Teamleider Room Ontwikkelen van krachtig meesterschap! Specifiek voor Teamleiders in het onderwijsveld
In de Teamleider Room leert u het beste uit mensen én het beste uit uzelf te halen!
CBE HR Room, december 2009, Versie 2.1 © CBE Academica, Leadership Development Centre, 2010
De Teamleider Room in het kort De Teamleider Room is onderdeel van de CBE Academica en heeft tot doel het gezamenlijk exploreren en realiseren van excellentie in het onderwijs, waarbij uw rol als teamleider in deze ontwikkeling centraal staat. De Teamleider Room hanteert een vijftal focuspunten: •
Leiderschap in Teams
•
Innovatie en Rendementsverbeteringen
•
Maatschappelijk ondernemen
•
Aansturing van professionals
•
Verandermanagement en kostenbewustzijn
Deze vijf focuspunten vormen het fundament van de Teamleider Room en zijn sturend voor de inhoud van het programma. Deze punten zijn gebaseerd op de complexe vraagstukken waarmee u en uw team geconfronteerd worden in de samenleving en binnen uw onderwijsinstelling. Centrale begrippen binnen de Teamleider Room zijn “Ondernemerschap”, “Leiderschap empowerment” en “Doelmatigheid”. In een zevental bijeenkomsten werkt u toe naar een eigen maatwerkaanpak voor uw eigen organisatie en team.
De Teamleider Room neemt u mee in actuele thema’s, die direct toepasbaar zijn in de praktijk!
Redenen om de Teamleider Room te volgen: •
Maatwerk gericht op het realiseren van gewenste effecten in uw instelling en team (aansluiten bij uw specifieke situatie);
•
Het betreft een select gezelschap;
•
Deskundigen met brede praktijkervaring brengen inzichten in;
•
Interactieve, niet-vrijblijvende werkwijze aan de hand van een uniek didactisch concept (triple loop learning)
•
Frontlinie van ontwikkelingen in het onderwijs
•
U maakt hierbij deel uit van een nieuw en krachtig netwerk.
2
De aanleiding Uw werk als Teamleider draait om mensen. Het is uw taak om uw docenten te ontwikkelen tot dienstverlenende professionals en uw team uit te laten groeien tot een groep maatschappelijk georiënteerde, doelgerichte, excellente toppers! In uw werk in de onderwijsinstelling heeft u dagelijks te maken met ad hoc klussen die uw aandacht vragen: problemen met een leerling, vervanging zoeken voor een zieke collega, een overspannen medewerker. Aan de andere kant heeft u de managementtaken die uw aandacht vragen; het vertalen van het schoolplan, de visie en doelstellingen van de organisatie naar het teamplan en teamdoelstellingen, de kwaliteit van het onderwijs bewaken en verbeteren, de gesprekscyclus. Actuele ontwikkelingen en maatschappelijke opinies raken eveneens uw werkgebied: geluiden in de media over beloningsbeleid, de toenemende vraag naar bekwame krachten en professionalisering van het onderwijs. De commissie Rinnooy Kan adviseerde enige tijd geleden over de verbetering van de positie van leraren in het Nederlandse onderwijs. Lerarentekorten zullen met de huidige demografische ontwikkelingen alleen nog maar toenemen. Hoe werft, bindt en boeit u uw toppers? Recent wijdde de Onderwijsraad nog een heel rapport ‘Naar doelmatig onderwijs’ aan verschillende manieren om het doelmatigheidsbesef binnen scholen te bevorderen, want dat we gaan naar doelmatiger onderwijs staat vast. Ook u denkt vast na over de omslag naar een nieuwe aanpak. Maar hoe kunt u dat realiseren? Wanneer moet u hierin leiden en wanneer volgen? Hoe gaat u om met dagelijkse vraagstukken rondom de Wet BIO, doelmatig onderwijs, onderwijskwaliteit, examenresultaten en hoe haalt u optimaal profijt uit thema’s als beoordelen, belonen en de functiemix? Hoe houdt u uw teamleden betrokken, gemotiveerd, competent en optimaal inzetbaar? Hoe zorgt u ervoor dat uw team meer is dan de som der individuen? En hoe balanceert u tussen de wensen en doelstellingen vanuit de top en de behoeften en doelen vanuit uw team? Deze ontwikkelingen en verwachtingen binnen onderwijsland vragen een actuele kijk ten aanzien van bedrijfsvoering en een prominente positionering van de Teamleiders.
De uitdaging Scholen gaan om met kostbaar kapitaal. Ze hebben de taak om jongeren zodanige kennis, vaardigheden en attituden bij te brengen dat ze in de maatschappij als volwaardige burgers hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. Teamleiders motiveren hun docententeam om betrokken, competent en vitaal hun leerlingen op het burgerschap voor te bereiden. Teamleiders vertalen het beleid van de top naar het team. Ze worden geacht dat zodanig te doen dat medewerkers gemotiveerd blijven en het beleid accepteren. Dat betekent dat ze zowel moeten beschikken over daadkracht, duidelijkheid en ondernemerschap als over sociale vaardigheden als begrip tonen, inlevingsvermogen en actief luisteren. Dat mag gerust “a hell of job” genoemd worden! 3
Excellent meesterschap en rendementsverbeteringen Met de huidige veranderingen in de samenleving en organisatie is er binnen het onderwijsveld sterk behoefte aan Teamleiders met actuele opvattingen, kennis en vaardigheden over Teammanagement en Maatschappelijk Ondernemerschap. CBE heeft zich tot doel gesteld om door middel van de Teamleider Room invulling te geven aan deze behoefte. Deze Room is ontwikkeld voor teamleiders die serieus bezig zijn met de professionalisering van hun onderwijs en team. Binnen de opleiding krijgt u handvatten en tools waarmee u, en daarmee uw team, beter toegerust wordt om ontwikkelingen, maatschappelijke doelen en verwachtingen van de samenleving om te zetten in onderwijsresultaten. In deze leergang helpen wij u concreet vorm te geven aan doelmatige, resultaat verantwoordelijke teams en de optimalisering van de effectiviteit van uw team. Wij stellen u in staat om praktijkervaringen uit te wisselen en uw leerervaringen te delen, zowel met collega’s als met excellente professionals met brede praktijkervaring. Effectieve werkwijze Kennis vormt een belangrijk bestandsdeel van de Teamleider Room. Echter, de verwerking ervan is niet een op zichzelf staand geheel; meer kennis moet leiden tot nieuwe en meer effectieve acties en interventies. Daarom draait het in de leergang om professionalisering in de overtreffende trap: persoonlijk meesterschap. Bij persoonlijk meesterschap gaat het om het versterken van uw persoonlijk vermogen tot een nog betere beheersing van uw vak. CBE gaat binnen het leertraject uit van Triple Loop Learning waarbij door middel van het gelijktijdig inzetten van verschillende interventie- en leerstrategieën u zich op verschillende niveaus bewust wordt van het inzetten van uw eigen mogelijkheden en kracht om uiteindelijk uw onderwijs duurzaam en effectief te verbeteren. Door binnen de Teamleider
Bouwstenen voor deze werkwijze zijn: 1. Het vergroten van kennis over procesgestuurde, excellente teams door literatuurstudie en kennisoverdracht tijdens leergang (single loop). 2. Het reflecteren op eigen handelen en functioneren (double loop). 3. Het bewust worden van uw eigen identiteit en deze te benutten als een
Room samen met collega’s te reflecteren en ontwikkelen ontstaat een “triple loop learning” proces dat uw vakmanschap vergroot en direct resultaten binnen uw
transformatieve kracht om het onderwijs duurzaam te verbeteren (triple loop
team oplevert!
learning). Door nauw aan te sluiten bij de knelpunten en uitdagingen voor uw eigen team en instelling ontstaat een maatwerkaanpak. In de Teamleider Room zult u op basis van een analyse van uw eigen team actiepunten formuleren die zijn afgestemd op uw eigen ambities en context. Aan deze actiepunten blijft u de gehele Room werken. Ter afsluiting van de leergang zult u aan uw eigen leidinggevende(n) een casus/simulatie presenteren. 4
Programma-inhoud CBE biedt u een actuele en onderscheidende aanpak waarmee u uw team duurzaam en toekomstgericht kunt ontwikkelen. Wij gaan hierbij uit van intrinsieke hoge verwachtingen en het creëren van kansen voor de toekomst. Centraal hierbij staan de begrippen ‘Ondernemerschap’, ‘Leiderschap empowerment’ en ‘Doelmatigheid’.
Ondernemerschap Ondernemen is het vermogen iets op te bouwen vanuit het niets. Kansen zien waar anderen juist bedreigingen zien. De know-how hebben om de juiste middelen te genereren en de juiste mensen in te zetten, maar ook risico’s nemen en grenzen verleggen. De ondernemende teamleider gaat keuzes maken en beschrijft deze in het teamplan. Het teamplan past binnen de kwaliteitsontwikkeling van scholen. De ondernemende teamleider kan een koers uitzetten, is pro -actief, toont lef, straalt vertrouwen uit, weet van aanpakken, is inspirerend, heeft zelfinzicht, inzicht in communicatie en in individuen en het systeem (team en organisatie). Een ondernemende teamleider kan vormgeven aan samenwerken en samen leren, neemt de leiding, is creatief, ziet kansen, is oplossingsgericht, hanteert verschillende rollen, werkt met heldere contracten en kan veranderingen managen.
De training richt zich op het verwerven van kennis en vaardigheden om als teamleider nog effectiever te kunnen functioneren bij de aansturing van het team en de individuele begeleiding van medewerkers. De bijeenkomsten bestaan uit een aangename mix van theorie, praktijk en reflectie. In de onderdelen praktijk en reflectie baseren wij ons op de door u ingebrachte casuïstiek. Zo dragen wij bij aan de optimalisering van implementatiekansen. Doelmatig leiderschap Leidinggeven is meer dan vakkundig onderlegd zijn. Vakmanschap is nodig, maar is dat niet voldoende. Leidinggeven is ook het aantrekken, ontwikkelen en behouden van de juiste medewerkers. Het gaat erom het team te leiden en iedereen in het team de energie te laten mobiliseren, in dezelfde richting te trekken en zijn/haar best te laten doen. Leidinggeven is onder andere een goede houding qua doelstelling, probleemoplossing en communicatie. Het heeft dus betrekking op gedragingen in relatie tot de leden van de groep, gericht op het bereiken van bepaalde doelen. Onverschillig aan welke activiteit leiding wordt gegeven, gaat het altijd om doelbewust, doelgericht en doelmatig handelen.
5
Professionaliteit Professionaliteit is onmiskenbaar verbonden aan Maatschappelijk Ondernemen en één van de leidende begrippen binnen het onderwijsveld. Investeren in professionaliteit is essentieel voor de verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening. In de professionaliteit zijn niet de onderscheiden kennisdomeinen leidend, maar de verantwoordelijkheid voor degenen die van de diensten afhankelijk zijn. Het gaat meer om professionele verantwoordelijkheid dan om professionele autonomie. Professionaliteit is bovendien het enige effectieve antwoord op de overdaad aan regels en bureaucratie. Professionaliteit* kent verschillende gelaagdheden. De eerst laag is de technisch inhoudelijke kennis en expertise. De tweede laag betreft de internalisering van die kennis en expertise in het eigen doen en laten. Het gaat hier om het vermogen om kennis te verbinden met de eigen mogelijkheden, onmogelijkheden en idealen. Bij de derde laag gaat het om het verbinden van de kennis, en de eigen handelingspraktijk met de maatschappelijke context. Professionals functioneren nooit in een isolement, maar altijd in een situatie waar sprake is van maatschappelijke druk en tegendruk. Deze definitie van professionaliteit is leidend voor de inhoud van de Teamleider Room.
De Teamleider Room bestaat uit negen actuele thema’s die verspreid over een zevental bijeenkomsten aan de orde komen. Hieronder wordt nader ingegaan op de verschillende thema’s: Externe invloeden
Sectorale invloeden
Organisatie invloeden
Samenhang thema’s van de leergang: Leiderschap Empowerment
Communicatie & Interactie
(maatschappelijk) Ondernemerschap
Veranderen: Innovatie & Implementatie
Leiderschap empowerment Doelmatigheid
Doelmatigheid
Eigenaarschap & Externe Legitimering Aan de slag met Diversiteit
Teammanagement Vitaliteit & Duurzame Inzetbaarheid
De ‘nieuwe’ leerling
6
'Leiderschap Empowerment' Leidinggeven: sturen of coachen? Leiding geven en ontvangen. Inzicht in de eigen stijl van leidinggeven: sterkten en zwaktes. Distributive leadership. Creativiteit en ondernemerschap: het opgeven van de comfortzone. Sturen op de professionaliteit van de leraar. Aansturing van onderwijsprofessionals. De klant centraal: dienstverlenend werken. Marketingplan (positionering). SWOT-analyse. 'Doelmatigheid’ Het ontwikkelen van een persoonlijke missie, visie en doelen en hoe deze te verbinden aan de missie, visie en doelen van de school? Strategisch gestelde doelen systematisch omzetten in resultaatgericht handelen van onderwijsprofessionals. Wet BIO, persoonlijke ontwikkelingplannen (POP)’s, bekwaamheidseisen en het functie waarderingssysteem. Hoe instrumenten in te zetten als effectieve resultaatgerichte sturingsinstrumenten voor ontwikkeling van professionaliteit en talent. Performancemanagement. Kostenbesparingen: van “meer” naar “anders”. ‘Teammanagement’ Teams als eenheid van sturing: wat is een team en wat is onze bestemming? Fasen van teamontwikkeling. Formele en informele teamrollen. Het positief beïnvloeden van groepsprocessen. De rol van teamleider. Teamverantwoordelijkheden en autonomie. Opstellen van een teamontwikkelplan (TOP). Van teamplannen naar resultaten behalen. Het winnende team creëren. 'Communicatie en interactie' Kort opfrismoment van basisvaardigheden gespreksvoering. Eigen stijl van communiceren. Omgaan met emoties en weerstanden. Geweldloze communicatie. Helder bewustzijn en luisteren zonder oordeel. Motiveren, delegeren, instrueren en coachen. Feedback geven en ontvangen. Supervisie en intervisie. ‘Veranderen: innovatie en implementatie’ De ondernemende teamleider kent zijn klanten: leerlingen, docenten, ouders en het management en kan dit vertalen naar een professioneel aanbod en een professionele attitude. Hoe bouwt u een effectief netwerk op dat meewerkt aan het realiseren van de doelstellingen? Hoe komt u tot een dynamisch en ondernemend team van professionals dat open staat voor ondernemerschap en innovaties? Verzorging en ontwikkeling van de interne en externe relaties van het team.
‘Eigenaarschap en Externe legitimering’ De school als maatschappelijke onderneming. U leert Vensters voor Verantwoording te gebruiken in het perspectief van betere samenwerking met uw stakeholders. Innovatie thema’s en ontwikkeling stelt u straks samen met stakeholders vast. U ervaart de waarde van versterking van het eigenaarschap voor de oplossing van onderwijsproblemen, zoals de keuzeproblematiek van leerlingen. ‘Aan de slag met Diversiteit’ Het managen van verschillen. Hoe haalt u het beste uit uw medewerkers? Inspelen op de verschillen die er zijn op het gebied van generaties, levensfasen, etniciteit, motivatie en ambitie. Het nieuwe werken. Hoe zorgt u ervoor dat alle medewerkers zich erkend en gewaardeerd voelen, zonder dat u concessies doet ten aanzien van de verwachtingen die u heeft van professionele rolinvulling? Vanuit verschillende perspectieven naar het ontwikkelen van een collectief innovatief vermogen door proactief leiding te geven aan diversiteit. ‘Vitaliteit en Duurzame Inzetbaarheid’ Naar optimale en duurzame inzetbaarheid van alle medewerkers. Pijlers van Inzetbaarheid. Omgaan met werkdruk. Medewerkers in hun kracht brengen en houden. Inzicht in de eigen inzetbaarheid en vitaliteit. In gesprek over inzetbaarheid. Verantwoordelijkheden van de medewerker, teamleider en organisatie. De ‘nieuwe’ leerling Hoe ziet onze leerling eruit? Passend onderwijs voor deze nieuwe generatie. Nieuwe inzichten vanuit de onderwijskunde en neuropsychologie. Wat verwacht de leerling van het onderwijs? Leerstijlen en werkvormen in relatie tot de ontwikkeling van de leerling. De veranderende jeugdcultuur: omgaan met de ‘nieuwe’ leerling. Probleem gedrag in de klas. Naar een optimale onderwijskwaliteit.
Select gezelschap De Teamleider Room staat open voor alle ondernemende, ambitieuze teamleiders. Door de beperkte groepsgrootte is er gelegenheid om met uw vakgenoten te reflecteren op theorie en praktijk en samen met andere professionals op een hoog niveau te werken aan het formuleren van antwoorden op relevante vraagstukken. Deskundigen brengen de nieuwste inzichten CBE Nederland beschikt over een breed netwerk aan deskundigen. In elke module worden de theoretische kaders door een deskundige ingeleid. De kennisblokken worden verder ingevuld door sprekers die u zullen inspireren vanuit hun onderwijspraktijk of ervaringen uit het bedrijfsleven. In company De Teamleider Room kan op verzoek in company georganiseerd worden. Heeft u interesse? Neemt u contact met ons op; wij richten graag in overleg met u een maatwerk traject in!
8
Goede redenen om de Teamleider Room te volgen In de Teamleider Room leert u, door koppeling van theorie en praktijk, het beste uit uw team te halen. U leert leiding te geven aan diversiteit en persoonlijke drijfveren van medewerkers (micro niveau), strategisch beleid te vertalen en verbinden naar het operationele niveau en richting te geven aan de ontwikkeling van maatschappelijke dienstverlening (macro niveau). Deze drieslag levert u direct resultaat binnen uw team en organisatie op! Door het unieke didactische concept leert u uw rol binnen de organisatie te versterken en uw vakmanschap te vergroten tot excellent meesterschap! CBE Academica De CBE Academica is een leiderschapontwikkelingscentrum, gericht op bestuurders en managers binnen de publieke sector. Boardrooms voor bestuurders, Executive Rooms voor directeuren, HR Rooms voor de P&O professional en de Controller Room zijn de activiteiten die naast deze Teamleider Room worden georganiseerd. Drs. Leo Lenssen, drs. Jan Gispen, Dirk van der Spoel, drs. Peter Overgaauw, drs. Margareth de Wit en drs. Pim Pollen zijn vaste docenten, naast gastdocenten als prof. dr. Goos Minderman, prof. dr. Luc Stevens, prof. dr. John West Burnham, prof. dr. Mirko Noordegraaf en prof. dr. Mathieu Weggeman.
Organisatie De Teamleider Room wordt georganiseerd door en bij CBE, Herengracht 250, 1016 BV AMSTERDAM. Elke cursusdag vangt aan met een ontvangst vanaf 09.00 uur en wordt om 18.00 uur afgesloten. De Teamleider Room wordt begeleid door drs. Margareth de Wit MBA, drs. Peter Overgaauw en Hanneke Smaling MSc.
De Teamleider Room start in september 2010. 13 september 2010 5 oktober 2010 2 november 2010 23 november 2010 14 december 2010 10 januari 2011 2 februari 2011 Kosten De investering in deze leergang bedraagt € 4.750,- per persoon (excl. BTW). Bij deelname van een tweede (of meerdere) persoon van uw organisatie zal u 18 % korting ontvangen en € 3.900,- (excl. BTW) per extra deelnemer in rekening worden gebracht. Nadere informatie en inschrijving
9 Voor nadere informatie of inschrijving kunt u contact opnemen met: Drs. Margareth de Wit MBA,
[email protected] (020 – 52.17. 411) of Hanneke Smaling MSc,
[email protected] (020 – 52.17. 454)
Inschrijfformulier deelnemer 1 Ondergetekende wenst zich in te schrijven voor de Teamleider Room Gegevens cursist Naam
: ………………………………………………………………
Voornamen (voluit)
: ………………………………………………………………
Roepnaam M/V
: ………………………………………………………………
Geboortedatum
: ………………………………………………………………
Geboorteplaats
:……………………………………………………………….
Adres
: ………………………………………………………………
Postcode/woonplaats
: ………………………………………………………………
Telefoon
: ………………………………………………………………
E-mail
: ………………………………………………………………
Functie
………………………………………………………………..
Gegevens organisatie Naam organisatie
: ………………………………………………………………
Contactpersoon
:……………………………………………………………….
Adres
: ………………………………………………………………
Postcode/woonplaats
: ………………………………………………………………
Telefoon
: ………………………………………………………………
E-mail
: ………………………………………………………………
Datum
: ………………………………………………………………
Handtekening cursist
: ………………………………………………………………
De factuur graag verzenden aan cursist / werkgever. Indien u de factuur aan de werkgever wenst te laten sturen, dient onderstaande akkoordverklaring te worden ingevuld en ondertekend. Akkoordverklaring namens de werkgever De uit deze aanmelding voortvloeiende betalingsverplichting van € 4.750,- excl. 19% BTW zal worden voldaan door de op dit inschrijfformulier vermelde werkgever. Voor akkoord namens het bedrijf: Plaats/datum
: ………………………………………………………………
Naam
: ………………………………………………………………
Functie
: ………………………………………………………………
Gewenste aanduiding op factuur
: ………………………………………………………………
Handtekening
: ………………………………………………………………
10
Inschrijfformulier tweede deelnemer van dezelfde organisatie Ondergetekende wenst zich in te schrijven voor de Teamleider Room Gegevens cursist Naam
: ………………………………………………………………
Voornamen (voluit)
: ………………………………………………………………
Roepnaam M/V
: ………………………………………………………………
Geboortedatum
: ………………………………………………………………
Geboorteplaats
:………………………………………………………………
Adres
: ………………………………………………………………
Postcode/woonplaats
: ………………………………………………………………
Telefoon
: ………………………………………………………………
E-mail
: ………………………………………………………………
Functie
……………………………………………………………….
Gegevens organisatie Naam organisatie
: ………………………………………………………………
Contactpersoon
:……………………………………………………………….
Adres
: ………………………………………………………………
Postcode/woonplaats
: ………………………………………………………………
Telefoon
: ………………………………………………………………
E-mail
: ………………………………………………………………
Datum
: ………………………………………………………………
Handtekening cursist
: ………………………………………………………………
De factuur graag verzenden aan cursist / werkgever. Indien u de factuur aan de werkgever wenst te laten sturen, dient onderstaande akkoordverklaring te worden ingevuld en ondertekend. Akkoordverklaring namens de werkgever De uit deze aanmelding voortvloeiende betalingsverplichting van € 3.900,- excl. 19% BTW zal worden voldaan door de op dit inschrijfformulier vermelde werkgever. Voor akkoord namens het bedrijf: Plaats/datum
: ………………………………………………………………
Naam
: ………………………………………………………………
Functie
: ………………………………………………………………
Gewenste aanduiding op factuur
: ………………………………………………………………
Handtekening
: ………………………………………………………………
11
