Toeristisch beleidsplan gemeente Nuth Groene cluster Kasteel Wijnandsrade. Nuth ontdek je samen!

Toeristisch beleidsplan gemeente Nuth Groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ ‘Nuth ontdek je samen!’

Managementproject Hoge Hotelschool Maastricht Groene cluster gemeente Nuth februari 2011 - juni 2011

Hoge Hotelschool Maastricht - Groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’

Projectgegevens Project: Modulecoördinatie: Opdrachtgever:

Projectteam:

Gegevens projectteam:

Begeleiders

Hoge Hotelschool Maastricht

2011-01, Groene cluster gemeente Nuth Dhr. Lamberiks, +31 43 352 86 54, [email protected] Gemeente Nuth Mevr. R. van der Meijden en dhr. J. Sluijsmans Deweverplein 1 6361 BZ Nuth Postbus 22000 6360 AA Nuth Telefoon: +31 45 565 91 15 Fax: +31 45 565 92 99 Email: [email protected] Website: www.nuth.nl Rozanne Beerens, 06 15 345 304, [email protected] Secretaris Myrna Geerlings, 06 54 926 844, [email protected] Contactpersoon Sanne Geurtsen, 06 25 363 952, [email protected] Voorzitter Emy van Trijp, 06 12 795 675, [email protected] Penningmeester Email: [email protected] Lokaal: 1.01 Telefoon: +31 43 352 83 07 Mevr. Pelzer, +31 43 352 86 68, [email protected] 1e begeleider (06 50 64 11 00) Dhr. Jurriëns, +31 43 352 86 48, [email protected] 2e begeleider Bezoekadres: Hoge Hotelschool Maastricht Bethlehemweg 2 6222 BM Maastricht Telefoon: +31 43 352 82 82 Fax: +31 43 352 82 85 Postadres: Postbus 3900 6202 NX Maastricht

2


Voorwoord Voor u ligt het toeristisch beleidsplan ‘Nuth ontdek je samen’, een weergave van de resultaten van een toegepast onderzoek dat in opdracht van de gemeente Nuth is uitgevoerd in de periode van februari 2011 tot juni 2011. Het onderzoek is gestart met een oriëntatiefase, bestaande uit deskresearch. De hierop volgende fase is de onderzoeksfase, waarbij naast deskresearch ook op verschillende manieren gebruik is gemaakt van fieldresearch, waaronder het houden van diepte interviews. Tot slot zijn tijdens de oplossingsfase, op basis van de analyses, de conclusies en concrete aanbevelingen opgesteld. Graag willen wij onze opdrachtgevers, mevrouw van der Meijden en de heer Sluijsmans werkzaam voor de gemeente Nuth bedanken voor de prettige samenwerking en het in ons gestelde vertrouwen. Tevens gaat onze dank uit naar de docenten van module 11, onze eerste begeleidster mevrouw Pelzer en onze tweede begeleider de heer Jurriëns. Zij hebben ons de afgelopen weken begeleid en bijgestaan met hun kennis en expertise. Tot slot bedanken wij alle geïnterviewden. Zij hebben een zeer waardevolle bijdrage geleverd aan het onderzoek. Maastricht, juni 2011

Projectgroep 1 Rozanne Beerens Myrna Geerlings Sanne Geurtsen Emy van Trijp

3


Inhoud Projectgegevens ...................................................................................................................................... 2 Voorwoord .............................................................................................................................................. 3 Inhoud ..................................................................................................................................................... 4 Samenvatting........................................................................................................................................... 6 1. Inleiding ............................................................................................................................................... 8 1.1 Globale probleemkenmerken........................................................................................................ 8 1.1.1 Probleembeschrijving ............................................................................................................. 8 1.1.2 Randvoorwaarden .................................................................................................................. 9 1.2 Probleemafbakening ..................................................................................................................... 9 1.2.1 Doelstelling van het onderzoek .............................................................................................. 9 1.2.2 Onderzoeksvragen................................................................................................................ 10 1.3 Onderzoeksmethode ................................................................................................................... 11 1.4 Leeswijzer .................................................................................................................................... 12 2. Opzet en uitvoering van het onderzoek ............................................................................................ 13 2.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 13 2.2 Oriëntatiefase .............................................................................................................................. 13 2.3 Onderzoeksfase ........................................................................................................................... 13 2.3.1 Deskresearch ........................................................................................................................ 13 2.3.2 Fieldresearch ........................................................................................................................ 13 2.3.3 Benchmarking ....................................................................................................................... 13 2.4 Oplossingsfase ............................................................................................................................. 14 2.5 Verantwoording........................................................................................................................... 14 2.5.1 Betrouwbaarheid.................................................................................................................. 14 2.5.2 Validiteit ............................................................................................................................... 14 2.5.3 Representativiteit ................................................................................................................ 15 2.6 Analyse onderzoeksresultaten .................................................................................................... 15 3. Resultaten en conclusies ................................................................................................................... 16 3.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 16 3.2 Huidige en potentiële toeristische aantrekkelijkheid ................................................................. 16 3.2.1 Inleiding ................................................................................................................................ 16 3.2.2 Kasteel Wijnandsrade ........................................................................................................... 16 3.2.3 Directe omgeving Kasteel Wijnandsrade ............................................................................. 17 3.2.4 Doelgroepen ......................................................................................................................... 19 3.2.5 Promotie ............................................................................................................................... 24 3.2.6 Trends en ontwikkelingen .................................................................................................... 25 3.2.7 Best practices ....................................................................................................................... 28 4


3.2.8 Thema ................................................................................................................................... 29 3.2.9 Antwoord op de deelvraag ................................................................................................... 31 3.3 Samenwerking ............................................................................................................................. 32 3.3.1 Inleiding ................................................................................................................................ 32 3.3.2 Wat is samenwerking? ......................................................................................................... 32 3.3.3 Redenen en belemmeringen samenwerking ....................................................................... 32 3.3.4 Huidige samenwerkingsverbanden ...................................................................................... 34 3.3.5 Voorwaarden ........................................................................................................................ 36 3.3.6 Kansen .................................................................................................................................. 36 3.3.7 Totstandkoming.................................................................................................................... 37 3.3.8 Antwoord op de deelvraag ................................................................................................... 38 4. Aanbevelingen ................................................................................................................................... 39 4.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 39 4.2 SWOT analyse .............................................................................................................................. 39 4.2.1 Sterkten ................................................................................................................................ 39 4.2.2 Zwakten ................................................................................................................................ 39 4.2.3 Kansen .................................................................................................................................. 40 4.2.4 Bedreigingen......................................................................................................................... 41 4.3 Confrontatiematrix ...................................................................................................................... 41 4.3.1 Confrontatiematrix ............................................................................................................... 42 4.3.2 Knelpunten versus kritische succesfactoren ........................................................................ 43 4.3 Strategische visie ......................................................................................................................... 49 4.4 Uitvoeringsprogramma en acties ................................................................................................ 50 Totstandkoming............................................................................................................................. 52 5. Suggesties voor verder onderzoek .................................................................................................... 54 Bronnenoverzicht .................................................................................................................................. 55 Literatuur ........................................................................................................................................... 55 Rapporten .......................................................................................................................................... 55 Websites ............................................................................................................................................ 56 Geraadpleegde deskundigen ............................................................................................................. 56 Begrippenlijst......................................................................................................................................... 57 N.B. In het rapport worden begrippen gebruikt die een nadere toelichting vereisen. Deze zijn aangegeven met een sterretje (*) en zijn terug te vinden in de begrippenlijst.

5


Samenvatting De gemeente Nuth heeft zich in 2010 wederom aangesloten bij Parkstad Limburg, een samenwerkingsverband tussen acht gemeenten die binnen de regio Parkstad Limburg samenwerken aan één vitaal duurzame regio. In het toeristisch beleidsplan van Parkstad Limburg staat omschreven dat de sector toerisme doorontwikkeld wordt. Middels een aantal maatregelen moet de regio aantrekkelijker worden voor de toerist. Een van deze maatregelen is dat alle bij Parkstad Limburg aangesloten steden en dorpen rode of groene clusters aanwijzen. Deze clusters zorgen voor meer structuur in het toeristisch aanbod aan (dag)activiteiten. De gemeente Nuth heeft Kasteel Wijnandsrade en omgeving aangewezen als groen cluster. Kasteel Wijnandsrade vormt het vertrekpunt van waaruit verschillende doelgroepen op extensieve wijzen invulling kunnen geven aan recreatieve en ontspannende vormen van dagbesteding. De gemeente Nuth, vertegenwoordigd door de heer Sluijsmans en mevrouw van der Meijden, heeft de Hoge Hotelschool Maastricht opdracht gegeven een toeristisch beleidsplan te schrijven voor de invulling van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Hierin moet een ontwikkelingsvisie en een bijbehorend plan van aanpak worden opgenomen. Het onderzoek is opgebouwd uit verschillende fasen; de oriëntatiefase, de onderzoeksfase en de oplossingsfase. In de oriëntatiefase is informatie ingewonnen over het probleem middels deskresearch en tijdens een oriënterend gesprek met de opdrachtgever. Hierna is de hoofdvraag van het onderzoek geformuleerd: Hoe kan de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ zo worden ingericht, dat er voor de toerist mogelijkheden zijn om op extensieve wijzen invulling te geven aan recreatieve en ontspannende vormen van dagbesteding, waarbij recreatieondernemers in een straal van 5 kilometer van Kasteel Wijnandsrade samenwerken om met hun huidige aanbod tot een gevarieerd dagprogramma te komen? Om antwoord te kunnen geven op de hoofdvraag zijn de volgende deelvragen geformuleerd: Deelvraag 1: Wat maakt Kasteel Wijnandsrade en de directe omgeving momenteel toeristisch aantrekkelijk en hoe kan deze aantrekkelijkheid worden vergroot? Deelvraag 2: Hoe kunnen betrokken partijen onderling samenwerken om het toeristisch-recreatieve aanbod in en rondom Kasteel Wijnandsrade te versterken? Gedurende de onderzoeksfase is onderzoek verricht om antwoord te kunnen geven op deze vragen. Er is gebruikgemaakt van field- en deskresearch en benchmarking. Zo zijn er diepte interviews afgenomen met recreatieondernemers en met verschillende partijen die informatie kunnen verschaffen betreffende het probleem, zoals de VVV Zuid-Limburg en Parkstad Limburg. Middels participerende observatie zijn eigen inzichten verworven en door het bestuderen van rapporten, onderzoeken en literatuur is de invulling van de groene cluster theoretisch onderbouwd. Middels benchmarking zijn soortgelijke initiatieven als die van de groene cluster met elkaar vergeleken om er achter te komen hoe de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ het beste tot stand kan komen. In de oplossingsfase zijn de resultaten uit het onderzoek geanalyseerd, onder andere middels een SWOT analyse en een confrontatiematrix. Zo zijn de resultaten uit fieldresearch in verband gebracht met de resultaten uit deskresearch. De analyses diende als input voor het formuleren van een strategische visie en concrete acties voor de middellange en korte termijn. Hieronder worden de belangrijkste aanbevelingen gepresenteerd die kunnen leiden tot een optimale invulling van de groene cluster. Om Kasteel Wijnandsrade tot het icoon en tevens vertrekpunt van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ te maken is het ten zeerste aan te bevelen om de publieke functie die het kasteel 6


heeft meer bekend en meer zichtbaar te maken. Ook het creëren van een bezoekersinformatiecentrum in de vorm van een VVV Servicepunt of VVV Limburg Winkel behoort tot het advies. Om meer structuur en duidelijkheid aan te brengen in het aanbod van toeristische activiteiten binnen de gemeente Nuth is het advies om het thema ‘Samen’ te hanteren. Hieronder kunnen verschillende subthema’s vallen die de toerist de mogelijkheid bieden om zijn/ haar ideale dagbesteding samen te stellen. De subthema’s waaraan wordt gedacht zijn ‘Samen te paard’, ‘Samen proeven’, ‘Samen actief’ en ‘Samen creatief’. Tevens wordt geadviseerd om in lijn met het thema een slogan en een logo voor de groene cluster te ontwikkelen. De gemeente Nuth is bij uitstek geschikt voor mensen die houden van extensieve vormen van recreatie. Op basis van reeds uitgevoerd doelgroeponderzoek is een inventarisatie gemaakt van potentiële doelgroepen van de groene cluster. Dit zijn: (jonge) gezinnen, families, fitte ouderen, ruiters en passanten (waaronder wandelaars en fietsers). Om de doelgroep fietsers en wandelaars aan te spreken wordt geadviseerd om erkende bewegwijzerde (thema)routes te ontwikkelen die Kasteel Wijnandsrade als startpunt hebben. Tevens wordt geadviseerd om te inventariseren wat de mogelijkheden zijn om de huidige ruiter- en menroutenetwerken te verbinden met de provincie Limburg, Duitsland en België. Op die manier wordt de gemeente Nuth ook bij internationale ruiters bekend als paardensportgebied. Door middel van promotie kan de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ de aandacht krijgen die het nodig heeft om meer toerisme aan te trekken. Aan te raden is om de recreatieondernemers gevestigd in een straal van 5 kilometer rondom Kasteel Wijnandsrade te verenigen op één website. Deze website dient als digitale toegangspoort tot de groene cluster en kan uiteindelijk verbonden worden met de toekomstige website van de Leisure Ring, die Parkstad Limburg gaat ontwikkelen. Het thema ‘Samen’ vormt de rode draad op de website van de groene cluster en biedt de mogelijkheid voor de toerist om in één oogopslag te zien waar de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ voor staat en wat er te doen is. Ook het ondernemen van gezamenlijke promotieactiviteiten behoort tot het advies. Hierbij kan gedacht worden aan het organiseren van een jaarlijks terugkerend en aandachttrekkend evenement, zoals een paardensportevenement. Dit komt tevens tegemoet aan de wens van de gemeente om zich te profileren als paardensportgemeente. Om de continuïteit en kwaliteit van de groene cluster te waarborgen, wordt een draaggroep gevormd die ervoor zorgt dat plannen daadwerkelijk in werking worden gezet. Het is aan te raden dat de gemeente Nuth de draaggroep initieert en de rol van voorzitter op zich neemt. Daarnaast zou deze draaggroep moeten bestaan uit enthousiaste recreatieondernemers en iemand van de VVV Zuid-Limburg. Om draagvlak en saamhorigheid te creëren onder de betrokken partijen is het advies om de plannen en de ontwikkelingen rondom de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ zo duidelijk en transparant mogelijk te communiceren. Dit kan bereikt worden door middel van een gezamenlijke bijeenkomst waarin het doel van de groene cluster nogmaals wordt benadrukt en het rendement voor de ondernemer naar voren komt. Het is aan de gemeente Nuth om de betrokken partijen en de bewoners van de gemeente op de hoogte te stellen van de plannen van Parkstad Limburg met betrekking tot de Leisure Ring en de plannen van de gemeente met betrekking tot de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Het wordt in dit onderzoek als zeer positief beschouwd dat de gemeente Nuth zich heeft aangesloten bij Parkstad Limburg, om op die manier net als de overige acht gemeenten, te kunnen profiteren van het beoogde succes van dit samenwerkingsverband. Het aangaan/ versterken van samenwerkingsverbanden met andere clusters binnen Parkstad Limburg ofwel overige gemeenten binnen Zuid-Limburg wordt nog als kans gezien voor de gemeente Nuth. 7


1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van het probleem, de doelstelling van het onderzoek en de bijbehorende hoofdvraag en deelvragen. Daarnaast wordt de SWOT analyse weergegeven.

1.1 Globale probleemkenmerken 1.1.1 Probleembeschrijving De gemeente Nuth heeft zich in opnieuw 2010 aangesloten bij Parkstad Limburg. Parkstad Limburg is een samenwerkingsverband tussen de volgende acht gemeenten: Onderbanken, Nuth, Voerendaal, Heerlen, Brunssum, Landgraaf, Simpelveld en Kerkrade. Deze acht gemeenten met in totaal 255.000 inwoners, werken binnen de regio Parkstad Limburg samen aan één vitaal duurzame regio. Parkstad Limburg heeft een toeristisch beleid opgesteld met als missie: Het genereren van aanvullende werkgelegenheid, het doen groeien van de bestedingen, het versterken van het imago van Parkstad Limburg en het verbeteren van de woon- en leefomgeving. Om de aantrekkingskracht van de regio Parkstad Limburg te vergroten en meer structuur aan te brengen binnen het stedelijk gebied wordt een Leisure Ring aangelegd. De Leisure Ring wordt een volledige ringweg om Parkstad Limburg heen die onder andere toeristisch recreatieve attracties als Gaiapark en Snowworld en diverse natuurgebieden met elkaar verbindt. Het bestaande en nieuwe aanbod aan attracties zal ondergebracht worden in gemakkelijk vindbare en toegankelijke locaties, oftewel clusters. Rode en groene clusters worden als volgt gedefinieerd1: - Rood cluster ofwel ‘Urban Entertainment exits’: hoge bezoekersaantallen, intensieve beleving. - Groen cluster ofwel ‘Green Escapes’: extensief* van aard en overwegend gericht op natuur, cultureel erfgoed en de Limburgse ambiance. In het Uitvoeringsprogramma Toerisme van Parkstad Limburg wordt vermeld dat de realisatie van de clusters plaatsvindt tussen 2011 en 20152. De bij Parkstad Limburg aangesloten steden en dorpen hebben allen rode en groene clusters aangewezen binnen hun gemeente, zo ook de gemeente Nuth. De gemeente Nuth heeft Kasteel Wijnandsrade en omgeving aangewezen als groen cluster, waarin Kasteel Wijnandsrade het vertrekpunt vormt van waaruit verschillende doelgroepen op extensieve wijzen invulling kunnen geven aan recreatieve en ontspannende vormen van dagbesteding. Op dit moment worden er tal van initiatieven onderscheiden in de gemeente Nuth met als voornaamste doel het aantrekken van meer toeristen. Deze initiatieven staan vooralsnog op zichzelf, waardoor de toerist geen totaalbeeld heeft van de activiteiten die de gemeente Nuth te bieden heeft. Het is niet de bedoeling dat er allerlei nieuwe faciliteiten worden ontwikkeld, maar dat men gaat ‘roeien met de riemen die men heeft’. De reeds bestaande mogelijkheden voor recreatieve en ontspannende dagbesteding worden onderzocht. Het werkveld, zeker voor de meeste activiteiten, wordt geconcentreerd binnen een straal van 5 kilometer rondom Kasteel Wijnandsrade. Er wordt een straal van 5 kilometer gehandhaafd, omdat: - er binnen deze straal een divers aanbod aan ondernemingen aanwezig is; - de activiteiten binnen deze straal gemakkelijk te voet/ per fiets te ondernemen zijn.

1 2

Parkstad Limburg (2010), Uitvoeringsprogramma toerisme Parkstad Limburg 2010-2014, Heerlen Parkstad Limburg (2010), Uitvoeringsprogramma toerisme Parkstad Limburg 2010-2014, Heerlen

8


Om de invulling van de groene cluster tot een succes te maken, is het creëren van een uniek en onderscheidend thema en een uniforme uitstraling van alle hierbij betrokken partijen van groot belang.“Alle neuzen moeten dezelfde kant op wijzen”, zoals dhr. Sluijsmans van de gemeente Nuth zegt. Er dient dus rekening te worden gehouden met de belangen van de betrokken partijen. Dit zijn enerzijds de recreatieondernemers* binnen een straal van 5 kilometer ten opzichte van Kasteel Wijnandsrade en anderzijds partijen die informatie en inzichten kunnen verschaffen over de mogelijke inrichting van de groene cluster. Een overzicht van de recreatieondernemers is te vinden in bijlage 6 en voor een overzicht van alle betrokken partijen, inclusief contactgegevens, wordt doorverwezen naar het projectwerkplan in bijlage 1. Om er voor te zorgen dat de groene cluster uiteindelijk zal worden gedragen en om te zorgen voor continuïteit en steeds vernieuwende elementen, wordt er een draaggroep gevormd. Deze draaggroep bestaat uit diverse partijen die uiteindelijk in de groene cluster een grote rol gaan spelen. 1.1.2 Randvoorwaarden De opdrachtgever, de gemeente Nuth, heeft aangegeven dat de resultaten van het onderzoek verwerkt dienen te worden tot een plan van aanpak, dat direct door hen geïmplementeerd kan worden. De voorwaarden die zijn opgesteld voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ zijn: - Kasteel Wijnandsrade beschikt over voldoende parkeergelegenheid, een bezoekerscentrum met informatie en documentatie over het gebied en de activiteiten en minimaal één horecagelegenheid; - er wordt een uniek thema ontwikkeld dat allesomvattend is voor wat men bij en vanuit Kasteel Wijnandsrade kan ondernemen. Vanaf de Leisure Ring zal dit thema duidelijk zichtbaar zijn; - de groene cluster is toeristisch aantrekkelijk voor verschillende doelgroepen, waarbij extensief recreëren centraal staat; - er is een uniforme uitstraling van alle betrokken partijen. Samenwerking en het inzien van het gezamenlijk belang is hiervoor essentieel; - er wordt een draaggroep gevormd die zorgt voor continuïteit en steeds vernieuwende elementen in de groene cluster; - alle betrokken partijen zijn bereid om te investeren, zowel in tijd, geld of middelen; - het werkveld concentreert zich in een straal van 5 kilometer rondom Kasteel Wijnandsrade.

1.2 Probleemafbakening 1.2.1 Doelstelling van het onderzoek De doelstelling van het onderzoek is als volgt: Het doen van aanbevelingen aan de gemeente Nuth voor de invulling van de groene cluster, met Kasteel Wijnandsrade als het centrale vertrekpunt van waaruit verschillende doelgroepen op diverse wijzen invulling kunnen geven aan recreatieve en ontspannende vormen van dagbesteding. Tevens inzicht geven in de belangen van de betrokken partijen om vervolgens mogelijkheden tot onderlinge samenwerking te inventariseren die tot diverse vormen van dagbesteding leiden. Een hoger liggend doel van dit onderzoek is het genereren van aanvullende werkgelegenheid, het doen groeien van bestedingen, het versterken van het imago van Parkstad Limburg en het verbeteren van de woon- en leefomgeving3.

3

Parkstad Limburg (2010), Uitvoeringsprogramma toerisme Parkstad Limburg 2010-2014, Heerlen

9


1.2.2 Onderzoeksvragen Hieronder worden de hoofdvraag en de deelvragen weergegeven waarop op basis van dit onderzoek antwoorden worden gegeven. Hoofdvraag Hoe kan de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ zo worden ingericht, dat er voor de toerist mogelijkheden zijn om op extensieve wijzen invulling te geven aan recreatieve en ontspannende vormen van dagbesteding, waarbij recreatieondernemers in een straal van 5 kilometer van Kasteel Wijnandsrade samenwerken om met hun huidige aanbod tot een gevarieerd dagprogramma te komen? Deelvraag 1: Wat maakt Kasteel Wijnandsrade en de directe omgeving momenteel toeristisch aantrekkelijk en hoe kan deze aantrekkelijkheid worden vergroot? Subvragen: 1. Wat is het huidige aanbod aan toeristische activiteiten van Kasteel Wijnandsrade? 2. Wat is het huidige aanbod aan toeristische activiteiten binnen de directe omgeving (straal van 5 kilometer) van Kasteel Wijnandsrade? 3. Voor welke doelgroepen zijn de huidige activiteiten aantrekkelijk en welke potentiële doelgroepen kan de groene cluster aantrekken? 4. Hoe wordt het huidige aanbod aan toeristische activiteiten gepromoot en waar liggen kansen? 5. Op welke (nog onbenutte) toeristische trends en ontwikkelingen kan de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ inspelen? Rekening houdend met de extensieve aard van de groene cluster. 6. Wat zijn de ervaringen van soortgelijke, succesvolle ‘groene clusters’ elders in Nederland en hoe kan de groene cluster Kasteel Wijnandsrade deze kennis gebruiken? 7. Welk thema kan verbonden worden aan de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’, zodat het zich onderscheidt van de overige negen groene clusters, wordt gedragen door de ondernemers en inspeelt op trends en ontwikkelingen? Deelvraag 2: Hoe kunnen betrokken partijen onderling samenwerken om het toeristisch-recreatieve aanbod in en rondom Kasteel Wijnandsrade te versterken? Subvragen: 1. Om welke redenen en tegen welke voorwaarden werken de betrokken partijen onderling samen? 2. Welke samenwerkingsverbanden zijn er op dit moment tussen de betrokken partijen? 3. Wat zijn de voorwaarden voor de betrokken partijen om te investeren in de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’? 4. Waar liggen kansen op het gebied van samenwerking tussen de betrokken partijen en hoe kan deze samenwerking het best tot stand komen? De hoofdstuk- en paragrafenindeling van het onderzoeksrapport komt in grote mate overeen met de verdeling in onderzoeksvragen die hierboven is weergegeven.

10


1.3 Onderzoeksmethode De onderzoeksmethode die gehanteerd wordt is toegepast onderzoek*. Hierbij vormen praktische problemen van mensen of groepen in de samenleving het uitgangspunt. Dit toegepaste onderzoek is zeer praktijkgericht, omdat niet de theorievorming door toetsing van hypothesen centraal staat, maar juist de ondersteuning van beslissingen. De dataverzamelingsmethoden die gehanteerd worden in dit onderzoek zijn deskresearch*, benchmarking, diepte interviews en participerende observatie*. Er is gekozen voor de methode deskresearch om het onderzoek theoretisch te onderbouwen en om in de oriëntatiefase van het onderzoek informatie te vergaren betreffende het probleem. Er is voor benchmarking gekozen om de vergelijking te trekken tussen de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ en soortgelijke, succesvolle ‘groene clusters’. De reden om te kiezen voor de methoden diepte interviews en participerende observatie is om op die manier de denkwijzen en de meningen van de betrokken partijen in kaart te brengen. Op basis daarvan kunnen aanbevelingen worden gedaan die tot samenwerkingsverbanden leiden en waardoor tevens draagvlak wordt gecreëerd voor de groene cluster. Dit rapport is niet gericht op het doen van kwantitatieve uitspraken over o.a. de wensen, behoeften en tevredenheid van doelgroepen. De reden hiervoor is dat Parkstad Limburg als doel heeft activiteiten aan te bieden die voor alle doelgroepen geschikt zijn en dat per cluster de doelgroepen aangetrokken worden vanuit de aanbodzijde. Om toch inzicht te krijgen in de wensen en behoeften van de doelgroepen die Zuid-Limburg aantrekt en waar zij vandaan komen, wordt gebruikgemaakt van eerder uitgevoerd onderzoek4. Voor een uitgebreide uiteenzetting van de gebruikte onderzoeksmethoden wordt doorverwezen naar de onderzoeksopzet in bijlage 2. Er zijn in totaal 29 betrokken partijen geïnterviewd, waarvan 20 recreatieondernemers en 9 overige partijen die informatie en inzichten hebben verschaft over de mogelijke inrichting van de groene cluster. Aan iedere recreatieondernemer is dezelfde vragenlijst voorgelegd die samengesteld is op basis van de hoofd- en deelvragen. Op die manier wordt het analyseren van de verkregen informatie vergemakkelijkt. Deze vragenlijst is terug te vinden in bijlage 3. De vragenlijsten voor de overige partijen bevatten niet allemaal dezelfde vragen, omdat de kennis en expertise van deze partijen uiteenloopt. Er is bewust gekeken naar de informatie die de partij kan toevoegen aan het onderzoek en daar zijn de vragen op aangepast. Onderstaande tabel geeft aan hoeveel recreatieondernemers er in een straal van 5 kilometer rondom Kasteel Wijnandsrade gevestigd zijn en met hoeveel van hen een diepte interview is afgenomen. Soort recreatieondernemer Hotels/ pension Campings/ B&B Manege Kwekerij Café Restaurant Agrotoerisme* en educatie Bezienswaardigheid/ museum Recreatie/ sport Kunst Totaal

Aantal totaal 2 4 5 6 9 8 2 2 3 5 46

Aantal diepte interviews 1 3 4 3 0 1 1 2 3 2 20

Er zijn in totaal 46 recreatieondernemers gevestigd in een straal van 5 kilometer rondom Kasteel Wijnandsrade. Het zijn grote en kleine ondernemingen, geregistreerd bij de Kamer van Koophandel. 4

ZKA Consultants & Planners B.V. (2010), Toeristische trendrapportage Limburg 2009/2010, Breda

11


Nagenoeg de helft van alle recreatieondernemers is bezocht en geïnterviewd. Er is bewust voor gekozen om een aantal (recreatie)ondernemers niet te interviewen zoals sportclubs, snackbars en niet routegebonden horeca. Deze ondernemingen zijn primair gericht op de lokale bevolking van de gemeente Nuth en spelen een ondergeschikte rol bij aantrekken van meer toerisme. Tevens was het gezien om financiële redenen en vanwege tijdsbeperkingen niet mogelijk om alle 46 ondernemers in en rond Kasteel Wijnandsrade te interviewen. De participerende observatie heeft plaatsgevonden in de vorm van een oriënterend bezoek aan de kernen van de gemeente Nuth, een rondleiding door Kasteel Wijnandsrade, een bezoek aan de streekproductenwinkel en het restaurant van Chateau Gilbert en een rondleiding met lunch bij bed and breakfast De Pingerhoeve.

1.4 Leeswijzer De structuur van dit verslag is gebaseerd op de hoofd- en subvragen van het onderzoek. In hoofdstuk 2 wordt meer informatie gegeven over de opzet en de uitvoering van het onderzoek. Het derde hoofdstuk geeft de resultaten en conclusies van het uitgevoerde onderzoek weer. De belangrijkste conclusies vormen de basis voor de aanbevelingen en suggesties voor verder onderzoek. In hoofdstuk 4 wordt de SWOT analyse van de gemeente Nuth op het gebied toerisme en met betrekking tot de groene cluster gepresenteerd. In de confrontatiematrix worden de belangrijkste sterkten en zwakten én de kansen en bedreigingen uit de SWOT analyse met elkaar in relatie gebracht. Hierbij wordt gekeken naar het effect van de kansen en bedreigingen op de sterkten en zwakten. De conclusies uit de confrontatiematrix hebben samen met overige analyses geleid tot de kritische succesfactoren voor een optimale invulling van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’, een strategische visie en een plan van aanpak. Ten slotte worden er in hoofdstuk 5 suggesties voor verder onderzoek gedaan. In het rapport worden begrippen gebruikt die een nadere toelichting vereisen. Deze zijn aangegeven met een sterretje (*) en zijn terug te vinden in de begrippenlijst. De bijlagen van dit rapport zijn terug te vinden in een apart document.

12


2. Opzet en uitvoering van het onderzoek 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt uitgelegd op welke manier het onderzoek is opgezet en uitgevoerd. Dit is gebeurd aan de hand van drie onderzoeksfasen: de oriëntatiefase, de onderzoeksfase en de oplossingsfase. Daarnaast wordt de analysemethode toegelicht en er wordt uitgelegd waarom het onderzoek valide, betrouwbaar en representatief is.

2.2 Oriëntatiefase De eerste weken van het onderzoek stonden in het teken van een externe oriëntatie. Er is informatie ingewonnen over het probleem middels deskresearch en tijdens een oriënterend gesprek met de opdrachtgever.

2.3 Onderzoeksfase Gedurende de onderzoeksfase is gebruikgemaakt van deskresearch, fieldresearch* en benchmarking. Een combinatie van deze methoden was nodig om de deelvragen te kunnen beantwoorden. De dataverzamelingsmethoden worden per type beschreven. 2.3.1 Deskresearch Deskresearch is onderzoek doen naar al beschikbare gegevens ten behoeve van een probleemstelling5. Deze methode is onder andere gebruikt voor de inventarisatie van het aanbod. De informatie is verzameld met behulp van internet, vakliteratuur, trendrapportages, dagbladen en vakpers. Deze manier van onderzoek is beschrijvend*. Deskresearch heeft gedurende het hele onderzoek een belangrijke rol gespeeld. 2.3.2 Fieldresearch Fieldresearch is het verzamelen, analyseren en interpreteren van gegevens waarvoor men zelf onderzoek verricht6. Deze gegevens zijn niet middels deskresearch te achterhalen. Tijdens dit project is gebruikgemaakt van fieldresearch door middel van diepte interviews en participerende observatie. De betrokken partijen van de groene cluster zijn geïnterviewd en op deze manier is een direct antwoord verkregen op de vragen en kan exact ingespeeld worden op de informatiebehoefte. Het is belangrijk dat de verslaglegging zo systematisch mogelijk is en wordt verkregen vanuit verschillende gezichtspunten (triangulatie*). Een nadeel van deze manier van onderzoek doen, is dat het tijdrovend is. Daarnaast speelt de afhankelijkheid van de medewerking aan het onderzoek een nadelige rol. Tevens kan er sprake zijn van interviewer bias (beïnvloeding van respondenten door interviewer) en de verkregen informatie is gebaseerd op de eigen meningen en belangen van de geïnterviewde. 2.3.3 Benchmarking Benchmarking is systematisch onderzoek naar de prestaties en de onderliggende processen en methoden van leidende referentieorganisaties op een bepaald gebied en de vergelijking van de eigen prestaties en werkmethoden met deze ‘best practice’, met het doel om de eigen prestaties te plaatsen en te verbeteren7. Tijdens dit project worden soortgelijke ‘groene clusters’ in andere gemeenten in Nederland onderzocht. De inzichten die worden verkregen door middel van benchmarking worden gebruikt als voorbeeld hoe de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ wel of juist niet ingericht kan worden.

5

Baarda, Dr. D.B., Dr. M.P.M. de Goede (2000), Methode en technieken, 2e herziene druk, Stenfert Kroese, Houten. Baarda, Dr. D.B., Dr. M.P.M. de Goede (2000), Methode en technieken, 2e herziene druk, Stenfert Kroese, Houten. 7 Camp, R.C. (1989), Benchmarking: the search for industry best practices that lead to superior performance. Milwaukee, Wisconsin 6

13


2.4 Oplossingsfase In de oplossingsfase is gekeken naar de resultaten van het onderzoek. Er zijn verbanden gelegd tussen de diverse uitkomsten van het onderzoek en hieruit zijn conclusies getrokken. Deze resultaten en conclusies worden weergegeven in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 wordt de SWOT analyse van de gemeente Nuth op het gebied toerisme en met betrekking tot de groene cluster gepresenteerd. In de confrontatiematrix worden de belangrijkste sterkten en zwakten én de kansen en bedreigingen uit de SWOT analyse met elkaar in relatie gebracht. Hierbij wordt gekeken naar het effect van de kansen en bedreigingen op de sterkten en zwakten. De conclusies uit de confrontatiematrix hebben samen met overige analyses geleid tot de kritische succesfactoren voor een optimale invulling van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’, een strategische visie en een plan van aanpak. Ten slotte worden er in hoofdstuk 5 suggesties voor verder onderzoek gedaan. Indien de realisatie van de groene cluster plaatsvindt tussen 2013 en 2015 wordt de geldigheidsduur van dit rapport geschat op anderhalf jaar.

2.5 Verantwoording 2.5.1 Betrouwbaarheid8 Betrouwbaarheid is de mate waarin onderzoeksresultaten onafhankelijk zijn van toeval. Om de betrouwbaarheid van het onderzoek te verhogen is informatie verkregen middels desk- en fieldresearch en benchmarking. Door het hanteren van verschillende dataverzamelingsmethoden wordt gestreefd naar aanbevelingen die op de juiste interpretaties en de juiste objectieve conclusies gebaseerd zijn. Bij de diepte interviews wordt gebruikgemaakt van dataregistratie-apparatuur. Hiervoor is gekozen omdat audio-opnamen achteraf net zo vaak beluisterd kunnen worden als gewenst is, waardoor de controle op de kwaliteit van een interview achteraf vrijwel maximaal is. Een manier om ervoor te zorgen dat eigen meningen en opvattingen over het onderwerp de gegevens niet ‘kleuren’, houdt de interviewer zichzelf onder controle door vooraf de eigen meningen en gevoelens uiteen te zetten. Ook dit komt de betrouwbaarheid van de gegevens ten goede. Tijdens de diepte interviews wordt gebruikgemaakt van verschillende vraagmethoden, zoals: - doorvragen: de geïnterviewde de mogelijkheid geven om zichzelf te verduidelijken, zodat de interviewer voorkomt dat hij/ zij vanuit eigen overtuigingen tot conclusies komt; - parafraseren: het in eigen woorden herhalen wat de ander gezegd heeft; - samenvatten: het aan het einde van een interview herhalen van de verkregen informatie. 2.5.2 Validiteit9 Als de verzamelde gegevens uit diepte interviews betrouwbaar zijn, wil dat niet per se zeggen dat de uitspraken van de geïnterviewden adequaat weergeven wat er bij de geïnterviewden leeft en dat deze informatie dus geldig of valide is. Om een indruk te krijgen van de geldigheid van de gegevens wordt naast diepte interviews ook gebruikgemaakt van andere dataverzamelingsmethoden zoals deskresearch en participerende observatie. Middels participerende observatie kan de interviewer vertrouwen wekken bij de geïnterviewde en een (nauwe) relatie opbouwen, waardoor gegevens verzameld worden die anders niet aan het licht zouden komen. Als de gegevens die worden verzameld via de verschillende

8

Baarda, Dr. D.B., van der Meer-Middelburg, de Goede, Dr. M.P.M. (2006), Basisboek open interviewen ‘praktische handleiding voor het voorbereiden en afnemen van open interviews’, 1e druk, Noordhoff Uitgevers, Groningen 9 Baarda, Dr. D.B., van der Meer-Middelburg, de Goede, Dr. M.P.M. (2006), Basisboek open interviewen ‘praktische handleiding voor het voorbereiden en afnemen van open interviews’, 1e druk, Noordhoff Uitgevers, Groningen

14


methoden met elkaar in overeenstemming zijn of elkaar niet tegenspreken is dat een indicatie van (hoge) interne validiteit. De vragenlijst voor de diepte interviews met recreatieondernemers is identiek en bevat dus dezelfde vragen die antwoord geven op de opgestelde deelvragen. Op deze manier is het makkelijker om de verkregen informatie te analyseren en kunnen verbanden worden gelegd tussen de meest voorkomende en/ of afwijkende gegevens. 2.5.3 Representativiteit 10 Kwalitatief onderzoek is niet representatief in de statistische zin van het woord: op basis van kwalitatief onderzoek kunnen niet automatisch uitspraken worden gedaan over de totale populatie van de doelgroep. Het is wel representatief in inhoudelijke zin. Het representeert het hele scala aan mogelijke reacties, houdingen, opinies en intenties die binnen een doelgroep (betrokken partijen) over een bepaald onderwerp kunnen worden gevonden. Voor een overzicht van alle betrokken partijen wordt doorverwezen naar het projectwerkplan, bijlage 1. De geïnterviewde recreatieondernemers, in verhouding tot het totaal aantal recreatieondernemers in een straal van 5 kilometer rondom Kasteel Wijnandsrade, wordt weergegeven in de tabel in paragraaf 1.3.

2.6 Analyse onderzoeksresultaten Middels diepte interviews wordt uitgebreid gevraagd naar de opvattingen en inzichten van de betrokken partijen betreffende het onderwerp. Hierdoor wordt achterhaald waarom men bepaalde opvattingen en inzichten heeft. Gedurende een diepte interview kunnen zijpaden in het gesprek gevolgd worden die achteraf van groot belang kunnen zijn. De informatie wordt dus zo breed mogelijk verzameld. Om die reden lopen de antwoorden uiteen en zijn ze in dit onderzoek niet gekwantificeerd. Om de antwoorden kwantificeerbaar te maken worden de antwoorden namelijk afgebakend tot een vaste onderzoekseenheid. Hierdoor zou mogelijk waardevolle informatie niet meegenomen worden in het onderzoek. De kwalitatieve gegevens uit de diepte interviews zijn geanalyseerd aan de hand van de volgende stappen: 1. Per deelvraag is een inventarisatie gemaakt van de vragen die bij kunnen dragen aan het beantwoorden ervan. 2. De antwoorden op deze vragen worden geordend en met elkaar vergeleken. Zijn er overeenkomstige antwoorden, zijn de uitspraken tegenstrijdig, etc. 3. Vervolgens worden de antwoorden geïnterpreteerd in het kader van de deelvraag en worden er conclusies getrokken. 4. De conclusies worden in verband gebracht met de theorie, door de resultaten uit de diepte interviews te vergelijken met de kennis uit deskresearch. 5. Tevens worden de conclusies in verband gebracht met de kennis die is verkregen uit de participerende observaties. 6. Ter controle worden de volgende vragen gesteld: a. Is de deelvraag beantwoord? b. Is er een aanvullende onderzoeksmethode nodig? c. Indien er informatie ontbreekt, worden er nieuwe gegevens verzameld totdat er een volledig antwoord op de probleemstelling geformuleerd kan worden. De uitwerkingen van de interviews met alle betrokken partijen zijn als aparte bijlage toegevoegd.

10

Baarda, Dr. D.B., Dr. M.P.M. de Goede (2000), Methode en technieken, 2e herziene druk, Stenfert Kroese, Houten

15


3. Resultaten en conclusies 3.1 Inleiding Aan de hand van de deelvragen met bijbehorende subvragen, zoals vermeld in subparagraaf 1.2.2, worden de resultaten uit het onderzoek gestructureerd weergegeven.

3.2 Huidige en potentiële toeristische aantrekkelijkheid 3.2.1 Inleiding Om Kasteel Wijnandsrade en de directe omgeving toeristisch aantrekkelijker te kunnen maken wordt eerst het huidige aanbod aan toeristische activiteiten onderzocht. Hierbij wordt een straal van 5 kilometer gehanteerd. Tevens worden er aanbevelingen gedaan voor het vergroten van de toeristische aantrekkelijkheid. Middels het beantwoorden van de subvragen zoals die zijn weergegeven in subparagraaf 1.2.2, wordt antwoord gegeven op onderstaande deelvraag: Wat maakt Kasteel Wijnandsrade en de directe omgeving momenteel toeristisch aantrekkelijk en hoe kan deze aantrekkelijkheid worden vergroot? 3.2.2 Kasteel Wijnandsrade Kasteel Wijnandsrade is beeldbepalend voor Wijnandsrade en valt direct op als men het dorp inrijdt. Het kasteel bestaat uit drie vleugels en is gedeeltelijk omgracht. Het oudste deel van het kasteel is de westvleugel, gebouwd tussen 1554 en 1563. In dit gedeelte bevindt zich de oorspronkelijke ridderzaal, waar tegenwoordig huwelijken worden voltrokken. De motteheuvel, gelegen achter het kasteel, is aangelegd tussen 1050 en 1150. De Jezuïeten hebben hier in 1874 een Lourdesgrot aangelegd, die nu behoort tot de oudste van Nederland. Naast het kasteel ligt een kasteelhoeve, bestaande uit drie vleugels en gelegen rond een grote binnenplaats. Vroeger was de hoeve een proefboerderij voor lössgronden, maar tegenwoordig wordt dit deel verhuurd aan verschillende bedrijven. In 1990 heeft de Stichting tot Behoud van Kasteel Wijnandsrade het kasteel gekocht en tussen 1992 en 1998 hebben zij het kasteel gerenoveerd. Sinds 2006 bezit de stichting ook de kasteelhoeve. Dhr. Vleugels, voorzitter van deze stichting zegt: “Wij werken graag mee aan het verhogen van de bekendheid van het kasteel door dit het centrale vertrekpunt van de groene cluster te maken.” Bepaalde delen van het kasteel zijn tegenwoordig voor publiek toegankelijk. Zo kan men een bezoek brengen aan Chateau Gilbert, een horecaonderneming gevestigd in de kasteelhoeve. Op aanvraag kan men onder leiding van een vrijwilliger een rondleiding krijgen door het kasteel. Deze rondleidingen zijn slechts op beperkte tijden mogelijk. Vanaf de buitenkant is niet direct zichtbaar dat het kasteel tegenwoordig een publieke functie heeft. Kasteel Wijnandsrade is goed bereikbaar met de auto vanuit grote steden als Valkenburg, Heerlen en Maastricht. Echter is het kasteel niet direct bereikbaar met het openbaar vervoer. Er zijn zeven appartementen gevestigd in het kasteel die door particulieren worden bewoond. Daarnaast huren de bedrijven Kembit en Picoplast een gedeelte van het kasteel en de kasteelhoeve als kantoorruimte. Een ander deel van de kasteelhoeve dient momenteel als aardappelschuur. De huuropbrengsten hiervan komen toe aan de Stichting tot Behoud van Kasteel Wijnandsrade en deze is hiervan volledig afhankelijk om het behoud van het kasteel mogelijk te maken. Aan dhr. Van Esschoten is het idee voorgelegd om te investeren in de aardappelschuur, om deze bijvoorbeeld een functie als paardenstalling of fietsverhuur te geven. Hij vindt dit niet rendabel en zegt daarover het volgende: “De doelgroep fietsers is geen grote afnemer in het restaurant en ruiters willen hun paard niet uit het oog verliezen en zijn tevens geen grote afnemers in het restaurant, 16


daarnaast zijn de uitwerpselen van de paarden niet aantrekkelijk voor de andere gasten. Daarnaast hebben ruiter- en menroutes vaak een manege als startpunt.” De Stichting tot Behoud van Kasteel Wijnandsrade heeft een klein deel van de kasteelhoeve in gebruik, waarin de Kembitzaal is gevestigd. Deze zaal wordt verhuurd voor vergaderingen en seminars. Uit de diepte interviews is gebleken dat een aantal bewoners vindt dat het kasteel een plaats van serene rust moet zijn. Deze belangen staan haaks op onder andere die van de uitbater van Chateau Gilbert, dhr. Van Esschoten, die het kasteel graag ziet uitgroeien tot een toeristische trekpleister. Dhr. Van Esschoten zegt hierover: “Als je het kasteel echt een toeristische bestemming wilt geven zal je de bedrijven en de bewoners misschien wel ergens anders moeten plaatsen.” Chateau Gilbert Een van de voorwaarden van een groen cluster is dat het beschikt over voldoende parkeergelegenheid, een bezoekerscentrum met informatie en documentatie over het gebied en minimaal één horecagelegenheid. Sinds 2008 is Chateau Gilbert gevestigd in een vleugel van de kasteelhoeve. Chateau Gilbert is een horecagelegenheid met een eigen wijngaard, een wijnmakerij, wijngroothandel, restaurant (proeflokaal) met terras, een streekproductenwinkel en drie zalen voor feesten en partijen. Dit gevarieerde aanbod spreekt een brede doelgroep aan. Onlangs is aan de zijkant van het kasteel een parkeerplaats aangelegd met plaats voor 42 auto’s. Dhr. Van Esschoten gaat een doorgang realiseren van deze parkeerplaats naar de binnenplaats waar de streekproductenwinkel gevestigd zal worden. Dit zal een positieve toevoeging zijn op de toeristische aantrekkelijkheid van het kasteel. 3.2.3 Directe omgeving Kasteel Wijnandsrade Recreatieondernemers Gekeken naar het huidige aanbod van toeristische activiteiten valt op dat de gemeente Nuth beschikt over relatief veel maneges, kwekerijen en kunstgalerijen. Tevens bevinden zich in de gemeente enkele recreatieondernemers die unieke vormen van dagbesteding aanbieden, zoals Herberg In den Haversack met de paardentram en Chateau Gilbert met de wijnproeverijen. Ook het aanbod van overnachtingsmogelijkheden is op dit moment voldoende. Dhr. Vollebregt, strategisch programmamedewerker van Parkstad Limburg, heeft in een diepte interview aangegeven dat Parkstad Limburg met het aantrekken van meer dagtoerisme tevens een toename in verblijfstoerisme verwacht: “Door de Leisure Ring wordt uiteindelijk ook het aantrekken van meer verblijfstoeristen gestimuleerd. Mensen worden namelijk gestimuleerd en geënthousiasmeerd om bepaalde attracties te bezoeken en dit te combineren met een overnachting in het gebied.” Voor een opsomming van de recreatieondernemers, gevestigd binnen een straal van 5 kilometer rondom Kasteel Wijnandsrade, wordt doorverwezen naar bijlage 6. Hierin staat omschreven wat de hoofdactiviteit is van de desbetreffende ondernemer en wat de afstand is ten opzichte van Kasteel Wijnandsrade. Evenementen In 2010 is een evenementenbeleid11 uitgezet door de gemeente Nuth. Het doel van dit evenementenbeleid is dat de gemeente, met de beschikbare middelen, haar evenementen kan sturen in de richting die zij wil. Er worden jaarlijks ongeveer 30 evenementen georganiseerd in de gemeente, variërend van een dorpsfeest tot een cultuurfestival. De meeste evenementen vinden plaats in de zomermaanden en worden ondersteund door de Stichting Evenementen Nuth (SEN).

11

Win de, mevr. S. (2010), Evenementenbeleid Nuth 2010- 2014, Nuth

17


SEN (Stichting Evenementen Nuth) SEN, voorheen EGN (Evenementen Groot Nuth), is op 8 december 2008 voor onbepaalde tijd opgericht. De stichting heeft ten doel het stimuleren, ondersteunen, faciliteren en monitoren van evenementen in de gemeente Nuth, die de sociale cohesie, het imago en het culturele en economische klimaat versterken. De stichting fungeert voornamelijk als adviesorgaan voor de ondernemers die de evenementen zelf organiseren en onderhouden12. De belangrijkste evenementen voor de gemeente Nuth zijn: Naam evenement Maand - het Cultuur en Folklorefestival in Wijnandsrade juni - de Open Monumentendag in Nuth september - de Ster Elektrotoer in Schimmert juni - de Staart en Wielenrit in Nuth september - de Paardenmarkt in Grijzegrubben oktober - de VVV fietsdag, onder andere in Nuth september Een uitgebreide omschrijving van bovengenoemde evenementen is te vinden in bijlage 5. Hoewel de Paardenmarkt en het Cultuur en Folklorefestival bezoekers trekken uit verschillende delen van Nederland, België en Duitsland, heeft Nuth geen beeldbepalende en aandachttrekkende evenementen die de gemeente op de kaart zetten. De evenementen in Nuth zijn vooral gericht op de regionale en lokale markt. Momenteel liggen er plannen bij de gemeente om een groot stuk land van een plaatselijke boer bestemming te geven als evenemententerrein. Fietsen, wandelen en paardrijden De gemeente Nuth beschikt over mooie natuurlandschappen die bij uitstek geschikt zijn voor wandelaars, fietsers en ruiters. In de gemeente Nuth zijn meerdere recreatieve routes uitgezet door verschillende organisaties en ondernemers. Deze routes zijn bewegwijzerd of worden beschreven in tal van boeken, boekwerkjes en/ of uitgaven van de VVV Zuid-Limburg. De coördinatie van het onderhoud van alle bewegwijzerde recreatieve wandelen fietsroutes in Zuid-Limburg wordt verzorgd door het Routepunt. Het Routepunt werkt routes uit die door gemeenten worden geïnitieerd, waarna de VVV Zuid-Limburg deze routes vermarkt. Fietsen en wandelen De gemeente Nuth is bij uitstek geschikt om te fietsen en te wandelen in de natuur. De VVV ZuidLimburg heeft voor de recreatieve fietser het zogenaamde ‘fietsroute knooppuntennetwerk’ ontwikkeld. Dit stelt de fietser in staat om vooraf de route met bijbehorende nummers uit te stippelen. Binnen de gemeente Nuth zijn er vier knooppunten van grensoverschrijdende fietsroutes die de gemeente doorkruisen en er zijn wielren- en mountainbikeroutes die door Nuth lopen, waaronder één van Nuth naar Voerendaal. De bewegwijzerde wandelroutes die te vinden zijn op de wandelkaarten van de VVV Zuid-Limburg zijn uitgezet als rondgaande routes. Indien de gekleurde paaltjes gevolgd worden komt men altijd weer terug op het vertrekpunt. Er zijn nog geen fiets- of wandelroutes die Kasteel Wijnandsrade als startpunt hebben. Enkele ondernemers, waaronder dhr. Van Esschoten van Chateau Gilbert en dhr. Gielkens van Gitek Sport, hebben aangegeven bezig te zijn met het ontwikkelen van eigen routes, met als voornaamste reden dat bepaalde stukjes van de gemeente ongezien blijven. Er worden ook wandelroutes aangeboden door de Stichting Wandelgids Zuid-Limburg. Deze stichting is opgericht in 2005 en heeft als doel het bevorderen van het wandeltoerisme in Limburg en de regionale bevolking aan het bewegen te zetten. Alle routes hebben een verschillend startpunt. Een overzicht van de routes die door de Stichting Wandelgids zijn samengesteld in de gemeente Nuth is 12

Interview dhr. Jacobs, lid van de SEN

18


te vinden in bijlage 4. De wandelgids Gehuchtenwandelingen in Groot Nuth bevat 13 verrassende rondwandelingen in Zuid-Limburg. Deze wandelingen zijn samengesteld door twee inwoners van de gemeente Nuth. De routes lopen onder andere door de vele gehuchten in Nuth en variëren in lengte van 3.5 km tot 12 km. De gemeente Nuth is het dorp met de meeste gehuchten in Limburg, waaronder het gehucht Terstraten met een beschermd dorpsgezicht. Vanwege de vele goed bewaarde vakwerkboerderijen en spekhuizen uit de 18e eeuw staat het gehucht bekend als een schildersparadijs. Paardrijden De gemeente Nuth heeft uitgesproken graag dé paardengemeente van Limburg te willen worden. Binnen de gemeente bevindt zich een vijftal maneges en ook kent de gemeente een aantal erkende ruiter- en menroutes. Het stimuleren van het paardentoerisme is daarom goed mogelijk. Toch valt of staat dit met de betrokkenheid van de ondernemers. De gemeente speelt een belangrijke rol in het creëren van deze betrokkenheid, bijvoorbeeld door het organiseren van bijeenkomsten waarbij de gemeente, als neutrale partij, een leidinggevende rol op zich neemt. Op dit moment telt de gemeente Nuth een viertal ruiter- en menroutes die erkend zijn door de VVV Zuid-Limburg. Deze routes gaan door het Limburgs landschap en door verschillende dorpskernen. De vier huidige ruiter- en menroutes zijn: - Route 01; Schimmert, 21 kilometer - Route 02; Nuth, 14 kilometer - Route 03; Wijnandsrade/ Hulsberg, 10 kilometer - Route 04; Vaesrade, 11 kilometer De Provincie Limburg, de Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie (KNHS) en de VVV ZuidLimburg zijn momenteel bezig met verbinden van het huidige ruiter- en menroutenetwerk van de gemeente Nuth met de netwerken van naastgelegen gemeentes, waaronder Meerssen en Schinnen. Het is interessant om de mogelijkheden te inventariseren om de netwerken te verbinden met de gehele provincie Limburg, Duitsland en België. Aachen heeft bijvoorbeeld een hippisch centrum (het CHIO) waar belangrijke internationale wedstrijden in de paardensport worden georganiseerd. Tot op heden maken alleen ruiters uit de directe omgeving gebruik van de routes in Zuid-Limburg. Ook voor paardenliefhebbers die van buiten de directe omgeving komen zou het mogelijk moeten zijn om een tocht te maken, eventueel onder begeleiding. Het initiatief ‘Enjoy the Ride’ van de KHNS, ter promotie van het buiten rijden, maakt dit momenteel al mogelijk en sluit goed aan bij het aantrekken van meer paardentoerisme naar de gemeente Nuth. Ruiters kunnen dan verschillende routes kiezen die starten bij een van de aangesloten maneges in heel Nederland. 3.2.4 Doelgroepen Door in een vroegtijdig stadium inzicht te krijgen in welke doelgroep(en) zich aangetrokken voelen tot de Leisure Ring en de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’, kan zo scherp mogelijk ingespeeld worden op de wensen van de doelgroep. Zo ontstaat een optimale match tussen product en eindgebruiker. Om inzicht te krijgen in welke doelgroepen interessant zijn voor de gemeente Nuth en Kasteel Wijnandsrade en omgeving, is gebruikgemaakt van reeds uitgevoerde onderzoeken naar doelgroepen van Zuid-Limburg, vergelijkbare ‘groene clusters’ en het imago van Limburg. In deze subparagraaf wordt hiervan een omschrijving gegeven. De diepte interviews die zijn afgenomen met de recreatieondernemers geven inzicht in hun huidige en potentiële doelgroepen. Aan de hand van deze kennis kan worden bepaald waar (nog onbenutte) kansen liggen voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’.

19


Imago provincie Limburg In 2006 is een imago-onderzoek13 uitgevoerd in opdracht van Stichting Samenwerkende VVV’s Limburg (SVL) om erachter te komen hoe (ex)bezoekers en niet-bezoekers van Limburg over de provincie denken. Dit onderzoek is uitgevoerd onder de gehele Nederlandse bevolking, met uitzondering van bewoners van Limburg. Volgens personen die recent de provincie Limburg hebben bezocht, zijn de belangrijkste redenen voor het bezoek: natuur en landschap, wandelen, rust en ruimte. Meer dan de helft van de bezoekers gaat naar Limburg voor de natuur en het landschap. Een derde van de bezoekers komt speciaal voor een bepaalde stad of dorp. De twee steden die daarbij het meest genoemd worden zijn Valkenburg en Maastricht. Op de vraag aan welke woorden de recente bezoekers denken bij de provincie Limburg is het antwoord: gezelligheid, heuvelachtige omgeving, vlaai en Maastricht. Deze woorden omschrijven het imago van de provincie. Op basis van dit onderzoek kunnen geen gegronde uitspraken worden gedaan over de doelgroep van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Toch sluiten het motief ‘de natuur en het landschap’ en de woorden heuvelachtige omgeving en gezelligheid goed aan bij Kasteel Wijnandsrade en directe omgeving. Profiel huidige doelgroep Zuid-Limburg De meeste Nederlandse vakantiegangers die Zuid-Limburg bezoeken komen uit Zuid-Holland (28%), Noord-Holland (17%) en Noord-Brabant (15%). Wat betreft buitenlandse gasten zijn Duitsland (65.000 gasten per jaar) en België (86.300 gasten per jaar) de belangrijkste herkomstlanden van toeristen die Zuid-Limburg bezoeken14. Uit de toeristische trendrapportage Limburg 2009/201015 blijkt dat de meeste Nederlandse vakantiegangers die Zuid-Limburg bezoeken gezinnen zonder kinderen zijn (55+ jaar), gevolgd door gezinnen met kinderen boven de 13 jaar en gezinnen zonder kinderen (< 55 jaar). De gemiddelde besteding per vakantiedag, per persoon is voor de gehele provincie €32 en voor Zuid-Limburg zelfs €40. Het landelijk gemiddelde ligt op een besteding van €29 per persoon, per dag. Van alle vakantiegangers die naar Zuid-Limburg komen, komen de meesten (30%) uit een hoge sociale klasse of een lage sociale klasse (29%). Voor 56% van de bezoekers is de meest voorkomende verblijfsduur in Zuid-Limburg twee tot vier dagen. Gevolgd door de verblijfsduur van vijf tot acht dagen (33%). Hierbij hebben de vakantiewoningen het grootste aandeel in de totale overnachtingen in Limburg, gevolgd door overnachtingen in de kampeersector en hotels en pensions. De activiteiten die ondernomen worden in Zuid-Limburg zijn vooral uit eten gaan (68%), wandelen (62%) en het maken van tochtjes met de auto (61%). Tevens is funshoppen erg populair (51%). Uit de diepte interviews blijkt dat deze informatie in zekere mate overeenkomt met het huidige bezoekersprofiel van de geïnterviewde recreatieondernemers. De meeste recreatieondernemers ontvangen gezinnen met jonge kinderen en senioren. Ook geven zij aan dat de bezoekers uit heel Nederland afkomstig zijn en dat het bezoek vaak onderdeel uitmaakt van een langer verblijf. Tevens geven zij aan, zoals ook het onderzoek uitwijst, dat zij bezoekers ontvangen uit Duitsland en België. Doelgroepen van vergelijkbare groene clusters In subparagraaf 3.2.7 wordt uiteengezet welke vergelijkbare ‘groene clusters’ als best practice voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ worden gebruikt. Hieronder wordt kort weergegeven welke doelgroepen deze best practices aantrekken.

13

Van der Tuuk BV (2006), Imago-onderzoek Limburg Centraal Bureau voor de Statistiek 15 ZKA Consultants & Planners B.V. (2010), Toeristische trendrapportage Limburg 2009/2010, Breda 14

20


De vergelijkbare ‘groene clusters’ hebben onderzoek verricht naar doelgroepen. Bezoekers van het recreatieve transferium* in Nunspeet16 reizen gemiddeld 30 minuten (per auto of fiets) om bij het transferium te komen en brengen een gemiddeld bezoek van een uur en een kwartier. Onderzoek bij een ander transferium17 toont aan dat de aanwezigheid van een horecagelegenheid voor veel bezoekers een motief vormt om het transferium te bezoeken, de auto te parkeren en een tocht te beginnen. De volgende doelgroepen bezoeken deze transferia, opgesomd van grootste naar kleinste doelgroep18: - Gezinnen met (jonge) kinderen Aanwezigheid van een speeltuin, openbaar toilet, voldoende natuuractiviteiten en een korte wandelroute sluiten goed aan bij deze doelgroep die met name op zondagmiddag het transferium bezoeken. - Fitte ouderen Fitte ouderen worden met name doordeweeks op het transferium verwacht. Zij maken een korte wandeling door het landschap (circa 5 km). Voor hen zijn goede bewegwijzerde routes en informatiepanelen van belang, evenals de aanwezigheid van bankjes om uit te rusten. Deze doelgroep vindt het transferium belangrijk als startpunt met een streekinformatiecentrum en horecafaciliteiten. - Passanten Dit zijn recreanten die zich op langere routes door het gebied verplaatsen, met name fietsers maar ook ruiters en menners. Voor hen is het transferium belangrijk als rustpunt met horecafaciliteiten en een streekinformatiecentrum. Zij zullen veelal in het weekend en in vakanties gebruikmaken van het transferium. Schoolklassen maken uit educatief perspectief gebruik van de recreatieve transferia, met name op doordeweekse dagen. De hierboven genoemde doelgroepen zijn ook doelgroepen waar de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ rekening mee dient te houden. Dhr. Vollebregt, strategisch programmamedewerker van Parkstad Limburg zegt in een diepte interview: “Een recreatief transferium kan worden vergeleken met een groen cluster.” Ook de doelgroep familie wordt als kansrijke doelgroep voor de groene cluster gezien. Op vakantie gaan met het gezin en grootouders neemt immers aan populariteit toe19. Doelgroep Parkstad Limburg Tot dusver heeft Parkstad Limburg geen volledig beeld van het profiel van de doelgroepen die aangetrokken worden door de Leisure Ring. Dhr. Vollebregt zegt dat Parkstad Limburg na realisatie van de clusters de doelgroepen in kaart wil brengen. Hierbij zal Parkstad Limburg gebruikmaken van het Gastvrij Nederland model, ontwikkeld door RECRON en gebaseerd op het BSR-model. Voor een uitgebreide beschrijving van het Gastvrij Nederland model en het BSR model wordt doorverwezen naar bijlage 9. Dhr. Vollebregt stelt: “De Leisure Ring biedt voor ieder wat wils. Door een combinatie van alle clusters is het mogelijk om invulling te geven aan de wensen en behoeften van allerlei soorten doelgroepen. Deze doelgroepen zullen worden bepaald door het aanbod van de cluster.” Volgens dhr. Vollebregt is individualisme passé en heerst er steeds meer een ‘wij-gevoel’. “Men wil steeds vaker dingen samen doen met name in familieverband (drie generaties). Van grootvader tot kleinkind, iedereen dient zich te kunnen vermaken.”

16

Beunen, Dr. R, Jaarsma, Dr. R. (2004), Veluwetransferium Nunspeet ‘Een analyse van het recreatief gebruik’, Universiteit Wageningen, Wageningen 17 van Nimwegen, Dhr. J, Gips-Heintz, Mevr. L. (2010), Visie Recreatief Transferium Zoeterwoude, Gemeente Zoeterwoude, Zoeterwoude 18 Beunen, Dr. R, Jaarsma, Dr. R. (2004), Veluwetransferium Nunspeet ‘Een analyse van het recreatief gebruik’, Universiteit Wageningen, Wageningen 19 T. Vermeulen, NRIT Onderzoek (2010), Trendrapportage Toerisme, Recreatie en Vrije Tijd 2009/2010, Breda

21


Doelgroepen recreatieondernemers Tijdens de diepte interviews is aan de recreatieondernemers gevraagd wat hun huidige en gewenste doelgroepen zijn. Wanneer wordt gesproken over doelgroepen, hebben de recreatieondernemers het zowel over toeristen als over gasten/ klanten uit de directe omgeving. Wanneer in dit kopje wordt gesproken over bezoekers, dan worden alle bezoekers bedoeld die naar een onderneming komen. Dit omvat dus zowel de toeristen als de lokale gasten/ klanten. Ook is aan de recreatieondernemers gevraagd of zij inzicht hebben in waar de toeristen geografisch gezien vandaan komen en of de komst van bezoekers seizoensgebonden is. Tevens is gevraagd om welke reden(en) de bezoekers de recreatieondernemingen bezoeken, om op die manier inzicht te krijgen in hun wensen en behoeften. Doelgroepen en reden van bezoek De doelgroepen waar de recreatieondernemers zich op richten verschillen van elkaar en zijn afhankelijk van de hoofdactiviteit van de onderneming. Zo richt Chateau Gilbert zich met name op wijnliefhebbers in groepsverband en wandelaars, terwijl Camping Mareveld zich hoofdzakelijk richt op vakantiegangers. Ondanks de verschillen ervaart het merendeel van de recreatieondernemers dat veel wandelaars, fietsers en ruiters naar de gemeente Nuth komen voor de rust en de mooie routes door de natuur. Zij willen actief recreëren of verblijven op een camping in de omgeving. De groep fietsers en wandelaars brengt vaak spontane bezoekjes aan de verschillende recreatieondernemingen in de omgeving (passanten). De recreatieondernemers spelen hier op in door het aanbieden van extra diensten. Hierbij valt te denken aan het recentelijk gecreëerde terras van Gitek Sport, waar zowel passanten als leden van het sportcentrum welkom zijn. Bij De Kunstwinkel is het voor passanten mogelijk om een kopje koffie met een stuk vlaai af te nemen. Geografische herkomst De toeristen die de gemeente Nuth bezoeken zijn voornamelijk afkomstig uit Nederland, hoewel de recreatieondernemers ook aangeven een klein percentage buitenlandse toeristen te verwelkomen. Hotel Hof van Hulsberg geeft aan gasten uit onder andere Duitsland en België te ontvangen. De verschillende maneges en galerijen geven aan dat de toeristen die hun onderneming bezoeken voornamelijk afkomstig zijn uit de regio Zuid-Limburg. De kinderfeestjes die worden georganiseerd bij Herberg In den Haversack trekken kinderen vanuit heel Limburg aan. Camping Mareveld is aangesloten bij de Europese promotieorganisatie voor geïnspecteerde campings ‘Acsi’ en trekt hiermee ook gasten uit verschillende landen binnen Europa aan. Leeftijdprofiel Toeristen uit verschillende leeftijdsgroepen bezoeken de gemeente Nuth. Uit de diepte interviews blijkt dat de verschillende kwekerijen en galerijen met name senioren aantrekken. Maneges daarentegen trekken vooral jonge kinderen aan. De logiesverstrekkende bedrijven trekken voornamelijk bezoekers aan uit de leeftijdscategorie 45-60 jaar. Camping Mareveld en Hotel Hof van Hulsberg geven aan tevens jonge gezinnen aan te trekken. Herberg In den Haversack legt met name de focus op het organiseren van kinderfeestjes en familie- en communiefeesten. Gewenste doelgroepen Over het algemeen zeggen de recreatieondernemers tevreden met de doelgroepen die zij aantrekken. Zij geven in de diepte interviews echter wel aan dat zij graag meer (geïnteresseerde) bezoekers aan willen trekken, omdat de bezetting niet altijd optimaal is. Dit is een gunstig bericht voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Het geeft namelijk aan dat de toeristische markt (nog) niet verzadigd is. Om meer bezoekers te trekken hebben enkele ondernemers geïnvesteerd in extra faciliteiten. Zo hebben Camping Mareveld en De Pingerhoeve een paardenbalk aangeschaft, waar ruiters hun paard aan vast kunnen maken. De Pingerhoeve beschikt tevens over een oplaadpunt voor elektrische fietsen en vormt in combinatie met de horecagelegenheid een rustpunt voor fietsers. 22


Een aantal recreatieondernemers geeft aan dat zij bewust niet inspelen op de doelgroep fietsers en/ of ruiters, omdat deze personen vaak geen aankopen doen en alleen gebruik komen maken van de sanitaire voorzieningen. Mevr. Timmers van Galerie SchimmART zegt daarover het volgende: “Fietsers komen hier om hun bidon te vullen en gaan vervolgens verder. Dat is niet de doelgroep waar ik het van moet hebben.” Dhr. Starmans van het Boerderij- en Heemkundemuseum zegt: “Ruiters komen hier langs met hun paarden en die paarden laten wel eens wat vallen. Niet een prettig gezicht voor de gasten en omwonenden. Het opruimen ervan kost ook veel tijd.” Seizoenen Na het analyseren van de diepte interviews blijkt dat het toerisme in de gemeente Nuth seizoensgebonden is. Het merendeel van de toeristen bezoekt de gemeente Nuth van april tot en met september. Om het gehele jaar door bezoekers te trekken, organiseren enkele recreatieondernemers in de wintermaanden verschillende activiteiten. Zo organiseert het Heemkunde- en Boerderijmuseum te Schimmert in december een wandeltocht die langs verschillende kerststallen in het dorp komt. De ondernemers die een vast klantenbestand hebben, hebben het gehele jaar door een redelijk geleidelijke stroom van bezoekers die niet per definitie seizoensgebonden is. Zo trekken de verschillende maneges in de gemeente Nuth het gehele jaar door paardenliefhebbers uit de omliggende dorpen aan. Echter hebben de maneges in het voorjaar wel te maken met een duidelijke piek in hun bezoekersaantallen. Dit is de tijd waarin de weersomstandigheden het voor het eerst na de winter toelaten om buiten paard te rijden. Op basis van eerder uitgevoerd doelgroeponderzoek kunnen geen waterdichte uitspraken gedaan worden over welke doelgroep het meest ideaal wordt bevonden voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Wel kan gesteld worden dat de meeste kansen liggen bij de doelgroepen gezinnen met (jonge) kinderen, ouderen en families. Aan de hand van de profielen zoals die zijn opgesteld in het Gastvrij Nederland model wordt verwacht dat onderstaande profielen worden aangetrokken door de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Hier worden dus aannames gemaakt. Een uitgebreide omschrijving van de profielen is te vinden in bijlage 9. -

Gezellig Lime De groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ leent zich goed voor deze groep recreanten, die samen met familie, gezin of vrienden sportief en ontspannen bezig willen zijn. Wandelen of fietsen in een mooie omgeving zijn hierbij favoriet. Deze vorm van dagbesteding is voordelig en dus kan men op de kosten letten. Immers, voor natuurschoon hoeft niet betaald te worden. - Rustig Groen De groene cluster leent zich perfect voor een ontspannend dagje recreëren. De rustige groene recreant wil liever niet te ver reizen voor recreatie en hierdoor zullen ook mensen uit de omgeving naar de cluster komen. In de eigen omgeving is volgens hen genoeg moois te zien en te ontdekken. - Ingetogen Aqua Deze doelgroep zal zich goed kunnen vermaken in de groene cluster. Deze recreanten zoeken namelijk naar rustige maar inspirerende activiteiten. Hierbij valt te denken aan activiteiten als het bezoeken van kunstgalerijen en wandelen in een mooi landschap. De gemeente Nuth en de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ hebben in dit opzicht veel te bieden. Verschillende ondernemers geven aan graag schoolklassen te ontvangen voor educatieve doeleinden. Zoals ook in het doelgroepenonderzoek van de transferia wordt genoemd is het goed denkbaar dat schoolklassen vanuit educatief perspectief gebruik zullen maken van de groene cluster 23


‘Kasteel Wijnandsrade’. Schoolklassen kunnen een aanvulling zijn voor de groene cluster op doordeweekse dagen. 3.2.5 Promotie Het promoten van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ is van groot belang om meer toeristen naar de gemeente Nuth te trekken. Daarnaast is promotie ook essentieel als het gaat om het bij elkaar brengen van de tot nu toe nog op zichzelf staande initiatieven (zie 1.1.1) en het creëren van een totaalbeeld van de activiteiten die de gemeente Nuth te bieden heeft. Tijdens een interview met dhr. Vollebregt, strategisch programmamedewerker van Parkstad Limburg, is gesproken over de (toekomstige) promotie van de 19 clusters gelegen aan de Leisure Ring. Gedurende de diepte interviews met de recreatieondernemers is gevraagd naar hun huidige promotiebeleid en of er plannen zijn om deze activiteiten in de toekomst uit te breiden of te veranderen. Middels deskresearch en de diepte interviews is gekeken naar (nog onbenutte) kansen op het gebied van promotie. Parkstad Limburg De promotie van de Leisure Ring en de 19 clusters verloopt voornamelijk via Parkstad Limburg en de VVV Zuid-Limburg. De Leisure Ring speelt een grote rol bij het vermarkten van de clusters gelegen aan deze buitenring. Door de Leisure Ring wordt de communicatie over wat de clusters te bieden hebben namelijk vergemakkelijkt. Wanneer men een activiteit wil ondernemen kan men al rijdend op de ring in één oogopslag zien wat het thema van iedere cluster/ bestemming is. Na realisatie van de clusters zal er een website voor de Leisure Ring gerealiseerd worden waarop alle clusters getoond en gepromoot worden. Hiervoor zijn echter nog geen concrete plannen. De website zal een algemene site zijn, waar bezoekers vervolgens door kunnen klikken naar de eigen pagina van gemeenten en hun clusters. De gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor de invulling van deze pagina. Promotie recreatieondernemers Uit deskresearch en de diepte interviews blijkt dat nagenoeg elke recreatieondernemer zijn aanbod actief bekendmaakt. Dit gebeurt echter niet gezamenlijk vanuit één concept. Uit de diepte interviews kwam herhaaldelijk naar voren dat de recreatieondernemers op het gebied van promotie nog kansen zien. Een aantal ondernemers heeft geen behoefte aan extra promotie omdat de zaken goed gaan of er juist geen financiële middelen zijn voor promotie. In de meest eenvoudige vorm bestaat promotie uit het drukken en verspreiden van een visitekaartje en/ of folders. Zo sturen de galerijen per post uitnodigingen voor elke opening/ expositie naar hun vaste klantenbestand. Opvallend is dat er nauwelijks geadverteerd wordt, met als voornaamste reden dat het te weinig respons oplevert. Herberg In den Haversack, Hotel Hof van Hulsberg en Marni’s Kwekerij adverteren nog wel regelmatig in regionale bladen en/ of vakpers. De laatstgenoemde doet dit in samenwerking met de naastgelegen vijverspecialist. Toch ziet dhr. Hegger, eigenaar van Herberg In den Haversack de respons op deze vorm van promotie afnemen. Ondernemers geven aan dat het uitgeven van een boekje met hierin alle recreatie- en horecagelegenheden die de toerist zou kunnen bezoeken de helderheid voor de toerist vergroot. Hierin kunnen het aanbod, de openingstijden, maar ook evenementen worden opgenomen. Dit boekje zal op herkenbare plaatsen liggen waar veel mensen komen, zoals een VVV Servicepunt. Het meest gebruikte marketinginstrument op dit moment is een website. Afgezien van Meels Akkerbouw heeft iedere geïnterviewde recreatieonderneming een eigen website, waarop het aanbod gepresenteerd wordt. De logiesverstrekkende bedrijven, zoals De Pingerhoeve, Camping Mareveld en Hotel Hof van Hulsberg, maken tevens gebruik van third party websites zoals hotelspecials.nl, dagjeweg.nl en bedandbreakfast.nl. Wanneer gevraagd wordt naar het aantal ‘hits’ afkomstig van zoekmachines, blijkt dat hier voor veel ondernemers nog kansen liggen. Alleen 24


Chateau Gilbert is hier actief mee bezig. Bij het intikken van de woorden ‘Limburgse wijnen’ zijn er 7 van de 10 directe links naar de website van Chateau Gilbert. “Je moet ervoor zorgen dat de mensen heel gericht bij jou terecht komen”, aldus dhr. Van Esschoten. Uit de diepte interviews blijkt dat slechts eens aantal recreatieondernemers gebruikmaakt van moderne promotiemiddelen zoals Sociale media. Zo is Kwekerij Bastin actief op Twitter. Dhr. Bastin plaatst dagelijks tweets en heeft ongeveer 900 volgers. Hij ziet twitteren als een vorm van klantenbinding. “Ik doe mijn klanten graag een plezier met het beantwoorden van vragen of het posten van nieuwsfeitjes.” Manege Vaesrade en manege De Blauwe Steen hebben een eigen Hyves profiel. Andere ondernemers, zoals de galerijen en Herberg In den Haversack, weten weinig van dit medium af en vragen zich af of hun doelgroep hierdoor kan worden aangesproken. Meer dan de helft van de geïnterviewde recreatieondernemers is aangesloten bij de VVV ZuidLimburg. Er wordt verschillend gereageerd op de invloed van een lidmaatschap bij de VVV. Enkele aangesloten recreatieondernemers, zoals Herberg In den Haversack en Galerie SchimmART, ontvangen weinig gasten/ klanten via de VVV. Chateau Gilbert en De Pingerhoeve zijn echter wel tevreden over het effect van de aansluiting bij de VVV en krijgen via hen veel boekingen. Een aantal recreatieondernemers genereert meer naamsbekendheid en klanten/ gasten door het meedoen aan of het organiseren van evenementen. Zo is het ‘Rondje Watertoren’ een initiatief van het Boerderij- en Heemkundemuseum, galerie SchimmART en De Kunstwinkel. Zij promoten dit jaarlijkse evenement middels folders en posters. De kwekerijen in Nuth organiseren open dagen, staan op plantenmarkten en bezoeken in de wintermaanden beurzen. De Pingerhoeve neemt deel aan de VVV fietsdag en de jaarlijkse paardenmarkt. Herberg In den Haversack neemt ook deel aan het laatstgenoemde evenement. Enkele ondernemers, zoals Kwekerij Bastin en De Kunstwinkel, zouden graag erkende bewegwijzering krijgen naar hun onderneming. Op dit moment is er namelijk geen eenduidige bewegwijzering naar lokale objecten. Communicatie Naast het vormgeven van de promotie voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ is communicatie vanuit de gemeente naar de betrokken partijen en inwoners toe minstens zo belangrijk. Tijdens het afnemen van de interviews is opgemerkt dat veel van hen niets of nauwelijks iets afwisten van de realisatie van de groene cluster. Om die reden was de houding van veel ondernemers op voorhand sceptisch tegenover de plannen van de gemeente. 3.2.6 Trends en ontwikkelingen Hieronder wordt ingegaan op toeristische trends en ontwikkelingen waar de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ op in kan spelen. De informatie betreffende de trends en ontwikkelingen is verworven middels deskresearch en middels de diepte interviews is onderzocht in hoeverre de geïnterviewde recreatieondernemers dit al doen. De uitgebreide beschrijving van alle trends en ontwikkelingen is te vinden in bijlage 7. Ontwikkeling vergrijzing Door de vergrijzing neemt het aantal senioren de komende halve eeuw sterk toe. De vrijetijdsbesteding van 65-plussers staat vooral in het teken van ontspannen, uitrusten en genieten van de natuur. Senioren beschikken over het algemeen over geld en veel vrije tijd en zij hebben de bereidheid om dit aan reizen te besteden. De toeristische sector zal door deze ontwikkeling minder

25


seizoensgebonden worden20. De vergrijzing is een ontwikkeling waar de ondernemers in de gemeente Nuth al mee te maken hebben en ook op inspelen. Zo is het Boerderij- en Heemkundemuseum in Schimmert volledig toegankelijk voor mindervalide personen en rolstoelgebruikers. Het museum probeert senioren te bereiken door middel van promotie in verzorging- en bejaardentehuizen. Dhr. Jongen, eigenaar van Marni’s Kwekerij, gaat de looppaden in zijn tuin verbreden en verbeteren voor bezoekers die slecht ter been zijn. De senioren worden dan ook gezien als potentiële doelgroep, die tevens overlap heeft met de doelgroep families en aansluit op de trend drie-generatie-vakanties. Trend beleveniseconomie Mensen hebben tegenwoordig steeds minder vrije tijd. De zoektocht naar unieke vrijetijdsbestedingen en belevenissen neemt hierdoor toe21. Over het algemeen valt op, dat toeristen tegenwoordig niet op zoek zijn naar vaste arrangementen waarbij iedere activiteit gepland is van begin tot eind van het verblijf. Mevrouw Daniëls, Regiomanager Parkstad Limburg vanuit de VVV Zuid-Limburg, zegt daarover: “Toeristen zijn niet meer op zoek naar arrangementen. Men wil zelf hun verblijf en de activiteiten die zij ondernemen samenstellen. Men wil weten wat er in de omgeving te beleven is, om vervolgens zelf te bepalen wat ze daadwerkelijk gaan doen en wanneer.” Een beleving zorgt voor verrijking en men is op zoek naar oorspronkelijke waardes en authenticiteit. Limburg heeft met haar cultuur, gebouwen, historie en het landschap een belangrijke troef in handen. Enkele recreatieondernemers spelen met hun aanbod in op deze trend. Herberg In den Haversack biedt gasten de mogelijkheid om een rit maken in een authentieke paardentram en organiseert themafeesten op maat. Het Boerderij- en Heemkundemuseum geeft regelmatig demonstraties over authentiek vlaaibakken en over hoe men vroeger het land bewerkte. Ook het jaarlijkse Cultuur en Folklorefestival neemt de bezoeker terug in de tijd naar het vroegere boerenleven in Limburg. Camping Mareveld biedt de gasten een originele manier van verblijven aan, namelijk in een gerenoveerde pipowagen en bij bed and breakfast De Pingerhoeve kunnen gasten overnachten in bijzonder ingerichte kamers, zoals een muziekkamer en een tuinkamer. Trend technologie Technologie beïnvloedt de vrijetijdssector op verschillende manieren en maakt steeds meer mogelijk voor de consument en de aanbieders in de toeristische sector. Hierbij valt te denken aan het internet dat wordt gebruikt als: - zoekmedium en boekingskanaal; - medium om ervaringen te delen (Zoover); - transparant communicatieplatform (Sociale media zoals Twitter, Hyves en Facebook). In vervoerswijzen zijn ook technologische ontwikkelingen waargenomen, zoals elektrisch fietsen en het gebruik van navigatiesystemen om gemakkelijk te navigeren naar of op de plaats van bestemming.22 Een aantal van de geïnterviewde recreatieondernemers maakt gebruik van sociale media. Manege Vaesrade is actief op het forum Bokt.nl en op verschillende sociale media zoals Hyves en Facebook. Dhr. Bastin, eigenaar van Kwekerij Bastin, heeft sinds 1995 een eigen website en is actief op Twitter. Bed and breakfast De Pingerhoeve speelt in op het toenemend gebruik van elektrische fietsen, door het aanbieden van een oplaadpunt voor deze fietsen. Trend branchevervaging De scheidingslijnen tussen verschillende branches wordt minder strikt. De Mergelhoeve, één van de geïnterviewde recreatieondernemingen, is primair een schapenhouderij en biedt als nevenactiviteit

20

Cetron, M., DeMicco, F., & Davies, O. (2010). Hospitality 2015: the future of hospitality and travel. Lansing, MI: American Hotel & Lodging Educational Institute 21 Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB (2009), Verlangen naar Vrije Tijd, Trends in Recreatie en Vakantie 2009/2010, Amersfoort 22 T. Vermeulen, NRIT Onderzoek (2010), Trendrapportage Toerisme, Recreatie en Vrije Tijd 2009/2010, Breda

26


vier vakantieappartementen aan. De scheidingslijn tussen de toeristische sector en de agrarische sector is hier vervaagd. Dit sluit ook aan op de trend agrotoerisme. Zorgboerderij A Gen Ling is een agrarisch bedrijf, uitgebreid tot een zorgboerderij die momenteel opereert in de horeca- en zorgsector. Gitek Sport is niet alleen een sportcentrum, maar tevens een horecagelegenheid waar feesten en partijen gehouden kunnen worden en er wordt kunst geëxposeerd van lokale kunstenaars. Bij branchevervaging spelen de toenemende informatie- en communicatietechnologiemogelijkheden (ICT) een belangrijke rol. ICT vergemakkelijkt en versterkt de samenwerking tussen verschillende soorten organisaties. Trend agrotoerisme Agrotoerisme, ook wel plattelandstoerisme genoemd, wordt steeds populairder. Dit is af te leiden uit de grote vraag naar korte vakanties op het platteland, vooral vanuit de oudere bevolkingsgroepen. Nederlanders zoeken het platteland op voor de rust, de natuur en de ruimte, maar ook voor de gastvrijheid, de historie en de kleinschaligheid. Activiteiten die over het algemeen op het platteland ondernomen worden zijn een stuk fietsen of wandelen langs omliggende dorpjes, het ‘kamperen bij de boer’ en het bezoeken van maneges en boerderijen23. Het van oorsprong boerenbedrijf van de familie Roebroek is uitgebreid tot Zorgboerderij A Gen Ling, inclusief horecafaciliteiten. Zoals eerder genoemd combineert De Mergelhoeve het agrarisch bedrijf met het runnen van vier appartementen en ook manege Vaesrade beschikt over appartementen waar gasten kunnen overnachten. Het wordt als kans gezien om nog meer op deze trend in te spelen, door bijvoorbeeld leegstaande boerderijen om te bouwen tot vakantieappartementen indien de vraag naar overnachtingsmogelijkheden toeneemt. Zoals dhr. Sluijsmans aangeeft: “In de toekomst zullen boerenbedrijven hun bestaansrecht verliezen omdat de volgende generatie deze bedrijven niet overneemt. Om deze mooie panden te behouden zal is het noodzakelijk om er een andere bestemming aan te geven, zoals een leuke bed and breakfast.” Trend duurzaamheid De aandacht voor duurzaamheid is de laatste jaren sterk gegroeid en er wordt voorspeld dat duurzaam reizen de nieuwe standaard van reizen wordt24. Uit onderzoek is gebleken dat Nederlanders voor hun duurzame vakanties vooral op zoek zijn naar oplossingen waar ze zelf niet te veel voor hoeven te laten, maar die wel bijdragen aan een verhoging van het vakantiegenot25. Over het algemeen let de consument vooral op de aantrekkelijkheid van de vakantiebestemming, de prijskwaliteitverhouding, de accommodatie en het weer. De Pingerhoeve is in zekere mate bezig met duurzaamheid. Zij hebben een duurzaam energiesysteem in de vorm van een aardwarmtepomp, voor verwarming van het pand in de winter en voor verkoeling in de zomer. Met de komst van de groene cluster wordt ingespeeld op duurzaamheid, omdat het een opvangplaats is voor gemotoriseerd vervoer van waaruit met milieuvriendelijke vormen van transport (per fiets/ te voet) het gebied kan worden verkend. Het inspelen op deze trend wordt gezien als kans, echter is noodzakelijk dat ondernemers zelf hierin investeren. Trend drie-generatie-vakanties Door de verschillende generaties heen valt op dat consumenten de laatste jaren hun vrije tijd gebruiken om intensief contact met elkaar te hebben. Op vakantie gaan met het gezin en grootouders neemt aan populariteit toe. Deze manier van op vakantie gaan biedt aan iedere generatie voordeel, namelijk plezier, gemak en tijd voor elkaar26. Herberg In den Haversack biedt 23

Van Werkhoven, Mevr. C., v.d. Top, Mevr. W., (2006), Handboek agrarische arrangementen, Universiteit Wageningen, Wageningen Cetron, M., DeMicco, F., & Davies, O. (2010). Hospitality 2015: the future of hospitality and travel. Lansing, MI: American Hotel & Lodging Educational Institute 25 NBTC-NIPO Research (2010), Onderzoek ‘Duurzaamheid en Vakanties’ 26 T. Vermeulen, NRIT Onderzoek (2010), Trendrapportage Toerisme, Recreatie en Vrije Tijd 2009/2010, Breda 24

27


groepen, zoals families, de mogelijkheid om per huifkar een tocht te maken naar een picknick- of barbecueplaats waar ook spellen gedaan kunnen worden. De Pingerhoeve is momenteel een familiekamer aan het ontwikkelen waar families gezamenlijk kunnen overnachten. Zoals reeds genoemd onder subparagraaf 3.2.4 wordt de doelgroep families gezien als potentiële doelgroep voor de groene cluster. Trend streekproducten De interesse en waardering voor alles wat regionaal en lokaal is neemt nog steeds toe. De consument kiest vaker voor streekproducten, omdat de producten verser, eerlijker en natuurlijker zijn. Wanneer men gaat reizen en nieuwe plekken ontdekt gaat dit vaak gepaard met het meenemen van tastbare herinneringen, zoals producten die in de desbetreffende streek geproduceerd worden27. Chateau Gilbert in Wijnandsrade heeft een streekproductenwinkel met wijnen, drank en etenswaren uit de streek. Door het aanbieden van deze streekproducten worden de plaatselijke producenten ondersteund. Zorgboerderij A Gen Ling verkoopt in hun winkels in Schimmert en Kerkrade verschillende jams en dagverse eieren en melk van de dieren op de boerderij. 3.2.7 Best practices Aangezien er nog geen groene clusters binnen Parkstad Limburg ontwikkeld zijn, kan geen gebruik gemaakt worden van de ervaringen en kennis van deze clusters. Om die reden is middels benchmarking onderzocht in welke mate de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ lering kan trekken uit ervaringen van soortgelijke ‘groene clusters’ in Nederland. Transferium In Zoeterwoude is in 2010 een recreatief transferium28 opgezet met als eerste doel het recreatief bereikbaar maken van Zoeterwoude en het beschermen van de kwaliteit van het natuurgebied. Het ontbrak in Zoeterwoude namelijk aan een goede parkeervoorziening waar men de auto neer kon zetten, om vervolgens te voet of per fiets het buitengebied te verkennen. Ten tweede fungeert het transferium als toegangspoort tot het Groene Hart en vormt hiermee een starten ontmoetingspunt met informatie over het gebied. Binnen het transferium is er de mogelijkheid voor fietsverhuur, verkoop van streekproducten en het verstrekken van informatie over de natuur. Tevens is er een kleine horecagelegenheid aanwezig. In 2002 is ook in de Veluwe, in Nunspeet, een natuurtransferium ontwikkeld dat bestaat uit een groot parkeerterrein, een natuuractiviteitencentrum, een uitkijktoren, een activiteitenbos en een aantal kleinschalige recreatievoorzieningen. Het transferium is ontstaan om een evenwichtige ontwikkeling van ecologie en economie te bewerkstelligen, waarbij het autogebruik werd teruggedrongen en het gebruik van fiets en openbaar vervoer werd bevorderd. Beide transferia dienen enerzijds als opvang voor gemotoriseerd vervoer en anderzijds als entree tot het gebied en daarmee als het startpunt voor een (actieve) beleving van de omgeving. Belangrijke redenen voor recreanten om een transferium te bezoeken zijn de goede bereikbaarheid en de aantrekkelijke voorzieningen. Het succes van een natuur of recreatief transferium wordt bepaald door het vermogen om de recreant te verleiden zijn auto achter te laten op het transferium29. Hoewel de primaire doeleinden van bovengenoemde transferia niet direct overeenkomen met het primaire doel van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’, namelijk het aantrekken van meer toeristen, zijn er toch veel overeenkomsten tussen een recreatief transferium en een groen cluster. Zoals onder subparagraaf 3.2.4 is te lezen zegt dhr. Vollebregt, strategisch programmamedewerker 27

Provincie Limburg (2010), Beleidsvisie Streekgebonden Gastronomie, Maastricht Gemeente Zoeterwoude (2010), Visie Recreatief Transferium Zoeterwoude, Zoeterwoude 29 Beunen en Jaarsma (2002), Rapport ‘Het recreatief gebruik van Veluwe transferia en P-Veluwe, Wageningen 28

28


van Parkstad Limburg, daarover: “Een recreatief transferium kan worden vergeleken met een groen cluster.” Hieronder worden de belangrijkste overeenkomsten genoemd: - een transferium dient als starten/ of ontmoetingspunt alvorens het groene gebied wordt betreden; - een transferium beschikt over een ruime parkeergelegenheid; - een transferium beschikt over tenminste één horecagelegenheid; - een transferium heeft een bezoekerscentrum met informatie en documentatie over het gebied. Zoals vermeld in subparagraaf 3.2.4 zijn de doelgroepen van deze vergelijkbare transferia ook de doelgroepen die de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ zal ontvangen. Een recreatief transferium kan immers vergeleken worden met een groen cluster. Ook is aan de hand van deze vergelijking duidelijk geworden dat de randvoorwaarden die zijn opgesteld voor de groene cluster overeenkomen met die van de recreatieve transferia. Regio Twente30 In de Reggestreek (regio Twente) loopt de rivier de Regge. De Regge vormt het decor voor fietsers en wandelaars, maar het was geen bestemming op zich. Zes gemeenten langs de Regge hebben in 2007 geïnventariseerd of de belevingsmogelijkheden van de Regge kunnen worden vergroot. In de Reggestreek was het reeds mogelijk om agrotoeristische activiteiten te ondernemen, zoals boerengolf, huifkartochten en klootschieten. Dit bood mogelijkheden voor het promoten van de streek. Het ontbrak hierbij echter nog aan structuur en een duidelijk overzicht voor de toerist. Om die redenen is gekozen voor een benadering vanuit vijf toeristisch-recreatieve thema’s: 1. Avontuur (uitdagend en actief) 2. Begrip (de rivier begrijpen) 3. Nat (vanaf het water) 4. Kwetsbaar (de natuur haar gang laten gaan) 5. Verblijven (tenen in het water) Uitgangspunt voor ieder thema is om de investeringen in locatiegebonden recreatie te laten aansluiten bij de routegebonden recreatie. Er zal dus altijd een transferium of Toeristische Overstapplaats (TOP) gecreëerd worden. Een TOP biedt in ieder geval parkeergelegenheid en is een routeknooppunt, waarbij de mogelijkheid bestaat om te starten met een route (wandelen, fietsen, skeeleren, paardrijden, kanoën). Een TOP dient gemakkelijk bereikbaar te zijn, zonder dat men veel autokilometers in kwetsbaar landelijk gebied maakt. Ook in de gemeente Nuth is er sprake van een dergelijke onduidelijkheid in het aanbod van toeristische activiteiten. Vandaar dat dit voorbeeld te vergelijken is met de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. De randvoorwaarden waaraan een transferium of een TOP dienen te voldoen komen overeen met de randvoorwaarden voor een groen cluster. Het aanduiden van de verschillende mogelijkheden voor (dag)recreatie aan de hand van thema’s zorgt voor duidelijkheid en structuur voor de toerist die vervolgens binnen zijn/ haar thema de gewenste dagactiviteit(en) kan kiezen. Op deze manier worden er geen vaste arrangementen aangeboden, is er voor ieder wat wils en er kan dus ingespeeld worden op de wensen van de toerist. 3.2.8 Thema Een van de voorwaarden bij de realisatie van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’, is dat er aan deze groene cluster een thema wordt verbonden. Het is belangrijk dat dit thema duidelijk aangeeft 30

Regio Twente (mei 2008), Eindrapport ‘Kijk op de recreatieve beleving van de Regge’, Apeldoorn

29


wat de toerist in en rondom Kasteel Wijnandsrade kan ondernemen op het gebied van dagrecreatie. Het thema dient uniek te zijn, zodat deze groene cluster onderscheidend is van de overige negen groene clusters van Parkstad Limburg. Middels deskresearch is een inventarisatie gemaakt van de tien groene clusters van Parkstad en de hierbij horende thema’s, zoals die nu zijn voorgesteld. Ook is een aantal trends en ontwikkelingen meegenomen bij het bepalen van een thema. Middels fieldresearch worden de ideeën van de betrokken partijen met betrekking tot een thema in kaart gebracht. De verkregen informatie uit zowel desk- als fieldresearch wordt met elkaar vergeleken om op die manier tot een uniek thema te komen. Thema in relatie tot andere groene clusters Wanneer de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ wordt vergeleken met de overige groene clusters, is er een aantal overeenkomsten te vinden. Twee van de overige clusters hebben net als Kasteel Wijnandsrade een kasteel als icoon aangewezen. Dit zijn de groene clusters ‘Kasteel Hoensbroek’ en ‘Kasteel Schaesberg en omliggend gebied’. Daarnaast bieden vier van de negen overige groene clusters tevens de activiteiten wandelen en fietsen aan. Dit zijn de groene clusters ‘Kasteel Hoensbroek’, ‘Archeologisch Landschapspark Voerendaal’, ‘Schutterspark’ en ‘Natuur en Landschapspark Rodebach/ Roode Beek’. In deze laatstgenoemde cluster is het netwerk aan paden niet alleen bedoeld voor fietsers en/of wandelaars, maar men kan hier ook paardrijden. Het feit dat andere groene clusters binnen Parkstad Limburg ook wandelen en fietsen als speerpunt hebben benoemd, wordt als kans gezien voor de gemeente Nuth. De gemeente Nuth heeft namelijk de mogelijkheid om hieraan een bijdrage te leveren. Dit kan meer wandelaars/ fietsers aantrekken hetgeen leidt tot een hogere omzet voor de lokale ondernemers. Thema’s die niet of nauwelijks worden genoemd, maar waarvoor de mogelijkheden er wel zijn op Kasteel Wijnandsrade en in de directe omgeving zijn: - wijntoerisme; - streekproducten; - paardentoerisme. Een volledig overzicht van de overige potentiële groene clusters zoals omschreven in ‘Uitvoeringsprogramma Toerisme Parkstad Limburg 2010-2014’ is te vinden in bijlage 10. Thema in relatie tot trends en ontwikkelingen Bij de ontwikkeling van een uniek en onderscheidend thema hebben de volgende trends een rol gespeeld: - Drie-generatie-vakanties Het thema ‘Samen’ sluit aan op deze trend en is toepasselijk op de gemeente Nuth, omdat er veel te ondernemen is voor verschillende leeftijdsgroepen, van jong tot oud. - Beleveniseconomie De subthema’s geven weer op welk gebied de toerist activiteiten kan ondernemen. Dit zorgt ervoor dat de toerist zijn eigen unieke ervaring kan creëren, wat zorgt voor verrijking en blijvende herinneringen. - Streekproducten Binnen de gemeente Nuth zijn er meerdere verkooppunten en producenten van streekproducten. Er zijn dus mogelijkheden om activiteiten te ontplooien die te maken hebben met streekproducten. Te denken valt aan een weekmarkt, waar lokale producenten hun producten uit kunnen stallen.

30


Thema in relatie tot de betrokken partijen Uit de diepte interviews is gebleken dat het merendeel van de betrokken partijen een combinatie van verschillende thema’s als dé oplossing voor een uniek en onderscheidend thema ziet. Hierbij komen de sterke punten van de gemeente Nuth aan bod. De thema’s die hierbij steeds terugkeerden zijn: - paardentoerisme; - het groene karakter van de gemeente Nuth; - het actief recreëren; - kunst. Dhr. Vollebregt zegt: “Een combinatie van Bourgondisch (streekproducten en wijnen) en paarden zou goed werken. Paardenliefhebbers houden van de natuur en van het Bourgondische leven. Deze doelgroep beschikt over het algemeen over geld en zij willen dat uitgeven aan kwalitatief goede producten.” Ook dhr. Van Esschoten ziet kansen in een meer algemeen thema: “Richt je op de natuurliefhebbende toerist in de algemene zin. Nuth kan uniek worden, juist door een ruim aanbod waar veel mensen zich in kunnen vinden. Mijn advies is om het huidige aanbod zichtbaarder te maken voor de toerist. Ook het kunstgebeuren behoort volgens mij tot een mogelijkheid. Dat ligt namelijk wel in lijn met de sfeer van het Kasteel Wijnandsrade.” 3.2.9 Antwoord op de deelvraag Aan de hand van de resultaten en antwoorden op de subvragen, zoals die zijn weergegeven in bovenstaande paragrafen kan de deelvraag beantwoord worden. De deelvraag luidt als volgt: Wat maakt Kasteel Wijnandsrade en de directe omgeving momenteel toeristisch aantrekkelijk en hoe kan deze aantrekkelijkheid worden vergroot? Het antwoord op de deelvraag luidt als volgt: De vele mogelijkheden voor diverse vormen van extensieve dagbesteding die momenteel al mogelijk zijn op Kasteel Wijnandsrade en in de directe omgeving, zoals vermeld in dit hoofdstuk, maken Kasteel Wijnandsrade en directe omgeving toeristisch aantrekkelijk. Door het aanbod meer structuur te bieden en duidelijker te communiceren middels promotie en een duidelijk thema wordt meer toerisme aangetrokken. De toerist meer structuur bieden is hierbij het uitgangspunt. Het advies is om het ontwikkelen van meer op zichzelf staande initiatieven niet te stimuleren, maar juist om de huidige initiatieven te verbinden om op die manier unieke vormen van dagbesteding te creëren. Trends en ontwikkelingen spelen een belangrijke rol bij de totstandkoming van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’.

31


3.3 Samenwerking 3.3.1 Inleiding Om de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ te realiseren dient er sprake te zijn van een uniforme uitstraling van alle betrokken partijen. Samenwerking tussen betrokken partijen en het inzien van het gezamenlijk belang is hiervoor essentieel. Middels deskresearch is onderzocht om welke redenen en tegen welke voorwaarden recreatieondernemers samenwerken. Middels diepte interviews is ingegaan op de bereidheid van de betrokken partijen tot meer en intensievere samenwerking. De verkregen informatie uit zowel desk- als fieldresearch geeft inzicht in mogelijke samenwerkingsverbanden. In deze paragraaf wordt antwoord gegeven op de deelvraag: Hoe kunnen betrokken partijen onderling samenwerken om het toeristisch-recreatieve aanbod in en rondom Kasteel Wijnandsrade te versterken? 3.3.2 Wat is samenwerking? Samenwerken is met het oog op het algemeen belang een bijdrage leveren aan een gezamenlijk resultaat, ook als dat niet onmiddellijk van persoonlijk belang is31. De samenwerking tussen recreatieondernemers onderling, ook wel horizontale samenwerking, staat in dit onderzoek centraal. Deze vorm van samenwerking kan plaatsvinden binnen dezelfde sector, zoals tussen horecaondernemers of tussen verschillende sectoren, bijvoorbeeld tussen een kunstwinkel en een horecagelegenheid. Samenwerken kan heel ver gaan, maar dat hoeft niet. Iedere ondernemer kan een vorm van samenwerking bedenken waarin hij of zij zich thuis voelt. In ieder geval kan gesteld worden dat samenwerken geen doel op zich is, maar een middel om het rendement te verbeteren. Samenwerking tussen overige clusters binnen Parkstad Limburg en/ of andere gemeenten in ZuidLimburg wordt in dit onderzoek in mindere mate belicht, maar dat wil niet zeggen dat hier geen kansen liggen. Onder subparagraaf 4.3.2 wordt hier op ingegaan. 3.3.3 Redenen en belemmeringen samenwerking In de literatuur32 zijn verschillende redenen te vinden waarom partijen samenwerken. Samenwerking biedt namelijk voordelen op diverse gebieden. Hieronder worden de voordelen van samenwerking, verkregen vanuit deskresearch, opgesomd: Fiscaal/economische voordelen - prijsverlaging en/of kostenbesparing (extra winst); - in-, verkoop- en distributievoordelen (bijvoorbeeld: extra verkoopkanalen  extra klanten  extra omzet); - verbetering van het productieproces en kwaliteit van eigen producten en diensten; - binnenhalen van subsidie; samen met anderen is dat vaak gemakkelijker. Strategische voordelen - samen met anderen kom je sneller tot een ‘schaalsprong’, ook omdat je samen de financiering beter kunt dragen; - het bedienen van de markt en marktverbreding wordt gemakkelijker (breder aanbod van diensten, toegang tot nieuwe en andere markten); - de terugverdientijd wordt korter voor investeringen in innovatie, technologie en schaalvergroting.

31

Kenniscentrum Recreatie (januari 2010), Samen sterker in de recreatiesector ‘Kansen voor samenwerking tussen agrotoeristische en reguliere recreatieondernemers’, Den Haag 32 Smit, A.B., LEI (2008), Samenwerking: kansen voor u als ondernemer, Wageningen

32


Persoonlijke voordelen - elkaar aanvullen met verschillende competenties, vaardigheden en kennis. Eventueel ook met arbeid, grond en gebouwen; - gedeelde verantwoordelijkheid en daardoor risicospreiding; - beter doordachte strategische beslissingen en snellere oplossing van problemen door overleg met partners; - verruiming van eigen blik en voorkoming van bedrijfsblindheid. Samenwerking wordt gezien als een middel om de aantrekkelijkheid van het toeristisch aanbod in de gemeente Nuth te vergroten. Uit de diepte interviews is gebleken dat alle recreatieondernemers positief tegenover samenwerking staan om verschillende redenen: - Samenwerking versterkt de marktpositie Mevr. Luijting van De Pingerhoeve gelooft niet in concurrentie maar juist in het feit dat je elkaar kan versterken. Zo zegt zij: “Meerdere aanbieders trekken ook meerdere bezoekers, omdat het gebied interessanter wordt voor de bezoeker en voor ieder wat wils kan bieden.” Dhr. Starmans van het boerderijmuseum kan hieraan toevoegen: “Elkaar ondersteunen leidt hierdoor tot een beter resultaat, dat is bewezen. Hierdoor is het museum een stuk interessanter geworden voor toeristen.” Zo vindt Mevr. Hagenbeck van Hagenbeck Stables: “Er moet breder gekeken worden en in een algemeen belang worden gedacht, minder in eigen belang.” - Samenwerking laat de omzet stijgen Zoals ook uit de literatuur biedt samenwerking verschillende voordelen op economisch vlak. Dit is ook voor de recreatieondernemers een reden om samen te werken. Zo zegt Dhr. Gielkens van Gitek Sport: “Samenwerking versterkt de markt en je positie daarin. Wij willen dus graag samenwerken, want het is ons brood.” Naast bovenstaande redenen om samen te werken zijn er ook specifieke redenen te noemen om niet samen te werken. Uit de interviews zijn de volgende belemmeringen naar voren gekomen: - Persoonlijke belemmeringen: vertrouwen en gunnen Vertrouwen en gunnen zijn factoren die een grote rol spelen in het feit of de ondernemer iets ziet in samenwerking. Het ontbreken van vertrouwen in de gemeente Nuth is een van de factoren om niet samen te werken. Zoals dhr. Bastin ook aangaf in het interview: “Er heerst een vergadercultuur en het wordt tijd dat er eindelijk iets gedaan wordt.” - Partijen kennen elkaar niet Een van de belangrijkste redenen waarom geen samenwerking ontstaat tussen recreatieondernemers, is dat de partijen elkaar niet kennen. Volgens dhr. Bastin van Kwekerij Bastin: “Het op de hoogte zijn van de aanwezigheid en de activiteiten van andere recreatieondernemers zou een positieve toevoeging zijn, zodat we bijvoorbeeld gasten/ klanten door kunnen verwijzen.” - Concurrentie Bepaalde sectoren beschouwen elkaar als concurrent, zoals horecagelegenheden of maneges. Zo zegt dhr. Van Esschoten van Chateau Gilbert: “Meer horeca op een locatie zou elkaar alleen maar aanvullen. Een plaats waar veel horecagelegenheden bij elkaar zitten trekt alleen maar meer toeristen aan. Het is jammer dat veel ondernemers er niet zo over denken.” Dhr. Bemelmans van Manege Vaesrade zegt: “Bij veel ondernemers is het besef er nog niet dat wanneer er wordt samengewerkt, je sterker bent.” Dhr. Meijer van manege De Blauwe Steen voegt hieraan toe: “Min of meer zijn we allemaal concurrenten, maar dit betekent niet dat er geen samenwerking kan bestaan.” 33


- Te weinig tijd/ capaciteit/ ambitie Waar de meeste ondernemers tegenaan lopen bij het daadwerkelijk tot stand brengen van samenwerkingsverbanden, is dat het veel tijd, geld en energie kost om op zoek te gaan naar kansen en nieuwe ideeën. Recreatieondernemers hebben het vaak te druk met hun eigen werk, waardoor ze zich niet bezighouden met samenwerking. Volgens dhr. Gielkens van Gitek Sport: “Ondernemers zijn te veel bezig met de eigen onderneming en de rest is voor hen dus bijzaak. Hierdoor ontbreekt het de ondernemer aan tijd om eventuele samenwerkingsverbanden goed op te pakken.” Mevrouw Roebroek van Zorgboerderij A Gen Ling zegt hierover het volgende: “We hebben echt geen tijd om iets te gaan regelen met ondernemers in de buurt. We staan er wel voor open, maar het is belangrijk dat we allemaal geven en nemen .” - Limburgse mentaliteit Zowel uit onderzoek33 als uit de diepte interviews blijkt dat samenwerking in Limburg, door de mentaliteit en de cultuur bemoeilijkt wordt. Dhr. Jacobs van de SEN stelt: “Samenwerking binnen Limburg is erg moeilijk, eigen belang is het eerste belang. Laat een ondernemer zien dat het zonder zijn input allemaal tot mislukking gedoemd is.” Dhr. Linders van de KNHS zegt: “Limburgers zijn vanuit het rijke mijnverleden gewend om te worden bediend. Eigen initiatief is niet natuurlijk, wat samenwerking kan bemoeilijken.” 3.3.4 Huidige samenwerkingsverbanden Aan de recreatieondernemers is gevraagd met wie zij op dit moment samenwerken, welke vorm van samenwerking van toepassing is en hoe deze samenwerking verloopt. Over het algemeen zijn de geïnterviewde ondernemers tevreden met de huidige samenwerkingsverbanden. Zo zegt mevrouw Luijten van De Pingerhoeve: “De prille samenwerking die er nu is, werkt alleen maar positief. Men kan elkaar versterken.” In de literatuur zijn verschillende samenwerkingsvormen te onderscheiden tussen recreatieondernemers34. De uitkomsten van de diepte interviews zijn per samenwerkingsvorm uitgezet. Gezamenlijk een nieuw product bedenken Chateau Gilbert maakt gebruik van de diensten van Herberg In den Haversack door gasten met diens paardentram van Kasteel Wijnandsrade naar de wijngaard van dhr. Van Esschoten te brengen. Herberg In den Haversack benadert Chateau Gilbert en andere ondernemingen, zoals het Boerderijen Heemkundemuseum, voor het organiseren van verschillende dagactiviteiten op maat. Verder organiseren meerdere ondernemers in Schimmert samen het evenement ‘Rondje Watertoren’. Hierbij wordt op twaalf locaties in Schimmert, met de watertoren als centraal punt, kunst van meer dan dertig kunstenaars tentoongesteld. De Pingerhoeve en de Wereldwinkel organiseerden op de dag van de jaarlijkse VVV-fietsdag samen een kleine markt op het terrein van De Pingerhoeve. Hier werd gekookt met Fair Trade producten en werden workshops gegeven. Gezamenlijk samenstellen van arrangementen Zoals bovengenoemd stelt Herberg In den Haversack arrangementen samen die bestaan uit verschillende dagactiviteiten en maakt hierbij gebruik van de diensten van andere

33

Flycatcher internet research (juli 2008), Regiobranding Zuid-Limburg, Maastricht Kenniscentrum Recreatie (januari 2010), Samen sterker in de recreatiesector ‘Kansen voor samenwerking tussen agrotoeristische en reguliere recreatieondernemers’, Den Haag 34

34


recreatieondernemers. Bij deze vorm van samenwerking worden de krachten gebundeld en dit zou vervolgens kunnen leiden tot een langer verblijf van de toeristen.

Gezamenlijke belangenbehartiging Een voorbeeld hiervan is de Ondernemersvereniging Groot Nuth (OGN). Deze ondernemersvereniging behartigt de sociale, economische en maatschappelijke belangen van alle ondernemingen die in de gemeente Nuth gevestigd zijn. Een overzicht van de geïnterviewden die tevens aangesloten zijn bij de OGN, is te vinden in bijlage 11. Gezamenlijke promotie Samenwerking op het gebied van promotie kan op verschillende manieren: Doorverwijzen naar elkaar Chateau Gilbert verwijst gasten door naar De Pingerhoeve wanneer zij op zoek zijn naar overnachtingsmogelijkheden en ook manege Vaesrade verwijst door naar de verschillende accommodatiemogelijkheden in de omgeving. De logiesverstrekkende bedrijven zoals De Pingerhoeve en Camping Mareveld verwijzen ook door naar elkaar. Wanneer De Pingerhoeve geen plaats heeft voor het houden van feesten en partijen, wordt doorverwezen naar de feestzalen van Herberg In den Haversack en Camping Mareveld. Bij het samenstellen van fietsen mountainbikeroutes zorgt dhr. Gielkens van Gitek Sport er altijd voor dat deze routes langs verschillende horecaondernemingen in de omgeving komen. Kwekerijen het Hostaveldje, Marni’s en Bastin verwijzen ook klanten naar elkaar door. Informatie verstrekken over elkaar Een aantal recreatieondernemers, waaronder Chateau Gilbert, legt folders van ondernemers uit de omgeving neer. De kwekerijen vermelden elkaar op de eigen websites. Gezamenlijke communicatie uitingen Marni’s Kwekerij adverteert samen met Vijverspeciaalzaak Lura in bladen en tijdschriften en organiseert samen open dagen. Daarnaast vindt er samenwerking plaats met ondernemers van buiten de Gemeente Nuth: - Chateau Gilbert werkt samen met Art Culinair Catering uit Voerendaal op het gebied van cateringservice. Verder werkt dhr. Van Esschoten samen met Restaurant Vlaanderen te Heerlen en zij organiseren samen een familiefietstocht. Wat betreft het samenstellen van arrangementen wordt er samengewerkt met Ducktrail, La Dolce Vespa, en Vespresso. - Dhr. Jongen van Marni’s Kwekerij verwijst klanten door naar restaurant Meulen in de gemeente Beek. - Verschillende recreatieondernemers werken samen met de VVV Zuid-Limburg op het gebied van promotie. Uit de diepte interviews is naar voren gekomen dat nagenoeg alle recreatieondernemers bereid zijn om meer samen te werken met andere recreatieondernemers uit de gemeente Nuth. Echter wordt te weinig overgegaan tot actie omdat ondernemers zich onvoldoende bewust zijn van het aanbod in de gemeente Nuth en de mogelijkheden tot samenwerking. Men opereert los van elkaar en niet vanuit één helder concept en daardoor heeft de toerist geen helder beeld van het aanbod in de gemeente Nuth. De recreatieondernemers hebben op dit moment onafhankelijk van elkaar hun eigen contacten en netwerken opgebouwd. Het samen organiseren van activiteiten en evenementen komt momenteel alleen op kleine schaal voor. In hoofdzaak verwijzen de ondernemers naar elkaar door en leggen ze folders neer bij elkaar. Er is weinig actieve en/ of grootschalige samenwerking, zoals concrete afspraken tussen ondernemers.

35


3.3.5 Voorwaarden Zoals onder subparagraaf 3.3.3 reeds vermeld, staan alle ondernemers positief tegenover samenwerken en zien zij het versterken van de marktpositie en het stijgen van de omzet als belangrijkste redenen om samen te werken. Uit de diepte interviews en uit deskresearch zijn de voorwaarden om samenwerking tot stand te laten komen naar voren gekomen. - Fysieke ontmoeting Zowel uit deskresearch35, als uit de diepte interviews is gebleken dat de recreatieondernemers elkaar op dit moment onvoldoende kennen. Door de betrokken partijen bij elkaar te laten komen leren zij elkaar kennen en krijgen ze een beter beeld van wat de ander doet en wat ze voor elkaar kunnen betekenen. - Winst Uit de diepte interviews is gebleken dat vrijwel alle recreatieondernemers bereid zijn om te investeren, als het hen wat oplevert. Om samenwerking tot stand te brengen is het doen van investeringen door de ondernemers noodzakelijk. Dhr. Starmans van het Boerderij- en Heemkundemuseum zegt daarover het volgende: “Het gaat bij investeren niet altijd om het geld, het gaat ook om de dingen die je doet en dat je daar waardering voor krijgt.” Door het belang dat recreatieondernemers hebben bij de groene cluster te benadrukken worden investeringen in zowel tijd, geld als in middelen gestimuleerd. - Communicatie Om samenwerkingsverbanden te creëren is transparante en duidelijke communicatie essentieel. Enkele recreatieondernemers, waaronder Galerie SchimmART en de maneges, hebben een vast klantenbestand en zijn niet zomaar bereid om dit met anderen te delen. Dit vormt een mogelijke bedreiging in de totstandkoming van samenwerking met andere ondernemers binnen dezelfde branche. - Derde partij De meerderheid van de geïnterviewde ondernemers geeft te kennen dat zij de aanwezigheid van een onafhankelijke partij als een voorwaarde zien om samen te werken. Dhr. Dolmans van de Mergelhoeve stelt: “Het is een goed idee als iemand, bijvoorbeeld van de gemeente, de bijeenkomsten zou voorzitten. Zo wordt er niet vanuit het oogpunt van een bepaalde ondernemer gehandeld.” Door een derde, onafhankelijke partij in te schakelen om verschillende partijen met elkaar in contact te brengen wordt belangenverstrengeling voorkomen. - Vertrouwen Dhr. Vollebregt van Parkstad Limburg zegt hierover: “Het is lastig om met ondernemers die elk hun eigen belang hebben rond de tafel te zitten. Zij willen eerst resultaat zien voordat zij investeren, dus zorg ervoor dat je vertrouwen wekt. Een externe expert kan ingehuurd worden om de voordelen van een cluster voor de ondernemers uit te werken. Hierdoor zien de ondernemers meteen dat het zinvol is.” 3.3.6 Kansen Zoals genoemd onder subparagraaf 3.3.4 kan er op meerdere fronten een samenwerkingsverband worden aangegaan, waaronder samen een nieuw product bedenken, een arrangement samenstellen, gezamenlijk belangen behartigen of gezamenlijke promotie. Veel ondernemers staan open voor het ontwikkelen van nieuwe producten of het samenstellen van arrangementen/ dagprogramma’s. Gezamenlijk een nieuw product bedenken

35

Smit, A.B., LEI (2008), Samenwerking: kansen voor u als ondernemer, Wageningen

36


Dhr. Linders van de KNHS ziet kansen in het combineren van paardentochten met culturele activiteiten. “Toerisme staat niet in strijd met de paardensport, maar versterkt elkaar juist. Aangezien je nooit de hele dag of de hele week paardrijdt is er ook behoefte aan andere activiteiten, zoals een bezoek aan een theater of museum, wandelen of fietsen.” Aldus dhr. Linders. Ook zouden er verschillende (thema)routes uitgezet kunnen worden, zoals culinaire ruiterroutes en culturele tours. Mevrouw Hagenbeck vindt dat iedereen moet doen waar hij/ zij het beste in is. “Op die manier kunnen er heel goed activiteiten samen worden georganiseerd en daarvan uiteindelijk een pakket worden samengesteld.” Gezamenlijk samenstellen van arrangementen Dhr. Bemelmans van manege Vaesrade ziet kansen in samenwerking op het gebied van arrangementen, maar er zullen volgens hem wel bepaalde dingen moeten veranderen. Zo zouden de openingstijden van terrassen verruimd kunnen worden. Momenteel zijn de meeste terrassen vanaf 13.00 uur geopend terwijl sommige gasten al om half 10 koffie met vlaai willen. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de behoeften van het type toerist die de arrangementen boekt. Een paardentoerist zoekt bijvoorbeeld mogelijkheden tot het stallen/ vastzetten van zijn paard. Gezamenlijke promotie Op promotieniveau ziet dhr. Jongen van Marni’s Kwekerij veel kansen. Hij zou graag meer doorverwijzen naar horecagelegenheden, omdat daar vanuit zijn klanten vraag naar is. De horecagelegenheden zouden hun gasten weer naar de kwekerij kunnen doorverwijzen. Dhr. Bastin van Kwekerij Bastin zegt: “In de toekomst kunnen we misschien met een aantal kwekerijen samenwerken om gezamenlijk open dagen te organiseren.” Mevrouw van Poecke, van De Kunstwinkel, ziet ook kansen op promotieniveau. Zij zou graag haar website willen linken aan die van andere ondernemers. Daarnaast zou zij graag onderdeel van een wandelen/ of fietsroute zijn om meer bekendheid en bezoekers te genereren. “Je zou veel meer in verband met elkaar kunnen werken”. Dhr. Van Esschoten ziet kansen in het samenwerken met kunstgalerijen. Hij zegt: “Samenwerken met kunstgalerijen ligt wel in lijn met de sfeer van het kasteel. Zo zouden er in de Kembitzaal exposities gehouden kunnen worden, er is daar schitterende lichtinval.” 3.3.7 Totstandkoming Draaggroep Zoals genoemd in hoofdstuk 1 wordt voor de uiteindelijke realisatie van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ een draaggroep gevormd die bestaat uit diverse partijen die in de groene cluster een grote rol gaan spelen. De ruime meerderheid van de ondernemers wil graag deelnemen aan een draaggroep, maar wil hierin geen leidende rol op zich nemen. Dhr. Hegger van Herberg In den Haversack zegt: “Inspraak prima, meewerken prima, maar niet als kartrekker.” Vrijwel alle ondernemers vinden dat de gemeente een sturende en coördinerende rol dient te vervullen in de draaggroep. Een aantal factoren kan de vorming van een draaggroep belemmeren. Een van deze factoren is tijdgebrek. Iedere ondernemer heeft het druk met zijn/ haar dagelijkse werkzaamheden. Dit maakt het moeilijk om bijeenkomsten te plannen en de ondernemer(s) daadwerkelijk bereid te vinden om te investeren. Uit de diepte interviews is gebleken dat er een gebrek aan vertrouwen in de gemeente bestaat. De bijeenkomsten die de gemeente organiseert genereren tot op heden weinig resultaat. Mevr. Horsmans van Camping Mareveld stelt: “Ik sta zeker open voor een draaggroep, maar alleen als het doelgericht is en voor onze onderneming profijt oplevert. Tot nu toe is het allemaal zo oppervlakkig.” Uit de interviews is gebleken dat de ondernemers vergadermoe zijn. Mevr. Hagenbeck van Hagenbeck Stables zegt: “Het moet meer opleveren dan alleen maar praten, dat kost veel tijd en dus geld. De gemeente laat ons wel praten, maar wij stoppen er onze tijd en geld in en we zien er niets van terug.” 37


Fasen van samenwerking Uit de literatuur36 zijn vijf fasen in de totstandkoming van samenwerking te onderscheiden, namelijk de voorbereidingsfase, de fase van partnerselectie, de ontwerpfase, de managementfase en de evaluatiefase. Een uitgebreide toelichting betreffende de volgende vijf fasen is te vinden in bijlage 8. Voorbereidingsfase Hierin bepaalt men individueel de toegevoegde waarde van samenwerking. De afweging wordt gemaakt of samenwerking de beste manier is om het gestelde doel te verwezenlijken. Het hebben van een goed inzicht in wat de organisatie van de samenwerking verwacht, creëert duidelijkheid naar de partners toe. Fase van partnerselectie Wanneer de doelen van de partners niet in overeenstemming zijn dan is de kans groot dat de samenwerking niet lang voortduurt of de toegevoegde waarde van samenwerking uitblijft. In deze fase wordt bepaald of de competenties van beide partijen elkaar aanvullen. Ontwerpfase Deze fase bestaat uit het tekenen van een intentieverklaring alvorens met andere partijen waardevolle informatie uit te wisselen, het maken van een gezamenlijk plan van aanpak en het tekenen van een samenwerkingscontract. Managementfase Gedurende alle fasen is management zeer belangrijk, waaronder bijvoorbeeld het managen van conflicten. Door van tevoren te bedenken hoe met problemen omgegaan wordt, door eventuele problemen vanuit verschillende perspectieven te bekijken, kan op een goede manier met conflicten omgegaan worden. Evaluatiefase Het is van belang de samenwerking tijdens en na afloop te evalueren. Hieruit kan afgeleid worden of de samenwerking het beste op dezelfde manier voortgezet, bijgestuurd of beëindigd kan worden en komen leerervaringen naar voren. 3.3.8 Antwoord op de deelvraag Aan de hand van de resultaten, zoals die zijn weergegeven in bovenstaande subparagrafen kan de deelvraag beantwoord worden. De deelvraag luidt als volgt: Hoe kunnen betrokken partijen onderling samenwerken om het toeristisch-recreatieve aanbod in en rondom Kasteel Wijnandsrade te versterken? Het antwoord op de deelvraag luidt als volgt: Het is belangrijk dat de recreatieondernemers elkaar leren kennen en het gezamenlijk belang inzien van samenwerking. De ondernemers kunnen elkaar op die manier versterken, zowel in aanbod als in promotie. Door gezamenlijk vanuit één concept naar buiten te treden wordt de toerist meer duidelijkheid en structuur geboden. Wanneer de ondernemers hun aanbod combineren kunnen unieke vormen van dagbesteding ontstaan. Een voorwaarde om samenwerking tot stand te laten komen is dat ondernemers bereid zijn te investeren, zodat zij later hiervan de vruchten kunnen plukken. Een draaggroep zorgt voor de continuïteit en een constante kwaliteit van de groene cluster. Door de recreatieondernemers hierin een centrale rol te laten spelen komen plannen van de grond en wordt er niet eindeloos vergaderd. Transparante communicatie is wederom een voorwaarde om vertrouwen en draagvlak te creëren bij de ondernemers. 36

Kenniscentrum Recreatie (2010), Samen sterker in de recreatiesector ‘Kansen voor samenwerking tussen agrotoeristische en reguliere recreatieondernemers’, Den Haag

38


4. Aanbevelingen 4.1 Inleiding De dataverzamelingsmethoden desk- en fieldresearch en benchmarking met de daaruit getrokken conclusies vormen de basis voor de SWOT analyse van de gemeente Nuth op het gebied van toerisme en met betrekking tot de groene cluster. De sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen worden puntsgewijs weergegeven. Vervolgens wordt de vertaalslag gemaakt van de in de SWOT analyse geïdentificeerde relaties naar een confrontatiematrix. Deze matrix dient samen met de overige analyses als input voor het formuleren van een strategische visie en concrete acties voor de middellange en korte termijn. Hierbij komen ook suggesties aan de orde met betrekking tot welke partijen waarbij betrokken zouden kunnen worden en het tijdsbestek waarbinnen een en ander zich zou afspeelt.

4.2 SWOT analyse Voor het opstellen van de SWOT analyse is onder andere gebruikgemaakt van: - diepte interviews met de betrokken partijen (de uitwerkingen hiervan zijn als een aparte bijlage bijgevoegd); - de trendrapportage toerisme, recreatie en vrije tijd 2009/2010; - de toeristische trendrapportage Limburg 2009/2010; - het Imago-onderzoek van Limburg; - participerende observatie; - benchmarking; - literatuuronderzoek. 4.2.1 Sterkten Kasteel Wijnandsrade is beeldbepalend voor Wijnandsrade; Kasteel Wijnandsrade is het icoon van de groene cluster; de oudste Lourdesgrot van Nederland is gevestigd op het terrein van Kasteel Wijnandsrade; de enige wijngroothandel in Limburgse wijnen is gevestigd in Kasteel Wijnandsrade; Unique Selling Point: ligging en ruimtelijk aanzicht omgeving van de gemeente Nuth; de gemeente Nuth is weer aangesloten bij Parkstad Limburg; bereikbaarheid vanuit Valkenburg, Heerlen en Maastricht per auto; een centrale ligging binnen de Euregio Maas-Rijn, wat dit gebied een geschikte uitvalsbasis maakt voor grensoverschrijdend toerisme; de aanwezigheid van wandelen fietsroutes; de aanwezigheid van een ruiter- en menroutenetwerk; de aanwezigheid van diverse recreatiemogelijkheden; de aanwezigheid van cultureel- en historisch erfgoed; ondersteunende initiatieven zoals Stichting Evenementen Nuth; productie en verkooppunten van Limburgse streekproducten, zoals vlaai, stroop en wijn. 4.2.2 Zwakten kennis recreatieondernemers van de plannen voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’; steun vanuit recreatieondernemers met betrekking tot de plannen van de gemeente Nuth om paardensportgemeente te worden; vertrouwen van ondernemers in de gemeente Nuth; Kasteel Wijnandsrade heeft van buitenaf geen zichtbare publieke functie; mogelijkheden tot het krijgen van rondleidingen door het Kasteel Wijnandsrade; tegengestelde belangen bewoners ‘Kasteel Wijnandsrade’ en gemeente Nuth over invulling groene cluster; 39


tot dusver wordt de gemeente Nuth onvoldoende geprofileerd als paardensportgemeente; Kasteel Wijnandsrade is niet direct bereikbaar met openbaar vervoer vanuit omliggende plaatsen; aardappelschuur en appartementen gevestigd in Kasteel Wijnandsrade; geen volledig beeld van het profiel van de doelgroep van de gemeente Nuth en Leisure Ring; het VVV servicepunt is onvoldoende zichtbaar in de gemeente Nuth; geen beeldbepalend en aandachttrekkend evenement; geen fietsen wandelroutes met als startpunt het Kasteel; geen helder en gestructureerd aanbod aan toeristische activiteiten; de promotie van activiteiten van recreatieondernemers; geen eenduidige bewegwijzering naar lokale objecten; aanbod recreatiemogelijkheden in wintermaanden; vindbaarheid van de websites van de recreatieondernemers; spin off van het lidmaatschap bij de VVV Zuid-Limburg van recreatieondernemers; onvoldoende samenwerking tussen betrokken partijen; recreatieondernemers zijn onvoldoende op de hoogte van het aanbod van de overige recreatieondernemers; Limburgse mentaliteit; tijd van recreatieondernemers om initiatieven tot samenwerking in gang te zetten. 4.2.3 Kansen realisatie evenemententerrein; ambitie van de Provincie Limburg om de paardensportprovincie van Nederland te worden; imago Zuid-Limburg: Bourgondisch, natuur, buitenleven, landschap, rust, ruimte en gezelligheid; ontwikkelingen Parkstad, profilering als regio; vier andere groene clusters hebben wandelen en fietsen als speerpunten; schoolklassen als potentiële doelgroep van de groene cluster; de meeste Nederlandse vakantiegangers die Zuid-Limburg bezoeken komen uit Zuid-Holland (28%), Noord-Holland (17%) en Noord-Brabant (15%); Duitsland en België belangrijkste herkomstlanden voor toerisme Zuid-Limburg; vraag naar duurzame en eerlijke recreatie- en accommodatiemogelijkheden; vergrijzing van de samenleving; consument gaat steeds meer op zoek naar unieke vrijetijdsbestedingen en belevenissen (beleveniseconomie); toenemende interesse voor streekgebonden producten; een toename in het dagtoerisme heeft een toename in het aantal verblijfstoeristen tot gevolg; consument heeft behoefte aan vrije invulling van dagbesteding en wil geen vaste arrangementen boeken; toename van drie-generatie-vakanties; grote vraag naar uitstapjes en vakanties op het platteland met aandacht voor rust en traditie (agrotoersime); technologische ontwikkelingen zoals Sociale media; realisatie Leisure Ring en de rol hiervan in het vermarkten van de groene cluster; rol van de VVV Zuid-Limburg in het vermarkten van de groene cluster; realisatie algemene website door Parkstad Limburg; samenwerking met andere clusters/ gemeenten/ondernemers binnen Parkstad Limburg.

40


4.2.4 Bedreigingen concurrentie van omliggende toeristische plaatsen, zoals Maastricht en Valkenburg; recreatieondernemers beschouwen elkaar te veel als concurrent; sterke eigen identiteit van dorpen en gehuchten in de gemeente Nuth; weten regelgeving, hierbij gaat het om de weten regelgeving met name rondom horeca en RO (Ruimtelijke Ordening); gemeente Nuth is relatief onbekend als toeristische bestemming.

4.3 Confrontatiematrix Onder deze paragraaf wordt de confrontatiematrix gepresenteerd, zoals deze is voortgekomen uit de SWOT analyse. Hierin worden de belangrijkste sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen voor de gemeente Nuth gepresenteerd. Deze matrix heeft ten doel een inschatting maken van de relaties tussen elk van de elementen. Er wordt gekeken naar de mate waarop sterktes ingezet en/of en zwaktes weggenomen kunnen worden. Dit is bepalend voor het kunnen benutten van een of meerdere van de benoemde kansen en/of het afzwakken van de bedreigingen. Wanneer er een raakvlak is tussen een sterke kant van de gemeente Nuth en een externe kans is dit gescoord met een + (positief) of ++ (zeer positief). Indien zwakten correleerden met een bepaalde bedreiging is dit gewaardeerd met een – (negatief) of -- (zeer negatief). In de twee andere kwadranten zijn verbanden tussen kansen en zwakten gewaardeerd met + (vereist aandacht) of ++ (vereist onmiddellijke aandacht) en tussen bedreigingen en sterkten met een - (vereist aandacht) of met -- (vereist onmiddellijke aandacht).37 De belangrijkste knelpunten worden vervolgens uiteengezet met hierbij de kritische succesfactoren. Ondanks het feit dat de uitkomsten van de matrix globaal een goed beeld geven van de situatie, is de matrix voornamelijk bedoeld om richting te geven bij het verder uitwerken van de strategische visie en het plan van aanpak, opdat het op een gefundeerde manier kan worden geoperationaliseerd. De score op de kruispunten in de matrix is bepaald aan de hand van de volgende vragen: - Kansen en sterkten: stelt deze sterkte ons in staat om deze kans te benutten? - Kansen en zwakten: verhindert deze zwakte ons om deze kans te benutten? - Bedreigingen en sterkten: stelt deze sterkte ons in staat om deze bedreiging te weren? - Bedreigingen en zwakten: verhindert deze zwakte ons om deze bedreiging te weren? De antwoorden op bovenstaande vragen bepaalden de score:: Ja  dan is op dat kruispunt een + of een ++ ingevuld. Nee  dan is op dat kruispunt een - of een -- ingevuld. Geen relatie  dan is op dat kruispunt niets ingevuld. De belangrijkste zwakten in de confrontatiematrix worden gezien als de belangrijkste knelpunten en hieraan worden kritische succesfactoren gekoppeld.

37

Droste, H., en M. Harlaar (2006), ‘Business Planning’. Groningen: Wolters-Noordhoff

41


4.3.1 Confrontatiematrix

+

+ +

+ +

+

+ +

+

+ +

Gebrek aan vertrouwen in de gemeente Nuth Profilering als paardensportgemeente Zwakten

+

Wet- en regelgeving

+

+

Concurrentie onder recreatieondernemers

Gemeente Nuth aangesloten bij Parkstad Limburg Aanwezigheid fiets-, wandelen ruiterroutes Centrale ligging binnen de Euregio Maas- Rijn Diverse recreatiemogelijkheden

Onbekend als toeristische bestemming

+

Vrije invulling van dagbesteding

+

Technologische ontwikkelingen

Beleveniseconomie

Unieke, mooie ligging

Bedreigingen

Samenwerking andere clusters/ gemeenten/ondernemers

Imago Zuid-Limburg/Parkstad

Sterkten

Kansen

+

+ +

+

+

+

+

+

--

+

Geen helder, gestructureerd aanbod aan activiteiten Onvoldoende samenwerking betrokken partijen Geen volledig beeld doelgroepprofiel

+ +

Publieke functie Kasteel Wijnandsrade niet zichtbaar

+

+

+

+

+

--

-

+

+

+

+

-

--

+

+

+

-

--

42


4.3.2 Knelpunten versus kritische succesfactoren In deze paragraaf wordt met behulp van de confrontatiematrix en de overige analyses de koppeling gelegd tussen de knelpunten en de wijze waarop deze knelpunten kunnen worden verminderd of kunnen worden omgebogen naar kritische succesfactoren. Dit zijn factoren die voor het succes van de groene cluster van doorslaggevende betekenis zijn om zich te kunnen ontwikkelen en/ of overleven. 1. De publieke functie van Kasteel Wijnandsrade als het icoon van de groene cluster Bepaalde delen van het kasteel zijn tegenwoordig voor publiek toegankelijk. Zo kan men een bezoek brengen aan Chateau Gilbert, een horecaonderneming gevestigd in de kasteelhoeve. Op aanvraag kan men onder leiding van een vrijwilliger een rondleiding krijgen door het kasteel. Deze rondleidingen zijn slechts op beperkte tijden mogelijk. Vanaf de buitenkant is niet direct zichtbaar dat het kasteel tegenwoordig een publieke functie heeft. Kasteel Wijnandsrade is goed bereikbaar met de auto vanuit grote steden als Valkenburg, Heerlen en Maastricht. Echter is het kasteel niet direct bereikbaar met het openbaar vervoer. Onlangs is aan de zijkant van het kasteel een parkeerplaats aangelegd met plaats voor 42 auto’s. Dhr. Van Esschoten gaat een doorgang realiseren van deze parkeerplaats naar de binnenplaats, wat de toeristische aantrekkelijkheid van het kasteel vergroot. Kritische succesfactor Door verschillende uitingen in en rondom het kasteel aan te brengen, bijvoorbeeld in de vorm van een uithangbord, en de bewegwijzering te verbeteren krijgt het kasteel meer bekendheid en wordt de publieke functie vergroot. Door tevens verbinding van het openbaar vervoer te verbeteren kunnen toeristen de groene cluster makkelijker bereiken en dit komt de toeristische aantrekkelijkheid tevens ten goede. Indien de mogelijkheid tot het krijgen van een rondleiding vergroot wordt, trekt dit tevens meer toeristen aan. Het VVV servicepunt* is momenteel gevestigd in een fotograafwinkel in Nuth. Om dit servicepunt meer bekendheid te verschaffen en om aan de randvoorwaarde van de groene cluster ‘het bieden van informatie en documentatie over het gebied’ te voldoen, wordt aanbevolen om in de nog te realiseren doorgang van de parkeerplaats naar de binnenplaats een VVV Servicepunt te plaatsen. Dhr. Van Esschoten wil hier namelijk zijn streekproductenwinkel vestigen en is bereid dit servicepunt hier ook te plaatsen. Dit kan, indien dit servicepunt voldoende bezoekers trekt en in overleg met de VVV Zuid-Limburg, eventueel uitgebreid worden tot een VVV Limburg Winkel*. Op dit moment bevindt zich een aardappelschuur in de kasteelhoeve. Deze heeft geen toeristische functie. Door de aardappelschuur een andere bestemming te geven wordt de toeristische aantrekkelijkheid van de groene cluster vergroot. Aangezien fietsers en wandelaars een groot deel van de potentiële doelgroep vertegenwoordigen kan gedacht worden aan het verhuren van (elektrische) fietsen, het plaatsen van een oplaadpunt voor elektrische fietsen en het verhuren van wandelattributen. Ook een horecabedrijf gericht op gezinnen, zoals een pannenkoekenhuis, is een mogelijkheid. Voorwaarde is dat een ondernemer bereid is zelf te investeren in de aardappelschuur en dit niet ten koste gaat van de huidige huuropbrengsten die toekomen aan de Stichting tot Behoud van Kasteel Wijnandsrade. Investeren in een mogelijkheid tot het stallen/ vastzetten van paarden behoort niet tot het advies. 2. Profilering paardensportgemeente Een van de pijlers van de gemeente Nuth is dat zij zich wil profileren als paardensportgemeente. Binnen de gemeente bevindt zich een vijftal maneges en de gemeente kent een aantal erkende ruiter- en menroutes. Het stimuleren van het paardentoerisme is daarom goed mogelijk. Echter heerst momenteel onder een meerderheid van de recreatieondernemers het gevoel dat er weinig kansen liggen voor de gemeente Nuth om paardensportgemeente van Limburg te worden. 43


Zo is aan dhr. Van Esschoten het idee voorgelegd om te investeren in de aardappelschuur, om deze bijvoorbeeld een functie als paardenstalling te geven. Hij vindt dit niet rendabel en zegt daarover het volgende: “Ruiters willen hun paard niet uit het oog verliezen en zijn geen grote afnemers in het restaurant, daarnaast zijn de uitwerpselen van de paarden niet aantrekkelijk voor de andere gasten.” Daarnaast hebben ruiter- en menroutes vaak een manege als startpunt. Kritische succesfactor Door alle recreatieondernemers meer te betrekken bij het uiteenzetten van het beleid op het gebied van paardentoerisme wordt draagvlak gecreëerd dat nodig is om de gemeente Nuth op de kaart te zetten als paardensportgemeente. De gemeente speelt een belangrijke rol in het creëren van deze betrokkenheid. Het organiseren van een bijeenkomt met alle betrokken partijen, waaronder de KNHS, de VVV Zuid-Limburg, de Provincie Limburg, de gemeente en de recreatieondernemers, zorgt ervoor dat de mogelijkheden op het gebied van de paardensport geïnventariseerd kunnen worden en dat er daadwerkelijk plannen van de grond komen. Tevens wordt aangeraden om de mogelijkheden te inventariseren om de ruiter- en mennetwerken te verbinden met de gehele provincie Limburg, Duitsland en België. Aachen heeft bijvoorbeeld een hippisch centrum (het CHIO) waar belangrijke internationale wedstrijden in de paardensport worden georganiseerd. Indien de huidige ruiter- en menroutenetwerken verbonden worden met de provincie Limburg, België en Duitsland wordt de gemeente Nuth ook bij internationale ruiters bekend als paardensportgebied. Een voorwaarde hiervoor is dat grensoverschrijdende samenwerking plaatsvindt. Tot op heden maken alleen ruiters uit de directe omgeving gebruik van de routes in Zuid-Limburg. Door initiatieven als ‘Enjoy the Ride’ van de KHNS meer te promoten wordt het buitenrijden gestimuleerd en is het voor paardenliefhebbers van buiten de gemeente mogelijk om de omgeving te paard te verkennen. Het wordt echter geadviseerd om niet te investeren in het creëren van een mogelijkheid om paarden vast te zetten/ te stallen op het kasteel en ruiterroutes op Kasteel Wijnandsrade te laten aanvangen. Ook het organiseren van een groot evenement op Kasteel Wijnandsrade is, indien de bewoners en de bedrijven gevestigd zijn in het kasteel, nagenoeg ondenkbaar vanwege tegengestelde belangen. Zodra de plannen voor het evenemententerrein definitief zijn, wordt geadviseerd een groot jaarlijks terugkerend en aandachttrekkend evenement te organiseren dat de gemeente Nuth, als paardensportgemeente, op de kaart zet. Door in samenwerking met de KNHS een paardensportevenement te organiseren wordt de bekendheid van de gemeente Nuth als paardensportgemeente vergroot. De SEN kan de organisatie van evenementen financieel ondersteunen totdat het evenement na een aantal jaren zelfstandig kan functioneren. Belangrijk hiervoor is dat er initiatieven van de grond komen. Indien maneges meer samenwerken om een dergelijk evenement te realiseren wordt de gemeente bekender op paardensportgebied. 3. Structuur en helderheid in het aanbod aan toeristische activiteiten De gemeente Nuth beschikt over een gevarieerd aanbod aan toeristische activiteiten met name op het gebied van extensief recreëren. Echter is er sprake van onduidelijkheid in het aanbod, waardoor de toerist geen volledig beeld heeft van de aangeboden activiteiten. Deze onduidelijkheid in het aanbod is te vergelijken met het ongestructureerde aanbod in de best practice ‘Regio Twente’. In deze best practice heeft het werken met diverse thema’s voor duidelijkheid gezorgd. Kritische succesfactor Zoals in de randvoorwaarden voor een groen cluster staat, is het ontwikkelen van een onderscheiden thema een must. Echter is het ontwikkelen van diverse thema’s, gezien de variëteit van activiteiten in en rondom Kasteel Wijnandsrade, ten zeerste aan te raden voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Het aanduiden van de verschillende mogelijkheden voor (dag)recreatie aan de hand van thema’s zorgt namelijk voor duidelijkheid en structuur voor de toerist die vervolgens binnen zijn/ 44


haar thema de gewenste dagactiviteit(en) kan kiezen. Op deze manier worden er geen vaste arrangementen aangeboden, is er voor ieder wat wils en er kan dus ingespeeld worden op de wensen van de toerist en/ of dagbezoeker. Om voor nog meer duidelijkheid en herkenning te zorgen, is het advies om aan het thema/ de thema’s een slogan en logo te koppelen. Aanbevolen Thema Het advies is om het hoofdthema ‘Samen’ te hanteren, waaronder verschillende subthema’s kunnen vallen. De subthema’s bieden structuur en duidelijkheid voor de toerist over wat de verschillende mogelijkheden tot dagrecreatie zijn. Hierbij wordt gedacht aan de subthema’s: - ‘Samen proeven’; - ‘Samen te paard’; - ‘Samen actief’; - ‘Samen creatief’. Het hanteren van een volledig dekkend thema is niet mogelijk aangezien de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ zich wil richten op verschillende doelgroepen en diverse vormen van dagbesteding wil aanbieden. Om die reden is gekozen voor het hanteren van ‘Samen’ als overkoepelend thema. De subthema’s geven meer specifieke vormen van dagbesteding aan. Op die manier worden de activiteiten gestructureerd, maar wordt er nog genoeg ruimte overgelaten voor de toerist om zijn/haar dagbesteding te kiezen. De toerist bepaalt zelf hoe hij of zij de gemeente Nuth beleeft en ontdekt. Het advies is om verschillende themaroutes voor fietsers, wandelaars en ruiters te ontwikkelen die gekoppeld zijn aan deze subthema’s. Zo kan in het kader van ‘Samen proeven’ een aspergeroute uitgezet worden en bij ‘Samen actief’ kan gedacht worden aan het uitzetten van gehuchtenwandelingen. ‘Samen proeven’ Dit subthema speelt in op de kansen wijntoerisme en streekproducten. Zo is Chateau Gilbert, gevestigd in Kasteel Wijnandsrade, momenteel druk bezig om het product ‘Limburgse wijn’ op de kaart te zetten en het imago ervan te verbeteren. Daarnaast neemt de interesse in producten uit de eigen regio nog altijd toe. Bewust omgaan met producten en het consumeren van eerlijke producten wordt steeds belangrijker. De gemeente Nuth kent meerdere producenten en verkooppunten van streekproducten, waaronder het winkeltje van zorgboerderij A Gen Ling en de streekproductenwinkel van Chateau Gilbert. Hier wordt een aantal typisch Limburgse producten aangeboden, zoals verschillende soorten jam, stroop en dressings. Aangeraden wordt om Chateau Gilbert en daarmee de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ te promoten als ‘the place to be’ voor de liefhebber van Limburgse wijnen. Chateau Gilbert is hier al mee bezig, onder andere door het aanvragen van een Appellation Contrôlée voor wijnen uit Nederlands- en Belgisch Limburg. ‘Samen te paard’ Dit subthema speelt in op de kans paardentoerisme. De gemeente Nuth heeft uitgesproken graag dé paardengemeente van Limburg te willen worden. Op dit moment is er al een groot aantal maneges gevestigd in de gemeente (zie 3.2.3). Deze maneges kunnen naast elkaar bestaan, omdat zij ieder een eigen product en/of dienst aanbieden en op die manier een eigen doelgroep aantrekken. Volgens enkele recreatieondernemers zou meer aandacht voor het paardentoerisme kunnen leiden tot een succesvolle invulling van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Aanbevolen wordt om onder dit subthema verschillende unieke activiteiten te scharen voor paardenliefhebbers, waaronder huifkartochten of western gerelateerde cursussen. ‘Samen actief’ Dit subthema speelt in op de kansen actief recreëren en het groene karakter van de gemeente Nuth. Binnen de gemeente Nuth is het momenteel al goed mogelijk om actief te recreëren. Het feit dat 45


andere groene clusters binnen Parkstad Limburg ook wandelen en fietsen als speerpunt hebben benoemd, wordt als kans gezien voor de gemeente Nuth. De gemeente Nuth heeft namelijk de mogelijkheid om hieraan een bijdrage te leveren. Zoals onder subparagraaf 3.2.3 te lezen is, zijn er verschillende bewegwijzerde fietsen wandelroutes uitgezet die variëren in lengte. Aanbevolen wordt om de gemeente Nuth, en daarmee de groene cluster, met het subthema ‘Samen actief’ op de kaart te zetten als plaats waar het bij uitstek geschikt is om op een actieve manier van de natuur en de omgeving te genieten. ‘Samen creatief’ Dit subthema speelt in op het aanbod aan kunst. In de gemeente Nuth zijn enkele kunstgalerijen te vinden die de kunst van lokale kunstenaars aanbieden. De toeristen, waaronder senioren en gezinnen, kunnen binnen dit subthema verschillende activiteiten ondernemen. Hierbij valt te denken aan een themaroute langs de verschillende kunstgalerijen of het bezoeken van een expositie. Slogan Bij de promotie van de groene cluster is het aan te raden om een slogan te hanteren, omdat dit zorgt voor herkenning. In een korte, krachtige zin kan duidelijk worden gemaakt wat de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ en de gemeente Nuth uit willen stralen en waar ze voor staan. Het advies is om een slogan te hanteren die geheel in lijn is met het thema en de subthema’s. Gedacht wordt aan de volgende slogan: ‘Nuth ontdek je samen!’ Logo Een logo voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ zorgt voor duidelijkheid en herkenning. Het logo speelt tevens een belangrijke rol op het gebied van promotie. Middels het gebruik van logo’s wordt vanaf de Leisure Ring een eenduidig beeld gecreëerd voor de toerist over wat er te beleven is binnen de negentien clusters, verbonden aan deze buitenring. Het advies is om bij het ontwikkelen van de logo’s één bepaalde huisstijl te hanteren, waardoor de verbondenheid met Parkstad Limburg wordt onderstreept. Uiteraard zal er per logo een onderscheidende factor zijn die duidelijk maakt waar de desbetreffende cluster voor staat. Hierbij is het advies om voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ de belangrijke pijlers als fietsen, wandelen, paardrijden en streekproducten (proeven) terug te laten komen. Voor de ontwikkeling van een dergelijk logo wordt geadviseerd om een professioneel bureau in te schakelen. Dit zou vanuit Parkstad Limburg geïnitieerd kunnen worden, waardoor gewaarborgd wordt dat alle logo’s in één bepaalde stijl ontworpen worden. Promotie en internet Door de promotie van de toeristische activiteiten te verbeteren wordt het aanbod bekender en kan dit gestructureerd gepresenteerd worden. Het wordt dan ook ten zeerste aangeraden om recreatieondernemingen in een straal van 5 kilometer rondom Kasteel Wijnandsrade te verenigen op één website. Deze website dient als digitale toegangspoort tot de groene cluster en kan uiteindelijk verbonden worden met de toekomstige website van de Leisure Ring, die Parkstad Limburg gaat ontwikkelen. Het thema ‘Samen’ vormt de rode draad op de website van de groene cluster en biedt de mogelijkheid voor de toerist om in één oogopslag te zien waar de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ voor staat en wat er te doen is. Tevens is het advies om de website van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ te koppelen aan een Twitter en/ of Facebook account. Voor de gemeente Nuth die zich profileert als dé paardengemeente is het belangrijk dat dit op de eigen website ook duidelijk naar voren komt. Deze website dient goed vindbaar te zijn, wat gerealiseerd kan worden door het correct verwerken van zoekwoorden in de inhoud van de website. Naast promotie via internet wordt aanbevolen om, eventueel via de VVV Zuid-Limburg, een boekje uit te geven met hierin alle informatie over recreatie- en horecagelegenheden en evenementen binnen de gemeente. Dit creëert duidelijkheid en overzicht voor de toerist. 46


Divers aanbod Themaroutes Geadviseerd wordt om themaroutes te ontwikkelen voor fietsers, wandelaars en ruiters. Voor de fietsers en wandelaars kan Kasteel Wijnandsrade dienen als vertrekpunt. Ruiterroutes zullen over het algemeen vertrekken vanaf een manege. Aan te raden is om deze routes te ontwikkelen in overleg met de recreatieondernemers in de gemeente Nuth, zodat deze routes langs de recreatieondernemingen lopen en de service voor de toerist zo optimaal mogelijk kan zijn. Te denken valt aan het gelijktrekken van openingstijden en bijvoorbeeld het bieden van een mogelijkheid tot het stallen van een paard of een fiets. Een voorbeeld in dit kader is een paardentocht te combineren met een wijnproeverij bij Chateau Gilbert of het maken van een gehuchtenwandeling, waarbij onderweg een bezoek kan worden gebracht aan een kwekerij. Paardentram Dhr. Hegger van Herberg In den Haversack ziet kansen in het inzetten van de paardentram. De paardentram kan toeristen vervoeren naar een startpunt van een wandelroute en ze daarna weer ophalen. Dhr. Hegger zegt hierover: “Bij het inzetten van de paardentram is het van belang dat er wordt nagedacht over de route, zodat er meerdere toeristen tegelijk opgehaald kunnen worden. En daarnaast moet je nadenken over: Wil je de mensen van A naar B brengen of wil je mensen laten genieten van een rit. Daarnaast wordt de tram overdag vaak geboekt door groepen, maar vanaf half 6 is de tram meestal beschikbaar voor andere doeleinden.” Door deze paardentram in te zetten wordt dit een Unique Selling Point van de groene cluster en versterkt dit de positie van de gemeente als paardensportgemeente. Het is dan ook aan te raden om in overleg met dhr. Hegger op zoek te gaan naar de mogelijkheden betreffende het inzetten van de paardentram. Open dag Geadviseerd wordt om een jaarlijks evenement/ open dag te organiseren waarop alle recreatieondernemers de kans krijgen zichzelf te presenteren. Dit kan in het laagseizoen plaatsvinden om ook in deze periode bezoekers te trekken. Kunstexpositie Het grootschalig exposeren van kunst, wordt tevens als een kans gezien voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Op dit moment bestaat het ‘Rondje Watertoren’. Geadviseerd wordt om dit evenement groter te maken en de kunst ook in het kasteel te exposeren. Het exposeren van kunst ligt in lijn met de historische sfeer van het kasteel. Op die manier trekt het kasteel toeristen aan, die vanuit daar ook nog andere activiteiten kunnen ondernemen. Deze activiteit kan onder het subthema ‘Samen creatief’ vallen. 4. Doelgroepenprofiel van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ De clusters binnen Parkstad Limburg bieden een divers aanbod met genoeg activiteiten, zodat er voor ieder wat wils is. Op die manier trekt de activiteit automatisch de juiste doelgroep aan. Na realisatie van de groene en rode clusters binnen Parkstad Limburg zal een doelgroeponderzoek uitgevoerd worden om inzicht te krijgen in de exacte wensen en behoeften van de doelgroepen van de cluster. Op dit moment heeft Parkstad Limburg of de gemeente Nuth een volledig beeld van de potentiële doelgroepen van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Op basis van eerder uitgevoerd doelgroeponderzoek kunnen geen waterdichte uitspraken gedaan worden over welke doelgroep het meest ideaal wordt bevonden voor de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. Wel kan, op basis van desk research, gesteld worden dat de meeste kansen liggen bij de doelgroepen gezinnen met (jonge) kinderen, ouderen, families en schoolklassen.

47


Kritische succesfactor Door na de realisatie van de clusters alsnog een doelgroeponderzoek uit te voeren kan Parkstad Limburg inzicht krijgen in het doelgroepenprofiel van elke cluster afzonderlijk. Aangezien op basis eerder uitgevoerd onderzoek de meeste kansen zouden liggen bij de doelgroepen gezinnen met (jonge) kinderen, ouderen, families en schoolklassen wordt aanbevolen om hier in het aanbod van activiteiten rekening mee te houden. Gekeken naar de activiteiten die de doelgroepen van vergelijkbare groene clusters belangrijk vinden, zijn nagenoeg alle faciliteiten aanwezig in de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade, indien deze aan alle randvoorwaarden voldoet. 5. Samenwerking Op dit moment vindt er onvoldoende samenwerking plaats tussen recreatieondernemers in en rondom Kasteel Wijnandsrade. Toch zijn er voldoende kansen om samenwerkingsverbanden tot stand te brengen. Veel van de kansen liggen voor het oprapen en hiervoor hoeven nauwelijks nieuwe initiatieven te worden ontwikkeld. Het is juist zaak dat reeds bestaande initiatieven worden verbonden. Samenwerking met overige clusters binnen Parkstad Limburg en andere gemeenten in Zuid-Limburg is tevens goed mogelijk, aangezien er overlap is in het aanbod en er kansen bestaan om elkaar hierin aan te vullen. Aangeraden wordt om in overleg met Parkstad Limburg deze mogelijke samenwerkingsverbanden in kaart te brengen. Kritische succesfactor Door samenwerking tussen recreatieondernemers te stimuleren wordt de kwaliteit en van het toeristisch aanbod verhoogd. Het creëren van een samenwerkingsverband, waarbij recreatieondernemers elkaar aanvullen, lijkt het beste instrument te zijn om tot diverse vormen van dagbesteding te komen. Het is van belang dat de recreatieondernemers zelf investeren, want het toeristisch aanbod blijft immers een zaak van ondernemers. Door de betrokken partijen bij elkaar te laten komen leren zij elkaar kennen en krijgen ze een beter beeld van wat de ander doet en wat ze voor elkaar kunnen betekenen. Daarnaast is het benadrukken van het belang dat recreatieondernemers hebben bij de groene cluster noodzakelijk om investeringen in zowel tijd, geld als in middelen te stimuleren. Doordat de gemeente Nuth fungeert als derde, onafhankelijke partij worden de betrokken partijen met elkaar in contact gebracht en wordt belangenverstrengeling voorkomen. Draaggroep Om de continuïteit en kwaliteit van de groene cluster te waarborgen, wordt een draaggroep gevormd. Het is aan te raden dat de gemeente Nuth de draaggroep initieert en de rol als voorzitter op zich neemt. De reden hiervoor is dat de gemeente een onafhankelijke partij is en dit helpt belangenverstrengeling te voorkomen. Daarnaast zal deze draaggroep bestaan uit enthousiaste recreatieondernemers, die bereid zijn te investeren en een ‘hands on’ mentaliteit hebben. Op die manier komen plannen sneller van de grond en wordt er tegelijkertijd draagvlak gecreëerd. Indien iemand van de VVV Zuid-Limburg aan de draaggroep deelneemt beschikt men over de kennis en de middelen om plannen van de grond te krijgen, bijvoorbeeld op het gebied van promotie. Om draagvlak en betrokkenheid te creëren onder de betrokken partijen is het advies om de plannen en de ontwikkelingen rondom de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ zo duidelijk en transparant mogelijk communiceren. Door eerste een brief/ folder met informatie over de plannen van Parkstad Limburg met betrekking tot de Leisure Ring en de plannen van de gemeente met betrekking tot de groene cluster te verspreiden heeft elke inwoner en recreatieondernemer dezelfde kennis betreffende de plannen. Daarnaast wordt geadviseerd een bijeenkomst te organiseren waarin het doel van de groene cluster nogmaals wordt benadrukt. De recreatieondernemers worden zich op deze manier tevens bewust van elkaars aanwezigheid en wat de mogelijkheden zijn tot samenwerking.

48


6. Gebrek aan vertrouwen Uit de diepte interviews is naar voren gekomen dat een meerderheid van de ondernemers weinig vertrouwen heeft in de gemeente Nuth met betrekking tot het van de grond komen van plannen. Zoals eerder vermeld in paragraaf 3.3.7 genereren de bijeenkomsten die de gemeente organiseert tot op heden weinig resultaat en zijn de ondernemers vergadermoe. Kritische succesfactor Naast het waarborgen van de continuïteit en kwaliteit van de groene cluster, zorgt de draaggroep ervoor dat plannen in werking worden gezet en dat een zogenaamde ‘vergadercultuur’ uitblijft. Er wordt geadviseerd om bij de totstandkoming van deze draaggroep de volgende punten in acht te nemen. Door het in kaart brengen van de investeringen en wat de investeringen opleveren voor de recreatieondernemers, zullen zij eerder bereid zijn te investeren in de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’. De voordelen dienen goed uitgewerkt te worden, zodat duidelijk wordt wat het rendement voor de ondernemer is. Dit kan gedaan worden door een externe, gespecialiseerde partij die geen belangen heeft bij de vorming van de groene cluster. Door de bijeenkomsten kort en krachtig te houden wordt draagkracht en saamhorigheid gecreëerd wat het vertrouwen in de gemeente doet toenemen. Hierbij is het belangrijk dat de plannen daadwerkelijk van de grond komen. Daarnaast zal het vertrouwen toenemen wanneer de recreatieondernemers op de hoogte worden gehouden van de ontwikkelingen, ofwel door transparant te communiceren.

4.3 Strategische visie Om de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ optimaal in te richten en tot een succes te maken is het hebben van een gezamenlijke strategie en een gezamenlijk doel van betrokkenen een must. In deze strategie worden de lange termijndoelen gepresenteerd, om ervoor te zorgen dat de groene cluster zó wordt ingericht dat er voor de toerist mogelijkheden zijn om op extensieve wijzen invulling te geven aan recreatieve en ontspannende vormen van dagbesteding, waarbij recreatieondernemers in een straal van 5 kilometer van Kasteel Wijnandsrade samenwerken om met hun huidige aanbod tot een gevarieerd dagprogramma te komen. De realisatie van de clusters binnen Parkstad Limburg vindt plaats tussen 2011 en 2015, vandaar dat de strategische visie zich richt op 2015 en daarna. Op de langere termijn, in 2015…. ….. is er sprake van een intensieve samenwerking tussen recreatieondernemers en partijen die een relatie hebben met de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’ waarbij intensiever wordt samengewerkt met partijen in Parkstad Limburg en Zuid-Limburg ….. is er sprake van een divers aanbod van toeristische activiteiten, waarbij extensief recreëren centraal staat. Hierbij wordt een aanbod in de vorm van arrangementen vermeden, maar is er voor iedere toerist een unieke belevenis; ….. is Kasteel Wijnandsrade volledig ingericht aan de hand van de gestelde voorwaarden voor een groene cluster en heeft de aardappelschuur een toeristische functie; ….. is er sprake van een eenduidige promotie van de groene cluster; ….. zijn lopende initiatieven, voor zover mogelijk, gebundeld en is er sprake van een open en transparante communicatie naar alle belanghebbenden; ..... is een draaggroep opgericht die de continuïteit van de groene cluster waarborgt en vernieuwende elementen inbrengt; …..is er een doelgroeponderzoek uitgevoerd door ofwel Parkstad Limburg of de gemeente Nuth om de doelgroepen van de groene en overige clusters in kaart te brengen en scherper in te kunnen spelen op diens behoeften en wensen; …..vindt er een jaarlijks terugkerend evenement plaats op het evenemententerrein, dat de gemeente Nuth op de kaart zet.

49


4.4 Uitvoeringsprogramma en acties Hieronder worden de concrete acties op de middellange termijn (tussen 1 en 3 jaar) en de acties op de korte termijn (binnen 1 jaar) gepresenteerd. Alle acties zijn verdeeld in fasen, zodat het voor de opdrachtgever duidelijk is wat, wanneer en door wie ondernomen dient te worden. Het is van belang dat er systematisch aan deze actiepunten wordt gewerkt. In de volgende tabel worden, gekoppeld aan de strategische visie, voorstellen voor acties gedaan. Kritische succesfactor Vertrouwen in de gemeente Nuth

Actie

Betrokken partij(en)

Timing

- Een brief/ folder met informatie over de plannen van Parkstad Limburg met betrekking tot de Leisure Ring en de plannen van de gemeente met betrekking tot de groene cluster verspreiden.

Recreatieondernemers, Gemeente Nuth, inwoners gemeente Nuth

2011

- Organiseren van een bijeenkomst ter kennismaking en ter inventarisatie van de belangen. Hier wordt de draaggroep gevormd.

Gemeente Nuth, VVV ZuidLimburg, recreatieondernemers

2011

- In kaart brengen van investeringen en rendement recreatieondernemers.

Publieke functie Kasteel Wijnandsrade

- Verbetering directe verbinding met openbaar vervoer

2011 Gemeente Nuth, recreatieondernemers, externe partij Provincie Limburg, Veolia Transport

2011 2013

- Aardappelschuur in het kasteel andere bestemming geven

Recreatieondernemer(s), Stichting tot Behoud van Kasteel Wijnandsrade

2011 – 2013

- Communicatie-uitingen plaatsen buitenkant van het kasteel en bewegwijzering verbeteren

Gemeente Nuth, VVV ZuidLimburg

2011

- Mogelijkheid rondleiding door kasteel vergroten

Stichting tot Behoud van Kasteel Wijnandsrade

2011

- VVV servicepunt plaatsen in het kasteel. VVV Zuid-Limburg, Stichting 2012 tot behoud van Kasteel Wijnandsrade, Chateau Gilbert Samenwerking

- De samenwerking tussen recreatieondernemers vindt plaats in fasen, dit wordt in onderstaand kopje “totstandkoming” toegelicht.

Recreatieondernemers, gemeente Nuth, KNHS, VVV Zuid-Limburg

2011 

- Samenwerking met andere clusters binnen Parkstad Limburg en andere gemeenten in Zuid-Limburg

Recreatieondernemers, gemeente Nuth, overige (groene) clusters, gemeenten in

2011 

50


Zuid-Limburg - Het opstellen van een gezamenlijk promotieplan - Organiseren van educatieve dagen voor scholen Profilering paardensportg emeente

- Mogelijkheden inventariseren voor verbinding ruiter- en menroutenetwerk gemeente Nuth met de gehele provincie Limburg, Duitsland en België - Organiseren van een bijeenkomst om mogelijkheden op het gebied van paardensport te inventariseren

Recreatieondernemers, gemeente Nuth 2013 Recreatieondernemers, draaggroep en scholen KNHS, VVV Zuid-Limburg, Provincie Limburg, gemeente Nuth, grenzende gemeenten Duitsland en België

20112015

KNHS, VVV Zuid-Limburg, Provincie Limburg, gemeente Nuth, recreatieondernemers

2011

KNHS, VVV Zuid-Limburg, paardenbedrijven gemeente Nuth, Stichting Evenementen Nuth

2011

KNHS, VVV Zuid-Limburg, Stichting Evenementen Nuth, gemeente Nuth, eigenaar evenemententerrein, paardenbedrijven gemeente Nuth Gemeente Nuth, Parkstad Limburg, recreatieondernemers, VVV Zuid-Limburg

Zodra plannen terrein definitie f zijn

- Ontwikkelen van themaroutes die aansluiten op de subthema’s van de groene cluster ‘Kasteel Wijnandsrade’

Recreatieondernemers, VVV Zuid-Limburg

2011

- Mogelijke samenwerkingsverbanden inventariseren tijdens draaggroep

Recreatieondernemers

2011

- Ontwikkelen van een logo waarin belangrijkste pijlers terugkomen

Parkstad Limburg, gemeente Nuth, overige clusters Parkstad Limburg

2011

- Recreatieondernemingen in een staal van 5 km rondom Kasteel Wijnandsrade verenigen op een website

Recreatieondernemers, gemeente Nuth, Parkstad Limburg

2013

- Initiatieven als ‘Enjoy the Ride’ meer promoten bij paardenliefhebbers buiten de gemeente Nuth.

- Begin organisatie groot jaarlijks terugkerend paardenevenement

Structuur en helderheid in het aanbod aan toeristische activiteiten

2012

- Implementeren van het duidelijk herkenbare thema ‘Samen’ en activiteiten ontwikkelen die aansluiten op de subthema’s

- Het ontwikkelen van een gezamenlijke website, gekoppeld aan een Twitter en Facebook account

20112015

2013 VVV Zuid-Limburg, recreatieondernemers, 51


gemeente Nuth - Uitbrengen van een boekje met alle informatie over recreatie- en horecagelegenheden, evenementen en openingstijden in de gemeente

VVV Zuid-Limburg en de gemeente Nuth

Totstandkoming Door de samenwerking tussen recreatieondernemers tot stand te laten komen in fases, zoals in subparagraaf 3.4.7 worden valkuilen voorkomen. Er zijn vijf fasen te onderscheiden: de voorbereidingsfase, de fase van partnerselectie, de ontwerpfase, de managementfase en de evaluatiefase. De aanbevelingen worden weergegeven aan de hand van deze fasen. In de voorbereidingsfase (2011) is het van belang dat de gemeente Nuth de ondernemers bij elkaar brengt. Samenwerking ontstaat immers bij ontmoetingen. Als recreatieondernemers elkaar leren kennen, krijgen ze een beter beeld van wat de ander doet en wat ze voor elkaar kunnen betekenen. In deze fase wordt de toegevoegde waarde van samenwerking bepaald. De gemeente Nuth dient het volgende in de voorbereidingsfase te ondernemen: - de fysieke ontmoeting tussen de recreatieondernemers tot stand brengen om de ondernemers kennis te laten maken met elkaar en het aanbod in de gemeente Nuth; - de meerwaarde laten zien van samenwerking, zowel op persoonlijk als op gezamenlijk vlak. “Alleen dan zullen zij investeren” aldus dhr. Vollebregt, strategisch programmamedewerker van Parkstad Limburg. Een meerwaarde kan bijvoorbeeld omzetverhoging zijn, de voornaamste reden voor ondernemers om samen te werken. Daarnaast zullen de ondernemers elkaar versterken en dus niet als concurrenten opereren; - het in kaart brengen van de investeringen en wat de investeringen de ondernemers opleveren. Het is belangrijk om de voordelen goed uit te werken en duidelijk te communiceren naar alle betrokken partijen. Investeren door de ondernemers is noodzakelijk om plannen van de grond te laten komen; - het selecteren van de ondernemers die in de draaggroep willen participeren. - afspraken maken met betrekking tot de gewenste positionering van de gemeente Nuth (welke thema’s worden in de toekomst centraal gesteld). In dit stadium wordt tevens geadviseerd om ook de bewoners van Kasteel Wijnandsrade op de hoogte te brengen van de ontwikkelingen omtrent de groene cluster. In de fase van partnerselectie (2011-2012) wordt gekeken naar de overeenstemming tussen de doelen van de recreatieondernemers. Het is belangrijk dat de competenties van beide partijen elkaar aanvullen. In deze fase wordt geadviseerd om de ondernemers zelf te laten bepalen welke ondernemers elkaar het beste aanvullen. De ontwerpfase (2012) bestaat uit het tekenen van een intentieverklaring alvorens met andere partijen waardevolle informatie uit te wisselen, het maken van een gezamenlijk plan van aanpak en het tekenen van een samenwerkingscontract. Aan te raden is dan ook dit zorgvuldig te doen, om complicaties verderop in het proces te voorkomen. Allereerst door een intentieverklaring op te stellen waarin vertrouwelijk omgaan met informatie gewaarborgd wordt, is het mogelijk transparant te communiceren. Door de informatievoorziening vanuit een centraal punt te laten verlopen wordt de communicatie duidelijker. En door alle partijen van dezelfde informatie te voorzien wordt de transparantie verhoogd. Dit alles helpt misverstanden te voorkomen. In een vroeg stadium van de samenwerking is het maken van een duidelijke rolverdeling erg belangrijk, zodat ook de managementfase (2012 ) van de samenwerking goed verloopt. In de draaggroep zijn in ieder geval de volgende partijen vertegenwoordigd: - de gemeente Nuth (voorzitter); - de VVV Zuid-Limburg (promotie en communicatie); 52


- de recreatieondernemers. De draaggroep is verantwoordelijk voor: - het optreden als schakel tussen de recreatieondernemers en de gemeente Nuth over de invulling van de groene cluster; - het stimuleren van samenwerking tussen recreatieondernemers om het toeristisch aanbod aantrekkelijker en toegankelijker te maken; - het verzorgen van de informatievoorziening door een algemene website te maken met gethematiseerde informatie over de activiteiten in de gemeente Nuth; - het ontwikkelen van verschillende vormen van dagbestedingen; - versterken van de onderlinge communicatie tussen recreatieondernemers; - het op de hoogte houden van de achterban (betrokken partijen) en de bewoners van Kasteel Wijnandsrade, bijvoorbeeld door het sturen van de notulen. Geadviseerd wordt om binnen de draaggroep één persoon aan te wijzen die hier verantwoordelijk voor is. Het evalueren van de samenwerking, de zogenoemde evaluatiefase, wordt in dit geval vooral tijdens het proces belangrijk. Dit vindt in 2015 plaats, na realisatie van de groene cluster. Hieruit kan afgeleid worden of de samenwerking het beste op dezelfde manier voortgezet, bijgestuurd of beëindigd kan worden. Tevens komen tijdens deze fase leerervaringen naar voren. Nogmaals wordt hier benadrukt dat er voldoende aandacht aan relationele aspecten besteed dient te worden. Dit wordt namelijk vaak als een belangrijke succesfactor van samenwerken genoemd. Intensieve samenwerkingsrelaties kunnen alleen tot stand komen wanneer partijen elkaar vertrouwen. - maak de ondernemers duidelijk wat samenwerking hen biedt en welke resultaten samenwerking oplevert. Het rendement voor de ondernemers dient uitgewerkt te worden; - besteed niet eindeloos veel tijd in de bijeenkomsten. Ondernemers hebben het druk; - houdt het bijeenkomen en uitwisselen van informatie concreet. Wanneer deze adviezen in acht worden genomen zal dit zorgen voor draagkracht en saamhorigheid onder de recreatieondernemers.

53


5. Suggesties voor verder onderzoek Na de realisatie van de clusters wil Parkstad Limburg de doelgroepen in kaart brengen middels een doelgroeponderzoek. Het advies is om na deze doelgroepanalyse nogmaals na te gaan of de gemeente Nuth met het huidige aanbod kan voldoen aan de exacte wensen en behoeften van de in kaart gebrachte doelgroep(en). Zoals onder paragraaf 1.3 is aangegeven zijn vanwege tijdgebrek en om financiële redenen niet alle recreatieondernemers in de gemeente Nuth benaderd. De ondernemers die niet zijn meegenomen in dit onderzoek spelen een ondergeschikte rol bij het aantrekken van meer toerisme. Echter, om nog meer inzichten te verwerven met betrekking tot de mogelijkheden tot samenwerking is het advies om in een later stadium ook deze ondernemers te benaderen, voornamelijk ondernemers in de horecabranche.

54


Bronnenoverzicht Literatuur -

Baarda, Dr. D.B., Kalmijn, Dr. M., de Goede, Dr. M.P.M. (2000), Enquêteren en gestructureerd interviewen, Noordhoff Uitgevers, Groningen Baarda, Dr. D.B., van der Meer-Middelburg, de Goede, Dr. M.P.M. (2006), Basisboek open interviewen ‘praktische handleiding voor het voorbereiden en afnemen van open interviews’, 1e druk, Noordhoff Uitgevers, Groningen Baarda, Dr. D.B., Dr. M.P.M. de Goede (2000), Methode en technieken, 2e herziene druk, Stenfert Kroese, Houten Camp, R.C. (1989), Benchmarking: the search for industry best practices that lead to superior performance. Milwaukee, Wisconsin: Quality press for the American society for quality control Cetron, M., DeMicco, F., & Davies, O. (2010). Hospitality 2015: the future of hospitality and travel. Lansing, MI: American Hotel & Lodging Educational Institute Droste, H., en M. Harlaar (2006), ‘Business Planning, Wolters-Noordhoff, Groningen Mertens, Dr. J. (2010), Praktijkonderzoek voor bachelors ‘Leidraad voor studenten bij het (af)studeren in het competentiegericht hbo', 1e druk, Continho, Bussum Saunders, Dr. M. (2008), Methoden en technieken van onderzoek, 4e druk, Pearson Education Benelux B.V., Amsterdam Schreurder, Schreuder Peters, Dr. R.P.I.J. (2005), Methoden & Technieken van Onderzoek ‘Principes en praktijk’, 2e druk, Sdu Uitgevers, Den Haag Verschuren, Dr. P., Dolewaard, Dr. H. (2007), Het Ontwerpen van een onderzoek, 4e druk, Boom Lemma uitgevers, Den Haag

Rapporten -

Bureau Onderzoek en Statistiek van de gemeente Heerlen (2007), Rapportage burgeronderzoek Parkstad Limburg 2007, Heerlen Flycatcher internet research (juli 2008), Regiobranding Zuid-Limburg, Maastricht Gemeente Zoetewoude (2010), Visie Recreatief Transferium Zoetewoude, Zoetewoude Kenniscentrum Recreatie (2010), Samen sterker in de recreatiesector ‘Kansen voor samenwerking tussen agrotoeristische en reguliere recreatieondernemers’, Den Haag Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB (2009), Verlangen naar Vrije Tijd, Trends in Recreatie en Vakantie 2009/2010,Amersfoort Motivaction International B.V. (2009), Potentieel van Streekproducten, Amsterdam NBTC-NIPO Research (2010), Onderzoek ‘Duurzaamheid en Vakanties’ Parkstad Limburg en gemeente Nuth, (2011), Intergemeentelijke structuurvisie Parkstad Limburg, aanvulling Nuth, ‘ruimte voor park en stad’, Heerlen Parkstad Limburg (2010), Uitvoeringsprogramma toerisme Parkstad Limburg 2010-2014, Heerlen Pelzer, drs. M.M.E., Sluismans, drs. R. (2010), Strategische visie en uitvoeringsprogramma streekgebonden gastronomie, Maastricht Provincie Limburg (2010), Beleidsvisie Streekgebonden Gastronomie, Maastricht Beunen, R., de Schutter, L. en Jaarsma, C.F. (2010), Het recreatief gebruik van Veluwetransferia en P‐Veluwe, Wageningen Universiteit,Wageningen Regio Twente (mei 2008), Eindrapport ‘Kijk op de recreatieve beleving van de Regge’, Apeldoorn T. Vermeulen, NRIT Onderzoek (2010), Trendrapportage Toerisme, Recreatie en Vrije Tijd 2009/2010, Breda Van Werkhoven, Mevr. C., v.d. Top, Mevr. W., (2006), Handboek agrarische arrangementen, Universiteit Wageningen, Wageningen 55


-

ZKA Consultants & Planners B.V. (2010), Toeristische trendrapportage Limburg 2009/2010, Breda

Websites A: B:

http://allesovermarktonderzoek.nl/Extra/steekproef.aspx www.bezininlimburg.nl www.bijteun.nl www.buitenringparkstad.nl C: www.cbs.nl E: www.eceat.nl www.euregio-mr.com www.evenementennuth.nl K: www.kasteelwijnandsrade.nl L: www.limburg.nl M: www.motivaction.nl http://www.multifunctionelelandbouw.nl/index.php?file_id=171 http://www.multifunctionelelandbouw.nl/streekproducten/onderzoeken/ N: www.nuth.nl http://nuth.ihvn.nl/ O: www.ontdekhetzuiden.nl http://www.ontwerpenvaneenonderzoek.nl/flitscolleges/flitscolleges_hans_doorewaard/7_typen_conce ptueel_model http://www.ondernemersvereniginggrootnuth.nl/ P: www.parkstadattractief.nl www.parkstad-limburg.nl www.parkstadmonitor.nl www.pingerhoeve.nl R: http://www.rabobank.nl/images/horeca_en_recreatie_feb2011_2936158.pdf http://www.regiotwente.nl/images/stories/leefomgeving/recreatie_toerisme/Eindrapport_Kijk_op_de_ Regge_mei_2008.pdf S: www.smaakvolontdekken.nl U: www.uitinlimburg.nl http://www.urbanunlimited.nl/uu/uu.nsf/02/440176278CFFACADC125713600460DC5?opendocument V: www.vvvlimburg.nl www.vvvzuidlimburg.nl Z: http://www.zka.nl/Home/Middelste_kader_3656.aspx http://www.zka.nl/default.aspx?page=8475

Geraadpleegde deskundigen Intern Mevr. Pelzer Dhr. Jurriëns Dhr. Keulen Dhr. Odekerken Extern Bart van Linder, Actor adviseurs Betrokken partijen Voor een overzicht van de partijen waarmee een diepte interview is afgenomen, inclusief de contactgegevens, wordt doorverwezen naar het projectwerkplan in bijlage 1. 56


Begrippenlijst Agrotoerisme Agrotoeristische ondernemers zijn ondernemers die faciliteiten voor recreanten en toeristen aanbieden op een agrarisch bedrijf. Te denken valt aan (mini)campings, bed & breakfast, boerengolf, huifkartochten en boerenterrassen. Er zijn in Nederland 2237 agrotoeristische bedrijven. Beschrijvend onderzoek: Onderzoek waarbij het gaat om registratie en systematische ordening van wat zich voordoet op een bepaald gebied, aan de hand van een vooraf gegeven regels en criteria, waarbij niet wordt gestreefd naar de ontwikkeling van een theorie of de formulering van een hypothese. Deskresearch: Verzamelen van reeds beschikbare informatie om het aanbod te inventariseren. Deskresearch kan vaak zeer belangrijke kwalitatieve of kwantitatieve input leveren aan de start van een onderzoek- of adviestraject. Extensief: Die vormen van recreatie waarbij over het algemeen het verlangen naar rust voorop staat en het aantal recreanten per oppervlakte-eenheid beperkt is. Te denken valt aan wandelen, fietsen en paardrijden. Field research: Fieldresearch bestaat uit het verzamelen van nieuwe gegevens door middel van bijvoorbeeld enquêtes en interviews. Dit is vaak een aanvulling op de gegevens die zijn verkregen door middel van desk research. Participerende observatie: Een onderzoeksmethode waarbij de onderzoeker probeert een nauwe band op te bouwen met een groep of individu. De methode bestaat uit het meedoen (participatie) met allerlei dagelijkse activiteiten in de natuurlijke omgeving van de onderzochten. Recreatieondernemers: Onder recreatieondernemers vallen de bedrijven en instellingen op het gebied van: - Verblijfstoerisme: hotels, bed & breakfast, pensions, campings, agrarisch georiënteerde verblijfsaccommodatie in het landelijk gebied; - Agrotoerisme: streekproductenwinkels, zorgboerderijen en educatie; - Bezienswaardigheden: monumenten, molens, kerktorens, cultuurhistorisch erfgoed, musea; - Maneges; - Kunstgalerijen; - Ondernemingen die het toerisme/ de recreatie ondersteunen, zoals horecavoorzieningen langs toeristische routes, terrassen en verhuurders. Recreatief transferium: Een transferium is een ruime parkeergelegenheid aan de rand van een gebied om de verkeershinder in en rond het desbetreffende gebied te doen afnemen en dient daarmee als entree/ poort tot het gebied. De combinatie van een transferium, een streekinformatiecentrum, ten minste één horecagelegenheid en een toeristische trekker wordt een recreatief transferium genoemd. Toegepast onderzoek: Wetenschappelijk onderzoek waarbij praktische problemen van mensen of groepen in de 57


samenleving het uitgangspunt vormen en men voor deze praktische problemen praktische oplossingen zoekt. Triangulatie: In een onderzoek tegelijkertijd gebruik maken van verschillende dataverzamelingsmethoden of databronnen. Unique Selling Point: Een eigenschap van een product, die het onderscheidt van vergelijkbare producten. VVV Limburg Winkel: Hier vindt de bezoeker een grote selectie aan kaarten, boeken, gidsen en Limburgse producten. De VVV Limburg Winkels zijn professioneel opgezet en worden bemand door een medewerker van de VVV die veel kennis heeft over de omgeving en wat men hier kan ondernemen. VVV Servicepunt: Afgeslankte vorm van de VVV Limburg Winkel en ondergebracht bij een particulier die dit combineert met zijn eigen onderneming. Zo combineert Frans Rade in de gemeente Nuth zijn fotografiewinkel met het runnen van een VVV Servicepunt.

58

Toeristisch beleidsplan gemeente Nuth Groene cluster Kasteel Wijnandsrade. Nuth ontdek je samen!

Recommend Documents