Talenten laten gelden

Kadernotitie Onderwijsachterstandenbeleid Coevorden 2009-2012

“Talenten laten gelden”

Voorwoord Voor u ligt de kadernotitie Onderwijsachterstandenbeleid Coevorden 2009-2012 “Talenten laten gelden”. Deze notitie is de opvolger van het gemeentelijk onderwijsachterstandenplan “Verre doelen bereik je beter samen”. De afgelopen jaren hebben diverse organisaties zich met hart en ziel ingezet om de onderwijsachterstanden binnen onze gemeente te bestrijden. Hiervoor wil ik aan de betrokkenen mijn waardering uitspreken, maar we zijn er nog niet. De afgelopen jaren heeft decentralisatie ook binnen het onderwijsachterstandenbeleid zijn intrede gedaan. Zo hebben de schoolbesturen meer taken en bevoegdheden gekregen. Wij willen echter wel in gesprek blijven met de schoolbesturen en besturen van voorschoolse instellingen en gezamenlijke ambities uitspreken. Dit biedt ons de gelegenheid om het onderwijsbeleid meer af te stemmen op de lokale behoefte. In ons bestuursprogramma ‘Coevorden werkt’ 2006-2010 geven wij aan borg te willen staan voor kwalitatief goed onderwijs, waarin wij uitgaan van de mogelijkheden van een ieder opdat hij of zij zijn of haar schoolloopbaan afsluit met een startkwalificatie. Dit hebben wij vertaald in de titel van deze notitie. Elk kind heeft mogelijkheden en capaciteiten die we op waarde moeten weten te schatten en moeten stimuleren. Uit de Drentse Onderwijsmonitor blijkt dat er een afname is van het aantal kinderen dat behoort tot de doelgroep van het onderwijsachterstandenbeleid. Of deze positieve ontwikkeling te danken is aan de versterking in de vooren vroegschoolse periode of aan de invoering van de gewijzigde gewichtenregeling is nog niet inzichtelijk. In ieder geval is duidelijk geworden dat zowel het peuterspeelzaalwerk als het primair onderwijs zich de afgelopen periode sterk hebben ingespannen om kinderen te ondersteunen in hun ontwikkeling. Toch baart een aantal uitkomsten van de Drentse Onderwijsmonitor mij ook grote zorgen. Zo blijven de taalprestaties van onze kinderen achter bij provinciale cijfers. Dit geeft nog maar eens extra het belang aan van inzet op het bestrijden van onderwijsen dan met name taalachterstanden bij onze (jeugdige) inwoners. Met deze notitie geven wij u een beknopt beeld van de stand van zaken in het onderwijsachterstandenbeleid en beleidsvoornemens voor de nabije toekomst. De beleidsvoornemens zijn mede bepaald door reeds opgedane ervaringen. Deze beleidsvoornemens worden uitgewerkt binnen verschillende uitvoeringsprogramma’s. Hierbij wil ik nogmaals aangeven dat wij dit niet alleen kunnen, hierbij hebben wij de inzet van de onderwijsen de voorschoolse instellingen hard nodig, want zij zijn juist degenen die dagelijks met onze jeugdige talenten omgaan. G. Roeles, wethouder

“Talenten laten gelden” Kadernotitie Onderwijsachterstandenbeleid Coevorden 2009-2012

2

Inhoudsopgave Inleiding .................................................................................................................................. 5 ONDERWIJSACHTERSTANDENBELEID ................................................................................................................ 5 W AT VOORAF GING 2002-2009 ........................................................................................................................ 5 ONDERWIJSACHTERSTANDENBELEID 2006-2010 .............................................................................................. 6 ROL VAN DE GEMEENTE ................................................................................................................................... 7 VISIE............................................................................................................................................................... 7 LEESWIJZER .................................................................................................................................................... 7

1.

Voor- en vroegschoolse educatie............................................................................ 9

INLEIDING ........................................................................................................................................................ 9 LANDELIJK VVE-BELEID ................................................................................................................................... 9 HUIDIGE COEVORDENSE SITUATIE .................................................................................................................... 9 AMBITIENIVEAU.............................................................................................................................................. 10 BELEIDSVOORNEMENS ................................................................................................................................... 12

2.

Schakelklas..............................................................................................................13

INLEIDING ...................................................................................................................................................... 13 HUIDIGE COEVORDENSE SITUATIE .................................................................................................................. 13 AMBITIENIVEAU.............................................................................................................................................. 14 BELEIDSVOORNEMENS ................................................................................................................................... 14

3.

Voortijdig schoolverlaten........................................................................................15

INLEIDING ...................................................................................................................................................... 15 LANDELIJK BELEID ......................................................................................................................................... 15 HUIDIGE COEVORDENSE SITUATIE .................................................................................................................. 16 AMBITIENIVEAU.............................................................................................................................................. 16 BELEIDSVOORNEMENS ................................................................................................................................... 16

4.

Laaggeletterdheid....................................................................................................18

INLEIDING ...................................................................................................................................................... 18 LANDELIJKE BELEID........................................................................................................................................ 18 HUIDIGE COEVORDENSE SITUATIE .................................................................................................................. 19 AMBITIENIVEAU.............................................................................................................................................. 19 BELEIDSVOORNEMENS ................................................................................................................................... 20

5.

Passend onderwijs ..................................................................................................21

INLEIDING ...................................................................................................................................................... 21 LANDELIJK BELEID ......................................................................................................................................... 21 HUIDIGE COEVORDENSE SITUATIE .................................................................................................................. 21 AMBITIENIVEAU.............................................................................................................................................. 21 BELEIDSVOORNEMENS ................................................................................................................................... 21

6.

Integrale Jeugdagenda............................................................................................23

INLEIDING ...................................................................................................................................................... 23


3

HUIDIGE COEVORDENSE SITUATIE .................................................................................................................. 23 AMBITIENIVEAU.............................................................................................................................................. 23 BELEIDSVOORNEMENS ................................................................................................................................... 24

7.

Monitoren en evalueren ..........................................................................................25

INLEIDING ...................................................................................................................................................... 25 HUIDIGE COEVORDENSE SITUATIE .................................................................................................................. 25 AMBITIENIVEAU.............................................................................................................................................. 25 BELEIDSVOORNEMENS ................................................................................................................................... 25

8.

Samenvatting van de beleidsvoornemens.............................................................26

9.

Financiën..................................................................................................................28

INLEIDING ...................................................................................................................................................... 28 HUIDIGE BUDGETTEN ..................................................................................................................................... 28 FINANCIËLE VERTALING BELEIDSVOORNEMENS ................................................................................................ 29

Bijlage 1 .................................................................................................................................30 Bijlage 2 .................................................................................................................................32 Bijlage 3 .................................................................................................................................33


4

Inleiding In deze kadernotitie geven wij in hoofdlijnen aan waarop wij ons binnen het onderwijsachterstandenbeleid de komende periode willen focussen. De notitie kent een looptijd van 2009 tot en met 2012. Wij kiezen voor deze periode omdat een aantal activiteiten al dit jaar starten of zijn gestart en wij spreken de hoop uit onze beleidsvoornemens in een periode van vier jaar te kunnen realiseren. Tevens zoeken wij hierbij aansluiting bij het jeugdbeleid zoals vastgelegd in de notitie ‘… omdat de jeugd het waard is’ Opvoeden en opgroeien in de gemeente Coevorden, Visie op de jeugd 2008-2012.

Onderwijsachterstandenbeleid Doel van het onderwijsachterstandenbeleid is alle kinderen de mogelijkheid te bieden hun talenten te ontwikkelen. Bij de meeste kinderen is daar geen extra stimulans voor nodig, maar in sommige gevallen zijn kinderen onvoldoende voorbereid op het leren op school of behoeven gedurende hun schoolloopbaan extra zorg om ze in staat te stellen een startkwalificatie te behalen. Het onderwijsachterstandenbeleid is er op gericht om onderwijsachterstanden bij deze kinderen vroegtijdig op te sporen en te bestrijden. Van belang hierbij is dat het beleid zich niet alleen richt op het kind zelf, maar ook op de ouders. Dit vereist dat er zowel preventief als curatief interventies moeten plaatsvinden. Of een kind behoort tot de doelgroep van het onderwijsachterstandenbeleid wordt bepaald op basis van het opleidingsniveau van de ouder(s) van het kind, de zogenaamde gewichtenregeling. Op basis van een ouderverklaring wordt de leerling ‘gewogen’. Het eventuele gewicht dat aan een leerling wordt toegekend bepaalt de hoogte van de middelen die door de rijksoverheid beschikbaar worden gesteld aan de gemeente of de school.

Wat vooraf ging 2002-2009 Onder de naam “Verre doelen bereik je beter samen” fungeert ingaande 1 augustus 2002 het GOA-plan (Gemeentelijk Onderwijsachterstanden) in de gemeente Coevorden. Onder het GOA-plan vielen drie peuterspeelzalen, vijf basisscholen en één scholengemeenschap voor voortgezet onderwijs. Het GOAplan had in eerste instantie een looptijd tot en met het schooljaar 2005-2006, maar is ook voor de schooljaren 2006-2007, 2007-2008 en 2008-2009 gecontinueerd. De belangrijkste doelstellingen die in het GOA-plan geformuleerd waren zijn: − Versterking van de vooren vroegschoolse periode; − Een toenemend aantal doelgroepkinderen neemt deel aan VVE-programma’s; − Het bevorderen van taalontwikkeling; − Een ononderbroken ontwikkelingslijn; − Bestuurlijke en inhoudelijke afstemming tussen scholen voor primair onderwijs, peuterspeelzalen, kinderopvangvoorzieningen en consultatiebureaus; − Activeren betrokkenheid van ouders; − Mogelijkheden voor opvoedingsondersteuning aan ouders; − Deskundigheidsbevordering van leidsters en leerkrachten. Wanneer we deze doelstellingen langslopen constateren we het volgende: Versterking van de vooren vroegschoolse periode De scholen en peuterspeelzalen die vielen onder het GOA-plan gebruiken allemaal het VVE-programma Piramide of een afgeleide van deze methode. Om dit programma goed uit te kunnen voeren hebben een aantal leidsters en leerkrachten de Piramide-training gevolgd en zijn gecertificeerd. Een toenemend aantal doelgroepkinderen neemt deel aan VVE-programma’s In 2002 namen 105 kinderen deel aan een VVE-programma in de voorschoolse periode. In 2008 waren dat er 102. We kunnen concluderen dat deze doelstelling niet is bereikt in absoluut aantal. Relatief gezien is er wel een stijging van het aantal deelnemende kinderen, omdat het aantal kinderen de afgelopen jaren is teruggelopen.


5

Het bevorderen van taalontwikkeling Op een aantal peuterspeelzaallocaties en basisscholen wordt in samenwerking met de bibliotheek het programma boekenpret gebruikt. Boekenpret is een methode om jonge kinderen en hun ouders te laten ontdekken dat je veel plezier kunt beleven aan voorlezen en stimuleert de taalontwikkeling van jonge kinderen. Een ononderbroken ontwikkelingslijn Een goede overdracht en samenwerking vergemakkelijkt voor een peuter de overgang van de voorschoolse naar de vroegschoolse periode. Daarom wordt er met ingang van het schooljaar 2008-2009 op alle peuterspeelzaallocaties gewerkt met het overdrachtsinstrument peuterestafette. Bestuurlijke en inhoudelijke afstemming tussen scholen voor primair onderwijs, peuterspeelzalen, kinderopvangvoorzieningen en consultatiebureaus Basisscholen, peuterspeelzalen, kinderopvang en consultatiebureaus zijn deelnemers aan de negen buurtnetwerken 0-12 jaar in de gemeente Coevorden. In het buurtnetwerk worden zorgsignalen over een kind of gezin ingebracht. Het doel van het buurtnetwerk is problemen bij kinderen zo vroeg mogelijk op te sporen en aan te pakken. Het kan dan gaan om opvoedingsproblemen of andere complexe of minder complexe problemen. Daarnaast zijn de drie schoolbesturen, de peuterspeelzaal en twee kinderopvangorganisaties vertegenwoordigd in het Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO). In het OOGO worden op bestuurlijk niveau afspraken gemaakt. Activeren betrokkenheid van ouders Peuterspeelzalen en basisscholen organiseren ouderavonden en andere ouderactiviteiten. Ook binnen Boekenpret wordt ouderbetrokkenheid gestimuleerd. Mogelijkheden voor opvoedingsondersteuning aan ouders Op een drietal basisscholen wordt een oudercontactfunctionaris ingezet. De oudercontactfunctionaris is ‘de brug’ tussen de school en de ouder. Door het gevraagd en ongevraagd bezoeken en benaderen van ouders op een laagdrempelige manier wordt het onderwijsondersteunend gedrag bij de ouders en bij de leerkrachten bevorderd. Deskundigheidsbevordering leidsters en leerkrachten Leidsters en leerkrachten bezoeken jaarlijks cursussen, trainingen of workshops. Zoals reeds vermeld hebben ook een aantal pedagogische medewerksters en leerkrachten het Piramide-certificaat behaald.

Onderwijsachterstandenbeleid 2006-2010 Met ingang van 1 augustus 2006 is de “G” in het GOA (gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid) verdwenen en is het nieuwe onderwijsachterstandenbeleid (OAB) van kracht. De wetgeving van de overheid geeft een trend weer van decentralisatie van taken en bevoegdheden die voorheen bij de gemeente lagen. Vanaf 1 augustus 2006 hebben scholen en schoolbesturen meer beleidsvrijheid en gemeenten minder taken en financiële verantwoordelijkheden. De gemeentelijke inbreng verandert van een bepalende rol op het terrein van onderwijsachterstandenbeleid naar de zorg voor een integraal jeugdbeleid. De visie van de gemeente Coevorden op het integrale jeugdbeleid is het creëren van optimale ontwikkelingskansen zodat elk kind en elke jongere zich kan ontwikkelen tot een volwassen 1 zelfstandige en actief kan deelnemen aan het maatschappelijke, sociale en economische leven . Op grond van de wet onderwijsachterstandenbeleid heeft de gemeente de volgende instrumenten om onderwijsachterstanden bij kinderen vroegtijdig te signaleren en te bestrijden: Voorschoolse educatie; Schakelklassen; Lokaal educatieve agenda. Door de gewijzigde wetgeving is de gemeente verantwoordelijk voor met name de voorschoolse periode van VVE (Vroeg- en Voorschoolse Educatie) en de schakelklassen. Schoolbesturen voor de vroegschoolse periode van VVE. Om hieraan uitvoering te kunnen geven ontvangen schoolbesturen ingaande augustus 2006, op basis van lumpsumfinanciering, zelf de rijksmiddelen voor de bestrijding van 1

Notitie ‘…omdat de jeugd het waard is’ Opvoeden en opgroeien in de gemeente Coevorden visie op jeugd 2008 - 2012


6

onderwijsachterstanden op hun scholen. De uitvoerende regie is hiermee bij de schoolbesturen neergelegd. De uitgangspunten van het onderwijsachterstandenbeleid zijn: de taken en verantwoordelijkheden worden zo efficiënt en effectief mogelijk belegd bij de schoolbesturen en gemeenten; bij de toedeling van middelen wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de feitelijke achterstand van leerlingen; er is meer aandacht voor de bestrijding van onderwijsachterstanden bij autochtone achterstandsleerlingen; bij scholen dient het accent te liggen op het vroegtijdig opsporen en aanpakken van achterstanden. Bij de invulling van het onderwijsachterstandenbeleid leggen wij in eerste instantie de nadruk op de vooren vroegschoolse periode. De reden hiervoor is dat uit diverse onderzoeken is gebleken dat een vroegtijdige aanpak van achterstanden zorgt voor een betere doorstroom in het vervolgonderwijs. Hiermee wordt voortijdig schoolverlaten en laaggeletterdheid indirect al bestreden. Gemeenten hebben verder op onderwijsgebied de wettelijke verantwoordelijkheden op het terrein van het voorkomen en bestrijden van voortijdig schoolverlaten en verzuim (Leerplicht en RMC), veiligheid, onderwijshuisvesting, eerste opvang van nieuwkomers en leerlingenvervoer.

Rol van de gemeente Wij zien onszelf als één van de partners binnen het onderwijsachterstandenbeleid. Met deze nota zetten wij de grote lijnen voor de komende periode uit en stellen in voorwaardenscheppende en ondersteunende sfeer middelen ter beschikking. De concrete invulling en uitvoering gebeurt samen met en door onze partners. Een goede samenwerking met onze partners is dan ook essentieel voor het behalen van onze ambities.

Visie Vorenstaande laat zich vertalen in de volgende visie: De gemeente Coevorden wil met het onderwijsachterstandenbeleid bevorderen dat alle jeugdigen de kans krijgen hun talenten te ontwikkelen en hun schoolloopbaan afsluiten met een startkwalificatie door een samenhangende en resultaatgerichte aanpak met onze partners waarbij achterstanden en uitval preventief en curatief worden bestreden.

Leeswijzer De notitie bestaat uit 9 hoofdstukken. Er is gekozen voor hoofdstukindeling op basis van de thema’s binnen het onderwijsachterstandenbeleid. In de inleiding van deze notitie is kort de historische context van het onderwijsachterstandenbeleid geschetst. Daarnaast is de rol en de visie van de gemeente Coevorden beschreven. Hoofdstuk 1 tot en met 6 zijn de kern van deze notitie. Aan de hand van de thema’s wordt het beleid voor de komende jaren beschreven. Deze thema’s zijn gedeeltelijk gebaseerd op speerpunten van het rijksonderwijsachterstandenbeleid en de taken die hierin zijn toebedeeld aan de gemeente. In hoofdstuk 1 ligt het accent op de vooren vroegschoolse periode. Het gaat om het bereiken van kinderen in de leeftijd van 0 tot 6 jaar met een VVE-programma. Het gaat dan om het zoveel mogelijk preventief bestrijden van achterstanden. Hoofdstuk 2 gaat over de schakelklas. Een aparte klas voor kinderen die het Nederlands onvoldoende beheersen om deel te kunnen nemen aan het regulier primair onderwijs. Hoofdstuk 3 gaat over voortijdig schoolverlaten en de rolverdeling tussen de gemeente en de schoolbesturen en de noodzaak van een goede afstemming tussen de verschillende organisaties. Hoofdstuk 4 gaat over laaggeletterdheid. In dit hoofdstuk wordt beschreven welke activiteiten worden ondernomen om het aantal laaggeletterden in de gemeente terug te dringen. In hoofdstuk 5 ligt het accent op de zorgstructuur rondom het kind binnen het onderwijs. Ook wel passend onderwijs genoemd. Hoofdstuk 6 gaat ten slotte over de afstemming tussen het onderwijsen jeugdbeleid en de betrokken organisaties door het vormgeven van een Integrale Jeugdagenda.


7

In hoofdstuk 7 wordt aangegeven hoe wij het onderwijsbeleid willen monitoren en evalueren. Hoofdstuk 8 bevat een opsomming van onze beleidsvoornemens uit de vorige hoofdstukken. Tenslotte zijn in het laatste hoofdstuk de financiën opgenomen. In dit hoofdstuk wordt beleid vertaald in kosten. Het gaat deels om wettelijke taken en middelen, waarbinnen de gemeente weinig bestedingsvrijheid heeft. Voor een deel gaat het om bestaand en nieuw beleid waarbinnen de gemeente wel beleidsvrijheid heeft.


8

1. Voor- en vroegschoolse educatie Inleiding Voor- en vroegschoolse educatie (VVE) is er op gericht om taal- en ontwikkelingsachterstanden bij jonge kinderen en basisschoolleerlingen te voorkomen, dan wel tijdig te signaleren en te bestrijden. Voor het 2 aanpakken van (taal)achterstanden zijn VVE-programma’s ontwikkeld. Dit zijn educatieve programma’s gericht op het voorkomen en bestrijden van onderwijsachterstanden beginnend bij de peuterspeelzaal of de kinderdagopvang en doorlopend tot en met de tweede groep van de basisschool. Landelijk onderzoek heeft uitgewezen dat voorschoolse educatie positieve effecten op het kind en de samenleving heeft. Daarbij geeft het werken met kwalitatief goedgekeurde programma en de uitvoering van het programma de doorslag. Een programma dient aan de volgende kwaliteitseisen te voldoen: Het programma is geschikt voor twee- en/of driejarigen en loopt door tot en met groep 2 van de basisschool; Er is sprake van een gestructureerde didactische aanpak; Het programma wordt verzorgd door daarvoor voldoende gekwalificeerd personeel; Er wordt gezorgd voor een intensieve begeleiding van de kinderen. Onder intensieve begeleiding wordt verstaan dat de peuters minimaal één extra dagdeel, maar bij voorkeur twee extra dagdelen naar de peuterspeelzaal of voorschool komen en dat er sprake is van een dubbele bezetting van twee gekwalificeerde leidsters op een groep; Het programma wordt gegeven aan een voorschoolse voorziening of basisschool. De effectiviteit van VVE-programma’s kan nog verhoogd worden door het uitvoeren van een oudercomponent, waardoor ouders thuis de ontwikkeling van hun kind kunnen stimuleren. Gezien het gebleken rendement van VVE vinden wij het van groot belang om hierop stevig in te zetten.

Landelijk VVE-beleid Met de invoering van het nieuwe onderwijsachterstandenbeleid is de gemeente met name verantwoordelijk voor de uitvoering van voorschoolse educatie en schakelklassen. Daarnaast mag 15% van de specifieke uitkering voor de bestrijding van onderwijsachterstanden worden besteed aan coördinerende of overige activiteiten. Als uitgangspunt is genomen de scheiding in (financiële) verantwoordelijkheid tussen gemeentebestuur en schoolbesturen. Dit houdt in dat de gemeente verantwoordelijk is voor de uitvoering van voorschoolse educatie en schakelklassen en hiervoor haar middelen inzet. De financiering van vroegschoolse educatie, op basis van het GOA-plan “Verre doelen bereik je beter samen”, is thans in afbouw. Vanaf schooljaar 2009-2010 wordt er geen gemeentelijke bijdrage meer verleend aan schoolbesturen voor de uitvoering van vroegschoolse educatie. Hierdoor is het van groot belang dat de schoolbesturen gestimuleerd worden om de middelen die zij ontvangen voor vroegschoolse educatie ook hiervoor in te zetten. De gemeente is verantwoordelijk gesteld voor het realiseren van een doorgaande leerlijn tussen de voorschoolse en vroegschoolse educatie. Vanwege deze afstemmingseis verdient VVE een prominente plaats op de Integrale Jeugdagenda (IJA). Op grond van de wetgeving zijn op voorschoolse educatie de volgende voorwaarden van toepassing: Het college van B en W geeft aan op grond van welke criteria een doelgroepkind in aanmerking komt voor het volgen van voorschoolse educatie; Er geldt een minimum basisniveau voor het voorschoolse deel van VVE. Kinderen moeten gedurende minimaal een jaar minimaal drie dagdelen VVE ontvangen.

Huidige Coevordense situatie In Coevorden is de keuze gemaakt te werken met het VVE-programma Piramide of een variant daarop. Dit wordt uitgevoerd op drie peuterspeelzalen, ’t Kaboutertje in Geesbrug, 4-min in Schoonoord en Pinokkio in Coevorden (lokale variant), en vijf basisscholen, PCB de Wegwijzer en OBS de Zwarm in

2

Bij taalachterstand gaat het om een achterblijvende taalontwikkeling door onvoldoende stimulans uit de omgeving. Er is meestal geen sprake van een medische oorzaak.


9

Geesbrug, OBS Burg. S.J. van Royen in Schoonoord, OBS Wilhelminaschool en PCB Mijndert van der Thijnenschool in Coevorden (lokale variant). De gemeente betaalde de kosten van deskundigheidsbevordering en professionalisering op het gebied 3 van Piramide van leidsters en leerkrachten en de inzet van een tutor . Door de gewijzigde financiering moeten scholen de VVE-activiteiten in de vroegschoolse periode nu zelf bekostigen. Momenteel is er geen sprake van een gestructureerde toeleiding naar peuterspeelzalen met VVEprogramma’s en zijn er geen doelgroepcriteria

Ambitieniveau De gemeente Coevorden streeft in samenwerking met scholen, voorschoolse opvanginstellingen, jeugdgezondheidszorg en bibliotheken naar een preventief beleid. Op deze wijze moet het ontstaan van taalachterstanden in een vroeg stadium worden voorkomen. Een dergelijke aanpak zal zich richten op het vroegtijdig signaleren van problemen rond de Nederlandse taalbeheersing, ook bij kinderen onder de vier jaar. Bij de introductie van het rijksbeleid was de doelstelling dat gemeenten in 2010 70% van de kinderen in de voorschoolse periode moet bereiken met een effectief VVE-programma. Deze ambitie is inmiddels opgehoogd. Het streven is om in 2011 alle doelgroepkinderen te bereiken. Dit is een ambitieus streven en vergt extra inspanning van de peuterspeelzalen, kinderopvanginstellingen en jeugdgezondheidszorg. Om deze doelstelling te bereiken stelt het ministerie extra middelen beschikbaar. Onder andere voor VVE-pilots. Coevorden participeert met ingang van september 2008 in de VVE-pilot “Vanzelfsprekend, Een Kwaliteitsimpuls voor 0-4 jarigen in Zuidoost Drenthe/Veenkoloniën”. Deze landelijke ambitie kan worden vertaald in de volgende doelen voor de gemeente Coevorden: Eind 2010 is er in de gemeente Coevorden een dekkend aanbod van voorschoolse educatie die een goede spreiding van voorzieningen binnen de gemeente garandeert en voldoet aan de landelijk vastgestelde kwaliteitseisen; Eind 2010 zijn er voldoende VVE-plaatsen om minimaal het aantal voorschoolse doelgroepkinderen, op basis van de gewichtenregeling zoals die in 2009 geheel is ingevoerd in het primair onderwijs, te kunnen bereiken. Concreet betekent dit 112 VVE-plaatsen; Eind 2010 is er een programmatische afstemming en overdracht tussen vooren vroegschoolse voorzieningen; Eind 2010 zijn de toetsscores van kinderen bij aanvang van groep 3 met 15% verhoogd. De 4 gemiddelde schaalscore bedroeg in 2008 80,2 . Vorenstaande doelstellingen sluiten aan bij de doelstellingen van de VVE-pilot “Vanzelfsprekend, Een Kwaliteitsimpuls voor 0-4 jarigen in Zuidoost Drenthe/Veenkoloniën”. Uitgangspunt is dat het bestaande aanbod op de huidige locaties behouden blijft, omdat op deze locaties nog altijd een relatief hoog aantal doelgroepkinderen zit. Om alle doelgroepkinderen te kunnen bereiken zal ook de kinderopvang betrokken worden in het VVE-beleid. Het VVE-beleid dient zich dan ook te richten op de volgende drie pijlers: Doelgroep; Kwaliteit; Bereik. Doelgroep Het is de gemeente die aangeeft op grond van welke criteria een kind behoort tot de doelgroep van de voorschoolse educatie. De wetgever hanteert daarbij de criteria voor de gewichtenregeling in het basisonderwijs. Het staat de gemeente vrij andere criteria te definiëren. Het verdient aanbeveling om de doelgroep niet louter en alleen te bepalen aan de hand van de gewichtenregeling, omdat de gewichtenregeling niet daadwerkelijk meet of er ook sprake is van een achterstand bij de kinderen. De gewichtenregeling dekt onvoldoende de doelgroep voor de voorschoolse educatie.

3

Een tutor in de Piramidemethode is een speciaal getrainde leidster of leerkracht die binnen de groep individueel of in kleine groepen met de kinderen werkt. 4 J. Kruijer en A. Kassenberg, Drentse Onderwijsmonitor 2008, Groningen: Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling Groningen en Timpaan Onderwijs Advies en Consultancy (2008) “Talenten laten gelden” Kadernotitie Onderwijsachterstandenbeleid Coevorden 2009-2012

10

Op basis van de leerlingentelling (teldatum oktober 2008) zaten er op de basisscholen in de gemeente Coevorden 3574 leerlingen. Daarvan hebben 450 leerlingen (14%) een gewicht. Als we dit percentage afzetten tegen het aantal 2-3 jarigen in de gemeente Coevorden op 1 januari 2008, 751 kinderen, zouden 112 kinderen behoren tot de doelgroep van de voorschoolse educatie. Daarnaast houdt de jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar ook een registratie bij van het aantal kinderen waarbij een taal-/spraakachterstand is geconstateerd. In Coevorden gaat het om 280 risicokinderen in de leeftijd van 0-4 jaar, waarvan 119 risicokinderen in de leeftijd van 2-3 jaar (16%). In de screening uitgevoerd door de jeugdgezondheidszorg wordt het opleidingsniveau van de ouders niet meegenomen, wel bijvoorbeeld achterstand in de Nederlandse taal en of er een taal-/ spraakstoornis is. Beide registraties laten nagenoeg hetzelfde percentage doelgroepkinderen zien. Of het ook dezelfde kinderen betreft is niet inzichtelijk. In overleg met de kernpartners zullen wij de criteria voor de doelgroep nader definiëren. Kwaliteit Bij het aanbieden van VVE wordt er van uitgegaan dat gemeenten gebruik maken van effectieve 5 programma’s (evidence based ). Er is onderzoek gedaan naar welke programma’s effectief zijn. Eén van deze programma’s is Piramide. Met dit programma wordt op de huidige VVE-locaties in de gemeente gewerkt. Het rijksonderwijsachterstandenbeleid stelt de volgende voorwaarden aan voorschoolse educatie: het programma wordt minimaal 3 dagdelen per week gegeven, bij voorkeur 4 dagdelen per week, gedurende 12 maanden; het programma wordt verzorgd door gekwalificeerd personeel. In de huidige situatie is er voor gekozen het VVE-programma 3 dagdelen per week aan te bieden. Binnen de VVE-pilot zal bekeken worden of het nodig en mogelijk is het aantal dagdelen uit te breiden. Bereik Door de veranderingen in de bekostiging van de kinderopvang en de toenemende arbeidsparticipatie bezoeken steeds meer kinderen, waaronder kinderen uit de doelgroep van de VVE een kinderdagverblijf. Zonder betrokkenheid van kinderopvanginstellingen is het lastig, zo niet onmogelijk om alle doelgroepkinderen te bereiken. Vooruitlopend op de harmonisatie van de regelgeving voor kinderopvang 6 en peuterspeelzalen wil het rijk wel extra investeren in het wegwerken van taalachterstanden bij jonge kinderen. Het is de bedoeling dat de kinderopvangorganisaties de komende jaren meer voorschoolse educatie gaan aanbieden. Het aantal doelgroepkinderen in Coevorden is verspreid over de hele gemeente waarbij als risicogebieden de volgende kernen kunnen worden aangewezen: Coevorden (Binnenvree, Poppenhare en Lootuinen); Steenwijksmoer; Dalerveen; Geesbrug; en De Kiel. In deze kernen heeft 15% of meer van de basisschoolleerlingen een gewicht. In een aantal van deze kernen is naast een peuterspeelzaal ook een kinderdagverblijf gevestigd. Aannemelijk is dat de doelgroepkinderen zich zowel bij de peuterspeelzaal als het kinderdagverblijf bevinden. Daarnaast zal een aantal doelgroepkinderen geen gebruik maken van vorengenoemde voorschoolse voorzieningen. Het is van groot belang dat ook zij bereikt worden. Daarom zal binnen de VVE-pilot onderzocht worden waar en of de doelgroepkinderen worden opgevangen, zodat het aanbod hierop kan worden afgestemd. Omdat het financieel onhaalbaar is om op alle peuterspeelzalen en kinderdagverblijven in de gemeente VVE aan te bieden zal gezocht moeten worden naar een aanbod waarin peuterspeelzaal en kinderdagverblijf samenwerken.

5

Een evidence based programma is een programma waarvan wetenschappelijk is bewezen dat het effectief is. Op 19 december 2008 heeft de ministerraad ingestemd met het wetsvoorstel Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie. Doel van de wet het bereik en de kwaliteit van voorschoolse educatie te verhogen, door de kinderopvang en peuterspeelzalen naar elkaar toe te laten groeien. Beoogde datum voor inwerkingtreding van de wet is 1 augustus 2010. 6


11

In mei 2008 zijn Stichting Peuterspeelzalen Gemeente Coevorden en Drieluik Kinderopvang in Schoonoord gestart met het project ‘Van 0 tot 4 begin je hier’ om te komen tot inhoudelijke samenwerking door een gezamenlijk aanbod van opvang en educatie. Nu reeds blijkt dat dit project een succes mag worden genoemd. Ook buiten onze gemeente wordt dit succes onderkend. Wij vinden dit een belangrijke ontwikkeling en zullen overige voorschoolse instellingen in onze gemeente stimuleren dat een dergelijke vorm van samenwerking navolging krijgt. Naast de peuterspeelzalen en de kinderdagverblijven heeft ook het consultatiebureau (jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar) een belangrijke rol in het VVE-beleid. In samenspraak dienen de kernpartners de doelgroep te bepalen. Daarnaast is het consultatiebureau de basis om de doelgroep te bereiken. Het consultatiebureau is de enige instantie die (bijna) alle peuters ziet en standaard screent op taal en ontwikkeling. Zij kunnen door een directe benadering ouders en kinderen doorverwijzen naar een VVE-locatie. Het consultatiebureau heeft dan ook een actieve rol in de werving en toeleiding van doelgroeppeuters naar VVE-locaties. Op uitvoeringsniveau worden afspraken gemaakt over indicering, werving en toeleiding.

Beleidsvoornemens 2009 In overleg met de kernpartners wordt de doelgroep bepaald; Stimuleren van een inhoudelijke samenwerking tussen peuterspeelzaal en kinderopvang; Met het consultatiebureau worden afspraken gemaakt over indicering, werving en toeleiding van doelgroeppeuters naar VVE-locaties; Met de schoolbesturen worden afspraken gemaakt over een programmatische afstemming en overdracht tussen vooren vroegschoolse voorzieningen om een doorgaande leerlijn te waarborgen; VVE opnemen in de nog op te stellen Integrale Jeugdagenda. 2010 Uitbreiding van het aanbod voorschoolse educatie. Hierbij geldt als voorwaarde dat het aanbod voorschoolse educatie moet bestaan uit een evidence based programma; Ondersteunen van projecten in het basis- en/ of voortgezet onderwijs gericht op taalbevordering ter ondersteuning van de doorgaande leerlijn. Vanuit de stuurgroep Jeugd is een werkgroep VVE ingesteld. In deze werkgroep zijn de kernpartners vertegenwoordigd. Zij hebben de opdracht een uitvoeringsprogramma VVE uit te werken waarin vorengenoemde beleidsvoornemens worden uitgewerkt. Deze werkgroep maakt tevens onderdeel uit van de projectorganisatie van de VVE-pilot “Vanzelfsprekend, Een Kwaliteitsimpuls voor 0-4 jarigen in Zuidoost Drenthe/Veenkoloniën”.


12

2. Schakelklas Inleiding De wetgeving geeft aan dat de gemeente de specifieke uitkering voor de bestrijding van onderwijsachterstanden moet besteden aan voorschoolse educatie en/of schakelkassen in het primair onderwijs. Schakelklassen zijn klassen voor basisschoolleerlingen die vanwege een grote taalachterstand onder hun niveau presteren. Zij volgen gedurende een jaar intensief taalonderwijs in de schakelklas en stromen daarna terug in het reguliere onderwijs. Het is de bedoeling dat deze leerlingen daardoor een betere kans hebben om uiteindelijk in het schooltype terecht te komen dat past bij hun eigenlijke cognitieve niveau. De schakelklas kan georganiseerd worden voor iedere leeftijdsgroep in het basisonderwijs. In de wet staat beschreven dat een schakelklas op drie manieren kan worden vormgegeven: Voltijd tijdens schooltijd: de leerlingen volgen gedurende één schooljaar al het onderwijs in een aparte groep. Deeltijd tijdens schooltijd: de leerlingen volgen gedurende één schooljaar een deel van de lessen in een aparte groep, met een minimum van 8 uur per week. In de verlengde schooldag: de leerlingen volgen gedurende één schooljaar lessen buiten de reguliere schooltijd, in het verlengde deel van de verlengde schooldag, met een minimum van 100 uur per schooljaar (gemiddeld 2,5 uur per week). De gemeente is, na overleg met de schoolbesturen, wettelijk verantwoordelijk voor het vaststellen van de criteria voor de selectie van leerlingen en voor de keuze van de school of scholen waar de schakelklas wordt georganiseerd. Een schakelklas is dus zowel bedoeld voor allochtone en autochtone leerlingen, voor getalenteerde en niet-getalenteerde leerlingen, voor onderinstromers en neveninstromers. Het enige vaste criterium bij het vaststellen van de doelgroep is dat het moet gaan om basisschoolleerlingen met een grote taalachterstand. Dit betekent dat er op bestuurlijk niveau afspraken gemaakt worden over werving, selectie, aanmeldingsprocedures, communicatie tijdens het schakelklasjaar en nazorg na afloop van de schakelklas.

Huidige Coevordense situatie De schoolbesturen hebben geconstateerd dat er in de gemeente Coevorden behoefte is aan een centrale voorziening die opvang biedt aan recent geïmmigreerde kinderen die het Nederlands nog onvoldoende beheersen. Het gaat hier om de doelgroep neveninstromers in de leeftijd van 4 tot en met 13 jaar. Een opvangklas voor neveninstromers in het basisonderwijs valt ook binnen de gegeven definitie van een schakelklas. 7

Bij intentieverklaring is asielzoekerschool De Smeltkroes, verbonden aan OBS De Anwende, voor de schooljaren 2007-2008 tot en met 2008-2009, aangewezen als centrale opvangvoorziening voor neveninstromers. De Smeltkroes biedt eerste opvang aan alle neveninstromers in de leeftijd van 4 tot en met 13 jaar in het primair onderwijs in de gemeente Coevorden. Het gaat om leerlingen die rechtstreeks of onlangs uit het buitenland zijn gekomen of leerlingen die al elders in Nederland onderwijs hebben genoten, maar het Nederlands nog onvoldoende beheersen om direct in te kunnen stromen in het regulier primair onderwijs. De leerlingen ontvangen gedurende maximaal anderhalf jaar schakelonderwijs. Er is derhalve sprake van voltijds schakelonderwijs. Gedurende de opvangperiode wordt voor elke leerling een onderwijskundig rapport bijgehouden dat bij doorstroom naar het regulier primair onderwijs wordt overgedragen aan de betreffende basisschool. Aan de hand van toetscriteria wordt door De Smeltkroes bepaald of de leerling de Nederlandse taal voldoende beheerst om (terug) naar het regulier basisonderwijs te gaan.

7

Intentieverklaring centrale opvang neveninstromers primair onderwijs Coevorden van 10 april 2008


13

Het schakelonderwijs wordt gefinancierd door Onderwijsstichting ARCADE. Omdat de rijksfinanciering van de bekostiging voor de eerste opvang van vreemdelingen in het primair onderwijs onvoldoende is om een dergelijke voorziening in stand te houden en wij het van maatschappelijk belang achten dat deze voorziening binnen onze gemeente behouden blijft, draagt de gemeente vanuit het onderwijsachterstandbeleid bij in kosten van formatie tot ten hoogste ½ Fte. Omdat voor deze leerlingen de dichtstbijzijnde basisschool niet toegankelijk is vanwege de taalproblematiek, wordt door de gemeente een vergoeding leerlingenvervoer verstrekt naar de centrale voorziening. Dit om de voorziening bereikbaar te houden voor alle leerlingen in de gemeente Coevorden. In februari 2009 heeft er een tussenevaluatie plaatsgevonden in het OOGO (Op Overeenstemming Gericht Overleg). Uit het schooljaarverslag 2007-2008 van De Smeltkroes blijkt een stijging van het aantal leerlingen. De schoolbesturen zijn tevreden over de werking van De Smeltkroes als centrale voorziening voor neveninstromers. Het continueren van de afspraken met ingang van het schooljaar 2009-2010 is wenselijk. Het schoolbestuur van het openbaar onderwijs heeft zelf de ambitie uitgesproken De Smeltkroes verder te willen ontwikkelen tot een regionaal expertisecentrum voor tweede taalverwerving (Nederlands). Hiermee wordt een nog betere inbedding voor de schakelklas gerealiseerd.

Ambitieniveau Ons doel is om met de schakelklas neveninstromers de Nederlandse taalvaardigheid van allochtone leerlingen van 4 tot en met 13 jaar aantoonbaar te verbeteren waardoor een betere doorschakeling naar het regulier basisonderwijs plaatsvindt. Het belangrijkste criterium daarbij is dat het leerstofaanbod in voldoende mate is afgestemd op de ontwikkelingsmogelijkheden van de leerlingen. Per leerling wordt daarom een duidelijk eindleerdoel aangegeven. Wij verwachten van het schoolbestuur en de participerende school dat zij zich inspannen om de opbrengsten van de schakelklas met ingang van het schooljaar 2009-2010 te monitoren en in beeld te brengen zodat de resultaten van het schakelonderwijs op proces- en leerlingniveau inzichtelijk worden.

Beleidsvoornemens 2009 Verder ontwikkelen van de schakelklas neveninstromers door: in overleg met de schoolbesturen, mede op basis van de tussenevaluatie, bepalen of de doelgroep verder uitgebreid kan en moet worden; afspraken vastleggen in een convenant; opstellen van een protocol bij eerste aanmelding bij de Smeltkroes om de voorziening bereikbaar te maken en te houden; het schakelonderwijs opnemen in de nog op te stellen Integrale Jeugdagenda.


14

3. Voortijdig schoolverlaten Inleiding Op grond van de leerplichtwet zijn kinderen in Nederland vanaf 5 jaar tot het einde van het schooljaar waarin zij 16 jaar worden verplicht om naar school te gaan. Na deze leerplicht geldt een kwalificatieplicht. De kwalificatieplicht geldt voor jongeren die nog geen 18 jaar zijn en nog geen startkwalificatie hebben behaald. Helaas zijn er nog altijd jongeren die het onderwijs verlaten zonder een startkwalificatie. De zogenaamde voortijdige schoolverlaters. Van een startkwalificatie is sprake als jongeren beschikken over een havo- of vwo-diploma of over een diploma op tenminste niveau 2 van het middelbaar beroepsonderwijs. Voortijdig schoolverlaten (VSV) is een maatschappelijk probleem. Met een startkwalificatie is de kans op een baan die past, ruim twee keer zo groot. Zeker als de arbeidsmarkt weer wat krapper wordt. Onze kenniseconomie heeft goed geschoold personeel nodig. Het uitgangspunt bij jongeren vanaf 18 jaar is, dat zij óf leren óf werken.

Landelijk beleid Om de Europese economie te versterken, hebben de EU-landen in 2000 in Lissabon met elkaar afgesproken dat ze het aantal jongeren zonder startkwalificatie willen terugdringen. Het rijk heeft hoge prioriteit gegeven aan het terugdringen van VSV. Het Lissabon-akkoord is vertaald in de volgende doelstelling: in 2012 is het aantal nieuwe schoolverlaters gehalveerd ten opzichte van 2002. Om dit te bereiken neemt het kabinet de volgende maatregelen: extra aandacht voor een soepele overgang van vmbo naar mbo; betere loopbaanoriëntatie, studiekeuze en begeleiding; meer en betere zorg op school; aantrekkelijker onderwijs, met sport en cultuur, om jongeren op school te houden; meer ruimte voor vmbo-scholieren die het best leren met hun handen; meer maatwerktrajecten om uitval te voorkomen; inzet van 20.000 EVC-trajecten (Eerder Verworven Competenties) voor schooluitvallers van 18 tot 23 jaar. Hierover zijn in juni 2008 convenanten afgesloten met de 39 Regionaal Meld- en Coördinatiepunten (RMC’s) Op grond van vorengenoemde wetgeving zijn gemeenten belast met de regionale melden coördinatiefunctie VSV. De gemeenten zijn verplicht jongeren tot 27 jaar ‘te volgen’. Een integrale aanpak van schoolverzuim is daarom noodzakelijk. De gemeente heeft hierin een regierol. De leerplicht biedt alle jongeren de kans om zich te ontplooien en stelt scholen in staat om leerlingen hun talenten optimaal te laten benutten. Het handhaven van de leerplicht is niet voldoende. Door een sluitend netwerk te vormen van betrokken partijen, kan worden voorkomen dat jongeren te lang met problemen rondlopen of zonder startkwalificatie de school verlaten. Samenwerking tussen scholen, ouders, betrokken instanties en jongeren is onontbeerlijk om er voor te zorgen dat zoveel mogelijk jongeren uiteindelijk een startkwalificatie halen en voldoende toegerust de arbeidsmarkt op gaan. Ook hierin heeft de gemeente de regierol. Het halen van een startkwalificatie is in het belang van de jongere zelf en in het belang van onze samenleving. Ongeoorloofd verzuim kan een indicatie zijn voor achterliggende problemen. Schoolverzuim is bovendien een voorspeller voor het voortijdig verlaten van de school en het mogelijk afglijden in de criminaliteit. Uit cijfers van het CBS blijkt dat jongeren zonder startkwalificatie ruim vijf keer zo vaak het criminele pad op 8 gaan als jongeren die wel een startkwalificatie hebben .

8

Ministerie OCW, Factsheet Voortijdig Schoolverlaten, november 2007


15

Huidige Coevordense situatie Eén van de speerpunten van het bestuursprogramma ‘Coevorden werkt’ 2006-2010 is het tegengaan van VSV en het bieden van mogelijkheden voor een ieder om een goede startkwalificatie te verkrijgen die aansluit bij de vraag vanuit de maatschappij. De gemeente Emmen is RMC-contactgemeente voor de regio Zuidoost Drenthe. De gemeente Emmen coördineert de melding en registratie van voortijdig schoolverlaters door scholen, ook voor onze gemeente en de gemeente Borger-Odoorn. In juni 2008 heeft de contactgemeente Emmen het convenant met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ondertekend samen met de in deze regio gevestigde scholen, waaronder scholengemeenschap De Nieuwe Veste en het Esdal College, die beide in onze gemeente vestigingen hebben. In bijlage 2 wordt het doel van het convenant en een specificatie van de beoogde reductie weergegeven. Deze reductie moet worden gerealiseerd door een keuze uit de maatregelen ter vermindering van het aantal voortijdig schoolverlaters die staan aangegeven in een zogenaamde menulijst (bijlage 3), die ook als bijlage bij het convenant is opgenomen. Daarnaast heeft het ministerie als extra stimulans, aanvullend op de convenanten die met elke RMCregio zijn afgesloten, programmagelden beschikbaar gesteld voor het realiseren van de reductie. De programmagelden worden per RMC-regio aan de onderwijsinstellingen (vo en mbo) beschikbaar gesteld op basis van een regionaal samenhangend programma van maatregelen. Voor iedere RMC-regio is per kalenderjaar voor de periode 2008-2011 een maximumbedrag beschikbaar, met schooljaar 2005/2006 als peiljaar. De RMC-regio Zuidoost Drenthe heeft een subsidieaanvraag ingediend voor onderwijsprogramma’s voor 2008 en 2009. Het Drenthe College, als contactschool vertegenwoordiger van de drie RMC-regio’s, heeft voor 15 oktober 2008 de aanvraag voor programmagelden voortijdig schoolverlaten ingediend. Een verplichte maatregel in het programma voor alle RMC-regio’s is de aanpak van verzuim: melden en aanpakken. Het melden en registreren van verzuim richt zich in Drenthe op twee lijnen, enerzijds het vaststellen van het verzuimprotocol en de naleving van de weten regelgeving en anderzijds de melding van verzuim via het digitaal verzuimloket. Met ingang van 1 september 2009 moet er, samen met de IB-groep, een landelijke dekking gerealiseerd zijn. De andere twee maatregelen waarvoor subsidie is aangevraagd zijn: 1. overgang vmbo-mbo: verbeteren van beroepsbeeld binnen de verschillende sectoren van het VO om de overstap naar mbo te bevorderen; 2. overgang vmbo-mbo: warme overdracht zorgleerlingen; terugmelding aan VO.

Ambitieniveau Wij willen bevorderen dat alle jeugdigen de kans krijgen hun talenten te ontwikkelen en hun schoolloopbaan afsluiten met een startkwalificatie door een samenhangende en resultaatgerichte aanpak met onze partners waarbij achterstanden en uitval preventief en curatief worden bestreden. Wij willen borg staan voor kwalitatief goed onderwijs, waarin een ieder op basis van zijn eigen mogelijkheden kan doorgaan en een goede startkwalificatie krijgt die aansluit bij de vraag van de (regionale) arbeidsmarkt. Er is regionaal een sluitende keten leren-werken-inkomen gerealiseerd waardoor alle jeugdigen met een startkwalificatie op de arbeidsmarkt terecht komt. Vorenstaande kan vertaald worden in de volgende doelstelling: In 2012 verlaat iedere jongere in Coevorden het onderwijs met een startkwalificatie. In ieder geval is er in 2012 sprake van een reductie van het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters met 40% ten opzichte van het schooljaar 2005/2006. In absolute aantallen gaat het om een 4 leerlingen op De 9 Nieuwe Veste en 25 leerlingen op het Esdal College .

Beleidsvoornemens 2009 Stimuleren en versterken van de samenwerking tussen onderwijs, leerplicht en RMC;

9

Nieuwe voortijdig schoolverlaters: De Nieuwe Veste: 9 in 2005/2006; Esdal College: 59 (bron: CFI)


16

Formalisering en intensivering van de regionale samenwerking met de gemeenten Emmen en Borger-Odoorn bij de uitvoering van de leerplicht- en RMC-functie door samenwerkingsafspraken vast te leggen in een overeenkomst; Voortijdig schoolverlaten opnemen in de Integrale Jeugdagenda.

2010 Realiseren van een sluitende keten leren-werken-inkomen; Realiseren van een sluitend meldsysteem van verzuim; Het ondersteunen van maatregelen ter vermindering van het aantal voortijdige schoolverlaters die op grond van het convenant door onderwijsinstellingen in onze gemeente worden getroffen; Verbeteren van de interne en externe zorgstructuur in het onderwijs.


17

4. Laaggeletterdheid Inleiding Om mee te kunnen doen in de samenleving is kunnen lezen, schrijven en rekenen een basisvoorwaarde. In Nederland leven 1,5 miljoen mensen die laaggeletterd zijn. Dit betekent dat gemiddeld één op de tien burgers nauwelijks of in zijn geheel niet kan lezen en schrijven. Van de volwassen inwoners van Coevorden heeft ongeveer 14% moeite met lezen en schrijven. Dat zijn ruim 3.700 laaggeletterden in onze gemeente. In algemene zin gaat het, als we het hebben over laaggeletterden, om mensen die niet of onvoldoende over lees- en schrijfvaardigheden beschikken. Iemand die laaggeletterd is, is meestal niet in staat om een formulier in te vullen, een treinkaartje te kopen of hun kinderen een boek voor te lezen. Zij lezen en schrijven slechter dan het gemiddelde kind in groep 5 op de basisschool.

Geletterdheid is de vaardigheid om gedrukte en geschreven informatie te gebruiken om te functioneren inde maatschappij, om persoonlijke doelstellingen te bereiken en om persoonlijke kennis te ontwikkelen. Laaggeletterdheid is het onvermogen daartoe.

Laaggeletterdheid begint vaak al op jonge leeftijd. Jonge kinderen uit ‘taalarme’ gezinnen hebben als zij naar de basisschool gaan gemiddeld al een taalachterstand van twee jaar, die zij tijdens hun schoolloopbaan vaak niet meer inlopen. Oorzaken zijn onder andere: het spreken van dialect in de 10 thuissituatie of het opgroeien in een omgeving zonder boeken en tijdschriften . Voorkomen is beter dan genezen. De acties die wij inzetten op het voorkomen van laaggeletterdheid zijn in de vorige hoofdstukken al besproken. Wij zullen nu ingaan op de curatieve maatregelen die genomen worden om laaggeletterdheid te bestrijden. Hierbij is samenwerking tussen de verschillende organisaties (consultatiebureau, peuterspeelzalen, kinderopvang, basisscholen, sociale dienst, sociaal werkvoorzieningsschap, bedrijfsleven, bibliotheek en ROC) van groot belang.

Landelijke beleid Om elke individu in de gelegenheid te stellen om te kunnen functioneren in de samenleving, op de arbeidsmarkt, om goed en adequaat te kunnen (en durven) participeren en om zichzelf te kunnen ontwikkelen wil de overheid laaggeletterdheid voorkomen en verminderen. Laaggeletterdheid Doelstelling is om het aantal laaggeletterden met 60% terug te brengen in 2015. Hieruit volgt de volgende ambitie: het percentage Nederlanders dat moeite heeft met lezen, schrijven of rekenen laten afnemen van 10% naar 4%. De regering wil structureel aandacht besteden aan het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid. Hoe zij dit wil doen is vastgelegd in een meerjarenplan: ‘Van A tot Z betrokken, Aanvalsplan Laaggeletterdheid 2006-2010’. In deze periode wil de regering de volgende zes doelstellingen bereiken: 11 1. het percentage leerlingen voortgezet onderwijs dat op of onder PISA -leesniveau 1 zit (thans 11%), terugdringen tot 10%, rekening houdend met een verwachte toename van deze probleemgroep in 2010; 2. het aantal werkgevers dat actief bijdraagt aan de bestrijding van laaggeletterdheid, met 50 tot 100% 12 vergroten. Hierover zijn afspraken gemaakt tussen de overheid en werkgevers . 3. de totstandkoming van 9 provinciale aanvalsplannen en van een aanzienlijk aantal gemeentelijke aanvalsplannen; 4. de uitvoering van lokale en regionale leesbevorderingsplannen in een meerderheid van de gemeenten; 10

E. Bohnenn, e.a., Laaggeletterd in de lage landen. Hoge prioriteit voor beleid, Den Haag: Nederlandse Taalunie (2004) 11 Programme for International Student Assesment 12 Convenant tussen werkgevers, werknemers en overheid, Structurele aanpak laaggeletterdheid in de samenleving en het bedrijfsleven 2007 – 2015, van 11 september 2007 “Talenten laten gelden” Kadernotitie Onderwijsachterstandenbeleid Coevorden 2009-2012

18

5. de verhoging van het aantal deelnemers aan alfabetiseringscursussen tot rond de 12.500; 6. de verbetering van effectiviteit met betrekking tot de bestrijding van laaggeletterdheid door onderzoek, monitoring en internationale samenwerking. Volwasseneneducatie Met ingang van 1 januari 2009 is de Wet participatiebudget in werking getreden. Met de invoering van deze wet worden de drie bestaande budgetten voor reïntegratie, inburgering en volwasseneneducatie gebundeld in één participatiebudget. Het doel van volwasseneneducatie is het verhogen van sociale cohesie door bijvoorbeeld mensen in een achterstandspositie te ondersteunen bij het verbeteren van hun mogelijkheden tot maatschappelijke en/of arbeidsparticipatie. Vanuit de educatiemiddelen worden opleidingen aangeboden gericht op het verwerven van basisvaardigheden. Elke gemeente is uniek en elke gemeente kent ook zijn eigen problematiek. Het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid is het meest effectief wanneer dit op lokaal niveau gebeurt. Hierin heeft de gemeente dan ook een voorname rol, omdat zij ondermeer een regierol op het terrein van volwasseneneducatie; de Wet maatschappelijke ondersteuning en inburgering heeft en daarnaast uitvoerder van de Wet Werk en Bijstand is. Tussen de staatssecretaris van Onderwijs en de VNG zijn bestuurlijke afspraken gemaakt over de inzet van de educatiemiddelen in 2009. De afspraak is gemaakt dat er sterk zal worden ingezet op het terugdringen van laaggeletterdheid binnen het aanbod van educatietrajecten.

Huidige Coevordense situatie Leesbevordering: Vanuit het project Gemeentelijke LeesbevorderingsPlannen (2002-2004) is in de gemeente Coevorden een leesbevorderingsnetwerk opgezet. Het netwerk wordt aangestuurd door de jeugdspecialist van de bibliotheek in Coevorden. In dit netwerk wordt informatie uitgewisseld, plannen gemaakt en uitgevoerd gericht op een goed gestructureerd leesbevorderingsnetwerk. Aan het netwerk nemen leescoördinatoren van het basisonderwijs, het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang deel. Vanuit het Gemeentelijk Leesbevorderingsplan Coevorden is een Doorgaande Leeslijn van 0 tot 18 jaar gerealiseerd. Laaggeletterdheid: De bibliotheek Coevorden heeft deelgenomen aan het project laaggeletterdheid en leesbevorderingsnetwerken bibliotheken Noord-Nederland. Er is een kerngroep laaggeletterdheid gevormd. Er is twee keer een werkbijeenkomst gehouden. Hieruit is een lijst van projecten gekomen die per project zijn uitgewerkt in een Agenda laaggeletterdheid en leesbevordering Coevorden. Deze Agenda is voorgelegd aan de gemeente.

Ambitieniveau Ons doel is om het aantal laaggeletterden in onze gemeente terug te dringen. Wij willen dit bereiken door een stijging van 20% van het aantal mensen dat in 2009 en 2010 deelneemt aan cursussen lezen en schrijven ten opzichte van het aantal deelnemers in 2008 (25 deelnemers). Doelgroep: Om gericht een impuls te kunnen geven aan het terugdringen van laaggeletterdheid zullen wij, naast de maatregelen die al worden genomen in de vooren vroegschoolse periode, de prioriteit te geven aan de volgende doelgroep: ouders met jonge kinderen die hun kinderen onvoldoende kunnen ondersteunen in het taalvaardig worden; werkende laaggeletterden die problemen ondervinden bij de functie-uitoefening; niet-werkenden die vanwege hun laaggeletterdheid problemen ondervinden bij het vinden van werk. Bij deze doelgroep is er sprake van een probleem bij: de uitoefening van een functie; bij het vinden van werk; bij het opvoeden van kinderen. Ook sluiten deze doelgroepen aan op de in de vorige hoofdstukken genoemde doelgroepen en thema’s. Het bestrijden en voorkomen van laaggeletterdheid is het sluitstuk in de keten leren-werken-inkomen.


19

De uitgangspunten voor het gemeentelijk volwasseneneducatiebeleid voor 2009 en 2010 zijn opgenomen in de notitie ‘Volwasseneneducatie 2009 en 2010: Iedere burger heeft recht op algemene vorming en persoonlijke ontplooiing, zodat hij of zij goed kan functioneren in onze maatschappij’. In de praktijk blijkt het moeilijk om vorengenoemde doelgroep te bereiken, omdat ze geen wettelijke plicht hebben om te leren lezen en schrijven. Het is daarom van wezenlijk belang om een netwerk van verschillende organisaties bij elkaar te brengen zodat er een sluitende aanpak van signalering, werving en toeleiding wordt gerealiseerd. Hierbij zal gebruik worden gemaakt van de al bestaande Kerngroep Laaggeletterdheid waarin de bibliotheek, ROC, basisonderwijs en oudercontactfunctionaris zitting hebben.

Beleidsvoornemens 2009 In samenwerking met het ROC Drenthe College wordt een uitvoeringsplan opgesteld gericht op het vinden en activeren van laaggeletterden met als doel het vergroten van de instroom van deelnemers aan een cursus lezen en schrijven. Hieraan wordt de voorwaarde verbonden dat er voldoende toegankelijk cursusaanbod is; Met de kerngroep laaggeletterdheid worden afspraken gemaakt over het jaarlijks indienen van een uitvoeringsplan op basis van de Agenda laaggeletterdheid en leesbevordering; Aan te sluiten bij bestaande campagnes over laaggeletterdheid van Stichting Lezen & Schrijven en Stichting Expertisecentrum ETV.nl om burgers te wijzen op het belang van het leren lezen en schrijven en hen te stimuleren hun laaggeletterdheid aan te pakken.


20

5. Passend onderwijs Inleiding Passend onderwijs is het aanbieden van een onderwijszorgaanbod voor elke leerling. Passend onderwijs is er op gericht aan leerlingen die extra zorg nodig hebben, met voorzieningen op maat, de mogelijkheid te geven onderwijs te volgen binnen het reguliere onderwijs. Dit zal voor de meeste leerlingen gelden. Voor leerlingen die geen regulier onderwijs kunnen volgen moet een onderwijszorgaanbod binnen het speciaal onderwijs worden aangeboden. Weer Samen naar School Weer Samen naar School kent drie belangrijke algemene doelstellingen: 1. het bevorderen van de integratie in het basisonderwijs van leerlingen die speciale zorg nodig hebben; 2. het bevorderen van een ononderbroken ontwikkelingslijn; 3. het beheersen van de groei van de kosten van het speciaal onderwijs.

Landelijk beleid Kern van het passend onderwijs is dat voor elke zorgleerling de kansen op de beste ontwikkeling centraal staan. Om dit te realiseren wil het rijk de zorgstructuren herzien door bestaande zorgstructuren met elkaar te verbinden. Hierdoor ontstaan regionale netwerken op basis van bestaande samenwerkingsverbanden en regionale expertisecentra. Uitgangspunten van het landelijk beleid zijn: de inrichting van één loket; kwaliteitsverbetering van het onderwijs; passend onderwijs moet in de klas gerealiseerd worden; versterking van de positie van ouders. Passend Onderwijs is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van de schoolbesturen. De gemeente krijgt echter te maken met de gevolgen van de keuzen die schoolbesturen maken. De gevolgen zullen het meest zichtbaar zijn op het gebied van het leerlingenvervoer en de onderwijshuisvesting.

Huidige Coevordense situatie De schoolbesturen van de Coevordense scholen hebben in juni 2008 de ambitie uitgesproken om in 2011 een zodanig netwerk van voorzieningen van onderwijs en leerlingenzorg te hebben gerealiseerd dat ieder kind in Zuidoost Drenthe daarvoor binnen deze regio zo thuis nabij mogelijk terecht kan. Uitwerking van de ambitie vind plaats aan de hand van geformuleerde onderzoeksvragen door een ingestelde stuurgroep. De bevindingen worden opgenomen in een Strategisch Beleidsplan Passend Onderwijs voor Zuidoost Drenthe. Hoewel passend onderwijs en de hieruit vloeiende zorgplicht een taak is van de schoolbesturen en wij hierin niet direct een rol hebben, hebben de ontwikkelingen binnen passend onderwijs wel onze interesse. Door de verantwoordelijkheid die wij hebben voor het jeugdbeleid en de WMO (Wet maatschappelijke ondersteuning) is passend onderwijs een belangrijk thema en vindt terugkoppeling vanuit de schoolbesturen plaats in het OOGO/ LEA-overleg.

Ambitieniveau Wij ondersteunen de ambitie zoals uitgesproken door de Coevordense schoolbesturen. Dit wordt vertaald in de volgende doelstellingen: In 2011 participeren alle basisscholen in de gemeente Coevorden in een regionaal netwerk passend onderwijs; In 2011 is er één indicatieloket ingericht.

Beleidsvoornemens 2009 In de realisatie van de brede school Poppenhare/Lootuinen wordt gekeken in hoeverre passend onderwijs hierin kan worden meegenomen; Passend onderwijs opnemen in de Integrale Jeugdagenda.


21

2010 Via het Zorgadviesteam (ZAT) en het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) wordt het aanbod van opgroeien opvoedondersteuning, onder verantwoordelijkheid van de gemeenten gerealiseerd.


22

6. Integrale Jeugdagenda Inleiding Het lokaal onderwijsbeleid kan niet los worden gezien van ontwikkelingen op het terrein van jeugd- en welzijnsbeleid. Mede als gevolg van Operatie Jong (ontkokering van beleid) en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) zijn de bestuurlijke verhouding tussen gemeente, schoolbesturen en overige partners gewijzigd. Dit betekent ondermeer dat de autonomie van de schoolbesturen is toegenomen. Tegelijkertijd heeft de gemeente een regietaak op het gebied van jeugdbeleid. Deze veranderingen vragen om een goede afstemming. Eén van de mogelijkheden voor een goede afstemming is een gezamenlijk gedragen beleidsagenda, ofwel de Lokale Educatieve Agenda (LEA). Een lokale educatieve agenda is een geschikt instrument om als gemeente en schoolbesturen gezamenlijk te komen tot een aantal afspraken. Prioriteiten, resultaatverwachting en de bijbehorende verantwoordelijkheid dienen hiervoor te worden gesteld. Het rijk verplicht gemeenten, schoolbesturen en de kinderopvang, ten minste jaarlijks, over de volgende onderwerpen overleg te voeren en afspraken te maken, op basis van gelijkwaardigheid: het voorkomen van segregatie; het bevorderen van integratie; het bestrijden van onderwijsachterstanden; de afstemming over inschrijvings- en toelatingsprocedures om tot een evenwichtige verdeling van leerlingen met een onderwijsachterstand over de scholen te komen; de doorlopende leerlijn van voorschoolse educatie naar basisonderwijs. Omdat de voorschoolse educatie in de gemeente Coevorden door de peuterspeelzaal wordt uitgevoerd zijn zij voor ons ook een “verplichte” gesprekspartner. In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van beleidsthema’s die terug kunnen of moeten komen op de LEA. Zowel de gemeente als de schoolbesturen, peuterspeelzaal en kinderopvang hebben een agenderingsrecht. In gezamenlijk overleg wordt de inhoud van de agenda bepaald.

Huidige Coevordense situatie Uit inventarisatie blijkt dat er zeer veel organisaties betrokken zijn bij de jeugd met een grote verscheidenheid aan overlegmomenten. De wens van de diverse organisaties is dat hier structurering in komt. Uitgangspunt hierbij is efficiency en rendement. Een eerste aanzet om in Coevorden te komen tot een LEA is in 2007 gegeven. Er heeft een werkconferentie Lokale Educatieve Agenda plaatsgevonden. Conclusie van alle aanwezige partners was dat het niet wenselijk is een nieuw overleg in te stellen, maar aan te sluiten bij bestaande overlegstructuren en te kiezen voor positionering van het verplichte overleg onder de paraplu van het jeugdbeleid; de Integrale Jeugdagenda.

Ambitieniveau Uit de geschetste ontwikkelingen blijkt dat niet langer gesproken kan worden over een separaat onderwijsen jeugdbeleid. Het denken in maatschappelijke effecten vraagt om een integrale benadering. Onderwijsachterstanden raakt vele andere beleidsterreinen. Wij kiezen er daarom voor om zoveel mogelijk beleidsterreinen rondom onderwijs en jeugd in hetzelfde bestuurlijk overleg te bundelen. Hierbij zal zoveel mogelijk aansluiting worden gezocht bij de landelijke vijf thema’s rondom jeugd: - bevolking; - gezondheid en welzijn; - justitie; - onderwijs; - arbeid; en de thema’s van het jeugdbeleid in Coevorden.


23

In het voorjaar 2008 heeft de gemeenteraad de notitie ‘…omdat de jeugd het waard is’ Opvoeden en opgroeien in de gemeente Coevorden visie op jeugd 2008 – 2012 vastgesteld. Eén van de drie thema’s waarop het jeugdbeleid in Coevorden zich de komende jaren richt is: Het voeren van regie: meepraten én … meedoen! Eén van de beleidsvoornemens uit de notitie is het opstellen en uitwerken van een Integrale Jeugdagenda. Vorenstaande kan worden vertaald in de volgende doelstelling: Het realiseren van een optimale (educatieve) infrastructuur binnen het jeugdbeleid; In 2009 is er in de gemeente Coevorden een Integrale Jeugdagenda beschikbaar waarop in ieder geval de verplichte overlegthema’s vanuit het onderwijs terugkomen.

Beleidsvoornemens 2009 Het opstellen en uitwerken van een effectieve en efficiënte overlegstructuur; In gezamenlijk overleg met onze partners de thema’s van de Integrale Jeugdagenda bepalen, hierop dienen in ieder geval de verplichte overlegthema’s onderwijs terug te komen.


24

7. Monitoren en evalueren Inleiding De gemeente vervult een regierol binnen het onderwijsachterstandenbeleid. Deze taak kunnen wij alleen goed uitvoeren als wij goed geïnformeerd zijn over de feitelijke stand van zaken en de resultaten van het onderwijsachterstandenbeleid. Wij hebben daarom getracht onze ambities daar waar mogelijk te vertalen in meetbare doelstellingen. Op deze manier kunnen wij de resultaten van ons beleid monitoren en evalueren.

Huidige Coevordense situatie Wij zijn op grond van de Leerplichtwet verplicht een leerplichtadministratie bij te houden. In onze leerplichtadministratie zijn gegevens opgenomen van alle 0- tot 23–jarige jeugdigen. Voor de monitoring van het onderwijsachterstandenbeleid wordt daarom aansluiting gezocht bij de leerplichtadministratie. In januari 2001 hebben de twaalf Drentse gemeenten, de VDG en de provincie Drenthe uitgesproken gezamenlijk een onderwijsmonitor te gaan ontwikkelen. Sinds 2006 is de Drentse Onderwijsmonitor operationeel en worden kengetallen ontwikkeld voor het onderwijsachterstandenbeleid. Voor 2008 is de onderwijsmonitor uitgebreid met de module vroeg- en voorschoolse educatie (VVE) en zijn de taal- en leesprestaties van de leerlingen in het primair onderwijs opgenomen in de onderwijsmonitor. Met ingang van 2009 worden ook de rekenprestaties van leerlingen in het basisonderwijs opgenomen in de onderwijsmonitor. Uit de Drentse Onderwijsmonitor blijkt dat onze leerplichtadministratie nog onvoldoende gegevens bevat om op alle onderdelen een goed beeld van de onderwijsprestaties van onze leerlingen te kunnen geven. Zo worden op dit moment de deelname aan een voorschoolse voorziening, etniciteit, gewicht en voadvies van een kind nog niet geregistreerd. Ook leveren nog niet alle scholen (taal)toetsgegevens aan de onderzoekers aan. Nu zijn in de Drentse Onderwijsmonitor ook Cito-eindtoetsgegevens opgenomen. Een aantal scholen neemt de Cito-eindtoets in groep 8 niet meer af of is voornemens dit af te schaffen.

Ambitieniveau Wij willen in 2009 onze leerplichtadministratie uitbreiden tot een leerlingenregistratie. De periode tot 2012 wordt gebruikt om alle registratiesystemen op te zetten danwel uit te breiden en op elkaar af te stemmen. Dit zodat in 2013 de leerlingenadministratie tezamen met de Drentse Onderwijsmonitor als evaluatieinstrument inzicht geeft in de resultaten van onze beleidsvoornemens.

Beleidsvoornemens 2009 De leerlingenadministratie wordt geoptimaliseerd en uitgebreid. Hierdoor worden gegevens aangeleverd op het gebied van de vooren vroegschoolse educatie, het primair en het voortgezet onderwijs; In overleg met de schoolbesturen willen wij het aantal, aan de Drentse Onderwijsmonitor, gegevensaanleverende scholen aan de in onze gemeente verhogen en afspraken maken over de aan te leveren gegevens


25

8. Samenvatting van de beleidsvoornemens

2009 Voor- en Vroegschoolse Educatie

In overleg met de kernpartners de doelgroep bepalen;

Stimuleren van een inhoudelijke samenwerking tussen peuterspeelzaal en kinderopvang;

Met het consultatiebureau worden afspraken gemaakt over indicering, werving en toeleiding van doelgroeppeuters naar VVE-locaties;

Met de schoolbesturen worden afspraken gemaakt over een programmatische afstemming en overdracht tussen vooren vroegschoolse voorzieningen om een doorgaande leerlijn te waarborgen;

VVE opnemen in de nog op te stellen Integrale Jeugdagenda;

Schakelklas Verder ontwikkelen van de schakelklas door:

in overleg met de schoolbesturen, mede op basis van de tussenevaluatie, bepalen of de doelgroep verder uitgebreid kan en moet worden;

afspraken vastleggen in een conventant;

opstellen van een protocol bij eerste aanmelding bij de Smeltkroes om de voorziening bereikbaar te maken en te houden;

het schakelonderwijs opnemen in de nog op te stellen Integrale Jeugdagenda.

Voortijdig schoolverlaten

Stimuleren en versterken van de samenwerking tussen onderwijs, leerplicht en RMC;

Formalisering en intensivering van de regionale samenwerking met de gemeenten Emmen en Borger-Odoorn bij de uitvoering van de leerplicht- en RMC-functie door samenwerkingsafspraken vast te leggen in een overeenkomst;

Voortijdig schoolverlaten opnemen in de Integrale Jeugdagenda.

Laaggeletterdheid

In samenwerking met het ROC Drenthe College wordt een uitvoeringsplan opgesteld gericht op het vinden en activeren van laaggeletterden met als doel het vergroten van de instroom van deelnemers aan een cursus lezen en schrijven. Hieraan wordt de voorwaarde verbonden dat er voldoende toegankelijk cursusaanbod is;

Met de kerngroep laaggeletterdheid worden afspraken gemaakt over het jaarlijks indienen van een uitvoeringsplan op basis van de Agenda laaggeletterdheid en leesbevordering;

Aan te sluiten bij bestaande campagnes over laaggeletterdheid van Stichting Lezen & Schrijven en Stichting Expertisecentrum ETV.nl om burgers te wijzen op het belang van het leren lezen en schrijven en hen te stimuleren hun laaggeletterdheid aan te pakken.


26

Integrale Jeugdagenda

Het opstellen en uitwerken van een effectieve en efficiënte overlegstructuur;

In gezamenlijk overleg met onze partners de beleidsagenda van de Integrale Jeugdagenda bepalen, hierop dienen in ieder geval de verplichte overlegthema’s onderwijs terug te komen.

Passend onderwijs

In de realisatie van de brede school Poppenhare/Lootuinen wordt gekeken in hoeverre passend onderwijs hierin kan worden meegenomen;

Passend onderwijs opnemen in de Integrale Jeugdagenda.

Monitoren en evalueren

De leerlingenadministratie wordt geoptimaliseerd en uitgebreid. Hierdoor worden gegevens aangeleverd op het gebied van de vooren vroegschoolse educatie, het primair en het voortgezet onderwijs;

In overleg met de schoolbesturen willen wij het aantal gegevensaanleverende scholen in onze gemeente verhogen en afspraken maken over de aan te leveren gegevens.

2010 Voor- en Vroegschoolse Educatie

Uitbreiding van het aanbod voorschoolse educatie. Hierbij geldt als voorwaarde dat het aanbod voorschoolse educatie moet bestaan uit een evidence based programma;

Ondersteunen van projecten in het basis- en/ of voortgezet onderwijs gericht op taalbevordering ter ondersteuning van de doorgaande leerlijn.


Realiseren van een sluitende keten leren-werken-inkomen;

Realiseren van een sluitend meldsysteem van verzuim;

Het ondersteunen van maatregelen ter vermindering van het aantal voortijdige schoolverlaters die op grond van het convenant door onderwijsinstellingen in onze gemeente worden getroffen;

Verbeteren van de interne en externe zorgstructuur in het onderwijs.

Passend onderwijs

Via het Zorgadviesteam (ZAT) en het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) wordt het aanbod van opgroeien opvoedondersteuning, onder verantwoordelijkheid van de gemeenten gerealiseerd.


27

9. Financiën Inleiding De beleidsvoornemens in deze nota worden uitgevoerd met behulp van reguliere begrotingsmiddelen, rijksuitkeringen, provinciale bijdragen en middelen van de kernpartners. Hieronder wordt globaal geschetst welke budgetten wij ontvangen om uitvoering te geven aan het onderwijsachterstandenbeleid.

Huidige budgetten Voor de uitvoering van het onderwijsachterstandenbeleid ontvangen wij een specifieke uitkering van het rijk. De toekenning is afhankelijk van het aantal leerlingen met een gewicht. Gewichtenregeling Ingaande 1 augustus 2006 is gefaseerd een nieuwe gewichtenregeling ingevoerd. Tot de leerlingentelling van 2009 bestaat de oude gewichtenregeling naast de nieuwe gewichtenregeling. Het gewicht wordt voor de nieuwe gewichtenregeling alleen nog maar bepaald op basis van het opleidingsniveau van de ouder(s) en is niet meer voornamelijk gebaseerd op etniciteit van de leerlingen of diens ouders. De nieuwe gewichtenregeling werkt met twee gewichten: 0,3 1,2

Kinderen van ouders met maximaal een vmbo diploma (of een voorganger van het vmbo) krijgen een gewicht van 0,3 toegekend. Kinderen van wie één ouder maximaal basisonderwijs en de andere ouder maximaal een vmbo diploma (of een voorganger van het vmbo) heeft, krijgen een gewicht van 1,2.

Het gewicht wordt vastgesteld in het basisonderwijs aan de hand van een ouderverklaring. Het vastgestelde gewicht wordt door het Rijk tevens gehanteerd bij de bepaling van het subsidiebedrag voor gemeenten. Van de op 1 oktober 2008 geregistreerde basisschoolleerlingen in de gemeente Coevorden heeft 14% een schoolgewicht. Dit is lager dan het landelijk gemiddelde (18%), maar hoger dan het Drents gemiddelde (13%). Doordat de nieuwe gewichtenregeling niet langer uitgaat van de etniciteit, maar van het opleidingsniveau van de ouder(s) is de verwachting dat dit geen nadelige gevolgen heeft voor de rijksbekostiging. Dit omdat er in Coevorden relatief veel lager opgeleide autochtonen woonachtig zijn. Specifieke uitkeringen De specifieke uitkering voor de bestrijding van onderwijsachterstanden (OAB) bedraagt voor het schooljaar 2008/2009 € 157.612. Daarnaast wordt vanuit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) voor het jaar 2009 een specifieke uitkering voorschoolse educatie beschikbaar gesteld van € 9.373. Deze uitkeringen moeten wij inzetten voor VVE en/of schakelklassen. Maximaal 15% van de uitkering mag worden uitgegeven aan coördinerende en/of overige activiteiten. Onderwerp OAB FES Totaal

13

2009 162.275 9.373 171.648

2010 168.805 168.805

2011 168.805 168.805

2012 168.805 168.805

Accres In het bestuursakkoord “Samen aan de slag” van 4 juni 2007 is afgesproken dat op het gebied van onderwijs het rijk en de gemeente extra inzet gaan plegen op de volgende beleidsterreinen: verbreding en uitbreiding van de vooren vroegschoolse educatie; intensivering van de preventieve aanpak van voortijdig schoolverlaten; uitbreiden van het aantal Brede Scholen.

13 De bedragen voor 2010 toten met 2012 zijn nog niet officieel vastgelegd en zijn daarom indicatief. Hierbij is uitgegaan van het bedrag dat wij ontvangen voor het schooljaar 2008/2009


28

Afgesproken is dat gemeenten uit eigen middelen bijdragen aan het realiseren van deze ambities. Om dit mogelijk te maken stelt het rijk tot en met 2012 extra middelen ter beschikking via het accres. Voor Coevorden gaat het om de volgende extra middelen via het accres: Onderwerp VVE Brede Scholen en VSV Totaal

2009 28.865 22.679

2010 47.210 33.271

2011 58.245 43.939

2012 58.245 43.939

51.544

80.481

102.184

102.184

Daarnaast stelt het rijk voor de Pilot VVE in Zuidoost Drenthe in 2008 en 2009 in totaal 1,6 miljoen euro beschikbaar. Hiervan is een bedrag van € 145.698 beschikbaar gesteld aan de werkgroep Vanzelfsprekend in Coevorden. De overige beschikbare middelen van het rijk en de bijdrage van de provincie zijn onder andere beschikbaar voor de andere drie lokale werkgroepen, regionale activiteiten en organisatiekosten. Educatiemiddelen Op grond van de Wet participatiebudget ontvangen wij een bijdrage voor het aanbieden van educatieopleidingen en –cursussen. Voor 2009 betreft dit een bedrag van € 378.112.

Financiële vertaling beleidsvoornemens In het hierna opgenomen overzicht geven wij per jaar een indicatie van de kosten voor de uitvoering van de beleidsvoornemens op themaniveau.

2009

2010

2011

2012

Voor- en vroegschoolse educatie

€ 272.280,00 € 272.280,00 € 168.000,00 € 161.000,00 €

873.560,00

Schakelklas

€ 29.000,00 € 30.000,00 € 30.000,00 € 30.000,00 €

119.000,00


€ 225.000,00 € 95.000,00 € 63.500,00 € 58.000,00 €

441.500,00

Laaggeletterdheid

€ 37.500,00 € 37.500,00 p.m.

Passend onderwijs

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

Integrale Jeugdagenda

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

Monitoren en evalueren

€ 20.500,00 € 18.500,00 € 18.500,00 € 28.500,00 €

14

€

p.m.

75.000,00

86.000,00

TOTALEN € 584.280,00 € 453.280,00 € 280.000,00 € 277.500,00 € 1.595.060,00

14

Tot en met 2010 zijn wij verplichtingen aangegaan met het Drenthe College over de inzet van de educatiemiddelen. Vanaf 2011 dient opnieuw afweging te worden gemaakt bij de inzet van het participatiebudget. “Talenten laten gelden” Kadernotitie Onderwijsachterstandenbeleid Coevorden 2009-2012

29

Bijlage 1 Beleidsthema onderwijs - Integrale Jeugdagenda 15

Onderstaande tabel geeft een schematisch overzicht van de verschillende taken en verantwoordelijkheden binnen het onderwijs: Tabel 1

Categorie 1 Eindverantwoordelijke Scholen Uitvoering Scholen Beleidsthema’s Onderwijsprestaties Taalbeleid Ouderbetrokkenheid Informatievoorziening aan ouders en leerlingen Doorstroom PO – VO Wachtlijsten overgang PO en VO Wachtlijsten speciaal onderwijs Toegankelijkheid Spreiding zorgleerlingen

Categorie 2 In overleg tussen partners Gemeenten en scholen Voor- en vroegschoolse educatie Peuterspeelzaalwerk Kinderopvang Opvang jeugdigen die buiten de boot dreigen te vallen Vroegsignalering Zorg in en om school Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Voortijdig schoolverlaten Spreiding achterstandsleerlingen en integratie, als overlegpunt Onderwijsachterstanden, als overlegpunt Schoolmaatschappelijk werk Afgestemd aanbod verschillende scholen en schoolsoorten Reboundvoorzieningen Veiligheid in de school

Categorie 3 Gemeenten Gemeenten Leerplicht/ schoolverzuim RMC Schakelklassen Leerlingenvervoer Huisvesting Veiligheid rond de school Brede school Spreiding jeugdvoorzieningen Preventief lokaal jeugdbeleid

Na de invoering van het nieuwe onderwijsachterstandenbeleid hebben zich een aantal beleidsontwikkelingen voorgedaan. Ook deze ontwikkelingen kunnen worden weergegeven in de drie16 kolommen-indeling . Tabel 2

Categorie 1 Eindverantwoordelijke Scholen Uitvoering Scholen Beleidsthema’s Onderwijsachterstanden: Bestrijden onderwijsachterstand en met name in groep 1 t/m 4 op basis van extra geld vanuit gewichtenregeling Zorg: Passend onderwijs (aanbod Passend 15 16

Categorie 2 In overleg tussen partners Gemeenten en scholen Onderwijsachterstanden: Impulsgebieden VVE 100% doelgroepbereik

Categorie 3 Gemeenten Gemeenten Harmonisatie voorschoolse voorzieningen

Maatschappelijke stages VO

Zorg: Centra voor Jeugd en Gezin

Brede scholen en combinatiefuncties

Beleid voor arme kinderen

Oberon Onderzoek & Advies, De Lokale Educatieve Agenda, januari 2006 Oberon Onderzoek & Advies, Nieuwe ontwikkelingen op de Lokale Educatieve Agenda, maart 2008

onderwijs) Kwaliteitsagenda PO en VO: Stimulering taalontwikkeling

Zorg: Passend onderwijs (o.a. onderwijshuisvesting en leerlingenvervoer, Lokale Jeugdagenda) Segregatie en integratie: Pilots vaste aanmeldmoment, ouderinitiatieven Onderwijs en de arbeidsmarkt: Voortijdig schoolverlaten: Leren en werken Werkleerplicht

We beschouwen categorie 2 als de romp van het beleidsthema onderwijs op de Integrale Jeugdagenda. Dit zijn de thema’s waarover gemeente en partners het in ieder geval eens dienen te worden. Deze romp kan worden aangevuld met thema's uit categorie 1 en 3 die door gemeente of partners worden aangedragen.


31

Bijlage 2 Het doel van het convenant is het realiseren van een zo hoog mogelijke reductie van het aantal jonderen in de RMC-regio dat gedurende het schooljaar 2010-2011 als voortijdige schoolverlater wordt aangemerkt, ten opzichte van het schooljaar 2005-2006. Partijen beogen een reductie van 40%, overeenkomend met een gemiddelde jaarlijkse reductie van 10% de komende vier jaar. Uitwerking te verminderen aantal voortijdig schoolverlaters behorende bij het convenant tussen de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de contactgemeente van de RMC-regio Zuidoost Drenthe en de besturen van De Nieuwe Veste en het Esdal College inzake het terugdringen van het aantal voortijdige schoolverlaters in de schooljaren 2007/2008 tot en met 2010/2011. Onderwijsinstelling

De Nieuwe Veste Esdal College

Aantal vsv-ers in Totaal te 2005-2006 verminderen (referentiejaar) vsv-ers t/m schooljaar 2007-2008 6 2 55 5

Totaal te verminderen vsv-ers t/m schooljaar 2008-2009 4 10



Bijlage 3 Menulijst 1. Zorgstructuur (Zorg Advies Team) De ervaring leert dat een ZAT een krachtig instrument is om de schoolinterne zorg af te stemmen op de schoolexterne zorg. Belangrijk daarbij is dat de interventies op elkaar aansluiten en erop gericht zijn dat de leerling de schoolloopbaan kan voortzetten en afronden (een ZAT is een belangrijke schakel in de sluitende keten jeugdbeleid zie ook notitie jeugdbeleid ‘…. Omdat de jeugd het waard is’ en de daarbij behorende uitwerkingsnotitie). 2. Overgang Vmbo-Mbo Preventieproject overgang vmbo-mbo 3. Persoonlijke begeleiding • Mentoring en coaching Mentoren en coaches kunnen een belangrijke rol spelen bij risicomomenten in de onderwijsloopbaan van leerlingen. Leerlingen worden door de school gekoppeld aan een coach vanuit bijvoorbeeld het bedrijfsleven of maatschappelijke organisatie. • Vraagombuiging Vraagombuiging is een traject waarbij een leerling die een verkeerde keuze heeft gemaakt of een andere opleiding prefereert, met behulp van het ROC een passend alternatief kiest. • Beroepenoriëntatie in het vmbo (bijvoorbeeld portfolio) Een programma dat de leerling een goed beeld geeft van de beroepspraktijk, d.m.v. bijvoorbeeld dagoriëntaties, maatschappelijke stages, blokstages en levensechte prestaties, het schrijven van sollicitatiebrieven en het voeren van sollicitatiegesprekken (mede i.v.m. verwerven stage). Tijdens de overgang van het vmbo naar het mbo kan extra begeleiding van leerlingen plaatsvinden door middel van de portfoliomethodiek. • Stages Eén van de redenen voor VSV is een tekort aan geschikte stageplaatsen. Tussen scholen, kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven en regionaal bedrijfsleven worden afspraken gemaakt over de werving van stages (leerwerktrajecten in vmbo of beroepspraktijkvorming in het mbo), een betere matching van stages en betere voorlichting aan en begeleiding van leerlingen bij stages. 4. Opvangklassen voor voortijdig schoolverlaters en meerdere instroommomenten in het mbo 5. Dagbesteding (sport en cultuur) Het inzetten van sport en cultuur is een nieuwe maatregel om de aanval op de uitval te versterken. Op dit moment wordt binnen OCW gewerkt aan het opstellen van een aanpak en het in gang zetten van een uitvoering. Hierbij zijn good practices vanuit de gemeenten een belangrijke input. 6. Verzuimbeleid In de praktijk blijkt dat niet alle scholen een sluitende aanpak van verzuim toepassen. Een tijdige aanpak van verzuim, vaak door een persoonlijke benadering van de leerling, kan echter voorkomen dat leerlingen definitief afhaken. 7. Curatieve maatregelen: EVC- en maatwerktrajecten Een groot deel van de voortijdig schoolverlaters is aan het werk. De positie van deze jongeren op de arbeidsmarkt is echter kwetsbaar; als het economisch minder gaat zijn zij de eersten die op straat staan. Om die reden is het van belang om, naast het voorkomen van VSV, ook in te zetten de op de jongeren die reeds uitgevallen zijn. Met EVC- of maatwerktrajecten kunnen deze jongeren alsnog een startkwalificatie behalen en daarmee een duurzame plek op de arbeidsmarkt verwerven. Het instrumentarium van de Projectdirectie Leren en Werken kan hierbij ondersteuning bieden.

Talenten laten gelden

Recommend Documents