STUDIE 190 BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL Productieoperator in de voedingsindustrie
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL Productieoperator in de voedingsindustrie sector: voeding - hotel subsector: voeding studiegebied: voeding
Sectorcommissie beroepsopleidingsprofielen Voeding-Hotel van de Vlaamse Onderwijsraad D/2001/6356/17 De leden van de sectorcommissie zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het profiel. De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
I N H O U D
1
INLEIDING
1
1.1
Identificatie van het beroepsprofiel en het beroepsopleidingsprofiel 1.1.1 Gegevens beroepsprofiel 1.1.2 Gegevens beroepsopleidingsprofiel
1 1 1
1.2
Opdracht 1.2.1 Opdrachtgever 1.2.1 Doelstellingen
1 1 1
1.3
Ontwikkelingsproces
2
1.4
Legitimatie
2
2
SIT UERING VAN DE O PLEIDING EN
3
2.1
Gegevens uit de beroepenwereld
3
2.1.1 Beroepenstructuur 2.1.2 Geraadpleegde beroepsprofielen
3 3
Gegevens uit de opleidingenwereld 2.2.1 Opleidingenaanbod 2.2.2 Regionale spreiding van het opleidingenaanbod en de tewerkstelling in Vlaanderen
5 5
2.3
Verantwoording van het te ontwikkelen beroepsopleidingsprofiel
6
3
HET BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL
7
3.1
Benaming van het beroepsopleidingsprofiel
7
3.2
Globale omschrijving van het beroepsopleidingsprofiel
7
3.3
Concrete vertaalslag 3.3.1 Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen 3.3.2 Evaluatie van de taken uit het beroepsprofiel 3.3.3 Selectie van de takenclusters en taken 3.3.4 Formulering van vaardigheden met de bijbehorende kennis, houdingen en context 3.3.5 Concrete uitwerking van de vertaalslag 3.3.6 Beroepshoudingen 3.3.7 Contextgegevens
7 7 7 7 8 10 12 12
Niveau van het beroepsopleidingsprofiel
13
2.2
3.4
6
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
4
BIBL IO G RAF IE
14
5
LIJST VAN DE M EDEW ERKERS
14
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
1
INLEIDING
1.1
Identificatie van het beroepsprofiel en het beroepsopleidingsprofiel
1
1.1.1 Gegevens beroepsprofiel Sector Subsector Beroep Beroepsprofielen
: : : :
voeding-hotel voeding productieoperator in de voedingsindustrie Productieoperator in de voedingsindustrie (SERV/IVP, 2000)
1.1.2 Gegevens beroepsopleidingsprofiel Sectorcommissie vaste kern
:
uitgebreide commissie :
1.2
Benaming van het profiel Legitimator
: : :
Datum
: :
VOEDING-HOTEL / MECHANICA - ELEKTRICITEIT - KUNSTSTOFFEN PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE productieoperator in de voedingsindustrie Afdeling TSO/BSO Afdeling BuSO Raad voor Volwassenenonderwijs Afdeling TSO/BSO: 27 april 2001 Afdeling BuSO: 17 mei 2001 Raad voor Volwassenenonderwijs: 15 mei 2001
Opdracht
1.2.1 Opdrachtgever De koepelcommissie Opleidingsprofielen stelde op de vergadering van 30 januari 1998 de vaste kern van de sectorcommissie opleidingsprofielen Voeding-Hotel samen. De sectorcommissie werd uitgebreid met het oog op de ontwikkeling van een beroepsopleidingsprofiel naar aanleiding van het beschikbare beroepsprofiel Productieoperator in de voedingsindustrie (Serv/IPV, 2000).
1.2.2 Doelstellingen 1 De uitbouw van het onderwijs optimaal verzekeren. 2 De opleiding beter laten aansluiten bij de arbeidsmarkt. 3 De uitstroom van gekwalificeerde productieoperatoren in de voedingsindustrie verhogen. Een afgestudeerde, die de vaardigheden beheerst, moet voldoen aan de beroepsvereisten van een beginnend productieoperator in de voedingsindustrie, zoals opgesomd in het hierna volgend beroepsopleidingsprofiel.
2
1.3
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
Ontwikkelingsproces Het beroepsopleidingsprofiel wordt samengesteld op basis van een handleiding voor het schrijven van beroepsopleidingsprofielen voor het secundair onderwijs en het volwassenenonderwijs, ontwikkeld door de Dienst voor Onderwijsontwikkeling. Het is afgeleid van het beroepsprofiel Productieoperator in de voedingsindustrie (Serv/IPV, 2000). De werkgroepmethode wordt toegepast. De uitgebreide sectorcommissie vergaderde op: donderdag 23 november 2000 (14 tot 16.30 uur) donderdag 21 december 2000 (10 tot 16 uur) donderdag 18 januari 2001 (10 tot 16 uur).
1.4
Legitimatie De afdeling TSO/BSO, de afdeling BuSO en de Raad voor Volwassenenonderwijs legitimeren het beroepsopleidingsprofiel. Het BOP wordt als advies aan de overheid voorgelegd.
3
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
2
SITUERING VAN DE OPLEIDINGEN
2.1
Gegevens uit de beroepenwereld
2.1.1 Beroepenstructuur De beroepenstructuur is in ontwikkeling.
2.1.2 Geraadpleegde beroepsprofielen Het beroepsprofiel Productieoperator in de voedingsindustrie (Serv/IPV, 2000) is de basis voor het beroepsopleidingsprofiel. Het beroepsprofiel omschrijft het beroep van productieoperator in de voedingsindustrie als volgt (blz. 13): De productieoperator in de voedingsindustrie stelt machines in, controleert ze en stuurt storingen bij zodat het productieproces van voedingswaren ongestoord kan blijven verlopen. Daartoe neemt hij/zij op geregelde tijdstippen kwaliteitsstalen en vult de nodige formulieren in. Ook zorgt de operator voor een propere en hygiënische werkomgeving. Het productieproces 1
Het productieproces in de voedingsindustrie bestaat uit zes grote fasen: ➀ de aanvoer van grondstoffen, ② de voorbereiding van grondstoffen, ③ het aanmaken van een ‘mix’ van grondstoffen, ④ de bereiding van het voedingsproduct, ⑤ het inpakken van de afgewerkte producten en ⑥ de distributie. In onderstaande afbeelding wordt dit productieproces schematisch voorgesteld:
¤ ¢
£ ¥
¦
§
Operatoren zijn terug te vinden bij het aanmaken ③ , het bereiden ④ en het inpakken ⑤ van de producten. Zij zijn als het ware betrokken bij het kerngebeuren
1
Afhankelijk van het product dat gemaakt wordt, bestaat het productieproces uit branden, afkoelen, bakken, malen, invriezen, pasteuriseren, enz.
4
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
van het productieproces; zij zijn mee verantwoordelijk voor de kwaliteit van de voedingswaren. Operatoren zijn onder verscheidene benamingen werkzaam. Zo is er een eerste categorie die bestaat uit de term ‘operator’ en een verwijzing naar de machine waarmee de operator werkt, bijvoorbeeld: operator pasteurisatieketels, operator garneerlijn, operator oven, operator afvulmachine, operator branderij-installatie… Een andere categorie slaat meer op de handeling die verricht wordt, bijvoorbeeld machinebediener, voorman, bereider, productiemedewerker, lijnverantwoordelijke, menger… Al werken operatoren met verschillende producten en machines, toch hebben ze allen de bediening en controle van machines gemeenschappelijk. In heel wat branches van de voedingsindustrie zijn productieoperatoren werkzaam. Voor een overzicht doen we een beroep op de NACE-codes: DA15
Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken
DA151
Slachterijen en vleesverwerking
DA1511
Slachterijen (excl. pluimvee-)
DA1512
Pluimveeslachterijen
DA1513
Vleesverwerking
DA15131
Vervaardiging van snacks en kant- en klaarmaaltijden
DA15132
Vervaardiging van vleeswaren (excl. -snacks) en overige vleesverwerking
DA152
Visverwerking
DA1520
Visverwerking
DA153
Groente- en fruitverwerking
DA1531
Vervaardiging van aardappelproducten
DA1532
Vervaardiging van fruit- en groentesap
DA1533
Groente en fruitverwerking (excl. vervaardiging van sap)
DA154
Vervaardiging van plantaardige en dierlijke oliën en vetten
DA1541
Vervaardiging van ruwe plantaardige en dierlijke oliën en vetten
DA1542
Raffinage van plantaardige en dierlijke oliën en vetten
DA1543
Vervaardiging van margarine
DA155
Vervaardiging van zuivelproducten
DA1551
Vervaardiging van zuivelproducten (excl. consumptie-ijs)
DA1552
Bereiding van consumptie-ijs
DA156
Vervaardiging van meel
DA1561
Vervaardiging van meel (excl. zetmeel)
DA1562
Vervaardiging van zetmeel
DA157
Vervaardiging van diervoeder
DA1571
Vervaardiging van veevoeder
DA1572
Vervaardiging van voer voor huisdieren
DA158
Vervaardiging van overige voedingsmiddelen
DA1581
Broodfabrieken, brood- en banketbakkerijen met verkoop in winkel
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
2.2
DA1582
Banketfabrieken en vervaardiging van beschuit en biscuit
DA1583
Vervaardiging van suiker
DA1584
Verwerking van cacaobonen en vervaardiging van chocolade en suikerwerk
DA15841
Verwerking van cacaobonen
DA15842
Vervaardiging chocolade en suikerwerk
DA1585
Vervaardiging van deegwaren
DA1586
Koffiebranderijen en theepakkerijen
DA1587
Vervaardiging van azijn, specerijen en kruiderijen
DA1588
Vervaardiging van gehomogeniseerde preparaten en dieetvoeding
DA1589
Vervaardiging van overige voedingsmiddelen n.e.g.
DA15891
Vervaardiging van bakkerijgrondstoffen
DA15892
Vervaardiging van voedingsmiddelen n.e.g.
DA159
Vervaardiging van dranken
DA1591
Distilleerderijen en likeurstokerijen
DA1592
Vervaardiging van ethylalcohol door gisting
DA1593
Vervaardiging van wijn
DA1594
Vervaardiging van cider en andere vruchtenwijnen
DA1595
Vervaardiging van andere niet-gedistilleerde, gegiste dranken
DA1596
Bierbrouwerijen
DA1597
Mouterijen
DA1598
Vervaardiging van mineraalwater en frisdranken
5
Gegevens uit de opleidingenwereld
2.2.1 Opleidingenaanbod Er bestaat binnen onderwijs alleen binnen het deeltijds secundair beroepsonderwijs een specifieke opleiding voor productieoperator in de voedingsindustrie. Buiten onderwijs organiseert het IPV in samenwerking met VDAB opleidingen voor werkzoekenden en opleidingen in het leerlingenstelsel voor werknemersberoepen. 2.2.1.1 Overzicht van het met de beroepencluster direct overeenstemmende opleidingenaanbod Het deeltijds secundair beroepsonderwijs biedt het kwalificatiegetuigschrift Productie-operator in de voedingsnijverheid aan. Het IPV organiseert in samenwerking met VDAB de opleiding Productie-operator in de voeding. 2.2.1.2 Overzicht van het met het beroepencluster aanverwante opleidingenaanbod In het voltijds secundair onderwijs en in het secundair onderwijs voor sociale promotie komen in het studiegebied Voeding verscheidene deelaspecten van het
6
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
beroep van productieoperator in de voedingsindustrie aan bod (o.m. het leren werken met recepturen, met veiligheids-, hygiëne- en kwaliteitscriteria, met gereedschappen en machines). VDAB geeft HACCP-opleidingen. In verscheidene opleidingen van het Vlaams Instituut voor Zelfstandig Ondernemen (VIZO) komen deelaspecten van het beroep van productieoperator in de voedingsindustrie aan bod (o.m. het leren werken met recepturen, met veiligheids-, hygiëne- en kwaliteitscriteria, met gereedschappen en machines). Het Instituut voor Professionele Vorming (IPV) van de voedingsnijverheid richt geregeld bijscholingscursussen in voor medewerkers in de voedingsnijverheid. Deze cursussen gaan van basisopleidingen voor medewerkers in de voedingsnijverheid, over taal- en informaticacursussen tot leiding geven en communicatietrainingen, naargelang de wensen van de bedrijven. 2.2.1.3 Onderzoek naar de bevolking van de opleidingen In het deeltijds secundair beroepsonderwijs volgden op 1 februari 1999, volgens een bevraging van de coördinatoren, 12 leerlingen de opleiding Productieoperator; op 1 februari 2000 waren dat er 8; in het schooljaar 2000-2001 zijn het er 11. Bij IPV liep in 2000 één project waarin 9 werkzoekenden opgeleid werden tot Productieoperator.
2.2.2 Regionale spreiding van het opleidingenaanbod en de tewerkstelling in Vlaanderen en het Brussels Gewest Werklozenprojecten worden regionaal georganiseerd volgens de behoeften en de mogelijkheden. Opleidingen in het deeltijds onderwijs, binnen het leerlingenstelsel voor werknemersberoepen vonden plaats in Beerse, Beringen en Gent. De afgestudeerde kan in een waaier van subsectoren van de voedingsnijverheid terecht.
2.3
Verantwoording van het te ontwikkelen beroepsopleidingsprofiel De sector heeft dringend nood aan geschoolde werknemers. Een gerichte beroepsopleiding kan de uitstroom van gekwalificeerde productieoperatoren in de voedingsindustrie bevorderen.
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
3
HET BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL
3.1
Benaming van het beroepsopleidingsprofiel
7
Het beroepsopleidingsprofiel heet Productieoperator in de voedingsindustrie en beschrijft de kwalificatie Productieoperator in de voedingsindustrie.
3.2
Globale omschrijving van het beroepsopleidingsprofiel De productieoperator in de voedingsindustrie in opleiding leert de productie startklaar maken en het productieproces begeleiden, met een permanente aandacht voor hygiëne en kwaliteit.
3.3
Concrete vertaalslag
3.3.1 Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen Het beroepsopleidingsprofiel wordt afgeleid van het beroepsprofiel Productieoperator in de voedingsindustrie (IPV/SERV, 2000).
3.3.2 Evaluatie van de taken uit het beroepsprofiel Het toegeleverde beroepsprofiel omvat takenclusters voorzien van kennis en contextgegevens.
3.3.3 Selectie van takenclusters en taken De taken van het beroepsprofiel Productieoperator in de voedingsindustrie (IPV/SERV, 2000) werden omgezet in volgende vaardigheidsclusters: TAKENCLUSTERS UIT HET BEROEPSPROFIEL
GESELECTEERDE VAARDIGHEIDSCLUSTERS VOOR HET BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL
Voorbereidende taken: Organiseren van de werkvloer (tabel 1.1.1) Voorbereiden van de machine(s) (tabel 1.1.2)
Vaardigheidscluster 1: De productie startklaar maken. Vaardigheidscluster 2: Het productieproces begeleiden.
Uitvoerende taken: Aanmaken van een ‘mix’ (tabel 1.2.1) Opvolgen van het verloop van het aanmaak-, bereidings-, inpak- of afvulproces (tabel 1.2.2) Ingrijpen bij storingen (tabel 1.2.3) Opleiden van beginnende operators (tabel 1.2.4) Onderhouden van machine(s) (tabel 1.2.5)
8
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
Ondersteunende taken: Schoonhouden van de werkplaats (tabel 1.3.1) Naleven van regels i.v.m. veiligheid, hygiëne en milieu (tabel 1.3.2) Takencluster 1.2.4 van het beroepsprofiel: ‘Opleiden van beginnende operators’ is niet voor een beginnend beroepsbeoefenaar en werd dan ook niet als vaardigheid in het beroepsopleidingsprofiel opgenomen. Toegevoegde vaardigheid ‘een machine proefdraaien en aan de hand van opgegeven parameters visueel controleren of de opdracht optimaal uitgevoerd kan worden’. De beginnend Productieoperator in de voeding heeft de clusters 1 en 2 verworven.
3.3.4 Formulering van vaardigheden met de bijbehorende kennis, houdingen en context Vaardigheden V1 = oriëntering Een cluster van vaardigheden waarmee de lerende/beginnende beroepsbeoefenaar kennis maakt. Hij/zij neemt deze vaardigheden waar of voert ze kort uit om een beter beeld te krijgen van de beroepsactiviteiten binnen de bedrijfstak. V2 = onder begeleiding uitvoeren. De lerende/beginnende beroepsbeoefenaar voert deze vaardigheden uit in situaties waarin het voordoen/nadoen een rol spelen of waarin de verantwoordelijkheid voor de uitvoering bij derden ligt. V3 = zelfstandig uitvoeren De lerende/beginnende beroepsbeoefenaar voert deze vaardigheden uit in situaties waarin hij/zij op eigen initiatief handelt of waarin de verantwoordelijkheid bij de lerende zelf ligt. V4 = begeleidend uitvoeren De lerende/beginnende beroepsbeoefenaar voert deze vaardigheden uit in situaties waarin hij/zij de verantwoordelijkheid voor de uitvoering door derden op zich neemt. Ondersteunende kennis K1 = feitelijke kennis Deze kennis is op herkenning uit te voeren. (Dit niveau kan omschreven worden door middel van werkwoorden van het type: reproduceren, bewust zijn, herinneren, herkennen, registreren, opnoemen, aanduiden, benoemen, opsommen…) K2 = begripsmatige kennis Deze kennis is op inzicht terug te voeren. (Begrijpen, verstaan, aantal aangeven, verband uitdrukken, bewijzen, voorbeelden geven, typeren, de essentie aangeven, omschrijven, met eigen woorden zeggen…)
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
9
K3 = kennistoepassing Deze kennis past de feitelijke en begripsmatige kennis toe. (Gevarieerd aanwenden, uitwerken, beoordelen, evalueren, produceren, vergelijken met, structureren…) K4 = integrerende kennis De kennis in nieuwe situaties toepassen en zoeken naar innovaties.
10
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
3.3.5 Concrete uitwerking van de vertaalslag CLUSTER 1: DE PRODUCTIE STARTKLAAR MAKEN
Cluster van vaardigheden De beginnende beroepsbeoefenaar kan:
Mate van Ondersteunende kennis (K) beheersing en vaardigheden (V)
1.1 Instructies i.v.m. veiligheid en milieu, hygiëne- en kwaliteitsgarantie uitvoeren.
V3
1.2 Voorschriften voor persoonlijke veiligheid en hygiëne toepassen.
V3
− −
−
− −
1.3 Een werkopdracht uit de productieplanning lezen.
V3
− −
1.4 Controleren op de grondstoffen en het verpakkingsmateriaal nodig voor de uitvoering van de opdracht aanwezig zijn. 1.5 Machines volgens instructies instellen en bijstellen
V3
−
V3
−
−
1.6 Hulpstukken nodig voor de uitvoering van de opdracht op de machine monteren en ervan demonteren
V3
1.7 Een machine proefdraaien en aan de hand van opgegeven parameters visueel controleren of de opdracht optimaal uitgevoerd kan worden.
V3
− − − −
veiligheids- en milieuregels producthygiëneopvolgingssysteem (HACCP) en het belang ervan kledings- en beschermingsuitrusting voor de productieoperator in de voeding hygiëne voor de productieoperator in de voeding principes van ergonomie voor de productieoperator in de voeding productieplanning fasen in een productieproces het aantal verpakkingseenheden kunnen berekenen aan de hand van de beoogde productiehoeveelheid een gebruikershandleiding (niet de technische handleiding) kunnen lezen een instructiefiche kunnen toepassen montage- en demontagetechnieken gereedschapskennis een ploftekening (exploded view) kunnen lezen hulpstukken herkennen
Mate van beheersing
K2 K2
K2
K2 K2
K1 K2 V3
V3
V3 K2 K2 V3 V3
11
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
CLUSTER 2: HET PRODUCTIEPROCES BEGELEIDEN
Cluster van vaardigheden De beginnende beroepsbeoefenaar kan:
Mate van Ondersteunende kennis (K) beheersing en vaardigheden (V)
2.1 Instructies i.v.m. veiligheid en milieu, hygiëne- en kwaliteitsgarantie uitvoeren. 2.2 Voorschriften voor persoonlijke veiligheid en hygiëne toepassen. 2.3 Een proces in de productie volgens opgedragen procedures opstarten. 2.4 Een mix volgens mengrecept aanmaken.
V3
V3
−
2.5 De kwaliteit van een product aan de hand van een aantal opgegeven parameters controleren en productafwijkingen vaststellen.
V3
−
V3
V3
−
−
− − − − − − − − −
2.6 De oorzaak van productafwijkingen situeren en gepaste maatregelen treffen. 2.7 Gegevens van het productieproces volgens opgedragen procedures noteren. 2.8 Storingen aan machines vaststellen en gepaste maatregelen treffen.
Mate van beheersing
standaardreceptuur kunnen omrekenen naar grotere en kleinere hoeveelheden voedingsstoffen: soorten en functie samenhang tussen voedingsstoffen en voedingsmiddelen parameters voor het meten van productkwaliteit meet- en controleapparatuur checkweger belang van e-wetgeving kunnen meten met een elektronische schuifmaat temperaturen kunnen aflezen PH-waarde kunnen meten AW-waarde kunnen meten kwaliteitsmodellen kwaliteitsformulieren kunnen invullen
V2
beeldschermmenu’s kunnen lezen
V3
K2 K2 K2 K1 K1 K2 V3 V3 V3 V3 K1 V3
V2
V3
−
V3
−
een probleem bondig en precies kunnen formuleren − machines volgens procedures kunnen stilleggen
V3 V3
12
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
Cluster van vaardigheden De beginnende beroepsbeoefenaar kan:
Mate van Ondersteunende kennis (K) beheersing en vaardigheden (V)
2.9 Machines werkklaar houden.
V3
− − −
− − − −
2.10 De werkvloer proper houden.
gereedschapskennis onderhoudsinstructies uitvoeren checklists voor preventieve controle kunnen gebruiken CIP-installatie (Cleaning in place) belang van het reinigen van machines machines kunnen reinigen reinigingsplannen kunnen toepassen
Mate van beheersing
K2 V3 V3 K1 K2 V3 V3
V3
3.3.6 Beroepshoudingen (De omschrijving komt overeen met wat vroeger in beroepsprofielen ‘Beroepshoudingen’ genoemd werden, maar nu onder de noemer ‘Sleutelvaardigheden’ staat). Onder beroepshoudingen worden attitudes, persoonlijkheids- en gedragskenmerken verstaan die wezenlijk zijn voor de uitoefening van het beroep als productieoperator in de voedingsindustrie. Verantwoordelijkheidszin* Zich bewust zijn van het feit dat men met voeding bezig is en dat eigen daden en gedrag een invloed kunnen hebben op de gezondheid van anderen. Bereid zijn de geldende kwaliteitsnormen en hygiëneregels te respecteren. Nauwkeurigheid/stiptheid Erop gericht zijn bij het bereiden en/of inpakken de hoogst mogelijke correctheid na te streven door zorgvuldig te werk te gaan en regels te respecteren. Concentratievermogen Gedurende een aangehouden tijd de aandacht bij het verloop van het productieproces willen houden, alert zijn, ook al zijn er geen storingen aan de machine(s). Teamgerichtheid Bereid zijn taken in groepsverband, in samenwerking met de andere leden van de groep uit te voeren. Zin voor initiatief
3.3.7 Contextgegevens2 Operatoren zijn in verschillende subsectoren van de voedingsindustrie en in verschillende fasen van het productieproces werkzaam.
2
De gegevens komen uit het beroepsprofiel
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
13
Soms zijn deze fasen gescheiden, soms is dit een doorlopend proces. Zo is in sommige bedrijven één productieoperator verantwoordelijk voor het aanmaken van de ‘mix’ én de verdere bereiding. In andere bedrijven daarentegen zijn deze fasen duidelijk over twee operatoren verdeeld. Het kan anderzijds ook voorkomen dat één operator verantwoordelijk is voor de bereiding èn de inpak, of dat deze fasen over twee operatoren worden verdeeld. Dat één operator verantwoordelijk is voor drie fasen (aanmaak, bereiding en inpak) tegelijkertijd werd in geen enkel bedrijf aangetroffen. De productieoperator in de voedingsindustrie werkt in dienstverband bij een voedingsbedrijf. De operator is er tewerkgesteld in een twee- of drieploegensysteem met een vast of roterend stelsel. Deze opties verschillen van bedrijf tot bedrijf en zijn ook afhankelijk van de voedingswaren die er geproduceerd worden. De arbeidsorganisatie en dus de invulling van het beroep is afhankelijk van de grootte van het bedrijf, van de mate van automatisering van het productieproces, van de inzetbaarheid van de operatoren en van de al dan niet seizoengebonden productie. Hieronder wordt de productieoperator in een organogram gesitueerd:
Het aantal hiërarchische niveaus hang doorgaans samen met de grootte van het bedrijf. Hoe groter het bedrijf des te meer hiërarchische niveaus erin voorkomen.
3.4
Niveau van het beroepsopleidingsprofiel De Handleiding voor het schrijven van beroepsopleidingsprofielen (DvO, 1998) omschrijft de kwalificatieniveaus. De productieoperator in de voedingsindustrie is verantwoordelijk voor de uitvoering van het eigen takenpakket. Daarnaast is er sprake van collectieve, coöperatieve uitvoering van het eigen takenpakket, waarbij samenwerking met collega’s voorkomt. Het takenpakket bestaat uit het toepassen van geautomatiseerde routines en het toepassen van standaardprocedures. Het betreft beroepsgebonden vaardigheden en kennis. Gezien de graad van verantwoordelijkheid, de mate van complexiteit en transfer en afhankelijk van de mate van begeleiding plaatst deze sectorcommissie het beroepsopleidingsprofiel productieoperator in de voedingsindustrie op niveau 2 (een
14
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
kwalificatie die vooral praktisch werk omvat, dat zelfstandig kan worden uitgevoerd binnen de grenzen van de aangeleerde technieken).
BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL PRODUCTIEOPERATOR IN DE VOEDINGSINDUSTRIE
4
15
BIBLIOGRAFIE Beroepsprofiel Productieoperator in de voedingsindustrie, Brussel, Serv/Instituut voor Professionele Vorming van de Voedingsnijverheid, 2000. Handleiding voor het schrijven van beroepsopleidingsprofielen voor secundair en volwassenenonderwijs, Brussel, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Dienst voor Onderwijsontwikkeling, 1998. Belgisch Staatsblad 24395 K.B. van 17 juni 1997 betreffende de veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk Statistisch jaarboek van het Vlaams Onderwijs, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement Onderwijs.
5
LIJST VAN DE MEDEWERKERS y Jozef Wyns, voorzitter, CVPO y Pascale Hermans, Federatie voedingsindustrie (Fevia) y Vera Verdonck, LU General Biscuits België y Krispijn Yperman, Instituut voor Professionele Vorming van de Voedingsnijverheid (IPV) y Nicole Missiaen, VDAB-Veurne y An Van de Ven, VIZO y Herwig Ghys, VVKSO y Jean Tiesters, VVKSO y Roger Vandevoorde GO y Hugo Byl, GO y Guido Van Uytrecht, GO y Pol Viaene, Koninklijk Technisch Atheneum, Diksmuide y André Verbrigghe, Koninklijk Technisch Atheneum, Diksmuide y Claude De Beuckelaere, Koninklijk Technisch Atheneum, Diksmuide y Rik Wils, PITO, Stabroek y Annemie De Smet, OVSG y Annemie Defoer, OVSG y Leon Lauwerys, SPIA Antwerpen y Jean-Paul Heirweg, PTI Eeklo, CVPO y Hector Smeesters, inspectie y Monique Van der Straeten, inspectie y Martine Zaman, Dienst voor Onderwijsontwikkeling y Viviane Vaes, Dienst Beroepsopleiding Departement Onderwijs y Patrick Hellemans, Dienst Beroepsopleiding Departement Onderwijs y Rita Vanheste, Vlaamse Onderwijsraad