Toelichting bij het pensioenrapport van de expertencommissie

Toelichting bij het pensioenrapport van de expertencommissie

2020‐2040

Actualiteitscollege Leergang Pensioenrecht Dinsdag 23 september 2014, 18u30.

Sint‐Michielsstraat 6 3000 Leuven GROTE AULA Lokaal MTC2 00.10

Actualiteitscollege ‐ LEERGANG PENSIOENRECHT

PLAN GROTE AULA ‐ Lokaal MTC2 00.10

Actualiteitscollege LEERGANG PENSIOENRECHT “Toelichting bij het pensioenrapport van de expertencommissie 2020‐2040”

Inhoudsopgave 1. Presentatie 1. Waarden, beoordelingscriteria en sociaal contract Prof. Erik Schokkaert 2. Repartitie op basis van een puntensysteem Prof. Frank Vandenbroucke 3. Minima en gezinsdimensie Prof. Bea Cantillon 4. Ambtenaren Prof. Ria Janvier 5. Rol van kapitalisatie en aanvullende pensioenen Prof. Yves Stevens 6. Transitie, beheer en sociaal contract Prof. Jos Berghman 2. Deelnemerslijst 3. Folders 4. Collegerooster 2014‐2015

LEERGANG PENSIOENRECHT 2014 – 2015 Toelichting bij het pensioenrapport van de expertencommissie 2020‐2040

ACTUALITEITSCOLLEGE LEERGANG PENSIOENRECHT 2014-2015

Toelichting bij het pensioenrapport van de expertencommissie 2020-2040 dinsdag 23 september 2014

Waarden, beoordelingscriteria en het sociale contract Prof. Erik Schokkaert

Pensioenhervorming ook een ethische keuze • De hervorming van het pensioensysteem is niet een louter technische keuze, maar weerspiegelt ook een visie op de gewenste maatschappelijke ordening.

• Drie stappen: 1. 2. 3.

•

Fundamentele waarden Beoordelingscriteria en beleidsdoelstellingen Indicatoren

Het pensioensysteem als een sociaal contract: een sociale verzekering. 3

1


Waarden: basiskader • Basisdoelstelling pensioensysteem: mensen na hun loopbaan een adequate levensstandaard garanderen.

• Mensen moeten gelijke kansen krijgen om hun eigen doelstellingen te realiseren.

• Mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen keuzes, maar moeten gecompenseerd worden voor verschillen in hun externe omgeving of aangeboren eigenschappen.

4

Waarde 1: verantwoordelijkheid • Mensen maken keuzes (moeten keuzes kunnen maken) met betrekking tot hun arbeidsinzet. Deze keuzes hebben gevolgen: o relatie tussen arbeidsinspanning en de hoogte van het pensioen. o relatie tussen arbeidsinkomen en hoogte van pensioen (“verzekeringsfunctie”). o flexibiliteit op het moment van uittrede uit de arbeidsmarkt, met gevolgen voor de hoogte van het pensioen.

5

Waarde 2: solidariteit • Niet alle mensen beschikken over dezelfde capaciteiten om bij te dragen. Mensen moeten gecompenseerd worden voor persoonlijke kenmerken of gebeurtenissen waarop ze zelf geen controle kunnen uitoefenen: o gelijkgestelde periodes (indien geen vrijwillige keuze?) o socio-economische verschillen in levensverwachting en in de kwaliteit van arbeidsomstandigheden. • Een beschaafde samenleving zorgt voor beschaafde minima: twee verschillende logica’s aan het werk (“beloning van inspanning” en “minimum levensstandaard”).

6

2


Twee opmerkingen • “Bijdrage”: bijdrage die mensen leveren aan de economische ontwikkeling (arbeidsinkomen als eerste maatstaf, maar bepaalde niet-marktactiviteiten kunnen hiermee gelijkgesteld worden).

• “Inspanning”: valt niet samen met bijdrage en kan in eerste instantie benaderd worden via de arbeidstijd.

• Solidariteit en verantwoordelijkheid kunnen met elkaar in conflict komen: samenleving moet zoeken naar een evenwicht (en hier speelt ook economische haalbaarheid een rol). 7

Waarde 3: intergenerationeel evenwicht • Rechtvaardigheid geldt tussen cohorten en niet tussen jongeren en ouderen.

• Zelfde basisprincipes (verantwoordelijkheid en solidariteit) gelden ook op dit niveau.

• Financiële duurzaamheid en sociale duurzaamheid noodzakelijk om jongere cohorten rechtvaardig te behandelen.

• Herverdeling van “rijkere” naar “armere” cohorten kan gerechtvaardigd zijn. 8

Van waarden naar beleidsdoelstellingen • Bij de vertaling van waarden in beleidsdoelstellingen moet rekening gehouden worden met de bredere economische en sociale context.

• Spanning tussen wenselijkheid en haalbaarheid: economische haalbaarheid is ook vanuit ethisch oogpunt relevant.

9

3


Doelstelling 1: sociale performantie • Elkeen dient te beschikken over voldoende middelen na zijn pensioen om een levensstandaard te bereiken die niet te sterk afwijkt van de levensstandaard die hij/zij kende vóór het pensioen.

• Dit geldt zowel voor de “sterken” als voor de “zwakken” in de samenleving (verantwoordelijkheid én solidariteit).

10

Doelstelling 2: financiële houdbaarheid • Financiële houdbaarheid op lange termijn is een noodzakelijke voorwaarde voor een aanvaardbaar intergenerationeel evenwicht.

• Dat intergenerationeel evenwicht impliceert ook dat die financiële houdbaarheid niet mag gerealiseerd worden via een onredelijke verhoging van de belastingdruk op de huidige actieve bevolking, noch via een eenzijdige inkrimping van de pensioenen.

11

Doelstelling 3: coherentie en transparantie 1) Administratieve beheersbaarheid. 2) “Leesbaarheid” voor de burgers: verantwoordelijkheid heeft slechts zin als mensen op het moment van hun keuzes kunnen begrijpen wat de gevolgen van die keuzes zijn voor hun latere pensioen.

12

4


Doelstelling 4: publieke legitimiteit 1) Systeem moet aansluiten bij de rechtvaardigheidsopvattingen van de burgers. Verschillende behandeling van mensen in gelijkaardige situaties is slechts aanvaardbaar wanneer daarvoor goede algemeen aanvaarde redenen bestaan.

2) Pensioensysteem moet voldoende zekerheid bieden voor de toekomst, zelfs al zijn absolute zekerheden niet mogelijk.

13

Van doelstellingen naar indicatoren • Om de kwaliteit van het pensioensysteem systematisch op te volgen moeten de beleidsdoelstellingen vertaald worden in concrete (kwantitatieve) indicatoren.

• Voorbeelden: • geaggregeerde netto-vervangingsratio, armoede bij ouderen. • financiële evenwicht van de drie stelsels. • kwaliteit van de informatie aan de burgers (bv. klachten bij de Ombudsdienst). • vertrouwen van de bevolking in het pensioensysteem.

14

Pensioensysteem als sociaal contract: een sociale verzekering Als sociale verzekering vormt het pensioensysteem een sociaal contract dat aan iedereen (jongeren en ouderen, werkenden en gepensioneerden, sterken en zwakken) voldoende zekerheid en perspectief moet bieden.

15

5


Binnen generaties • “Verzekering”: tegenover bijdragen staan rechten op uitkeringen.

• “Sociaal”: collectief gedragen vormen van solidariteit, die de strikte wederkerigheid tussen bijdragen en uitkeringen nuanceren. o iedereen is verplicht aan te sluiten bij de wettelijke pensioenen: verplichte en globale pooling van risico’s. o andere vormen van solidariteit (zie hoger).

16

Tussen generaties • Repartitiesysteem biedt mogelijkheid van risicodeling bij onverwachte demografische of economische schokken (vergelijk repartitie in traditionele families en repartitie door overheid).

• Vanuit standpunt van risicospreiding best een gemengd systeem (deels repartitie, deels kapitalisatie).

• Nood aan een duidelijk en geloofwaardig langetermijncontract met een duidelijke afbakening van rechten en plichten van de verschillende cohorten. 17

Een mogelijk richtpunt • Defined contribution: risico van een demografische of economische schok volledig gedragen door gepensioneerden. • Defined benefit: risico van een demografische of economische schok volledig gedragen door actieve bevolking. • RICHTPUNT VOOR EEN MEER EVENWICHTIGE VERDELING VAN DE LASTEN (Musgrave-regel): constante verhouding tussen netto-inkomen van gepensioneerden en netto-inkomen van de actieve bevolking 18

6


Implicaties • De gemiddelde verhouding tussen de inkomens van de gepensioneerden en de inkomens van de actieven moet zich binnen een wenselijke bandbreedte situeren, • Ook de bijdragen op de arbeidsinkomens moeten binnen een bepaalde bandbreedte blijven. • Vooraf vastgelegde spelregels verzekeren dat de doelstellingen van het pensioensysteem behaald worden en dat het financieel evenwicht in stand wordt gehouden. • Aanpassingsmechanismen moeten ingebouwd worden in het pensioensysteem zelf. Waar het mogelijk is, zouden sommige van deze aanpassingsmechanismen op termijn zelfs een automatisch karakter moeten krijgen. 19

Repartitie op basis van een puntensysteem Prof. Frank Vandenbroucke

Structurele hervormingen • Geen integratie van de drie stelsels (werknemers, ambtenaren, zelfstandigen), wel gemeenschappelijke principes.

• Uitbouw via een puntensysteem: geen doel op zich, maar een middel om het pensioensysteem begrijpelijk te maken.

21

7


Puntensysteem • Dat iedere burger toelaat om jaar na jaar de opbouw van zijn pensioen te volgen

• Het aantal punten dat men verzamelt hangt af van de hoogte van het arbeidsinkomen en de duur van de loopbaan

• Dit creëert een heldere band tussen de pensioenberekening en de gemiddelde arbeidsinkomens van de actieven.

• Het laat toe te waken over verschillende doelstellingen.

22

Puntensysteem • Pensioen = (aantal punten) x (waarde van het punt) x (actuariële correctie) x (welvaartsvastheid)

• Aantal punten <= loopbaan • Waarde van het punt in het jaar T ≈ f( gemiddelde inkomens van de actieven in T)

• Actuariële correcties • Koppeling aan de evolutie van de welvaart 23


• Aantal punten <= loopbaan o o o o

Gemiddeld inkomen van werknemers = 1 punt Minimum Gelijkgestelde periodes Verhogingen

=> Principe van herwaardering (inkomens, plafonds) 24

8





Vereenvoudigde formule: pensioen van Marcel (m), wanneer hij op pensioen gaat (T); geen act. corr.

26

Vergelijking met de huidige formule Marcel (M) heeft een volledige loopbaan; geen actuariële correctie

27

9




• Actuariële correcties: in functie van loopbaan • Koppeling aan de evolutie van de welvaart 28




Belangrijke rol voor de sociale partners • Nationaal Pensioencomité (tripartite) • • •

Sociaal overleg Beleid helpen uitstippelen Opvolging bewaken

• Kenniscentrum voor de pensioenen

30

10


Minima en gezinsdimensie Prof. Bea Cantillon

De gezinsdimensie: feitelijke veranderingen • De levensstandaard van gezinnen wordt niet langer bepaald door de kostwinner maar door de inkomens van beide partners • Samenlevingsvormen vallen niet langer samen met het huwelijk • En ze zijn vluchtig geworden • Maar de risico’s van ‘het zorgen voor het gezin’ zijn niet verdwenen

«zorgen voor het gezin» is een ongelijk risico

11


3 logica’s, 3 modellen van beleid • Verantwoordelijkheid van het individu = individualisering • Verantwoordelijkheid van de partners = splitting • Verantwoordelijkheid van de collectiviteit/groep = afgeleide rechten

Afgeleide rechten • Minder redenen dan vroeger om te solidariseren • Discriminatie van niet-huwelijkse samenlevingsverbanden • Ontmoedigen arbeid van vrouwen • Dekken niet altijd risico’s die verband houden met de ‘zorg voor het gezin’

Individualisering • Precariseert laaggeschoolde vrouwen • Risico’s die verbonden zijn aan het ‘zorgen voor het gezin’ zijn gedeelde risico’s • En tot op zekere hoogte ook collectieve risico’s

12


Splitting • Precariseert gezinnen waar beperkte pensioenrechten werden opgebouwd • Wat met asymmetrische verdienvermogens die niet samenhangen met de zorg voor het gezin?

Het voorstel van de Commissie • Splitting bij echtscheiding • Modernisering van de overlevingspensioenen na pensioen : 65% van gezamenlijk pensioeninkomen of 80% van pensioen overledene plus eigen pensioen met plafond OF eigen rustpensioen overgangsuitkering: idem maar leeftijdsgrens naar 55 jaar in 2025 • Afschaffen van gezinstarief op lange termijn

Het versterken van de minima • Sterkere band tussen arbeidsprestaties en pensioen • Langer werken • Aanpassingen aan de gezinsdimensie = bedreigend voor laaggeschoolden

13


4 logica’s, 4 modellen van beleid • Bijstand = behoefte • Basispensioen = burgerschap • GMP soepel = minimum per prestatie (pro rata) • GMP streng = minimum vanaf een bepaald prestatievolume

Bijstand / IGO • Non take up • Arbeidsincentieven • Administratieve belasting

Basispensioen • Theoretisch superieur • Staat haaks op DNA van de Belgische pensioenen • Kostprijs prohibitief (tenzij lage bedragen)

14


Voorstellen van de Commissie • IGO : afstemming met EU-armoedenorm voor alleenstaanden, behoud huidige equivalentieschaal, verhoging vrijstelling van 10 naar 20%, optimaliseren van middelentoets • Minimale garantie per gepresteerde/gelijkgestelde VT dag minstens 10% hoger dan EU-armoedenorm, gelijk voor alle stelsels • Evaluatie op langere termijn ifv sociale, demografische en arbeidsmarktevoluties

De toekomst van de pensioenen in de overheidssector Prof. Ria Janvier

De toekomst van de pensioenen in de overheidssector

Waarom een ‘apart’ stelsel? 45

15


Verleden • Geschiedenis en filosofie • Pensioen als uitgesteld loon? • Anno 1844 ‐ Vanaf de leeftijd van 65 jaar • Na 30 dienstjaren 46


Verschillen met de werknemerspensioenen 47

Heden / Pensioenformule Aanneembare diensten (D)

Refertewedde

Effectief gepresteerde diensten Gelijkgestelde diensten Bonificaties (o.a. diploma)

Baremieke wedde Gemiddelde van de laatste 10 (5) jaar Niet begrensd

D Tantième

x RW ≤ 3/4e RW

1/60 – 1/55 – 1/50 – 1/48 (…)

48

16



Financiering 49

Heden / Financieringssystemen • Openbare Schatkist ‐ Federale overheid, gemeenschappen en gewesten • Ook onderwijs

• Pool der Parastatalen = solidair systeem • Gesolidariseerd pensioenfonds van de provinciale en plaatselijke besturen = semi‐solidair systeem • Wettelijke basispensioenbijdrage 2016 (= 41,50% ‐ 7,50%) • Geïndividualiseerde responsabiliseringsbijdrage • (Regulariseringsbijdrage) 50


SENSIBILISERING 51

17


‘Uitdagingen’ • Dubbele vergrijzing in het kwadraat • Vervroegde uittrede • Financiële (on)houdbaarheid • Complexiteit annex onbegrijpelijkheid • Verander(en)de gezinspatronen 52

Dubbele vergrijzing in het kwadraat Evolutie aantal pensioengerechtigden in het ambtenarenstelsel Jaar

Rustpensioen

Overlevingspensioen

Totaal

1980

121.146

66.416

187.562

1985

151.865

70.737

222.602

1990

186.476

76.786

263.262

1995

215.235

81.553

296.788

2000

246.480

86.146

332.626

2005

281.218

91.865

373.083

2010

353.551

90.442

443.993

2011

365.121

90.945

456.066

2012

375.866

90.705

466.571

2013

387.186

90.899

478.085 53

Ambtenaren

Dubbele vergrijzing in het kwadraat

54

18


Gemiddelde ‘pensioenleeftijd’ 2013

Zonder ziektepensioen

Met ziektepensioen

Verschil

Federaal

61,00

59,82

1,18

Vlaamse lokale besturen

61,23

60,19

1,04

Brusselse lokale besturen

61,54

60,60

0,94

Vlaamse Gemeenschap / Gewest

61,48

60,58

0,90

Waalse lokale besturen

62,15

61,27

0,88

Franstalig onderwijs

61,07

60,21

0,86

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

62,10

61,30

0,80

Nederlandstalig onderwijs

60,72

60,01

0,71

Franse Gemeenschap

61,69

61,07

0,62

Waals Gewest

62,75

62,20

0,55

Duitstalig onderwijs

60,56

60,15

0,41

Duitstalige Gemeenschap

61,44

61,28

0,16

*** Exclusief verloven voorafgaand aan de pensionering *** 55

Theoretische bijdragevoet 2013 Staatskas NMBS (Pool der) Parastatalen Gesolidariseerd pensioenfonds PPB TOTAAL

Pensioenmassa

Loonmassa

Verhouding

10.371.226.000

15.795.347.000

65,66%

1.008.630.000

1.279.640.000

78,82%

402.266.000

1.008.055.000

39,91%

2.103.187.000

4.442.190.000

47,35%

13.885.309.000

22.525.232.000

61,64%

56

Impliciete bijdragevoet Impliciete bijdragevoet (%)

JAARLIJKSE VERHOGING (procentpunt)

2007 2011 2020 2030 2040 2050 2060

2007‐ 2011

2011‐ 2020

2020‐ 2040

2040‐ 2060

Werknemers

18,7 20,4 24,6 29,7 32,5 32,7 31,9

0,4

0,5

0,4

0,0

Zelfstandigen

16,2 18,2 22,2 26,7 28,5 28,3 27,6

0,5

0,4

0,3

0,0

AMBTENAREN

49,3 56,0 67,8 80,7 87,8 90,0 91,4

1,7

1,3

1,0

0,2

57

19


Diversiteit aan pensioenregelingen Diversiteit aan rechtspositieregelingen Interferentie 58


HERVORMINGSVOORSTELLEN 59

Schrappen particulariteiten • Geen loopbaanvoorwaarde van 5 jaar (meer) • Geen verlies van pensioenrechten (meer) bij zwaarste tuchtstraf ‐ Ontslag van ambtswege versus afzetting

60

20


TOEGANG TOT HET RECHT • Loopbaanduur > leeftijd ‐ Cf. pensioenhervorming Di Rupo ‐ Implicaties

• Hervorming ziektepensioen ‐ Toepassing ZIV‐uitkeringen (& werkloosheid) ‐ Interferentie rechtspositieregelingen 61

TOEGANG TOT HET RECHT • Afschaffing diplomabonificatie ‐ Scenario’s (nog geen concrete timing)

• Afschaffing verhogingscoëfficiënt ‐ Di Rupo = 1,05 na 2022

62

PENSIOENBEREKENING • Weren tijdelijke diensten ‐ Uitzondering: tijdelijke statutairen onderwijs

• Afschaffing diplomabonificatie ‐ Scenario’s (nog geen concrete timing)

• Selectievere toepassing preferentiële tantièmes ‐ Belastende / zware functies? ‐ Cf. werknemersregeling: sociale partners 63

21


PENSIOENBEREKENING • Eindweddenregeling  middelloonregeling

‐ In de lengte • Budgettaire neutraliteit = voorstel

‐ In de breedte • Van wedde naar bezoldiging

• Waarom? 64

PENSIOENBEREKENING • ‘Behoud’ systeem aanneembare diensten ‐ Niet of deels bezoldigde verloven • Regulator = 20% werkelijke diensten

‐ Zesde staatshervorming (≠ commissie) • Opname op een limitatieve lijst (voor de toekomst)

‐ Volledig bezoldigde verloven • = Effectieve diensten

65

PENSIOENBEREKENING • Behoud relatief plafond • 3/4e eindbezoldiging • Geen ‘gezinsmodalisatie’

‐ Te herwaarderen absoluut maximum

• ‘Semi‐actuariële’ correcties (bonus / malus)

66

22



AANVULLENDE PENSIOENEN 67

Rol van kapitalisatie en aanvullende pensioenen Prof. Yves Stevens

Beste financieringsstrategie is combinatie repartitie - kapitalisatie • Risicodiversificatie en “natuurlijke” complementariteit • Verschillende intergenerationele dynamiek • Belang van kanalisatie van spaargeld naar de lange termijn

• Denkpiste voor de ontwikkeling van een wettelijk kapitalisatiestelsel in DC (1ste pijler bis)

69

23


Uitdagingen van de aanvullende pensioenen • Ongelijke toegang • Lage en stagnerende premies in sectoren • Ontbreken van een echte (lijf)rentemarkt • Lineaire fiscaliteit is weinig herverdelend • Beleggingsbeleid in Belgische overheidsobligaties: risicoconcentratie ipv risicodiversificatie

70

Uitdagingen van de aanvullende pensioenen • Kostenintransparantie • Hoog aantal slapers • 80% regel o

Complexiteit en oncontroleerbaarheid leidt tot rechtsonzekerheid

o

Intransparantie over de omvang en efficiëntie van de achterliggende overheidssubsidiëring

71

Versterking van de aanvullende pensioenen •

Wettelijk kapitalisatiestelsel voor nieuwe contractanten in de publieke sector o

Pensioenkloof met ambtenaren

o

Denkpistes: rente-uitkering, één publiek fonds, notionele bijdrage van 3%

•

Uitbetaling pas bij ingang wettelijk pensioen

•

Sectorale aanvullende pensioentoezeggingen: streefdoel van 3% premie (15 jaar termijn)

•

Uitwerking van een instrument voor kostentransparantie

•

Steun aan het Europees waarborgfonds tegen systemische risico’s omwille van sterke marktconcentratie bij slechts enkele actoren 72

24


Versterking van de aanvullende pensioenen •

Herziening van de 80% obv uniformiteit en eenvoud: o

Vergelijkbare loonbasis voor werknemers en zelfstandigen

o

Geen opname van de variabele beloning

o

Dezelfde absolute maxima over alle pensioenvormen heen

o

Hervorming van het systeem van backservices

o

Betere controle

• • •

Progressieve in de plaats van lineaire fiscaliteit

•

Zelfstandigen natuurlijke personen: dezelfde mogelijkheden tot het opbouwen van een aanvullend pensioen als zelfstandigen met vennootschap

Onderzoek naar de stimulering van rentes Behoud van de rendementsgarantie maar grondig onderzoek naar de realiteit en haalbaarheid van de hoogte ervan

73

Transitie, beheer en sociaal contract Prof. Jos Berghman

Transitie 1 Hele operatie om pensioensysteem overeind te houden. Dus alvast: • Bestaande pensioenen blijven • Bestaande opgebouwde pensioensrechten kunnen eerst na een billijke overgangsperiode worden gewijzigd

75

25


Transitie 2 Wel beleidsmatige transitie • Voorbereiding/uitwerking door nieuwe regering • Fase met vaste parameters (tot 2025) • Fase met endogene aanpassingsmechanismen (na 2025)

76

Transitie 3 Voorbereiding in nieuwe legislatuur 2014-2018 • Verder uitwerken • Opties nemen • In wetten gieten • Administratie klaar maken • Oudere rommel opruimen (Bv 6 naar 5 dagenweek) Daartoe ook: Nationaal Pensioencomité + Kenniscentrum

77

Transitie 4: nader onderzoek is nodig (1) Nadere uitwerking door • Verdere ontsluiting administratieve data • Optimalisering simulatiemodellen Bij voorbeeld m.b.t. • Gezinsmodalisering • Minimum bescherming • Gelijkgestelde periodes • Actuariële correcties… 78

26


Transitie 4: nader onderzoek is nodig (2) • budgettair neutrale transitie naar een stelsel van reële herwaardering van oude lonen

• impact van reële herwaardering van de oude lonen in de context van uiteenlopende economische groeiscenario’s

• budgettair neutrale transitie naar een middelloon-regeling en breed bezoldigingsconcept voor ambtenarenpensioenen • definitie van budgettair evenwicht per stelsel

79

Beheer 1 Kenniscentrum • Kleine onderzoeksstaf en secretariaat • Verzamelen en analyseren data • Voorbereiding parameters pensioenbudgetten en pensioenbeleid

80

Beheer 2 Nationaal Pensioencomité • Tripartite comité • Respecterend - sociaal overleg - globaal beheer • Maar pensioenbeleid + budgetten samen behandelen • Subcomités voor - werknemers - zelfstandigen - ambtenaren cf. Technisch comité pensioenen overheidssector

81

27


Beheer 3 Nationaal Pensioencomité - NPC • Beslissingsbevoegdheid • Advies/aanbevelingsbevoegdheid

82

Beheer 3 NPC: beslissingsbevoegdheid • Over parameters en budgetten • Procedure: • Voorbereiding door Kenniscentrum • Bespreking subcomités • Goedkeuring door NPC • Budgetten naar globaal beheer uitvoering ambtenaren (kasbeheer in globaal beheer blijft mogelijk) 83

Beheer 4 NPC: advies/aanbevelingsbevoegdheid • Op vraag/eigen initiatief • Subcomité openbare sector: cohesie bevorderen • Onderzoek uitzetten • Informatieverstrekking • Eventueel subcomité 2de pijler Jaarlijkse rapportering 84

28


Het contract “Sterk en betrouwbaar sociaal contract” Tussen jongeren & ouderen werkenden & gepensioneerden werknemers & zelfstandigen & ambtenaren huidige & latere generaties Dus iedereen betrokken!

85

Hartelijk dank voor uw aandacht. Vragen en debat gemodereerd door Koen Vleminckx

Vriendschapsglas VOLGENDE ACTUALITEITSCOLLEGES 9 december 2014 17 maart 2015

87

29

DEELNEMERSLIJST ACTUALITEITSCOLLEGE 23 SEPTEMBER 2014 Abbeel Adnet Aertssen Andries Appeltant Audoor Averens Azaert Baekeland Baelus Bauwens Beckers Becq Behets Berghman Betrains Beullens Beutels Biebaut Billiet Blanckaert Blanpain Bogaert Bogaerts Bollen‐Vandenboorn Boon Borms Boulet Bovy Brauwers Briers Brijs Bruyninckx Bruyninckx Brys Bulckens Burke

Anneleen Bernadette Johan Matthias Daniel Caroline Ludo Annick Paul Annelies Denise Dominique Sonja Luk Jos Roland Vik Sara Frans Thiery Kris Bruno Sammy Jeroen Anouk Isabella Roos Isabelle Michelle Johan Stefan Chris Annelies Mieke Yves Riet Alex

Advocaat Eerste Adviseur Directeur‐generaal Generalist Levensverzekeringen Adviseur‐generaal Diensthoofd studiedienst Studiegelastigde ACTUARIS EB Zaakvoerder Manager Legal Training Fiskaliste COO Volksvertegenwoordiger Adviseur Professor Lid van de raad van betuur Externe Communicatie Advocaat Adviseur Principal Diensthoofd Pensioenen Advocaat Adviseur levensverzekeringen Zaakvoerder Universitair hoofddocent Adviseur Leven Ondernemen Zaakvoerder Company Lawyer Zaakvoerder Adviseur Pensioenadviseur Statisticus ‐ databankbeheerder Director Benefits & Pensions Juridisch adviseur R&D Advisor Teamleider Directeur inspectie

Loyens & Loeff Advocaten VBO Rijksdienst voor pensioenen Lesseliers & Co Zenito sociaal verzekeringsfonds KVLV vzw AXA Real Estate P&V Verzekeringen Verba SD Worx DENISE BAUWENS Amonis CD&V FSMA KU Leuven ‐ CESO A.C.L.V.B. ‐ Senioren RVP K law ABVV Metaal Mercer Rijksdienst voor Pensioenen Marx Van Ranst Vermeersch Assuralia PENSIONTHEKER Universiteit van Maastricht KBC Verzekeringen Lesseliers & Co Belfius Bank B‐sure Life Dienst opleiding Baloise Insurance Kruispuntbank Sociale Zekerheid Euroclear Pension fund OFP Acerta cvba AXA Werkwinkel St Truiden RSZ PPO

De deelnemerslijst werd afgesloten op 22 september om 9u30.

Bylle Calewaert Callaert Cantillon Caproni Carlier Caron Carrette Cassette Cauwenberghs Ceuterick Cloetens Cnudde Cole Colombini Coppens Cordeel Coucke Cousaert Couvreur Covemaeker Crols Cuppens Curvers Daemen Daems Daenen Dansercoer de Bilderling De Bisschop De Block De Broe De Buyser De Caluwé De Campenaere De Cort de Crombrugghe De Doncker De Graeve De Jaeger De Lange De Meester De Messemaeker De Poortere De Preter De Reu

Björn Ilse Guido Bea Marga Edward Markus Patrick François Steven Alexis Jo Frank Koen Nathalie Mabelien Lise Lizzie Bertel Herwig Marjan Steven Gert Giselda Luc Hilde Bob Paul Fabian Freddy Marc Luc Sofie Philipp Tineke Nele Roland Peter Bart Els Marijke Niek Jan Marc Lieve Luc

EB Consultant Hoofd Sales Leven Ondernemen Juridische Dienst ACLVB Professor Advocaat Vennoot Intern auditor Zaakvoerder Head of Proposals, Legal Legal Consultant Employee Benefits Advocaat Legal Adviser Employee Benefits Districtmanager General Manager Sales EB Juridisch Adviseur Tax & Legal wetenschappelijk medewerker Manager R&D ‐ Marketing O&O Adviseur Investment Consultant Employee Benefits Accountmanager Leven Advocaat Projectleider Directeur Leven Ondernemingen Adjunct‐Adviseur Actuaris ‐ vennoot Zaakvoerder Business Development Director Advocaat Adjunct‐administrateur‐generaal Professor R&D Assistant Sales Juridisch adviseur Financial Planner General Manager Corporate Account Manager EB Head of CSL Consulting Actuary Stafmedewerker Stafmedewerker Hoofdopsteller Pensioenen Bedrijfsrevisor Stafmedewerker studiedienst Pensioenadviseur

Aon Belgium KBC Verzekeringen ACLVB Universiteit Antwerpen Loyens & Loeff Advocaten Advocatenkantoor Reliance VIVIUM Mediplanning BVBA AG Insurance NV/SA Vanbreda Risk & Benefits K law AG Insurance BALOISE INSURANCE NV AG Insurance Ethias NV AG INSURANCE CESO Belfius Insurance Zenito Sociaal Verzekeringsfonds IBM Retirement Funds Allia Insurance Brokers Baloise Insurance NV Clifford Chance LLP Rijksdienst voor Pensioenen Baloise Insurance NV FSMA Simplex Employee Benefits bvba LV CONSULT Integrale gvk ADVOBUG BVBA Rijksdienst voor Pensioenen KU Leuven Belfius Insurance Delta Lloyd Life KBC Verzekeringen nv Belfius ING Global Network KBC Verzekeringen AG Insurance Towers Watson VVSG vzw OKRA vzw Ethias nv vof Depofi ACV‐CSC METEA AMONIS


De Ridder De Ridder De Ridder De Roover De Rouck De Schrijver De Smet De Soete De Somviele De Valck De Vreese De Wilde De Wilde De Wit de Wit Debels Deconinck Dedier Deferm Degryse Deiteren Demol Demyttenaere Denayer Deneffe Derdaele Desloovere Desnyder Deville Devoet Devriendt Dewaersegger Deyaert D'heygere Dombrecht Domen Donvil Driesen Duden Duroi Eeckhout Eerdekens Everaert Fevery Fiers Fissette

Geert Marc Steffie Evy Petra Hans Jan Filip Isabelle Silke Jurgen Sarah Stijn Bart Jan Annelies Jolien Geert Pascal Johan Caroline Philippe Melinda Stefan An Ellen Stijn Edwin Guido Claude Katrien Marian Danny Stefanie Benedict Alde Nina Guy Elke Hilde Pascale Veerle David Peter Ellen Michiel

Director, Actuary Senior Consultant EB Consultant Advocaat Journaliste Senior Consultant EB Adviseur Leven Ondernemen Manager Pensions & Other Benefits Advocaat Bedrijfsjurist Advocaat Junior Adviseur beleid en strategie Economist Zaakvoerder Studiedienst Consultant Adviseur Teamleader Leven EB Zaakvoerder Adviseur sociale zaken Member of the Board Adviseur Kennismanagement Adj directeur sociaal beleid Stafmedewerker Bedrijfsjuriste Consultant Fiscaal Adviseur Advocaat Ere‐docent ULB Expert Verloningspolitieken advocaat Corporate Accountmanager Leven Advocaat stagiaire Business Development Manager Legal Manager Wetenschappelijk medewerker Adviseur Leven Ondernemen Advocaat Directeur Studiedienst Adviseur Leven Ondernemen Verantw. Oplossingen Pensioenen group consultant Legal Counsel Adviseur Dienst Sociale Zekerheid Technical Advisor

Deloitte ALLIANZ Benelux nv Akkermans en Partners LWWK De Tijd ALLIANZ Benelux nv KBC Verzekeringen PB33 C&E AG Insurance Jurgen De Vreese BVBA Deloitte Rijksdienst voor Pensioenen BVPI‐ABIP Life Plan Groen Akkermans en Partners PDOS Baloise Insurance Van Dessel NV UNIZO IA|BE PDOS Essenscia KVLV vzw Ethias CSC Computer Sciences VOF/SNC Assuralia BVBA Guido DEVILLE Université libre de Bruxelles Eandis cvba Van Olmen & Wynant KBC Verzekeringen Loyens & Loeff Advocaten Integrale gvk SD Worx KU Leuven KBC Verzekeringen Linklaters llp ABVV KBC Verzekeringen Ethias nv Delta Lloyd Life Aon Belgium BVBA ACLVB ‐ Dienst Sociale Zekerheid Aon Belgium BCBA


Flipts Fol Forêt Fornoville Foubert Fouquaert Fransolet Gabriel Geenen Geens Gerarts Geukens Ghyssaert Gieselink Gijsen Gillemon Godts Goeman Goossens Goossens Guillaume Guisset Haerinck Halbart Hammenecker Hautekiet Hemeryckx Hendrickx Hens Herkes Hermans Heylen Heylens Higny Hillary Hofman Holderbeke Houben Hubo Hulstaert Huys Jacquemyn Jame Jans Janssen Janssen

Charlotte Danais Patrick Paul Ferdy Marleen Bernard Dirk Elisabeth Jonas Bjorn Ivan Geert Gerhard Kris Pieter Bieke Jan Frank Tom Joeri Thibaut Jo Benoit Kristine Paul Kristien Chantal Bert Gwen Melissa Barbara Heidi Marc Robert Sara Francis Ferdinand Alain Stijn Caroline Ilse Miet Frieda Elianne Steven

Adviseur Advocaat stagiaire Pension Fund Benefits Admin. Zaakvoerder Partner Account Manager Corporate Clients Juriste d'entreprise Account Executive Educatief medewerker Adviseur Levensverzekeringen Pensioendeskundige Productbeheerder Productmarketeer leven Adjunct‐adviseur Coordinator pensioenadvies Director Zaakvoerder Partner Tax Services Productbeheerder Tax Advisor Stafmedewerker IMA Makelaar EB Consultant Director Communication&Marketing Adviseur Comp&Ben & Social Relations Adviseur Advocaat Juridisch adviseur overheidsrelaties Attaché Consultant Advocaat Diensthoofd Head of BDS EB/HC Ambtenaar Actuaris Adviseur Corporate account manager Senior Consultant Tax & Legal Adviseren Diensthoofd Jurist Advocaat Directeur PhD‐student Algemeen Directeur

UNITAS vzw, studiedienst CD&V Loyens & Loeff Advocaten Shell Belgium Pension Fund OFP Life Plan Bridge View Consulting VIVIUM ETHIAS S.A Amonis OFP linx+ / ABVV‐senioren ASSURALIA RVP KBC Verzekeringen Baloise Insurance FSMA Xerius Sociaal Verzekeringsfonds PwC Frame BVBA PwC Tax Consultants KBC Verzekeringen nv Optima NVSM experlife Gras Savoye Consulting AG Insurance Rijksdienst voor Pensioenen Electrabel SCAP Federale Overheidsdienst P&O Vandendijk & Partners Acerta cvba Instituut Gelijkheid Vrouw Man EY Claeys & Engels KBC Verzekeringen AG Insurance NV/SA Energy C.A. nv VDAB KBC Gras Savoye Consulting (Belgium) AG Insurance RVP – opleidingscentrum ACV CSC METEA Van Gompel‐Renette Advocaten Hydralis OFP Maastricht University VZW SIGeDIS


Janssens Janssens Janssens Janvier Kemkers Kerckhof Knoops Konings Kuypers Laeremans Lampo Langenus Lanotte Lateur Lemmens Lermytte Leroy Leukemans Leunen Leurs Leysen Lierman Lievens Lobelle Logghe Logist Lommelen Loos Loose Louis Lowyck Mannaerts Marcelle Marien Martens Mathues Meersschaut Mengels Merckx Meulemeester Moestermans Monserez Monten Monten Mortier Mues

Gilva Johan Maarten Ria Dirk Pol Sarah Werner Eric Elise Lieven Greg Myriam Soetkin Nora Joris Kathleen Muriel Hugo André Petra Patrick Tim Didier Paul Sylvia Saskia Nancy Mathias Steve Anneleen Birgit Vincent Patrick Jannick Tania Maya Guido Michel Karen Herlindis Lieven Jeroen Luc Arne Stijn

Juridisch adviseur Administrateur‐generaal Plaatsvervangend docent Professor Consultant Market Management Life Juridisch fiscaal adviseur Verzekeringsconsulent Specialist Insurance Professionals Vennoot Cöordinator Directeur Analyste Advocaat Auditeur Stafmedewerker Pensioenadministratie Coördinatrice Aaakvoerder Juridisch adviseur Assistente Master Personal Financial Planning Jurist Secretaris‐generaal Director retirement solutions Adviseur studiedienst Actuaris Technisch Expert PM Leven Employee benefits consultant Bedrijfsjurist Juridisch adviseur Legal Advisor Advocaat zomerstagiaire Senior Sales Manager Insurance Manager Adjunct Diensthoofd Benefits & Insurances Coordinator Business Manager Bestuurder Accountmanager Stafmedewerker Adjuct‐kabinetschef Medewerker Zaakvoerder Group Consultant Marketing

Vlaams Parlement PDOS Instituut voor Sociaal Recht Universiteit Antwerpen Mercer Allianz Benelux nv KBC Verzekeringen Matrix nv AG insurance Younity F2P PC118 Akkermans & Partners vzw SIGeDIS DLA Piper UK LLP Rekenhof ACV‐Openbare Diensten G07A20 vzw SEFOCAM Zaken‐Advieskantoor ACV BIE KU Leuven @FinPlan‐@Insurance bvba Rijksdienst voor Pensioenen Werkgeversfed handel, vervoer Towers Watson ACLVB Esofac BALOISE INSURANCE NV Aon Hewitt AG Insurance KBC Verzekeringen Aon Belgium BVBA Loyens & Loeff Avocats Aon Belgium BVBA AG Insurance Verzekeringsdienst KU Leuven Ernst & Young AXA Elitis ADMB Verzekeringen nv Nederlandstalige Vrouwenraad Beleidscel Pensioenen CMC Financieel Advies CMC Financieel Advies Delta Lloyd Life AG Insurance


Mulders Nagels Neetens Nietvelt Nijs Nissens Norman Oliverio Overlaet Paesen Papeleu Peelman Peeters Perpet Pertry Petereyns Pierreux Pierssens Piessens Piessens Pieters Pintelon Pittoors Plas Plas Poelman Pollaris Pollet Pollet Posen Potemans Prinsier Proesmans Provoost Puttemans Rietjens Roelandt Roels Rogge Rombauts Roovers Rossou Rothschild Rotsaert Rutten Ruttens

Marc Laetitia Stephan Martine Yellena Lieven Philippe Sofie Bert Jan Johan Natasja Hans Maajke Véronique Pim Daniëlla Ilse Kirsten Nathalie Christian Olivier Bart Nele Peter Bjorn Kristien Jan Lieven Greet Jolien Dirk Jan Griet Lansen Frank Marina Paul Valérie Dirk Tim Jo Thomas Luc Mathijs V.G. Jan

COE pensions Student Secretaris‐Generaal Account manager Consultant KMO Manager Manager Legal Services Productbeheerder Algemeen directeur personeel Mobiliteitscoördinator Zaakvoerder Pensioendeskundige Onderzoeker Manager Advocaat/docent Project manager Attaché Legal Assistant Adviseur Leven Ondernemen Adviseur Leven Ondernemen Zaakvoeder Medewerker studiedienst Adviseur Studiedienst Adviseur Zaakvoerder Senior Medewerker HR Zaakvoerder Group Consultant Jurist personeelsdienst Student Adviseur Leven Ondernemen Advocaat Attaché‐jurist Assistent Adviseur levensverzekeringen Teamchef Zaakvoerder Legal Advisor Zaakvoerder Senior Legal Counsel Zaakvoerder Team Manager Proposal Expert EB consultant Pensioenambtenaar Senior Manager

Volvo Group Belgium KU Leuven BVPI DeltaLloydLife Akkermans en Partners ATTENTIA PARTENA KBC Verzekeringen KU Leuven KU Leuven JOPA 4 LIFE CONSULTANCY Rijksdienst voor Pensioenen KU Leuven ‐ CESO PwC Belgium Véronique Pertry bvba KSZ FOD WASO Linklaters llp KBC Verzekeringen KBC Verzekeringen Adico bvba BBTK‐ABVV Zenito Sociaal Verzekeringsfonds Fevia Panseguro bvba Deloitte BNO FIDELIA BVBA Delta Lloyd Life HUB‐KAHO hogeschool KULeuven KBC Verzekeringen Stibbe RSZ Universiteit Antwerpen Assuralia Pensioendienst overheidssector PROcrea Consulting Securex Rombauts Zakenkantoor Belfius Bank Life Plan AG Insurance Aonhewitt ten persoonlijke titel Aon Belgium bvba


Saelen Sanders Sauviller Scheepers Schokkaert Schoukens Schurmans Segers Serraes Slegers Smets Smets Smets Snoeck Snoeks Somers Sommerijns Sourbron Sterckx Stevens Storms Struyf Stryckers Termote Thienpont Thijs Thijs Thirion Timmerman T'Jonck Tomassetti Tordeur Torfs Torfs Trappeniers Traweels Tuttens Uyttersprot Vaes Vaes Van Assche Van Ballaer Van Cakenberghe Van Camp Van Camp Van Compernolle

Jonathan Henk Johan Jan Erik Paul Marie Marleen Kurt Sabine An Noël Sofie Freddy Michel Anne‐Marie Lut Mathieu Ivo Yves Isabel Frédéric Annemie Kurt Astrid Hilde Sébastien Florence Isabelle Greet Silvy Guy Filip Nan Franky Eddy Jurgen Patrick Alain Jan Leen Ann Felix Guy Kristien Marino

Attaché Unit mgr. Life&Care Expert planning en klantenbeheer Commercieel Directeur Professor professor Senior Consultant Attaché Account Manager Corporate Clients Nationaal Secretaris PMO ‐ Projectleider Eerste auditeur Juridisch adviseur Program Manager Consulting Actuary Juriste groepsverzekeringen Pension Lawyer Program manager Zaakvoerder Professor Senior EB Consultant Managing Director Productbeheerder Diensthoofd Juridische Zaken Adviseur studiedienst Risk Manager Accident & Health Senior Manager Legal Advocaat Advocaat Directeur Juridisch adviseur Verbondssecretaris Diensthoofd Gewoon hoogleraar Salesmanager Senior account executive Consultant Life & Employee Benefits Medewerker Senior Account Manager Leven Productbeheerder Assistente Adviseur Leven Ondernemen Diensthoofd Pensioenservice Beleidsmedewerker Fiscaal‐juridisch adviseur Productbeheerder

Rijksdienst voor Pensioenen ADMB Verzekeringen nv VDAB BALOISE INSURANCE NV KU Leuven KU Leuven PwC RVP Turnhout Vivium (KV groep P&V) n.v. ACLVB PDOS Rekenhof KBC Verzekeringen AG Insurance Aon Belgium BVBA Federale Verzekering Loyens & Loeff Advocaten AG Insurance Tlatolli Consult KU Leuven Aon Belgium bvba Gras Savoye Consulting (Belgium) KBC Verzekeringen KBC Verzekeringen NV Federaal ABVV Belgacom VHG Consultants BV CVBA Linklaters llp ALTIUS CVBA FSMA Ethias ACV Brussel‐Halle‐Vilvoorde KBC Verzekeringen nv Universiteit Hasselt BALOISE INSURANCE NV Amonis Callant Verz. Ombudsdienst Pensioenen Ethias NV KBC Verzekeringen KU Leuven‐ KBC Verzekeringen De VoorZorg ‐ Antwerpen FOD Sociale Zekerheid VIVIUM nv KBC Verzekeringen


Van Daele Van Damme Van de Calseyde Van De Wielle Van den Bosch Van den Bossche Van den Broeck Van den Bussche van der Hallen Van Der Steen Van Duyse Van Gelder Van Genechten Van Grunderbeek Van Gysegem Van Heddeghem Van Hessche Van Hoeck Van Hoof Van Hoof Van Hoyweghen Van Impe Van Leeuwe Van Reusel Van Rompaey Van Schoubroeck Van Schoubroeck Van Steen van Stiphout Van Tilborgh Van Tongerloo Van Vlaenderen Van Winkel Van winsen Van Zeghbroeck Vanbuylen Vandebergh Vandecasteele Vandenbriele Vandenbroucke Vandendooren Vandenmeersche Vandenweghe Vandeput Vandergucht Vandermeiren

Gerrit An Tony Bart Marc Werner Bart Bart Peter Tony Koen Bart Evy Ellen Jan Frans Goedele Els Alexander Herman Gret'hl Marnik Mieke Geertrui An Caroline Liesbeth Frank Marco Iris Tim Hilde Gerda Brigitte Chris Johan Lieve Lies Eddy Frank Rob Lieven Nils Marc Sandra Bart

Docent Advocaat Advocaat Adjunct‐auditeur Directeur Kaderlid Zaakvoerder Senior Manager Adviseur Ombudsman Pensioenen Advocaat Zaakvoerder Assistente Assistente Advocaat‐vennoot Lid seniorecommissie Juriste HR Director Advocaat Director ES&P Director Consulting Services Actuaris Bestuurssecretaris Advocaat‐vennoot Business Architect Hoogleraar Associate partner Prudential Inspector Senior EB Consultant Legal & Employee Relations Mgr HR Manager Head of Market Development Advocaat Juriste Verantwoordelijke Beleidsexpert Projectleider Zaakvoerder Professor Head Pension Consultancy, EB Zaakvoerder Stafmedewerker advisering Hoofd Verzekeringsdienst Stafmedewerker Adjunct‐directeur

UGent Claeys & Engels HERMAN BUYSSENS B.V.B.A Rekenhof Sepia nv Assurex cvba PwC Acv Ombudsdienst Pensioenen Tiberghien Advocaten HRBD KU Leuven KU Leuven Claeys & Engels ABVV Vrije CLB Koepel Vanbreda Risk & Benefits Allen & Overy LLP Janssen Pharmaceutica nv Towers Watson NV Alrakis BVBA FSMA BSV‐Advocaten AXA KU Leuven Monard‐d'Hulst NBB Aon Hewitt Agfa VOPAK AG Insurance KBC‐verzekeringen Advocatenkantoor LBC‐NVK Pensioenfondsen Non‐Profit KBC Verzekeringen KSZ Vervan Finvest KU Leuven Vanbreda Risk & Benefits eLVee bvba Vlaamse Ouderenraad KU Leuven ACV‐CSC METEA Assuralia


Vanderschelde Vanderspikken Vanderzeypen Vandevelde Vandewalle Vandyck Vanhese Vanmoerkerke Vanpoucke Verachten Verbeeck Verbelen Verboomen Verduyn Vereycken Verlinden Vermeir Vermost Verreydt Versieren Vervoort Vervoort Verwimp Vincke Vinckx Vinckx Vindevogel Vingerhoets Vleminckx Voet Vuurstaek Vuylsteke Vuyts Weckx Welvaert Wettinck Wiertz Windmolders Winnen Witpas Ysenbaert

François Kris Suzy Caroline Luc Eric Ilse Celien Erik Christophe Paul Roel Kathelijne Barbara Luc Ann Geert Maarten Wilfried Jorgen Dirk Jan Griet Serge Gerda Luc Stijn Koen Koen Sophie Valérie Laurent Karla Edwin Evelyne Karine Jo Wim Jos Geert Stefaan

Lid Account manager Stafmedewerker Coördinator Stafmedewerker HR Directeur Pensioenadviseur Sociaal adviseur Ged. Bestuurder, direct. leven Consultant Bestuurder PhD studenten Director Tax‐Reward Senior Consultant Partner Senior Advisor Legal advisor Verzekeringsmakelaar Eerste‐auditeur‐revisor Assistant Account Manager Manager EB ‐ Actuaris Productbeheerder Beleidsexpert Finance manager pensioenfonds Ondervoorzitter Adviseur Leven Ondernemen Productbeheerder Coördinator Executive Manager Advocaat Head of Compensation Advocaat Consultant 2de pijler Technical Advisor Employee Benefits Senior EB Consultant Ambtenaar Partner ‐ actuaris Adviseur Leven Ondernemen Technisch expert PM Leven Verantw.Productontwikkeling EB

CAP BALOISE INSURANCE NV VDAB FSMA Neos vzw LANXESS Rubber N.V. Xerius Sociaal Verzekeringsfonds ABVV Baloise Insurance Akkermans & Partners H I Consulting KBI ‐ ORSTAT ‐ FEB SD Worx EY Vereycken & Vereycken CVBA BVPI SD Worx for society CVBA Janssens en Vermost bvba Rekenhof KU Leuven Akkermans & Partners VIVIUM KBC Verzekeringen KBC Group J&J Pension Fund OFP NCK KBC Verzekeringen nv KBC Verzekeringen nv FOD Sociale Zekerheid Belfius Insurance Laga Agfa Gevaert Dechert LLP WeMPS Aon Hewitt Gras Savoye Consulting (Belgium) Prov. Gouvernement Esofac KBC Verzekeringen Baloise Insurance Allianz


SCHOOL VOOR POSTACADEMISCHE JURIDISCHE VORMING

PROGRAMMA VORMINGSONDERDELEN VENNOOTSCHAPS- EN FINANCIEEL RECHT PUBLIEKRECHT ECONOMISCH RECHT BIJZONDERE OVEREENKOMSTEN AANSPRAKELIJKHEIDS- EN VERZEKERINGSRECHT

Academiejaar 2014-2015

WOORD VOORAF De KU Leuven wil haar studenten een geïntegreerd vormingsproject aanbieden. Het is meer dan onderwijs dat naar een diploma leidt. Wij zien het als onze evidente opdracht studenten in een breed kader grondige kennis en vaardigheden te laten verwerven. Studenten worden gestimuleerd een onderzoekende houding te ontwikkelen waarin verwondering en vreugde voor het speuren naar inzicht een plaats krijgen. Dit moet de basis leggen voor een houding van levenslang leren waarin de specifieke opdracht van de THEMIS School past.

Onze opleidingen worden ook livestream aangeboden. U kan gelijktijdig met de opleiding die in Leuven aan bod komt de module thuis of op kantoor volgen op uw pc. Wij hopen dan ook van harte u op een van onze vormingen te mogen verwelkomen.

De THEMIS School voor Postacademische Juridische Vorming groeide uit tot een interuniversitair samenwerkingsverband tussen de rechtsfaculteiten KU Leuven, KULAK, HUBrussel en UHasselt. Gespreid over drie academiejaren biedt THEMIS ondertussen op de vier campussen een overzicht van de actuele tendensen in wetgeving, rechtspraak en rechtsleer. In het academiejaar 2014-2015 passeren Vennootschaps- en Financieel Recht, Publiekrecht , Economisch Recht, Bijzondere Overeenkomsten en Aansprakelijkheids- en Verzekeringsrecht weer de revue. Om ons doelpubliek een optimale keuzeaanbod te garanderen, bieden we in Brussel twee volledige studiedagen aan. De module Vennootschaps- en Financieel Recht wordt gecombineerd met een module Economisch Recht op 19 februari 2015. De modules Bijzondere Overeenkomsten en Aansprakelijkheidsen Verzekeringsrecht worden op 28 mei 2015 gegeven. Het staat u weliswaar vrij om ook in Brussel één van die vier aangeboden modules apart te volgen.

-2-

Prof. dr. Yves Stevens Directeur THEMIS School voor Postacademische Juridische Vorming

Vormingsonderdeel

1

VENNOOTSCHAPS- EN FINANCIEEL RECHT

Leuven donderdag 2 oktober 2014 van 14u00 tot 18u00 (ook livestream) Voorzitter: Jean-Marie Nelissen Grade, emeritus hoogleraar KU Leuven

Hasselt dinsdag 21 oktober 2014 van 17u30 tot 21u30 Voorzitter: Nan Torfs, gewoon hoogleraar UHasselt

Kortrijk maandag 13 oktober 2014 van 17u30 tot 21u30 Voorzitter: Hilde Laga, hoofddocent KU Leuven

Brussel donderdag 19 februari 2015 van 14u00 tot 18u00 (samen met Economisch Recht van 9u00 tot 13u00) Voorzitter: Bert Demarsin, docent KU Leuven–HUBrussel

Leuven Livestream Brussel

Kortrijk Hasselt

Programma

13u30 - 14u00

17u00 - 17u30

Onthaal van de deelnemers

14u00 - 14u10

17u30 - 17u40

Verwelkoming en inleiding door de voorzitter

14u10 - 14u55

17u40 – 18u25

De bestuurder: a man (or woman) for all seasons De bestuurder (of zaakvoerder) speelt een sleutelrol in het leven van elke vennootschap, in goede én in slechte tijden. Tijd dus om systematisch op een rijtje te zetten welke juridische kwalificatie zijn mandaat krijgt, hoe dat mandaat aanvangt en eindigt, aan welke voorwaarden hij moet voldoen, of en hoe hij wordt vergoed, welk sociaal en fiscaal statuut zijn functie met zich meebrengt, wat van hem vanuit juridisch oogpunt precies wordt verwacht, en hoe hij in de praktijk functioneert. Dit overzicht is gesteund op de wet, de gebruiken en geplogenheden en de recente rechtspraak, met aandacht voor de verschillen per vennootschapsvorm. Marieke Wyckaert, hoogleraar KU Leuven, advocaat Stijn De Dier, aspirant FWO, Jan Ronse Instituut voor Vennootschaps- en Financieel Recht KU Leuven

14u55 - 15u40

18u25 – 19u10

De bescherming van de minderheidsaandeelhouder anno 2014: een verhaal van rechten en plichten Minderheidsaandeelhouders zijn van alle tijden. Het mag dus niet verbazen dat het Wetboek van vennootschappen op tal van plaatsen – expliciet dan wel impliciet – specifieke rechten toekent aan minderheidsaandeelhouders. Onder invloed van de ontwikkelingen inzake corporate governance is de aandacht voor de minderheidsaandeelhouders bovendien sterk toegenomen. Een goed moment dus voor een update en een kritische analyse. Wat houden de rechten van minderheidsaandeelhouders precies in? Zijn zij voor alle vennootschapstypes gelijklopend? Hoe (efficiënt) kunnen zij worden afgedwongen? Hebben zij een reële betekenis in de praktijk? Of vormen zij veeleer een uitnodiging voor een verdere conventionele uitbreiding? En wat zijn de grenzen van een dergelijke conventionele uitbreiding? Frank Hellemans, docent KU Leuven-HUBrussel Larissa Coninx, assistent Jan Ronse Instituut voor Vennootschaps- en Financieel Recht KU Leuven

15u40 - 15u55

19u10 – 19u25

Vraagstelling

15u55 - 16u15

19u25 – 19u45

Koffie/Thee en versnaperingen

16u15 - 17u00

19u45 – 20u30

De geschillenregeling: actuele highlights uit een evergreen De geschillenregeling (uittreding-uitsluiting) is al bijna 2 decennia de kwantitatief meest succesvolle procedure in het vennootschapsrecht. Zij biedt een uitweg voor aandeelhoudersconflicten in niet-genoteerde vennootschappen. Desalniettemin blijven nog heel wat aspecten voorwerp van discussie in rechtsleer en rechtspraak. Er wordt onder meer ingegaan op de mogelijkheden die de voorzitter heeft om voorlopige maatregelen op te leggen tijdens de procedure en op de invulling van de gegronde reden voor uitsluiting resp. uittreding. Cruciaal is de problematiek van de prijsbepaling. Naast de vraag naar de afdwingbaarheid van statutaire of conventionele prijsclausules en de keuze van de gepaste waarderingsmethode, biedt vooral de recente rechtspraak van het Hof van Cassatie inzake de peildatum veel stof voor discussie. Robbie Tas, docent KU Leuven-HUBrussel, advocaat Willem Van Gaver, assistent Jan Ronse Instituut voor Vennootschaps- en Financieel recht KU Leuven

17u00 - 17u45

20u30 – 21u15

Recente wijzigingen inzake beleggersbescherming: something old, something new? Naar aanleiding van de financiële crisis hebben ook veel kleine beleggers geld verloren op de financiële markten. Procedures waarbij beleggers hun bank pogen aansprakelijk te stellen voor misleidende informatie of fout advies, zijn daardoor sterk toegenomen. De wetgever heeft hierop ingespeeld door – voor de toekomst – de regels die de banken moeten naleven wanneer zij informatie en/of advies verstrekken aan beleggers, nog te verstrengen. In dit onderdeel wordt ingegaan op hoogtepunten uit de rechtspraak in dit domein en een overzicht geboden van recente wetswijzigingen die de positie van de retail-belegger verder moeten versterken. Veerle Colaert, docent Jan Ronse Instituut voor Vennootschaps- en Financieel recht KU Leuven

17u45 - 18u00

21u15 - 21u30

Vraagstelling en slotbeschouwing

Coördinatie: Prof. Koen Geens, Prof. Marieke Wyckaert en Prof. Veerle Colaert

-3-

Vormingsonderdeel

2

PUBLIEKRECHT

Kortrijk maandag 8 december 2014 van 17u30 tot 21u30 Voorzitter: Erik Derycke, rechter in het Grondwettelijk Hof

Leuven donderdag 18 december 2014 van 14u00 tot 18u00 (ook livestream) Voorzitter: André Alen, voorzitter Grondwettelijk Hof

Hasselt dinsdag 16 december 2014 van 17u30 tot 21u30 Voorzitter: Anne Mie Draye, decaan rechtsfaculteit UHasselt Leuven Livestream

Kortrijk Hasselt

Programma

13u30 - 14u00

17u00 - 17u30


14u00 - 14u10

17u30 - 17u40

Verwelkoming en inleiding door de voorzitter Hulpmiddelen bij een succesvolle procedure voor het Grondwettelijk Hof: procedure en rechtspraak.

14u10 - 14u55

17u40 – 18u25

De bevoegdheden van en de rechtspleging voor het Grondwettelijk Hof. Capita selecta en de nieuwigheden na de Zesde Staatshervorming en de bijzondere wet van 4 april 2014 Deze bijdrage is een vervolg op de bijdrage van 2009, waarbij echter vooral wordt aangeduid wat de nieuwigheden inzake bevoegdheden en rechtspleging zijn, ten gevolge van de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof (het belang, ook bij tussenkomst, de handhaving van de gevolgen bij prejudiciële vragen), maar vooral ten gevolge van de Zesde Staatshervorming en de bijzondere wet van 4 april 2014 (federale loyauteit, volksraadpleging, beslissingen van de Controlecommissie inzake verkiezingsuitgaven, afschaffing van de terechtzitting, elektronische procesvoering en samenloop van grondrechten). Evelyne Maes, wetenschappelijk medewerker KU Leuven, advocaat

14u55 - 15u40

18u25 – 19u10

Aandachtspunten bij de redactie van een prejudiciële vraag Wanneer in een geschil voor een andere rechter dan het Grondwettelijk Hof de grondwettigheid van een formeel-wettelijke norm in vraag wordt gesteld, moet die rechter in de regel dit vraagpunt met een prejudiciële vraag overmaken aan het Grondwettelijk Hof. De formulering van de vraag en de toelichting daarbij in het verwijzingsvonnis bakenen het geschil af dat het Grondwettelijk Hof zal kunnen beslechten. De redactie ervan vergt dan ook bijzondere aandacht en de procespartijen doen er goed aan via hun conclusies de rechter bij te staan in deze taak. In deze lezing worden de mogelijke valkuilen bij het opstellen van een prejudiciële vraag onderzocht en wordt een leidraad gegeven van hoe deze te vermijden. Peter Schollen, docent UHasselt

15u40 - 15u55

19u10 – 19u25

Vraagstelling

15u55 - 16u15

19u25 – 19u45


16u15 - 17u00

19u45 – 20u30

Het EU-recht voor het Grondwettelijk Hof Deze bijdrage onderzoekt de mate waarin voor het Grondwettelijk Hof een beroep kan worden gedaan op het EU-recht. Bijzondere aandacht gaat daarbij naar de problematiek van de procedurele en materiële samenloop van grondrechten en de impact van het EU-Handvest van de grondrechten. Stefan Sottiaux, docent KU Leuven, advocaat Elke Cloots, docent Universiteit Maastricht, advocaat

17u00 - 17u45

20u30 – 21u15

De rechtspraak van het Grondwettelijk Hof inzake de geestelijke vrijheden - Overzicht 2005-2013 De Grondwetgever van 1831 besteedde ruime en grondige aandacht aan de geestelijke vrijheden. Het betreft dan de vrijheid van godsdienst (art. 19, 20 en 21 GW), de vrijheid van meningsuiting (art. 19 GW) en de ermee verbonden vrijheid van drukpers (art. 25 GW), de vrijheid van vereniging (art. 27 GW) en de vrijheid van vergadering (art. 26 GW). De grondwet erkent ook het briefgeheim (art. 29 GW) en de vrijheid van de gesproken talen (art. 30 GW). In procedures voor het Grondwettelijk Hof blijven deze bepalingen bijzonder actueel. De analyse van de rechtspraak van het Hof laat toe om de contouren van deze vrijheden fijnmazig af te bakenen en de inhoud ervan te verfijnen, te verdiepen en te concretiseren. Gunter Maes, hoofddocent UHasselt

17u45 - 18u00

21u15 - 21u30


Coördinatie: Prof. Stefan Sottiaux

-4-

Vormingsonderdeel

3

ECONOMISCH RECHT Brussel donderdag 19 februari 2015 van 09u00 tot 13u00 (samen met Vennootschaps- en Financieel Recht van 14u00 tot 18u00) Voorzitter: Winnie Neirinck, voorzitter Nederlandstalige Rechtbank van Koophandel Brussel

Leuven donderdag 5 februari 2015 van 14u00 tot 18u00 (ook livestream) Voorzitter: Stefaan Raes, raadsheer Hof van Beroep Brussel Kortrijk maandag 9 februari 2015 van 17u30 tot 21u30 Voorzitter: Eric Dursin, raadsheer Hof van Beroep Gent

Hasselt dinsdag 24 februari 2015 van 17u30 tot 21u30 Voorzitter: Béatrice Ponet, Raadsheer Hof van Beroep Antwerpen en docent U.Antwerpen

Leuven Livestream

Kortrijk Hasselt

Programma

13u30 - 14u00

17u00 - 17u30


14u00 - 14u10

17u30 - 17u40


14u10 - 14u55

17u40 – 18u25

De toenemende invloed van EU economisch recht op nationaal privaatrecht Elementen van EU interne marktrecht en mededingingsrecht hebben een immer rechtstreekser invloed op nationaal contracten- en aansprakelijkheidsrecht. Ingegaan wordt o.m. op de nieuwe Richtlijn over schadevergoedingen wegens mededingingsbreuken en op de rechtspraak waarin het Hof van Justitue de vier vrijheden toepast op rechtsverhoudingen tussen particulieren of ondernemingen onderling. Wouter Devroe, gewoon hoogleraar KU Leuven, advocaat, assessor BMA

14u55 - 15u40

18u25 – 19u10

Update marktpraktijken en consumentenbescherming In Boek VI van het Wetboek van Economisch Recht werden de bepalingen van de Wet Marktpraktijken en Consumentenbescherming van 6 april 2010 hernomen, met enkele belangrijke wijzigingen ter omzetting van Richtlijn 2011/83/EU over ‘consumentenrechten’. Wij geven een overzicht van deze wijzigingen en van de eerste toepassingen in de praktijk en een analyse van recente rechtspraak. Tot slot nog een kritische analyse van het nieuwe Boek XIV over ‘Marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende de beoefenaars van een vrij beroep’ Bert Keirsbilck, docent KU Leuven, co-directeur Consument, Concurrentie en Markt

15u40 - 15u55

19u10 – 19u25

Vraagstelling

15u55 - 16u15

19u25 – 19u45


16u15 - 17u00

19u45 – 20u30

Update handelstussenpersonen en distributeurs In Boek X van het Wetboek van Economisch Recht worden de bepalingen van de Handelsagentuurwet en Alleenverkoopwet bijna ongewijzigd overgenomen. Boek X bevat wel enkele belangrijke wijzigingen in vergelijking met de Wet van 19 december 2005 betreffende de precontractuele informatie bij commerciële samenwerkingsovereenkomsten. In deze bijdrage gaan we in op de wijzigingen inzake de precontractuele informatieverplichtingen en op de impact die deze wijzigingen zullen hebben op het sluiten van commerciële samenwerkingsovereenkomsten. Vervolgens geven wij een overzicht van recente rechtspraak over de uitvoering van overeenkomsten met handelstussenpersonen en distributeurs. Pieterjan Naeyaert, wetenschappelijk medewerker KU Leuven-KULAK Michaël Vansteenbeeck, wetenschappelijk medewerker KU Leuven-KULAK

17u00 - 17u45

20u30 – 21u15

Update e-commerce Boek XII van het wetboek Economisch Recht codificeert het recht van de elektronische economie; Boek VI wijzigt het juridisch kader voor overeenkomsten op afstand grondig. Deze bijdrage bespreekt deze reglementering en bekijkt een aantal vaak voorkomende vragen bij e-commerce, zoals: Wanneer zijn algemene voorwaarden bindend? Wanneer wordt een particulier die op eBay actief is als onderneming beschouwd? Welke kosten mag een onderneming aanrekenen bij herroeping? Kan herroeping van gebruikte goederen uitgesloten worden? Er is vanzelfsprekend aandacht voor de recente rechtspraak. Evelyne Terryn, hoofddocent KU Leuven, advocaat

17u45 - 18u00

21u15 - 21u30


Dit programma wordt ook aangeboden in het voormiddaggedeelte van de studiedag op 19/2/2015 in Brussel. Meer informatie vindt u op p. 6.

Coördinatie: Prof. Wouter Devroe, Prof. Evelyne Terryn en Prof. Bert Keirsbilck

-5-

STUDIEDAG BRUSSEL Donderdag 19 februari 2015 van 9u00 tot 18u00

VENNOOTSCHAPS- EN FINANCIEEL RECHT & ECONOMISCH RECHT

VOORMIDDAG: ECONOMISCH RECHT

NAMIDDAG: VENNOOTSCHAPS- EN FINANCIEEL RECHT

Voorzitter: Winnie Neirinck, voorzitter Nederlandstalige Rechtbank van Koophandel

Voorzitter: Bert Demarsin, docent KU Leuven-HUBrussel

Programma 08u30 - 09u00 Onthaal van de deelnemers

13u30 – 14u00 Onthaal van de deelnemers

09u00 - 09u10 Verwelkoming en inleiding door de voorzitter

14u00 – 14u10 Verwelkoming en inleiding door de voorzitter

09u10 - 09u55 De toenemende invloed van EU economisch recht

14u10 – 14u55 De bestuurder: a man (or woman) for all

op nationaal privaatrecht Wouter Devroe

09u55 - 10u40 Update marktpraktijken en consumentenbe

Bert Keirsbilck

10u40 - 10u55

Vraagstelling

10u55 – 11u15


Pieterjan Naeyaert en Michaël Vansteenbeeck

Frank Hellemans en Larissa Coninx

15u55 – 16u15 Koffie/Thee en versnaperingen 16u15 – 17u00 De geschillenregeling: actuele highlights uit

12u00 - 12u45 Update e-commerce

deelhouder anno 2014: een verhaal van rechten en plichten

15u40 – 15u55 Vraagstelling

11u15 - 12u00 Update handelstussenpersonen en distributeurs

Marieke Wyckaert en Stijn De Dier

14u55 – 15u40 De bescherming van de minderheidsaan-

scherming

seasons

Evelyne Terryn

een evergreen

Robbie Tas en Willem Van Gaver

17u00 – 17u45 Recente wijzigingen inzake beleggersbe-

12u45 - 13u00 Vraagstelling en slotbeschouwing 13u00 - 13u30 Lunch aangeboden aan deelnemers die inschrijven

voor beide opleidingen

scherming: something old, something new? Veerle Colaert

17u45 - 18u00 Vraagstelling en slotbeschouwing door de

voorzitter

Voor een gedetailleerd programma: zie vormingsonderdeel 3 (economisch recht) op p. 5 en vormingsonderdeel 1 (vennootschaps- en financieel recht) op p. 3.

prijs: 2 50 euro (breaks, lunch en beide cahiers inbegrepen) Voor elke sessie kan ook afzonderlijk ingeschreven worden (125 euro - koffiepauze en cahier inbegrepen).

-6-

Vormingsonderdeel

4

BIJZONDERE OVEREENKOMSTEN

Leuven donderdag 12 maart 2015 van 14u00 tot 18u00 (ook livestream) Voorzitter: Jacques Herbots, emeritus hoogleraar KU Leuven

Hasselt, dinsdag 24 maart 2015 van 17u30 tot 21u30 Voorzitter: Guy Hermans, rechter bij de Rechtbank van Koophandel te Tongeren

Kortrijk maandag 16 maart 2015 van 17u30 tot 21u30 Voorzitter: Eric Dursin, raadsheer bij het Hof van Beroep te Gent

Brussel donderdag 28 mei 2015 van 09u00 tot 13u00 (samen met Aansprakelijkheids- en Verzekeringsrecht in de namiddag) Voorzitter: Annick de Boeck, hoofddocent HUBrussel

Leuven Livestream

Kortrijk Hasselt

Programma

13u30 - 14u00

17u00 - 17u30


14u00 - 14u10

17u30 - 17u40


14u10 - 14u55

17u40 – 18u25

De aannemingsovereenkomst vanuit het perspectief van het Europees (internationaal) privaatrecht Over de voorbije vijf jaar hebben zich een aantal belangrijke ontwikkelingen voorgedaan op Europees niveau. Enerzijds werd in 2010 de dienstenwet geïntroduceerd in het Belgisch recht, ter uitvoering van de dienstenrichtlijn. Er wordt nagegaan wat de invloed van die richtlijn is op de contractenrechtelijke reglementering van de aannemingsovereenkomst. Anderzijds heeft het Europees Hof van Justitie in drie recente arresten uitspraak over de interpretatie van het begrip ‘dienst’ in de Brussel I-Verordening inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst. In een van die arresten raakt het Hof ook aan het toepassingsgebied van de richtlijn consumentenkoop en doet daar een nogal verrassende uitspraak. Er zal uitgebreid op deze arresten en hun impact op het nationale recht worden ingegaan. Alain Laurent Verbeke, gewoon hoogleraar KU Leuven Pieter Brulez, assistent KU Leuven

14u55 - 15u40

18u25 – 19u10

Recente ontwikkelingen koop en lastgeving Recentelijk werden de laatste boeken voor het nieuwe Wetboek Economisch recht goedgekeurd. Enkel de bekendmaking van een datum van inwerkingtreding laat nog op zich wachten. Met dit wetboek zal meteen ook de richtlijn consumentenrechten in het Belgisch recht worden omgezet. Bekeken wordt wat de invloed is van dat nieuwe wetboek op de materieelrechtelijke reglementering van de koopovereenkomst. Tevens wordt ingegaan op recente rechtspraak inzake consumentenkoop. Bernard Tilleman, gewoon hoogleraar, decaan Rechtsfaculteit KU Leuven

15u40 - 15u55

19u10 – 19u25

Vraagstelling

15u55 - 16u15

19u25 – 19u45


16u15 - 17u00

19u45 – 20u30

Recente ontwikkelingen huur Dit onderdeel focust op tendensen in de hoogste rechtspraak (Grondwettelijk Hof en Hof van Cassatie) van de afgelopen jaren over gemene huur, woninghuur en handelshuur. Nicolas Carette, docent UAntwerpen, advocaat

17u00 - 17u45

20u30 – 21u15

Recente ontwikkelingen bruikleen, bewaargeving, dading, sekwester Teneinde het publiek een volledig overzicht te kunnen bieden van de belangrijkste evoluties in het bijzondere contractenrecht, bestrijkt deze laatste bijdrage het zeer ruime veld van de kleine contracten. Overeenkomstig het traditionele opzet van Themis, krijgt het publiek aan de hand van een bespreking van de hogere rechtspraak een opfrissing van belangrijke leerstukken inzake fundamentele contractenrechtelijke figuren, zoals de dading, de bewaargeving, de sekwester, de lening, de borgstelling, de pandovereenkomst of de lijfrente. Bert Demarsin, docent HUBrussel en KU Leuven, vice-decaan Faculteit Rechten HUBrussel

17u45 - 18u00

21u15 - 21u30


Dit programma wordt ook aangeboden in het voormiddaggedeelte van de studiedag op 28/5/2015 in Brussel. Meer informatie vindt u op p. 9.

Coördinatie: Prof. Bernard Tilleman en Prof. Alain Laurent Verbeke

-7-

Vormingsonderdeel

5

AANSPRAKELIJKHEIDS- EN VERZEKERINGSRECHT

Leuven donderdag 7 mei 2015 van 14u00 tot 18u00 (ook livestream) Voorzitter: Herman Cousy, emeritus gewoon hoogleraar KU Leuven

Hasselt dinsdag 19 mei 2015 van 17u30 tot 21u30 Voorzitter: Pros Van Helmont, Erevoorzitter Rechtbank van Koophandel te Hasselt

Kortrijk maandag 11 mei 2015 van 17u30 tot 21u30 Voorzitter: Geert Jocqué, Raadsheer Hof van Cassatie

Brussel donderdag 28 mei 2015 van 14u00 tot 18u00 (Bijzondere Overeenkomsten van 09u00 tot 13u00) Voorzitter: Bart Veeckmans, Raadsheer Hof van Beroep te Brussel

Leuven Livestream Brussel

Kortrijk Hasselt

Programma

13u30 - 14u00

17u00 - 17u30


14u00 - 14u10

17u30 - 17u40


14u10 - 14u55

17u40 – 18u25

Actualia aansprakelijkheidsrecht 2012-2015: highlights uit wetgeving en rechtspraak Overzicht van de recente ontwikkelingen met betrekking tot de aansprakelijkheid voor eigen foutieve daad en de kwalitatieve aansprakelijkheid (personen, zaken en dieren). Daarbij wordt vooral aandacht besteed aan de rechtspraak van het Hof van Cassatie. Ilse Samoy hoofddocent, KU Leuven en UHasselt, Instituut voor Verbintenissenrecht Elisabeth Verjans assistent KU Leuven en UHasselt, Instituut voor Verbintenissenrecht

14u55 - 15u40

18u25 – 19u10

Actualia schade en schadevergoeding 2012-2015 Overzicht van de recente ontwikkelingen met betrekking tot de algemene beginselen van schade en schadeloosstelling en met betrekking tot de vergoeding van personenschade. Daarbij wordt vooral aandacht besteed aan de rechtspraak van het Hof van Cassatie. Ingrid Boone hoofddocent KU Leuven-Kulak, Instituut voor Familie- en Jeugdrecht Karen Ronsijn praktijkassistent KU Leuven en UHasselt, Instituut voor Verbintenissenrecht

15u40 - 15u55

19u10 – 19u25

Vraagstelling

15u55 - 16u15

19u25 – 19u45


16u15 - 17u00

19u45 – 20u30

Aansprakelijkheidsverzekering: risicovolle onderneming? Bespreking van enkele hete hangijzers in de aansprakelijkheidsverzekering in het algemeen en specifiek voor ondernemingen, zoals vergoeding van verdedigingskosten, dekking in de tijd, hoedanigheid van verzekerde en subrogatie, uitsluitingen en vervalclausules in ABR en BA exploitatie. Yves Thiery wetenschappelijk medewerker KU Leuven, Instituut Verzekeringsrecht, advocaat Tine Meurs assistent KU Leuven, Instituut Verzekeringsrecht

17u00 - 17u45

20u30 – 21u15

Actualia verzekeringsrecht 2012-2015: highlights uit wetgeving en rechtspraak Nieuwe editie van het klassieke overzicht van de recente wetgeving en ontwikkelingen in de rechtspraak van de hoogste rechtscolleges inzake verzekeringen en vergoeding van verkeersongevallen.

Caroline Van Schoubroeck hoogleraar KU Leuven, Instituut Verzekeringsrecht, voorzitter Commissie voor verzekeringen 17u45 - 18u00

21u15 - 21u30


Coördinatie: Prof. Caroline Van Schoubroeck en Prof. Ilse Samoy

-8-

STUDIEDAG BRUSSEL Donderdag 28 mei 2015 van 9u00 tot 18u00

BIJZONDERE OVEREENKOMSTEN & AANSPRAKELIJKHEIDS- EN VERZEKERINGSRECHT

VOORMIDDAG: BIJZONDERE OVEREENKOMSTEN

NAMIDDAG: AANSPRAKELIJKHEIDS- EN VERZEKERINGSRECHT

Voorzitter: Annick De Boeck, hoofddocent HUBrussel

Voorzitter: Bart Veeckmans, Raadsheer Hof van Beroep te Brussel

Programma 08u30 – 09u00 Onthaal van de deelnemers

13u30 – 14u00 Onthaal van de deelnemers



09u10– 09u55 De aannemingsovereenkomst vanuit het perspec-

14u10 – 14u55 Actualia aansprakelijkheidsrecht 2012-2015:

tief van het Europees (internationaal) privaatrecht Alain Laurent Verbeke en Pieter Brulez

highlights uit wetgeving en rechtspraak Ilse Samoy en Elisabeth Verjans

09u55 – 10u40 Recente ontwikkelingen koop en lastgeving

14u55 – 15u40 Actualia schade en schadevergoeding 2012-2015



Bernard Tilleman

10u55 – 11u15


15u55 – 16u15 Koffie/Thee en versnaperingen

11u15 – 12u00 Recente ontwikkelingen huur

16u15 – 17u00 Aansprakelijkheidsverzekering: risicovolle on-

Nicolas Carette

12u00 – 12u45 Recente ontwikkelingen bruikleen, bewaargeving,

Ingrid Boone en Karen Ronsijn

dading, sekwester Bert Demarsin

zitter

Yves Thiery en Tine Meurs

17u00 – 17u45 Actualia verzekeringsrecht 2012-2015:

12u45 – 13u00 Vraagstelling en slotbeschouwing door de voor-

derneming?

17u45 - 18u00

highlights uit wetgeving en rechtspraak Caroline Van Schoubroeck


13u00 - 13u30 Lunch aangeboden aan deelnemers die inschrijven

voor beide opleidingen

Voor een gedetailleerd programma: zie vormingsonderdeel 4 (bijzondere overeenkomsten) op p. 7 en vormingsonderdeel 5 (aansprakelijkheidsen verzekeringsrecht) op p. 8.

prijs: 2 50 euro (breaks, lunch en beide cahiers inbegrepen) Voor elke sessie kan ook afzonderlijk ingeschreven worden (125 euro - koffiepauze en cahier inbegrepen).

-9-

VERSCHENEN CAHIERS

Tijdens het academiejaar 2011-2012 zijn volgende cahiers verschenen: 65. Vennootschaps- en financieel recht, Prof. dr. K. Geens (ed.) 66. Intellectuele rechten, Prof. dr. F. Gotzen, Prof. dr. M. C. Janssens, Prof. dr. G. Van Overwalle (eds.) 67. Bijzondere overeenkomsten, Prof. dr. B. Tilleman, Prof. dr. A.-L. Verbeke (eds.) 68. Vreemdelingenrecht, Prof. dr. M.-Cl. Foblets, Prof. dr. D. Vanheule (eds.) 69. Economisch recht, Prof. dr. W. Devroe, Prof. dr. J. Stuyck, Prof. dr. E. Terryn (eds.) 70. Publiekrecht, Prof. dr. A. Alen, Prof. dr. G. Maes, Prof. dr. S. Sottiaux (eds.) 71. Verbintenissenrecht, Prof. dr. S. Stijns, Prof. dr. B. Tilleman (eds.) 72. Aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht, Prof. dr. C. Van Schoubroeck, Prof. dr. I. Samoy, Prof. dr. S. Stijns (eds.)

Tijdens het academiejaar 2012-2013 zijn volgende cahiers verschenen: 73. Insolventie- en beslagrecht, Prof. dr. M.E. Storme (ed.) 74. Vennootschapsrecht, Prof. dr. F. Hellemans (ed.) 75. Verbintenissenrecht, Prof. dr. S. Stijns, Prof. dr. V. Sagaert, Prof. dr. I. Samoy, Prof. dr. A. De Boeck (eds.) 76. Internationaal privaatrecht, Prof. dr. G. Van Calster (ed.) 77. Kunstrecht en cultureel erfgoed, Prof. dr. A.M. Draye, Prof. dr. B. Demarsin (eds.) 78. Familiaal vermogensrecht, Prof. dr. A.-L. Verbeke, Prof. dr. C. Declerck, Prof. dr. J. Du Mongh (eds.) 79. Straf- en strafprocesrecht, Prof. dr. F. Verbruggen, Prof. dr. B. Spriet, Prof. dr. R. Verstraeten (eds.) 80. Vermogens-/Goederenrecht, Prof. dr. V. Sagaert, Prof. dr. B. Tilleman (eds.) 81. ICT- en mediarecht, Prof. dr. P. Valcke, Prof. dr. J. Dumortier (eds.)

Tijdens het academiejaar 2013-2014 zijn volgende cahiers verschenen: 82. Gerechtelijk recht, Prof. dr. P. Van Orshoven, B. Allemeersch (eds.) 83. Arbeids- en socialezekerheidsrecht, Prof. dr. F. Hendrickx, Prof. dr. D. Pieters (eds.) 84. Actualia gemeenterecht, Prof. dr. S. Lierman (ed.) 85. Personen- en familierecht, Prof. dr. P. Senaeve, Prof. dr. J. Du Mongh (eds.) 86. Vastgoedrecht, Prof. dr. V. Sagaert (ed.) 87. Contractenrecht, Prof. dr. B. Tilleman, Prof. dr. V. Sagaert (eds.) 88. Jeugdbeschermingsrecht, Prof. dr. J. Put (ed.)

Deze boeken kunnen besteld worden bij: die Keure - Professional Publishing Kleine Pathoekeweg 3 - 8000 Brugge tel.: 050 / 47.12.72 - fax: 050 / 33.51.54 e-mail: [email protected] - website: www.diekeure-juridischeuitgaven.be

- 10 -

PRAKTISCHE INFORMATIE

LOCATIES

Inschrijvingen en inlichtingen

Leuven

THEMIS – School voor Postacademische Juridische Vorming p/a Tiensestraat 41 bus 3440, 3000 Leuven Tel: 016 32 54 84 Fax: 016 32 87 24 E-mail: [email protected] Website: www.pvthemis.be U kan zich via bovenstaande website op eenvoudige en vlotte wijze inschrijven voor de opleiding van uw keuze. Uw inschrijving is bindend; bij annulatie wordt 10 % (met een minimum van 25 euro) van het inschrijvingsgeld aangerekend voor administratiekosten. Gelieve kennis te nemen van de “Algemene voorwaarden” zoals vermeld op www.kuleuven.be/permanentevorming/docs/algemenevoorwaarden. Alleen schriftelijke annulering wordt aanvaard tot uiterlijk drie werkdagen voorafgaand aan de activiteit. Na die datum blijft het volledige factuurbedrag verschuldigd. Bij verhindering kan men zich zonder bijkomende kosten laten vervangen. Voor magistraten, gerechtelijke stagiairs en personeelsleden van de rechterlijke orde die zich inschrijven maar niet effectief aanwezig zijn, neemt het Instituut voor Gerechtelijke Opleiding de eventuele kosten niet ten laste. Vervanging door een collega is toegestaan, die dan met vermelding van naam en functie tekent naast de naam van de vervangen collega.

Prijs De inschrijvingsprijs bedraagt € 125 per vormingsonderdeel en € 250 voor een volledige dag in Brussel (catering en cahier inbegrepen). Voor deelnemers afgestudeerd in 2012, 2013 of 2014 bedraagt de prijs € 85 per vormingsonderdeel en € 170 voor een volledige dag in Brussel.

Cahiers Per vormingsonderdeel wordt een cahier aangeboden. De cahiers bevatten de bijdragen van de sprekers en zijn beschikbaar op de studiedag. De cahiers zijn exclusief voorbehouden aan de deelnemers van de vormingsonderdelen van de THEMIS School voor Postacademische Juridische Vorming. Ze worden uitgegeven in reeksvorm door de juridische uitgeverij die Keure en zijn na afloop van het onderdeel verkrijgbaar bij die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge. Voor een overzicht van de nog beschikbare Themis-cahiers, surf naar: www.diekeure-juridischeuitgaven.be

Attest Deelname aan een vormingsonderdeel geeft recht op een attest. Om praktische redenen wordt daarom elke deelnemer geregistreerd bij de aanvang van de sessie. Het attest wordt na afloop elektronisch doorgestuurd. Voorwaarde voor toekenning van het attest van de Orde van Vlaamse Balies: “De deelnemer dient bij het begin EN bij het einde te handtekenen op de daartoe voorziene lijst. Voor deelnemers via livestream worden in- en uitloggegevens gebruikt alsook de reactie op willekeurige vragen tijdens de sessie om de aanwezigheid en aandacht van de deelnemer te controleren.”

KU LEUVEN Auditorium Zeger Van Hee, College De Valk Tiensestraat 41, 3000 Leuven www.kuleuven.be Het College De Valk is met de wagen te bereiken via de ring rond Leuven; via de Tiense Poort en vervolgens de Blijde-Inkomststraat bereikt u de betaalparking “Ladeuze”. Er is een ingang van het College De Valk langs het Ladeuzeplein. Het auditorium Zeger Van Hee bevindt zich op wandelafstand van het station.

Kortrijk KULAK

E. Sabbelaan 53, 8500 Kortrijk www.kuleuven-kortrijk.be Met de wagen afrit Kortrijk Zuid volgen, daarna richting Expo, vervolgens bij de Colmar naar rechts. Doorrijden tot de 1ste lichten naar links. Op het einde van deze straat naar rechts. Zodra je in deze straat bent, zie je de campus op je linkerkant. Parkeergelegenheid ter plaatse. Aan het station kan u de bus nemen met aanduiding Hallen-Lange Munt.

Brussel

HUBRUSSEL Stormstraat 2 1000 Brussel www.hubrussel.be Met de auto vanop de kleine ring rond Brussel ter hoogte van de Wetstraat volg je richting centrum. Aan de volgende lichten ga je rechtdoor. Ga na de tweede lichten rechtsaf en draai rond de Sint-Goedelekathedraal. Je kiest voor de eerste straat links, daarna aan de lichten rechtdoor. Dit is de Stormstraat. De gebouwen van de campus bevinden zich rechts. Ondergrondse parking aan het Muntplein of City-parking aan het Centraal Station. De Stormstraat bevindt zich op wandelafstand van het Centraal station.

Hasselt

UNIVERSITEIT HASSELT Campus Hasselt Martelarenlaan 42, 3500 Hasselt www.uhasselt.be Hasselt is bereikbaar via snelwegen E313 (afrit 27, 28, 29) en E314 (afrit 29). Er zijn heel wat parkings in en rond het centrum. Bij de faculteit rechten is een betaalparking onder het Kolonel Dusartplein, te bereiken via de Boudewijnlaan of de Maastrichtersteenweg.

Gelieve onze website te raadplegen voor evt. wijzigingen in programma, locatie, auditoria.

- 11 -

Inschrijven bij voorkeur via www.pvthemis.be. Bij online inschrijven ontvangt u automatisch een bevestigingbericht via e-mail.

INSCHRIJVINGSSTROOK

Terugsturen naar Tiensestraat 41, bus 3440, 3000 Leuven of faxen naar 016-32 87 24 De Heer/Mevrouw (schrappen wat niet past) Naam en voornaam: ______________________________________________________________________________________ Functie: ________________________________________________________________________________________________ Volledig adres: ____________________________________________________________________________________________________ Fax: ____________________________________________________

Tel.:

E-mail: ___________________________________________________________________________________________________________ Gelieve e-mailadres duidelijk en in drukletters in te vullen; attesten van deelname worden via e-mail bezorgd. Ondernemingsnr./btwnr. van de betalende persoon/instelling (verplicht in te vullen !!): _________________________________ Referentie/bestelbonnr.: __________________________________________________________________________________________ Facturatieadres, indien te factureren op een ander adres dan bovenstaand Instelling/kantoor: _________________________________________________________________________________________________ T.a.v.: _____________________________________________________________________________________________________________ Adres:____________________________________________________________________________________________________________ ❏ Vennootschaps- en financieel recht

❍ Leuven

❍ Kortrijk

❍ Hasselt

❏ Publiek Recht

❍ Kortrijk

❍ Hasselt

❍ Leuven

❍ livestream

❏ Economisch Recht

❍ Leuven 5/2/2015

9/2/2015

❍ Kortrijk

❍ Brussel (vm)

❍ Hasselt

❍ livestream

❏ Bijzondere Overeenkomsten

❍ Leuven

❍ Kortrijk

❍ Hasselt

❍ Brussel (vm)

❍ livestream

❏ Aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht

❍ Leuven

❍ Kortrijk

❍ Hasselt

❍ Brussel (nm) ❍ livestream

2/10/2014 13/10/2014 21/10/2014 19/2/2015 2/10/2014

8/12/2014 16/12/2014

18/12/2014 19/2/2015

12/3/2015 16/3/2015 24/3/2015 7/5/2015

11/5/2015 19/5/2015

18/12/2014

24/2/2015 5/2/2015

28/5/2015 12/3/2015

❍ Brussel (nm) ❍ livestream

28/5/2015

7/5/2015

❏ Deelnemer afgestudeerd vóór of in 2011 ❏ Deelnemer afgestudeerd in 2012, 2013 of 2014 ❏ Deelnemer ten laste van IGO Wenst een attest van deelname: ❏ ja ❏ neen ❏ Ik verklaar kennis te hebben genomen van de “algemene voorwaarden permanente vorming - KU Leuven” zoals vermeld op www.kuleuven.be/permanentevorming/docs/algemenevoorwaarden, deze te begrijpen en ermee akkoord te gaan. In geval van annulering wordt 10% van de inschrijvingsprijs in rekening gebracht (met een minimum van € 25) als vergoeding voor administratiekosten. Alleen schriftelijke annulering wordt aanvaard tot uiterlijk 3 werkdagen voorafgaand aan de activiteit. Na die datum blijft het volledige factuurbedrag verschuldigd. Krachtens de wet van 8 december 1992 hebt u recht op inzage en verbetering van de door ons in ons adressenbestand bewaarde gegevens. ❏ Ik wil op de hoogte gehouden worden van toekomstige activiteiten, georganiseerd door de Faculteit Rechtsgeleerdheid. Datum ______________________ handtekening _______________________________________________________________

Uit het woord vooraf van Commissievoorzitter Frank Vandenbroucke, hoogleraar aan de KU Leuven en de Universiteit Antwerpen en Minister van Staat:

Kleine Pathoekeweg 3 8000 Brugge

Wat de toekomst van onze pensioenen betreft, zijn zowel alarmisme als immobilisme uit den boze. Als we de jonge generaties de zekerheid willen bieden dat ook zij een fatsoenlijk pensioen zullen krijgen, aangepast aan de samenleving van morgen, dan is nu een grondige pensioenhervorming nodig. De grote verschillen tussen de drie stelsels kunnen de bron vormen van groeiende afgunst, toenemende conflicten en blokkeringen, die een hervorming uiteindelijk onmogelijk maken. Een globale hervorming van het hele pensioenlandschap zal dus slechts mogelijk zijn als er ook een structurele hervorming komt in de overheidssector; omgekeerd, zal een hervorming van de overheidspensioenen voor de ambtenaren slechts acceptabel zijn als zij op een evenwichtige en rechtvaardige manier deel uitmaakt van een globale en logische hervorming. De uitdaging is complex, maar ze is haalbaar. Dit boek vormt een onmisbare routekaart voor wie daarbij de weg niet wil verliezen. De Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 is Ria Janvier en Johan Janssens bijzonder dankbaar voor de enorme inspanningen die ze hebben geleverd om zorgvuldig en gedetailleerd die weg uit te stippelen en het pad te effenen.

Meer informatie @dieKeure www.linkedin.com/company/die-Keure diekeurebe.wordpress.com

820 000 332

Te frankeren

die Keure Professional Publishing Kleine Pathoekeweg 3 8000 Brugge T 050/47.12.72 F 050/31.75.96 E [email protected] I www.diekeure.be

Uw adresgegevens worden opgenomen in ons adresbestand. Krachtens de wet van 8/12/1992 hebt u recht op inzage en verbetering van uw gegevens.

Datum: Handtekening:

Postcode

B E Btw

Plaats

Straat

Naam/Organisatie

-

-

Klantnr.

Nr.

Nr. Postcode Facturatieadres (indien afwijkend)

6. Beleidsconclusies.

Contactadres Straat

5. Proeve tot hervorming van de pensioenen in de overheidssector. Toegang, berekening, puntensysteem als methode van implementatie, afgeleide rechten, minima, maxima, koppeling aan de loonevolutie van de actieven, financieringssysteem en aanvullend pensioen voor de nieuwe overheidscontractanten).

Plaats

4. Toekomstige positie van de ambtenarenpensioenen. Hertekening van het Belgisch pensioenlandschap (wettelijke en aanvullende pensioenen) en gelijke sociale bescherming van het overheidspersoneel.

E-mail

Auteurs: Ria Janvier en Johan Janssens ISBN: 978 90 4860 383 1 Bestelcode: 202 147 201 Prijs: 59 euro

3. Uitdagingen voor de ambtenarenpensioenen. Vergrijzing, vervroegde uittrede, financiële houdbaarheid, complexiteit, veranderende gezinspatronen.

Kantoor/bestuur/bedrijf/instelling

Technische fiche

2. Toelichting bij de huidige pensioenregeling. Diepgravende beschrijving van de prestaties en de financiering, ook in vergelijking met het werknemerspensioenstelsel.

Mevr./Dhr.

De Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 is samengesteld uit een groep experts. Ria Janvier, gewoon hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen, heeft samen met Johan Janssens, administrateur-generaal van de Pensioendienst voor de Overheidssector, het luik over de ambtenarenpensioenen uitgewerkt. Dit boek vormde in oorsprong een onderdeel van het rapport van de Commissie Pensioenhervorming 2020-2040. In vergelijking met de bijlage bij het rapport van de Commissie werd de studie over de ambtenarenpensioenen verder aangevuld, uitgediept en verfijnd en is een aparte conclusie toegevoegd, in het verlengde van het algemeen commissierapport.

1. Waarom een aparte pensioenregeling voor ambtenaren?

Te faxen naar (050) 33 51 54 of op te sturen naar die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge

Met het boek over ‘De toekomst van de pensioenen in de overheidssector’ hebben Ria Janvier en Johan Janssens een onmisbaar handboek geschreven voor iedereen die begaan is met de verdere ontwikkeling van de Belgische pensioenstelsels. Het is een handboek, een boek om steeds bij de hand te hebben, in alle betekenissen van het woord. Dit naslagwerk neemt alle facetten van de pensioenen in de overheidssector zorgvuldig en systematisch onder de loep. Het is onmisbaar omdat een hervorming van de Belgische pensioenstelsels onvermijdelijk bijzonder veel aandacht zal moeten besteden aan de specificiteit van de ambtenarenpensioenen.

Het handboek heeft de volgende structuur:

> Bestelbon

Een van de grote maatschappelijke en politieke thema’s voor de komende jaren is de pensioenhervorming. De Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 pleit voor een structurele en grondige hervorming van de pensioenstelsels onder de noemer van een sterk en betrouwbaar sociaal contract.

Ik bestel ______ ex. van ‘De toekomst van de pensioenen in de overheidssector’ en betaal 59 euro/ex. (incl. btw / excl. verzendkosten).


Collegerooster Leergang Pensioenrecht Uren

Data

Docent

College nummer Aantal uren

College

1.

Grondplan van het pensioenrecht

Yves Stevens

3

1

16/09/2014 17-20u

*

Bijzonder actualiteitscollege 'Pensioenrapport Expertencommissie 2020-2040'

Docentenkorps

3

2

23/09/2014 18-21u

2.

Ruimer kader

2.1.

Pensioenen internationaal gekaderd

Danny Pieters

2

3

25/09/2014 17-19u

2.2.

Pensioenen sociologisch doorgelicht

Jos Berghman

2

4

25/09/2014 19-21u

3.

Wettelijke pensioenen 30/09/2014 17-21u

3.1.

Werknemers

Yves Stevens

6

5

18/10/2011 17-19u 7/10/2014 17-19u

3.2. 3.3.

Zelfstandigen Overheidspersoneel

Guido Van Limberghen Ria Janvier

2 4

6 7

7/10/2014 19-21u 14/10/2014 17-21u

3.4.

RSZPPO

Alex Burke

2

8

21/10/2014 17-19u

4.

IGO

Yves Stevens

1

9

21/10/2014 19-20u

5.

Stelsel werkloosheid met bedrijfstoeslag

Marc Morren

4

10

4/11/2014 17-21u

6.

Aanvullende pensioenen in het algemeen

6.1.

Algemeen grondplan van de aanvullende pensioenen

Paul Roels

2

11

18/11/2014 17-19u

6.2.

Actuariële aspecten

Patrick Mariën

2

12

18/11/2014 19-21u

6.3.

(Levens)verzekeringen: basisprincipes

Caroline Van Schoubroeck

4

13

25/11/2014 17-21u

6.4.

Pensioeninstellingen aanvullende pensioenen

Lutgarde Sommerijns

3

14

2/12/2014 17-20u

*

Actualiteitscollege

Docentenkorps

3

15

9/12/2014 18-21u

6.5.

Aanvullende pensioenen en de loonkwalificatie

Yves Stevens en Barbara Heylen

2

16

16/12/2014 17-19u

6.6.

Aansluiting en gelijke behandeling in aanvullende pensioenen

Lutgarde Sommerijns

3

17

6/01/2015 17-20u

6.7.

Verworven reserves en prestaties met inbegrip van de rendementsgarantie

Paul Roels

3

18

13/01/2015 17-20u

Aansluiting en gelijke behandeling in aanvullende pensioenen (oefensessie)

Lutgarde Sommerijns

1

13/01/2015 20-21u

6.8.

Uittreding, afkoop en pensioenleeftijd

Paul Roels & Jurgen Goyvaerts

2

19

20/01/2015 17-19u

6.9.

Het lezen, begrijpen en opstellen van een pensioenreglement en -overeenkomst

Paul Roels

2

20

20/01/2015 19-21u

Kim De Witte

4

21

27/01/2015 17-21u

Guy Cox

2

22

3/02/2015 17-19u

Fritz Potemans

2

23

3/02/2015 19-21u

Paul Van Eesbeeck

6

24

7/02/2015

Willy Van Eeckhoutte

2

25

24/02/2015 17-19u

Karel Van Hulle

2

26

24/02/2015 19-21u

6.16. De controle-aspecten van de aanvullende pensioenen

Caroline Vandevelde

4

27

6.17. Formeel- en procesrechtelijke aspecten bij aanvullende pensioenen

Lutgarde Sommerijns

2

28

3/03/2015 17-21u 10/03/2015 17-19u

Koen Magerman Docentenkorps

2 3

29 30

10/03/2015 19-21u 17/03/2015 18-21u

6.19. Aanvullende pensioenen, fiscaliteit en zelfstandigen

Luc Vereycken

4

31

24/03/2015 17-21u

6.20. Aanvullende pensioenen en overheidspersoneel

Yves Stevens

2

32

31/03/2015 17-19u

6.21. Aanvullende voorzorg, cafetaria, hospitalisatie en aanvullende sociale voordelen

Luc Vereycken

2

33

31/03/2015 19-21u

7.

Derde pensioenpijler: pensioensparen en individuele voorzieningen

Michaël Mohr

4

34

21/04/2015 17-21u

8.

Specifieke themata

8.1.

Familiaal vermogensrecht en pensioen

Nan Torfs

4

35

28/04/2015 17-21u

8.2.

Internationale en grensoverschrijdende aspecten van het pensioenrecht Paul Schoukens

4

36

5/05/2015 17-21u

Jan Goeman Koen Van Duyse Marc Morren Yves Stevens

4 2 2 2

37 38 39 40

12/05/2015 19/05/2015 19/05/2015 26/05/2015

6.10. Besluitvorming: inspraak, transparantie, voorlichting en informatieverschaffing 6.11. CAO’s, paritaire comités en fondsen voor bestaanszekerheid 6.12. Besluitvorming en beheer in de praktijk 6.13. Fiscaliteit aanvullende pensioenen werknemers 6.14. Socialezekerheidsbehandeling van aanvullende pensioenen 6.15. Financiële verslaggeving door pensioenfondsen

6.18. Arbeidsrechtelijke aspecten van aanvullende pensioenen * Actualiteitscollege

8.2.1.

Europese coördinatie en grensoverschrijdend pensioenverkeer

8.2.2. De ex-pat, de grensarbeider en het pensioenrecht (mib DOSZ) 8.2.3. Internationale aspecten van de fiscaliteit van de aanvullende pensioenen 8.3. Eindeloopbaan 8.4. Verleden, heden en toekomst: welke ontwikkelingen EXAMEN DELIBERATIE en PROCLAMATIE EXAMEN DELIBERATIE en PROCLAMATIE

4 4

9-16u

17-21u 17-19u 19-21u 17-19u

13/06/2015 9-13u 27/06/2015 11u 22/08/2015 9-13u 29/08/2015 11u

Toelichting bij het pensioenrapport van de expertencommissie

Recommend Documents