TOTSTANDKOMING EN UITLEG VAN HET KIESKOMPAS
HET KIESKOMPAS
TOTSTANDKOMING EN UITLEG
TOTSTANDKOMING EN UITLEG VAN HET KIESKOMPAS
De online stemhulp Kieskompas is actief in meer dan 40 landen. In alle uithoeken van de wereld helpen we kiezers bij het vinden van de partij die het beste past bij de eigen politieke voorkeuren. Maar natuurlijk blijft Nederland onze basis. En daarbij zijn wij niet alleen nationaal, maar zeker ook regio naal en lokaal present.
2
Een lokaal of regionaal Kieskompas moet ook écht lokaal of regionaal zijn. Dat is ons uitgangspunt. Het gaat om de thema’s die in uw gemeente of provincie relevant zijn. Een Kieskompas komt dan ook altijd tot stand in nauwe samenwerking met alle betrokken partijen. Hierbij zijn onafhankelijkheid, onpartijdigheid en transparantie steeds onze leidraad. Kieskompas behandelt alle partijen volstrekt gelijk. Wat onze methode accuraat maakt, is dat wij politieke issues niet reduceren tot zwart-witvraagstukken. Er is altijd ruimte voor nuance –en dit onderscheidt ons van andere stemhulpen. Kieskompas geeft bezoekers geen dwingend ‘stemadvies’, maar plaatst hen op basis van hun antwoorden in het politieke landschap van hun gemeente of provincie, te midden van alle partijen. Vanzelfsprekend zijn alle plaatsingen van partijen gecontroleerd tegen het partijprogramma. Deze inhoudelijke onderbouwingen van partijstandpunten zijn met één muisklik zichtbaar voor bezoekers. In deze uitgave, waarin we de totstandkoming en werking van een Kieskompas uiteenzetten, is dit uitgebreid na te lezen.
3
HET KIESKOMPAS
1
TOTSTANDKOMING EN UITLEG
OVERZICHT EN UITLEG VAN HET KIESKOMPAS
Partijen worden langs de belangrijkste issue dimensies in het politieke landschap geplaatst. Op deze manier worden de inhoudelijke verschillen tussen alle partijen in één oogopslag zichtbaar
Kieskompas is volkomen trans parant. Alle stellingnamen van politieke partijen worden onder bouwd door een verwijzing naar hun verkiezingsprogramma en zijn met één klik zichtbaar voor bezoekers
Op ieder gewenst moment kunnen bezoekers teruggaan in de tool om hun posities op stel lingen te wijzigen. Hun positie in het politieke landschap verandert automatisch mee
Kieskompas geeft bezoekers geen dwingend stemadvies, maar plaatst hen in het politieke landschap te midden van alle politieke partijen. Op deze manier worden bezoekers over hun afstand tot alle deel nemende partijen geïnformeerd
Bezoekers kunnen hun eigen standpunten vergelijken met alle partijen op de thema’s die zij zelf belangrijk vinden. Iedere combi natie van thema’s is mogelijk
Kieskompas gebruikt zowel de traditionele media als de nieuwe social media om de tool onder de aandacht te brengen bij zoveel mogelijk kiezers
Bezoekers kunnen op iedere gewenste stelling de standpunten van alle partijen analyseren en deze vergelijken met hun eigen opvatting
4
5
HET KIESKOMPAS
2
TOTSTANDKOMING EN UITLEG
KIESKOMPAS HELPT MILJOENEN KIEZERS OVER DE HELE WERELD EEN WELOVERWOGEN KEUZE TE MAKEN
De online stemhulp Kieskompas is actief in meer dan 40 landen. In alle uithoeken van de wereld helpen we kiezers in nationale, regionale en lokale verkiezingen bij het vinden van de partij die het beste past bij de eigen politieke voorkeuren.
Miljoenen kiezers over de hele wereld hebben al gebruik kunnen maken van een Kieskompas dat we in ieder land, in iedere provincie en in iedere stad speciaal ontwikkelen. Maar onze bakermat is nog altijd Nederland. Sinds 2006 maken wij natuurlijk bij iedere Tweede Kamerverkiezing een Kieskompas, maar we beperken ons niet alleen tot het nationale niveau. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2010 heeft Kieskompas voor 64 gemeenten een lokale online stemhulp ontwikkeld. Niet minder dan 1,2 miljoen burgers wisten de weg naar het Kieskompas voor hun gemeente te vinden. Ook hebben we online stemhulpen gemaakt bij tussentijdse gemeentelijke herindelingsverkiezingen. Daarnaast zijn er Kieskompassen ontwikkeld voor de Provinciale Statenverkiezingen in 2007 en 2011. Bij deze laatste Statenverkiezingen mochten wij maarliefst anderhalf miljoen bezoekers verwelkomen. Het Kieskompas was eveneens te raadplegen bij de Waterschapsverkiezingen in 2008. Op al deze niveaus maken we de verkiezingen inzichtelijk voor het grote publiek, laten we zien wat de belangrijkste politieke kwesties zijn en waar de verschillende partijen voor staan. Ons belangrijkste uitgangspunt bij het ontwikkelen van een lokaal of regionaal Kieskompas, is dat het ook écht lokaal of regionaal is. Juist de thema’s die binnen úw politieke context van belang zijn worden in het Kieskompas opgenomen. Daarom werken wij bij de totstandkoming van een Kieskompas op locatie altijd nauw samen met alle politieke partijen, van groot tot klein. Zij helpen ons uit te vinden welke onderwerpen de inwoners écht bezighouden.
6
EEN SPECIAAL KIESKOMPAS VOOR UW G EMEENTE OF PROVINCIE Ook voor uw gemeente of provincie willen wij graag een speciaal Kieskompas ontwikkelen om burgers te helpen goed geïnformeerd naar de stembus te gaan. De stellingen worden altijd ontwikkeld in intensieve samenwerking met alle deelnemende politieke partijen middels een uitgebreid proces van consultatie en interactie. Kieskompas neemt de opdrachtgever hierbij veel werk uit handen door een goede organisatie van de bijeenkomsten en door het contact met de politieke partijen zelf ter hand te nemen. Via oude én nieuwe media brengen wij de tool bij zoveel mogelijk burgers onder de aandacht. ONTWIKKELING VAN HET KIESKOMPAS IN SAMENWERKING MET ALLE PARTIJEN Een Kieskompas helpt kiezers te bepalen welke partij het dichtst bij hun eigen politieke voorkeur staat. In de kern bestaat het Kieskompas uit dertig stellingen. Deze helder geformuleerde stellingen beslaan de meest belangrijke en onderscheidende politieke issues uit uw gemeente of provincie en zijn door de gebruikers eenvoudig te begrijpen. Door onze ervaring in het ontwikkelen van stellingvragen zijn wij in staat om complexe vraagstukken te herleiden tot concrete en toegankelijke stellingen, met behoud van de inhoud van het thema. Na het invullen van de vragen wordt de kiezer in het politieke ‘landschap’ geplaatst, te midden van alle partijen die aan de verkiezing deelnemen.
Op deze manier ontdekt de bezoeker zijn positie in het politieke spectrum en ziet direct welke partijen het dichtst bij hem of haar staan. Alle partijstandpunten, en de onderbouwingen hiervan, zijn vervolgens tot in detail te bestuderen. De ontwikkeling van de stellingen in het Kieskompas vindt plaats op een volstrekt onafhankelijke, onpartijdige en wetenschappelijk verantwoorde wijze. Met een beproefde methode zullen wij in een uitgebreid en interactief consultatieproces met alle politieke partijen relevante en onderscheidende stellingen formuleren in een voor de gebruikers heldere taal. Wij gaan met alle aan de verkiezingen deelnemende partijen om de tafel zitten om de stellingvragen, die ten grondslag liggen aan het politieke landschap, te ontwikkelen. Zo krijgt iedere politieke stroming alle ruimte om aan te geven welke onderwerpen volgens hen het meest van belang zijn binnen de betreffende politieke context. Deze stellingen beslaan altijd een breed scala aan onderwerpen, zodat voor iedere partij een goede profilering mogelijk is die past bij de ideologische en programmatische oriëntatie. Deze thema’s verschillen uiteraard per gemeente of provincie, maar Kieskompas zorgt altijd voor een gebalanceerd stellingenpakket door een gelijke verdeling van de stellingen over de vier polen die gezamenlijk het politieke landschap vormgeven. In het vervolg van deze uitgave worden de totstandkoming en werking van Kieskompas op een overzichtelijke manier nader toegelicht.
7
HET KIESKOMPAS
3
TOTSTANDKOMING EN UITLEG
DRIE FASEN IN DE TOTSTANDKOMING VAN HET KIESKOMPAS
De ontwikkeling van de stellingen en het achterhalen van de partijposities gebeurt in drie fasen:
Op een speciale conferentie bij u op locatie zullen we alle relevante onderwerpen en issues voor de verkiezingen destilleren uit een interactieve discussie met alle partijen. Hier leggen we het fundament voor de stellingen die in uw Kieskompas komen.
1
Achterhalen van relevante onderwerpen (‘issues’) in uw gemeente of provincie
2
Ontwikkeling, formulering en selectie van stellingvragen
3
Plaatsing van politieke partijen op alle stellingen
In de eerste fase, voorafgaand aan deze conferentie, wordt aan alle politieke partijen gevraagd mee te denken over de belangrijkste onderwerpen die spelen binnen uw gemeente of provincie. Alle partijen kunnen in de weken voorafgaand aan de conferentie digitaal aangeven over welke onderwerpen zij een stelling in het Kieskompas willen zien. Om een goede stelling te kunnen formuleren zal hen ook worden gevraagd duidelijk aan te geven waar deze relevante issues in de kern over gaan. Om meer belangrijke issues te identificeren en de relevantie van de verschillende onderwerpen vast te stellen, analyseren we eveneens verslagen van vergaderingen en andere beleidsdocumenten middels een speciaal ontwikkelde methode van inhoudsanalyse. Tevens nemen wij de reeds beschikbare verkiezingsprogramma’s op voorhand grondig door. Ook de websites van de partijen die aan de verkiezingen zullen deelnemen bestuderen wij nauwkeurig. Met de resultaten van deze consultatie van partijen en inhoudsanalyse komen onze medewerkers goed beslagen ten ijs op de conferentie.
worden alle mogelijke onderwerpen, waaronder de in fase 1 aangeleverde input van partijen, doorgenomen en zal een conceptvragenlijst worden opgesteld. Deze conceptlijst wordt vervolgens met alle politieke partijen besproken om tot een uiteindelijke keuze van issues en stellingvragen te komen. In deze fase wordt de op de conferentie aanwezige partijen gevraagd een positie in te nemen op alle stellingen die deze avond voorbij komen. Op deze manier wordt duidelijk welke stellingen daadwerkelijk relevant en onderscheidend van karakter zijn. Dit ontwikkelings- en keuzeproces van de issues en stellingvragen zal volkomen transparant zijn en voor iedere partij toegankelijk. Dit interac tieve debat staat onder leiding van deskundige en ervaren gespreksleiders. Vervolgens breekt de derde fase aan. In deze fase zal partijen worden gevraagd duidelijk aan te geven welke positie zij innemen op elk van de stellingen. De plaatsing van politieke partijen gebeurt op zorgvuldige wijze met een vernieuwende wetenschappelijke methode van positionering van partijen, die inmiddels in de internationale vakliteratuur is erkend. In het volgende hoodstuk lichten wij deze beproefde methode graag nader toe.
In de tweede fase wordt de lijst met stellingvragen ontwikkeld. Op een speciale conferentie in uw vestigingsplaats met alle politieke partijen
8
9
HET KIESKOMPAS
4
TOTSTANDKOMING EN UITLEG
WETENSCHAPPELIJK VERANTWOORDE METHODE VAN PARTIJPLAATSING
De Kieskompasmethode onderscheidt zich van andere stemhulpen door de betrouw bare en onafhankelijke wijze waarop de stellingen worden ontwikkeld en de posities van politieke partijen op de verschillende vraagstukken worden weergegeven.
Na vaststelling van de vragen wordt alle deel nemende politieke partijen gevraagd zich zelf te positioneren op de stellingen. Bij deze zelfplaatsing op alle issues zal partijen tevens worden gevraagd aan te geven welke tekst of paragraaf uit hun verkiezingsprogramma (of andere partij documentatie) de positionering rechtvaardigt. Dit zorgt ervoor dat alle partijposities onderbouwd zijn, waardoor de gebruiker betrouwbare informatie heeft over de stellingnamen van partijen. Maar deze ijking op basis van het programma, de website en andere formele partijdocumenten is eveneens belangrijk omdat gebruikers hiermee ook kennis kunnen nemen van de argumenten die politieke partijen aandragen bij het innemen van hun standpunt. Het gaat er niet alleen om waar een partij voor staat, maar ook welke beweegreden en argumentatie hieraan ten grondslag ligt. Dit kan tot nieuwe, interessante inzichten leiden bij kiezers. Ook zal het ervaren Kieskompasteam de politieke partijen plaatsen op alle stellingen op basis van het verkiezingsprogramma, de website of andere publieke uitingen van de betreffende partij. De zelfplaatsingen van alle politieke p artijen worden vervolgens door het wetenschappelijk team van Kieskompas vergeleken met de plaatsingen van de onafhankelijke codeurs. Eventuele discrepanties worden vervolgens met een uitgebreide argumentatie aan de betreffende politieke partij voorgelegd waardoor we een volledig gecontroleerde en geautoriseerde plaatsing van de politieke partijen bewerkstelligen. Natuurlijk krijgen de
10
Bezoekers kunnen vijf posities innemen, van ‘helemaal mee eens’ tot ‘helemaal niet mee eens’.
partijen uitgebreid de kans om toe te lichten hoe zij tot hun zelfplaatsing komen en kunnen zij aanvullende informatie aanleveren waardoor hun standpuntbepaling voor iedereen helder is. Vanzelfsprekend ligt de eindverantwoordelijkheid voor het eindresultaat volledig bij Kieskompas. De methode van ontwikkeling van stellingen en partijplaatsingen zal ook worden verantwoord op de website van het Kieskompas voor uw gemeente of provincie, zodat alle burgers de integriteit van de methode kunnen vaststellen. GEEN ZWART-WITTEGENSTELLINGEN, MAAR RUIMTE VOOR POLITIEKE NUANCES Een belangrijke en onderscheidende kwaliteit van de Kieskompasmethode is dat we politieke partijen en kiezers niet dwingen in zwart-wittermen te denken. In plaats van partijen te dwingen simpelweg voor of tegen een stelling te zijn, werkt Kieskompas met een vijfpuntsschaal (de zogenoemde ‘Likert items’)
die de categorieën ‘helemaal mee eens’, ‘mee eens’, ‘neutraal’, ‘niet mee eens’ en ‘helemaal niet mee eens’ omvat. Hierdoor kunnen ook partijen met een genuanceerd standpunt stelling nemen, zonder te worden gedwongen diametraal tegenover andere partijen te gaan staan. En nog belangrijker: in tegenstelling tot de concurrenten laat onze methode zien dat zelfs wanneer partijen aan dezelfde kant van het issue staan, ze nog wel degelijk inhoudelijk kunnen verschillen. En dat wordt duidelijk in een Kieskompas, waar andere stemhulpen partijen op een kluitje dwingen. Er is ook zeer bewust een neutrale middenpositie opgenomen in de antwoordcategorieën. Hierdoor kunnen wij veel beter dan andere stemhulpen onderscheid maken tussen verschillende partijen in het politieke midden en tussen alle partijen die zich op dezelfde ‘flank’ van het politieke landschap bevinden. Deze meer genuanceerde en verfijnde weergave van politieke opinies maakt de plaatsing van partijen én bezoekers in het politieke landschap accuraat en betekenisvol.
11
HET KIESKOMPAS
TOTSTANDKOMING EN UITLEG
VOLKOMEN TRANSPARANT Alle plaatsingen zijn voor iedere gebruiker volledig controleerbaar. De informatie en teksten waarop de plaatsing van politieke partijen zijn gebaseerd, zijn volledig inzichtelijk voor alle bezoekers van het Kieskompas. Met één simpele klik op een partij kan een gebruiker zien op welke issues hij of zij het eens of oneens is met de betreffende partij. Ook kan iedere gebruiker zelf nagaan welke tekstdelen uit de verkiezingsprogramma’s of van de websites de positionering ondersteunen. Die worden namelijk allemaal overzichtelijk weergegeven. Hierdoor zijn alle positioneringen van partijen goed onderbouwd en volkomen transparant voor alle gebruikers. Wij streven immers naar totale openheid en optimale informatievoorziening aan kiezers. GEEN DWINGEND STEMADVIES Kieskompas geeft nadrukkelijk géén dwingend stemadvies. Wij bieden gebruikers de mogelijkheid hun eigen positie en die van de politieke partijen te analyseren, om ze vervolgens te kunnen vergelijken. Iedere gebruiker kan aangeven welke issues voor hem of haar het belangrijkste zijn en bekijken welke partij op deze issues het meest overeenkomt met de eigen p olitieke voorkeuren. In tegenstelling tot andere stem hulpen laat Kieskompas meer ruimte voor nuance: gebruikers worden niet gedwongen in zwart-wittermen vragen te beantwoorden, maar kunnen aangeven in hoeverre zij het eens zijn met een stelling. Kieskompas laat zien welke partijen dicht bij de eigen posities van de gebruiker staat, maar ook met welke partijen een groter verschil van inzicht bestaat. Bezoekers kunnen hun eigen standpunten met de posities van de politieke partijen vergelijken op iedere individuele stelling,
12
Alle plaatsingen van politieke partijen worden onderbouwd met een passage uit het formele verkiezingsprogramma
of op een bepaald thema, zoals veiligheid, wonen, verkeer, economie, milieu et cetera. Zo ontstaat een genuanceerder beeld: men kan het op een bepaald issue of thema eens zijn met een partij, maar oneens op een ander punt. In plaats van een simpele lijst van partijen in volgorde van overeenkomst waarbij de nummer 1 het eigenlijke stemadvies is, wordt de kiezer in het Kieskompas getoond waar men staat ten opzichte van alle politieke partijen. Door zelf te bepalen welke onderwerpen relevant zijn kan een bezoeker op verschillende manieren de eigen positie vergelijken met de standpunten van alle politieke partijen. Het Kieskompas geeft dus geen dwingend advies voor één partij, het kan zijn dat de afstand tussen twee partijen ongeveer even groot is. Onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek van onder andere TNS-NIPO heeft aangetoond dat het invullen van een Kieskompas bijdraagt aan de politieke kennis van burgers over hun gemeente of provincie. Ook zet Kieskompas volgens dit onderzoek kiezers meer aan het denken dan andere stemhulpen.
Bezoekers worden in het politieke landschap geplaatst, waardoor zij zichzelf kunnen vergelijken met alle politieke partijen
13
HET KIESKOMPAS
5
TOTSTANDKOMING EN UITLEG
KIESKOMPAS BRENGT BURGERS EN POLITIEKE PARTIJEN BIJ ELKAAR
ALLE PARTIJEN DOEN MEE
OOK ALLE BURGERS KUNNEN MEEDOEN
Alle politieke partijen worden gestimuleerd om mee te doen met het Kieskompas. Bewezen is immers dat veel kiezers – in het bijzonder kiezers die onzeker zijn over de positie van partijen – gebruik maken van stemhulpen. Daarnaast stroomlijnt het Kieskompas alle ingewikkelde politieke informatie op een zeer toegankelijke en gebruiksvriendelijke manier. Ook biedt het Kieskompas een uniek platform voor politieke partijen om hun standpunten voor een breed publiek inzichtelijk te maken. Wij hebben zeer veel ervaring met het betrekken van politieke partijen bij de ontwikkeling van een Kieskompas, waardoor optimale deel name van alle politieke partijen binnen uw bestuurslaag kan worden verkregen. Bij zowel de gemeenteraadsverkiezingen, verkiezingen voor de Provinciale Staten alsook bij de W aterschapsverkiezingen, is het ons gelukt alle partijen te betrekken in het ontwikkelingsproces en te plaatsen op alle issues.
Kieskompas wordt gratis aangeboden aan alle bewoners van uw gemeente of provincie. De vragen worden op een zodanige wijze geformuleerd dat zij voor iedereen te begrijpen zijn. Zo maken we het Kieskompas zo toegankelijk mogelijk. En als het Kieskompas eenmaal online staat leunen we niet lui achterover, maar gaat het team van Kieskompas er samen met de gemeente, provincie en politieke partijen voor zorgen dat een zo groot mogelijk aantal burgers gebruik maakt van de website. Want Kieskompas doet meer dan alleen een website maken. We stellen alles in het werk om, uiteraard in overleg met u, de issues uit het Kieskompas bij zoveel mogelijk inwoners onder de aandacht te brengen. Via ‘oude’ én ‘nieuwe’ media. Op deze manier worden de keuzes die voorliggen kraakhelder in beeld gebracht voor grote groepen kiezers. Kieskompas heeft bewezen dat het in alle mogelijke politieke contexten – hoe moeilijk ook – in staat is burgers beter te informeren en een weloverwogen keuze te laten maken.
Kiezers kunnen hun mening geven over alle politieke partijen
14
15
Kieskompas BV Postadres Postbus 75622 1070 AP Amsterdam Tel. 020-5983966
[email protected]
Algemeen directeur Bart Romijn
Bezoekadres Gebouw Metropolitan Buitenveldertselaan 3 Kamer N-515
Projectmanagement Renske Pronk Hanane Abouellotfi Simon Ceulemans
KvK Amsterdam 34282699
Grafisch Ontwerp Studio Moan www.studiomoan.nl
www.kieskompas.nl
Wetenschappelijk directeur André Krouwel
