6
“Sturen op de uitkomst van zorg is noodzakelijk” Wat de gezondheidszorg in Nederland volgens Roger van Boxtel nodig heeft Tekst: Ellen Kleverlaan Beeld: Ivar Pel
De gezondheidszorg is gewoon niet al te best georganiseerd. We hebben een sterk aanbod gedreven zorgstelsel met als gevolg een te hoog volume aan zorgverlening. Zorgverzekeraars moeten daar veel sterker op gaan sturen, door de uitkomst van een behandeling als graadmeter te nemen. Maar wel samen met de zorgverleners. Dat is in een notendop waarvoor Roger van Boxtel, voorzitter van de Raad van Bestuur van Menzis, pleit. Belangrijk, zegt Van Boxtel, is dat hij niet
dan in een ander ziekenhuis. Het is
zijn geheel in kaart was gebracht, bleek
op de stoel van de zorgverlener gaat zitten.
belangrijk om dan eerst te kijken naar
er een omgekeerde relatie te zitten tus-
“Welke afweging een zorgverlener maakt
de populatie, misschien bestaat die bij
sen de hoogte van de zorgkosten en de
bij die ene patiënt, is geen afweging die
dat ene ziekenhuis wel uit veel meer
zorgveiligheid. De kwaliteit en veiligheid
de zorgverzekeraar kan maken. Wat wij
kinderen dan in het adherentiegebied
van zorg was beter in regio’s waar minder
als zorgverzekeraars moeten doen, is stu-
van een ander ziekenhuis. Als dat niet zo
zorgaanbod was. Het is een discussie die
ren op uitkomsten. Zijn bepaalde behan-
is, dan moet je gaan kijken naar andere
ook in Nederland speelt. “Wat we zien
delingen echt noodzakelijk? Wat vinden
factoren. Worden amandelen wellicht te
is een wildgroei aan poli’s. Een vage-
patiënten nadien?” Om daarop te kunnen
snel geknipt? Is sprake van verouderde
klachtenpoli, een slaappoli: heel nuttige
sturen, zijn al veel gegevens beschikbaar.
inzichten over de beste behandeling?”
initiatieven, maar hebben we er daarvan tien nodig in Nederland? Ik vraag me dat
Bijvoorbeeld via Vektis, het informatiecentrum voor de zorgverzekeraars. Vektis
Omgekeerde relatie
sterk af. We zien de volgende beweging,
verzamelt gegevens over de kosten en
Ja, zegt Van Boxtel volmondig of Menzis
die ik met een voorbeeld illustreer. De
de kwaliteit van de gezondheidszorg in
in dat geval in gesprek gaat met een zie-
COPD-aanpak is inmiddels goed gestruc-
Nederland. Gegevens over de kosten
kenhuis of andere zorgverlener. “We heb-
tureerd door een gezamenlijke aanpak
van medicijngebruik, medische hulpmid-
ben de noodzaak om het volume van zorg
van eerste en tweede lijn. Het resultaat
delen en ziekenhuiszorg, om een aantal
in te perken.” Van Boxtel verhaalt over
is dat er zorgvolume wegvalt in zie-
te noemen. Zo kunnen zorgverzekeraars,
een onderzoek in de VS. In twee steden
kenhuizen. En dan blijkt er opeens in
zorgaanbieders, overheid en verzekerden
met een vergelijkbare populatie, bleek er
zo’n ziekenhuis een nieuwe slaappoli te
de kwaliteit en betaalbaarheid van de
een groot verschil te zijn in de hoogte van
zijn. Let wel, ik roep géén halt toe aan
zorg in Nederland verbeteren. Van Boxtel:
de zorgkosten. Bovendien was in de stad
innovatie, maar ik ben uiterst kritisch
“We hebben inzicht in hoe verschillend
met de hoogste zorgkosten, de zorgveilig-
over de noodzaak van bepaalde initia-
zorgverleners in Nederland behandelen.
heid (morbiditeit, mortaliteit en derge-
tieven.” Zou ook de overheid daar niet
Een voorbeeld? In het ene ziekenhuis
lijke) minder goed dan in de stad met een
bovenop moeten zitten? “Er is een Wet
knipt men veel meer kinderamandelen
lager aandeel zorgkosten. Toen de VS in
op bijzondere medische verrichtingen.
7
Daarmee zou de overheid sterker kunnen
als zorgverleners zelf hun lijstjes turven,
geboden zorg.” Huisartsen werken in
sturen.” Feit is ook dat zorgverzekeraars,
misschien niet altijd een adequaat beeld
dergelijke centra samen met fysiothera-
die tot taak hebben onderling te concur-
van de werkelijk geleverde zorg bestaat.
peuten, apotheek, psychologische hulp
reren, eigenlijk niet met elkaar kunnen
“De lijstjes waarop zorgverleners een
en de wijkverpleging. Door de triage door
beslissen waar bepaalde zorg wel of niet
aantal indicatoren turven, is slechts één
de doktersassistente of praktijkonder-
voldoende is of minder kan. Dat riekt al
methode om kwaliteit te toetsen, en wel
steuner te laten doen, komen mensen
snel naar onderlinge afspraken waarvan
vooraf.” Menzis heeft al enige tijd voor
direct bij de zorgverlener die zij nodig
de NMA op zijn minst niet erg geporteerd
een tiental veel voorkomende behan-
hebben, in plaats van allemaal eerst bij
zal zijn.
delingen criteria gedefinieerd waaraan
de huisarts. Het kan bijvoorbeeld zijn dat
een zorgverlener moet voldoen om voor
de fysiotherapeut het eerste consult doet.
Perverse prikkels
het predicaat ‘Topzorg’ in aanmerking
Nivel heeft onderzocht wat de resultaten
Zorg moet zinvol en zuinig zijn.
te komen. “We hebben dat niet alleen
waren voor een gezondheidscentrum in
Zorgverleners hebben niet de expliciete
uiterst zorgvuldig gedefinieerd, we heb-
Groningen. Naast tevreden mensen en
opdracht om een halt aan het volume van
ben veel contact met de patiëntenver-
ontlasting van de huisartsen, is er een
de zorg toe te roepen. Sterker nog: het
enigingen daarover gehad. We hebben
flinke besparing van de kosten. Inmiddels onderzoekt Menzis het oprichten van
‘Het systeem kent perverse prikkels omdat de inkomsten van zorgverleners afhankelijk is van
anderhalvelijnscentra; centra waarin eenvoudige verrichtingen, waarvoor mensen nu nog naar het ziekenhuis moeten, ook in de eerstelijnscentra gedaan kunnen worden. Menzis heeft er Zorgpunt B.V.
het bieden van zorg’
voor opgericht, samen met een investeringsmaatschappij, Reggeborgh. Een belangrijk, bijkomend voordeel van der-
systeem kent perverse prikkels omdat
bovendien een panel van 3.000 mensen,
gelijke eerste- en anderhalvelijnscentra,
immers de inkomsten van zorgverleners
die eveneens regelmatig bevraagd wor-
is dat minder arbeidskrachten nodig zijn.
afhankelijk zijn van het bieden van zorg.
den.” Menzis heeft daarnaast ook nog
Nog zo’n huizenhoog probleem van de
Voor de zorgverzekeraars is het noodzaak
eens apothekers, artsen en fysiothera-
toekomst. Want dat er een tekort aan
om het volume te beteugelen. “We heb-
peuten in dienst. Het draagt allemaal
mensen is dat in de zorg wil werken, is
ben inmiddels goed inzicht in de prijzen
bij aan een zorgvuldige afweging over
een feit. Net als in andere sectoren als
en we weten welke vooraf bepaalde
de kwaliteit van de zorg, wil hij er maar
de politie en het onderwijs.
kwaliteit daarbij hoort. Een volgende
mee zeggen.
Eigen verantwoordelijkheid
stap is nu noodzakelijk. En dat is sturen
Eerstelijnscentra
Op arbeid, maar ook op aandeel in het
Als voorbeeld van de bekommernis die
bruto nationaal product (BNP) gaat
Van Boxtel zal het een aantal keer in het
Menzis voelt met de kwaliteit van zorg,
gezondheidszorg dus keihard concurre-
gesprek herhalen, zo zeer is hij van de
verhaalt Van Boxtel over de reorganisa-
ren met politieke afwegingen. Dit jaar
noodzaak overtuigd dat uitkomst van zorg
tie van de eerstelijn, waarmee Menzis
gaat de eerste groep babyboomers met
de spil moet zijn. “Ook daarover weten
zich een aantal jaren geleden intensief
pensioen. De moeilijkheden bij de pensi-
we steeds meer. We hebben inzicht in het
bemoeide. “Huisartsen die in hun eentje
oenen gaan ook voor de zorg gelden. “Er
aantal infecties dat na een behandeling
opereerden konden zichzelf soms moeilijk
gaat nu 24 miljard om in de AWBZ. Voor
ontstaat, heroperaties die nodig zijn; het
overeind houden. Door eerstelijnscentra
tussen de 600.000 tot 700.000 mensen.
zijn allemaal indicatoren nadien, voor de
op te richten, waarin verschillende dis-
Hoe houdbaar is dat?” Van Boxtel stelt
kwaliteit die is geleverd.” Korzelig wijst
ciplines samenwerken, zagen we een
de vraag retorisch. De solidariteit tussen
Van Boxtel het argument van de hand, dat
enorme kwaliteitsverbetering van de
de generaties, die nu op scherp wordt
op uitkomst.”
8
gesteld door de discussie bij de pensi-
blijven wonen, gaat nog veel belangrijker
die van Volksgezondheid.” En laten we
oenen, gaat ook gelden voor de zorg. Nu
worden. Eveneens een oplossing voor
vooral niet vergeten dat de gezondheids-
al is bijna 14 procent van het BNP goed
de krapte op de arbeidsmarkt en voor de
zorg die we in Nederland bieden een
voor de gezondheidszorg. In 2020 zullen
huidige hoge kosten.
van de beste ter wereld is. “Het niveau van artsen, fysiotherapeuten, etcetera, is
de kosten zijn gestegen tot 17 procent van het BNP. In 2030 beloopt het aandeel
Opbrengsten van de zorg
gewoonweg heel goed. We doen prach-
van het BNP al 22 procent. Een lastige
Het is niet alleen maar somberen wat
tig onderzoek, de opleidingen zijn uitste-
boodschap is er ook voor het publiek,
Van Boxtel doet. Want de opbrengs-
kend.” Maar wat Van Boxtel betreft duurt
de verzekerden. “De eigen verantwoor-
ten van de zorg moeten niet onderschat
het gewoon een beetje te lang voordat
delijkheid moet meer op de voorgrond komen te staan. Een spaarpotje voor later, waaruit mensen een deel van hun
‘Als door efficiënte en effectieve zorg een snellere
zorgkosten moeten betalen, is vooralsnog niet bespreekbaar voor dit kabinet. De
terugkeer op de werkvloer is gerealiseerd,
VVD wil wel, maar is met dit gedoogakkoord met de PVV niet in staat om het in
dan zal de begroting van sociale zaken daarvan
beleid om te zetten.”
profiteren. Niet die van Volksgezondheid’ Een ander punt waarop de eigen verantwoordelijkheid van mensen opgeld moet doen, is het management van de eigen
worden. Alleen zien we die opbrengsten
de sense of urgency is doorgedrongen,
gezondheid. Domotica, ICT-toepassingen
niet in de rijksbegroting terug, waar
dat er wel wat moet gebeuren. In de
waardoor mensen geattendeerd worden
wel de kosten zijn ondergebracht. “Als
politiek, maar ook in het afstemmen van
op hun medicijninname, of die het con-
door efficiënte en effectieve zorg een
de agenda tussen zorginstellingen, indi-
tact met een hulpverlener op afstand
snellere terugkeer op de werkvloer is
viduele zorgverleners en verzekeraars.
faciliteert en meer in het algemeen men-
gerealiseerd, dan zal de begroting van
“We hebben een gezamenlijk belang in
sen in staat stelt om langer thuis te
sociale zaken daarvan profiteren. Niet
het hooghouden van de kwaliteit van de
9
...van een medische wereld naar...
GEZ kennism m. ONDERNEMENDE PSYCH en FYSIO. voor langd. rel. Eigen bedr. gn bezw. jst pré. Ik bied cont. mog. met gr. part. tevns onderst. bij ondernemen. Reactie: www. degezondewereld.nl
De Gezonde Wereld zoekt partners voor de uitvoering van de diensten van De Gezonde Zaak en De Gezonde Zorg.
gezondheidszorg en het intomen van het
hij toevallig kent. Daarom hebben wij
volume en de prijs.” En in het kader van
voor huisartsen een module ‘excellent
de eigen verantwoordelijkheid van indivi-
verwijzen’ ontwikkeld. Het moet er toe
duen, zullen steeds vaker de kosten van
leiden dat de fysiotherapeut die goed
de gezondheidszorg inzichtelijk worden
werk levert, ook genoeg werk heeft.”
gemaakt voor de verzekerde. “We mer-
Wat we ook niet moeten vergeten is
ken dat mensen daaraan ook behoefte
de steeds mondiger patiënt, zegt Van
hebben.”
Boxtel. “Mensen googelen voordat ze een afspraak maken met een specialist
Excellent verwijzen
of met een fysiotherapeut. Gaan actief
Van Boxtel is ronduit tevreden over de
opzoek naar referenties. Er is dan ook
relatie die Menzis heeft met de para-
nog veel meer transparantie van het
medische ondernemers in de zorg. “We
aanbod nodig.”
hebben inmiddels heel goede parameters voor de verschillende categorieën aan
Moed
Roger van Boxtel (Tilburg, 1954)
behandelingen die door paramedici wor-
Voor minister Edith Schippers van
Roger van Boxtel is sinds de zomer van 2004
den aangeboden. Goed meetbaar voor
Volksgezondheid heeft Van Boxtel ten-
voorzitter van de Raad van Bestuur van zorg-
ons en voor hen een duidelijke richtlijn.
slotte een tip. “Ik hoop dat minister
verzekeraar Menzis. Daarvoor was hij anderhalf jaar directievoorzitter van Menzis. Van 1994 tot 1998 was hij Tweede Kamerlid, en
‘Wat wij willen is dat huisartsen doorverwijzen
hij werd in 1998 minister zonder portefeuille
naar de fysiotherapeut die goede kwaliteit levert
voor Grote Steden en Integratiebeleid. Hij
en niet naar degene die hij toevallig kent’
van paars in 2002, maar is nu terug als fractie-
in het tweede Kabinet-Kok, verantwoordelijk verliet de politiek na de verkiezingsnederlaag voorzitter van D66 in de Eerste Kamer. In juli 2010 verscheen van zijn hand ‘Uitdagingen voor een gezonde zorg’, een boek dat hij
We sluiten contracten af op basis van
Schippers zich in deze kabinetsperiode
samen met Willem Vermeend, eveneens oud-
wat diegene doet. Het aantal behande-
niet te veel gebonden zal voelen aan
minister, schreef.
lingen dat voor een bepaalde aandoening
het regeerakkoord. Ik pleit sterk voor
staat, is een gemiddelde. De ene keer zal
een hervorming van de AWBZ. Maar ook
minder nodig zijn, de andere keer meer.
pleit ik ervoor te kijken naar verticale
Pas als bij die ene zorgverlener stan-
integratie, waarbij de zorgverzekeraar
daard meer behandelingen nodig zijn, is
en zorgverlener samen optrekken. Er is
het tijd voor een nader onderzoek. Het
moed nodig om de gezondheidszorg in
kan natuurlijk zijn dat er goede redenen
goede banen te leiden. Ik gun Schippers
zijn waarom standaard meer behandelin-
die moed.”
gen nodig zijn, maar een zorgverzekeraar moet wel op onderzoek.” Er gebeuren ook goede dingen op het vlak van de verwijzing door huisartsen. “Wat wij willen is dat huisartsen doorverwijzen naar bijvoorbeeld de fysiotherapeut die goede kwaliteit levert en niet naar degene die
Boek bestellen
11
