Toelichting bij het Activiteitenplan van het Persmuseum Het Persmuseum heeft in de nieuwe aanvraag een groot aantal zaken tegen het licht gehouden en aangevuld/gewijzigd ten opzichte van de eerder ingediende aanvraag. Bij deze wijzigingen is op een realistische en tevens ambitieuze wijze gekeken naar diverse aspecten van de aanvraag. Zo is binnen de missie en visie een duidelijke aanscherping aangebracht en is de focus meer op persvrijheid en vrijheid van meningsuiting komen te liggen. De vertaling van deze begrippen is ook waarneembaar binnen het totale scala aan activiteiten dat het Persmuseum in 2013-2016 ontwikkelt. (Paragrafen 2.1, 2.2, 2.3, 2.5, 2.7 en 2.9) Binnen de activiteiten die het museum zal ontplooien is meer gefocust op presentaties die recht doen aan de steeds sneller veranderende mediawereld, ook op internationaal vlak. Het collectiebeleid is erop gericht de unieke uitingsvormen van het medialandschap te bewaren en toegankelijk te maken voor een breed publiek. (Paragrafen 2.1, 2.2, 2.3, 2.5 en 2.8) Op presentatie- en collectieniveau gaat het museum strategische allianties aan met diverse instituten, waaronder Beeld en Geluid. Beide organisaties kunnen, zo is gebleken, de vruchten plukken van deze samenwerking en toewerken naar een vervlechting van ‘oude’ en nieuwe media op beide terreinen. (Paragrafen 2.1, 2.2 en 2.3) Binnen de, veelal nieuw geformuleerde, educatieve activiteiten is een vertaalslag gemaakt naar een educatief programma dat is geworteld in de huidige gemedialiseerde samenleving. Contacten met Beeld en Geluid in Hilversum hebben er in de afgelopen maanden toe geleid dat er een duidelijke accentverschuiving is aangebracht op het gebied van presenteren en verzamelen en op educatief gebied. (Paragrafen 2.1, 2.2, 2.3, 2.5 en 2.9). Het publieksbereik en het cultureel ondernemerschap is nadrukkelijk onder de loep genomen. Het doelgroepenbeleid is verder uitgewerkt en er is op educatief terrein in samenwerking met educatieve organisaties een programma opgesteld waarmee een duidelijke toename van het aantal scholieren wordt bewerkstelligd. Met een nieuwe locatie in het achterhoofd wordt het marketingbeleid grotendeels herijkt. (Paragrafen 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 2.7 en 2.8) De cultural governance is verder uitgewerkt. Aspecten betreffende het Algemeen Bestuur, de samenwerking met het IISG en de statutaire structuur zijn aangescherpt. (Paragraaf 2.9)
Persmuseum Amsterdam, juli 2012
2
2.1
Wat zijn de missie, visie en hoofddoelstelling van de instelling?
Missie
Het Persmuseum staat in Nederland pal voor het belang van het recht op informatie en van de persvrijheid. Het ziet het als zijn missie om, met zijn collectie als uitgangspunt, voor een breed publiek uitingen en uitingsvormen van de media en journalistiek te verzamelen, te bewaren en het belang ervan in alle facetten over het voetlicht te brengen.
Visie
In een open, democratische samenleving nemen de media (journalistiek in druk, geluid en beeld, en digitaal) een essentiële plaats in om burgerschap vorm te geven. • Nederland en Amsterdam hebben een sterke traditie als belangrijk perscentrum van Europa • Persvrijheid is een belangrijk bestanddeel van democratie en de vrije samenleving • Een onafhankelijke pers stelt misstanden aan de kaak en controleert de macht. Zij roept verantwoordelijken ter verantwoording. • Een vrije en pluriforme pers informeert het publiek op allerlei niveaus, waardoor mensen zich kunnen ontwikkelen, een mening kunnen vormen en keuzes kunnen maken. • Een goed functionerende pers geeft mensen een stem. Zij biedt mensen en instellingen fora voor het uitwisselen van meningen en gedachten. Daardoor kunnen mensen met dezelfde belangen of dezelfde inzichten elkaar vinden en zich emanciperen. Meningen kunnen ook botsen, dan functioneert een vrije pers als een belangrijke plaats voor het publieke debat. • Sedert eeuwen levert de pers een belangrijke bijdrage aan het kweken van mondige en kritische burgers, en aan het bewaken van de democratie.
Hoofddoelstelling in vijf strategische stappen • •
• • •
Een vertaalslag maken naar de gedigitaliseerde en gemedialiseerde samenleving Met presentaties en andere activiteiten meer en een breder publiek bereiken om de boodschap van het museum aan over te dragen Meer inkomsten genereren Het zorg dragen voor verantwoord beheer en ontsluiting van de collecties Samenwerken met relevante andere instellingen en personen om een breder (media)perspectief te presenteren. Van groot belang daarbij is intensieve samenwerking met het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.
3
2.2 Waarom is de collectie, het aanbod of de activiteit van uw instelling van nationaal en/of internationaal belang? Positie van de instelling
Nederland en Amsterdam hebben een sterke traditie als eerste belangrijke perscentrum in Europa. Er is één Persmuseum in Nederland en er zijn er maar weinig in het buitenland. Dit geldt ook voor belangrijke delen van de collecties, met name voor de collectie politieke prenten. Daar is er maar één van in de hele wereld. Het Persmuseum is de schatkamer van het journalistieke erfgoed in Nederland. Daarnaast is het Persmuseum een belangrijk platform voor inspiratie en kennisuitwisseling op het gebied van media en persvrijheid in de huidige samenleving, waarin iedere burger toegang heeft tot journalistieke waarden als openheid, hoor en wederhoor en recht op informatievoorziening. Het presenteren, verzamelen, beheren en digitaliseren van politieke tekeningen en bijzondere kranten en tijdschriften vormt de kern van het museum. Voorts draagt het museum de zorg voor een groot aantal journalistieke bedrijfs- en persoonsarchieven. Ook beheert het een aanzienlijke collectie objecten die met recht pronkstukken uit de mediageschiedenis genoemd kunnen worden. De museumruimte is het hart van het Persmuseum. Een vaste overzichtstentoonstelling geeft een beeld van de Nederlandse persgeschiedenis tot heden. In combinatie met de veelgevraagde workshops en rondleidingen biedt deze expositie een opmaat naar een nieuwe interactieve museumopstelling. Er is jaarlijks een groot aantal wisseltentoonstellingen, die de collecties optimaal in thematisch en chronologisch verband voor het voetlicht brengen. De vaste opstelling en de wisseltentoonstellingen gelden als vertrekpunt voor presentaties, digitale activiteiten, evenementen als de MuseumN8 en diverse educatieve programma’s. Het Persmuseum initieert en verzorgt tentoonstellingsprojecten die altijd onderdeel zijn van een breder concept: tentoonstelling (regelmatig op meerdere of andere locaties), website (met webexpositie), publicatie (catalogus of tentoonstellingsgids) en debatten/lezingen. Voorbeelden hiervan zijn: - 'Censuur!', over vier eeuwen censuur in Europa (i.s.m. het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, IISG), 2008 - 'Journalistiek in de Tropen', over de pers in Nederlands-Indië en Indonesië, 2005 - ‘Laatste nieuws!’ (i.s.m. Museum Rotterdam/Atlas van Stolk), 2011 - 'K'ranti!', over de geschiedenis en de ontwikkeling van de Surinaamse pers, 2007 - ‘Pers & Politie’ (i.s.m. Stadsarchief Amsterdam en uitgeverij Bas Lubberhuizen), 2010 - ‘No pictures’ (fototentoonstelling i.s.m. Spaarnestad Photo/Nationaal Archief), 2011 - ‘Jo Spier & Peter van Straaten. Virtuoze tekenaars van het Nederlandse leven’ (i.s.m. Stedelijk Museum Zutphen), 2012 Daarnaast zijn er samenwerkingsprojecten met een tentoonstellingscomponent, over actuele onderwerpen en reizende tentoonstellingen. De jaarlijks terugkerende expositie 'Politiek in Prent' wordt mede door het Persmuseum gedragen en geeft een overzicht van de beste politieke tekeningen van het jaar.
4
Het Persmuseum biedt kunstenaars die zich op het terrein van de journalistiek begeven een podium. Belangrijke voorbeelden zijn de succesvolle projecten ‘Why Mister, Why’ en 'Baghdad calling' van fotograaf Geert van Kesteren, die voor het eerst als één tentoonstelling in Nederland werd getoond. 'Van Dada tot Winter' is een project van de van oorsprong Russische kunstenares Julia Winter, waarmee krant, kunst en macht in samenhang verbeeld worden. Deze tentoonstelling is na de presentatie in het Persmuseum verder gereisd naar het Moscow Museum of Modern Art.
Collectiebeleid
Onder de ruim 22.000 titels van periodieken (kranten en tijdschriften) in de Persmuseumcollecties bevinden zich veel stukken die nergens anders ter wereld aanwezig zijn. De absolute topstukken van de collectie zijn de vele politieke tekeningen. Meer dan 50.000 originelen van vermaarde kunstenaars als Albert Hahn, Louis Raemaekers, Fritz Behrendt en Peter van Straaten. Dit deel van de collectie wordt door instellingen in binnenen buitenland veelvuldig geraadpleegd en in bruikleen gevraagd. Daarnaast gelden de tekeningen als bron voor wetenschappelijk onderzoek en educatieve projecten voor diverse doelgroepen. Tekeningen van Opland (Rob Wout) en Frits Müller, nalatenschappen die de afgelopen jaren zijn verworven, zijn deels door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (voorheen ICN) als bruikleen aan de collectie van het Persmuseum toegevoegd. Mede door het actieve beleid van het Persmuseum – acquisitie, ontsluiting en digitalisering – is de beeldende journalistiek in het middelpunt van de publieke belangstelling komen te staan. Begin 1991 werd op grond van de bestaande collectie een vaster omlijnd acquisitieprofiel geformuleerd dat in de daarop volgende jaren werd aangescherpt en waarbinnen het museum zowel actief als passief collectiestukken verwerft. Het verzamelgebied beperkt zich tot Nederland en de formele historische landsgrenzen, dus ook de voormalige overzeese gebieden. Het collectiebeleid legde zich in de eerste plaats toe op de schrijvende pers in alle uitingsvormen en op de tekenende journalistiek. Het verhaal en de geschiedenis van de Nederlandse media in het licht van hedendaagse ontwikkelingen neemt het Persmuseum als uitgangspunt voor het verzamelen en voor het organiseren van projecten. De kerncollecties zijn gebaseerd op drie pijlers: 1. politieke tekeningen 2. archieven rond journalistiek en persbedrijfstak 3. periodieken inclusief affiches en reclame-uitingen Daarnaast zijn diverse deelcollecties te onderscheiden: foto’s, schilderijen, beelden, boeken en brochures. Gedigitaliseerde kranten, tijdschriften, prenten, affiches en foto's nemen een steeds grotere plaats in evenals digital born media, zoals animaties van politiek tekenaars. De collectie is eigendom van Stichting het Nederlands Persmuseum. De ruimtes voor publiek, de kantoren en de uitstekende depots (ca. 220 strekkende meter archief, 120 m3 periodieken en ruim 46 m3 tekeningen en affiches) worden door de KNAW om niet aan het Persmuseum ter beschikking gesteld. 5
De werkwijze van de organisatie is deels vastgelegd in processen: een collectieplan, een conserveringsplan en een digitaliseringsplan worden uitgevoerd. Gesprekken met Beeld en Geluid hebben geresulteerd in een voorstel tot samenwerking in de ontsluiting van het papieren archief van Beeld en Geluid. Daarnaast wordt onderzocht of iets soortgelijks mogelijk is binnen de ontsluiting van het NPO-archief, waarbij het zorgdragerschap bij Beeld en Geluid blijft vanuit hun taak als bedrijfsarchief van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO). Tevens wordt gekeken naar het aanvullen van de collecties met betrekking tot het geschreven woord en waar deze kunnen worden aangevuld met audiovisueel materiaal van Beeld en Geluid. De digitale documentatie van diverse journalistieke partijen binnen de archieven van Beeld en Geluid kan hierbij worden ingezet tot verrijking van de Persmuseumcollectie. Het Persmuseum kijkt samen met het IISG en Beeld en Geluid naar structuren om digital born media voor het nageslacht te behouden, hoe deze digitale journalistieke uitingen te verzamelen en voor het publiek toegankelijk te maken.
Het IISG zorgt als belangrijkste samenwerkingspartner voor een toegankelijk depot, met uitgebreide en naar de laatste museummaatstaven (ICOM) genormeerde checks and balances. Dit betreft klimaatbeheersing, calamiteitenplannen, ontsluiting en registratie. Via de online zoekmachine van het IISG is materiaal van het Persmuseum te vinden en het is via de openbare studiezaal opvraagbaar voor museumbezoekers, studenten en onderzoekers. Een groot deel van de Persmuseumcollectie is middels de IISG-digitaliseringsstroom op hoge resolutie digitaal beschikbaar en wordt via de online-catalogus veelvuldig geraadpleegd. Door de recente ontwikkelingen in het Nederlandse perslandschap (fusies, opheffingen en verhuizingen) heeft het Persmuseum de afgelopen jaren veel archiefmateriaal van persbedrijven en persoons-, redactie- en bedrijfsarchieven van gerenommeerde journalisten en hoofdredacteuren voor de toekomst weten te behouden.
Het (inter)nationale netwerk
Met een groot aantal musea en instituten in Nederland en in Europa zijn er structurele contacten en samenwerkingsverbanden op het gebied van collecties en presentaties. Te noemen zijn: Spaarnestad Photo/Nationaal Archief Haarlem, Stadsarchief Amsterdam, Koninklijke Bibliotheek (KB) Den Haag, Internationaal Perscentrum Nieuwspoort Den Haag, de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), Free Press Unlimited (FPU), Universiteit van Amsterdam Bijzondere Collecties, Deutsches Zeitungsmuseum Wadgassen, Internationales Zeitungsmuseum Aachen, Universität Oldenburg, Nederlandse Ambassade Berlijn, Nederlands Consulaat Istanbul, Museum für Komische Kunst Kassel, DEPO Istanbul en Museo Reina Sofia Madrid. Blijkens het (inter-)nationale bruikleenverkeer is er grote belangstelling en waardering voor de collecties van het Persmuseum. Het Persmuseum is een actieve bruikleengever voor collega-musea in binnen- en buitenland. De collectie wordt ingezet bij grote digitaliseringsprojecten, zoals de Databank Digitale Dagbladen (DDD) van de Koninklijke Bibliotheek en het project 'Boeken, Kranten en Tijdschriften' (BKT) onder de hoede van Bureau Metamorfoze in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek.
6
2.3
Welke activiteiten zal de instelling in de periode 2013-2016 uitvoeren?
Het Persmuseum richt zich de komende jaren op drie taakgebieden en de aanscherping, vernieuwing en waar mogelijk uitbreiding daarvan: • • •
Presentaties Collecties, onderzoek en digitalisering Evenementen en debatten
Presentaties
Het Persmuseum heeft als museum een landelijke uitstraling en geniet internationaal bekendheid. Het museum gaat in zijn tentoonstellingsbeleid uit van zowel fysieke als virtuele presentaties om een groot en gevarieerd publiek te bereiken. Deel van de strategie is dat er voortdurend intensief wordt samengewerkt met andere instellingen. Door de excentrische ligging aan de rand van het Oostelijk Havengebied in Amsterdam blijft de komende jaren het aantal bezoekers op de Zeeburgerkade waarschijnlijk constant. Om meer publiek te trekken breidt het Persmuseum uit naar een nieuwe presentatieruimte in het centrum van Amsterdam.
Activiteiten 2013-2016
Komend najaar betrekt het Persmuseum gedurende een aantal maanden, als pilot-project, een opmerkelijke tijdelijke extra locatie aan het Museumplein. Actuele ontwikkelingen in de wereld vormen de basis voor aansprekende en laagdrempelige presentaties en andere activiteiten. De platformfunctie van het museum wordt hiermee onderstreept en het publieksbereik vergroot en verbreed, ook internationaal. Voor 2012-2013 staat een bijzonder project op stapel in het kader van persvrijheid en de moderne burger in een veranderende maatschappij. In het licht van de huidige situatie in de Arabische wereld geeft een multimediale presentatie een verhelderende kijk op de rol van beeldcultuur, internet en social media in de contemporaine samenleving. De expositie bevat werk van bekende politiek tekenaars in de Arabische landen, onder wie de Syrische tekenaar Ali Ferzat en een aantal populaire vrouwelijke tekenaars uit Libanon en Tunesië. Een dubbelexpositie die zowel 'in huis' als ‘op locatie’ plaatsvindt, is de eerste allesomvattende overzichtstentoonstelling van Eppo Doeve (1907-1981). Deze staat gepland voor 2013. Doeve was een van de bekendste en meest veelzijdige kunstenaars van de vorige eeuw. Het Persmuseum organiseert de tentoonstelling in het hart van Amsterdam in Arti et Amicitiae. Deze presentatie wordt mogelijk door contextualisering van de collecties van diverse partijen, zoals het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Samenwerkingspartners zijn Arti et Amicitiae, de Universiteit van Amsterdam, het ReclameArsenaal en Museum Enschedé te Haarlem. Succesvolle voorbeelden van (internationale) samenwerking zijn: 'Altijd op de loer'/'Ständig auf der Lauer' en ‘Caricaturca’ met Duitse en Turkse instellingen. In het kader van het 200-jarig bestaan van de Rechtspraak in Nederland maakte het Persmuseum met de Rechtbank Amsterdam een reizende tentoonstelling getiteld 'Verdachte Portretten' over het fenomeen rechtbanktekeningen en hun vervaardigers. Na de succesvolle 7
start in het najaar van 2011 in het Persmuseum reist de tentoonstelling door het land en is tot medio 2013 in 14 rechtbanken en gerechtshoven in heel Nederland te zien.
Het digitale Persmuseum
De verschuiving van analoog naar digitaal, die ook onder politiek tekenaars waarneembaar is, betekent dat het Persmuseum een vertaalslag maakt waar het collectioneren, maar zeer zeker het presenteren van de digitaal ontstane werken van de tekenaars betreft. Een recent voorbeeld vormt een partnerschap met de Galerie für komische Kunst voor de expositie 'Caricatura' (1 juni-16 september 2012) in het kader van de Documenta in Kassel. De presentatie van ‘gewone’ tekeningen naast digitaal vervaardigde tekeningen gepresenteerd op tablets met touchscreen is daar een sprekend voorbeeld van. Het Persmuseum verbreedt de internationale blik nog verder en richt in 2013 en 2014 het oog behalve op Duitsland ook op België, Frankrijk en Scandinavië. Contacten zijn er met het Mediamuseum in Odense en met enkele Vlaamse organisaties voor de politieke prent. Bij deze activiteiten wordt het Nederlandse element in een internationale context benadrukt. In het najaar van 2012 wordt onderzocht of er een toekomstige inhoudelijke en organisatorische samenwerking met het Newseum in Washington DC tot stand kan komen. Bij de start van de zelfstandige museumruimte in 2001 is uitgegaan van een periode van circa tien jaar voor de vaste opstelling 'Start de persen! 400 jaar nieuws in Nederland', waarin de bezoekers kunnen zien hoe de pers in de zeventiende eeuw is ontstaan en hoe de journalistiek zich in de loop der eeuwen heeft ontwikkeld. In 2013 komt er een nieuwe vaste opstelling waarbij presentatietechnieken ontwikkeld worden naar analogie van de opstellingen van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en het onlangs geheel gereviseerde Zeitungsmuseum in Aken. De nieuwe vaste opstelling richt zich op een samenleving waarin gedrukt papier in versneld tempo plaats maakt voor digitale nieuwsvoorziening en waarin de scheidslijnen tussen geschreven pers en multimediale/digitale nieuwsvoorziening vervagen. Om de (jongere) museumbezoeker op maat te bedienen werkt het Persmuseum met QR-codes en App-tours. Zo kan de bezoeker extra informatie bij objecten ter plaatse op de eigen telefoon of tablet bekijken. De Persmuseumwebsite wordt al jaren door veel mensen bezocht. De toegankelijkheid van de collecties en de dienstverlening nemen voor bezoekers en gebruikers enorm toe door de vernieuwing en uitbreiding van de website van het IISG en de online catalogus en beeldbank. Samen met onder andere het Amsterdam Museum ontwikkelt het Persmuseum diverse MuseumApps, interactieve tours voor de Smartphone die langs het mediaverleden van Amsterdam voeren. Twee App-tours zijn reeds gelanceerd, andere volgen. Uitgangspunt is het creëren van ‘meerwaarde door betekenisgeving’ tegen de achtergrond van de thema's: persvrijheid en vrijheid van meningsuiting; een democratische samenleving is gekoppeld aan een vrije pers, die op haar beurt voorwaarde is voor de ontwikkeling tot volwaardig burgerschap. Een verbintenis op dit terrein met de collecties van Beeld en Geluid zorgt voor een versterking van de Apps met audiovisueel materiaal in een historische context. Het museum ontwikkelt zich naar een Persmuseum 2.0 waarbij webbased tentoonstellingen en een vertaalslag naar de digitale dagelijkse praktijk standaard zijn. Bovendien heeft de museumwinkel een pendant op internet: een webshop waar prenten van politiek tekenaars, boeken, dvd’s en T-shirts kunnen worden aangeschaft.
8
Collecties, onderzoek en digitalisering
In samenwerking met het IISG is het veiligheids- en kwaliteitsbeleid ten aanzien van de collectie en de presentatieruimte gewaarborgd volgens de maatstaven van de ICOM en de Nederlandse Archiefwet. Het Persmuseum is een geregistreerd museum. Het voortbestaan van de collecties is tevens gewaarborgd middels overeenkomsten met de Stichting het IISG. Met de positie van de krant onder steeds grotere druk is de functie van het Persmuseum als bewaarder van historisch erfgoed op het gebied van krantenarchieven en persbedrijfsarchieven steeds belangrijker aan het worden. Het Persmuseum doordringt potentiële schenkers en archiefvormers van het besef dat zij beschikken over waardevol cultureel erfgoed wat betreft de Nederlandse mediageschiedenis. De afgelopen jaren zijn archieven van de Volkskrant en de Groene Amsterdammer gered. Voor de komende jaren staan belangrijke persoonlijke archieven op de nominatie door het Persmuseum te worden ontsloten, zoals die van Joop van Tijn (Vrij Nederland) en Martin van Amerongen (Groene Amsterdammer). Digitalisering is een belangrijk instrument bij het ontsluiten en toegankelijk maken van belangrijke historische bronnen, voor het veiligstellen van uniek en kwetsbaar materiaal en voor het opsporen en dichten van lacunes in fysieke collecties. De afgelopen jaren zijn grote delen van de collectie gedigitaliseerd en die lijn wordt voortgezet. Bij het in huis digitaal ontsluiten hebben de unieke beeldcollecties met politieke prenten, foto's en affiches prioriteit. De registratiegraad en digitalisering van de politieke tekeningen bedraagt bijna 90 procent. Momenteel kijkt het Persmuseum naar manieren om digital born media op een effectieve wijze te verzamelen en voor een breed publiek toegankelijk te maken. Hierbij werkt het museum samen met grote(re) spelers op dit toneel: de Koninklijke Bibliotheek, Beeld en Geluid en de KNAW, die het voortouw hebben genomen waar het het digitaal opslaan en aanbieden betreft.
Evenementen en debatten
Naast presentaties en collecties behoort het organiseren van evenementen en debatten tot de kernactiviteiten van het Persmuseum. Persvrijheid en vrijheid van meningsuiting zijn basisthema’s. Debatten over actuele thema's leveren een belangrijke bijdrage aan het reflecteren op de journalistieke inhoud, op de rol van de media en de journalistiek in een snel veranderende samenleving. Het Persmuseum stelt zijn ruimte met grote regelmaat beschikbaar voor creatievelingen uit de mediabranche, voor boek- en websitepresentaties, prijsuitreikingen en jubilea met betrekking tot de media en journalistiek. In bepaalde gevallen faciliteert het Persmuseum compacte, snelle exposities en mini-symposia, zoals recent het symposium en de lancering van het boek over krantendesign, Paperworks, van Koos Staal. In 2012 heeft het Persmuseum de Albert Hahn-oeuvreprijs in het leven geroepen, een tweejaarlijkse prijs voor een politiek tekenaar. De eerste laureaat is Peter van Straaten die op 28 juni 2012 uit handen van burgemeester Eberhard van der Laan een sculptuur van Maja van Hall en een cheque ter waarde van vijfduizend euro ontving. In 2003 was het Persmuseum initiator van de Internationale Dag van de Persvrijheid. Sindsdien organiseert het Persmuseum samen met de Nederlandse Vereniging van Journalisten, NDP Nieuwsmedia, Free Press Unlimited, de Wereldomroep en het Genootschap van Hoofdredacteuren elk jaar op 3 mei deze Dag van de Persvrijheid.
9
De publicatie van de op die dag door een prominent spreker gehouden Persvrijheidlezing wordt jaarlijks uitgegeven door het Persmuseum. Afgelopen jaar, het thema was Turkije, werd de lezing gehouden door Yasemin Çongar, adjunct-hoofdredacteur van de onafhankelijke Turkse krant Taraf. Studenten journalistiek, geschiedenis en communicatie vormen belangrijke doelgroepen evenals professionals in de mediabedrijfstak, onderzoekers en geïnteresseerden in de (geschiedenis van de) media en vrienden en donateurs van samenwerkende organisaties. Het Persmuseum participeert sinds 2002 in stedelijke en nationale museumactiviteiten, zoals de Amsterdamse MuseumN8, de Uitmarkt, het Museumweekend en de Rode Loper.
10
2.4 Wat is de visie van de instelling op (publieks)bereik en wat zijn de doelstellingen op dit gebied? Visie
Het Persmuseum streeft ernaar zijn boodschap zo ruim mogelijk in de samenleving bekend te maken. Het publiek wordt gewezen op de mogelijkheden van goede voorlichting en de problemen met valse of gekleurde voorlichting. Voorbeelden daarvan zijn binnen de collecties ruim aanwezig. Het museum stelt zich ten doel om meer bezoekers te trekken uit bredere lagen van de samenleving. In 2011 begroetten het museum 25.669 bezoekers, de ambitie is te groeien naar een aantal van 40.000 in 2016. Het betreft hier fysieke bezoekers in het museum en bij presentaties op andere locaties. Het Persmuseum stelt zich bovendien ten doel een groter publiek te bereiken via digitale en mediale kanalen. Bijvoorbeeld via de eigen website die in 2012-2013 vernieuwd wordt. Sinds de opening van het museum in 2001 is sprake van een doorlopend publieksonderzoek en een doorlopende bezoekregistratie. De aantallen bezoeken worden geregistreerd via de kassa. Het publieksonderzoek vindt tot nu toe plaats met formulieren op basis van vrijwilligheid. Wat de individuele bezoeken betreft, zijn daaruit lessen te trekken over de belangstelling van het publiek. Een significant deel van het bezoek blijkt te bestaan uit veelal hoogopgeleide herhaalbezoekers. Vanaf volgend jaar worden de steekproeven genomen middels een wetenschappelijke museummonitor. Aan de vertaalslag naar andere doelgroepen wordt gewerkt door 'publiekstrekkers' te maken, bij voorkeur op een nieuwe locatie. Waar de projecten van het Persmuseum tot nu toe veelal aanbodgericht waren, wordt in de nabije toekomst steeds meer vraaggericht gewerkt. De publieksdoelgroepen van het Persmuseum zijn naast hoger opgeleide geïnteresseerden met een (brede) culturele belangstelling, vooral scholieren en studenten vanaf de bovenbouw van het basisonderwijs. Het aantal scholieren en studenten dat het museum weet te vinden moet groeien. Hiertoe zal het Persmuseum nog meer wervend contact hebben met onderwijsinstellingen en hun docenten. Een belangrijke doelgroep wordt gevormd door bezoekers uit de wereld van de media, journalisten en medewerkers van kranten en tijdschriften en gepensioneerden. Bij reizende en wisseltentoonstellingen trekt het Persmuseum doorgaans een specifiek publiek. Mede dankzij de goede banden van het Persmuseum met de media worden die groepen benaderd en beter bereikt.
11
2.5 Wat is de visie van de instelling op educatieve activiteiten voor schoolgaande kinderen en jongeren en wat zijn de doelstellingen op dit gebied? Visie
Het Persmuseum wil met zijn educatieve programma’s bijdragen aan het historisch besef, mediawijsheid en actief burgerschap van de Nederlandse bevolking. Door middel van een sterk en prikkelend educatief aanbod voor verschillende doelgroepen en leeftijden wordt de inhoud van de collectie vertaald naar de hedendaagse context. Educatie is een belangrijke taak van het Persmuseum die als een rode draad door de drie taakgebieden (Museum, Collecties en Onderzoek, Presentaties en Evenementen) loopt en deze onderling verbindt. De educatieve programma's van het Persmuseum sluiten aan bij de vakken, leerplannen, kerndoelen en eindtermen van de verschillende onderwijsniveaus en de bijvoorbeeld Canon van Nederland. De algemene doelstellingen van de educatie zijn: 1. Het Persmuseum levert een blijvende bijdrage aan mediawijsheid 2. Het Persmuseum stimuleert reflectie, meningsvorming en actief burgerschap 3. Het Persmuseum maakt mensen bewust van de ontwikkeling en de rol van de media in de Nederlandse samenleving in verleden, heden en toekomst 4. Het Persmuseum daagt uit om na te denken over het belang van vrijheid van meningsuiting en persvrijheid 5. Het Persmuseum biedt beleving en verdieping, sluit aan op interesses en biedt context bij actuele onderwerpen Het Persmuseum werkt toe naar een innovatief en interactief programma, waarbij de wisselwerking tussen digitaal en fysiek een belangrijke plek inneemt. Het Persmuseum heeft in de afgelopen jaren een educatief aanbod ontwikkeld waarvan de workshops goed worden gewaardeerd door scholen en veel worden afgenomen. Door thematisch te werken krijgt het educatieprogramma meer samenhang en een sterkere profilering. Vanuit bestaande en nieuwe activiteiten zijn vier programmalijnen ontwikkeld. Deze geven belangrijke thema’s binnen het museum aan. ‘Wat vind jij?’ over beeldvorming en meningsvorming, ‘Speak out!’ over vrijheid van meningsuiting, ‘Uitgekozen’ gaat over democratie en politiek en ‘Make my day’ integreert entertainment, cultuur en sport uit de pers.
Activiteiten 2013-2016
Het Persmuseum beschouwt alle bezoekers, fysieke en digitale, als doelgroep voor de educatieve functie. Binnen de doelgroep zijn verschillende profielen geformuleerd die extra aandacht krijgen en waarvoor een specifiek educatie-aanbod wordt samengesteld. Het groepsbezoek is een goed vertegenwoordigde tak binnen de educatie. Het bestaande aanbod voor basis-, voortgezet en hoger onderwijs wordt gewaardeerd door de scholen en biedt een goede basis die voortdurend wordt aangevuld, gemoderniseerd en verbeterd op grond van onderzoek en evaluatie. 12
Met een team professionele docenten worden voor elke doelgroep specifieke programma’s ontwikkeld, zoals workshops, trainingen, projectdagen en lessen. Deze kunnen zowel in het Persmuseum als op de onderwijslocatie worden aangeboden.
Basisonderwijs Voor de bovenbouw van het basisonderwijs (10-12 jaar) staat het goed lopende interactieve hands on programma 'Nieuwsflits!' ter beschikking met een lesbrief, een bezoek aan het Persmuseum en een follow-up. Daarin krijgen kinderen aangereikt wat nieuws is en hoe zij zelf deel uitmaken van de informatiemaatschappij. De best presterende leerlingen worden uitgeroepen tot 'journalist van de dag' en krijgen allen een plek op de museumwebsite. Dit programma wordt continu verbeterd en bijgewerkt, inspelend veranderingen in de tentoonstelling en de samenleving. Voor kinderen in de basisschoolleeftijd verzorgt het museum verschillende kinderworkshops, waarbij de focus ligt op het zelf doen, maken en beslissen. Ondertussen leren de kinderen de eerste aanzet tot kritisch kijken naar het nieuws dat hen omringt.
Voortgezet onderwijs Het Persmuseum biedt interactieve rondleidingen aan, workshops met persgerelateerde thema’s (Journalistiek, Fotojournalistiek, Journalistiek voor schoolkrantredacties en Cartoontekenen), workshops met een actueel thema (bijvoorbeeld Censuur!) en workshops toegespitst op een thema dat de school behandelt (bijvoorbeeld Cartoontekenen met als thema verkiezingen of het duiden van politieke tekeningen). Een volledige themadag met een compleet workshopprogramma is ook mogelijk. Politieke cartoons zijn voor het voortgezet onderwijs een aansprekende vorm om democratie en vrijheid van meningsuiting te behandelen en politieke betrokkenheid te genereren. De Junior Inktspotprijs, de prijs voor beste politieke prent gekozen door leerlingen, wordt wegens groot succes gecontinueerd, evenals de nieuwe jaarlijkse wedstrijd Teken Talent van het Jaar. Deze twee prijzen worden van een uitgebreide educatieve randprogrammering voorzien die bestaat uit workshops, digitale exposities, multimediaal lesmateriaal, tutorials en een bezoek aan het museum.
Andere doelgroepen Naast basis- en voortgezet onderwijs onderscheidt het Persmuseum op het gebied van educatie nog een aantal andere doelgroepen. Het betreft families (ouders of grootouders met (klein)kinderen die het belang van een goede media-educatie inzien) en jongvolwassenen (25 tot 40 jaar) die op zoek zijn naar een combinatie van vermaak, nostalgie en verdieping. In samenwerking met opleidingen journalistiek, geschiedenis en communicatie levert het Persmuseum een bijdrage aan de curricula van MBO, HBO en WO door middel van een college-, lezingen- en rondleidingenprogramma. Voor het MBO wordt samenwerking gezocht met het ROC Amsterdam, en wordt op maat een programma samengesteld om deze leerlingen handvatten voor goed burgerschap te bieden in de gedigitaliseerde en gemedialiseerde samenleving. Een voor het Persmuseum nieuwe doelgroep bestaat uit buitenlandse toeristen. Het van oudsher tolerante en liberale gedachtegoed en de vrijheid van meningsuiting zijn thema’s die 13
nationaal en internationaal veel stof op doen waaien. Het Persmuseum biedt rond deze thema’s verdieping en context bij de actualiteit.
Digitale lesprogramma’s, games en Apps
Via de website van het Persmuseum wordt digitaal educatief materiaal aangeboden, als stand alone-materiaal of als aanvullende informatie bij de educatieve activiteiten van het museum. Nieuwe lesprogramma's worden voor een groot deel geënt op en/of maken gebruik van de (gedigitaliseerde) collecties van het Persmuseum en andere instellingen. Naast de fysieke bezoekers bereikt het Persmuseum online bezoekers met zijn educatieve activiteiten. Sinds jaar en dag wordt van elke expositie in het Persmuseum een online variant gemaakt. Dit wordt gecontinueerd en de gebruikerstoepassingen worden uitgebreid. De vaste collectie en wisselende tentoonstellingen worden aangevuld met achtergrondinformatie (games en App’s) die via de website gratis beschikbaar wordt gesteld. Via social media is er sprake van interactie met het publiek. Behalve de inzet van deze nieuwe media voor marketingdoeleinden, zet het Persmuseum deze in toenemende mate in om het publieke debat online te stimuleren en te verrijken.
Omvang en groei van het bereik van de onderwijsdoelgroepen en de benodigde personele inzet
Op dit moment zijn er ruim 2.500 leerlingen per jaar die via schoolverband fysiek in aanraking komen met het Persmuseum. Dit aantal moet in de komende jaren flink groeien. Hierin zal het Persmuseum gaan investeren, zowel in personeel als in de ontwikkeling van programma’s. Er wordt ingezet op de fondsen, sponsoring en het aangaan van strategische samenwerkingen.
Samenwerking en partners
Het Persmuseum heeft een grote ambitie om vernieuwend, actueel en betekenisvol te zijn. Om deze ambitie waar te maken zijn sterke en slimme partnerships nodig. Het Persmuseum heeft een overzicht met huidige en gewenste partners gemaakt, waarin Beeld en Geluid, Mediawijzer.net, onderwijsinstellingen, festivals, mediapartijen, musea, kranten en tijdschriften, Nieuws in de Klas en (internationale) fondsen, zoals de Tides foundation voorkomen. Samenwerking richt zich altijd op synergie, waarvan beide partijen profiteren. Evaluatie staat hoog in het vaandel en vindt plaats via een doorlopende enquête onder scholen. Het Persmuseum wordt door de scholen ‘goed’ tot ‘zeer goed’ beoordeeld. Scholieren beoordeelde het Persmuseum via de AVRO-Museumbende met vier van de vijf te behalen sterren. Opmerkingen en verbeteringen worden zo snel mogelijk behandeld. Feedback via andere kanalen (mondeling, e-mail) wordt doorgegeven aan de educatieve staf en medewerkers en verwerkt.
14
2.6 Indien u op basis van de regeling in aanmerking wilt komen voor een subsidie voor de wetenschappelijke functie, wat zijn de wetenschappelijke activiteiten van de instelling? Met de collecties van het Persmuseum wordt permanent wetenschappelijk onderzoek gedaan door de museumstaf en door derden. Het onderzoek beperkt zich niet alleen tot de eigen collectie, maar gaat uit van actuele interne en externe onderzoeksvragen. Dit gaat op voor zowel brede tentoonstellingsprojecten met een historisch-inhoudelijke component als voor wetenschappelijke output in meer algemene zin. In de eerste categorie valt te denken aan de tentoonstellingsprojecten 'K'ranti!', 'Censuur!' en 'Politie & Pers'. In de tweede categorie zit een voor de Libris Geschiedenisprijs 2010 genomineerde publicatie Het Geheim van De Telegraaf (M. Wolf) en diverse andere monografieën, biografieën en wetenschappelijke artikelen. Het onderzoek van de staf wordt voor een breed publiek toegankelijk gemaakt in publicaties en tentoonstellingen. In 2011 waren dat acht publicaties, zeven lezingen en tien tentoonstellingen. Voorbeelden van publicaties in 2011 zijn: Verdachte portretten. Rechtbanktekeningen ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling, #55 Topstukken!, een tentoonstelling en boek naar aanleiding van het 10-jarig jubileum van het Persmuseum aan de Zeeburgerkade en het wetenschappelijke artikel ''Zonder Tom Poes zijn we onverkoopbaar!' Getekende beelden in de Nederlandstalige Indische/Indonesische pers'. Goed onderzoek is gebaat bij ontsluiting en toegankelijkheid van de collecties. Digitalisering is daarbij het essentiële instrument. Goed onderzoek levert op zijn beurt een bijdrage aan de inventarisatie van de bronnen. Tot op heden ontbreekt een volledig overzicht van in Nederland uitgegeven periodieken en hun vindplaatsen, datzelfde geldt voor archieven die zijn gerelateerd aan de pers en de journalistiek. Het Persmuseum initieert projecten die het pershistorisch erfgoed in Nederland en daarbuiten opsporen, inventariseren, ontsluiten en toegankelijk maken. Het museum ontwikkelt zelf portals of sluit aan bij bestaande portals (krantenportal, biografieportal bijvoorbeeld) en werkt daarbij intensief samen met de Koninklijke Bibliotheek, het IISG, het Meertens-Instituut en het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (Huygens ING). Het IISG, vaste partner van het Persmuseum, is als KNAW-instituut een wetenschappelijke instelling. Verder wordt er samengewerkt met andere relevante kennisinstituten, zoals Universiteiten in Amsterdam, Rotterdam, Groningen, Utrecht en Nijmegen, en met de opleidingen Journalistiek aan de Nederlandse Hogescholen. Jaarlijks werken studenten van diverse opleidingen in het kader van hun studie aan hun master- of bachelorscriptie een of meer maanden in het Persmuseum. En last but not least, elk jaar lopen studenten van HBO- en WO-instellingen stage bij het Persmuseum.
15
2.7 Welk verdienmodel wordt door de instelling gehanteerd en wat zijn de doelstellingen op het gebied van ondernemerschap? Relatie verdienmodel en activiteiten Het Persmuseum heeft het uitdrukkelijke voornemen de verhouding tussen het verdienmodel en de activiteiten zo snel mogelijk om te vormen tot een die daadwerkelijk meer geld oplevert. Dit betekent dat er keuzes zullen worden gemaakt in de voorgenomen activiteiten in relatie tot de verwachte kosten en opbrengsten. De focus ligt hierbij op activiteiten die meer betalend publiek trekken en daardoor interessanter zijn voor het bedrijfsleven en andere partners. Vanzelfsprekend blijft de inhoudelijke kwaliteit te allen tijde gewaarborgd. Vereiste groei van de eigen inkomsten Het Persmuseum is zich ervan bewust dat het – om tot een gezonde en degelijke exploitatie te komen – de eigen inkomsten structureel moet verhogen. Dat kan door de ontwikkeling van een integraal model voor fondsenwerving en particuliere inkomsten en een extra inzet op het vergroten van de commerciële activiteiten. In 2011 werd een percentage van rond de 30% eigen inkomsten bereikt, opgesplitst in directe inkomsten uit entreegelden en verkoop (€ 32.000), structurele bijdragen van de Vrienden van het Persmuseum, NDP Nieuwsmedia en de Groep Publiekstijdschriften (€ 26.000), en projectsubsidies van fondsen en samenwerkingspartners en overige bijdragen (€ 67.000). Het Persmuseum stelt zich ten doel de inkomsten de komende jaren te consolideren. Waar het kan zullen de inkomsten worden verhoogd door sponsoring en fondsenwerving, zowel incidenteel als structureel, te intensiveren. Meer betalende bezoekers trekken en de winkelopbrengsten met een doelgroepgericht aanbod verder verhogen, krijgen prioriteit. Strategie bij tegenvallende inkomsten Bij tegenvallende inkomsten zal het Persmuseum zoveel mogelijk besparen op de personeelskosten. Tegelijkertijd investeert het in integrale fundraising om meer sponsors te werven, en in zijn commerciële activiteiten. Marketing om meer betalende bezoekers te krijgen, wordt opgevoerd. Het vinden van partners bij de verschillende activiteiten loopt als een rode draad door deze strategie. Visie op ondernemerschap en private fondsenwerving Niet alleen in financiële zin is private fondsenwerving belangrijk. Het aangaan, onderhouden en uitbouwen van de relaties is net zo belangrijk voor de middellange en langere termijn. De contacten met fondsen en bedrijfsleven worden uitstekend onderhouden; het museum wenst deze relaties uit te breiden en te intensiveren. Het Persmuseum ziet private fondsenwerving als een onderdeel van de inkomsten. Het is echter niet de enige oplossing voor de huidige financiële situatie. Daarom ontwikkelt het Persmuseum een integraal model waarin alle aspecten van fundraising een plek krijgen: sponsors, fondsen, subsidiegevers en particuliere schenkers nemen elk een belangrijke plaats in. Ondernemerschap speelt hierin een essentiële rol. Succesvolle strategische fondsenwerving gaat stapsgewijs, kost tijd en geld. Het Persmuseum durft hierin te investeren en doet dat al: dit voorjaar is een plan van aanpak tot stand gekomen om de fondsenwerving en de inkomsten die daarbij horen aanzienlijk te verhogen. Dit plan is ambitieus, maar bovenal realistisch.
16
Vrienden van het Persmuseum Het Persmuseum kent een betrokken Vriendenstichting met ruim 200 leden. De vrienden dragen zorg voor het digitale vriendenblad Bladspiegel en met de financiële bijdragen worden met enige regelmaat specifieke aankopen ten behoeve van de collectie gedaan. Het museum zorgt ervoor het aantal vrienden verder te vergroten door wervingsacties te ondernemen richting journalisten en oud-journalisten en actieve en oud-medewerkers van mediabedrijven. Het bestuur van het museum zal, samen met het bestuur van de Vrienden, deze belangrijke bron van kennis, netwerk en enthousiasme omvormen tot een organisatie waaruit structureel meer gelden beschikbaar komen ten behoeve van de projecten van het Persmuseum. Hierbij wordt een model voorgestaan van waaruit bestaande en nieuwe vrienden worden ontwikkeld tot donateurs. Het Persmuseum en de Stichting Vrienden investeren samen in de ontwikkeling en uitvoering hiervan. Geïnspireerd door succesvolle voorbeelden in binnen- en buitenland wordt een structuur gevormd op basis van een logische koppeling tussen het verhaal van het museum en de individuele gevers. Marktaandeel/concurrentie Het Persmuseum is monopolist binnen zijn domein in Nederland. Door zijn ligging concurreert het niet of nauwelijks met andere musea in Amsterdam. Bij de ingebruikname van de tijdelijke presentatieruimte aan het Museumplein wordt het Persmuseum uitgedaagd meer bezoekers te trekken. De opening van het Stedelijk Museum in september biedt kansen een goede start te maken. Door inhoudelijk samen te werken met de instellingen, niet alleen de musea en het Concertgebouw, maar ook bijvoorbeeld het Amerikaanse Consulaat-Generaal tijdens de verkiezingen in de Verenigde Staten, kan de gewenste synergie worden bewerkstelligd.
17
2.8 Hoe brengt de instelling haar activiteiten onder de aandacht van het publiek? Met andere woorden, wat is de marketingmix van de instelling? Beleid PR & Marketing
Door de recente ontwikkeling die het Persmuseum doormaakt, van een aanbodgerichte naar een meer vraaggerichte organisatie, verandert het marketingbeleid ook. Op basis van a) de SWOT-analyse van 2011, b) cijfers vanuit het bezoekers- en kassaregistratiesysteem, c) de doorlopende bezoekersenquête, d) een omgevingsanalyse en e) het rapport van de visitatiecommissie uit 2011 is najaar 2012 een nieuw marketingbeleid geformuleerd en geïmplementeerd. De aanpak richting product-marktcombinaties kenmerkt zich hier door realisme en zorgvuldigheid.
Merkpositionering
De merkpositionering is tweeledig en wordt gedifferentieerd in een zakelijke benadering en een benadering richting het publiek. Zakelijk gezien zal het Persmuseum fondsen, partners en sponsoren aantrekken die het belang van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting onderschrijven. Als landelijk centrum voor pers en politieke tekening biedt het museum verdieping en reflectie en onderwijst het het brede publiek in een historisch, actueel en internationaal perspectief.
Marketingmix
In zijn marketingmix benadrukt het Persmuseum zijn immateriële waarden: persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Hierin dient het Persmuseum een groot maatschappelijk belang. Het uitdragen van deze waarden wordt door het Persmuseum vertaald naar (educatieve) presentaties, evenementen en debatten, en daarnaast in technische innovaties (Apps, webshop, digital branded content) om een breder publiek te kunnen bereiken en te enthousiasmeren.
Product Het Persmuseum biedt expertise op het gebied van de Nederlandse pers en de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Via (reizende) tentoonstellingen, educatieve programma’s, evenementen en debatten, activiteiten en nieuwe media brengt het museum dit onder de aandacht van het brede publiek. Daarnaast biedt het Persmuseum diensten aan als archief en bibliotheek, zowel digitaal als in het museumgebouw.
Prijsstrategie De prijsstrategie van het Persmuseum wordt in 2012 herijkt, dit gebeurt in samenhang met de ingebruikname van de tijdelijke nieuwe presentatieruimte en in het licht van de ambitie meer bezoekers te trekken. Het Persmuseum hanteert een prijsbeleid waarbij in samenwerking met partners voor verschillende doelgroepen een kortingsbeleid wordt gehanteerd: ICOM, Museumkaart, IAmsterdam, CJP et cetera. Voor studenten en senioren geldt een korting en kinderen tot 13 jaar hebben gratis toegang. Dit maakt een bezoek voor gezinnen interessant. Educatieve programma’s worden concurrerend maar in ieder geval geheel kostendekkend in de markt gezet. Reizende tentoonstellingen worden op basis van redelijke winstmarges verhuurd aan instellingen. Kortingen met marketing- en mediapartners worden veelal als combinatie catalogus/entree 18
vermarkt en creëren zo meerwaarde voor de te bereiken doelgroep. De webshop is tevens onderdeel van de prijsstrategie, waar voor elke beurs iets te vinden is. Op evenementen worden op de tentoonstelling en het publiek toegespitste kortingsacties aangeboden.
Promotiestrategie Het Persmuseum heeft een breed scala aan promotionele activiteiten. Promotie is gericht op ten eerste het verspreiden van de visie van het Persmuseum, het vergroten van de naamsbekendheid en het aantrekken van bezoekers, zowel digitaal als fysiek. Met het besef ‘bekend maakt geliefd’ benadert het Persmuseum zijn doelgroepen. Het draagt cultureel ondernemerschap uit door sales te promoten via onder andere de museumwinkel en webshop. Het Persmuseum genereert veel free publicity. Via een netwerk van journalisten wordt aandacht in dagbladen en tijdschriften en op social media-kanalen gegenereerd. Het meest recente voorbeeld is de ruime aandacht die de Peter van Straaten-tentoonstelling in de landelijke dagbladen kreeg. Door de goede relatie met de schrijvende pers zal het Persmuseum nog meer free publicity genereren teneinde de naamsbekendheid te vergroten. Ter promotie van de tentoonstellingen en educatieve programma’s maakt het Persmuseum verder gebruik van de diensten van persbureaus met gerichte verspreiding van persberichten (in 2011-2012 ANP Perssupport), de eigen website, direct mail en e-mail, advertenties, folders, ansichtkaarten en affiches. Een digitale nieuwsbrief en een digitale 'krant' (BladSpiegel) met informatie over het museum, achtergronden bij de mediahistorie en human interest worden maandelijks naar 2.100 adressen op de mailinglijst gestuurd. Het Persmuseum neemt deel aan diverse – culturele – evenementen. Afhankelijk van het soort evenement richt het museum een informatiestand in waarbij de medewerkers van het museum met kennis van zaken en groot enthousiasme als promoteam fungeren. Veelal worden hier specifieke kortingsacties aangeboden, signeer- en tekensessies georganiseerd en bijzondere producten verkocht. Tevens biedt het Persmuseum vaak speciaal op het evenement toegespitste laagdrempelige educatieve workshops. Het Persmuseum neemt jaarlijks deel aan: -De Internationale Dag van de Persvrijheid -De Uitmarkt -Week/Maand van de Geschiedenis -MuseumN8 -Museumweekend
Plaats Het Persmuseum merkt dat de huidige locatie aan de Zeeburgerkade qua ligging niet automatisch een groot publiek trekt. Daarom heeft het museum in zijn marketingstrategie ervoor gekozen een andere presentatieruimte in het centrum van Amsterdam te betrekken, Als pilot start het Persmuseum met een tijdelijke ruimte aan het Museumplein. Aantrekkelijke presentaties in combinatie met uitstekende PR zullen ervoor zorgen dat velen de weg naar de/een nieuwe plek weten te vinden. Het doel is in 2013-2014 een permanente centrumlocatie te hebben gevonden, bij voorkeur in samenwerking met partners.
19
Nieuwe media
Het Persmuseum profileert zich via nieuwe media. Niet alleen de social media vallen hieronder, maar ook andere vormen van het zich digitaal presenteren. Het museum is actief op Twitter, Facebook, Hyves, Youtube, Flickr en LinkedIn. Het beleid is gericht op activiteit waar dat nuttig is, en focus waar dat van toepassing is. Social media worden gebruikt om bezoekers en potentiële bezoekers te betrekken bij het museum en op de hoogte te houden van wat er speelt. Regelmatig zijn er polls en wedstrijden. Op dit moment bijvoorbeeld “verzin het onderschrift" bij tekeningen van Peter van Straaten. Qua medialisering werkt het Persmuseum continu aan een toegankelijke website, zowel absoluut (uptime) als relatief (mobile devices, gebruik van SEO, Flash, zoekfunctie, slechtzienden et cetera). Door middel van branded content, reactiemogelijkheden en vervlechting van kanalen (digitale nieuwsbrief, webshop en themawebsites) is er een sterke groei mogelijk, toegewerkt wordt naar 400.000 bezoeken in 2013. Medio 2012 is de webshop gelanceerd. Via dit online businessmodel benadrukken we dat kopers bijdragen aan persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Shoppen met een goed gevoel, aangezien de aankopen bovendien bijdragen aan een betere maatschappij. In het aanbod van de shop vindt men zowel museale producten als mediagerelateerde producten en boeken. Het Persmuseum participeert in de MuseumApp. Met verschillende interessante buitentours die de bezoeker die geen tijd heeft om het museum te bezoeken in aanraking laten komen met de thematiek van het Persmuseum via de Smartphone en iPad. Op het gebied van digitalisering is het Persmuseum in samenwerking met onder andere bureau Metamorfoze, de Koninklijke Bibliotheek en het IISG bezig de kerncollecties en verschillende deelcollecties te digitaliseren en openbaar te maken via de catalogus van het IISG, de museumwebsite en social media. Deze gedigitaliseerde bestanden vormen een basis voor nieuwe webshopproducten, educatieve programma’s en promotie.
20
2.9 Hoe zijn de kwaliteit en de beleidsdoelstellingen van de instelling geborgd in de organisatie? Het Algemeen Bestuur van het Persmuseum bestaat uit maximaal elf leden. Zes leden zijn afgevaardigd door partijen uit het mediaveld: kranten, tijdschriften en journalisten. Er zijn drie vertegenwoordigers van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), twee leden van NDP Nieuwsmedia en één lid van de Groep Publiekstijdschriften van het Nederlands Uitgevers Verbond. Dit zijn veelal journalisten, (oud-)hoofdredacteuren of directeuren. Vijf leden kunnen op persoonlijke titel worden benoemd. Momenteel zijn de deze leden een burgemeester, een hoogleraar, een oud-museumdirecteur, een hoofdredacteur en een gerenommeerd bladenmaker. Vertegenwoordigers van deze organisaties leveren sinds de oprichting van het museum in 1902 een grote bijdrage aan ontstaan en voortbestaan van het Persmuseum. Deze bijdrage was ook intensief bij de totstandkoming van de nieuwe tentoonstellingsruimte aan de Zeeburgerkade in 2001. Het Dagelijks Bestuur bestaat uit een voorzitter, een secretaris en een penningmeester. Er is momenteel geen rooster van aftreden, noch een leeftijdsgrens vastgesteld. In 2012-2013 worden de statuten gemoderniseerd. Vooruitlopend hierop wordt een huishoudelijk reglement opgesteld. De structuur wordt gewijzigd naar minder bestuursleden uit het traditionele veld en naar meer leden die vanuit hun achtergrond, netwerk, tijd en middelen bij kunnen dragen aan de toekomst van het museum. In een rooster van aftreden in twee termijnen van vier jaar wordt voorzien, de leeftijdsgrens wordt gesteld op 70 jaar. De huidige directeur is gepromoveerd historicus. Het personeel van het museum is deels multi-inzetbaar, deels specialist. Naast de hoofdconservator zijn er op dit moment medewerkers voor educatie en marketing. De museumbalie wordt in wisseldiensten bemenst. Uit onderzoek blijkt dat intensief klantcontact en een persoonlijke benadering de sterke punten zijn van de receptie, de educatieve begeleiding en de staf als geheel. De code cultural governance kan door alle medewerkers van het Persmuseum worden geraadpleegd en wordt altijd gehanteerd. Medewerkers zijn in dienst van de Stichting het IISG. De salarissen worden vastgesteld volgens de CAO-NU (Nederlandse Universiteiten) en worden door het IISG doorbelast aan het Persmuseum. Het Dagelijks Bestuur overlegt met de directeur. Het Algemeen Bestuur komt gemiddeld vier maal per jaar bijeen. Het stelt de door de accountant gecontroleerde jaarstukken en de andere (financiële) stukken vast, evenals de beleidsplannen en de activiteitenplannen. Aan de directeur is de dagelijkse uitvoering van het beleid gedelegeerd, zij geeft leiding aan de overige medewerkers. Het Persmuseum huist in bij het IISG en hoewel het museum een zelfstandige organisatie is, is de verwevenheid groot. Afspraken over huisvesting, financiële administratie, planning en controle en personeelszaken zijn vastgelegd in overeenkomsten tussen het Persmuseum en IISG/KNAW. In voorkomende gevallen overlegt het Algemeen Bestuur met de directeur van het IISG over het beleid, de financiën en andere algemene zaken betreffende het Persmuseum. 21
De directeur van het IISG voert de jaarlijkse functioneringsgesprekken met de directeur van het Persmuseum, die op haar beurt de functioneringsgesprekken met de Persmuseummedewerkers voert.
22
