planning Provincie Limburg). 1997-2013.. Hasselt

Dienst sociale planning 1 januari 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Inw 67.552 67.772 67.777 68.058 68.373 68.771 68.931 69.127 69.538 70.035 70.584 71.543 72.315 73.067 73.807 74.588 75.579

HH 27.647 27.934 28.144 28.437 28.835 29.262 29.608 29.900 30.255 30.714 31.046 31.561 32.106 32.654 33.143 33.625 34.164

SVR prognoses Inw 67.552 67.772 67.777 68.058 68.373 68.771 68.931 69.127 69.538 70.035 70.584 71.543 72.157 72.829 73.522 74.233 74.897

HH 27.676 27.967 28.151 28.459 28.845 29.271 29.619 29.919 30.266 30.730 31.183 31.718 32.113 32.541 32.961 33.383 33.787

Verschil Provincie -SVR Inw HH 0 -29 0 -33 0 -7 0 -22 0 -10 0 -9 0 -11 0 -19 0 -11 0 -16 0 -137 0 -157 158 -7 238 113 285 182 355 242 682 377

Wij denken dat momenteel vooral de interne migratie en op termijn de externe migratie zijn onderschat. www.studiobeleid.be


52/128

Globaal stellen we vast dat er op vijf jaar tijd (2009-2013) een onderschatting is van 384 huishoudens (of 76,8 per jaar). We suggereren een dubbele correctie door op de cijfers van de SVR:  Correctie 1: vanaf 2014 voegen we elk jaar 76,8 HH toe om de onderschatting van de migratie te compenseren  Correctie 2: we vermenigvuldigen het aantal huishoudens met 1,11 om te komen tot het aantal woningen. Tabel 63 Voorstel van correcties SVR-prognosecijfers aantal huishoudens. 2013-30. Hasselt

SVR 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030

33.787 34.181 34.577 34.950 35.280 35.586 35.844 36.093 36.303 36.500 36.681 36.847 37.002 37.136 37.272 37.414 37.562 37.713

Correctie 1 Correctie 2 Toename + 76,8 HH x 1,11 34.164 37.922 34.642 38.453 531 35.114 38.977 1.055 35.564 39.476 1.554 35.971 39.928 2.006 36.354 40.353 2.431 36.688 40.724 2.802 37.015 41.087 3.165 37.302 41.405 3.483 37.576 41.709 3.787 37.833 41.995 4.073 38.076 42.264 4.342 38.308 42.522 4.600 38.518 42.755 4.833 38.732 42.992 5.070 38.950 43.235 5.313 39.175 43.484 5.562 39.403 43.737 5.815

Volgens deze berekening is er in Hasselt tegen 2030 een behoefte aan 43.737 woongelegenheden, wat in vergelijking met 2013 een toename is van 5.815 woongelegenheden. Het is best mogelijk dat deze schatting eerder nog een onderschatting is dan een overschatting van de toekomstige evolutie.  De vergrijzing kan een grotere trek naar de stad meebrengen  De flexibiliteit van de hedendaagse huishoudens (scheidingen met daaruit volgende nood aan tijdelijke woonoplossingen) kan leiden tot een grotere trek naar de stad  Verhoogde trek van jongeren naar de stad kan als gevolg hebben dat meer jongeren in de stad blijven wonen  Externe migratie gebeurt langs de steden  Er staan in Hasselt vele woonprojecten op stapel die de aantrekkingskracht van Hasselt op de omliggende gemeenten nog kan vergroten

3.2 Kenmerken woonpatrimonium 3.2.1 Bodembezetting (volgens kadaster) Volgens het kadaster is in Hasselt 24,6% van de oppervlakte bebouwd. Het gaat daarbij om 1.623 ha huizen en Hoeven, 115 ha appartementen en 32 ha buildings.

www.studiobeleid.be


53/128

Tabel 64 Bodembezetting volgens kadasterregister. 2013. Hasselt (FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie)

Bodembezetting Bebouwde oppervlakte Onbebouwde oppervlakte Niet genormaliseerde oppervlakte Niet gekadastreerde oppervlakte

ha 2.520 6.597 0 1.106 10.224

% 24,6% 64,5% 0,0% 10,8% 100,0%

Tabel 65 Bodembezetting bebouwde oppervlakte volgens kadasterregister. 2013. Hasselt (FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie)

Bodembezetting bebouwde oppervlakte ha Appartementen 115 Buildings 32 Huizen en hoeven 1.623 Bijgebouwen met inbegrip van serres 48 Ambachts- en industriegebouwen 178 Opslagruimten 115 Kantoorgebouwen 34 Gebouwen met handelsbestemming 97 Openbare gebouwen 37 Gebouwen voor nutsvoorzieningen 15 Gebouwen voor sociale zorg en ziekenzorg 30 Gebouwen voor onderwijs, onderzoek en cultuur 76 Gebouwen voor eredienst 23 Gebouwen voor recreatie en sport 94 Andere (bebouwd) 4 2521

% 4,6% 1,3% 64,4% 1,9% 7,1% 4,6% 1,3% 3,8% 1,5% 0,6% 1,2% 3,0% 0,9% 3,7% 0,2% 100,0%

3.2.2 Woningen en hun kenmerken Aantal woongelegenheden en gebouwen Hasselt telt in 2013 37.829 woongelegenheden in 28.878 gebouwen. In 1995 waren er dat ‘nog maar’ 29.420 en 25.368. Kijken we naar het aantal woongelegenheden per gebouw dan zien we dit aantal stijgen. Van 1,16 in 1995 naar 1,31 in 2013. Dat is een gevolg van de appartementering. Tabel 66 Woongelegenheden, gebouwen, woongelegenheden/gebouwen. 1995-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

1995 2005 2010 2011 2012 2013

www.studiobeleid.be

Woongelegenheden Gebouwen Woongelegenheden/gebouwen 29.420 25.368 1,16 33.389 27.333 1,22 35.927 28.396 1,27 36.556 28.559 1,28 37.072 28.702 1,29 37.829 28.878 1,31


54/128

Aantal woongelegenheden en aantal huishoudens Vergelijken we het aantal woongelegenheden met het aantal huishoudens dan merken we een verschil van 10% à 11%. Dat er meer woningen zijn dan officieel geregistreerde huishoudens kan verschillende redenen hebben:  Leegstand (een zekere leegstand is noodzakelijk om migratie mogelijk te maken, hoe meer migratie, hoe meer leegstand)  Dubbele woonst (mensen kunnen in twee woningen wonen)  Niet geregistreerde bewoning, …. Tabel 67 Woongelegenheden, huishoudens, HH/woongelegenheden. 2004-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Woongelegenheden Huishoudens HH/woongelegenheden 32.890 29.900 110% 33.389 30.255 110% 33.895 30.714 110% 34.317 31.046 111% 34.794 31.561 110% 35.316 32.106 110% 35.927 32.654 110% 36.556 33.143 110% 37.072 33.625 110% 37.829 34.164 111%

Woningen naar woningtype Kijken we naar de evolutie van de verdeling van het woonpatrimonium naar woningtype, dan zien we het aandeel van de appartementen toenemen. Momenteel is meer dan een derde (35,9%)van de Hasseltse woongelegenheden een appartement. Tabel 68 Woongelegenheden naar woningtype (a.c.). 1995-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

1995 2005 2010 2011 2012 2013

Eengezinswoningen 19.705 21.442 22.402 22.555 22.720 22.884

Appartementen handelshuizen 8.174 1.120 10.465 1.060 12.103 996 12.586 989 12.943 988 13.562 971

andere 421 422 426 426 421 412

Tabel 69 Woongelegenheden naar woningtype (%). 1995-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

1995 2005 2010 2011 2012 2013

Eengezinswoningen 67,0% 64,2% 62,4% 61,7% 61,3% 60,5%

Appartementen handelshuizen 27,8% 3,8% 31,3% 3,2% 33,7% 2,8% 34,4% 2,7% 34,9% 2,7% 35,9% 2,6%

andere 1,4% 1,3% 1,2% 1,2% 1,1% 1,1%

Hieronder gegevens over de eengezinswoningen naar bouwwijze. Er zijn minder eengezinswoningen, maar daar zijn er relatief meer die open gebouwd zijn.

www.studiobeleid.be


55/128

Hoger zagen we dat er in vergelijking met andere centrumsteden in Hasselt nog veel open bebouwing is. Tabel 70 Eengezinswoningen naar bouwwijze (%). 1995-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

1995 2005 2010 2011 2012 2013

Gesloten bebouwing Halfopen bebouwing Open bebouwing 30,7% 31,1% 38,2% 29,1% 31,0% 39,8% 28,7% 31,7% 39,7% 28,6% 31,7% 39,6% 28,6% 31,8% 39,6% 28,6% 31,8% 39,6%

Gebouwen naar bouwjaar Hieronder een overzicht van de evolutie van de gebouwen naar bouwjaar. In vergelijking met andere centrumsteden heeft Hasselt een meer recente bebouwing. Tabel 71 Gebouwen naar bouwjaar. 1995-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

1995 2005 2010 2011 2012 2013

Voor 1900 1900-1918 1919-1945 1946-1961 1962-1970 1971-1981 Na 1981 5,2% 3,9% 14,8% 24,1% 16,2% 20,9% 15,0% 4,3% 3,4% 13,3% 21,9% 14,7% 19,2% 23,3% 4,0% 3,2% 12,5% 20,8% 14,0% 18,4% 27,3% 3,9% 3,1% 12,4% 20,5% 13,9% 18,2% 28,0% 3,9% 3,1% 12,3% 20,4% 13,8% 18,1% 28,5% 3,8% 3,1% 12,2% 20,2% 13,7% 18,0% 29,1%

3.3 Kwaliteit van de woningen 3.3.1 Leegstand Leegstandsregister en heffing op leegstand(DGPB) Op basis van het Decreet Grond- en Pandenbeleid zijn gemeenten verplicht een inventaris van leegstand op te maken. De gemeente kan (facultatief) ook een heffing op leegstand invoeren. Hasselt beschikt momenteel nog niet over een volledige leegstandinventaris. Er is al wel een systeem van taakverdeling uitgewerkt voor het ten velde inventariseren, het verzamelen van noodzakelijke data, de briefwisseling naar de eigenaars en het behandelen van eventuele bezwaren door (IGS Woonbeleid Midden-Limburg, 2014). Voor de inventarisatie van leegstaande bedrijfsgebouwen en handelspanden werd een samenwerking opgestart met de dienst lokale economie. Er werd ook al gestart met een systematisch inventarisatie te velde. Hierbij kwamen eerst de invalswegen aan de beurt aan beurt, vervolgens zal er wijk per wijk worden geïnventariseerd. Er moet worden vastgesteld dat veel vastgestelde leegstand nog niet voldoet aan de inventarisvoorwaarden. Deze gebouwen zullen halfjaarlijks opnieuw worden bezocht. Gegevens leegstandsregister (2013):  43 gebouwen effectief (leegstand)  16 schrappingen  2 geweigerde aanvragen tot schrapping

www.studiobeleid.be


56/128

3.3.2 (Minimale) functies van een woning De wooncode en de technische verslagen stellen voorop dat elke woning minimaal moet beschikken over een aantal functies. Bij het opmaken van gemeentelijke reglementen of verordeningen kunnen die worden overgenomen of uitgebreid.

Privatieve buitenruimte verplicht in Hasselt In Hasselt is een voldoende grote privatieve buitenruimte die onmiddellijk aansluit en toegankelijk is vanuit de woning verplicht gesteld. In Hasselt moet een nieuw woningen minstens beschikken over een terras waar je een tuintafel en stoelen kan plaatsen (mininimum10m² en kleinste afmeting 2,5m) Ook het voorerf, de voorgevel en de interne organisatie van de woning zijn van belang om een woning op het publieke domein in te richten.

3.3.3 Een goede woningkwaliteit De goede woningkwaliteit is essentieel voor het verwezenlijken van het grondwettelijk recht op een behoorlijke huisvesting. Elke woning moet beschikken over voldoende en veilige verwarmingsmogelijkheden, voldoende verlichting en verluchting, veilige elektriciteit, stookolie- of gasinstallaties en elementaire sanitaire voorzieningen. De woning moet brandveilig, stabiel en toegankelijk zijn. In het technisch verslag zijn de normen verder uitgediept.  Volgens de stadsmonitor gaf in 2011 18,5% van de respondenten uit Hasselt aan te leven in een woning met een gebrek aan elementair comfort, één of meerdere structurele problemen of een gebrek aan ruimte. Dat cijfer ligt onder het gemiddelde van de 13 centrumsteden dat 21,7% bedraagt.  Eveneens volgens de Stadsmonitor beschikt in 2011 97,1 % van de woningen in Hasselt elementair comfort, 94,6% middelmatig comfort en 80,2% groot comfort. Dat is opmerkelijk beter dan het gemiddelde van de 13 centrumsteden met respectievelijk 96,4%, 84,7% en 72,3% .  Volgens de stadsmonitor kent 2,0% van de woningen in Hasselt in 2011 een overbezetting. Dit is het laagste cijfer van alle centrumsteden. Het gemiddelde van de 13 centrumsteden is 4,6%. (Bral, Jacques, Schelfaut, Stuyck, & Vanderhasselt, 2012) Hieronder een overzicht van de activiteiten van IGS in Hasselt ivm woonkwaliteit. Tabel 72 Activiteiten van IGS in Hasselt ivm woonkwaliteit (IGS)

Het totaal aantal lopende dossiers periode 1 september 2012 tot 31 augustus 2013 (inclusief dossiers die al eerder waren opgestart) Dossiers met te veel strafpunten waarvan Tussen de 14-35 strafpunten Tussen de 36-100 strafpunten Meer dan 100 strafpunten Dossiers waarbij de bewoners een allochtone naam dragen. Dat is 43% van het totaal. Effectieve ongeschiktheidverklaringen Effectieve onbewoonbaarheidsverklaringen Woonkwaliteitscontroles n.a.v. Klachten door bewoners Woonkwaliteitdossiers n.a.v. Aanvragen voor een huursubsidie Opheffingen van besluiten in deze periode Het aantal maanden dat het besluit gemiddeld van kracht was Besluiten waar de bewoners mogelijk recht hadden op huursubsidie Dossiers waar advies WV niet werd gevolgd Dossiers i.s.m. Wooninspectie voor samen ongeveer 90 wooneenheden Geen enkel dossier kreeg voorrang voor een sociale huurwoning Informele kwaliteitscontroles zonder formele klacht van de bewoner die niet geteld worden bij de 81 lopende dossiers www.studiobeleid.be


81 54 39 21 1 35 38 17 29 21 23 14 17 9 8 0 13

57/128

De verantwoordelijkheid bij de uitvoering van het woonkwaliteitsbeleid is gespreid over de gewestelijke en de gemeentelijke overheid.  Wonen-Vlaanderen is belast met het technische onderzoek van de woning en adviseert de burgemeester over ongeschiktheid of onbewoonbaarheid ervan.  De gemeente draagt de verantwoordelijkheid voor het nemen van de beslissing. De burgemeester hoort de betrokken partijen (verhuurder en bewoners) en neemt een eindbeslissing. Met een besluit kan de burgemeester de woning ongeschikt en/of onbewoonbaar verklaren.

Woonhygiëne In samenwerking met IGS, dienst Handhaving en de preventiedienst van de stad Hasselt werden de eerste aanzetten gedaan voor:  Het uitwerken van een draaiboek woonhygiëne  Een systeem van uitbatingsvergunningen voor nachtwinkels, belshops,…  Aanpassingen aan de GAS-reglementeringen

3.4 Evolutie woonmarkt 3.4.1 Evolutie prijzen Woningen en bouwgrond Algemeen blijkt er in Vlaanderen een sterke relatie tussen woningprijzen, inkomen, intrestvoeten en looptijd lening. De woningmarkt is wel heterogeen. De prijzen in de lagere woningprijsklassen stegen bijvoorbeeld sterker dan in de hogere. De evolutie van de prijzen van de bouwgronden per perceel volgde de laatste vijftien jaar gelijke tred met de evolutie van de woningprijzen. De percelen werden evenwel kleiner. Uitgedrukt per m² was de prijsstijging van de bouwgronden dan ook veel groter. Kijken we naar de prijzen dan zien we ook in Hasselt een forse stijging van de (gemiddelde prijs van de) woningprijzen. Tabel 73 Evolutie van de gemiddelde prijzen van woningen. 1985-2012. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

1985 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012

www.studiobeleid.be

Gewone woonhuizen 39.732 53.656 67.161 91.910 149.707 202.514 209.173 216.897

Andere Bouwgrond Appartementen woonhuizen Prijs m² 119.665 40.875 16,70 242.109 53.683 22,46 221.334 66.030 23,36 223.531 88.145 47,92 218.877 143.087 118,85 306.938 193.112 168,45 295.147 196.271 146,04 307.347 217.959 188,79


58/128

Figuur 14 Evolutie van de gemiddelde prijzen van woningen. 1985-2012. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Evolutie gemiddelde prijzen woningen. Hasselt 1985-1912 350.000 300.000 250.000 200.000

Gewone woonhuizen Andere woonhuizen

150.000

Appartementen

100.000 50.000

2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985

0

Kijken we voor Hasselt bij de verkopen naar de grootte van de oppervlakte van de gewone woonhuizen en de bouwgronden dan zien we ook in Hasselt en dalende trend in de oppervlakten. Tabel 74 Evolutie van de gemiddelde grondoppervlakte van woningen en bouwgrond. 1985-2012. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

www.studiobeleid.be

Gemiddelde oppervlakte (are) Gewone Bouwgrond woonhuizen 7,37 11,03 7,93 11,88 5,83 15,33 5,47 9,27 5,38 12,47 6,39 9,66 5,91 7,55 6,64 10,71 3,96 5,41 5,86 8,62 6,19 8,19 5,49 9,08 5,62 7,73 5,30 6,37 5,12 10,00 6,33 9,24


59/128

3.4.2 Vergunningen In Vlaanderen is de nieuwbouwmarkt de laatste jaren 15 jaar grondig geheroriënteerd. Sinds 2002 levert men meer bouwvergunningen af voor nieuwe appartementen dan voor woonhuizen. Ook is er een grote toename van de renovatievergunningen.(Vlaamse Overheid, 2012) Verder is er sprake van een verschuiving van nieuwbouw (primaire markt) naar verkoop van bestaande woningen (secundaire markt). Deze verschuiving hangt samen met een dalend aandeel huurwoningen op de woningmarkt. Verder wordt aangenomen dat globaal gezien de woningkwaliteit er op vooruit is gegaan.

Vergunningen residentieel We overlopen de evolutie van de vergunningen (residentieel) in Hasselt tussen 1996 en 2013. De meeste jaren gaan er meer vergunningen voor gebouwen naar renovaties dan naar nieuwbouw. Bij de nieuwbouw ziet men in het eerste decennium van deze eeuw de forse opkomst van de appartementen. De laatste jaren is het aandeel van de appartementen opnieuw wat teruggelopen. In 2013 is 71% van de vergunde woongelegenheden een appartement. Tabel 75 Bouwvergunningen. 1996-2013. Hasselt (FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie)

Aantal Aantal gebouwen woningen 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

303 237 171 238 200 175 134 208 229 230 213 198 283 172 175 161 161 223

527 393 274 470 321 334 289 494 442 702 685 890 831 588 447 306 470 698

Nieuwbouw Renovatie Aantal % Aantal Aantal gebouwen appartementen appartementen gebouwen één woning 280 247 188 47% 208 185 216 47% 154 120 224 44% 206 264 251 56% 173 148 202 46% 148 186 176 56% 113 176 230 61% 172 322 302 65% 195 247 252 56% 178 524 294 75% 166 519 276 76% 133 757 264 85% 225 606 216 73% 117 471 259 80% 140 307 244 69% 146 160 230 52% 140 330 203 70% 200 498 210 71%

Bouwvergunningen bewoonbare oppervlakte Bij de vergunningen blijkt de oppervlakte in m² per woning of appartement doorheen de jaren af te nemen. In 2013 bedroeg de gemiddelde oppervlakte 101m².

www.studiobeleid.be


60/128

Tabel 76 Gemiddelde oppervlakte bouwvergunningen. 1996-2013. Hasselt (FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie)

Opp. in m² 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

70.975 57.086 39.412 62.955 42.904 43.029 28.297 55.076 48.404 69.495 70.210 87.653 81.679 59.305 40.957 38.763 43.751 70.651

Opp. m² per woning/appartement 135 145 144 134 134 129 98 111 110 99 102 98 98 101 92 127 93 101

3.4.3 De huurders We hebben weinig gegevens over de huurders in Hasselt. In 2001 waren er in Hasselt 31,6 % huurders, 19,4% huurder bij particulieren en 4,3% bij een Sociale huisvestingsmaatschappij. Tabel 77 Eigenaars en huurders (%). 2001. Hasselt (Kenniscentrum Vlaamse Steden)

Eigenaar Huurder bij particulier Huurder bij SHM Huurder bij andere openbare instelling Huurder bij privé-vennootschap

68,4% 19,4% 4,3% 0,3% 4,1%

In vergelijking met het Vlaams gemiddelde ligt het totaal aantal huurders hoog en het aantal sociale huurders laag. Dit betekent dat Hasselt een belangrijke private huurmarkt heeft. Op de private huurmarkt onderscheidt men drie segmenten Eén segment bevat jonge huurders in een overgangssituatie. Daarnaast is er nog een segment van oudere huurders in woningen van gemiddeld goede kwaliteit en een segment van lage inkomensgezinnen in de slechtere woningen.

Huurprijzen Hieronder enkele gegevens verzameld door IGS mbt de private huurmarkt (woningen te huur) in Hasselt, Zonhoven en Diepenbeek.

www.studiobeleid.be


61/128

Tabel 78 Enkele gegevens verzameld door IGS mbt private huurmarkt in Hasselt, Zonhoven en Diepenbeek (IGS)

Absolute cijfers Hass Zonh Diep 369 71 83

Aantal appartementen

% Tot Hass Zonh Diep 523 70,6 13,6 15,9

Tot 100

Aantal < 100m² Aantal >100m² Aantal geen opp geg. Gemiddelde m²

175 81 113 96

36 25 10 101

35 19 29 94

246 125 152 96

68,4 31,6 30,6 -

59,0 41,0 14,1 -

64,8 47,0 35,2 23,9 34,9 29,1 -

Aantal 1 slk Aantal 2 slk Aantal 3 slk Aantal+3slk Aantal niet vermeld Gemiddeld aantal slk

79 240 45 0 5 1,9

11 45 16 0 -1 2,1

31 48 6 0 -2 1,7

121 333 67 0 2 1,9

21,4 65,0 12,2 0 -

15,5 63,4 22,5 0 -

37,3 23,1 57,8 63,7 7,2 12,8 0 0 - 0,4 -

41 255 73 669,5 543,2 695,5 760,7

3 61 7 643,6 534,5 662,6 707,8

17 60 6 636,3 520,8 673,9 720,8

61 376 86 660,7 536,7 683,9 744,5

11,1 69,1 19,8 -

4,2 85,9 9,9 -

20,5 11,7 72,3 71,9 7,2 16,4 -

115 237 132

23 40 31

20 61 22

158 338 185

31,2 64,2 35,8

32,4 56,3 43,7

24,1 30,2 73,5 64,6 26,5 35,4

Huurprijs €500-€750 Gemiddelde huurprijs Gem. Huurprijs/1 slk. Ap. Gem. Huurprijs/2 slk. Ap. Gem. Huurprijs/3 slk. Ap. Aantal zonder epc Aantal via immo Aantal privé-aanbod

www.studiobeleid.be


62/128

4 GEBIEDSGERICHTE BENADERING 4.1 Een beschrijving van de Hasseltse woonwijken Hasselt is geen homogeen gebied waar de kenmerken van bewoners, de woningen en de woonomgeving gelijkmatig over het grondgebied zijn verdeeld. In dit hoofdstuk kijken we daarom meer gebiedsgericht naar de stad en zullen we ook pleiten voor een gebiedsgerichte implementatie van het lokaal woonbeleid. In het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRS) van Hasselt (2009) wordt de nederzettingstructuur van de stad beschreven aan de hand van de volgende elementen:  Historische stadskern,  Woonwijken rond de ring,  Planmatig ontwikkelde woonwijken rond de ring,  Planmatig ontwikkelde woonwijken in groen kader,  Aaneengesloten kernen langsheen de Diestersteenweg – Kuringersteenweg,  Dorpen,  Geïsoleerde woonwijken,  Woonlinten  Verspreide bewoning.

4.1.1 Historische stadskern De centraal gelegen, historische stadskern wordt begrensd door de vroegere historische stadswal (nu Groene Boulevard). Het stedelijk weefsel is hier het dichtst van Hasselt. Het stratenpatroon is oud en sinds eeuwen weinig gewijzigd. Naast de kerktorens wordt de binnenstad gemarkeerd door de hoogbouw van de Twee Torenwijk, die een schaal- en stijlbreuk vormt tegenover het fijnmazige karakter van de omringende straten. De bebouwing langs de Groene Boulevard met zowel particuliere woningen, kantoorgebouwen, openbare gebouwen als handelspanden markeert duidelijk de stadskern. Het geheel van gevels, recent ingericht publiek domein, krachtige groenelementen, … maakt van de Groene Boulevard een beeldbepalend en structuurbepalend element in de stad. Het autoverkeer verloopt via eenrichtingsverkeer. Binnen de Groene Boulevard bevindt zich een groot handelsapparaat en een groot aanbod aan horecazaken. Talrijke winkels met diverse artikelen wisselen elkaar af in de Demerstraat en haar zijstraten.

4.1.2 Woonwijken rond de Singel Tussen de Groene Boulevard en de Singel wordt de kernstad ingekapseld door een gordel van woonwijken. Opvallend is de historische bebouwing langsheen de oorspronkelijke radiaalwegen (Kuringersteenweg, SintTruidersteenweg, Luikersteenweg, Maastrichtersteenweg en Kempische steenweg) die dwars door de wijken lopen. De wijken ontwikkelden zich als aparte, herkenbare deelgebieden binnen de stedelijke ringstructuur en vertonen elk een eigen karakter:  Runkst, in het zuidwesten, is één van de eerste stadsuitbreidingen. Het is de enige wijk van Hasselt die over de Singel stapt. De huidige oppervlakte van Runkst is dubbel zo groot als de historische kern binnen de Groene Boulevard. Het is een sterk voorverstedelijkte woonzone, die vergroeid is met de stadskern en ook wel gekend is als de "spoorwegwijk” (omdat ze aan de andere kant van het station ligt).  De Casterwijk in het oosten is een andere, oudere woonwijk met een vrij dichte bebouwingsstructuur.

www.studiobeleid.be


63/128

  

De Katharinawijk is een latere uitbreiding van de Casterwijk en is de enige plaats in Hasselt waar gegroepeerde hoogbouw voor huisvesting voorkomt. In deze wijk werd ruimte voorzien voor pleinen en groen in de straten. Het Willekensmolenveld is eveneens een middennegentiende-eeuwse gesloten stadswijk met stijgend aantal bouwlagen naar het noorden (20e eeuw). De H.Hartwijk (Alverberg) in het westen is qua structuur vergelijkbaar met het Willekensmolenveld met recentere bebouwing naar de Ring toe.

De meeste van deze wijken zijn voldoende uitgerust om te voorzien in eigen behoeften. Tenslotte zijn er twee ingesloten, kleinere woongebieden:  Het woongebiedje Kempische wijk ligt tussen de kanaalkom en het scholen- en dienstencentrum ter hoogte van Kapermolen.  Het Wolske, dat bestaat uit een aantal vergroeide linten, ligt tussen de KMO zone Dorlick, de Singel en dienstverleningszones. Het ligt wel buiten de Singel maar kan beschouwd worden als een uitloper van het Willekensmolenveld. Het gebied Wolske hoort bij Godsheide maar is er ruimtelijk van afgesneden door de Universiteitslaan.

4.1.3 De planmatig ontwikkelde woonwijken De Singel vormt, alleen al door zijn schaal, op zichzelf een bepalende structuur in het nederzettingspatroon van Hasselt. In tegenstelling tot de Groene Boulevard bevinden zich langsheen de Singel in hoofdzaak grootschalige gebouwen en infrastructuren (grote handelszaken, bedrijven, sporthal, diensten, scholen, ...). Op sommige plekken liggen de woongebieden langs de ventwegen van de Singel: Runkst en Hollands veld. De noordelijke wijken, gelegen buiten de Singel, vormen een nagenoeg aaneengesloten nederzettingsstructuur die langs de bestaande infrastructuren ontstaan is door een sterke naoorlogse suburbanisatie, geënt op bestaande oost-westassen die aftakken van de Kempische steenweg. Enerzijds worden de wijken versneden door het Albertkanaal, de Genkersteenweg en de Kempische Steenweg, anderzijds leunen ze ruimtelijk nauw aan bij de stedelijke structuur en cultuur. De meeste hebben geen historische wortels in een oudere nederzettingsstructuur en worden gekenmerkt door een meer planmatige structuur met een hoge woningdichtheid en sociale huisvesting.

Planmatig ontwikkelde woonwijken rond de Singel De meest bekende is de Banneuxwijk. Ze ontstond in de wig tussen Kempische Steenweg en Genkersteenweg

Planmatig ontwikkelde woonwijken in groen kader De Banneuxwijk heeft in de jaren ‘80 uitbreiding gekregen met de aanleg van het residentieel woongebied Heksenberg. Aan de westelijke zijde liggen meer riante villawijken zoals het Berkenveld en Over-de-Demer (Kuringen). In de meeste van deze woongebieden werd veel aandacht besteed aan ruimte voor groen. In zuidelijke richting langsheen de Luikersteenweg ligt de nieuwe, stedelijke wijk Ekkelgarden.

4.1.4 Aaneengesloten kernen langsheen Diestersteenweg – Kuringersteenweg Aan de Kuringersteenweg vindt men Kuringen, Tuilt, Kermt en Spalbeek als een woonband. De dorpen Kuringen, Kermt en Spalbeek zijn oude dorpen langs de Demer. Bindende structuren zijn de Demer, de steenweg en de spoorlijn die elk in hun periode de spreiding van het nederzettingspatroon bepaald hebben. De woongebieden van deze drie gemeenten zijn intussen sterk met elkaar vergroeid en hebben voornamelijk open en halfopen bebouwing en particuliere en sociale woningbouw. De vergroeiing langs de Kuringersteenweg heeft vooral de functie van kleinhandelslint.

www.studiobeleid.be


64/128

Kuringen Kuringen ontstond als een straatdorp langs de weg naar Diest; het historisch centrum ligt ter hoogte van de kerk. Aanvankelijk groeide het dorp vooral langs de weg naar Diest, vanaf 1960 werden er ook daarbuiten nieuwe woonwijken gebouwd. De bestaande gehuchten Heide, Overdemer en Tuilt groeiden verder uit tot woongebieden. De Demer en het Albertkanaal vormen een fysische scheiding tussen de woongebieden Kuringen, Overdemer en Heide. De spoorlijn, de E313 en het Albertkanaal doorsnijden de gemeente, evenals de omleidingsweg ten zuiden van de dorpskom. Langs de Kuringersteenweg is er een concentratie van kleinhandel.

Kermt Kermt is langs de steenweg vergroeid met Kuringen. Enkele imposante hoeven (Holrakkerswinning, Hof ten Roye) herinneren aan het agrarisch verleden van de nederzetting. Door de interessante ligging langs de handelsweg naar Diest kon Kermt verder uitgroeien. De oude dorpskom situeert zich op de kruising van de oude Diestersteenweg en de weg Stevoort –Stokrooie. Aanvankelijk groeide het dorp langs het bestaande wegennet verder uit, vanaf de jaren ‘60 werden er ook nieuwe woonwijken gebouwd rondom, maar vooral ten noorden van de historische dorpskern, tussen de spoorlijn en de autosnelweg.

Spalbeek Spalbeek is gegroeid langs de handelsweg tussen Hasselt en Diest, op de plaats waar die de weg Wijer – Lummen kruiste. De bebouwing ontwikkelde zich na het rechttrekken van de Diestersteenweg in zuidelijke richting, tussen de oude en de nieuwe verbindingsweg.

4.1.5 De dorpen De dorpen of woonkernen zijn min of meer herkenbaar als een ruimtelijke entiteit. Ze staan op zich en zitten niet verweven in een netwerk. Op het grondgebied van Hasselt zijn er nog verschillende dorpen of woonkernen terug te vinden.

Kiewit Kiewit is een oude kleine landbouwnederzetting die geëvolueerd is naar een woonforenzendorp. Het eigenlijke dorp met de kerk en de belangrijkste voorzieningen ligt ten westen van de Kempische Steenweg (N74). Ten noorden daarvan ontwikkelden zich een aantal sociale wijken (verkavelingen van Kleine Landeigendom). De woonbebouwing is vrij geconcentreerd en dicht. Oostelijk van de steenweg is er een concentratie van bebouwing rond de Putvennestraat en aan Kiewit Heide. Deze nederzettingsvorm is ook overal terug te vinden op het grondgebied van het aangrenzende Zonhoven. Markant voor de ruimtelijke nederzettingsstructuur zijn de zeer rechtlijnige, orthogonaal gestructureerde wegen. Ze staan in schril contrast met het wegenpatroon dat in de kern van Kiewit wordt waargenomen. Het raster werd ingevuld met lintwoningbouw.

Stokrooie Tussen het Albertkanaal en de Demervallei ligt de woonkern Stokrooie. Deze woonkern was een kleine landbouwnederzetting die als straatdorp ontstond langs de weg tussen Tuilt en Zonhoven of Zolder. Sinds het begin van vorige eeuw evolueerde Stokrooie naar een woongemeente via een onplanmatige verdichting van de lintbebouwing. Het structuurloze stratenpatroon is het gevolg van de aanleg van het Albertkanaal en van de nieuwe verbindingsweg over het kanaal naar Zolder. De bebouwing ligt verspreid aan weerszijden van het Albertkanaal

www.studiobeleid.be


65/128

met ook enkele lintvormige uitlopers. De kern is versnipperd en het oude dorpsplein vormt niet meer het werkelijke, functionele centrum van Stokrooie.

Sint-Lambrechts-Herk De plaats waar de historische weg van Sint-Truiden naar de Kempen (N722) de Herk kruiste was bepalend voor het ontstaan van Sint-Lambrechts-Herk. Het dorp is gegroeid langs de Sint-Truidersteenweg. De spoorweg snijdt in een verdiepte bedding door het oostelijke deel van het dorp. De expresweg naar Sint-Truiden (N80) loopt er in een boog omheen en staat los van de nederzettingsstructuur. Deze weg vormt een harde grens. Maar de drie parallel lopende infrastructuren zijn wel bepalend voor de dorpsstructuur. De kern van Sint-Lambrechts-Herk situeert zich in het zuiden aan de valleirand van de Herk. Naar het noorden ontwikkelde zich langs de Sint-Truidersteenweg een steenweglint met vooral kleinhandel en wonen. Aan beide zijden ervan situeren zich woonwijken en verlinte straten. De nieuwe planmatig aangelegde verkavelingen ten westen van de Sint-Truidersteenweg vertonen een veel geometrischer stratenpatroon dan het organisch gegroeide deel ten oosten van deze weg. Door de aanleg van de expresweg is het doorgaande verkeer van de oude Sint-Truidersteenweg gehaald.

Stevoort Stevoort heeft tegenwoordig een stervormig uitwaaierend nederzettingspatroon, maar ontstond als Frankische landbouwnederzetting rondom een dries. Het dorp was gelegen bij een oversteekplaats aan de Herkvallei. Het stervormige stratenpatroon is ontstaan uit het convergeren van wegen naar één doorwaadbare plaats. Ten noorden van de Herk ontwikkelde zich Klein-Stevoort, ten zuiden ervan ontstond Groot-Stevoort, dat nog altijd de kern van de gemeente vormt. Het dorpsbeeld wordt getypeerd door enkele Haspengouwse hoeven. Klein-Stevoort bestond vroeger enkel uit de imposante waterburcht; thans in gebruik als school. Door nieuwe verkavelingen (de villawijk Sterrebos en de sociale woonwijk Flinkstraat en Libottonstraat) is de bebouwde oppervlakte van het noordelijke deel na de tweede wereldoorlog sterk toegenomen. De bebouwing heeft een lage dichtheid. Ook in het zuidelijke deel van de deelgemeente werd een nieuwe woonwijk ontwikkeld. Stevoort is een geïsoleerde, maar goed functionerende woonkern in het landschap in de Herkvallei. De lintbebouwing naar Hasselt en de Kuringersteenweg toe is niet te dominant. In het zuiden is de lintbebouwing opmerkelijker richting Alken.

Rapertingen Rapertingen, ten zuiden van Hasselt, is ontstaan uit een landbouwnederzetting met verspreide hoeves. Het dorpscentrum wordt doorsneden door de drukke Luikersteenweg (N20). Rapertingen is door midden gekliefd door de autosnelweg E313 en het afrittencomplex Hasselt-Oost. Het werkelijk ‘dorps’centrum is de Luikersteenweg met woon- en handelslint ter hoogte van Rapertingen. Naar het zuiden komt er meer verlinting voor. Rapertingen heeft wel exclusieve buitenwijken of straten. De residentiële wijk Henegauwberg, bij het gelijknamige kasteel, en de Mombeekdreef bestaat uit luxueuze villa’s.

Wimmertingen Net zoals Sint-Lambrechts-Herk is Wimmertingen ontstaan langs de kruising van een verbindingsweg en een waterloop. In dit geval gaat het om de Luikersteenweg (N20) en de Mombeek. Het dorp heeft zich niet naar de achterliggende gebieden ontwikkeld. Het is een straatdorpje. Aanvankelijk bestond het uit slechts enkele tientallen woningen en hoeves. Later trad er lintbebouwing op langs de Luikersteenweg en de Smetstraat, die aansluit op de weg naar Alken. De kerk, de apotheek en het kasteel van Wimmertingen zijn de meest opmerkelijke gebouwen.

Godsheide Godsheide is van een vroegere landbouwnederzetting geëvolueerd naar een woonkern. Deze woonkern bestaat ruimtelijk uit drie delen. Ten noorden van het Albertkanaal situeert zich een parkachtig woongebied met een opener bebouwing en nog niet ontwikkelde woonuitbreidingsgebieden in de tussenruimten. De kern van Godsheide

www.studiobeleid.be


66/128

met kerk, school en voorzieningen situeert zich ten zuiden van het Albertkanaal. Doordat de gebieden tussen de bebouwingslinten nog niet ontwikkeld zijn heeft Godsheide een nog open karakter. De kern wordt gescheiden van de stad Hasselt door het golfterrein. Het gebied Wolske hoort bij Godsheide maar is er ruimtelijk van afgesneden door de Universiteitslaan. Wolske bestaat uit een aantal vergroeide linten.

4.1.6 Geïsoleerde woonwijken Ter-Hilst Ter-Hilst is een grote planmatig ontwikkelde sociale woonwijk ten zuiden van de autosnelweg enten oosten van het spoor. De wijk ligt vrij dicht bij het centrum maar wordt geïsoleerd door de lijninfrastructuren. Ten zuiden van Ter-Hilst, langs de bundel spoorweg / expresweg / steenweg /Oude Truierbaan slibde de open ruimte naar SintLambrechts-Herk toe dicht.

Henegauw Tussen Rapertingen en Wimmertingen ligt een dreefstructuur en het kasteel van Henegauw gekoppeld aan een woonwijk. Deze residentiële wijk Henegauwberg, bij het gelijknamige kasteel bestaat uit luxueuze villa’s.

Egelsplas Het gehuchtje Egelsplas situeert zich ten zuiden van Stevoort op de kruising van de Egelstraat en Oppenstraat. Het bestaat uit overwegend open en halfopen woonbebouwing en hoeves onder de vorm van linten langs de Egelstraat en Oppenstraat.

4.1.7 Woonlinten Lintbebouwing is vooral een kenmerk van vochtig Haspengouw maar het komt ook voor rond Kiewit en Stokrooie. In de gemeente komt lintbebouwing voor als losse nederzettingsstructuur en als uitwaaiering van kernen. Langs de grote invalswegen (Kuringersteenweg, Genkersteenweg, Kempische Steenweg) ontwikkelden zich handelslinten terwijl elders de woonfunctie primeert.

4.1.8 Verspreide bebouwing Vooral in de zuidelijke deelgemeenten komen verspreide hoeves voor in het landschap. Het meest opvallende gebouwencomplex is zonder twijfel de abdij van Herkenrode in Kuringen. Verder komen er niet enkel in de dorpskernen, maar ook daarbuiten heel wat kastelen voor op het grondgebied van Hasselt. Er bevinden zich een aantal verspreid gelegen woningen in de gemeente. Soms werden ze met enkele dicht bij elkaar gebouwd, maar in vele gevallen zijn ze volledig apart gelegen in de openruimte. Een aantal woningen bevindt zich in goedgekeurde verkavelingen, andere zijn zonevreemd.

www.studiobeleid.be


67/128

4.2 Beschrijving bewoners naar woonstructuur 4.2.1 Per gebied (GSP) Voor 2013 beschikken we over gegevens over bewoners en huishoudens per statistische zone. Deze gegevens kunnen we gebruiken om een actuele beschrijving te geven van de bewoners en huishoudens naar de nederzettingstructuur zoals die in het GRS is beschreven. Tabel 79 Bewoners en huishoudens volgens nederzettingstructuur GRS. 2013. Hasselt (gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

2013 Historische stadskern Woonwijken rond de Singel Planmatig ontwikkelde woonwijken rond Singel Planmatig ontwikkelde woonwijken groen kader Dorpen Kernen Diestersteenweg – Kuringersteenweg Geïsoleerde woonwijken Woonlinten, verspreide bewoning, anderen Hasselt

Inwoners Huishoudens Oppervlakte Ac % Ac % Ha % 2.592 3,4% 1.582 4,6% 46 0,4% 27.425 36,3% 14.019 41,0% 841 8,2% 4.938 6,5% 2.171 6,4% 225 2,2% 8.639 11,4% 3.359 9,8% 1.063 10,4% 9.959 13,2% 4.007 11,7% 1.032 10,1% 9.678 12,8% 4.154 12,2% 556 5,4% 1.909 2,5% 788 2,3% 215 2,1% 10.388 13,8% 4.084 12,0% 6.287 61,2% 75.528 100,0% 34.164 100,0% 10.267 100,0%

Tabel 80 Personen per huishouden en inwoners per km² volgens nederzettingstructuur GRS. 2013. Hasselt (gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

2013 Historische stadskern Woonwijken rond de Singel Planmatig ontwikkelde woonwijken rond Singel Planmatig ontwikkelde woonwijken in groen kader Dorpen Kernen Diestersteenweg – Kuringersteenweg Geïsoleerde woonwijken Woonlinten, verspreide bewoning, anderen Hasselt

Personen per Inwoners huishouden per km² 1,6 5.635 2,0 3.261 2,3 2.195 2,6 813 2,5 965 2,3 1.741 2,4 888 2,5 165 2,2 736

In 2013 woont meer dan de helft van de gezinnen (52%) in het gebied bestaande uit de historische stadskern, de woonwijken rond de Singel en de planmatig aangelegde wijken rond de Singel. Het gebied bedraagt ongeveer een tiende van Hasselt (10,8%). In de Planmatig ontwikkelden woonwijken in groen kader (9,8%), de Dorpen (11,7%), en de Kernen Diestersteenweg – Kuringersteenweg (12,2%) wonen telkens een tien procent van de huishoudens van Hasselt. In de historische stadskern en de meeste woonwijken rond de Singel ligt het aantal inwoners per km² hoog. Het valt ook dat de huishoudens er klein zijn. Een hoog aantal inwoners per km² en kleine huishoudens blijken wat samen te gaan. Per gebied hebben we wat bijkomende gegevens mbt de inwoners en de huishoudens. Uit deze gegevens blijkt dat er tussen de gebieden grote verschillen optreden. Ook in Hasselt kan men spreken van segregatie. Zo is er bijvoorbeeld in de kernwijken een grote concentratie van alleenstaanden. In het historisch stadscentrum wonen relatief erg veel ouderen en erg weinig kinderen. www.studiobeleid.be


68/128

Ook de personen van niet-Belgische origine zijn duidelijk ongelijk verdeeld over Hasselt. Schaars in de groene wijken en dorpen, ruim vertegenwoordigd in de kernwijken en sterk vertegenwoordigd in Ter Hilst. De sociale woonwijk Ter Hilst heeft trouwens zeer duidelijk een eigen samenstelling: met veel kinderen, veel eenoudergezinnen, veel bewoners van niet-Belgische origine. De cijfers betreffen nog vrij grote gebieden, gaat men kijken op het niveau van de afzonderlijke wijken (of kleinere buurten) dan zullen de verschillen nog sterker tot uitdrukking komen. (zie verder gegevens per wijk)

Gegevens mbt de inwoners Tabel 81 Gegevens mbt bewoners volgens nederzettingstructuur GRS. 2013. Hasselt (gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Wijk Ter Hilst

Wijk Henegouw

Kernen Dietser en Kuringensteenweg

Dorpen

Planmatige wijken in het groen

Planmatige wijken langs Singel

Woonwijken langs Singel

Historische stadskern

Leeftijdsgroepen 10% 16% 20% 21% 20% 20% 19% 29% 56% 63% 59% 61% 62% 62% 52% 59% 33% 21% 21% 18% 17% 19% 28% 12% 16% 7% 5% 5% 5% 5% 4% 2% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Personen per huishoudtype Alleenwonend 36% 24% 15% 9% 10% 13% 10% 15% Koppel zonder kind(eren) 28% 26% 23% 24% 24% 27% 32% 13% Koppel met kind(eren) 10% 18% 22% 29% 28% 26% 26% 23% Alleenstaande ouder 4% 4% 5% 3% 4% 3% 2% 7% Kind bij koppel 7% 16% 20% 26% 25% 23% 23% 25% Kind bij alleenstaande ouder 6% 6% 9% 5% 5% 5% 3% 13% Lid collectief huishouden 2% 1% 1% 2% 2% 0% 0% 0% Overige personen 6% 4% 4% 3% 3% 4% 3% 4% Totaal inwoners 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Kinderen Thuiswonende kinderen 14% 22% 29% 31% 30% 27% 26% 38% Nationaliteit bij geboorte Belg 83% 83% 84% 94% 93% 89% 94% 53% Niet-Belg 17% 17% 16% 6% 7% 11% 6% 47% Totaal inwoners 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 0-19 jaar 20-64 jaar 65 plussers 80 plussers Totaal inwoners

www.studiobeleid.be


69/128

Gegevens mbt de huishoudens Tabel 82 Gegevens mbt huishoudens volgens nederzettingstructuur GRS. 2013. Hasselt (gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Wijk Ter Hilst

Wijk Henegouw

Kernen Dietser en Kuringensteenweg

www.studiobeleid.be

Dorpen

Planmatige wijken in het groen

Planmatige wijken langs Singel

Woonwijken langs Singel

Historische stadskern

Type van huishouden Alleenwonend 59% 46% 34% 22% Koppel zonder kind(eren) 23% 26% 26% 31% Koppel met kind(eren) 8% 18% 25% 37% Eenoudergezin 7% 8% 12% 8% Ander type 3% 2% 2% 1% Totaal huishoudens 100% 100% 100% 100% Aantal leden per huishouden 1 pers 59% 46% 34% 23% 2 pers 28% 32% 33% 36% 3 pers 8% 11% 16% 18% 4 pers 4% 8% 10% 16% 5pers 1% 2% 4% 5% >5pers 0% 1% 1% 1% Totaal huishouden 100% 100% 100% 100%

24% 29% 25% 36% 30% 32% 38% 16% 35% 30% 31% 29% 9% 8% 6% 18% 2% 2% 0% 2% 100% 100% 100% 100% 25% 29% 24% 36% 36% 36% 42% 26% 18% 16% 14% 13% 15% 13% 13% 12% 5% 4% 4% 8% 1% 1% 1% 2% 100% 100% 100% 100%


70/128

Gegevens per wijk Tabel 83 Inwoners, huishoudens, personen per huishouden, oppervlakte en inwoners per km² volgens wijken en nederzettingstructuur GRS. 2013. Hasselt (gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Wijk

Inwoners Huishouden Pers/ HH Historische stadskern Kern 2.592 1.582 1,6 Woonwijken rond de Singel Heilig Hart 3.331 1.741 1,9 Willemswijk 1.940 945 2,1 Kempische wijk 1.196 736 1,6 Catharinawijk 5.638 3.079 1,8 Kapermolen 3.067 1.795 1,7 Wolske 581 258 2,3 Hollandsveld 1.210 597 2,0 Ilgat 909 384 2,4 Runkst 8.922 4.242 2,1 Tommelen 631 242 2,6 Planmatig ontwikkelde woonwijken rond de Singel Banneuxwijk 3.258 1.515 2,2 Rechterstraat / Kempenhof 1.680 656 2,6 Planmatig ontwikkelde woonwijken in een groen kader Hommelheide / Berkenveld 3.524 1.371 2,6 Rapertingen wijk 1.117 442 2,5 Heksenberg / Nieuwe heide 1.230 465 2,6 Kuringen Overdemer 1.552 622 2,5 Godsheide noord 1.216 459 2,6 Dorpen Godsheide zuid 456 191 2,4 Kiewit 1.521 612 2,5 Rapertingen dorp 1.118 443 2,5 St. Lambrechts Herk 3.175 1.290 2,5 Stevoort 1.830 721 2,5 Stokrooie 1.565 630 2,5 Wimmertingen 294 120 2,5 Kernen Diestersteenweg-Kuringersteenweg Kermt 3.562 1.574 2,3 Kuringen centrum / Rode Rok 2.642 1.187 2,2 Spalbeek 1.322 519 2,5 Tuilt 2.152 874 2,5 Geïsoleerde woonwijken Henegouw 801 336 2,4 Ter Hilst 1.108 452 2,5 Overigen Egelplas Woonlinten 10.388 4.084 2,5 Verspreide bewoning Hasselt 75.528 34.164 2,2

www.studiobeleid.be


Opp(ha)

inw/km²

46

5.635

66 85 30 109 51 85 59 47 243 66

5.047 2.282 3.987 5.172 6.014 684 2.051 1.934 3.672 956

110 115

2.962 1.461

241 236 269 85 232

1.462 473 457 1.826 524

95 138 237 227 153 153 29

480 1.102 472 1.399 1.196 1.023 1.014

183 130 105 138

1.946 2.032 1.259 1.559

178 37

450 2.995

6.287

165

10.267

736

71/128

4.3 Leefkwaliteit in gebieden met groot groeipotentieel Hasselt is de voorbije jaren sterk gegroeid en zit nog volop in een groeifase. Er zijn al heel wat projecten gepland. De projecten concentreren zich daarbij vooral in bepaalde gebieden. De recente definitieve afbakening door Vlaanderen van het regionaal stedelijk gebied Hasselt-Genk is mee bepalend voor toekomstige projecten. Bij die afbakening zijn immers verschillende reservegebieden als nieuw woongebied aangeduid. De volgende jaren verwacht men dan ook in bepaalde gebieden een verhoogde bouwactiviteit. Het stadsbestuur wil die bouwontwikkelingen nauwgezet opvolgen en waar nodig sturen.

Afbakening regionaal stedelijk gebied Hasselt-Genk Bij de afbakening van het regionaal stedelijk gebied Hasselt-Genk ligt binnen Hasselt de focus in de eerste plaats op de aansnijding van gebieden in de omgeving van de Singel aansluitend op de binnenstad en vervolgens in de overige woon(uitbreidings)gebieden. Hasselt voorziet een verdichting in Wolske, Kiewit, Hommelheide, Runkst en Godsheide Zuid. Daar Godsheide gelegen is in het tussengebied, dat een belangrijke openruimte verbinding vormt tussen Hasselt en Genk, worden de woonuitbreidingsgebieden ten noorden van het kanaal (die geen deel uitmaken van het priak) herbestemd als openruimte gebied, ter versterking van het tussengebied. Aan de kanaalkom worden nieuwe duurzame vormen van stedelijk wonen en/of stedelijke economie nagestreefd. Deze nieuwe sites moeten zich integreren in het stedelijk weefsel van beide steden en een bijdrage leveren aan de versterking van hun identiteit en diversiteit. (Ruimte Vlaanderen, 2014, p. 26) Ten gevolge van de radiaalconcentrische ruimtelijke structuur van Hasselt, worden de verschillende infrastructuren waaraan het tussengebied is opgehangen, gebundeld in het noordoostelijke deel van de stad. Hier sluiten deze infrastucturen zoals de Genkersteenweg, de Universiteitslaan, het Albertkanaal, de kanaalkom, het spartacustraject aan op de Singel (R71) en de Groene Boulevard. Dankzij de bundeling van infrastructuren en programma‘s kan de noordoostelijke rand van Hasselt als schakel fungeren tussen de binnenstad en het tussengebied. Vanuit de doelstelling om zowel de kern van Hasselt als het tussengebied te versterken, zijn in de noordoostelijke rand van Hasselt Godsheide ten zuiden van het kanaal, Wolske en Rooierheide (en op termijn Pietelbeek) het meest strategisch gelegen om als randstedelijke woongebied ontwikkeld te worden. Deze gebieden sluiten immers goed aan op de Spartacushaltes. De woonverdichting van Godsheide kan eveneens ingezet worden om de relatie tussen het stedelijk gebied en het Albertkanaal te versterken. Ten zuiden van de Spartacuslijn kunnen Wolske, en op termijn ook Pietelbeek, de oostrand van Hasselt afwerken tussen de Spartacuslijn en de Luikersteenweg. Pietelbeek moet echter ook zijn rol als schakel in het blauw-groene netwerk rond Hasselt blijven vervullen (zowel in noord-zuid als oost-westrichting). De vrijwaring van de beekvalleien (Trekschurenbeek, Rapertingenbeek en Galgebeek) is hierin een cruciaal aandachtspunt. Om Pietelbeek, Wolske en Godsheide als een volwaardig onderdeel van het stedelijk gebied te laten functioneren, moet ingezet worden op een multimodaal verkeerssysteem dat ook tangentiële verplaatsingen (tussen de wijken, evenwijdig met de singels) vergemakkelijkt. In het Godsheide ten noorden van het kanaal, worden de woonuitbreidingsgebieden (zonder priak) herbestemd naar open ruimte gebieden, een ontwikkeling die aansluit bij het open tussengebied dat gelegen is tussen Genk en Hasselt. M.a.w., deze ontwikkeling versterkt het open tussengebied. In Hasselt-noord staan verschillende stadsprojecten op stapel die de noordrand in de komende jaren grondig zal transformeren zoals de stationsomgeving, het Spartacustraject tussen Dusart en station, de Blauwe Boulevard, de onderwijscampus 11de linie, de inrichting van het Demerpark, etc. De uitdaging van de stad Hasselt ligt in de uitbouw van dit gebied als één samenhangend stadsdeel waarin verschillende stedelijke programma’s evenwichtig met elkaar verweven worden.

Zes aandachtsgebieden Rekening houdend met de afbakening en de diverse projecten is er in Hasselt sprake van zes aandachtsgebieden met een groot groeipotentieel.  Kiewit,  Kuringer Heide www.studiobeleid.be


72/128

   

Runkst Centrum Oost Centrum noordwest Godsheide.

Figuur 15 Afbakening wijken, aandachtsgebieden en groeizones (AGIV 2013, Stad Hasselt 2014)

Het stadsbestuur gaf het studiebureau de opdracht om bovenop het Woonplan 2030 een Leefkwaliteitsplan opmaken voor deze zes aandachtsgebieden: Het Leefkwaliteitsplan moet uitspraken doen over de huidige en toekomstige leef- en woonkwaliteit van deze zes aandachtsgebieden. En dit met aandacht voor criteria voor het beoordelen van zowel de kwantiteit als de kwaliteit van woonprojecten in deze gebieden, voor een eventuele fasering, voor draagkracht van infrastructuren en voorzieningen en voor noodzakelijke investeringen inzake verkeer, waterproblematiek en bijkomende voorzieningen.

4.4

Gebieden met een bedreigde leefbaarheid

4.4.1 Processen in en tussen woonwijken Over het sociaal leven binnen wijken Binnen een stad is er steeds een dreiging voor sociale scheiding en toenemende tegenstelling tussen rijkere en armere wijken. Beleidsmakers kunnen een sociale mix nastreven. Een menging van woningtypes, zonder menging van prijsklassen en eigendomstypes heeft weinig effect op de sociaaleconomische mix in een wijk

www.studiobeleid.be


73/128

(Loopmans, Leclercq, & Newton, 2011). In die zin was de verplichting opgelegd door het Decreet Grond en Pandenbeleid om ook sociale woningen te voorzien in grote nieuwe woonprojecten een goede zaak. Het grondwettelijk Hof heeft evenwel een aantal bepalingen, waaronder die betrekking hadden op de sociale last bij grote woonprojecten vernietigd. Sociale netwerken zijn een belangrijk aspect van sociale cohesie. Ze zijn het geheel van relaties tussen vrienden, kennissen, familie, collega’s die er in een samenleving bestaand. Men kan een onderscheid maken tussen het ontstaan en het onderhouden van een sociale relatie. Nieuwe sociale relaties komen niet overal even gemakkelijk tot stand. Vooral in de privaat publieke (voetbalclub, moskee, collectieve binnentuin) en de semipublieke ruimte (stamcafé, woonstraat) zijn nieuwe ontmoetingen mogelijk. Wil men sociale cohesie stimuleren dan is het belangrijk om een voldoende evenwichtig aanbod van ontmoetingsplaatsen in een wijk te voorzien. Publieke en private ruimte kunnen zorgen voor het onderhouden van relaties. Naast publieke ruimte is een voldoende groot aanbod aan semipublieke ruimte en privaatpublieke ruimte nodig om nieuwe banden te scheppen. (Loopmans, Leclercq, & Newton, 2011) In Hasselt zijn er momenteel in verschillende wijken ontmoetingscentra. Tabel 84 Overzicht van de ontmoetingscentra in Hasselt (Stad Hasselt)

Instelling Buurthuis De Magneet Cultuur- en Sportcentrum Elckerlyc De Hazelaar Ontmoetingscentrum Crutzenhof Ontmoetingscentrum De Binder Ontmoetingscentrum De Wimbert Ontmoetingscentrum Godsheide Ontmoetingscentrum Heilig Kruis Ontmoetingscentrum Heiwind Ontmoetingscentrum Malpertuus Ontmoetingscentrum Rapertingen Ontmoetingscentrum Sint-Katarina Ontmoetingscentrum Runkst Sint-Kristoffelzaal Vrijzinnig Ontmoetingscentrum Zaal Centrum Ontmoetingscentrum Eneide Ontmoetingscentrum Kermeta Gildezaal Kuringen Jeugd- en Ontmoetingscentrum Stokrode Parochiaal Centrum De Biekaar Parochiaal Centrum Sint-Jan Zaal Schimpen Zaal Steborg

Adres Postcode Gemeente Brigandstraat 1 3500 Hasselt Pastorijstraat 4 3500 Hasselt Merellaan 17 3500 Hasselt Oude Kuringerbaan 93 3500 Hasselt Vijversstraat 2A 3500 Hasselt Wimmertingenstraat 5 3500 Hasselt Kiezelstraat 118 3500 Hasselt Kruisherenlaan 29 3500 Hasselt Hasseltse Beverzakstraat 218 3500 Hasselt Vossenbergstraat 56 3500 Hasselt Luikersteenweg 395 3500 Hasselt Nicolaas Cleynaertslaan zn 3500 Hasselt Runkstersteenweg 149 3500 Hasselt Veldstraat 60 3500 Hasselt Albrecht Rodenbachstraat 18 3500 Hasselt Hollandsveldlaan 32 3500 Hasselt Spalbeekstraat 35A 3510 Hasselt Diestersteenweg 204 3510 Hasselt Joris van Oostenrijkstraat 59 3511 Hasselt Sint-Amandusstraat 18 3511 Hasselt Sint-Jozefsplein 8 3511 Hasselt Nieuwstraat 126 3511 Hasselt Stevoortse Kiezel 119 3511 Hasselt Broekstraat 1 3512 Hasselt

In de survey van de Stadsmonitor is in 2011 bij een representatief staal van inwoners uit elke Vlaamse centrumstad de tevredenheid over de contacten in de buurt gemeten. 7 op de 10 inwoners in de 13 steden is tevreden over de sociale contacten in de buurt. In Hasselt (en Brugge) is, met 8 op de 10 inwoners, de tevredenheid over de sociale contacten het hoogst.

www.studiobeleid.be


74/128

Migratieprocessen en hun gevolgen Groepsgewijze migraties van individuele personen en huishoudens kunnen bepaalde sociale processen binnen wijken genereren, zoals ruimtelijke segregatie en gentrificatie. Hoger zagen we reeds dat er ook in Hasselt sprake is van segregatie. Dat kan leiden tot een hoger risico op leefbaarheidsproblemen. Wijzigingen van de bevolkingssamenstelling als gevolg van migraties in de ene wijk, kan ook gevolgen hebben voor een andere wijk. Een te eenzijdige toevoegingen aan de woningvoorraad kan leiden tot selectieve verhuisstromen. Dat kan tussen gemeenten gebeuren, maar ook tussen wijken. Als gevolg daarvan kan men minder gemengde bevolking krijgen zowel in de nieuwbouwwijken als in de oude wijk. In nieuwbouwwijken zal men daarom goed moeten nadenken welk het type van woningen is dat men wil bouwen. Met teveel van hetzelfde riskeert men een weinig gemengde wijkbevolking.

Leefbaarheid Leefbaarheid als een algemene term om de woonkwaliteit in een bepaalde wijk te omschrijven. Als men over leefbaarheid praat, gaat het meestal over leefbaarheidsproblemen. Leefbaarheid is zo een verzamelterm geworden van ‘alles wat er mis kan zijn’ met de leef- en woonomgeving in buurten. In de survey van de Stadsmonitor is in 2011 de overlast in de buurt en het lastiggevallen worden op straat gemeten. Waar gemiddeld 13% van de inwoners van de Vlaamse centrumsteden hinder heeft van overlast in de wijk is dat in Hasselt ‘maar’ 7,0%, wat na Roeselare het laagste cijfer is. Als het gaat over overlast van buren scoort Hasselt met 2,9% het laagst. Hier is het gemiddelde van de centrumsteden 5,9%. Men kan leefbaarheid ook breed benaderen. Als iets dat men positief (tevredenheid) en negatief (probleem) kan beleven. Er zijn elementen die storend zijn voor het leven in de wijk maar ook over elementen die het leven in de wijk leuk maken. Binnen deze brede benadering kan men maatregelen nemen om de storende elementen te bestrijden en anderzijds de leuke elementen te bevorderen. Leefbaarheid is geen vast gegeven en kan van persoon tot persoon verschillen: wat voor de een leefbaar is hoeft dat voor een ander niet te zijn. Er is ook een heel belangrijk subjectief aspect aan leefbaarheid. Naast de verschillen in beleving van leefbaarheid zien we ook patronen terugkomen. In een wijk komen meestal bepaalde zaken naar voor, die door de meeste bewoners onderkend worden. Leefbaarheid of leefbaarheidproblemen is niet alleen een subjectief aspect of gevoel. Er zijn ook objectieve feiten en gegevens. In bepaald gebieden van Hasselt is er sprake van (dreigende) leefbaarheidsproblemen. We gaan hier in op:  De invalswegen  Runkst en  Ter Hilst

4.4.2 Invalswegen Er worden problemen vastgesteld rond bepaalde invalswegen Welke invalswegen werden onderzocht?  Kempische Steenweg (tot aan de Philipsbrug)  Kuringersteenweg (+Koningin Astridlaan)  Sint-Truidersteenweg 1 (tot aan de singel)  Sint-Truidsersteenweg 2(tot Alken)  Luikersteenweg (tot aan E313)  Maastrichtersteenweg

www.studiobeleid.be


75/128

De stedelijke diensten hebben een onderzoek gedaan rond deze invalswegen waarbij men gegevens heeft verzameld van bewoners en woningen. Het algemeen beeld dat men krijgt is een beeld van segregatie en dreigende verloedering. Er wonen vele migranten, de kwaliteit van nogal wat woningen is bedenkelijk en het aantal deurbellen suggereert heel wat problemen achter de voordeur.

Leeftijd Tabel 85 Onderzoek naar invalswegen. Leeftijdsverdeling bewoners (a.c.). (Stad Hasselt)

Leeftijd -18 18-25 26-45 46-60 61-70 71-80 80+ totaal

Luiker- Kemp- Kuringer- Koningin Maastr.- St.Truider- St.Truiderstwg Stwg stwg Astridlaan Stwg Stwg 1 stwg2 169 186 114 24 118 100 85 112 179 100 21 98 58 55 294 389 265 49 374 192 162 249 214 209 20 199 121 125 109 81 91 15 118 56 40 75 61 64 4 102 55 38 45 55 34 1 33 52 31 1.053 1.165 877 134 1.042 634 536

Tabel 86 Onderzoek naar invalswegen. Leeftijdsverdeling bewoners (%). (Stad Hasselt)

Leeftijd -18 18-25 26-45 46-60 61-70 71-80 80+

Luiker- Kemp- Kuringer- Koningin Maastr.- St.Truider- St.Truiderstwg Stwg stwg Astridlaan Stwg Stwg 1 stwg2 16 16 13 17,9 11,3 15,8 15,9 10,6 15,4 11,4 15,7 9,4 9,1 10,3 27,9 33,4 30,2 36,6 35,9 30,3 30,2 23,6 18,4 23,8 14,9 19,1 19,1 23,3 10,4 7 10,4 11,2 11,3 8,8 7,5 7,1 5,2 7,3 3 9,8 8,7 7,1 4,3 4,7 3,9 0,7 3,2 8,2 5,8

Herkomst Tabel 87 Onderzoek naar invalswegen. Nationaliteit bewoners. (Stad Hasselt)

LuikerKempKuringer- Koningin Maastr.St.Truider- St.Truiderstwg Stwg stwg Astridlaan Stwg Stwg 1 stwg2 Ac % Ac % Ac % Ac % Ac % Ac % Ac % Totaal 1.053 1.165 134 877 1.042 634 601 Belg 882 83,3 747 64,1 60 72,7 638 44,8 782 75 505 79,7 502 83,5 door nat. 102 9,7 156 13,4 24 12,4 109 17,9 130 12,5 60 9,5 55 9,2 Buitenl. 69 6,6 262 22,5 50 14,8 130 37,3 130 12,5 69 10,9 36 6,0

Woonfunctie Tabel 88 Onderzoek naar invalswegen. Woonfunctie. (Stad Hasselt)

LuikerKemp- Kuringer- Koningin Maastr.- St.Truider- St.Truiderstwg Stwg stwg Astridlaan Stwg Stwg 1 stwg2 A.c. % A.c. % A.c. % A.c. % A.c. % A.c. % A.c. % Enkel wonen 185 51 129 55 177 61 14 22 134 65 153 64 156 53 Ook wonen 90 25 74 31 66 23 33 52 25 12 52 22 58 20 Geen wonen 87 24 33 14 45 16 17 27 48 23 33 14 82 28

www.studiobeleid.be


76/128

Kwaliteitsoordeel Tabel 89 Onderzoek naar invalswegen. Kwaliteitsoordeel woningen. (Stad Hasselt)

LuikerKempstwg Stwg A.c. % A.c. % Zeer goed 38 12 6 3 Goed 119 39 91 40 Middelm. 138 45 117 52 Slecht 11 4 12 5 Totaal 306 100 226 100

Kuringer- Koningin Maastr.- St.Truider- St.Truiderstwg Astridlaan Stwg Stwg 1 stwg2 A.c. % A.c. A.c. % A.c. % A.c. % 18 7 6 12 16 8 14 6 18 8 79 29 20 41 106 50 78 35 73 31 165 61 15 31 81 38 117 53 123 51 10 4 8 16 8 4 12 5 25 10 272 100 49 100 211 100 221 100 239 100

Indicatie opdeling Tabel 90 Onderzoek naar invalswegen. Indicatie opdeling woningen aan de hand van deurbellen. (Stad Hasselt)

Aantal Deurbel Gem.bellen

LuikerKempKuringerKoningin stwg Stwg stwg Astridlaan A.c. % A.c. % A.c. % A.c. 37 190 53 115 31 168 9 20 170 230 248 163 126 203 33 32 4,59 1,21 4,68 1,42 4,06 1,21 3,67 1,60

Maastr.- St.Truider- St.TruiderStwg Stwg 1 stwg2 A.c. % A.c. % A.c. % 49 110 30 148 27 152 437 203 153 170 105 158 8,92 1,85 5,10 1,15 3,89 1,04

4.4.3 Runkst Runkst is de grootste Hasseltse wijk. Omwille van diverse nieuwbouwprojecten valt te verwachten dat het bevolkingscijfer van Runkst de volgende jaren nog sterk zal toenemen. Diverse appartementsblokken zijn sterk verouderd. Een terugkerend bewonersprofiel zijn oudere eigenaarbewoners gecombineerd met allochtone huurders-bewoners. Voor 315 verouderde appartementen (Elzenstraat, Pastoor van Dijkstraat, Harmoniestraat, Hendrik van Veldekesingel) werd een analyse gemaakt van gezinssamenstelling en leeftijd van de bewoners. Tabel 91 Onderzoek Runkst. Kenmerken bewoners enkele straten. (Stad Hasselt)

-18 18-34 35-54 55-64 65-74 75+ Totaal

H. v Veldeke Elzenstraat PvD/Harm. Totaal % 11 25 14 50 15,9 10 25 38 73 23,2 24 19 38 81 25,7 15 12 16 43 13,7 14 7 16 37 11,7 15 3 13 31 9,8 89 91 135 315 100,0

Alleenst Koppel All. + kind Gezin Aantal we

23 15 4 8 51

38 12 2 8 60

36 24 6 10 76

97 51 12 26 187

51,9 27,3 6,4 13,9

Allochtoon

16

30

40

86

46,0

www.studiobeleid.be


77/128

Tabel 92 Onderzoek Runkst. Nationaliteit en origine bewoners enkele straten. (Stad Hasselt)

Bevolking Runkst 2012 naar origine Allochtone nationaliteit* Allochtone origine** Autochtone origine** Aantal Procent Aantal Procent Aantal Procent Sint-Hubertus 622 11,80% 1.427 24,84% 3.696 75,16% Sint-Kristoffel 166 6,08% 506 18,52% 2.023 81,48% Heilig Kruis 120 5,63% 362 22,62% 1.649 77,38% Totaal Runkst 2.295 21,60% 8.313 78,37% * telling Dienst Wijkmanagement op basis van gegevens Dienst Bevolking dd. 10/12/2012 ** manuele telling ‘allochtone origine’ door Dienst Wijkmanagement op basis van naam-naam-herkenning In het kader van het nieuwe inschrijvingsdecreet hebben een aantal scholen zich in najaar 2012 per wijk gegroepeerd. Dit omdat het aantal GOK-leerlingen in hun wijk sterk afwijkt van het gemiddeld aantal GOK-leerlingen in Hasselt. Ook Runkst heeft een dergelijk overlegplatform opgestart. Volgende scholen nemen deel:De Boomgaard, De Triangel, De Puzzel, Dalton 1, De Kameleon, Sint Martinus, SBS Rapertingen Belangrijkste knelpunten in Runkst vanuit dit overlegplatform:  Perceptie Runkst  Vlucht van sterke gezinnen naar andere wijken  Uitdrukkelijke vraag naar schoolopbouwwerk: individuele case-behandeling  Instroom van zwakke gezinnen in de wijk  Woonbeleid in Runkst  Vervoersproblematiek (verschillende aspecten) De woningkwaliteitdossiers (ongeschikt-onbewoonbaar-leegstand-huisjesmelkerij- onvergunde opdelingen) situeren zich hoofdzakelijk in woningen van voor 1950. De straten in Runkst met meer probleempanden dan gemiddeld zijn Bloemenstraat, Boomkensstraat, Ertbeekstraat, Fonteinstraat, Gaarveldstraat, Normandiëstraat, Notelarenstraat, Olmenstraat, Runkstersteenweg, Sint-Truidersteenweg, en de Weggevoerdenstraat. De bewoners van slechte huurwoningen zijn op enkele uitzonderingen na steeds maatschappelijk zeer zwak met een combinatie van vervangingsinkomen, OCMW-Cliënt, schuldbemiddeling, allochtoon, eenoudergezin. De voornaamste gebreken in deze slechte woningen zijn vocht, elektrocutiegevaar, CO-gevaar, slecht buitenschrijnwerk. Zelden zijn deze woningen geïsoleerd. 49 van de 93 straten van Runkst vertonen een overwegend straatbeeld van woningen met een bouwjaar van voor 1971. Eind 2011 start de Dienst Wijkmanagement met een kennismakingsronde bij de verschillende lokale verenigingen en partners in Runkst. Tijdens deze kennismakingsronde komen steeds dezelfde signalen terug:  Het verenigingsleven dooft uit  Ouders zitten met veel vragen over de opvoeding van hun kinderen  Het aantal kansarmen blijft stijgen in Runkst  Er zijn veel eenzame senioren in Runkst  Mensen kennen hun buren niet meer  De autochtone en allochtone bevolking van Runkst leven langs elkaar door maar hebben geen contact  Het is moeilijk om nieuwe vrijwilligers te vinden  Er wordt vaak gedeald in Runkst  Er is een groot onveiligheidsgevoel in Runkst, mensen durven ’s avonds niet meer buiten komen Voorstel vanuit Dienst Wonen en wijkmanagement  Voor private ontwikkelingen de keuze maken voor sociale koop, bij voorkeur in natura door ontwikkelaar.

www.studiobeleid.be


78/128



  

 

Voor het stadsproject aan de Veldstraat keuze voor sociale huur omwille van de keuzevrijheid voor typologie. Indien de eigendom in semipublieke handen blijft is een sociale last van 20 tot 40% van toepassing. Het is essentieel dat de grond als projectgrond rechtstreeks wordt overgedragen aan de SHM’s. Bij een wedstrijdformule waarbij een private ontwikkelaar de sociale wooneenheden in natura via deelattesten zal realiseren, zal de kostprijs te hoog oplopen. voor het perceel Grasstraat in eigendom van de HHM: ontwikkeling in meerdere fases met ook een te bepalen aandeel sociale koop, bescheiden woningen door de SHM en een private last om de nodige sociale mix te realiseren. De mogelijkheid onderzoeken om een grondenruil buiten Runkst te organiseren, ook met private ontwikkelaars Voor opportuniteiten in het oudste gedeelte van Runkst met een slechte woningkwaliteit: alle kansen geven aan VWF voor kleinschalige projecten voor gezinnen en aan de HHM voor grotere projecten voor seniorenhuisvesting en personen met een handicap. Bij langdurige subsidieprocedure aandacht hebben voor een tijdelijke herbestemming om verkrotting te voorkomen. Het SVK blijven stimuleren om woningen in te huren in Runkst maar de mogelijkheden bekijken om te komen tot een quota mbt het toewijzen aan daklozen dmv aanpassing intern toewijzingsreglement, doelgroepenplan, reglement leefbaarheid. bestemmingswijzigingen voor kleine handelspanden beoordelen volgens de normen van de verordening eengezinswoningen om systematische verdere opdelingen te voorkomen.

Profiel van de bewoners van de wijk Runkst (2013) Tabel 93 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Runkst. Deel 1. 2013 (eigen berekeningen gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Totaal Inwoners Totaal Huishouden Pers/ HH Opp(ha) Inw/km²

Runkst 8.922 4.242 2,1 243,000 3.679

Type van Huishouden Alleenwonend Koppel zonder kind(eren) Koppel met kind(eren) Eenoudergezin Ander type Totaal huishouden

Runkst 41% 26% 22% 10% 2% 100%

Hasselt Runkst Hasselt 36% 1.731 12.274 28% 1.102 9.599 26% 916 8.805 8% 414 2.888 2% 79 598 100% 4.242 34.164

Aantal leden per huishouden 1 pers 2 pers 3 pers 4 pers 5pers >5pers Totaal huishouden

Runkst 41% 33% 12% 9% 3% 2% 100%

Hasselt Runkst Hasselt 36% 1.728 12.266 34% 1.387 11.545 14% 530 4.722 11% 392 3.876 4% 117 1.235 2% 88 520 100% 4.242 34.164

www.studiobeleid.be

Hasselt 75.528 34.164 2,2 10.267,000 736


79/128

Tabel 94 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Runkst. Deel 2. 2013 (eigen berekeningen gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Leeftijdsverdeling 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94 95-... Totaal inwoners

Runkst 6% 5% 4% 4% 6% 9% 10% 7% 6% 7% 7% 7% 5% 5% 3% 4% 3% 2% 1% 0% 100%

Hasselt Runkst Hasselt 5% 514 3.802 4% 428 3.355 4% 361 3.262 5% 356 3.624 6% 526 4.529 7% 773 4.976 7% 855 5.585 6% 653 4.886 7% 546 4.939 7% 580 5.298 8% 646 5.885 7% 643 5.506 7% 444 5.021 5% 431 4.027 4% 286 3.169 4% 340 3.051 3% 288 2.394 2% 180 1.348 1% 62 417 0% 6 68 99% 8.922 75.528

0-19 jaar 20-59 jaar 65 plussers 80 plussers

Runkst 19% 59% 18% 6%

Hasselt Runkst Hasselt 19% 1.659 14.043 55% 5.222 41.604 19% 1.593 14.474 6% 536 4.227

Personen per huishoudtype Alleenwonend Koppel zonder kind(eren) Koppel met kind(eren) Alleenstaande ouder Kind bij koppel Kind bij alleenstaande ouder Lid collectief huishouden Overige persoon Totaal inwoners

Runkst 20% 25% 21% 5% 19% 7% 1% 4% 100%

Hasselt 16% 25% 23% 4% 21% 6% 1% 4% 100%

Runkst 1.743 2.207 1.830 414 1.656 612 105 355 8.922

Hasselt 12.337 19.203 17.610 2.892 15.576 4.316 924 2.670 75.528

Thuiswonende kinderen

Runkst 25%

Hasselt 26%

Runkst 2.268

Hasselt 19.892

Nationaliteit bij geboorte Belg Niet-Belg Totaal inwoners

Runkst 80% 20% 100%

Hasselt 88% 12% 100%

Runkst 7.125 1.797 8.922

Hasselt 66.104 9.412 75.516

Enkele leeftijdsgroepen

www.studiobeleid.be


80/128

Figuur 16 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Runkst. 2013 (eigen grafieken gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) Type van huishouden

Personen per huishouden

45%

45%

40%

40%

35%

35%

30%

Alleenwonend

30%

25%

Koppel zonder kind(eren)

25%

20%

Koppel met kind(eren) Ander type

10%

2 pers

3 pers

20%

Eenoudergezin

15%

1 pers

5%

4 pers

15%

5pers

10%

>5pers

5%

0% Runkst

0%

Hasselt

Runkst

Hasselt

Leeftijdsverdeling 12%

10%

8%

6%

Runkst Hasselt

4%

2%

0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94 95-...

0%

Nationaliteit bij geboorte

Personen per huishoudtype 30%

Alleenwonend

25%


20%

Koppel met kind(eren)

15%

Alleenstaande ouder

100% 90%

10%

Kind bij koppel

5%

Kind bij alleenstaande ouder

0%

Lid collectief huishouden

Runkst

www.studiobeleid.be

Hasselt

80% 70% 60% 50%

Belg

40%

Niet-Belg

30% 20%

10% 0% Runkst


Hasselt

81/128

4.4.4 Leefbaarheidsproblemen in Ter Hilst Er worden regelmatig leefbaarheidsproblemen gemeld vanuit Ter Hilst. Het gaat hier om geïsoleerde sociale woonwijk met een laag socio-economisch profiel en een sterk gesegregeerde bevolkingssamenstelling. Er zijn verschillende diensten en organisaties actief in de wijk. Er bestaat geen uitgebreide leefbaarheidstudie en/of leefbaarheidsplan voor deze wijk, maar vanuit wijkmanagement is er ondertussen wel een traject opgestart in de wijk.

Profiel van de bewoners van de wijk Ter Hilst (2013) Tabel 95 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Ter Hilst. Deel 1. 2013 (eigen berekeningen gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Totaal Inwoners Totaal Huishouden Pers/ HH Opp(ha) Inw/km²

Ter Hilst 1.108 452 2,5 37,000 2.956

Type van Huishouden Alleenwonend Koppel zonder kind(eren) Koppel met kind(eren) Eenoudergezin Ander type Totaal huishouden

Ter Hilst 36% 16% 29% 18% 2% 100%

Hasselt Ter Hilst Hasselt 36% 163 12.274 28% 71 9.599 26% 130 8.805 8% 81 2.888 2% 7 598 100% 452 34.164

Aantal leden per huishouden 1 pers 2 pers 3 pers 4 pers 5pers >5pers Totaal huishouden

Ter Hilst 36% 26% 13% 12% 8% 5% 100%

Hasselt Ter Hilst Hasselt 36% 163 12.266 34% 119 11.545 14% 60 4.722 11% 54 3.876 4% 35 1.235 2% 21 520 100% 452 34.164

www.studiobeleid.be

Hasselt 75.528 34.164 2,2 10.267,000 736


82/128

Tabel 96 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Ter Hilst. Deel 2. 2013 (eigen berekeningen gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Leeftijdsverdeling 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94 95-... Totaal inwoners

Ter Hilst 7% 8% 7% 7% 7% 5% 5% 5% 6% 7% 8% 8% 6% 4% 4% 3% 2% 0% 0% 0% 100%

Hasselt Ter Hilst Hasselt 5% 82 3.802 4% 87 3.355 4% 77 3.262 5% 74 3.624 6% 81 4.529 7% 60 4.976 7% 59 5.585 6% 60 4.886 7% 66 4.939 7% 74 5.298 8% 93 5.885 7% 89 5.506 7% 71 5.021 5% 41 4.027 4% 40 3.169 4% 31 3.051 3% 19 2.394 2% 0 1.348 1% 0 417 0% 0 68 99% 1.108 75.528

0-19 jaar 20-59 jaar 65 plussers 80 plussers

Ter Hilst 29% 53% 12% 2%

Hasselt Ter Hilst Hasselt 19% 320 14.043 55% 582 41.604 19% 131 14.474 6% 19 4.227

Personen per huishoudtype Alleenwonend Koppel zonder kind(eren) Koppel met kind(eren) Alleenstaande ouder Kind bij koppel Kind bij alleenstaande ouder Lid collectief huishouden Overige persoon Totaal inwoners

Ter Hilst 15% 13% 23% 7% 25% 13% 0% 4% 100%

Hasselt 16% 25% 23% 4% 21% 6% 1% 4% 100%

Ter Hilst 163 142 260 81 277 139 0 46 1.108

Hasselt 12.337 19.203 17.610 2.892 15.576 4.316 924 2.670 75.528

Thuiswonende kinderen

Ter Hilst 38%

Hasselt 26%

Ter Hilst 416

Hasselt 19.892

Nationaliteit bij geboorte Belg Niet-Belg Totaal inwoners

Ter Hilst 53% 47% 100%

Hasselt 88% 12% 100%

Ter Hilst 585 523 1.108

Hasselt 66.104 9.412 75.516

Enkele leeftijdsgroepen

www.studiobeleid.be


83/128

Figuur 17 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Ter Hilst. 2013 (eigen grafieken gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) Type van huishouden

Personen per huishouden

40%

40%

35%

35%

30%

30% Alleenwonend

25%

1 pers

25%

2 pers


20%

3 pers

15%

Eenoudergezin

15%

10%

Ander type

10%


20%

5%

4 pers 5pers >5pers

5%

0% Ter Hilst

0%

Hasselt

Ter Hilst

Hasselt

Leeftijdsverdeling 12%

10%

8%

6%

Ter Hilst Hasselt

4%

2%

0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94 95-...

0%

Nationaliteit bij geboorte

Personen per huishoudtype 30%

Alleenwonend

25%


20%


15%

Alleenstaande ouder

100% 90%

10%

Kind bij koppel

5%

Kind bij alleenstaande ouder

0%

Lid collectief huishouden

Ter Hilst

www.studiobeleid.be

Hasselt

80% 70% 60% 50%

Belg

40%

Niet-Belg

30% 20%

10% 0% Ter Hilst


Hasselt

84/128

5 WOONNODEN VAN BEWONERS 5.1

Gezinnen, jongeren en kinderen

5.1.1 In of uit de stad? Migraties zijn sterk leeftijdsgebonden. Veel jongvolwassenen trekken naar de stedelijke gebieden om te studeren, te werken of om er zelfstandig te gaan wonen. Ook in Hasselt komen er hierdoor meer jongvolwassenen (20-29 jaar) in de stad wonen dan dat er vertrekken. Het behoud of aantrekken van gezinnen met opgroeiende kinderen wordt door vele steden als een belangrijke uitdaging gezien. Met jonge gezinnen ziet men in vele steden nog een dubbele ontwikkeling. Gezinnen die instromen vanuit het buitenland, trekken naar de steden. De zwakkere migrantengroepen zijn vooral aangewezen op de onderzijde van de woningmarkt, die veelal bestaat uit ondermaatse, meestal private huurwoningen. Tezelfdertijd blijven er vele Vlaamse gezinnen uit de (binnen)stad wegtrekken. De komst van kinderen is daarbij essentieel. Die dwingt in veel gevallen tot het zoeken van een woning meer geschikt om met een gezin te wonen. Het is een wikken en wegen: vertrekken of blijven? Zowel de selectieve stadsvlucht van gezinnen met kinderen als de immigratie uit het buitenland wijzen op een nood aan betaalbare stedelijke gezinswoningen (Ryckewaert, Betaalbaar en kwalitatief wonen in de stad, 2012, p. 15). Dat geldt ook voor Hasselt. Wonen in de stad: vertrekken of blijven? De Nederlandse Lia Kartsen (2006) werkte een aantal twijfels en dilemma’s uit over wonen in de stad, die ook van toepassing zijn op het wikken en wegen van de Vlaamse (middenklasse-)gezinnen. 1. Kan ik hier mijn kind laten opgroeien? a. Wat is de speelkwaliteit van de woonomgeving b. Hoe is het klimaat op straat c. Is er een goede school in de buurt 2. Voel ik me hier (nog) veilig? a. In de stad zijn er enge plekken en dito mensen b. Er is onrust door onbekende vreemdelingen c. Er zijn angsten en ergernissen op microniveau (hondenpoep, rommel, vandalisme, geluidsoverlast) d. Er blijft discriminatie en er heerst een anti-islamklimaat 3. Hoor ik hier (nog) thuis? a. Klassenonderscheid (wij-zij onderscheid dat dwars door etnische groepen kan lopen) b. Wat betekent de reputatie van de wijk voor mijn reputatie c. Verwaarlozing, schoonheid (lelijkheid) en properheid van de buurt 4. Kan ik er zelf wat aan verbeteren, voel ik me nog actief betrokken?

5.1.2 Wat is gezinsvriendelijk voor de ouders? Veiligheid Ouders zeggen steeds opnieuw dat veiligheid zeer belangrijk is voor gezinsvriendelijk wonen. Het gaat dan om verkeersveiligheid en sociale veiligheid (Luyten, 2013). Het item ‘Zonder straatcriminaliteit, vandalisme of drugoverlast’ scoort in de bevraging telkens opnieuw vrijwel unaniem als belangrijk. Hetzelfde geldt voor verkeersveiligheid. Het gaat hierbij om een veilige infrastructuur (voetpaden, fietspaden en wegen) en ook, zeker voor ouders met jongeren kinderen, om het opleggen van beperkingen aan het autoverkeer. Als we de bezorgdheden van de ouders vertalen houdt dit in dat het gezinsvriendelijk inrichten van een wijk een keuze voor een bepaalde mobili-

www.studiobeleid.be


85/128

teit veronderstelt. Naast het afremmen van de autosnelheid betekent het vooral aandacht en stimulerende maatregelen voor de zwakke weggebruiker door het voorzien van veilige voet- en fietspaden. Daarnaast is de nabijheid van openbaar vervoer gewenst.

Omgevingsfactoren Verder stippen zeer veel ouders groen (gras, bomen, park) in de onmiddellijke woonomgeving aan als belangrijk. Een daarbij aansluitend belangrijk item is de properheid van de straten en het ontbreken van overlast. Dat laatste is vooral belangrijk voor ouders met jongere kinderen. De resultaten suggereren verder dat ouders liever in een gemengde wijk wonen dan in een wijk enkel met eengezinswoningen.

Sociaal netwerk, sociale samenhang Bij heel veel ouders komen de contacten tussen buren als belangrijk naar voor. Men wil graag beroep kunnen doen op de buren als dat nodig is. Maar dat is nog iets anders dan sociale controle door de buren, wat vele ouders niet zo belangrijk vinden. Vooral gezinnen met jongere kinderen blijken meer op hun buurt gericht. De nabijheid van familie blijkt dat over het algemeen geen belangrijk item, zij het wat meer voor ouders met jonge kinderen. Maar het onderwerp wordt best nog wat meer onderzicht. Zowel vanuit de optiek van informele kinderopvang als van relatieondersteuning kan het een knelpunt zijn dat familie niet in de buurt woont. Familie wordt als draagkrachtversterkend beschouwd. Verder kan de aanwezigheid van voorzieningen en/of de financiële middelen mee bepalend zijn.

Activiteiten, voorzieningen, opvang Een item dat vooral bij ouders met jonge kinderen scoort is een speeltuin voor kleine kinderen. ‘Speel- en sportvoorzieningen voor jongeren’ en ‘Jeugdbeweging’ scoren in het onderzoek qua belangrijkheid soms hoger en soms lager. Een mogelijke verklaring is dat jongeren mobiel zijn en zich vlot kunnen verplaatsen voor hun activiteiten buiten de eigen wijk. Sportmogelijkheden en uitgaansleven in de wijk is voor de ouders echt niet belangrijk voor gezinsvriendelijkheid. We veronderstellen dat ze daarvoor wel elders naar toe trekken. Met andere ‘Gezinsvriendelijke’ voorzieningen is er iets vreemds. De belangrijkheid van de aanwezigheid van kinderopvang in de eigen wijk scoort lager dan verwacht. Nabijheid van een basisschool blijkt wel wat belangrijker. De aanwezigheid van ondersteunende voorzieningen voor combinatie arbeid en gezin (dienstencheques, strijkatelier,…) evenals een dienst waar men terecht kan met opvoedingsvragen scoren voor de ouders naar belangrijkheid erg laag. Hoe moeten we dit interpreteren? Meer algemeen vinden ouders de aanwezigheid van voorzieningen blijkbaar minder belangrijk. Er zijn wel aanduidingen dat er een verschil is tussen de gebruikers van voorzieningen (kinderopvang, basisschool, dienst voor opvoedingsvragen, … ) en de niet-gebruikers. Voor het beleid is het nodig om goed te weten wat bij ouders leeft. Maar als het gaat om het uittekenen van een voorzieningenbeleid moeten de beleidvoerders ook tegemoet komen aan de behoeften van kleine, zwakke of achtergestelde groepen die in de gemiddelde cijfers niet altijd tot uiting komen.

5.1.3 Wanneer is een stad kindvriendelijk? Voor Hasselt werd door VVJ een rapport rond kindvriendelijke stad opgemaakt (VVJ, 2012) Hierin stelt men vast dat betaalbaar en kindvriendelijk wonen in Hasselt steeds moeilijker wordt. Er is te weinig opvolging over de (kwaliteit van de) woonomgeving van kinderen en jongeren. Een ander pijnpunt omtrent wonen in Hasselt, is de sociale woningmarkt. Er zijn lange wachtlijsten en de huizen zijn niet afgestemd op de noden van kinderen en jongeren, eerder op de noden van ouderen. Men noemt het aangewezen om de jeugddienst sterker te betrekken bij het woonbeleid. Uit het rapport citeren we enkele concrete aanbevelingen inzake wonen  Concrete plaatsen in Hasselt die doorheen deze studie aangehaald worden als verkeersonveilig zijn de fietspaden in Stevoort, slechte afstelling van de lichten tegenover het Leopoldplein, druk verkeer op de Kuringersteenweg en Kuringen centrum (blinde hoeken). www.studiobeleid.be


86/128





 









Het aanbod openbaar vervoer blijkt op dit moment te weinig afgestemd op kinderen en jongeren. Er is nood aan een uitbreiding van het openbaar vervoer in de avond, tijdens de spitsuren en in het weekend. De stad dient bovendien, wanneer nagedacht wordt over deze thematiek, aandacht te hebben voor voldoende verbindingen naar ontmoetingsplekken voor jongeren. De stad moet voldoende ruimte en budget voorzien voor het inplannen van speelplekken voor kinderen en ontmoetings- of rondhangplekken voor jongeren, bijvoorbeeld via het ruimtelijk structuurplan. In dat structuurplan lezen we dat er een nieuw park wordt aangelegd dat een sport en jeugdpark zal worden, en dat er ruimte komt voor de ontwikkeling van een speelbos. We juichen deze beslissingen toe en pleiten ervoor om kinderen en jongeren sterk te betrekken bij de ontwikkelingen hier rond. Het aanbod aan bestaande infrastructuur voor kinderen en jongeren moet in kaart gebracht en bekend gemaakt worden. Vaak weten kinderen en jongeren niet waar in de stad ze precies terecht kunnen om te spelen of rond te hangen. Bij de inrichting van speel en ontmoetingsplekken voor kinderen en jongeren dient de stad meer rekening te houden met de noden en behoeften van kinderen en jongeren met een beperking. Speeltoestellen en –pleinen zijn voor hen te weinig toegankelijk en er zijn te weinig speelmogelijkheden op speelpleinen voor deze kinderen. Ook het bestaande vrijetijdsaanbod moet toegankelijker worden voor kinderen en jongeren met een beperking. Tot slot kan meer geïnvesteerd worden in vorming van begeleiders over hoe ze kunnen omgaan met deze kinderen en jongeren. Kinderen voelen een gebrek aan tolerantie voor hun spel, en het lawaai dat daar vaak bij hoort. De stad kan een voortrekkersrol spelen in een sensibiliseringscampagne voor intergenerationele tolerantie. Het creëren van een verdraagzaam beleid start bij de eigen beleids en politieke keuzes en hoe die worden uitgedragen. Vooral in het centrum van Hasselt wordt een sterk tekort ervaren aan ontmoetingsplekken voor jongeren. Dit heeft niet zozeer te maken met een gebrek aan fysieke ruimte, dan wel een gebrek aan mentale ruimte die jongeren aanvoelen om rond te hangen. De manier waarop de politie hen benadert, speelt hier een grote rol in. Kinderen en jongeren geven dan ook een duale relatie met de politie aan: sommigen ervaren hun aanwezigheid als veiligheidsverhogend, anderen vinden te veel politiecontrole net storend. Investeren in nabijheid en toegankelijkheid van wijkpolitie met agenten die een constructieve relatie opbouwen met kinderen en jongeren is waardevol. Kinderen en jongeren laten zich negatief uit over de vervuiling van hun omgeving. Afval op straten en pleintjes beïnvloedt hun beleving van de openbare ruimte negatief. De stad kan hierin sterker investeren. In kaart brengen wat de spreiding op dit moment is van vuilbakken op straat en op pleintjes kan hierin een eerste stap zijn. Kinderen en jongeren gaven doorheen dit onderzoek namelijk geregeld aan dat die er te weinig zijn. Loslopende honden en hondenpoep op speelpleinen en op straat vormen een problematiek die erg aanwezig is doorheen dit onderzoek. De stad dient strikter op te treden wat betreft regels en wetgeving die hier rond bestaan. De bevraagde jongeren in dit onderzoek melden een tekort aan vrijetijdsactiviteiten (jongerenwerkingen, festivals, sportvoorzieningen,…) voor jongeren in de stad. We raden aan om in te spelen op dit tekort door een grondige verkenning van concrete noden hieromtrent. Bij het uitbouwen van een vrijetijdsaanbod voor jongeren, kan de doelgroep zelf sterk betrokken worden. Jongeren geven in dit onderzoek immers blijk van een wil om mee evenementen zoals festivals of sporttornooien, te organiseren.

5.1.4 Gezinsvriendelijke voorzieningen We staan stil bij enkele voorzieningen die voor gezinsvriendelijk wonen belangrijk zijn.

Kinderopvang Voor een gezin zijn kinderopvang en onderwijs essentieel. Gezien de voortdurende stijging van de werkzaamheidsgraad van vrouwen en de afzwakking van de informele kinderopvang is de formele kinderopvang (voorschools en buitenschools) essentieel voor ouders van vandaag. Wat betreft kinderopvang is naast de beschikbaarheid (spreiding), de kwaliteit en de betaalbaarheid van belang.

www.studiobeleid.be


87/128

De dienst kinderopvang van de stad werkt hoofdzakelijk rond de eigen buitenschoolse kinderopvang. Er is een lokaal overleg kinderopvang en een samenwerkingsverband kinderopvang, waarin ook de na- en voorschoolse opvang zetelen. Tijdens de huidige legislatuur zal de stad hier meer een regierol in opnemen. Er is duidelijk een capaciteitsprobleem m.b.t. kinderopvang in de stad Hasselt. De crèches en onthaalmoeders zitten overvol. De voorschoolse kinderopvang heeft te kampen met lange wachtlijsten. De naschoolse opvang zit eveneens overvol, voornamelijk in de piekuren. De stad zoekt nu alternatieve manieren om deze piek op te vangen. Door de stop, opgelegd door Vlaamse normen, zijn ze nu op zoek naar alternatieve oplossingen zoals bijvoorbeeld de naschoolse opvang in de scholen zelf of binnen sportverenigingen e.a. te organiseren. Dit probleem stelt zich nu al twee tot drie jaar, en wordt erger. Bron: Project Bevolking en Capaciteit Stadsfiche 2013

Basisschool en secundaire school Meer dan bij de kinderopvang is de nabijheid van een basisschool van belang voor gezinnen. Hoe dichter de school hoe gemakkelijker kinderen van en naar school geraken. Naast de aanwezigheid is de kwaliteit van de school van belang. De vrije schoolkeuze maakt dat ouders niet altijd de meest nabij gelegen school kiezen. Ook het zelfstandig van en naar de basisschool gaan is in de stad niet altijd vanzelfsprekend. Kinderen die naar de secundaire school gaan zijn al heel wat mobieler. Men ziet dan ook dat de nabijheid van de school minder belangrijk wordt. Wel belangrijk blijven de verbindingen met de school: veilige fietspaden en goede verbindingen met het openbaar vervoer. In de stad Hasselt is er geen globaal capaciteitsprobleem in het onderwijs. Lokaal in bepaalde wijken en voor specifiek onderwijsaanbod (methodescholen) zijn er wel capaciteitsproblemen in het kleuter- en basisonderwijs. Dit komt naar boven vanuit het werkveld zelf en werd vorig jaar ook duidelijker naar aanleiding van het nieuwe inschrijvingsdecreet. Er zijn enkele scholen in de stad waar kinderen voor het eerst geweigerd zijn, met een beginnende problematiek van ‘kamperende ouders’. In het secundair onderwijs weegt de centrumfunctie van de stad harder door en trekken de scholen eveneens kinderen van buiten Hasselt aan. Bron: Project Bevolking en Capaciteit Stadsfiche 2013

5.2

Studenten

Studenten Hoger onderwijs Hasselt is een hogeschool- en universiteitsstad. Slechts een gedeelte van de studenten woont of zit op kot in Hasselt. Hasselt voert momenteel een beleid om de studenten te laten verblijven op gereglementeerde studentenkamers, liefst samengebracht in grotere complexen in de buurt van de onderwijsplaatsen. Men heeft geen zicht op eengezinswoningen die op eigen initiatief volledig bewoond worden door groepen studenten en die er hun hoofdverblijfplaats niet vestigen. Men heeft echter nog nooit een melding gekregen van een dergelijke feitelijke toestand waaruit men afleidt dat dit voor de stad Hasselt hooguit een beperkt fenomeen zal zijn.

Woonsituatie van de studenten Jaarlijks schrijft/e-mailt men alle uitbaters om de gegevens van de studenten/bewoners te bezorgen. 70% van de uitbaters gaat in op deze informatievraag. Daaruit leiden we de bezettingsgraad van studentenkamers af (steeds meer dan 95%).

www.studiobeleid.be


88/128

Tabel 97 Bezettingsgraad studentenkamers . Mei 2014. Hasselt (Stad Hasselt)

Situatie mei 2014 Totaal aantal studentenpanden in Hasselt Totaal aantal studentenpanden op lijst UHasselt Totaal aantal kamers in Hasselt Totaal aantal kamers op lijst UHasselt Totale bezetting (via bevraging) Totale bezetting via lijst UHasselt

136 88 1.352 909 95,8% 84,4%

Herkomst kotstudenten per provincie(2013-2014) Tabel 98 Herkomst kotstudenten per provincie. 2013-14. Hasselt (Stad Hasselt)

Herkomst UHasselt PXL KHLIM SYNTRA Hotel-school KTA 2 VTI Andere Totaal Antwerpen 32 45 9 1 0 1 0 13 101 Limburg 58 155 88 2 1 1 49 71 425 Luik 0 1 0 0 0 0 2 0 3 Oost-Vlaanderen 1 14 2 0 0 0 0 2 19 Vlaams-Brabant 15 50 8 0 0 0 6 7 86 Waals-Brabant 0 1 0 0 0 0 0 0 1 West-Vlaanderen 1 8 0 0 0 0 0 3 12 Totaal België 107 274 107 3 1 2 57 96 647

Herkomst buitenlandse studenten per land(2013-2014) Tabel 99 Herkomst buitenlandse studenten hoger onderwijs. 2013-14. Hasselt (Stad Hasselt)

Herkomst Nederland Duitsland Frankrijk Italië Indië Andere Totaal Buitenland

UHasselt PXL KHLIM SYNTRA Hotel-school KTA 2 VTI Andere Totaal 6 14 4 6 30 3 1 3 1 8 2 1 0 1 4 1 0 0 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 0 2 5 1 2 0 0 0 0 2 10 19 17 9 10 55

Gewestelijk RUP afbakening regionaal stedelijk gebied In het Gewestelijk RUP afbakening regionaal stedelijk gebied wordt er ook gesproken over studentenhuisvesting Huisvesting voor studenten wordt bij voorkeur ingeplant op een haalbare afstand van onderwijsplaatsen, of in de directe omgeving van de campussen. Het uitgangspunt hierbij is dat het studentenwonen het wonen voor gezinnen niet mag verdringen. Studentencomplexen worden verspreid over de stad op locaties waar grondgebonden woningen geen evidentie zijn of worden geïntegreerd in grote stedenbouwkundige projecten. Het vereiste aantal bijkomende kamers noopt tot bouwen van grote complexen aan “hoge dichtheid”. Concentratie van studentenkamers in grote complexen heeft als voordeel dat er beheersbare gehelen ontstaan, zowel bij de bouw ervan als bij het beheer achteraf. Aan deze verdichting wordt een pakket van eisen gekoppeld m.b.t. de ontwikkelingsprocedure, de kwaliteitsvereisten en beheersvoorwaarden waaraan studentencomplexen moeten voldoen.

IGS-werkgroep studentenhuisvesting In een IGS-werkgroep studentenhuisvesting werkt men rond:  het afstemmen van de politiecodex HaZoDi en GAOZ  het kwaliteitslabel uitgewerkt door Diepenbeek www.studiobeleid.be


89/128

   

5.3

de controles op woonkwaliteit voor studentenkamers een evaluatie van de uitbatingsvergunning; geldigheidsduur terugbrengen op 5jaar? adviesverlening bij stedenbouwkundige aanvragen voor studentenhuisvesting belasting op studentenkamers

Starters en herstarters op de woonmarkt

5.3.1 Starters Algemeen is er een tendens om langer thuis te blijven wonen (hotel mama), tijdelijk terug thuis te komen wonen, te gaan samenhuizen. Uit een onderzoek bij jongvolwassenen blijkt dat op 19-jarige leeftijd de meeste van die jongvolwassenen (99%) nog bij de ouders thuis inwonen. Tot de leeftijd van 22 jaar, woont meer dan 85% nog thuis. De ideale leeftijd om financieel op eigen benen te staan bedraagt volgens de bevraagde jongvolwassenen 22 jaar. (Carrette, 2006) Er is veel te doen om jongeren en jonge gezinnen die moeilijk een eigen woning vinden. Als men zelfstandig gaat wonen is men een starter op de woningmarkt. Starters vormen ongeveer 4% van de Vlaamse woningmarkt (Heylen & Winters, 2008). Definitie starters op de woningmarkt Een starter op de woningmarkt is een huishouden waarvan de vorige woning van de referentiepersoon de ouderlijke woning was en waarvan de referentiepersoon niet ouder was dan 30 jaar op het moment van de verhuizing. Een bijkomende voorwaarde is dat de verhuizing uit de ouderlijke woning niet langer dan 5 jaar geleden plaatsvond.(Heylen & Winters, 2008)

Eigenaar, huurder Er is onderzoek gebeurd naar starters op de woningmarkt(Heylen & Winters, 2008). Voor een deel van de huurders is de huurfase vermoedelijk een tussenstap naar eigenaarschap. Logischerwijze ligt binnen de groep starters het aandeel eigenaars zonder aflossinglast vrij laag. Opvallend is daarentegen dat het aandeel sociale huurders onder de starters erg laag is. Wat anders dan men misschien verwacht behoren de starters gemiddeld gezien meer dan niet-starters tot de hogere inkomensgroepen. Dat houdt verband met de afwezigheid van gepensioneerden – met een gemiddeld lager inkomen - onder de starters. Hoe is het gesteld met de huurder-starters waarvoor een eigen woning financieel niet haalbaar is? De onderzoeken geven ons weinig inzicht in hun situatie of komen tot uiteenlopende vaststellingen. Het is natuurlijk wel duidelijk dat de meest kwetsbare jongeren op de huurmarkt terecht komen en daar mogelijk ook vele problemen ondervinden. De recente starter-eigenaars betrekken meer dan vroeger woningen met een lager comfortniveau, gemiddeld minder woonvertrekken en een kleinere oppervlakte. Voor de bouwers geldt dat de bouwgronden qua oppervlakte gemiddeld aanzienlijk kleiner zijn geworden. Verder blijkt ook het aandeel duurdere bouwprojecten afneemt. Men kiest dus – enigszins noodgedwongen – sneller voor een kleinere of minder comfortabele woning en een kleinere bouwgrond. Ook kiest men sneller voor een koopwoning i.p.v. van een bouwproject. Op deze manier blijft de effectieve betaalbaarheid dezelfde. Een gevolg van deze trend is dat minder huishoudens hun eerste eigendomswoning als hun ‘definitieve’ woning beschouwen. Op basis hiervan verwacht men een nog verder toenemende mobiliteit op de woningmarkt en een verder stijging van transacties op de secundaire markt.(Winters, 2011, p. 186) Een element dat ook nog speelt bij de aankoop van woning door starters is de mogelijke financiële steun van ouders of grootouders. Dit fenomeen zou kunnen leiden tot een conclusie dat een woning voor starters enkel mogelijk zou zijn met inbreng van de ouders. Maar de redenering kan ook worden omgekeerd, dat precies door deze inbreng de prijzen stijgen. Met name doordat de kinderen huizen kopen die ze zich eigenlijk niet kunnen veroorloven (Ryckewaert, et al., 2012, p. 83).

www.studiobeleid.be


90/128

Stedelijke initiatieven voor starters Een aantal steden (bv Leuven) heeft de ambitie ‘starterswoningen’ te bouwen. De doelgroep is dan doorgaans starters met een inkomen dat wat te hoog is om in aanmerking te komen voor de huur van een sociale huurwoning(De Bruyn & Van Acker, 2012, p. 41). Ook stad Hasselt heeft inspanningen gedaan voor starters (De Tesch, Heilig Hart, …) doch de gewenste resultaten werden niet helemaal bereikt.

5.3.2 Herstarters Met een scheiding splitst een huishouden zich op in twee nieuwe huishoudens. Minstens één van partners moet dan op zoek naar een nieuwe woonst. Hij of zij moet voor een korte of een langere periode een andere woonoplossing zoeken. Het financieel voordeel van het samenwonen valt weg, er rijzen mogelijk problemen met de afbetalingen en voor wie verhuist betekent het dikwijls een daling van de grootte van de woning en een vermindering van de kwaliteit ervan. Het gaat daarbij dikwijls om tijdelijke woonsituaties Met een nieuwe relatie wijzigt de woon- en economische situatie opnieuw. Vele nieuw gevormde koppels gaan binnen enkele maanden samenwonen. Dit betekent voor één of voor beide partners opnieuw verhuizen. Het opnieuw gaan samenwonen kan leiden tot een ander hedendaags fenomeen: de nieuw samengestelde gezinnen. Vele nieuw samengestelde gezinnen kenmerken zich door aanwezigheid van een wisselend aantal kinderen. Ook dit moet in de woning worden opgelost.

5.4

Ouderen en wonen

5.4.1 Vergrijzing en wonen De vergrijzing, begrepen als het aandeel in de bevolking van 65 jaar en ouder, schrijdt voort. Binnen de vergrijzing is er sprake van een interne vergrijzing, waarmee men duidt op het fenomeen dat binnen de groep van ouderen (65-plussers) het aandeel hoogbejaarden (80-plussers) toeneemt. Als we er rekening mee houden dat meer vrouwen ouder worden dan mannen krijgen we ook aandacht voor de het feit dat we in de oudere leeftijdscategorieën meer vrouwen zullen aantreffen, wat zich ondermeer vertaalt in een toenemend aantal alleenstaande oude vrouwen.

Het aanpassen van de woning Naarmate de leeftijd toeneemt word men mogelijk geconfronteerd met beperkingen en is de bestaande woning vaak onvoldoende aangepast aan de beperkingen van de bewoner. Velen zullen dan in de mate van het mogelijke hun woonsituatie aanpassen in functie van de veranderende woonbehoefte en woonwensen. Het kan gaan over kleinere tot grotere ingrepen: het plaatsen van handgrepen, verhoogd toilet, vervangen van een bad door een inloopdouche, installeren van een traplift, het naar beneden verhuizen van slaapkamer en/of badkamer. Een groot deel van de ouderen woont in een woning die eigenlijk niet meer is aangepast aan de veranderende behoefte en te groot is. Het gaat dan dikwijls over oudere woningen met kosten waarbij we zeker de hoge energiekosten moeten vernoemen. Voor ouderen met een beperkte financiële draagkracht is het niet vanzelfsprekend om een aangepaste en betaalbare woning te vinden. Vaak is de woning ook te groot. Een toegankelijke sociale huurwoning kan dan een waardige oplossing bieden. Men ziet soms ook het probleem dat de verkoop van de eigen (oudere) woning onvoldoende opbrengt om een (recent) aangepast appartement te kopen.

www.studiobeleid.be


91/128

Verhuisgeneigdheid van ouderen Ouderen zijn in vergelijking met de totale bevolking minder geneigd te verhuizen uit de woning en de woonbuurt. Het merendeel van de ouderen is tevreden over de huidige woning, ook al is de woning niet altijd speciaal gebouwd voor ouderen of aangepast aan veranderende behoeften. Doorheen de jaren hebben ouderen een sterke band opgebouwd met de woning en de woonomgeving. Een verhuizing betekent voor een oudere dan ook een grote stap: ze verhuizen niet alleen uit de woning maar ook uit de woonomgeving. Dat betekent niet dat ouderen niet meer verhuizen. Er is dikwijls ook een verschil tussen wat ouderen zeggen dat ze gaan doen en wat ze in feite doen. Bij verhuizen wordt daarbij dikwijls gereageerd of geanticipeerd op een verandering, een overlijden of een plotse toenemende zorgafhankelijkheid, … Veel actieve/gezonde ouderen willen wel verhuizen naar een aangepaste woonvorm (bvb. een appartement met beperkte buitenruimte owv onderhoud) maar dan bij voorkeur in de eigen woonomgeving. Men ziet ouderen bij een verhuis zich ook dikwijls richten naar de kernen dicht bij de voorzieningen. Globaal gezien ziet men toch een toenemende tendens om te verhuizen als de kinderen het huis hebben verlaten (lege nest).

Woonvormen voor ouderen Het Kenniscentrum Woonzorg Brussel beschrijft tien woonvormen voor ouderen (Makay & Lampaert, 2012). Het verschil zit vooral in hoe men samen leeft met medebewoners en buren. Figuur 18 Tien woonvormen voor ouderen (Makay & Lampaert, 2012)

INDIVIDUEEL WONEN 1.

Zelfstandig wonen

2.

Kangoeroewonen (duplexwonen, zorgwonen)

3.

5.

Centraal wonen

6.

9.

Leefgemeenschap religieuzen

Aanleunwoning (assistentiewoning, serviceflats)

WONEN IN GROEP 4.

Sociaal wonen

Cohousing

7.

Gestippeld wonen

WOONGEMEENSCHAP 8.

Woongroep voor ouderen

WOONZORGCENTRUM 10. Woonzorgcentrum (kleinschalig genormaliseerd wonen)

5.4.2 Woonsituatie van ouderen in Hasselt Seniorenbehoeftenonderzoek Onder leiding van professor Verthé werd in 2007 in Hasselt een seniorenonderzoek uitgevoerd. Van de Hasseltse 60-plussers is 81% eigenaar van zijn woning, 10,6% huurt op de private markt, 3,3% huurt op de sociale markt en 5,1% woont op een andere wijze. Enkele andere resultaten uit het behoeftenonderzoek voor senioren (2007):  72,4% van de senioren woont zelfstandig in een eengezinswoning, 19,9% in een appartement en 7,7% op een andere wijze.  15,7% van de senioren is de laatste 10 jaar verhuisd.

www.studiobeleid.be


92/128

      

25,4% van de Hasseltse 60-plussers woont alleen. 33,2% van de Hasseltse senioren heeft een netto maandinkomen tussen 1000 en 1499 euro. 16,6% van deze senioren geeft aan dat hun woning te groot is en 4,6% vindt hun woning te klein. 4% van de ondervraagden acht hun woning in een slecht onderhouden staat 8,5% vindt hun woning weinig gerieflijk. 8,4% geeft aan positief te staan om te verhuizen naar een aangepaste woonvorm en 4,1% wil wel inwonen bij de kinderen. 14,6% van de senioren ervaart de afstand tot voorzieningen (winkel, bank,…) te groot

De groep van senioren is intern gedifferentieerd qua inkomen, woonproblematieken en fysieke ongemakken inherent aan de leeftijd. Zoals in andere onderzoeken komt tot uiting dat senioren zo lang mogelijk zelfredzaam willen blijven, dus zelfstandig willen blijven wonen.

Sociale huisvesting en senioren In Hasselt is in het toewijzingsreglement een doelgroep ouderen voorzien. De definitie van deze doelgroep ouderen is: Ouderen: personen vanaf 65 jaar (bij een koppel volstaat het dat één van beide partners 65 jaar of ouder is. Sociale Huisvestingsmaatschappijen stellen vast dat er behoorlijk wat gezinswoningen ‘onderbewoond’ zijn, in die zin dat ze bewoond worden door één of twee personen. Dit fenomeen doet zich vooral voordoet bij oudere huurders die al geruime tijd in die gezinswoning wonen. Het gaat dan om ouders die in de woning blijven wonen nadat de kinderen uit huis zijn. Het blijkt niet zo eenvoudig om deze ouders te laten verhuizen. Ze wonen ruim en, mede doordat ze dikwijls in oudere sociale huurwoningen wonen, ook goedkoop.

5.5 Groepen tussen welzijn en wonen 5.5.1 Ouderenzorg Wonen en zorg bij ouderen Ouderen mag men niet zomaar gelijk stellen met zorgbehoevenden. Een belangrijk deel van ouderen is niet zorgbehoevend en ook jongeren kunnen zorgbehoevend zijn. Wel is het zo dat het risico op beperkingen, en de daarbij behorende nood aan zorgen, stijgt met de leeftijd. Tabel 100 Evolutie van de fysieke beperkingen in functie van de leeftijd. Gegevens uit Woonsurvey 2005 (Myncke & Vandekerckhove, 2007, p. 66).

In % 60-64 jaar 65-69 jaar 70-74 jaar 75-79 jaar > 80 jaar Helemaal niet fysiek beperkt 74,6 72,7 62,9 53,6 39,8 In beperkte mate fysiek beperkt 17,5 19,0 27,6 28,2 37,7 In ernstige mate fysiek beperkt 7,9 8,3 9,5 18,2 22,5 Bij de woonvormen voor ouderen is het dan ook wel belangrijk om aandacht te hebben voor huidige of eventueel toekomstige zorg. Voor ouderen die geconfronteerd worden met een lichte zorgbehoefte is het minder evident de dagelijkse activiteiten zonder hulp van andere personen uit te voeren. Om thuis in de vertrouwde woning en woonomgeving te blijven wonen moeten ze een beroep kunnen doen op informele (familie) of formele hulp (thuiszorg, oproepssysteem, warme maaltijden, …). In functie van de fysieke beperkingen moet het huis ook aangepast worden. Een deel van deze ouderen verkiezen te verhuizen naar een meer aangepaste woonvorm in de eigen wijk of meer centraal in een woonkern. Mensen met ernstige fysieke of mentale beperkingen moeten veelal residentieel worwww.studiobeleid.be


93/128

den opgevangen. Men heeft tegenwoordig meer aandacht voor kleinschalige en genormaliseerde vormen van residentieel wonen. Woonzorgdecreet: thuiszorgvoorzieningen en ouderenvoorzieningen In het Woonzorgdecreet wordt een onderscheid gemaakt tussen thuiszorgvoorzieningen en ouderenvoorzieningen. Thuiszorgvoorzieningen zijn de diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg, de diensten voor logistieke hulp, de diensten voor oppashulp, de diensten voor thuisverpleging, de diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen, de lokale en regionale dienstencentra, de diensten voor gastopvang en de centra voor herstelverblijf. Ouderenvoorzieningen zijn de dagverzorgingscentra, de centra voor kortverblijf, de groepen van assistentiewoningen en de woonzorgcentra.

Woonzorgcentra De belangrijkste residentiële ouderenvoorzieningen in Vlaanderen waren het rusthuis (ROB) en het rust- en verzorgingstehuis (RVT). Na het in voege treden van het Woonzorgdecreet spreekt van woonzorgcentra (WZC). Het merendeel van de WZC blijft ook erkend als RVT. Een RVT richt zich tot zwaar zorgbehoevende ouderen, die er een intensieve verzorging genieten. Een woonzorgcentrum is vooral voor ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen en veel zorgen nodig hebben. Hieronder geven we eerst de programmacijfers en cijfers van geplande en erkende plaatsen WZC. Tabel 101 Woonzorgcentra. Programmatie, erkenningen, planning. 2012-13. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)

Hasselt 2012 2013 Programmacijfer WZC 1.161 1.191 Erkende woongelegenheden WZC 810 899 Erkende wg openbare WZC 270 270 Erkende wg vzw WZC 509 514 Erkende wg privé WZC 31 115 Geplande woongelegenheden WZC 161 262 Geplande wg openbare WZC 0 0 Geplande wg vzw WZC 127 199 Geplande wg privé WZC 34 63 Ruimte voor woongelegenheden in WZC 112 30 Hierna de huidige situatie. Tabel 102 Woonzorgcentra. Adressen, plaatsen ROB, RVT kortverblijf. 2014. Hasselt (Stad Hasselt)

Naam Straat Nr PCode Deelgemeente Vinkenbosch Lindekensveldstraat 56 3510 Kermt Katharinadal Martelarenlaan 13-15 3500 Hasselt Salvator Ekkelgaarden 17 3500 Hasselt Sint-Elisabeth Demerstraat 80 3500 Hasselt Zonnestraal Zeven-Septemberlaan 13 3500 Hasselt Gaerveld Kramerslaan 7 3500 Hasselt Clarenhof Guffenslaan 43 3500 Hasselt Immadi Kempische Steenweg 408 3500 Hasselt Totaal

www.studiobeleid.be

ROB RVT 33 26 35 29 96 139 34 77 117 153 49 66 68 432


490

Tot Kortverblijf 59 64 235 111 270 115 42 68 4 964

4

94/128

Het capaciteitsprobleem in de RVT’s situeert zich vooral in het stadscentrum. De noden op dit vlak worden eerder ad hoc, vanuit signalen uit het veld, aangevoeld. Dit wordt niet systematisch gerapporteerd of gemonitord aan de hand van gegevens rond bevolking en capaciteit. Bij een RVT-opname men moet men scoren op de katzschaal. Dit geeft echter niet altijd de effectieve zorgbehoevendheid weer, zeker naar zelfstandig wonen toe. Er is een lichte verbetering sinds de invoering van het D-forfait (dementie) maar uiteraard is niet iedereen met bepaalde problemen ook dement. De stad heeft hier voorlopig geen directe regierol in opgenomen, maar wel indirect via het OCMW. De voorziening in ouderenzorg wordt voornamelijk georganiseerd door het OCMW en de vrije markt (vnl. rusthuizen). Vroeger was er wel een dienst senioren bij de stad maar deze richtte zich eerder op de actieve senior.

Kleinschalig genormaliseerd wonen Een opkomend alternatief voor de grote woonzorgcentrum vormt het kleinschalig genormaliseerd wonen Kleinschalig genormaliseerd wonen kan worden beschouwd als een waardevolle aanvulling op het klassieke rusthuisconcept maar kent nog steeds geen sluitend en gedragen wettelijk kader. Het is een woon- en zorgvorm waar een kleinere groep (zes en maximaal zestien personen) met professionele ondersteuning, begeleiding en verzorging (waar mogelijk aangevuld met de hulp van mantelzorgers en/of vrijwilligers), samen een huishouden vormen in een voor de bewoners herkenbare woon- en zorgomgeving die zo nauw mogelijk aansluit bij hun thuissituatie. Het kleinschalig genormaliseerd wonen staat niet los van de onmiddellijke woon- en leefomgeving. Het is bouwkundig en/of sociaal aantoonbaar geïntegreerd in de omringende wijk of gemeente. (Spruytte, et al., 2009). In de ouderzorg ziet men ook de opkomst van Abbeyfield House (samenwoongroepen van ouderen).

Serviceflats In Hasselt zijn er momenteel 348 serviceflats. Tabel 103 Serviceflats. Adressen, aantal. 2014. Hasselt (Stad Hasselt)

Naam 't Demeryck Parkresidentie Gaerveld Katharinadal Vinkenbosch Salvator De Gouden Regen Juniperus Villa Temporis Numa Clarenhof Totaal

Straat Nr PCode Deelgemeente Aantal Demerstraat 80 3500 Hasselt 20 Zeven-Septemberlaan 15 3500 Hasselt 15 Kramerslaan 7 3500 Hasselt 20 Martelarenlaan 13-15 3500 Hasselt 24 Lindekensveldstraat 56 3510 Kermt 19 Ekkelgaarden 19 3500 Hasselt 36 Rederijkersstraat 18 3500 Hasselt 30 Witte Nonnenstraat 20 3500 Hasselt 39 Excelsiorlaan 6 3500 Hasselt 40 Sint-Truidersteenweg 125 3500 Hasselt 47 Guffenslaan 43 3500 Hasselt 58 348

Er zijn ook twee lokale dienstencentra. Tabel 104 Lokale dienstencentra. Adressen. 2014. Hasselt (Stad Hasselt)

Naam t Park De Boelvaar

www.studiobeleid.be

Straat Nr PCode Deelgemeente Zeven-Septemberlaan 13 3500 Hasselt Kunstlaan 2 3500 Hasselt


95/128

5.5.2 Zorg voor personen met een handicap De hulp- en dienstverlening aan personen met een handicap is in Vlaanderen toevertrouwd aan het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Om in aanmerking te komen voor hulpverlening dient men zich in te schrijven bij het VAPH voor de leeftijd van 65 jaar. De VAPH subsidieert zowel individuele personen met een handicap (bv met een persoonlijk- assistentiebudget PAB) als voorzieningen en diensten die zorgen voor opvang, behandeling en begeleiding. Hier beperken we ons tot de residentiële zorgvoorzieningen voor volwassenen (vanaf 18 jaar). De residentiële voorzieningen voor volwassenen zijn de tehuizen voor niet-werkenden, gericht op mensen met een ernstige handicap die naargelang de zwaarte van hun zorgbehoefte, worden ingedeeld in bezigheids- en nursingcliënten. De personen uit de laatste groep zijn meestal eenvoudig gehandicapt en de nadruk ligt op verzorging en paramedische behandeling.

Personen met beperkingen Traditioneel lag in de gehandicaptenopvang voor volwassenen de nadruk vooral op het behandelen van de gevolgen van de handicap, het bieden van een goede verzorging, en het stimuleren via gerichte dagbesteding en dit alles in een residentiële setting. De voorbije jaren zag men een toenemende vraag van ambulante opvang en begeleiding en algemeen was er een sterke toename van het totaal zorgvragen die betrekking hebben op Begeleid Wonen, Beschermd Wonen en Zelfstandig Wonen. De ondersteuning van mensen met een beperking zal de komende jaren nog verder worden bijgestuurd. Men verwacht dat er vanaf 2015 een aantal mensen van uit de huidige residentiële voorzieningen zal doorstromen naar één of andere vorm van meer inclusieve ondersteuning. Daarnaast zullen de nieuwe cliënten zelf meer op zoek moeten gaan naar een eigen woongelegenheid.

5.5.3 Geestelijke gezondheidszorg De geestelijke gezondheidszorg (GGZ) in Vlaanderen heeft als opdracht verantwoorde zorg aan te bieden met het oog op het herstel van het psychisch evenwicht of het draaglijk maken van psychische stoornissen voor patiënten en hun leefomgeving. Een psychiatrische afdeling bij een algemeen ziekenhuis (PAAZ) richt zich op personen met acute psychische problemen. Psychiatrische ziekenhuizen (PZ) beschikken over een of meer gespecialiseerde afdelingen waar personen met ernstige psychische problemen worden opgevangen. De afdelingen hebben een open of een gesloten karakter. Een andere residentiële hulpverleningsvorm is het Psychiatrisch verzorgingstehuis (RVT). Een Psychiatrisch verzorgingstehuis biedt begeleiding en verzorging aan meestal oudere mensen met psychische problemen. Binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) is de verdere omvorming van een aanbodsgestuurde hoofdzakelijk residentiële GGZ naar een vraaggestuurde meer gedifferentieerde GGZ. (Dienst psychosociale gezondsheidszorg, 2012). Hierbij zal men residentiële opnamen zoveel mogelijk trachten te voorkomen of zo kort mogelijk te houden. Ook in de Psychiatrisch VerzorgingsTehuizen (PVT) verblijven momenteel nog een aantal bewoners die mogelijk onder bepaalde voorwaarden in staat zijn om meer zelfstandig te wonen.

5.5.4 Kwetsbare jongeren Jongeren die omwille van een instellingsverleden of problemen op jeugdige leeftijd een dringende woonnood hebben, zijn bijzonder kwetsbaar. Deze jongeren kunnen niet meer terecht op het goedkopere segment van de huisvestingsmarkt (bv. studentkamers) omdat hun woonst als hun hoofdverblijfplaats dient. Veel van deze jongeren moet een eigen domicilieadres hebben omdat dit een voorwaarde is voor het uitputten van hun rechten (vb. zelf ontvangen van kinderbijslag, studiebeurs als zelfstandig student,… ). Op de reguliere huurwoningmarkt betalen ze vaak een te hoge huurprijs in verhouding tot hun inkomsten. Minderjarigen hebben een bijkomend probleem. Omwille van hun handelingsonbekwaamheid kunnen ze geen rechtsgeldige contracten afsluiten zonder toestemming of borgstelling van hun ouder(s) of voogd.

www.studiobeleid.be


96/128

Bijzondere jeugdzorg Binnen de bijzondere Jeugdzorg is er sprake van Begeleid Zelfstandig Wonen. Voor deze doelgroep signaleren hulpverleners dat het vaak erg moeilijk is om een geschikte woonst te vinden (krapte op de woonmarkt en hoge huurprijzen). Minderjarigen vinden moeizaam een huisbaas die akkoord is dat zij zelf het huurcontract tekenen of iemand die borg wil staan voor hen. Voor de jongeren uit de bijzondere jeugdzorg is er binnen het Sociaal Huurbesluit al een uitzondering gemaakt op de algemene leeftijdsvereiste van 18 jaar die geldt voor sociale huurders. Voor hen kan er ook sprake zijn van een versnelde toewijzing.

CAW Jongvolwassenen maken een groot deel uit van de volwassenen die binnen een CAW om hulp komt vragen: één op vier hulpvragers is er jongvolwassen(Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, 2008). De leeftijdsgroep van 18 tot 25 jaar domineert er in bijna alle vormen van hulpverlening. Begeleid Zelfstandig Wonen vanuit het Algemeen Welzijnswerk ondersteunt jongeren bij het evenwicht zoeken tussen de vrijheid van het alleen wonen en de verantwoordelijkheden die ermee gepaard gaan.

5.5.5 Thuislozen Momenteel bestaat er een gedifferentieerd aanbod van opvang van thuislozen. Er zijn nachtopvangcentra, inloopcentra, crisisopvangcentra en ‘time-out’-projecten voor kortdurende opvang in acute noodsituaties. Algemene opvangcentra richten zich op (alleenstaande) volwassen thuislozen en zijn eveneens bedoeld voor een korte of middellange opvang en begeleiding. Opvangcentra voor vrouwen en kinderen, vluchthuizen en opvang van koppels en gezinnen vragen een specifieke aanpak en huisvesting. Verder bestaan er opvangcentra voor jongeren en begeleid zelfstandig wonen voor jongvolwassenen. Langer durende vormen van opvang zijn het begeleid wonen, het pensionwonen en het zorgwonen. Die opvang is over het algemeen voor thuislozen die de vaardigheden niet hebben om zelfstandig te wonen of die zoveel zorg nodig hebben dat die enkel in een gestructureerd en zo nodig blijvend opvang mogelijk is.(Van Kerckhoven, van Doorn, & van Genugten, 2008) We behandelen hier ook de tijdelijke huisvesting door het OCMW

Dak- en thuislozenproblematiek in Hasselt Dak- en thuisloosheid in Hasselt is niet nieuw. Steeds een 20-tal personen doorheen het jaar waarvan ‘s winters telkens een vijftal ‘van de straat’ moesten. Het Hasselts model van aanpak heeft steeds gewerkt. Sinds 2012-2013 zou er evenwel een spectaculaire toename. Enkele Cijfers:  Referentieadres: 82 in 2012  Borgstelling crisisopvang: 69 in 2013  Tussenkomst crisisopvang: 25 in 2013  Combinatie ref.adres en tussenkomst crisis: 11 in 2013 Februari 2013 noteert men binnen het hulpverleningscircuit de volgende cijfers  106 thuislozen  56 daklozen  15 tot 20 personen problematisch (storend gebruik, samentroepen, bedelen en manipuleren, onverzorgd, op en in banken slapen, onderling agressief, …) Daarbij gaat het ruwweg om twee groepen een groep van Oude bekenden, meestal hulpverleningsmoe en een nieuwe groep voornamelijk jongere daklozen Er is vrijwel steeds sprake van middelengebruik, heel vaak in combinatie met psychiatrische problematiek. Er is dikwijls beperkt inzicht in de eigen problematiek. De afkomst is doorgaans Hasselt of Limburg

www.studiobeleid.be


97/128

Voorzieningen Voor de opvang van thuis- en daklozen werkt het OCMW’ veel samen met het CAW  Noodopvang 10 bedden (16 bedden in de winter) in het Thuislozencentrum Sonar o Noodopvang biedt een oplossing voor een hulp- en dienstverlener die geconfronteerd wordt met een dakloze/thuisloze in crisis en waarvoor zij binnen hun hulpverleningstraject met de cliënt niet onmiddellijk een residentiële/ambulante oplossing vinden. o In principe omvat de noodopvang één nacht, enkel verlengbaar in overleg met de cliënt én de verwijzende partner. Deze zal zich vanaf de aanmelding moeten engageren om met de cliënt een traject uit te werken. Binnen een traject kan het verblijf verlengd worden tot maximaal 7 nachten. Tijdens de winteropvang is er geen beperking van de verblijfstermijn.  Crisisopvang en algemene opvang mannen (30 bedden) en opvang vrouwen en systemen (30 plaatsen) in het Thuislozencentrum Sonar o In het opvangcentrum Hasselt kan men terecht vanuit een crisissituatie. o Indien een langer verblijf in het thuislozencentrum hierbij wenselijk blijkt, staat een wederzijds engagement om te werken aan de problematiek centraal.  Opvang voor Jongvolwassenen in de Tunnel. De Tunnel biedt opvang en begeleiding specifiek op maat van jongvolwassenen (= van 18 tot 25 jaar). o 11 bedden in de leefgroep (jongens en meisjes) o 2 kamers voor kamertraining o 2 studio’s voor systemen o 6 gereserveerde plaatsen woonbegeleiding als vervolgtraject voor cliënten van de Tunnel  Opvang voor vrouwen die slachtoffer zijn van (dreigend) geweld of mishandeling o 10 bedden voor vrouwen vergezeld van kinderen in de leefgroep o 2 studio’s voor systemen o Het Vluchthuis biedt anonieme, veilige en residentiële opvang gecombineerd met psychosociale en juridische begeleiding aan mishandelde en/of bedreigde vrouwen, al dan niet vergezeld door hun kind(eren). De dreiging gaat daarbij uit van de partner of van een nauw betrokken persoon, zoals een ouder, andere familieleden, kennissen… o Het team biedt psychosociale, administratieve, financiële, juridische en praktische begeleiding aan op maat en vraag van de cliënt. Daarnaast wordt er waar nodig ondersteuning geboden in de moeder-kindrelatie.  Opvang en woontraining OWT: o Het team Opvang en Woontraining biedt tijdelijke huisvesting en begeleiding aan: - jongeren vrouwen, eventueel met kinderen - mannen De doelstelling van het tijdelijke verblijf is de bewoners te trainen om hen de nodige vaardigheden bij te brengen en hun zelfstandigheid te vergroten zodat zij na hun verblijf terug op eigen benen kunnen staan. o Manteliusstraat  2 studio’s voor alleenstaanden en 1 appartement voor een systeem o Zorgwonen Hasselt  3 studio’s voor alleenstaanden en 4 begeleidingsplaatsen in het project Wonen & Welzijn

Tijdelijke huisvesting Een OCMW of een CAW kan onder diverse vormen en namen, zoals doorgangswoning, noodwoning, transitwoning,… tijdelijke huisvesting aanbieden. OCMW Hasselt heeft op dit ogenblik 7 doorgangswoningen, waarvan 5 type transitwoning en 2 type noodwoning. Tabel 105 OCMW-noodwoningen naar type. 2014. Hasselt (OCMW Hasselt)

Pand Type Helbeekplein 7/13 Appartement met 2 SLK Gaarveldstraat 78 Appartement met 1 SLK

www.studiobeleid.be

Bezettings-mogelijkheid Alleenstaande/ koppel met 1 K Alleenstaande/ koppel


98/128

Tabel 106 OCMW-doorgangswoningen naar type. 2014. Hasselt (OCMW Hasselt)

Pand Manteliusstraat 25/1 Manteliusstraat 23/3 Manteliusstraat 23/6 Olmenstraat 39/3 Nieuwstraat 134

Type Studio Studio met SLK Appartement 2 SLK Studio (aangepast bejaarde) Huis

Bezettings-mogelijkheid Alleenstaande/ koppel Alleenstaande/ koppel Gezin met 2 kinderen Alleenstaande Gezin met 4 kinderen

Vanuit het OCMW worden de volgende knelpunten gesignaleerd:  Transitwoningen: o Leegstand o Er is weinig doorstroming vanuit de transitwoningen gezien beperkt aanbod betaalbare kwalitatieve woningen op de private huurmarkt en gezien de bewoners meestal een vervangingsinkomen hebben waardoor ze moeilijk aan de bak komen op de private huurmarkt. De bewoners kunnen meestal ook niet automatisch doorstromen naar een sociale woning. Bij intrede of tijdens de bewoning worden ze begeleiden om zich in te schrijven bij een sociale huisvestingsmaatschappij en het SVK.  Noodwoningen: o Leegstand

5.5.6 Sociale doelgroepen en sociaal wonen Vandaag is men bezig om nieuwe antwoorden te formuleren op actuele vragen binnen welzijn en zorg die betrekking hebben op wonen. Vanuit de zorg kijkt men daarbij richting sociale huisvesting. Een algemeen uitgangspunt is dat de zorgsector voor de (woon)begeleiding zorgt en de sociale verhuurder voor de huisvesting zorgt.

Proefwonen Op basis van wat de verschillende experimentele projecten wonen-welzijn vooropstellen en rekening houdende met de mogelijke regelgevende initiatieven kwam men in Hasselt tot het voorsteltraject ‘proefwonen’. Kwetsbare kandidaat-huurders krijgen de kans om te ‘proefwonen’ binnen het bestaande kader van de sociale huisvesting, zelfs na evt. eerdere meerdere mislukkingen om zelfstandig te wonen. Door ze onmiddellijk toe te laten in de sociale huur, worden ze meteen ook als volwaardige sociale huurders beschouwd met een huurcontract van onbepaalde duur, maar deze keer worden er wel begeleidingsvoorwaarden aan verbonden. Via het lokale woonoverleg wil men een doelgroepenplan ‘proefwonen’ opstellen en integreren in het lokaal toewijzingsreglement.

5.5.7 Woonwagenbewoners In Hasselt is er een woonwagenterrein. Midden in het bedrijventerrein Herkenrodesingel Noord bevindt zich het residentieel woonwagenterrein waar, na recente heraanleg, ruimte is voor 26 standplaatsen. Het terrein met de gewestplanbestemming pleisterplaats voor nomaden en woonwagenbewoners heeft een oppervlakte van 1ha18.

Het terrein Het woonwagenterrein is een kleine wijk met een openbare weg ‘de Oude Spoorbaan’. De bewoners wonen op een standplaats, met een eigen adres en een huisnummer. Het verschil is dat ze niet in een huis wonen maar in een woonwagen. Iedere standplaats is voorzien van een sanitaire unit. In de unit is er een wasplaats met douche en toilet. Verder is er ruimte voor een wasmachine. De unit is eigendom van de Stad Hasselt. Ze wonen in een woonwagen of stacaravan. Sommige wagens verschillen niet veel van een klein huis. In Vlaanderen is er de trend dat woonwagens steeds groter worden. Er verschijnen wagens met een verdieping. Dit is in Hasselt niet toegelaten. De terreinbeheerder van het woonwagenterrein in Hasselt is 1 maal per week aanwezig op het woonwagenterrein. De terreinbeheerder bewaakt de leefbaarheid op het terrein. www.studiobeleid.be


99/128

Aantallen Op het woonwagenterrein van Hasselt wonen er 26 gezinnen. In december 2013 telden we 59 personen die er gedomicilieerd zijn. Deze 59 personen kunnen we opsplitsen in 28 vrouwen en 31 mannen. Hiervan zijn er 15 kinderen en jongeren -18 jaar. Van het totaal aantal kinderen zijn er 8 kinderen -12 jaar. De minderjarigen kunnen we opsplitsen in 9 jongens en 6 meisjes. 3 personen zijn 65+.

De voyageurs van Hasselt Op het woonwagenterrein van Hasselt zijn enkel Belgische voyageurs gehuisvest. Het is een groep met een grote eigenheid. Specifieke kenmerken maken hen een minderheidsgroep. Dit is opgenomen in het integratiedecreet. Hun manier van leven maakt dat woonwagenbewoners moeilijk aansluiting vinden bij de samenleving. Op verschillende levensvlakken (onderwijs, werk, sociaal, financieel) ziet men problemen die men ook bij andere minderheidsgroepen aantreft.

5.6 Woonladder Hasselt 2014 In Hasselt wordt door de diensten van de stad en van het OCMW in samenwerking met de lokale derden regelmatig de woonladder Hasselt opgemaakt. Deze woonladder geeft een overzicht van diverse woonvormen opgedeeld naar leeftijdscategorie en woonvorm. Hier volgt de woonladder Hasselt 2014.

www.studiobeleid.be


100/128

Figuur 19 Woonladder 2014. Hasselt (Dienst Wonen)

Leeftijdscategorie  Woonvorm  EigendomsWoningen (68%)

Kinderen 0-16 jaar

Jongeren 16-25 jaar

Volwassenen 18-55 jaar Eigendomswoningen (27.000)

 

Huurwoningen (7.000)

De Oever De Tunnel (CAW)

Huurstudio’s Appartementen (18%)

  

Sociale Huisvesting(5%)

Sociaal verhuurkantoor (SVK) Kamers zonder begeleiding Begeleid-beschut en beschermd alleen-samen wonen

www.studiobeleid.be

Ouderen + 65 jaar

Studentenkamers Bijzondere jeugdbijstand  De oever  BZW  Thuisbegeleiding


Serviceflats  Parkresidentie (15)  Demeryck (20)  Gouden Regen (30)  Katarinadal (27)  Vinkenbosch (19)  Villa Temporis (40)  Clarenhof (19)  Runkst (19)  Banneux (20)  Privé-initiatieven  Cordium  Hasseltse Huisvestingsmaatschappij  Doelgroep ouderen

Hasseltse Huisvestingsmaatschappij Cordium Vlaams Woningfonds - Doelgroepwoningen - Woontraining - Handicap - assistentiewoningen SVK Midden-Limburg Logementkamers Personen met een handicap Woonzorgcentra  Beschermd wonen  Stadspark (140) + kortverblijf (4) - Het Roer (Ter Engelen) (21) NRT  Banneux (120)  Thuisbegeleiding + kortverblijf (4) KIDS

101/128

Leeftijdscategorie  Woonvorm 

Kinderen 0-16 jaar

Jongeren 16-25 jaar Welzijnswerk  De tunnel (CAW)  Open Thuis  De Oever - De Kering - De Dijk - Huis 17 (14-21j meisjes) - YAR (16-17j) - De wiekslag

Volwassenen 18-55 jaar  Residentieel (25)  Semiresidentieel (40) Intesa  Begeleid wonen - Open Thuis (100) RT en NRT  Beschermd + begeleid wonen - Tevona - Pleegzorg - ADO – Icarus (20)(12 woningen 3 slk) - Zonnedauw (mentaal) (12) - St.-Ferdinand (mentaal) Welzijnswerk  De Tunnel (CAW)  Begeleid wonen (CAW) (3)  Bemoeizorg (CAW) (9)  Zacheus Geestelijke gezondheidszorg  Basis (groepswonen) (40)  Bewust (kamertraining) (20)  Overstap (studiowonen) (12)

     

        

Trainingshuizen (doorgangshuizen)

www.studiobeleid.be

Personen met een handicap  Elkon (Intesa) (18-50 jaar) De Meidoorn (27)  KIDS internaat (150) (semi-residentieel)


Ouderen + 65 jaar Katarinadal (45) St.-Elisabeth (105) Salvator (177) Vinkenbosch (59) Runkst (115) Clarenhof (58) + kortverblijf (3) Welzijnswerk CAW (aanleunwoning) (3) Preventieve thuiszorg Mutualiteiten Wit-gele kruis Isis PWA Bejaardenhulp Zorgende Handen Seniorenbezoekersteam (OCMW) Assistentiewoningen Cordium Aanleunwoningen CAW

Personen met een handicap  Elkon (20)  KIDS internaat (semi-residentiëel)  Tevona (kortverblijf)

102/128

Leeftijdscategorie  Woonvorm 

Kinderen 0-16 jaar

(crisis)opvang met begeleiding Kind en Gezin en toezicht  Hummeltjes Opvangcentra voor specifieke  Wiekslag doelgroepen, leeftijd en pro Elkeen (3blematiek 18j)

Noodopvang zonder begeleiding Buiten slapen (leegstaande woningen, portieken, bushokjes…)

www.studiobeleid.be

Jongeren 16-25 jaar Residentiële hulpverlening  De Tunnel (studio’s)

Volwassenen 18-55 jaar

Ouderen + 65 jaar

Welzijnswerk  DGW (OCMW) (5)  De Tunnel (studio’s)(opvang en woontraining)  De Wiekslag  De Oever  Wonen-Welzijn (11)  Gaarveldstraat 3 (13) Welzijnswerk Welzijnswerk Centrum voor Kortverblijf  CAW (vanaf 15j)  CAW Vluchthuis  Zonnestraal (+65) (3)  De Tunnel  Thuislozenwerking Hasselt (44) Bijzondere jeugdzorg  De Tunnel  De Oever  De Wissel  Elkeen (3-18j)  De Kering  Wiekslag Specifieke doelgroepen  LOI  OCMW Welzijnswerk  CAW (noodopvang)(4)  Winteropvang Welzijnswerk  Straathoekwerk


103/128

5.7 Burgers informeren en laten participeren 5.7.1 Huidig informatie- en adviesaanbod Een belang aspect van het lokaal woonbeleid bestaat uit het geven van informatie en advies over de verschillende aspecten van wonen. Hiertoe kan men in de gemeente een specifieke dienst organiseren. De dienst kan verschillende namen dragen (woonloket, woonwinkel, woonwijzer, wooninformatiedienst, wooninfocentrum, woonhoek,…) en ook de initiatiefnemers kunnen verschillen. De woondienst van de stad Hasselt zorgt op 2 niveaus voor het uitwerken van het woonbeleid. Achter de schermen worden onder andere de volgende acties door de woonmanager en de IGScoördinator aangestuurd:  het uitwerken van een woonbeleidsvisie d.m.v. een structureel, lokaal woonoverleg met alle woonactoren.  de bewaking van de woonkwaliteit en de verbetering van het woonpatrimonium met het oog op betaalbaar wonen.  het verder uitwerken van het aanbod van gestructureerde basisinformatie voor de inwoners. Voor de schermen worden er concrete acties door de beleids- en sociale adviseurs uitgewerkt:  de organisatie van een woonloket waar men terecht kan voor alle vragen omtrent wonen  sociale huisvesting,  huren, premies  woonkwaliteit  studentenkamers  het sensibiliseren van inwoners d.m.v. infosessies, deelname aan evenementen en andere acties,…  een nauwe samenwerking met de lokale duurzaamheidsambtenaar op vlak van duurzaamheid, het OCMW op vlak van doelgroepenbeleid , hogere overheden in het kader van woonprojecten …

Lokaal woonloket Hasselt De openingsuren en contactgegevens van het lokaal woonloket Hasselt zijn:  Maandag & dinsdag: 09.00u – 12.00u  Woensdag & donderdag: 13.30u – 16.00u  Een afspraak is steeds mogelijk mits dit tijdig kan worden ingepland Sinds 01.09.2012 werd het aanbod van het woonloket uitgebreid met het vergelijken van de energietarieven o.b.v. de jaarafrekening gas en/of elektriciteit en het informeren en administratief ondersteunen van premies inzake duurzaam of aangepast (ver)bouwen. Inwoners kunnen steeds telefonisch of per mail vragen stellen: 011 23 90 06 of [email protected]. Sinds 01.02.2014 is er een intergemeentelijk digitaal platform waarop de inwoners opzoekwerk kunnen verrichten op het vlak van allerhande woonthema’s. Ze worden steeds doorverwezen naar de correcte en geactualiseerde bronnen of diensten waardoor ze onmiddellijk op de juiste plaats terecht komen. De website beschikt evenzeer over een kalender en het laatste nieuws waarbij de bezoeker de opkomende activiteiten of recente artikels kan nalezen.

Cliënteel Voor 2013 hebben we voor Hasselt, Diepenbeek en Zonhoven gegevens over de klanten die via de woonloketten werden bereikt.

www.studiobeleid.be


104/128

Tabel 107 Klanten woonloket IGS. 2013. Hasselt, Diepenbeek en Zonhoven (IGS)

Hasselt Diepenbeek Zonhoven Eigendomstitel Huurder 293 21 32 Eigenaar 301 322 271 Totaal 594 343 303 Leeftijd < 25 68 3 0 25-65 318 206 167 >65 208 134 136 Totaal 594 343 303 Nationaliteit Belg 460 328 277 Niet Belg 134 15 26 Totaal 594 343 303 Thema’s Sociale huisvesting 151 5 2 Huren 28 0 0 Berekenen energiefactuur 124 34 47 Premies en subsidies 226 172 254 +65 / 66% 5 8 34 Doelgroep 4 0 3 Studentenhuisvesting 53 11 0 Woonkwaliteit 25 12 1 Andere 19 107 5

5.7.2 Participatie Participatie kan men op verschillende manieren begrijpen. Er is de meer brede omschrijving van de maatschappelijke participatie (deelnemen aan de samenleving). Daarnaast is er een meer beperkte betekenis van participatie aan het beleid, het op een actieve wijze mee vorm geven aan het beleid. Een belangrijk aspect van sociale cohesie in de stad is de betrokkenheid van de bewoners bij hun buurt. Naast actieve betrokkenheid door het zelf (mee) opzetten van activiteiten kan de louter aanwezigheid of deelname aan activiteiten de cohesie en solidariteit binnen de buurt versterken. Vooral in buurten met hoge diversiteit kan dit zorgen voor meer tolerantie tegenover personen met een andere culturele achtergrond. Wanneer burgers actief zijn in hun buurt of stad, zelfs al is het alleen maar door te participeren in een buurtactiviteit, betekent dat meestal dat ze zich in zekere mate verbonden voelen met hun buurt of stad. Het kan een opstap zijn om de goede gang van zaken in de stad op te volgen en een aanzet om zelf actief iets te doen en mee te willen werken aan de oplossing van stedelijke problemen (o.a. op buurtniveau). Voor de tweede vorm van participatie en de daarbij horende processen hanteert men vaak de participatieladder als theoretisch model. Dit model bevat verschillende communicatieniveaus (informeren, raadplegen, adviseren, coproductie, meebeslissen, zelfbestuur) en stelt de ultieme vormen van participatie in de top van de piramide. Aan de hogere niveaus wordt een hogere participatiekwaliteit toegekend dan aan de lagere.

www.studiobeleid.be


105/128

Figuur 20 De klassieke participatieladder.

In de praktijk is deze ladder soms moeilijk hanteerbaar. De praktijk is complex en niet altijd reduceerbaar tot dit model. In die praktijk bestaan goede processen uit de juiste afstemming van verschillende participatievormen met aangepaste communicatieniveaus, voor verschillende doelgroepen, gefaseerd in de tijd, gericht op concrete doelen en tussendoelen. Verder stelt men vast dat het best mogelijk is om bepaalde plannen of projecten te realiseren met een stevig draagvlak door middel van participatievormen die beperkt blijven tot informeren, raadplegen of adviseren.

www.studiobeleid.be


106/128

6 SLEUTELKWESTIES VAN HET LOKAAL WOONBELEID 6.1 Geïntegreerd woonbeleid Inhoudelijk is er wat betreft lokaal woonbeleid heel wat aan het verschuiven. Terwijl huisvestingsbeleid vroeger vooral was georiënteerd op het bouwen van nieuwe woningen, probeert men vandaag tegelijkertijd uiteenlopende aspecten te integreren. Het gaat dan zowel over verschillende doelgroepen met eigen woonnoden, als over de kwaliteit van de woningen, de betaalbaarheid van het wonen, aanpasbaar en levenslang wonen, duurzaam bouwen, de veiligheid en aantrekkelijkheid van de woonomgeving, de bereikbaarheid en het openbaar vervoer, de publieke en commerciële voorzieningen, de goede ruimtelijke ordening, de ondersteunende diensten welzijnsdiensten en zorg, … Van al die verschillende elementen wil men vandaag in het woonbeleid een geheel maken, tot een geheel komen. Woonbeleid integreren betekent over muurtjes heen kijken en ook wel eens een muurtje slopen. Men stelt vast dat de voorbije decennia de woonfunctie meer en meer gescheiden werd van andere functies. Men woont hier, maar men werkt, studeert, shopt en ontspant elders. Dat leidt ondermeer tot heel wat mobiliteitsproblemen. Het woonbeleid en het mobiliteitsbeleid moeten dan ook goed op elkaar worden afgestemd. Hetzelfde geldt voor het plannen van andere infrastructuur en voorzieningen. Bij het woonbeleid wordt ook meer en meer nadruk gelegd op de woonomgeving. Als men denser gaat wonen worden groen en in de woonomgeving, recreatie- en speelmogelijkheden en een kwalitatieve publieke ruimte belangrijker.

Hedendaags gezinsleven Het hedendaagse gezinsleven is ingrijpend gewijzigd. De ouder(s) gaan werken en voor de kinderen is er opvang buitenhuis. Er is toenemende mobiliteit en verhuizing in functie van werk, scheiding en nieuwe gezinsvorming. Voor sport en ontspanning verlaat men de woonbuurt zoals men ook elders gaat supermarkten of funshoppen. De actieradius van de gezinnen is groter, maar de directe omgeving anoniemer, minder vertrouwd, soms ook gevaarlijker. (Karsten, Kuiper, & Reubsaet, 2001) Kinderen spelen steeds minder buiten. Ouders vinden dat kinderen de risico’s niet goed kunnen inschatten en maken zich zorgen over het verkeer, vreemden en het feit dat hun kind zich kan bezeren. Kinderen gaan veel minder dan vroeger zelfstandig op pad. Ouders brengen in toenemende mate hun kinderen naar school. Kinderen zijn ook voor hun vrijetijdsbesteding veel afhankelijker geworden van de begeleiding van hun ouders. Het halen en brengen gebeurt veel met de auto. Dat leidt tot een vicieuze cirkel: het toenemend aantal auto’s vergroot de onveiligheid in de buurt opnieuw, ….(Kennisplatform Verkeer en Vervoer, 2008, p. 16) Voor de jeugd zijn er minder natuurlijke en informele ontmoetingsplekken. In de stad krijgt elke vierkante meter een bestemming en in de strijd om de openbare ruimte leggen de belangen van jongeren het dikwijls af tegen andere belangen. In de (nieuwe) woonwijken valt er voor jongeren weinig te beleven en dat lijkt ook de bedoeling want veel nieuwe wijken promoot men als een oase van rust en ruimte. Jongeren op straat worden ook snel geassocieerd met overlast.

Werken en wonen Waar werken de Hasselaren? Men stelt vast dat meer dan de helft (55%) van de Hasselaren niet werken in de stad waar ze wonen. Dat brengt heel wat verkeersbewegingen met zich mee.

www.studiobeleid.be


107/128

Tabel 108 Pendelgedrag werkende Hasselaren naar sector. 2012 (Steunpunt WSE, 2014)

Geen Uitgaande Geen Uitgaande Totaal pendel pendel pendel pendel 80,15% Primaire sector 14 57 71 19,85% 72,70% Secundaire sector 1.276 3.399 4.675 27,30% 54,81% Tertiaire sector 5.193 6.299 11.492 45,19% Quartaire sector 5.930 5.216 11.147 53,20% 46,80% Onbekend 0 257 257 0,00% 100,00% 55,09% Totaal 12.414 15.227 27.641 44,91%

Totaal 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

Tabel 109 Pendelgedrag werkende Hasselaren naar geslacht en leeftijd. 2012 (Steunpunt WSE, 2014)

Geen Uitgaande Totaal pendel pendel Man 37,98% 62,02% 100,00% Vrouw 52,10% 47,90% 100,00% Tot 44,91% 55,09% 100,00% 15-24 25-49 50-64 Tot

6.2

52,62% 41,23% 51,44% 44,91%

47,38% 58,77% 48,56% 55,09%

100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

Betaalbaarheid van wonen

6.2.1 Algemeen Het meten van de betaalbaarheid van wonen De laatste jaren is er veel aandacht voor de betaalbaarheid van wonen. Hoe meet men betaalbaarheid? Een veelgebruikte meetmethode is de woonquote. De woonquote is de verhouding tussen de totale woonuitgaven (na aftrek van tegemoetkomingen voor wonen) en het totaal beschikbare huishoudinkomen (na aftrek van tegemoetkomingen voor wonen). Bij de woonuitgaven worden hier ook de bijkomende uitgaven zoals voor verwarming, elektriciteit, onderhoud van gezamenlijke delen mee in rekening genomen. Eurostat stelt een woonquote van 40% als maximum. Tegenwoordig wordt in Vlaanderen niet 40% maar 30% als maximum gehanteerd. Een probleem met de woonquote als methode om betaalbaarheid te meten is wel dat eenzelfde woonquote voor een huishouden met een laag inkomen zwaarder weegt dan met een hoog inkomen. Algemeen gezien zijn de uitgaven voor wonen bij eigenaars hoger dan bij de huurders. Toch vragen deze uitgaven van eigenaars een relatief kleiner deel van het inkomen dan van de huurders omdat het inkomen van de eigenaars hoger is. Voor de huurders is wonen wel minder goed betaalbaar dan voor eigenaars en de betaalbaarheidproblemen zijn daarbij het grootst in de private huursector. Algemeen gezien evolueert de betaalbaarheid negatief. De negatieve evolutie zit dan vooral bij de private huurders en in het bijzonder bij de laagste inkomens, de gepensioneerden en de eenoudergezinnen. Men stelt een polarisatie vast. Gezinnen die het zich kunnen veroorloven stappen over naar de eigendomsmarkt. De minder kapitaalkrachtigen blijven achter op de huurmarkt. Een deel daarvan in kwalitatief betere sociale huisvesting, de anderen op de private huurmarkt, waar ze met een gemiddeld zwakke woningkwaliteit te maken krijgen.(Ryckewaert, et al., 2012, pp. 86-87)

www.studiobeleid.be


108/128

Situatie in Hasselt Bij de opmaak van de stadsmonitor 2011 werd een profielschets van Hasselt opgemaakt. (Bral, Jacques, Schelfaut, Stuyck, & Vanderhasselt, 2012). Wat betreft betaalbaarheid vinden we de volgende cijfers:  14,7% van de Hasselaren heeft een hoge woonquote (>30%), bij ongeveer 3 op 10 van de huurders en 1 op 4 van de afbetalende eigenaars.  In vergelijking met de centrumsteden heeft een groter aandeel niet-Belgen een hoge woonquote.  3,6% van de eigenaars en 18,8% van de huurders heeft het afgelopen jaar problemen gehad om de woonkosten te betalen. Het aandeel huurders dat problemen heeft is groter dan gemiddeld.  78,8% van de huurders betaalt maandelijks meer dan 625 euro (13 steden: 57,4%)  36,7% van de eigenaars betaalt maandelijks meer dan 875 euro (13 steden: 36,6%) Tabel 110 Aandeel huishoudens met een woonquote van meer dan 30%. 2011. Hasselt, centrumsteden, Vlaanderen (Bral, Jacques, Schelfaut, Stuyck, & Vanderhasselt, 2012)

Woonquote Gemiddeld Huursector Eigenaars Eigenaars die afbetalen Niet-Belg Belg

Hasselt 14,7% 33,3% 11,2% 25,2% 42,7% 13,8%

Centrumsteden 18,2% 33,0% 13,0% 26,4% 32,4% 17,3%

Vlaanderen (SCV) 11,7% 29,9% 8,5% 24,0% / /

De betaalbaarheidratio wordt beïnvloed door het gemiddelde inkomen per aangifte en de gemiddelde prijs van een appartement of woning. De gemiddelde prijs voor zowel een woning als een appartement neemt sterk toe in Hasselt. (zie 3.4.1.) Als gevolg van de stijgende prijzen van het vastgoed en een minder sterk gestegen inkomen neemt de betaalbaarheid af. In 2009 zijn er in Hasselt gemiddeld 6,5 jaarinkomens nodig om een huis te kopen en 5,9 jaarinkomens om een appartement te kopen. Dit is minder dan in de 13 centrumsteden gemiddeld.

Afbetalen In Hasselt zijn er volgens de Nationale Bank van België in 2013 13.853 kredietnemers met minstens één hypothecair krediet. Er zijn 232 achterstallige kredieten waarvan 159 niet geregulariseerde kredieten.

6.2.2 Sociale woningen De sociale woningen zijn een belangrijk antwoord om financieel zwakke groepen woonzekerheid te bieden. Sociale woningen worden doorgaans gerealiseerd door de sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM). Ze bieden sociale huur- en/of koopwoningen en/of bouwgronden aan in hun werkgebied. Ook gemeenten en OCMW kunnen, alhoewel dit niet één van hun kernopdrachten is, sociale woningen realiseren. Doorgaans gaan doen ze dat via de SHM waarin ze participeren. Ook de sociale verhuurkantoren (SVK’s) bieden sociale huurwoningen aan. Ze bouwen echter niet zelf, maar huren woningen en appartementen van een eigenaarverhuurder. Het decreet gronden pandenbeleid legt de gemeenten verplichtingen op mbt het realiseren van sociale woningen.

Sociale huurwoningen De SHM en SVK die voor wat betreft sociale huurwoningen, actief zijn in Hasselt zijn:  De Hasseltse Huisvestingsmaatschappij c.v., Gouverneur Roppesingel 53, 3500 Hasselt met huurwoningen in de Kernstad, de Banneuxwijk, Stevoort, Runkst en Ter Hilst

www.studiobeleid.be


109/128

  

Cordium c.v.: Gouverneur Roppesingel 133, 3500 Hasselt met woningen te Kermt, Kuringen en StLambrechts-Herk Vlaams Woningfonds, Koningin Astridlaan 75, 3500 Hasselt, met grotere gezinswoningen gelegen over heel het grondgebied. Sociaal Verhuurkantoor Midden Limburg. Kerkplein 60, 3520 Zonhoven. Momenteel zijn er in het werkgebied Diepenbeek, Hasselt en Zonhoven een 150-tal woningen en appartementen in beheer.

Weinig sociale huurwoningen In Hasselt zijn er met minder dan 5 % van de woningen, relatief weinig sociale huurwoningen. Tijdens de voorbije legislatuur startte de stad een inhaalbeweging. Tabel 111 Sociale huurwoningen. 2007-12. Hasselt, centrumsteden, Vlaanderen

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Hasselt

%

1.401 1.448 1.454 1.468 1.564 1.647

4,5 4,6 4,5 4,5 4,7 4,9

% % centrumsteden Vlaanderen 8,6 8,6 8,4 8,7

5,5 5,5 5,4 5,5

We overlopen de sociale huurwoningen van de Hasseltse huisvestingsmaatschappij, Cordium en het Vlaams Woningfonds en het SVK Midden Limburg. Tabel 112 Sociale huurwoningen van de Hasseltse huisvestingsmaatschappij te Hasselt (Stad Hasselt)

1 Slpk 9

Woningen 2 Slpk 3 Slpk 17 345

4 Slpk

Studio 53

5

Appartementen 1 Slpk 2 Slpk 269 252

Totaal 3 Slpk 75

1.025

Tabel 113 Sociale huurwoningen van Cordium te Hasselt (Stad Hasselt)

Eengezinswoningen Appartementen Totaal slaapkamers 1 2 3 4 5 1 2 3 4 Hasselt 1 1 4 3 9 Kuringen 16 90 34 6 65 1 212 Kermt 19 35 1 55 St. Lambrechts-Herk 1 ADL 13 88 28 32 8 169 Totaal Hasselt 17 14 178 62 6 20 136 12 1 446 Tabel 114 Sociale huurwoningen van Vlaams Woningfonds te Hasselt (Stad Hasselt)

1 Slpk

Woningen 2 Slpk 3 Slpk 2 28

4 Slpk

Studio

Appartementen 1 Slpk 2 Slpk

Totaal 3 Slpk

7

3

40

Tabel 115 Sociale huurwoningen van Sociaal Verhuurkantoor Midden Limburg te Hasselt (Stad Hasselt)

woningtype Studio app 1 Inhuringen 30 36

www.studiobeleid.be

app 2 app 3 woning 1 woning 2 woning 3 woning 4+ totaal 26 7 1 3 4 5 112


110/128

Lokaal toewijzingsreglement sociale huurwoningen Vanaf 1 januari 2008 voorziet het Sociaal Huurbesluit de mogelijkheid van een lokaal toewijzingsreglement. In dit lokaal toewijzingsreglement kan men:  Rekening houden met de lokale binding van de kandidaat-huurders,  Rekening houden met de woonbehoeftigheid van specifieke doelgroepen  Werken aan de verstoorde of bedreigde leefbaarheid in bepaalde wijken of complexen. Momenteel werkt men in Hasselt een nieuw lokaal toewijzingsreglement.

Nieuwe projecten sociale huurwoningen Hieronder overlopen we voor de verschillende SHM de nieuwe projecten sociale huurwoningen. Hierbij maken we een onderscheid tussen de eigen projecten en de projecten in het kader van de sociale last private ontwikkelaars (zie ook verder 6.2.4 Grond- en pandenbeleid). Er wordt telkens melding gemaakt van de fase waarin de projecten zich bevinden: A = onderzoeksfase, bespreking woonoverleg B = ontwerp en vergunningsfase, Deelattest 1 C = Aanbestedings- en uitvoeringsfase D = opgeleverd sedert nulmeting 2008 Tabel 116 Eigen projecten sociale woningen van de Hasseltse huisvestingsmaatschappij te Hasselt (Stad Hasselt)

Aantal Projectnaam Mouterijsite Grasstraat Veldstraat Havenkwartier 1 Ekkelgarden zone 30 en 33 Ekkelgarden zone 21 Valeriaan, Stevoort Kanaalwijk 3, Hassaporta Nolens fase 2, L. Nolensstraat 17 Ekkelgarden zone L Astrid, Koningin Astridlaan 53-55 Melkvoet, Melkvoetstraat 24 De notelaar, Notelarenstraat 95-97 De tesch/ G.Verdilaan/kerkhofstraat Gaarveldstraat 78 Panoramastraat 1-12/Goudbloemstraat Nellepetinstraat ekkelgarden zone 4 De Hummeltjes/Stadsomvaart 74 De Caster, Casterstraat 18-32 Luikerpoort, Luikersteenweg 27,29,31 De Kaai, Havenstraat 30-32 Herckenrode, Herkenrodesingel 5a-5d

www.studiobeleid.be

35 19 12 26 37 6 12 6 2 38 46 3 19 14 43 27 15 14 34 408

Fase A B C

D

Slpk 2

1

3

Doelgroep 65+

x x x x x x x x x x

4

2

38 31 7 46 23 23 3 3 19 5 14 14 1 13 43 21 22 27 18 9 15 11 4 14 10 4 34 6 28 253 133 126 0


2 14 1

17

38 38 1 9 14 43 21 15 14 24 217

111/128

Tabel 117 Projecten sociale lasten private ontwikkelaars voor sociale woningen van de Hasseltse huisvestingsmaatschappij te Hasselt (Stad Hasselt)

projectnaam

aantal A B C D Canadastraat 11 x Godsheide kleinstraat fase 1 4 x Godsheide kleinstraat fase 2 5 x Godsheide Kapelveld 23 x Mombeekdreef 1 x Schrijnbroekstraat 7 x Kanaalwijk 1 35 x Alverberg 22 x Groenstaete blok 7/Roode Roosstraat 15 9 x Zuidzicht 21 x Ekkelgaarden (zone 21) 12 x Totaal 150 0 Tabel 118 Eigen projecten sociale woningen van Cordium te Hasselt (Stad Hasselt)

Aantal Projectnaam Rode rok Afname rode rok Hommelheide Nieuwe winning a Crutzenstraat fase 2 Crutzenstraat fase 3 Heerstraat Crutzenstraat fase 1a Meidoornlaan 26-29 Roeselstraat 6-8-10 Grote baan 46 - Kuringenstraat Pollenusstraat

Fase A B C 101 x -54 46 x 49 x 20 x 28 x 12 x 20 x 10 15 9 20 276

D

Slpk 1 2

Doelgroep 3 65+

3

10 15 9 20 54

4 16 11 17 7 5 18 2 2 8 3 10 2 8 1 6 14

11

17 4

2

Tabel 119 Projecten sociale kavels van Cordium te Hasselt (Stad Hasselt)

Projectnaam Aantal A B C D Nieuwe winning b 24 x Crutzenstraat fase 1b 7 x 31 Tabel 120 Projecten sociale lasten private ontwikkelaars voor sociale woningen van Cordium te Hasselt (Stad Hasselt)

Projectnaam Aantal A B C D Rode rok 10 x 10

www.studiobeleid.be


112/128

Tabel 121 Eigen projecten sociale woningen van Vlaams woningfonds te Hasselt (Stad Hasselt)

Aantal Projectnaam Tommelenstraat 6 Abelenstraat-Boomkensstraat bloemenstraat ? Oude Kuringerbaan 168 Aldenhoveweide 4a Kempische Steenweg 340 Grote Baan 70 Casterstraat 14 Helipoststraatb 8 Muggenstraat 29 Anjelierenstraat 15 Notelarenstraat 98 Bosstraat 89 Jasmijnstraat 48 Anjelierenstraat 30 Lazarijstraat 13

1 1 1 2 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 15

Fase A B C x x x x x x

D

Slpk 1 2 3

2

2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

6.2.3 Sociale koop In Hasselt is het hoofdzakelijk de sociale huisvestingsmaatschappij Kleine Landeigendom die sociale koopwoningen realiseert. (KLE-Tongeren Pliniuswal 1 bus 2 B-3700 Tongeren) We overlopen de sinds 1987 gerealiseerde sociale koopwoningen te Hasselt. Tabel 122 Gerealiseerde sociale koopwoningen sinds 1987. Hasselt (Stad Hasselt)

Rapertingen Godsheide Banneux Kiewit Kuringen Noord Kuringen Zuid Kermt Spalbeek Stokrooie Stevoort Sint Lambrechts Herk Wimmertingen Runkst Heilig Hart Kempische Wijk Katharinawijk De Tesch Centrum Gerealiseerd Sinds 1987

www.studiobeleid.be

Koop 0 0 0 168 0 0 12 0 0 263 0 128 18 24 8 7 0 628


113/128

Ook de Kleine Landeigendom heeft momenteel een aantal nieuwe projecten voor sociale koopwoningen te Hasselt. Tabel 123 Eigen projecten sociale koopwoningen van Kleine Landeigendom te Hasselt (Stad Hasselt)

Eigen projecten Tot A B C D 1slpk 2slpk 3+slpk Havenkwartier 1 15 x Nachtegalenstraat 10 x Veldstraat Aaro Topo x Veldstraat Hayen - Julot 10 x Ekkelgarden 30 10 x 10 Cederpark 1 23 x Cederpark 2 (Confido) 10 x Crutzenstraat fase 2 13 x 13 Nieuwe winning 14 x 14 Ekkelgarden Wadilaan 14 x 14 Crutzenstraat fase 1 15 x 15 Ekkelgarden zone 23/Speculaaslaan 8 x 8 Valeriaanstraat reeks P 9 x 9 Valeriaanstraat reeks O 12 12 12 Maastrichtersteenweg 68/70-72 8 8 4 4 Havenstraat 30-32 14 14 10 3 1 Ambachtsschoolstraat 5-9 10 10 3 5 2 Valeriaanstraat reeks N 15 15 15 Tabel 124 Projecten sociale lasten private ontwikkelaars voor sociale koopwoningen van Kleine Landeigendom te Hasselt (Stad Hasselt)

Sociale last door private ontwikkelaars Tot A B C D 1slpk 2slpk 3+slpk Sint-Truidersteenweg / Oude Truierbaan x Zuidzicht 12 x Totaal 12 0

6.2.4 Grond- en Pandenbeleid Bindend sociaal objectief Het decreet gronden pandenbeleid voorziet in een bindend sociaal objectief per gemeente. Dit objectief legt een aantal te realiseren sociale woningen op per gemeente voor de periode 2009-2020. Voor sommige gemeenten geldt een bijkomende inspanning tegen 2025. Het sociaal objectief bestaat uit sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels. De drie categorieën samen vormen het sociaal objectief. Tabel 125 Bindend Sociaal objectief Hasselt

Huishoudens op 01/01/2008 Sociale huuraanbod volgens nulmeting Aandeel sociaal huuraanbod volgens de nulmeting Bijkomend sociaal huuraanbod tegen 2020 Bijkomende inhaalbeweging tegen 2025 Totaal te realiseren aantal sociale huurwoningen Tegen 2020 te realiseren sociale koopwoningen Tegen 2020 te realiseren sociale kavels

www.studiobeleid.be


31.711 1.398 4,41% 542 542 329 41

114/128

De gemeenteraad van Hasselt is op 22 juni 2010 gegaan voor een meer ambitieus programma met 1.121 sociale huurwoningen. Het ziet er niet naar uit dat deze ambitie zal worden gerealiseerd.

Activeren van publieke bouwgronden De stad moet een inventaris maken van de gezamenlijke oppervlakte van onbebouwde bouwgronden en kavels in eigendom van Vlaamse besturen. Het opnemen van de onbebouwde gronden van Vlaamse semipublieke rechtspersonen is daarbij facultatief. Volgens DGPB geldt er een activeringsplicht voor bouwgronden van Vlaamse besturen (en in een latere fase ook van Vlaamse semipublieke rechtspersonen) in de gemeente. Hiervan moet minstens 25% worden aangewend voor de verwezenlijking van een sociaal woonaanbod. In de periode 20092020 is aan de 25%-norm voldaan als in de gemeente het BSO tijdig wordt verwezenlijkt.

Lasten op grote verkavelingen en woonprojecten Het DGPB legde aan ontwikkelaars (publiek of privaat) van grotere woonprojecten verplichtingen op tot het realiseren van een betaalbaar woonaanbod. Als gevolg van een uitspraak van het grondwettelijk hof is deze verplichting opgeheven. Dat leidt momenteel tot onduidelijkheid hoe met de private ontwikkelaars moet worden omgegaan.

Bindend Sociaal Objectief: stand van zaken Tabel 126 Bindend sociaal objectief. Stand van zaken. 2014 (Stad Hasselt)

Sociale huur Sociale koop Sociale kavels

Nulmeting BSO A B C D Tot 2008 1.393 542 249 178 81 430 938 122 329 72 101 17 59 249 0 24 31 31

A = onderzoeksfase, bespreking woonoverleg B = ontwerp en vergunningsfase, Deelattest 1 C = Aanbestedings- en uitvoeringsfase D = opgeleverd sedert nulmeting 2008

6.2.5 Premies en tussenkomsten Tegemoetkoming in de huurprijs (steun bij verhuizing naar geschikte woning) De tegemoetkoming in de huurprijs (vroeger de huursubsidie genoemd) ondersteunt mensen met een laag inkomen die verhuizen van een slechte, onaangepaste woning naar een goede, aangepaste woning. Als aanvrager moet men voldoen aan een aantal voorwaarden zoals het inkomen, de eigendom, de kwaliteit van de verlaten woning en de nieuwe woning. Als de aanvrager voorheen dakloos was of verhuist naar een woning verhuurd door een sociaal verhuurkantoor, speelt de kwaliteit van de verlaten woning geen rol. We overlopen hier de Vlaamse huursubsidies voor Hasselt. Tabel 127 Vlaamse tegemoetkoming in de huurprijs. 2008-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

2008 2009 2010 2011 2012 2013

www.studiobeleid.be

Huursubsidie 25 51 46 58 61 67


115/128

Huurpremie voor kandidaat–huurders van een sociale woning Om in aanmerking te komen voor de huurpremie, moet u voldoen aan de volgende diverse voorwaarden. Men moet een woning huren als hoofdverblijfplaats en in het Vlaamse Gewest en met huurprijs die afhangt van het aantal personen ten laste en de ligging van de woning en die conform is. Men moet ingeschreven zijn voor een sociale huurwoning bij een domiciliemaatschappij en ononderbroken voor een periode van 4 jaar. Er zijn maxima gesteld aan het inkomen: een inkomen hebben (in 2014) van maximaal 16.880 euro plus 1.510 euro per persoon ten laste (cfr. huursubsidie – tegemoetkoming in de huurprijs) In 2013 werden in Hasselt 108 premie o.b.v. dit stelsel toegekend. Vanwege een zeer dynamisch verloop van de dossiers is het niet mogelijk om dit voldoende nauwkeurig weer te geven.

Financiële tussenkomst in woonkosten door het OCMW Er zijn enkele vormen van steun die betrekking hebben op wonen en die het OCMW kan toekennen.  Tussenkomst in de betaling van een huurwaarborg (weliswaar tegen terugbetaling)  Tussenkomst in de betaling van 1ste maand huur  Tussenkomst stookolie  Tussenkomst in de energieafrekeningen elektriciteit en gas.  Tussenkomst maandelijks verwarmingskosten  Installatiepremie  Eenmalige verhuispremie

Vlaamse steunmaatregelen bij het kopen of (ver) bouwen van een woning Er zijn diverse steunmaatregelen inzake eigendomsverwerving en renovatie. We overlopen hier de Vlaamse maatregelen voor Hasselt (IGS Woonbeleid Midden-Limburg, 2014, p. 48)  Verbeteringpremie voor structurele en isolerende werken met een totale kostprijs van minder dan €10.000 exclusief BTW. De minimum kostprijs voor elke categorie dient minstens het dubbele te bedragen dan het premiebedrag van die categorie. Het premiebedrag is een forfaitair bedrag en wordt niet volgens een percentage berekend. De eigenaar-bewoner of huurder dient te voldoen aan enkele voorwaarden zoals inkomen en leeftijd van de woning.  Renovatiepremie enkel voor structurele werken met een totale kostprijs van minder dan €10 000 exclusief BTW. Het premiebedrag wordt berekend aan de hand van een percentage afhankelijk van het inkomen, maar per categorie bestaat er een limiet. De eigenaar-bewoner dient te voldoen aan enkele voorwaarden zoals het inkomen, enige eigendom en leeftijd van de woning.  Een eigenaar - verhuurder die zijn woning voor minstens 9 jaar ter beschikking stelt aan een sociaal verhuurkantoor kan ook één van beide premies aanvragen. Voor de verbeteringpremie wordt de inkomensgrens gelijkgesteld met die van de renovatiepremie. Voor de renovatiepremie vervalt zelfs de inkomensgrens.  Sociale leningen bij de aankoop of (ver)bouwen van een woning of kavel  Vlaams woningfonds kent sociale woonkredieten toe aan gezinnen en alleenstaanden met een reglementair begrensd inkomen  Vlaamse woonlening: een woonkrediet van de VMSW. De Vlaamse Regering subsidieert deze hypothecaire woonlening. Opdat de aanvrager een Vlaamse Woonlening van de VMSW zou kunnen krijgen, moet u aan een aantal voorwaarden voldoen betreffende inkomen, eigendom, leeftijd en solvabiliteit.  Beide leningen worden berekend aan een tarief tussen 2% en 3,59%. Het minimumtarief blijft altijd 2%. Het maximumtarief kan maandelijks stijgen of dalen. In juni 2014 wordt het tekort aan budget terug aangevuld

www.studiobeleid.be


116/128

Tussenkomsten en premies aanpassen woning Er is momenteel enkel nog een Vlaamse aanpassingpremie voor het aanpassen van een woning. De provinciale aanpassingpremie werd met ingang van 01.01.2014 afgeschaft. De Vlaamse premie kan echter enkel door 65+ worden aangevraagd als ze de inkomensgrens van 3 jaar geleden niet overschrijden. Tabel 128 Vlaamse premie voor aanpassen woning. 2011-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)

Betalingen Premiebedragen Reno Vp Ap Reno Vp Ap 2011 278 123 14 1.347.310 117.600 17.150 2012 314 128 28 1.588.930 132.850 32.050 2013 318 98 31 1.771.070 106.250 36.360

6.3 Duurzaam wonen 6.3.1 Duurzame ontwikkeling Er is een toenemende aandacht voor duurzame ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling: definitie van de VN-commissie Brundtland (1987) Sustainable development is development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs. Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.

Uit het klimaatactieplan 2012-2020 Figuur 21 Totale CO2-emissie stad Hasselt ten opzichte van een gemiddelde Limburgse gemeente (Hasselt Klimaatactieplan 2012-20)

www.studiobeleid.be


117/128

De provincie Limburg wil CO2-neutraal worden tegen 2020. In de TACO2- studie, de wetenschappelijke basis voor het Limburgse Klimaatplan, werden scenario’s gepresenteerd waarmee Limburg dit zal verwezenlijken. (bron klimaatplan Hasselt)) Ondertussen is de provincie een formele ‘Covenant Coordinator’ geworden, wat betekent dat zij de Limburgse gemeenten stimuleert om de Covenant of Mayors te ondertekenen. Dit is dan ook gebeurd: op 30 november 2011 maakten alle Limburgse gemeenten duidelijk dat zij meer dan 20% CO2 wilden reduceren tegen 2020. Ook Hasselt gaat voor een reductie van meer dan 20% CO2 tegen 2020. De onderstaande figuur geeft een overzicht van de benaderende bijdragen van de verschillende onderdelen: Figuur 22 Verdeling van de CO2 reductie op Hasselts grondgebied gemeente (Hasselt Klimaatactieplan 2012-20) Verdeling CO2 reductie Hasselt

gemeentelijke organisatie tertiaire gebouwen 5%

woningen

9%

mobiliteit hernieuwbare energie

43%

31%

12%

Gezien het grote aandeel van woningen (36,22%) in de totale voetafdruk van het grondgebied, is energiebesparing in de bestaande bouw één van de meest effectieve manieren om een substantiële CO2-reductie te bereiken. De DUBO-scan geeft inzicht in de mogelijke maatregelen voor residentiële gebouwen die nodig zijn om vooropgestelde besparingsdoelstellingen te realiseren. Om een reductie van 20% te verwezenlijken gaat de DUBO-scan uit van de onderstaande verdeling: Tabel 129 TACO2 maatregelen voor 20% reductie CO2 uitstoot van woningen (DuBo-scan)

Passiefhuisrenovatie Vloerisolatie rest bestaande woningen Muurisolatie rest bestaande woningen zonder muurisolatie & met weinig muurisolatie Vervanging enkel glas en dubbel glas door 3-voudig glas Dakisolatie rest bestaande woningen zonder dakisolatie & met weinig dakisolatie Ketelvervanging rest bestaande woningen excl. woningen op stookolie Switch stookolie --> warmtepomp Switch stookolie --> pellets Zonneboilers Verlaging van elektriciteitsverbruik voor apparaten en verlichting naar 2000 kWh per woning

Wooneenheden 4.160 1.915

% Wooneenheden 12,46 % 5,74 %

3.597

10,78 %

7.262

21,75 %

858

2,57 %

241

0,72 %

1.354 1.852 1.738

4,06 % 5,55 % 5,21 %

3.829

11,47 %

6.3.2 Adaptatie aan klimaatsveranderingen De gevolgen van klimaatverandering worden duidelijk merkbaar. Zo is er in België tussen 1833 en 2007 een stijging van de gemiddelde temperatuur met 2°C waar te nemen. Zowel op wereldvlak als vanuit Europa is er een groeiend besef ontstaan dat er iets moet gedaan worden. Adaptatiemaatregelen zijn geen geïsoleerde activitei-

www.studiobeleid.be


118/128

ten, maar ze vertonen juist een nauwe verwevenheid met mitigatie, armoedebestrijding, ramppreventie en duurzame ontwikkelingsinterventies. Momenteel zijn de belangrijkste berekende schadekosten van klimaatverandering kustoverstromingen en sterftegevallen door hittestress. Rivieroverstromingen en schade aan de landbouw vormen een meer bescheiden schadekost. De andere gezondheidskosten blijken beperkt te blijven.

6.3.3 Hasselts energiebedrijf Het HEB, opgericht in 2012, staat voor Hasselts Energie Bedrijf en bestaat onder de vorm van een IVA (Intern Verzelfstandigd Agentschap). Met de oprichting van het HEB wil de Stad Hasselt, zelf maximaal kunnen voorzien in de energie behoefte, op een milieu vriendelijke manier. Ook wil het HEB de bestaande installatie en gebouwen van de stad Hasselt energiezuiniger maken. De verbruikscijfers worden om die reden actief opgevolgd zodat er heel gericht initiatieven opgezet kunnen worden. Niet alle investeringen zijn financieel rendabel – maar ecologisch brengt het op lange termijn een mooi rendement op.

Budget Er wordt jaarlijks een investeringsbudget van ongeveer 1 miljoen euro voorzien in de meerjarenplanning van de stad, specifiek toegewezen aan het HEB. Het gaat niet om nieuw bijkomend budget. Vóór de oprichting van het HEB zat dit investeringsbudget al in de stadsbegroting maar dan verspreid over uiteenlopende betrokken diensten. In de praktijk betekende dit echter dat bepaalde dienstgebonden investeringen soms prioriteit kregen waardoor de voorziene middelen niet aangewend werden voor specifieke energie-projecten.

Projecten De lijst hieronder geeft alleen een beeld van het soort projecten waarnaar het HEB zich richt. Deze lijst is dus niet limitatief. Een aantal projecten zijn in opstart of lopend, anderen werden al gerealiseerd.  Projecten in functie van een lager energieverbruik o (laten) uitvoeren van energie-audits (ontmoetingscentrum Katarina, kunstacademie, cultuurcentrum Hasselt) o Voor de diverse gebouwen van de stad een telemetrie energieverbruik uitbouwen waardoor er via online opvolging van het verbruik, sneller ingegrepen kan worden bij abnormaal verbruik o Aanpassen van de isolatie in de diverse gebouwen van de stad (sporthal Stevoort, stedelijke basisschool Kermt, ontmoetingscentrum Wimbert, stadsarchief, sporthal Kiewit) o Aanpassen van de sturings- en de verwarmingssystemen in de diverse gebouwen van de stad (sporthal Stevoort, stedelijke basisscholen Rapertingen – Kermt – Kuringen, sporthal Kuringen, domein Kiewit (omschakeling van de verwarmingsinstallatie naar een grote stookinstallatie op CO2-neutrale houtpellets, houten deur aan de stookplaats vervangen door een glazen deur zodat bezoekers de installatie in werking zien, een mobiele en uitleenbare tentoonstelling rond energie door het natuureducatief centrum waarbij ook inkijk gegeven wordt in het nieuwe stooksysteem)) o Relighting in diverse gebouwen van de stad (sporthal Kiewit, sporthal Stevoort) o Ventilatie (sporthal Kiewit) o Integrale energie-vriendelijke aanpassingen zoals dubbel glas, verwarming, verluchting, isolatie en relighting (bibliotheek Kuringen)  Projecten in functie van het zelf opwekken van duurzame energie o Plaatsen van zonnepanelen (sporthal Alverberg) o Plaatsen en uitbaten van een warmtenet in woonblokken (4 woonblokken in de verkaveling Sint-Kristoffel) o Plaatsen van een middelgrote windmolen (domein Kiewit) o Bouwen van een waterkrachtcentrale (watermolen) op de Demer (in Kuringen en ter hoogte van de Tuiltermolen (om de site van Herckenrode te voorzien van groene stroom))

www.studiobeleid.be


119/128

6.3.4 Premies en steunmaatregelen duurzaamheid De Vlaamse overheid geeft, voor facturen vanaf 2014, samen met de netbeheerders een aantal premies voor bestaande woningen:  Dak- of zoldervloerisolatie en kelderisolatie  Muurisolatie en super isolerende beglazing of een combinatiepremie van beide  Er zijn premies voor een zonneboiler of warmtepomp, nu ook voor nieuwbouwwoningen met een stedenbouwkundige aanvraag voor 01.01.2014  Vanaf februari 2014 kunnen personen met zonnepanelen geen beroep meer doen op groene stroomcertificaten omdat de bandingsfactor tot 0 werd herleid. Deze bandingsfactor wordt regelmatig herberekend waardoor de groene stroomcertificaten terug ingevoerd kunnen worden. Het gaat daarom om een tijdelijke stop.  Mensen die genieten van de sociale maximumprijs voor elektriciteit en aardgas krijgen een premie van €800 als zij hun oude stookketel vervangen door een condensatieketel, ongeacht of dit op gas of stookolie zal zijn. Alle aanvragen voor facturen vóór 2014 vallen onder het oude stelsel. De Vlaamse overheid geeft, samen met de netbeheerders, een aantal premies voor nieuwbouwwoningen: De netbeheerder kent een premie toe als het E – peil 20 punten lager ligt dan de wettelijke norm in het jaar van stedenbouwkundige aanvraag. Vanaf stedenbouwkundige aanvragen 01.01.2014 is er een verplichting om minstens 1 hernieuwbare energiebron te plaatsen waarbij een E – peil van 60 voldoende is. Wordt deze hernieuwbare energiebron echter niet geplaatst dan moet de woning voldoen aan een E – peil tot 54! De Vlaamse overheid geeft een korting op de onroerende voorheffing als de woning – met stedenbouwkundige aanvragen vanaf 01.01.2013 – voldoet aan een E – peil van 50. De onroerende voorheffing zal met de helft worden verminderd en dit gedurende 5 jaar. Voldoet de woning zelfs aan een E – peil van 30 zal de onroerende voorheffing volledig wegvallen gedurende 5 jaar. Alle stedenbouwkundige aanvragen ingediend voor 1 januari 2013 vallen nog onder het oude stelsel. De gemeentelijke premies inzake duurzaam (ver)bouwen zijn afgeschaft. Mogelijk zal in de toekomst het systeem van de e-portemonnee ingevoerd worden waarbij bepaalde duurzame activiteiten of aankopen punten opleveren die ingeruild kunnen worden voor duurzame en praktische artikelen.

6.4 Samen wonen Samenwonen vermindert de risico’s op heel wat vlakken. Samenwonenden hebben niet alleen een lager armoederisico, hun gezondheids- en levensverwachting liggen hoger. Samenwoners kunnen meer beroep doen op hun netwerk. Alleenwonenden rapporteren vaker dan andere huishoudtypes beperkingen in het dagelijks functioneren. Samenwonen is ook goed op vlak van wonen: als mensen samenwonen is er minder behoefte aan (ruimte voor) woningen. Samenwonen en zorg kan ook elkaar verbonden zijn. Samenwonen maakt dat zorg snel beschikbaar is voor de bewoners. Mantelzorg binnen het huishouden komt erg veel voor. De partner is de eerste mantelzorger. Zorgbehoevende personen die alleen wonen, ontvangen eerder occasionele mantelzorg en moeten meer beroep doen op georganiseerde zorg. Bij het zorgwonen en bij bepaalde andere vormen zoals kangoeroewonen en duplexwonen maar ook de woongroep voor ouderen, de residentiële vormen wonen is de band tussen samenwonen en zorg duidelijk. (Luyten, Emmery, & Jennes, 2011) Hoewel het samen wonen van mensen heel wat voordelen heeft, stelt men vast dat heel wat regelgevingen het samenwonen eerder blijkt te bemoeilijken dan aan te sporen. Nu botsen mensen die willen gaan samenwonen of samenhuizen nog dikwijls op de grenzen van weten regelgeving. Het samenwonen op één adres heeft mogelijk juridische en financiële implicaties. De diverse overheidsdiensten hanteren hun eigen criteria om te bepalen of een persoon alleenstaand of samenwonend is. Verschillende uitkeringen bemoeilijk het samen wonen. Ook in de sociale huisvesting wordne koppels met kinderen benadeeld in vergelijking met alleenstaande met kinderen. De regelgeving bevordert personen met uitkeringen of in een sociale woning meer geneigd zijn tot het opgeven van frauduleuze situaties (niet aangeven van samenwonen, valse domicilie).

www.studiobeleid.be


120/128

6.4.1 Samenhuizen Er zijn verschillende oorzaken waarom gemeenschappelijk wonen aan belang wint. De zoektocht naar betaalbaar wonen wordt steeds moeilijker. Er is een onmiskenbare demografische evolutie die een andere gezinssamenstelling met zich mee brengt: meer alleenstaanden met of zonder kinderen, meer senioren, ... meer mensen die een nieuw sociaal netwerk zoeken. Deze evolutie maakt dat er gewijzigde woonbehoeften ontstaan. Samenhuizen kan een antwoord bieden. Gemeenschappelijk wonen past ook in de opkomst van de sharing economy. Samenhuizen is een overkoepelende term voor verschillende vormen van gemeenschappelijk wonen. Men kan samen wonen in meer of mindere mate van gemeenschappelijkheid en in een grote of kleine groep. Op deze manier bestaat een kleurrijk areaal van originele woonvormen waarbij elk project zijn eigenheid heeft en zijn klemtonen legt bijvoorbeeld op vlak van besluitvorming, sociale en ecologische maatregelen. We kunnen hierin wel twee grote typologische categorieën onderscheiden.  Het huisdelen enerzijds, het leven onder één dak, met doorgaans heel wat gedeelde leefruimtes. De keuze voor deze woonvorm, blijft niet beperkt tot jongeren in gemeenschapshuizen, maar wordt ook meer en meer benut door volwassenen en senioren. Deze woongroepen kunnen natuurlijk ook een gemengde bewonersgroep kennen.  Anderzijds zijn er de woongemeenschappen die op zich een kleine duurzame buurt vormen, namelijk bij centraal wonen en cohousing. Plekken waar de bewoners elkaar niet enkel goed kennen maar ook samen een gemeenschappelijke buitenruimte beheren. Bij centraal wonen worden ook enkele binnenruimtes gedeeld zoals een wasruimte, logeerkamers en een kinderspeelruimte. In het geval van cohousing zijn deze gedeelde ruimtes uitgebreider en omvatten ook een eetzaal en een keuken. Een paar keer per week kunnen de bewoners dan ook samen eten. Samenhuizers profiteren van schaalvoordelen. Taken worden verdeeld en ieder brengt zijn kennis en vaardigheden mee. Het kan gaan om samen huren of samen kopen.

6.4.2

Hasselt: gemeentelijk subsidiereglement voor experimentele woonvormen

Omwille van maatschappelijke tendensen zoals nieuw samengestelde gezinnen, gezinsverdunning, vergrijzing en de vereenzaming die daar mee gepaard kan gaan, blijkt dat bestaande klassieke woonvormen niet meer tegemoet komen aan alle hedendaagse woonbehoeftes. Het stadsbestuur wil vernieuwende en experimentele woonvormen die een antwoord kunnen bieden aan deze nieuwe uitdagingen een beperkte financiële ondersteuning geven en als inspirerende voorbeelden onder de aandacht brengen voor anderen in een gelijkaardige situatie. Het totaal te voorziene bedrag in de jaarlijkse begroting bedraagt maximaal 5.000€. In het subsidiereglement (dat inging op 1 augustus 2012) wordt verstaan onder: Experimentele woonvormen, allerhande initiatieven die het samen leven van bewoners ondersteunen om de kostprijs van het wonen te kunnen drukken. Beoordelingscriteria bij het toekennen van de subsidie (max €2.000):  het project beoogt een duurzame woonvorm waarbij de woon- en leefkosten worden gedrukt en waar men een warme sfeervolle manier van samenleven nastreeft;  bewoning door en samen met doelgroepen. Onder doelgroepen wordt verstaan personen voor wie er op de reguliere koop en huurmarkt onvoldoende kwaliteitsvol en betaalbaar aanbod is. Mogelijke doelgroepen zijn ouderen, kwetsbare jongeren, personen met een fysieke of verstandelijke handicap;  de kleinschaligheid geïnitieerd door burgers waardoor het project als voorbeeld aanspreekt voor andere burgers in een gelijkaardige situatie.  Kernbegrippen zijn samenwonen, kindvriendelijkheid, collectieve karakter, duurzaamheid, kwetsbare personen, een warme samenleving en levenslang wonen. Minstens drie van deze kernbegrippen worden in de projectaanvraag gemotiveerd. Enkele voorbeelden van projecten die in aanmerking kunnen komen zijn de aanleg of installatie van een gedeelde tuin, kinderspeeltuig, dakterras, compostbak, tuinberging, lokale waterzuivering, afvalsortering, wasplaats of werkplaats.

www.studiobeleid.be


121/128

6.4.3 Opsplitsen van de woning Een aanverwante problematiek is deze van de opsplitsing van woningen. Een feitelijke opdeling van een gebouw/eengezinswoning, met uitzondering van het zorgwonen vereist een stedenbouwkundige vergunning. Zoals gebleken zijn vele woning te groot en onderbezet. Een veel gehoorde vraag is de vraag naar opsplitsing van de woning.

www.studiobeleid.be


122/128

7 BIJLAGEN 7.1 Lijst van tabellen Tabel 1 Deelgemeenten Hasselt, postcode en oppervlakte(Stad Hasselt, 2014) ............................................. 17 Tabel 2 Aantal inwoners, oppervlakte en inwoners per km². 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 18 Tabel 3 Leeftijdsverdeling en grafische voorstelling bevolkingspiramide. 2013. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)...................................................................................................................................................... 18 Tabel 4 Leeftijdsverdeling in %. 2013. Hasselt, Diepenbeek, Genk, Zonhoven. (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................. 19 Tabel 5 Demografische coëfficiënten. 2013. Hasselt, Diepenbeek, Genk, Zonhoven. (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................. 19 Tabel 6 Meest voorkomende nationaliteiten. 2013. Hasselt (AGS, SVR, 2014) ............................................... 19 Tabel 7 Inwoners, huishoudens, personen per huishouden. 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 20 Tabel 8 Verdeling van huishouden naar aantal. 2013. Hasselt, Diepenbeek, Genk, Zonhoven. (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .................................................................................................................. 20 Tabel 9 Verdeling van huishouden naar type. 2013. Hasselt, Diepenbeek, Genk, Zonhoven (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .................................................................................................................. 20 Tabel 10 Verdeling van inwoners naar type huishouden. 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 21 Tabel 11 Inkomende arbeidspendel naar sector in absolute cijfers. 2012. Hasselt (Steunpunt WSE, 2014) .... 22 Tabel 12 Inkomende arbeidspendel naar sector, geslacht en leeftijd in %. 2012. Hasselt (Steunpunt WSE, 2014)...................................................................................................................................................... 22 Tabel 13 Basisonderwijs en secundair onderwijs gevestigd in Hasselt. Leerlingen vanuit Hasselt en van buiten Hasselt. Schooljaar 2012-13 (Datawarehouse Onderwijs, 2014) ............................................................ 23 Tabel 14 Hoger Onderwijs gevestigd in Hasselt. Studenten vanuit Hasselt en van buiten Hasselt. Schooljaar 2013-14 (Stadsdiensten Hasselt) ............................................................................................................ 23 Tabel 15 Toeristische attracties. Aantal en bezoekers. 2007-11. Hasselt (Toerisme Vlaanderen, 2014) .......... 24 Tabel 16 Logiesmogelijkheden. Aantal en capaciteit. 2009-13. Hasselt (Toerisme Vlaanderen, 2014) ............ 24 Tabel 17 Overnachtingen in Hotels en B&B van Belgen en Buitenlanders. 2013. Hasselt (Toerisme Vlaanderen, 2014).................................................................................................................................. 24 Tabel 18 Aankomsten in Hotels en B&B van Belgen en Buitenlanders. 2013. Hasselt (Toerisme Vlaanderen, 2014)...................................................................................................................................................... 24 Tabel 19 Aankomsten in Hotels en B&B. Top tien buitenlanders. 2013. Hasselt (Toerisme Vlaanderen, 2014) .............................................................................................................................................................. 25 Tabel 20 Diverse indicatoren bevolking en woningen van 13 Centrumsteden. 2011 (Vastmans & Buyst, 2011, p. 63) ..................................................................................................................................................... 26 Tabel 21 Evolutie aantal inwoners en huishoudens. 1997-2013. Hasselt . (Lokale statistieken, 2014) ............ 27 Tabel 22 Aangroei (natuurlijke aangroei, migratie). 1997-2012. Hasselt (Lokale statistieken, 2014).............. 28 Tabel 23 Interne en externe migratie. 2003-2012. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg)......... 28 Tabel 24 In- en uitwijkingen per 1.000 inwoners. Hasselt . (Lokale statistieken, 2014) ................................... 29 Tabel 25 Adresveranderingen 2011-13. Hasselt (Stedelijk jaarverslag 2013) .................................................. 29 Tabel 26 Binnenlandse migratie. 2003-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................. 30 Tabel 27 Top 15 immigratie en top 15 emigratie periode 2003-2012 (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 30 Tabel 28 Migratiesaldo voor periode 2003-2012 van Hasselt en 30 andere gemeenten (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .................................................................................................................. 31 Tabel 29 Buitenlandse migratie naar herkomst. 2003-2012. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 32 Tabel 30 Migratie naar leeftijd. 98-02, 03-07, 08-12. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ..... 33

www.studiobeleid.be


123/128

Tabel 31 Aankomsten en vertrekken naar fusiegemeente. 2009-2013 Hasselt (Stedelijk jaarverslag) ............ 36 Tabel 32 Migratiesaldo naar fusiegemeente. 2009-2013 Hasselt (Stedelijk jaarverslag) ................................. 36 Tabel 33 Migratie naar nationaliteit. 2009-2013 Deelgemeente Hasselt (Stedelijk jaarverslag)...................... 37 Tabel 34 Evolutie aantal inwoners en huishoudens. 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)........................................................................................ 37 Tabel 35 Jaarlijkse aangroei inwoners en huishoudens. 1997-2013. Hasselt (Lokale statistieken, 2014) ........ 38 Tabel 36 Aantal personen per huishouden. 1997-2013. Hasselt (Evolutie van de huishoudens verdeeld naar aantal leden (A.c.). 1997-2013. Hasselt (Lokale statistieken, 2014) ........................................................ 39 Tabel 37 Evolutie van de huishoudens verdeeld naar aantal leden (a.c.). 1997-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .................................................................................................................. 40 Tabel 38 Evolutie van de huishoudens verdeeld naar aantal leden (%). 1997-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .................................................................................................................. 40 Tabel 39 Evolutie aantal personen per huishouden. 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)........................................................................................ 41 Tabel 40 Evolutie huishoudens naar aantal leden (A.c.). 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)........................................................................................ 41 Tabel 41 Evolutie huishoudens naar aantal leden (%). 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)........................................................................................ 41 Tabel 42 Evolutie alleenstaande mannen naar leeftijd. 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)........................................................................................ 42 Tabel 43 Evolutie alleenstaande vrouwen naar leeftijd. 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)........................................................................................ 42 Tabel 44 Evolutie aantal huwelijken, echtscheidingen, (stopzetting) geregistreerd wonen. 2000-13. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Stedelijk jaarverslag) ................................................................................ 43 Tabel 45 Evolutie inwoners naar burgerlijke staat (Ac). 2000-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 43 Tabel 46 Evolutie inwoners naar burgerlijke staat (%). 2000-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 43 Tabel 47 Evolutie huishoudens naar type. 2007-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ...... 44 Tabel 48 Huishoudens naar gezinstype. 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ............... 44 Tabel 49 Evolutie inwoners naar leeftijdsklassen van 10 jaar (A.c.). 1997-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................. 45 Tabel 50 Evolutie inwoners naar leeftijdsklassen van 10 jaar (%). 1997-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................. 45 Tabel 51 Evolutie bevolking naar leeftijd (A.c.). 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011) ............................................................................................................ 45 Tabel 52 Evolutie bevolking naar leeftijd (%). 2000-30. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011) ................................................................................................................... 45 Tabel 53 Evolutie aantal geboorten. 2000-12. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ............... 47 Tabel 54 Evolutie aantal niet Belgen (%). 2000-13. Hasselt, Diepenbeek, Genk, Zonhoven (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .................................................................................................................. 48 Tabel 55 Aantal niet-Belgen naar leeftijd. 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ............ 48 Tabel 56 Aantal niet-Belgen bij geboorte. 2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ............ 49 Tabel 57 Nationaliteit van de moeder bij geboorte kind (%). 2010-12. Hasselt (Vancoppenolle, 2014) .......... 49 Tabel 58 Taal moeder kind moeder bij geboorte kind (%). 2010-12. Hasselt (Vancoppenolle, 2014) ............. 49 Tabel 59 Thuistaal leerlingen kleuteronderwijs 2010-11. Hasselt (Lokale statistieken, 2014) ......................... 50 Tabel 60 Thuistaal leerlingen lager onderwijs 2010-11. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)............................ 50 Tabel 61 Thuistaal Nederlands (%) bij geboorte, kleuterschool, lagere school. 2010-12. Hasselt.................... 50 Tabel 62 Aantal bewoners en huishoudens. Vergelijking prognoses cijfers SVR en reële cijfers (Dienst Sociale planning Provincie Limburg). 1997-2013.. Hasselt .................................................................................. 52 Tabel 63 Voorstel van correcties SVR-prognosecijfers aantal huishoudens. 2013-30. Hasselt......................... 53 Tabel 64 Bodembezetting volgens kadasterregister. 2013. Hasselt (FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie) ................................................................................................................................................. 54 Tabel 65 Bodembezetting bebouwde oppervlakte volgens kadasterregister. 2013. Hasselt (FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie) ............................................................................................................. 54 Tabel 66 Woongelegenheden, gebouwen, woongelegenheden/gebouwen. 1995-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .................................................................................................................. 54

www.studiobeleid.be


124/128

Tabel 67 Woongelegenheden, huishoudens, HH/woongelegenheden. 2004-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .................................................................................................................. 55 Tabel 68 Woongelegenheden naar woningtype (a.c.). 1995-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 55 Tabel 69 Woongelegenheden naar woningtype (%). 1995-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 55 Tabel 70 Eengezinswoningen naar bouwwijze (%). 1995-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 56 Tabel 71 Gebouwen naar bouwjaar. 1995-2013. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ........... 56 Tabel 72 Activiteiten van IGS in Hasselt ivm woonkwaliteit (IGS) ................................................................... 57 Tabel 73 Evolutie van de gemiddelde prijzen van woningen. 1985-2012. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................. 58 Tabel 74 Evolutie van de gemiddelde grondoppervlakte van woningen en bouwgrond. 1985-2012. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .......................................................................................... 59 Tabel 75 Bouwvergunningen. 1996-2013. Hasselt (FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie) .............. 60 Tabel 76 Gemiddelde oppervlakte bouwvergunningen. 1996-2013. Hasselt (FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie) ....................................................................................................................... 61 Tabel 77 Eigenaars en huurders (%). 2001. Hasselt (Kenniscentrum Vlaamse Steden).................................... 61 Tabel 78 Enkele gegevens verzameld door IGS mbt private huurmarkt in Hasselt, Zonhoven en Diepenbeek (IGS) ....................................................................................................................................................... 62 Tabel 79 Bewoners en huishoudens volgens nederzettingstructuur GRS. 2013. Hasselt (gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)............................................................................................ 68 Tabel 80 Personen per huishouden en inwoners per km² volgens nederzettingstructuur GRS. 2013. Hasselt (gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .......................................................... 68 Tabel 81 Gegevens mbt bewoners volgens nederzettingstructuur GRS. 2013. Hasselt (gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)............................................................................................ 69 Tabel 82 Gegevens mbt huishoudens volgens nederzettingstructuur GRS. 2013. Hasselt (gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)............................................................................................ 70 Tabel 83 Inwoners, huishoudens, personen per huishouden, oppervlakte en inwoners per km² volgens wijken en nederzettingstructuur GRS. 2013. Hasselt (gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................. 71 Tabel 84 Overzicht van de ontmoetingscentra in Hasselt (Stad Hasselt) ......................................................... 74 Tabel 85 Onderzoek naar invalswegen. Leeftijdsverdeling bewoners (a.c.). (Stad Hasselt) ............................ 76 Tabel 86 Onderzoek naar invalswegen. Leeftijdsverdeling bewoners (%). (Stad Hasselt) ............................... 76 Tabel 87 Onderzoek naar invalswegen. Nationaliteit bewoners. (Stad Hasselt) ............................................. 76 Tabel 88 Onderzoek naar invalswegen. Woonfunctie. (Stad Hasselt) ............................................................. 76 Tabel 89 Onderzoek naar invalswegen. Kwaliteitsoordeel woningen. (Stad Hasselt) ..................................... 77 Tabel 90 Onderzoek naar invalswegen. Indicatie opdeling woningen aan de hand van deurbellen. (Stad Hasselt).................................................................................................................................................. 77 Tabel 91 Onderzoek Runkst. Kenmerken bewoners enkele straten. (Stad Hasselt) ........................................ 77 Tabel 92 Onderzoek Runkst. Nationaliteit en origine bewoners enkele straten. (Stad Hasselt) ...................... 78 Tabel 93 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Runkst. Deel 1. 2013 (eigen berekeningen gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ........................................................... 79 Tabel 94 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Runkst. Deel 2. 2013 (eigen berekeningen gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ........................................................... 80 Tabel 95 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Ter Hilst. Deel 1. 2013 (eigen berekeningen gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ........................................................... 82 Tabel 96 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Ter Hilst. Deel 2. 2013 (eigen berekeningen gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ........................................................... 83 Tabel 97 Bezettingsgraad studentenkamers . Mei 2014. Hasselt (Stad Hasselt) .............................................. 89 Tabel 98 Herkomst kotstudenten per provincie. 2013-14. Hasselt (Stad Hasselt) ........................................... 89 Tabel 99 Herkomst buitenlandse studenten hoger onderwijs. 2013-14. Hasselt (Stad Hasselt) ...................... 89 Tabel 100 Evolutie van de fysieke beperkingen in functie van de leeftijd. Gegevens uit Woonsurvey 2005 (Myncke & Vandekerckhove, 2007, p. 66). ............................................................................................. 93 Tabel 101 Woonzorgcentra. Programmatie, erkenningen, planning. 2012-13. Hasselt (Lokale statistieken, 2014)...................................................................................................................................................... 94 Tabel 102 Woonzorgcentra. Adressen, plaatsen ROB, RVT kortverblijf. 2014. Hasselt (Stad Hasselt) ............. 94

www.studiobeleid.be


125/128

Tabel 103 Serviceflats. Adressen, aantal. 2014. Hasselt (Stad Hasselt) ........................................................... 95 Tabel 104 Lokale dienstencentra. Adressen. 2014. Hasselt (Stad Hasselt) ...................................................... 95 Tabel 105 OCMW-noodwoningen naar type. 2014. Hasselt (OCMW Hasselt) ................................................. 98 Tabel 106 OCMW-doorgangswoningen naar type. 2014. Hasselt (OCMW Hasselt)......................................... 99 Tabel 107 Klanten woonloket IGS. 2013. Hasselt, Diepenbeek en Zonhoven (IGS) ....................................... 105 Tabel 108 Pendelgedrag werkende Hasselaren naar sector. 2012 (Steunpunt WSE, 2014) ........................... 108 Tabel 109 Pendelgedrag werkende Hasselaren naar geslacht en leeftijd. 2012 (Steunpunt WSE, 2014) ....... 108 Tabel 110 Aandeel huishoudens met een woonquote van meer dan 30%. 2011. Hasselt, centrumsteden, Vlaanderen (Bral, Jacques, Schelfaut, Stuyck, & Vanderhasselt, 2012) ................................................. 109 Tabel 111 Sociale huurwoningen. 2007-12. Hasselt, centrumsteden, Vlaanderen ........................................ 110 Tabel 112 Sociale huurwoningen van de Hasseltse huisvestingsmaatschappij te Hasselt (Stad Hasselt)....... 110 Tabel 113 Sociale huurwoningen van Cordium te Hasselt (Stad Hasselt) ...................................................... 110 Tabel 114 Sociale huurwoningen van Vlaams Woningfonds te Hasselt (Stad Hasselt) .................................. 110 Tabel 115 Sociale huurwoningen van Sociaal Verhuurkantoor Midden Limburg te Hasselt (Stad Hasselt) ... 110 Tabel 116 Eigen projecten sociale woningen van de Hasseltse huisvestingsmaatschappij te Hasselt (Stad Hasselt)................................................................................................................................................ 111 Tabel 117 Projecten sociale lasten private ontwikkelaars voor sociale woningen van de Hasseltse huisvestingsmaatschappij te Hasselt (Stad Hasselt) ............................................................................. 112 Tabel 118 Eigen projecten sociale woningen van Cordium te Hasselt (Stad Hasselt) .................................... 112 Tabel 119 Projecten sociale kavels van Cordium te Hasselt (Stad Hasselt).................................................... 112 Tabel 120 Projecten sociale lasten private ontwikkelaars voor sociale woningen van Cordium te Hasselt (Stad Hasselt)................................................................................................................................................ 112 Tabel 121 Eigen projecten sociale woningen van Vlaams woningfonds te Hasselt (Stad Hasselt) ................. 113 Tabel 122 Gerealiseerde sociale koopwoningen sinds 1987. Hasselt (Stad Hasselt)...................................... 113 Tabel 123 Eigen projecten sociale koopwoningen van Kleine Landeigendom te Hasselt (Stad Hasselt) ........ 114 Tabel 124 Projecten sociale lasten private ontwikkelaars voor sociale koopwoningen van Kleine Landeigendom te Hasselt (Stad Hasselt) .............................................................................................. 114 Tabel 125 Bindend Sociaal objectief Hasselt ................................................................................................. 114 Tabel 126 Bindend sociaal objectief. Stand van zaken. 2014 (Stad Hasselt) .................................................. 115 Tabel 127 Vlaamse tegemoetkoming in de huurprijs. 2008-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .............................................................................................................................................. 115 Tabel 128 Vlaamse premie voor aanpassen woning. 2011-13. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) .............................................................................................................................................. 117 Tabel 129 TACO2 maatregelen voor 20% reductie CO2 uitstoot van woningen (DuBo-scan) ........................ 118

7.2 Lijst van figuren Figuur 1 Huishoudens naar type. 2013. Hasselt .............................................................................................. 21 Figuur 2 Evolutie inwoners en huishoudens. 1997-2013. Hasselt.................................................................... 27 Figuur 3 Migratiesaldo naar leeftijd. 98-02, 03-07, 08-12. Hasselt (cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 33 Figuur 4 Immigratie naar leeftijd. 98-02, 03-07, 08-12. Hasselt (cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 34 Figuur 5 Emigratie naar leeftijd. 98-02, 03-07, 08-12. Hasselt (Evolutie van de huishoudens verdeeld naar aantal leden (A.c.). 1997-2013. Hasselt (Lokale statistieken, 2014) ........................................................ 35 Figuur 6 Migratiesaldo (%) naar leeftijd. 98-02, 03-07, 08-12. Hasselt (cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................................ 35 Figuur 7 Migratiesaldo naar fusiegemeente. 2009-2013 Hasselt (cijfers Stedelijk jaarverslag) ....................... 36 Figuur 8 Evolutie aantal inwoners en huishoudens. 2000-30.Hasselt (cijfers Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)........................................................................................ 38 Figuur 9 Jaarlijkse aangroei inwoners en huishoudens. 1997-2013. Hasselt (cijfers Lokale statistieken, 2014) .............................................................................................................................................................. 39 Figuur 10 Evolutie van de huishoudens verdeeld naar aantal leden (A.c.). 1997-2013. Hasselt (cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg)....................................................................................................... 40

www.studiobeleid.be


126/128

Figuur 11 Evolutie huishoudens naar aantal leden (A.c.). 2000-30. Hasselt (cijfers Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)........................................................................................ 42 Figuur 12 Evolutie bevolking naar leeftijd (%). 2000-30. Hasselt ( cijfers Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)........................................................................................ 46 Figuur 13 Bevolkingspiramides Hasselt 2000, 2010, 2020, 2030. Hasselt (Lokale statistieken, 2014 en Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011)........................................................................................ 46 Figuur 14 Evolutie van de gemiddelde prijzen van woningen. 1985-2012. Hasselt (Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................................................................. 59 Figuur 15 Afbakening wijken, aandachtsgebieden en groeizones (AGIV 2013, Stad Hasselt 2014).................. 73 Figuur 16 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Runkst. 2013 (eigen grafieken gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................. 81 Figuur 17 Profiel van de bewoners en huishoudens van de wijk Ter Hilst. 2013 (eigen grafieken gebaseerd op cijfers Dienst Sociale planning Provincie Limburg) ................................................................................. 84 Figuur 18 Tien woonvormen voor ouderen (Makay & Lampaert, 2012).......................................................... 92 Figuur 19 Woonladder 2014. Hasselt (Dienst Wonen) .................................................................................. 101 Figuur 20 De klassieke participatieladder. .................................................................................................... 106 Figuur 21 Totale CO2-emissie stad Hasselt ten opzichte van een gemiddelde Limburgse gemeente (Hasselt Klimaatactieplan 2012-20) ................................................................................................................... 117 Figuur 22 Verdeling van de CO2 reductie op Hasselts grondgebied gemeente (Hasselt Klimaatactieplan 201220) ....................................................................................................................................................... 118

7.3 Geciteerde werken AGS, SVR. (2014). Lokale inburgerings- en integratiemonitor 2013. Opgehaald van Lokale statistieken. Bral, L., Jacques, A., Schelfaut, H., Stuyck, K., & Vanderhasselt, A. (2012). Stadsmonitor 2011. Brussel: Agentschap voor Binnenlands Bestuur. Buysse, B. (2011). Het Kind in Vlaanderen 2010. Brussel: Kind en Gezin. Carrette, V. (2006). Omdat ik begeleid zelfstandig woon. Onderzoeksrapport van het preventieproject 'Woonzinnig!'. Corijn, M. (2012). Tien jaar wettelijke samenwoning in België. Opgeroepen op mei 9, 2012, van Studieddienst van de Vlaamse Regering : http://www4dar.vlaanderen.be/sites/svr/publicaties/Publicaties/webpublicaties/201203-14-webartikel2012-2-wettelijk-samenwonen.pdf Datawarehouse Onderwijs. (2014). Opgehaald van Onderwijs Vlaanderen. De Bruyn, J., & Van Acker, M. (2012). Zaaien op beton en 106 andere recepten voor de stad. 10 jaar Stedenfonds in Vlaanderen. Brussel: Agentschap Binnenlands bestuur. De Decker, P., Ryckewaert, M., Vandekerckhove, B., Pisman, A., Vastmans, F., & Le Roy, M. (2010). Ruimte voor wonen. Trends en uitdagingen. Antwerpen-Apeldoorn: Garant. Dienst psychosociale gezondsheidszorg. (2012, oktober 17). Gids naar een betere geestelijke gezondheidszorg door de realisatie van zorgcircuits en netwerken - Vlaanderen. Opgehaald van Naar een betere geestelijke gezondheidszorg: http://www.psy107.be/SiteFiles/Vlaanderen.pdf%20def.pdf Heylen, K., & Winters, S. (2008). Betaalbaarheid van het wonen voor starters op de woningmarkt. Heverlee: Steunpunt Ruimte & Wonen. IGS Woonbeleid Midden-Limburg. (2014). Activiteiten Jaarverslag September 2012-2013. Hasselt: IGS Woonbeleid Midden-Limburg. Karsten, L., Kuiper, E., & Reubsaet, H. (2001). Van de straat? De relatie jeugd en opnebare ruimte verkend. Assen: Van Gorcum. Kartsen, L., Reijendorp, A., & van der Zwaard, J. (2006). Smaak voor de stad: een studie naar de stedelijke woonvoorkeur van gezinnen. Den Haag: Ministerie van VROM. Kennisplatform Verkeer en Vervoer. (2008). Inspiratie voor kindvriendelijke wijken. Bewegen, verplaatsen en spelen. Rotterdam: KpVV. Loopmans, M., Leclercq, E., & Newton, C. (2011). Plannen voor mensen. Handboek sociaal-ruimtelijke planning. Antwerpen-Apeldoorn: Garant.

www.studiobeleid.be


127/128

Luyten, D. (2013). Lokaal woonbeleid. Een plan van actie. Brugge: Vanden Broele. Luyten, D. (2013). Naar meer gezinsvriendelijke woonwijken. Vijf jaar studentenonderzoek naar gezinsvriendelijkheid van woonwijken aan het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen. Brussel: HIGHUBrussel. Luyten, D. (2012). Zorg, welzijn en wonen: nieuwe antwoorden op actuele vragen? In K. Hermans, & D. Van den Bosch, Zorg voor welzijn. Oude vragen en nieuwe antwoorden (pp. 133-158). Leuven/Den Haag: Acco. Luyten, D., Emmery, K., & Jennes, G. (2011). Van gewoon samen tot samenwonen: het overheidsbeleid een hinderpaal? HIG-studie zegt: overheidsbeleid bevordert samenwonen niet. Welzijnsmagazine Sociaal . Makay, I., & Lampaert, L. (2012). Wonen zonder zorg(en). Brussel: Kenniscentrum Woonzorg Brussel vzw. Myncke, R., & Vandekerckhove, B. (2007). Myncke R., B. Vandekerckhove. Toekomstige ruimtebehoefte voor ouderen in Vlaanderen. Brussel: Departement RWO, Woonbeleid. Ruimte Vlaanderen. (2014). Toelichtingsnota. Gewestelijk RUP. Afbakening regionaalstedelijk gebeid HasseltGenk. Brussel: Ruimte Vlaanderen. Ryckewaert, M. (2012). Betaalbaar en kwalitatief wonen in de stad. In J. De Bruyn, & M. Van Acker (Red.), Zaaien op beton. En 106 andere recenpten voor de stad. Brussel: Agenstschap binnenlands bestuur. Ryckewaert, M., De Decker, P., Winters, S., Vandekerckhove, B., Vastmans, F., Elsinga, M., et al. (2012). Een woonmodel in transitie. Een toekomstverkenning van het Vlaamse wonen. Antwerpen-Apeldoorn: Garant. Spruytte, N., Declercq, A., herbots, B., Elst, R., Van der faas, J., Molenbergh, C., et al. (2009). Kleinschalig genormaliseerd wonen voor mensen met dementie. Het antwoord op 101 vragen. Antwerpen / Apeldoorn: Garant Uitgevers. Stad Hasselt. (2014). Jaarverslag 2013. Hasselt: Stadsbestuur. Steunpunt WSE. (2014). Cijfers. Opgehaald van Steunpunt WSE. Studio Beleid. (2011). Stad Hasselt. Doelgroepenplan bij het gemeentelijk toewijzingsreglement voor sociale huurwoningen. Wommelgem: Studio Beleid. Toerisme Vlaanderen. (2014). Cijfers en statistieken. Opgehaald van Toerisme Vlaanderen. Van Kerckhoven, E., van Doorn, L., & van Genugten, W. (2008). Maatschappelijke dienstverlening. In M. De Bie, & H. van Ewijk, Sociaal werk in Vlaanderen en Nederland (pp. 99-130). Mechelen: Kluwer. Vancoppenolle, D. (2014). Het kind in Vlaanderen 2013. Brussel: Kind&Gezin. Vastmans, F., & Buyst, E. (2011). Vastgoedprijzen en woningaanbod in de centrumsteden. Leuven: Onderzoeksgroep Stedenbouw en Architectuur. Vlaamse Overheid. (2014). Lokale statistieken. Opgehaald van Lokale statistieken. Vlaamse Overheid. (2012). VRIND 2012. Vlaamse regionale indicatoren. Brussel: Studiedienst van de Vlaamse Regering. VVJ. (2012). Kindvriendelijke steden 2012. Rapport proefproject Hasselt. Antwerpen: VVJ. Winters, S. (2011). Synthese. Hoe betaalbaar is wonen in Vlaanderen? In S. Winters (Red.), Is wonen in Vlaanderen betaalbaar? (pp. 175-192). Antwerpen-Apeldoorn: Garant.

www.studiobeleid.be


128/128

Uitwerken van de woonvisie voor Hasselt EXTERNE OMGEVINGSANALYSE

Recommend Documents