Sturen op kosten in de zorg? een praktijkvoorbeeld: robotchirurgie
Gerry Ligtenberg 6 september 2013
Inhoud Sturen op kosten? Een voorbeeld uit de praktijk Ons stelsel; de inhoud van het basispakket Sturingsmogelijkheden pakketbeheerder, overheid, zorgverzekeraar Terug naar het voorbeeld: wie bestuurt de robot?
Sturen op inhoud: toe naar een gepast aanbod/gebruik van zorg.
3
Da Vinci robot Nieuw speeltje of waardevolle aanwinst?
4
Robot-geassisteerde chirurgie Voordelen - prettiger werken voor de operateur - leercurve korter dan voor gewone laparoscopie - beter zicht, natuurlijke oog-hand coördinatie mogelijk - voor enkele indicaties aangetoond effectiever/veiliger Nadelen - hoge aanschaf- en gebruikskosten - langere operatietijd - opleiding OK personeel nodig.
5
Robotchirurgie: aantallen, kosten Aanschaf: € 1.8 mlj Onderhoud: € 180.000 Daarnaast extra kosten voor ‘disposables’. Schatting: operaties worden gemiddeld 12% duurder ~ € 2500. (NTvG 2013; 157: A5228).
In Nederland: inmiddels 18 robots in 17 centra, ingezet bij diverse ingrepen bij: urologie, gynaecologie, algemene heelkunde, cardiothoracale chirurgie, hoofd-hals chirurgie. Schatting: één robot kost per instelling per jaar 1 mlj extra. 6
De robot en de rekening Discussies op dit moment: 1. De kosten/baten verhouding - wie betaalt de extra kosten? - wat is er bekend over de voordelen? - zijn de evt. voordelen de extra kosten waard? - zorgverzekeraars betalen ‘standaardtarief’ tenzij voordelen zijn aangetoond. 2. Toe naar een correctie van de huidige situatie van overcapaciteit
- pleidooi voor centralisatie in hoog-volume centra: maakt zorg goedkoper en (mogelijk) ook beter. 3. Algemeen: toe naar zorgvuldiger introductie van innovaties (project met OMS)
- vanwege de kosten - vanwege veiligheid en effectiviteit. 7
Robot: wie stuurde er welke kant op? De kant op van ‘meer’ - fabrikant: slimme marketing, aanbieden opleiding e.d. - patiënten: vragen om ‘nieuwste’ en ‘beste’ techniek - instellingen: concurrentie, noodzaak zich te profileren - professionals: apparatuur is prettiger in gebruik, verwachte voordelen.
De kant op van ‘minder’ - niemand!
8
Stelsel; basispakket In Nederland kan iedereen op goede zorg rekenen: verzekeringsplicht; acceptatieplicht; solidariteit.
Inhoud basispakket stoelt op pakketprincipes (Dunning) is de zorg noodzakelijk? effectief? kosteneffectief? kan de zorg voor eigen rekening komen?
9
Het basispakket in de praktijk ‘Open’ systeem: geen toetsing vooraf, veel zorg kan zomaar instromen. Wanneer -
toetsen wij? op eigen initiatief; als er vragen zijn van zorgverzekeraars; t.b.v. geschillen; in geval van dure zorg (tariefsaanpassingen nodig).
Hoe? - vnl. op het begrip ‘de stand van de wetenschap en praktijk’ - advisering over noodzakelijkheid en kosteneffectiviteit.
10
Sturen op kosten in de zorg: CVZ Via pakketbeheer sturen we op inhoud, niet (primair) op kosten. Beheersing van (groei van) het pakket kan beter: - vaker en risicogericht toetsing vooraf; - kritischer kijken naar noodzakelijkheid van de zorg (ziektelast); - kritischer kijken naar de ‘evidence’ voor effectiviteit (eerst een RCT/meer lange termijnsgegevens); - gebruik van een grens voor kosteneffectiviteit.
11
Sturen op kosten in de zorg: overheid (andere) mogelijkheden voor de overheid: - budgettering: aanbieders moeten zelf keuzes maken (postcode geneeskunde, hoofdlijnenakkoord); - eigen betalingen invoeren - uitsluiten van zorg, bv. fysiotherapie, cosmetische ingrepen; - limiteren van zorg (IVF pogingen; psychotherapiesessies). - aan de aanbodkant: WBMV, vergunningen.
12
Sturen op kosten in de zorg: zorgverzekeraars Introductie marktwerking in de zorg
- aanbieders moeten concurreren; - prestatiebekostiging: meer doen levert meer op. Zorgverzekeraars hebben regie d.m.v. - selectieve inkoop - zowel wat betreft prijs als kwaliteit - maar moeten ook concurreren! We zijn nog maar net begonnen; hoe is het over 10 jaar? 13
Terug naar de robot Overheid/CVZ: geen mogelijkheden (meer) voor sturing Zorgverzekeraars: regierol wordt nog onvoldoende waargemaakt Professionals/instellingen: zijn voorbijgegaan aan gebrek aan data. =>
overcapaciteit, risico op ondoelmatig gebruik
Nu: beweging terug/naar centralisatie in hoog-volume centra. algemene tendens naar beheerste introductie van nieuwe interventies (o.a. OMS/CVZ initiatief).
14
Kortom Liever sturen op inhoud dan op kosten ….. Toe naar een gepast aanbod en gebruik van zorg.
Overheid/CVZ/Kwaliteitsinstituut: - strikter pakketbeheer: effectiviteit, noodzakelijkheid (kosteneffectiviteit als grens lijkt nog een brug te ver) - bevorder ontwikkeling van standaarden: richtlijnen en kwaliteit ‘Veld’ - bied alleen datgene aan dat nodig is en effectief - maak dit zichtbaar in richtlijnen Zorgverzekeraar - maak regierol waar en let bij inkoop op pakketcriteria en kwaliteit. 15
