STUDIE 129 BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL. Hoofdboekhouder

STUDIE 129 BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL Hoofdboekhouder

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL Hoofdboekhouder sector : handel - administratie subsector : administratie

Sectorcommissie beroepsopleidingsprofielen handel - administratie van de Vlaamse Onderwijsraad D/1999/6356/19

B E R O E P S O P LE ID IN GS P R O F IE L H O O F D B O E KH O U D E R

I N H O U D 1

INLEIDING

1

1.1

Identificatie van het beroepsopleidingsprofiel 1.1.1 Gegevens beroepsprofiel 1.1.2 Gegevens beroepsopleidingsprofiel

1

1.2

Opdracht 1.2.1 Opdrachtgever 1.2.2 Doelstellingen

1

1.3

Ontwikkelingsproces

2

1.4

Legitimatie

2

2

SITUERING VAN DE OPLEIDINGEN

3

2.1

Gegevens uit de beroepenwereld 2.1.1 Beroepenstructuur 2.1.2 Geraadpleegde beroepsprofielen

3

Gegevens uit de opleidingenwereld Opleidingenaanbod Regionale spreiding van het opleidingenaanbod en de tewerkstelling in Vlaanderen en het Brussels Gewest

3

2.3

Verantwoording van het te ontwikkelen beroepsopleidingsprofiel

8

3

HET BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL (BOP)

10

3.1

Benaming van het beroepsopleidingsprofiel

10

3.2

Globale omschrijving van het beroepsopleidingsprofiel

10

3.3

Concrete vertaalslag 3.3.1 Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen 3.3.2 Evaluatie van de taken uit het beroepsprofiel 3.3.3 Selectie van takenclusters en clusters 3.3.4 Formulering van vaardigheden met bijbehorende kennis, houdingen en context 3.3.5 Concrete uitwerking van de vertaalslag 3.3.6 Beroepshoudingen 3.3.7 Contextgegevens

10

3.4

Niveau van de beroepsopleiding

24

4

BIBLIOGRAFIE

25

5

LIJST VAN DE MEDEWERKERS

25

BIJLAGE: Voorstel beroepenstructuur Handel-Administratie

26

2.2

2.2.1 2.2.2

B E R O E P S O P L E ID IN G S P R O F IE L H O O F D B O E K H O U D E R

1

INLEIDING

1.1

Identificatie van het beroepsopleidingsprofiel

1.1.1

Gegevens beroepsprofiel Sector : Subsector : Beroep : Beroepsprofiel : Gelegitimeerd door : op :

1.1.2

1

handel-administratie administratie hoofdboekhouder boekhouding koepelcommissie opleidingsprofielen 30 januari 1998

Gegevens beroepsopleidingsprofiel Sectorcommissie: vaste kern : uitgebreide commissie : Studiegebied : Benaming van het profiel : Legitimator : Datum

1.2

Opdracht

1.2.1

Opdrachtgever

:

HANDEL-ADMINISTRATIE BOEKHOUDING HANDELSWETENSCHAPPEN EN BEDRIJFSKUNDE HOOFDBOEKHOUDER Raad Hoger Onderwijs Raad voor Volwassenenonderwijs Raad Hoger Onderwijs: 11 mei 1999 Raad voor Volwassenenonderwijs: 23 maart 1999

De Koepelcommissie Opleidingsprofielen stelde op de vergadering van 14 november 1996 de vaste kern van de sectorcommissie beroepsopleidingsprofielen Handel-Administratie samen. De sectorcommissie werd op 30 januari 1998 uitgebreid met het oog op de ontwikkeling van een beroepsopleidingsprofiel naar aanleiding van het beroepsprofiel Boekhouding.

1.2.2

Doelstellingen 1 2 3

De uitbouw van het onderwijs optimaal verzekeren. De opleiding boekhouding beter laten aansluiten bij de arbeidsmarkt. De uitstroom van gekwalificeerde boekhoudkundigen verhogen.

Het beroepsprofiel Onderzoek naar de kwalificatiebehoeften voor boekhouding (SERV in samenwerking met CEVORA, december 1997) omschrijft drie niveaus in de boekhouding: Boekhoudkundig bediende Boekhouder HOOFDBOEKHOUDER De hoofdboekhouder coördineert in hoofdzaak de werkzaamheden en geeft leiding aan het geheel van de financiële administratie. Daarnaast neemt hij/zij beslissingen die een invloed hebben op het financiële beleid van de onderneming. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de


2

hoofdboekhouder situeren zich dus ook op strategisch vlak. Hij/zij is in staat om alle boekhoudkundige verrichtingen zelf uit te voeren en doet dit ook voor een deel van de werkzaamheden. De boekhoudkundig bediende kan onder toezicht van een boekhouder de uitvoerende en dagelijkse routinetaken verrichten. Hij/zij ondersteunt de financieel administratieve werkzaamheden op het gebied van de aankoop, verkoop en algemene financiële administratie. De boekhouder staat in voor de systematische en correcte boekhoudkundige verwerking van elke verrichting die in geld waardeerbaar is op het gebied van aankoop, verkoop en algemene financiële administratie, en die dus een financiële weerslag heeft op het ondernemingsgebeuren. De functionele bijdrage van de boekhouder is eerder operationeel dan strategisch van aard. Een afgestudeerde, die de vaardigheden beheerst, moet voldoen aan de beroepsvereisten van een beginnende boekhouder zoals opgesomd in het hierna volgende beroepsopleidingsprofiel.

1.3

Ontwikkelingsproces Het beroepsopleidingsprofiel wordt samengesteld op basis van een handleiding voor het schrijven van beroepsopleidingsprofielen voor het secundair onderwijs en het volwassenenonderwijs, ontwikkeld door de Dienst voor Onderwijsontwikkeling. Het is afgeleid van het beroepsprofiel Boekhouding (SERV in samenwerking met CEVORA). De werkgroepmethode wordt toegepast. De uitgebreide sectorcommissie, die de beroepsopleidingsprofielen voor boekhoudkundig bediende, boekhouder en hoofdboekhouder ontwikkelde, vergaderde op volgende dagen: woensdag 18 maart 1998 (10 tot 16 uur) maandag 27 april 1998 (10 tot 16 uur) maandag 4 mei 1998 (10 tot 16 uur) maandag 25 mei 1998 (10 tot 16 uur) vrijdag 11 september 1998 (10 tot 16 uur) maandag 5 oktober 1998 (10 tot 16 uur) dinsdag 10 november 1998 (10 tot 16 uur) maandag 30 november 1998 (10 tot 16 uur) vrijdag 11 december 1998 (10 tot 16 uur) maandag 11 januari 1999 (10 tot 16 uur) woensdag 3 februari 1999 (10 tot16 uur).

1.4

Legitimatie De Raad Hoger Onderwijs, de afdeling TSO/BSO en de Raad voor Volwassenenonderwijs legitimeren het beroepsopleidingsprofiel. Het BOP wordt als advies aan de overheid voorgelegd.


2

SITUERING VAN DE OPLEIDINGEN

2.1

Gegevens uit de beroepenwereld

2.1.1

Beroepenstructuur

3

De beroepenstructuur voor de sector Handel - Administratie is nog in ontwikkeling. Als bijlage 1 vindt u de voorlopige beroepenstructuur (januari 1999).

2.1.2

Geraadpleegde beroepsprofielen Het beroepsprofiel ‘Onderzoek naar de kwalificatiebehoeften voor boekhouding’, dat het profiel van de boekhoudkundig bediende, de boekhouder en de hoofdboekhouder omvat, werd opgesteld door de SERV in samenwerking met CEVORA (december 1997).

2.2

Gegevens uit de opleidingenwereld

2.2.1

Opleidingenaanbod 2.2.1.1 Overzicht van het met het beroepencluster direct overeenstemmende opleidingenaanbod In het studiegebied Handelswetenschappen en bedrijfskunde biedt het hogeschoolonderwijs van één cyclus in Vlaamse Autonome Hogescholen, in Provinciale Hogescholen en in Katholieke Hogescholen binnen de opleiding Bedrijfsbeheer de optie Accountancy-Fiscaliteit aan. Het voltijds secundair onderwijs biedt in het studiegebied Handel in de tweede en de derde graad de studierichting Handel TSO en in de derde graad de studierichting Boekhouden-informatica TSO aan; in de tweede en derde graad wordt de studierichting Kantoor BSO aangeboden. Het Onderwijs voor Sociale Promotie biedt in het HSTL binnen het studiegebied Handel volgende afdelingen aan: Boekhouden Boekhouden - computer Boekhouden - informatica Boekhouden voor eenmanszaak Burotica - module boekhouden Handelsboekhouden Toepassing boekhouden. Het Hoger Onderwijs voor Sociale Promotie verzorgt in het studiegebied Handel de afdelingen: Boekhouden Boekhouden en fiscale praktijk Boekhouden - Fiscaliteit, met een vierde specialisatiejaar Fiscaliteit Bedrijfsadministratie.


4

Schematisch overzicht van het aanbod: −

secundair onderwijs en volwassenenonderwijs GO

Voltijds OSP

✗ ✗

CVPO

✗ ✗

OVSG

✗ ✗

VSKO

✗ ✗

- hoger onderwijs: VAH, CVPO en VVKHO De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) verzorgt volgende opleidingen: Bediende in de boekhouding Boekhouden voor secretariaatsmedewerkers Boekhouder op A1-niveau Boekhouder vervolmaking Cubic 4.6 boekhoudpakket Hulpboekhouder Pakketten boekhouden, facturatie, voorraadbeheer en orderadministratie. Het Vlaams Instituut voor Zelfstandig Ondernemen (VIZO) organiseert opleidingen tot boekhouder en tot kandidaat-accountant. Het sectoraal fonds CEVORA verzorgt de opleiding hulpboekhouder. Het beroep van zelfstandig boekhouder BIB kan slechts worden uitgeoefend na een stage (200 dagen) en afgesloten door het met goed gevolg afleggen van een praktisch bekwaamheidsexamen, georganiseerd door het Beroepsinstituut voor Boekhouders (BIB). Om erkend te worden als boekhouder, moet de betrokkene houder zijn van één van de volgende diploma’s, getuigschriften of akten (Wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen, BS nr 92, 11 mei 1999 tweede uitgave, art. 50 § 2): a) een diploma tot afsluiting van een universitaire studie van ten minste vier jaar of een studie van universitair niveau van ten minste vier jaar die een cursus boekhouding en fiscaal recht bevat; b) een diploma tot afsluiting van een universitaire studie of een studie van universitair niveau van ten minste vier jaar aangevuld met een diploma van minstens één studiejaar met als specialisatie de materies relevant voor de uitoefening van het beroep; c) een diploma van graduaat in boekhouding, uitgereikt door een school of een leergang van het economisch hoger onderwijs; d) een diploma van het economisch hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan of van sociale promotie, van een afdeling handel, handelswetenschappen, boekhouding of accountancy, bedrijfsadministratie, boekhoudeninformatica of boekhouden-fiscaliteit; e) een diploma van gegradueerde in het bedrijfsbeheer, optie accountancyfiscaliteit, uitgereikt door een hogeschool met het studiegebied handelswetenschappen en bedrijfskunde van één cyclus;


5

f) een diploma of akte, vermeld in de bijlage bij het koninklijk besluit van 2 oktober 1937 houdende het statuur van het Rijkspersoneel, onder de vermelding niveau 1, erkend door de Koning na advies van het Beroepsinstituut van Boekhouders, opgericht bij artikel 1 van dit besluit; g) een getuigschrift dat gelijkwaardig is aan één der bovenvermelde akten en dat is uitgereikt door een examencommissie van de Staat of van een Gemeenschap; h) een diploma van ondernemersopleiding dat overeenstemt met het beroep van boekhouder: - geviseerd zoals bedoeld in artikel 13 § 3 van het koninklijk besluit van 4 oktober 1976 betreffende de voortdurende vorming in de Middenstand; - of afgeleverd ter uitvoering van het decreet van 23 januari 1991 van de Vlaamse Raad betreffende de vorming en de begeleiding van de zelfstandigen en de kleine en middelgrote ondernemingen; - of afgeleverd ter uitvoering van het decreet van 3 juli 1991 van de Raad van de Franse Gemeenschap betreffende de voortgezette opleiding voor de middenstand en de kleine en middelgrote ondernemingen; - of afgeleverd ter uitvoering van het decreet van 16 december 1991 van de Raad van de Duitstalige Gemeenschap betreffende de opleiding en de voortgezette opleiding in de Middenstand en de kleine en middelgrote ondernemingen; i) een diploma van vergelijkbaar niveau, uitgereikt door enige andere instelling, en erkend door de Koning na advies van het Beroepsinstituut. Krachtens het koninklijk besluit van 29 september 1994 betreffende de diploma’s van de boekhouders, worden in artikel 5 § 1, 1°,i de volgende diploma’s bedoeld: 1° een diploma van boekhouder afgeleverd door de ‘Société royale Chambre belge des comptables - Bruxelles’; 2° een diploma van kandidaat-accountant afgeleverd door de ‘Société royale Chambre belge des comptables - Bruxelles’; 3° een diploma van boekhouder afgeleverd door de ‘Société royale Chambre belge des comptables et expert-comptables- Province de Liège du Centre liégiois de Formation permanente des Classes moyennes’; 4° een diploma van het economisch hoger onderwijs, afdeling bedrijfsmanagement, optie bedrijfsadministratie. 2.2.1.2 Overzicht van het met het beroepencluster verwante opleidingsaanbod In het hogeschoolonderwijs van één cyclus bevatten verscheidene opleidingen en opties aspecten van boekhouding, onder meer in het studiegebied Handelswetenschappen en bedrijfskunde, opleiding bedrijfsbeheer, in de opties: Financie- en verzekeringswezen, Marketing, Milieuadministratie, Expeditie, distributie en transport, Rechtspraktijk; in de opleidingen Beheer, toerisme en recreatie, Communicatiebeheer, Hotelbeheer, Secretariaatsbeheer. Ook in het hogeschoolonderwijs van twee cycli in het studiegebied Handelswetenschappen en bedrijfskunde, opleidingen Handelsingenieur en Handelswetenschappen komt boekhouden aan bod. In het voltijds secundair onderwijs omvat het studiegebied Handel in de tweede en derde graad van het TSO de studierichting Secretariaat-talen TSO; in het 3de leerjaar van de 3de graad Administratie vrije beroepen TSO en KMO-administratie TSO.

6


In het 3de leerjaar van de 3degraad BSO kunnen leerlingen terecht in de studierichting Kantooradministratie en gegevensbeheer BSO. In het ASO kan in de Economie-studierichtingen in de 3de graad aanvullend Boekhouden worden gegeven. In het Deeltijds Onderwijs komen volgende benamingen voor: Kantoorbediende, Administratief helper, Kassier. Het Hoger Onderwijs voor Sociale Promotie biedt binnen het studiegebied Handel volgende afdelingen aan: Commerciële organisatie, Bedrijfsbeleid, Administratie, Verzekeringen, Bank, Beurs en Financiën, Arbeidsorganisatie, Bedrijfsorganisatie, Niet-commercieel management, Fiscale wetgeving en Fiscale wetenschappen. In de afdeling ‘Diensten in handel en nijverheid’ van het Buitengewoon secundair onderwijs wordt de kwalificatie Verkoop- en kantoortechnieken aangeboden. De VDAB biedt opleidingen voor Bediende sociaal secretariaat, Dossierbeheerder sociaal secretariaat, Loonberekening op PC: Easypay, Medewerker debiteurenadministratie, Medewerker (M/V) personeelsdienst en Voorraad-, debiteuren-, crediteurenadministratie aan. 2.2.1.3 Onderzoek naar de bevolking van de opleidingen In het hogeschoolonderwijs van één cyclus volgden in het academiejaar 1997-98 25 984 studenten (11 992 mannen en 13 992 vrouwen) in het studiegebied Handelswetenschappen en bedrijfskunde de opleidingen, waarvan 2 647 studenten (1 351 mannen en 1 296 vrouwen) het eerste gezamenlijk jaar van de opleiding Bedrijfsbeheer en 3 681 studenten (1 759 mannen en 1 922 vrouwen) de optie Accountancy-fiscaliteit; In het hogeschoolonderwijs van twee cycli volgden in het academiejaar 1997-98 440 studenten (278 mannen en 162 vrouwen) de opleiding Handelsingenieur en 5 385 studenten (3 177 mannen en 2 208 vrouwen) de opleiding Handelwetenschappen. In het voltijds gewoon onderwijs volgden in het schooljaar 1997-98: in de 3de graad TSO 3 982 leerlingen (2 356 jongens en 1 626 meisjes) de studierichting Boekhouden-informatica. In het TSO volgden in de 2de en de 3de graad 14 759 leerlingen (6 456 jongens en 8 303 meisjes) de studierichting Handel, waarvan 3 397 leerlingen (2 563 jongens en 3 327 meisjes) de 3de graad; in de 2de graad TSO volgden 3 524 leerlingen (1 045 jongens en 2 479 meisjes) de studierichting Handel-talen; in de 3de graad TSO 3 312 leerlingen (864 jongens en 2 448 meisjes) de studierichting Secretariaat-talen. In het ASO volgden in de 3de graad 17 261 leerlingen (7 716 jongens en 9 545 meisjes) de Economie-studierichtingen. 95 leerlingen (37 jongens en 58 meisjes) volgden in het schooljaar 1997-98 in opleidingsvorm 3 van het Buitengewoon Secundair Onderwijs de studierichting Verkoop- en kantoortechnieken.


7

In het traditioneel stelsel van het Secundair Onderwijs voor Sociale Promotie volgden in het schooljaar 1997-98 3 022 cursisten (1 304 mannen en 1 718 vrouwen) de hogere secundaire technische leergangen in het studiegebied Handel. In het stelsel van kapitaliseerbare eenheden volgden in het schooljaar 1997-98 2 699 cursisten (1 146 mannen en 1 553 vrouwen) de opleiding Boekhoudeninformatica.1 In het traditioneel stelsel van het Hoger Onderwijs voor Sociale Promotie volgden in het academiejaar 1997-98 4 525 studenten (2 694 mannen en 1 831 vrouwen) een economische opleiding van het korte type waarvan 1 252 (521 mannen en 731 vrouwen) de afdeling Boekhouden, 24 (16 mannen en 8 vrouwen) het specialisatiejaar Boekhoudkundige expertise en 8 (5 mannen en 3 vrouwen) het specialisatiejaar Fiscaliteit, 4 mannen de afdeling Boekhouden en fiscale praktijk, 67 studenten (36 mannen en 31 vrouwen) de afdeling Boekhouden-fiscaliteit. In 1998 volgden bij de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding 1 065 cursisten een opleiding Boekhouden. (Dit cijfer verrekent niet de cursisten die in andere programma’s aspecten van boekhouden behandeld kregen.) Het Vlaams Instituut voor Zelfstandig Ondernemen (VIZO) had op 1 december 1997 75 leerovereenkomsten en leerverbintenissen onder toezicht voor de beroepsgroep Groothandelaar (53 mannen en 22 vrouwen) en 1 177 (201 mannen en 976 vrouwen) voor de beroepsgroep Kleinhandelaar.

2.2.2

Regionale spreiding van het opleidingenaanbod en de tewerkstelling in Vlaanderen en het Brussels Gewest De opleiding wordt verspreid over het hele grondgebied van Vlaanderen aangeboden en de afgestudeerden kunnen in de hele Vlaamse en Brusselse regio in een waaier van functies aan het werk, zowel in de overheid- als in de privé-sector, in de profit en non-profitsector, in grote bedrijven en financiële instellingen als in KMO’s.

1

Deze cijfers verwijzen naar het aantal cursisten in het eerste semester van het schooljaar 1997-98.


8

2.3

Verantwoording van het te ontwikkelen beroepsopleidingsprofiel2 De boekhouding is in feite de kern van elke bedrijfsadministratie. Ze verzamelt en verstrekt alle informatie van financiële aard. Ter verduidelijking wordt een organigram van een standaardonderneming weergegeven, waarin de onderlinge relaties tussen de verschillende afdelingen en personen in een bedrijf tot uiting komen. Organigram van de financiële informatiestroom in een bedrijf dat zelf de boekhouding verzorgt:

Financieel directeur manager receptie

manager centraal magazijn

verantwoordelijke receptie hoofd boekhouding

user analist

budget controller

thesaurie

filialen

manager aankoop

boekhouder

administratief bediende boekhouding

administratief bediende filialen

verantwoordelijke aankoop niet-grondstoffen administratief medewerker

manager transport en facturatie

bediende debiteurenadministratie

administratief bediende transport en facturatie personeelsmanager

verantwoordelijke personeelsadministratie EDP-manager

programmeur-analyst

2

Gegevens komen uit het beroepsprofiel

technici support services


9

Binnen de boekhoudafdeling kunnen we, weliswaar afhankelijk van de grootte van het bedrijf en van de aard van de sector, de driedeling: boekhoudkundig bediende, boekhouder en hoofdboekhouder terugvinden. De boekhoudkundig bediende en de boekhouder werken onder leiding en coördinatie van de hoofdboekhouder, die meestal het hoofd van de afdeling vormt. In sommige gevallen en dan vooral in grote ondernemingen is dat een financieel directeur. In de meeste ondernemingen wordt steevast beklemtoond dat het moeilijk is om bekwame boekhouders te vinden. Uit de analyses van de VDAB blijkt dat er in de beroepsgroep boekhouding, administratie en financiële managers een aantal knelpuntberoepen te situeren vallen. Sinds 1994 zijn de financieel directeur en de eindverantwoordelijke boekhouding of hoofdboekhouder moeilijk vervulbare vacatures3. De reden hiervoor zou volgens de VDAB vooral op het kwalitatieve vlak liggen. De hoge kwalitatieve eisen op vlak van kennis, ervaring en managementcapaciteiten maken dat deze werkaanbiedingen slechts traag en beperkt worden ingevuld. (Waarschijnlijk is de relatief lage verloning een doorslaggevende reden om eenandere job te zoeken). Een gedegen en toekomstgerichte opleiding kan de vraag en het aanbod beter op elkaar laten afstemmen.

3

VDAB, analyse vacatures 1996, deel 1: knelpuntberoepen.

10


3

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL

3.1

Benaming van het beroepsopleidingsprofiel Het beroepsopleidingsprofiel heet 'HOOFDBOEKHOUDER' en slaat op de kwalificatie 'HOOFDBOEKHOUDER'.

3.2

Globale omschrijving Het beroepsopleidingsprofiel omschrijft de vaardigheden en de ondersteunende kennis die een toekomstig beginnende Hoofdboekhouder op het einde van de opleiding beheerst. Hij/zij leert de uitvoering van de administratie van commerciële verrichtingen, van financiële verrichtingen, van diverse verrichtingen en van de fiscale verrichtingen leiden en controleren. Hij/zij leert het kostprijs-, kosten- en financieel beleid voorbereiden en de jaarrekeningen opmaken. Hij/zij leert een boekhoudafdeling organiseren, coördineren en leiden. Hij/zij leert belangrijke beslissingen nemen en leert correct met vertrouwelijke informatie omgaan. Deze vaardigheden houden een grondige kennis in van boekhouden (kennisniveau 3 c.q. 4) en overal waar het van toepassing kan zijn, het vlot gebruik van een professioneel softwarepakket (vaardigheidsniveau 3).

3.3

Concrete vertaalslag

3.3.1

Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen Het beroepsopleidingsprofiel wordt afgeleid van één beroepsprofiel ‘Boekhouding’ (SERV in samenwerking met CEVORA, december 1997).

3.3.2

Evaluatie van de taken uit het beroepsprofiel Het beroepsprofiel bevat geclusterde taken ondersteund door kennis, attitudes en contextgegevens (Profiel van het type A).

3.3.3

Selectie van de takenclusters en taken Het beroepsprofiel onderscheidt de volgende takenclusters: 2.1 VOORBEREIDENDE TAKEN 2.2 UITVOERENDE TAKEN 2.2.1 FINANCIËLE ADMINISTRATIE VAN DE AANKOOP 2.2.2 FINANCIËLE ADMINISTRATIE VAN DE VERKOOP 2.2.3 ALGEMENE FINANCIËLE ADMINISTRATIE 2.2.3.1 Verrichtingen tijdens het boekjaar 2.2.3.2 Verrichtingen op het einde van het boekjaar 2.2.3.3 Fiscaliteit 2.2.3.4 Loonadministratie 2.2.3.5 Kasbeheer 2.2.3.6 Algemeen 2.2.4 HET FINANCIËLE BELEID 2.2.5 ADVISEREN 2.2.6 LEIDINGGEVEN 2.2.7 INTERNE COMMUNICATIE 2.2.8 OPLEIDING


2.2.9 2.2.10 2.2.11 2.3

11

INFORMATIEVERGARING INFORMATISERING/AUTOMATISERING PERSONEELSBEHEER VAN DE BOEKHOUDAFDELING ONDERSTEUNENDE TAKEN

Voor het beroepsopleidingsprofiel Boekhouder werden de vaardigheden als volgt geclusterd: Vaardigheidscluster 1 Vaardigheidscluster 2 Vaardigheidscluster 3 Vaardigheidscluster 4 Vaardigheidscluster 5 Vaardigheidscluster 6 Vaardigheidscluster 7

: : : : : : :

Vaardigheidscluster 8 :

De administratie van commerciële verrichtingen leiden De administratie van financiële verrichtingen leiden De administratie van diverse verrichtingen leiden De administratie van de personeelskosten leiden De administratie van de fiscaliteit leiden De kostprijs-, kosten- en financieel beleid voeren De werkzaamheden van de boekhoudafdeling coördineren en leiden De jaarrekeningen opmaken

De taken ’de lonen berekenen’ en ‘instaan voor de aangifte en controle van RSZ-bijdragen’ in het beroepsprofiel werden niet naar vaardigheden voor de beginnende beroepsbeoefenaar vertaald omdat dat werk in de praktijk ofwel door de personeelsdienst gebeurt, ofwel aan een sociaal secretariaat uitbesteed wordt. Het beroepsopleidingsprofiel Hoofdboekhouder impliceert een grondige kennis van boekhouden (kennisniveau 3 c.q. 4). Die kennis ligt aan de basis van alle vaardigheden die op het einde van de opleiding beheerst moeten zijn. Bovendien spreekt het voor zich dat waar mogelijk een professioneel softwarepakket gebruikt wordt (vaardigheidsniveau 3).

3.3.4

Formulering van vaardigheden met de bijbehorende kennis, houdingen en context De mate van beheersing van de vaardigheden en kennis wordt genuanceerd aan de hand van volgende criteria: Vaardigheden -

1 = oriëntering Een cluster van vaardigheden waarmee de lerende/beginnende beroepsbeoefenaar kennis maakt. Hij/zij neemt deze vaardigheden waar of voert ze kort uit om een beter beeld te krijgen van de beroepsactiviteiten binnen de bedrijfstak.

-

2 = onder begeleiding uitvoeren De lerende/beginnende beroepsbeoefenaar voert deze vaardigheden uit in situaties waarin het voordoen/nadoen een rol spelen of waarin de verantwoordelijkheid voor de uitvoering bij derden ligt.

-

3 = zelfstandig uitvoeren De lerende/beginnende beroepsbeoefenaar voert deze vaardigheden uit in situaties waarin hij/zij op eigen initiatief handelt of waarin de verantwoordelijkheid bij de lerende zelf ligt.


12

-

4 = begeleidend uitvoeren De lerende/beginnende beroepsbeoefenaar voert deze vaardigheden uit in situaties waarin hij/zij de verantwoordelijkheid voor de uitvoering door derden op zich neemt. Ondersteunende kennis

3.3.5

-

1 = feitelijke kennis Deze kennis is op herkenning terug te voeren (Dit niveau kan omschreven worden door middel van werkwoorden van het type: reproduceren, bewust zijn, herinneren, herkennen, registreren, opnoemen, aanduiden, benoemen, opsommen, ...)

-

2 = begripsmatige kennis Deze kennis is op inzicht terug te voeren (begrijpen, verstaan, aantal aangeven, verband uitdrukken, bewijzen, voorbeelden geven, typeren, de essentie aangeven, omschrijven, met eigen woorden zeggen, ...)

-

3 = kennistoepassing Deze kennis past de feitelijke en begripsmatige kennis toe (gevarieerd aanwenden, uitwerken, beoordelen, evalueren, produceren, vergelijken met, structureren, ...)

-

4 = integrerende De kennis in nieuwe situaties toepassen en zoeken naar innovaties.

Concrete uitwerking van de vertaalslag Het volgende schema met de clusterindeling van de drie ontwikkelde beroepsopleidingsprofielen verduidelijkt hun samenhang:

BOEKHOUDKUNDIG BEDIENDE BOEKHOUDER HOOFDBOEKHOUDER 1 De administratie van com1 De administratie van com1 De administratie van commerciële verrichtingen uitmerciële verrichtingen uitmerciële verrichtingen leivoeren voeren den 2 De administratie van financi- 2 De administratie van finan- 2 De administratie van fiele verrichtingen uitvoeren ciële verrichtingen uitvoeren nanciële verrichtingen leiden 3 De administratie van diverse 3 De administratie van diverse 3 De administratie van diververrichtingen uitvoeren verrichtingen uitvoeren se verrichtingen leiden 4 De administratie van de per- 4 De administratie van de soneelskosten uitvoeren personeelskosten leiden 5 De administratie van de fis- 5 De administratie van de caliteit uitvoeren fiscaliteit leiden 6 Het kostprijs-, kosten- en 6 Het kostprijs-, kosten- en financieel beleid uitvoeren financieel beleid voeren 7 De werkzaamheden van de 7 De boekhoudafdeling coörboekhoudafdeling organisedineren en leiden ren 8 De jaarrekeningen afsluiten

Vaardigheden die ook in het beroepsopleidingsprofiel van Boekhoudkundig bediende en/of dat van Boekhouder aan bod komen, worden aangeduid met een *.


13

CLUSTER 1: DE ADMINISTRATIE VAN COMMERCIËLE VERRICHTINGEN LEIDEN Cluster van vaardigheden De student/cursist kan: 1.1 een bestand leveranciers creëren en bijwerken* 1.2 bestelformulieren creeren, verwerken en opvolgen* 1.3

1.4

1.5

1.6 1.7

1.8

1.9

1.10 1.11

1.12

1.13 1.14

de ontvangen goederen boekhoudkundig registreren, de aankoopdocumenten vergelijken en de oorzaken van verschillen opsporen* aankoopfacturen i.v.m. voorraden en kosten controleren en boekhoudkundig verwerken in de algemene rekeningen* aankoopfacturen i.v.m. voorraden en kosten boekhoudkundig verwerken in de analytische rekeningen de BTW-wetgeving implementeren* inkomende creditnota’s controleren en boekhoudkundig verwerken in de algemene rekeningen* inkomende creditnota’s boekhoudkundig verwerken in de analytische rekeningen procedures schrijven om betalingslijsten op te stellen een klasseer- en archiveringssysteem kiezen verantwoordingsstukken met betrekking tot de aankoop verzamelen en klasseren* de boekhoudkundige eindcontrole van de aankoopadministratie uitvoeren* aankoopprocedures uitschrijven adviseren met betrekking tot het aankoopbeleid

Mate van beheersing V4

Ondersteunende kennis (K) en vaardigheden (V) Betalingsvoorwaarden en modaliteiten en de administratieve procedures Handelsdocumenten en hun handelstechnische, financiële, juridische en boekhoudkundige betekenis: bestelformulieren Handelsdocumenten en hun handelstechnische, financiële, juridische en boekhoudkundige betekenis: aankoopdocumenten Voorraadbeheer Courante communicatiemiddelen kunnen gebruiken

Mate van beheersing K4

V3

Inventarissystemen van voorraadwaardering, kostensoorten en kostenplaatsenstructuur

K3

V4

De BTW-verplichtingen i.v.m. aankoop

K3

Klasseer- en archiveringssystemen

K2

V3

Aankoopprocedures

K2

V3

Mondeling en schriftelijk voorstellen kunnen presenteren

V3

V4

V4

K4

K4

K3 V3

V4

V4

V3

V3

V3 V4

V4

14


Cluster van vaardigheden Mate van beDe student/cursist kan: heersing 1.15 een bestand handelsV4 debiteuren creëren en bijwerken* 1.16 verkoopgegevens, V4 verkoopfacturen en creditnota's controleren* 1.17 verkoopfacturen conV4 troleren en boekhoudkundig verwerken in de algemene rekeningen* 1.18 verkoopfacturen V3 boekhoudkundig verwerken in de analytische rekeningen 1.19 de verzonden goedeV4 ren boekhoudkundig registreren, de verkoopdocumenten vergelijken en oorzaken van verschillen opsporen* 1.20 uitgaande creditnota’s V4 controleren en boekhoudkundig verwerken in de algemene rekeningen* 1.21 uitgaande creditnota’s V3 boekhoudkundig verwerken in de analytische rekeningen 1.22 procedures uitschrijV3 ven om lijsten van openstaande handelsdebiteuren op te stellen

1.23 een stappenplan voor het handelen bij nietbetaling opstellen 1.24 de betalingen door handelsdebiteuren opvolgen en bij nietbetaling navraag doen en de inningsprocedure in gang zetten* 1.25 het verzamelen en klasseren van verantwoordingsstukken met betrekking tot de verkoop controleren* 1.26 in het kader van het handelsdebiteurenbeleid de inningsprocedure opvolgen

Ondersteunende kennis (K) en vaardigheden (V)

Mate van beheersing

Handelsdocumenten en hun handelstechnische, financiële, juridische en boekhoudkundige betekenis: verkoopdocumenten De boekhoudkundige verwerking van de debiteurenadministratie

K4

Analytische resultaatberekening

K3

De juridische gevolgen en de juridische procedures bij inning In het kader van het handelsdebiteurenbeleid contacten met een incassobureau onderhouden De courante communicatiemiddelen kunnen gebruiken

K2

Krediettermijnen

K3

K4

V4 V3

V3

V4

V4

V3


Cluster van vaardigheden De student/cursist kan: 1.27 de boekhoudkundige eindcontrole van de verkoopadministratie uitvoeren* 1.28 verkoopprocedures uitschrijven 1.29 het algemeen beleid adviseren met betrekking tot het verkoopbeleid


V3


Verkoopprocedures

15

Mate van beheersing

K2

V3

CLUSTER 2: DE ADMINISTRATIE VAN FINANCIËLE VERRICHTINGEN LEIDEN Cluster van vaardigheden De student/cursist kan: 2.1 procedures uitschrijven om rekeningafschriften te controleren en te verwerken 2.2

2.3

2.4

2.5

2.6 2.7

2.8

het procedureverloop van de gedane betalingen controleren de ontvangsten via rekeninguittreksels controleren en verwerken* richtlijnen geven om financiële verantwoordingsstukken te verzamelen en te klasseren de boekhoudkundige eindcontrole van de financiële administratie uitvoeren* adviseren over het financieel beleid adviseren over het beheersbaar houden van de geldstroom het procedureverloop bij het voeren van de algemene financiële administratie controleren


Ondersteunende kennis (K) en Mate van beheersing vaardigheden (V) Betalingsdocumenten K3 De diverse betalingsmogelijkheden K3 met inbegrip van elektronisch bankieren en internationaal betalingsverkeer

V3

V4

V3

V4

V3 V3

V3

Financiële analyse

K3

16


CLUSTER 3: DE ADMINISTRATIE VAN DIVERSE VERRICHTINGEN LEIDEN Cluster van vaardigheden Mate van beDe student/cursist kan: heersing 3.1 procedures opstellen V3 om het boekjaar volgens een opgegeven rekeningenstelsel te openen 3.2 procedures opstellen V3 om de grootboekadministratie bij te houden 3.3 procedures opstellen V3 om courante diverse verrichtingen in verband met wisselbrieven, vooruitbetalingen, voorschotten boekhoudkundig te verwerken 3.4 procedures opstellen V3 om in opdracht nietcourante verrichtingen boekhoudkundig te verwerken (wijzigingen in de structuur van het eigen vermogen, wijzigingen in het vreemd vermogen op meer dan één jaar, terugvordering en vestiging van belastingen, wijzigingen ten gevolge van de belastingprocedure) 3.5 extracomptabel bereV4 kende tussentijdse resultaten controleren en oorzaken van fouten opsporen* 3.6 extracomptabel tusV3 sentijdse resultaten analytisch berekenen, controleren en oorzaken van fouten opsporen 3.7 de tussentijdse resulV3 taten controleren en de verschillen tussen de algemeen boekhoudkundige en analytische berekeningen aanduiden en analyseren 3.8 de voorlopige proefV4 en saldibalans opstellen, controleren en fouten opsporen*

Ondersteunende kennis (K) en vaardigheden (V) Het rekeningenstelsel


Het dubbel boekhoudsysteem

K3

Juridische kennis van de wisselbrief

K3

De algemene procedure inzake het Belgisch belastingstelsel (belastbaarheid, belastingberekening, invordering van de belasting)

K3

De resultatenrekeningen en de pro rata-verwerking van periodieke kosten en opbrengsten

K3


Cluster van vaardigheden Mate van beDe student/cursist kan: heersing 3.9 regularisatiewerkV3 zaamheden voorstellen 3.10 een inventaris opmaken en die vergelijken met de voorlopige proefen saldibalans*

3.11 de lijst van de werkelijke schulden en bezittingen van de onderneming controleren en waarderen 3.12 controle uitoefenen op de uitgevoerde regularisatiewerkzaamheden 3.13 de definitieve proefen saldibalans opmaken en controleren 3.14 het ondernemingsresultaat van het boekjaar vóór belasting berekenen 3.15 het ondernemingsresultaat analyseren 3.16 voorstellen formuleren voor de resultaatsverwerking 3.17 de opdracht om de definitieve resultaatsverwerking te boeken geven en de uitvoering ervan controleren 3.18 het algemeen beleid adviseren over boekhoudkundige, financiële, juridische en verzekeringstechnische implicaties van beleidsbeslissingen

V4

17

Ondersteunende kennis (K) en vaardigheden (V) Regularisatiewerkzaamheden d.i. regularisatie van de balans- en resultaatrekeningen Bedrijfseconomische waarderingsregels De wettelijk toegestane waarderingssystemen Een gedetailleerde lijst van alle schulden en bezittingen kunnen opstellen


Vennootschapswetgeving Verzekeringswetgeving Handelswetgeving Economische wetgeving Contacten met externe raadgevers kunnen onderhouden

K3 K3 K3 K3 V3

K3 K3 V3

V3

V3

V4

V3

V3 V3

V3

V3

CLUSTER 4: DE ADMINISTRATIE VAN DE PERSONEELSKOSTEN LEIDEN Cluster van vaardigheden De student/cursist kan: 4.1 de verzamelde gegevens voor de berekening van de bezoldigingen controleren 4.2 ingevulde prestatiestaten van het personeel controleren


V4


Mate van beheersing

Sociale wetgeving m.b.t. loonadministratie Loonberekeningsmethoden Cijfervaardigheid

K3

Contact kunnen opnemen met personeelsdienst/sociaal secretariaat

K3 V3 V3


18

Cluster van vaardigheden De student/cursist kan: 4.3 de geboekte gegevens inzake personeel, bezoldigingen en sociale wetgeving controleren 4.4 het sociaal en fiscaal personeelsdossier beheren*

4.5

4.6

de gegevens voor de sociale balans controleren de sociale balans opmaken


V4

V4

Ondersteunende kennis (K) en Mate van beheersing vaardigheden (V) De boekhoudkundige verwerking K3 van lonen De structuur van de sociale wetgeK3 ving Vrije en verplichte verzekeringen K3 inzake personeel Loonberekening K3 Formulieren voor fiscale en sociale K2 aangifte De aspecten die deel uitmaken van K2 de sociale balans

V3

CLUSTER 5: DE ADMINISTRATIE VAN DE FISCALITEIT LEIDEN Cluster van vaardigheden Mate van beDe student/cursist kan: heersing 5.1 het verzamelen en V4 klasseren van verantwoordingsstukken met betrekking tot de BTW coördineren en controleren* 5.2 het opmaken van de V4 periodieke (maandelijkse/driemaandelijkse) BTW-aangifte controleren* 5.3

5.4

5.5

5.6

het opstellen van de jaarlijkse BTW–listing controleren* de BTW-controle voorbereiden en in alle fasen opvolgen het verzamelen en klasseren van verantwoordingsstukken met betrekking tot de personen- en vennootschapsbelasting inzake ondernemingsinkomsten controleren* de voorbereiding van de belastingaangifte inzake de personen- en vennootschapsbelasting controleren*

Ondersteunende kennis (K) en vaardigheden (V) BTW-wetgeving en procedures


Fiscale wetgeving (personen- en vennootschapsbelasting) Fiscale aspecten in de verzekeringswetgeving

K3

De elementen van een fiscaal dossier en fiscale procedures De personenbelasting (verschillende soorten inkomsten, vrijgestelde delen van de bedrijfswinst), het aangifteformulier, de berekening van de belastbare grondslag en de berekening van de aanslag en het te vereffenen saldo (+ of -) De vennootschapsbelasting, het berekenen van de belastbare winst in vennootschappen en de bereke-

K3

V4

V3

V4

V4

K3

K3

K3


Cluster van vaardigheden De student/cursist kan:

5.7

5.8

5.9

Mate van beheersing

de jaarlijkse belastingaangifte en de diverse fiscale formulieren invullen de directe belastingcontrole voorbereiden en in alle fasen opvolgen

V3

het algemeen beleid adviseren over fiscale implicaties van beleidsbeslissingen

V3

V3

19

Ondersteunende kennis (K) en Mate van beheersing vaardigheden (V) ning van de aanslag en het te vereffenen saldo (+ of -) De fiscale documenten K3

Een technisch dossier mondeling en schriftelijk kunnen toelichten en bepleiten Grondige kennis van de procedure inzake directe belastingen: volmacht, dossier, afschrift of inzage van documenten, termijnen, onderzoeksmiddelen van de administratie, mogelijkheden tot bezwaar en verdediging door de belastingplichtige, invordering van de belasting en verhaalprocedure

V3 K3

CLUSTER 6: HET KOSTPRIJS-, KOSTEN- EN FINANCIEEL BELEID VOEREN Cluster van vaardigheden Mate van beDe student/cursist kan: heersing 6.1 voorbereide deelbereV3 keningen controleren en aan de hand daarvan resultaatsberekeningen maken

6.2

6.3

6.4

voorbereide deelbudgetten controleren en aan de hand daarvan een totaalbudget opmaken het budget met de werkelijke toestand periodiek vergelijken en afwijkingen met de bevoegde afdeling(en) analyseren voorbereide deelplannen controleren en aan de hand daarvan een totaal liquiditeitsplan opmaken

V3

V3

V3

Ondersteunende kennis (K) en Mate van beheersing vaardigheden (V) Berekening van kosten en opbrengK3 sten Diverse methoden van kostprijsbeK3 rekening De berekening van bedrijfs-, finanK3 ciële -en uitzonderlijke kosten Resultaatsrekeningen en resultaatsK3 verwerking Diverse methoden van analytische K3 verwerking van kosten en opbrengsten De werking van rekenbladen K3 V3 Vlot met rekenbladen kunnen werken V3 Ratio’s kunnen berekenen Budgetbeheer K3

20


Cluster van vaardigheden Mate van beDe student/cursist kan: heersing 6.5 de bedrijfsresultaten V3 met het ondernemingsplan vergelijken en afwijkingen met de bevoegde afdeling(en) analyseren 6.6 het kostenbeleid en het V3 financieel beleid in de bedrijfsadministratie implementeren


Mate van beheersing

CLUSTER 7: DE BOEKHOUDAFDELING COÖRDINEREN EN LEIDEN Cluster van vaardigheden De student/cursist kan: 7.1 een werkoverleg plannen, organiseren, leiden en opvolgen

7.2

de werkzaamheden binnen de afdeling naar prioriteit verdelen en coördineren* 7.3 medewerkers bij het uitvoeren van hun werkzaamheden begeleiden, stimuleren en motiveren 7.4 functiebeschrijvingen voor medewerkers opstellen 7.5 een functioneringsgesprek voeren 7.6 een evaluatiegesprek voeren 7.7 sollicitatiegesprekken voeren en voorstellen tot aanwerving doen 7.8 een nieuwe medewerker wegwijs maken in de onderneming en afdeling 7.9 voorstellen omtrent de promotie van medewerkers doen 7.10 voorstellen omtrent het ontslag van medewerkers doen 7.11 nieuw tendensen volgen en de nood aan bijscholing onderzoeken 7.12 een geschikte bijscholing zoeken


V3

V3

V3

Ondersteunende kennis (K) en Mate van beheersing vaardigheden (V) De plaats van een boekhoudafdeK2 ling in een organisatie De logische opbouw van een verK2 gadering V3 Mondeling en schriftelijk kunnen rapporteren Principes van time-management en K2 arbeidsorganisatie V3 Documentenstromen kunnen opstellen Human resources management K2 V3 Instructies kunnen geven

Functieomschrijvingen en functieeisen

K2

De stappen bij het voeren van een sollicitatiegesprek

K2

Bronnen kunnen raadplegen

V3

V3 V3 V2

V3

V2

V2

V3

V3


Cluster van vaardigheden De student/cursist kan: 7.13 een gevolgde bijscholing evalueren



21

Mate van beheersing

CLUSTER 8: DE JAARREKENINGEN OPMAKEN Cluster van vaardigheden Mate van beDe student/cursist kan: heersing 8.1 de jaarrekening opV3 stellen, analyseren en interpreteren (balans, resultaten, toelichting en sociale balans) 8.2 de uit het fiscaal dosV3 sier voortkomende gegevens boekhoudkundig verwerken (belastingvrije reserve, uitgestelde belasting, belastingresultaat) 8.3 voorstellen formuleren V3 inzake de verwerking van het resultaat 8.4 de belastingen inzake V3 de verwerking van het resultaat boekhoudkundig verwerken

3.3.6

Ondersteunende kennis (K) en vaardigheden (V) De wetgeving omtrent de jaarrekening Opstellen en neerleggen van de jaarrekening Geconsolideerde jaarrekeningen

Mate van beheersing K3 K3 K3

Beroepshoudingen De beroepshoudingen van het beroepsprofiel werden niet woordelijk in het beroepsopleidingsprofiel overgenomen. De beroepshoudingen werden aan de hand van de SAM-schaal (Schaal voor AttitudeMeting, VKW) gegroepeerd. De houding ‘eerlijkheid en discretie’ werd toegevoegd. Volgende beroepshoudingen werden als essentieel voor de beroepsopleiding gezien: Resultaatgerichtheid Bereid zijn geconcentreerd en gedreven naar het einddoel van de activiteit toe te werken. Zich niet laten afleiden door details en erop gericht zijn het resultaat binnen een welbepaalde tijd te bereiken. Zin voor initiatief Erop gericht zijn problemen te zien en ze op een gepaste manier aan te pakken. Leergierigheid, interesse Erop gericht zijn altijd bij te leren, zowel op het werk zelf (on-the-job-leren) als daarbuiten (bijscholing, vervolmaking). De ontwikkelingen in de sector willen opvolgen en stappen willen zetten om nieuwe dingen te leren. Discipline Zich willen houden aan de regels, procedures en afspraken.


22

Sociale houding Willen bijdragen tot een leef- en werkomgeving als een gemeenschap van mensen die iets voor elkaar betekenen en elkaar helpen (verantwoordelijkheid opnemen in geval van onopzettelijke fouten, medewerkers in de groep willen opnemen, bemiddelen bij conflicten, kritiek geven en nemen, inspringen waar nodig). Methodisch werken Volgens een efficiënt en effectief stappenplan willen werken, erop gericht zijn ordelijk en nauwgezet te werken. Kwaliteitszorg Erop gericht zijn nauwkeurig en oplettend te werken, geen fouten in het werk te laten. Eerlijkheid en discretie Eerlijk zijn en vertrouwelijke gegevens ook als dusdanig behandelen. Leiderschap Erop gericht zijn het beste uit de medewerkers te halen, op korte en langere termijn; bereid zijn het eigen kunnen in te zetten om de medewerkers als team te laten functioneren en daarmee het best mogelijke resultaat te bereiken.

3.3.7

Contextgegevens Aangezien de boekhouder een maatschappelijke functie uitoefent, zijn de deontologische normen en regels nauwkeurig afgebakend. Het Beroepsinstituut voor Boekhouders stelt voor het beroep van zelfstandig boekhouder de deontologische regels vast en waakt over de naleving ervan. De belangrijkste deontologische richtlijnen hebben betrekking op de verhouding boekhouder - opdrachtgever en steunen op drie grote pijlers: deskundigheid, onafhankelijkheid en beroepsdiscretie. Deskundigheid De wederzijdse rechten en plichten worden duidelijk omschreven in een ‘opdrachtbrief’. De erkende boekhouder BIB is ertoe gehouden om alle boeken en bescheiden die toebehoren aan zijn cliënt, onverwijld uit handen te geven, wanneer deze erom verzoekt. Het feit dat de verhouding boekhouder - cliënt in wezen een middelenverbintenis is, impliceert dat de boekhouder over de nodige middelen beschikt om de opgedragen taak naar behoren uit te voeren. De noodzakelijke kennis staat hierbij centraal. De erkende boekhouder BIB moet jaarlijks een minimum aantal uren besteden aan werkzaamheden die bijdragen tot de verbetering van zijn vakkennis en het vervolmaken van zijn beroepsopleiding. Bij opdrachten die een specifieke deskundigheid vereisen zal de boekhouder zich laten bijstaan door terzake meer gespecialiseerde personen. Boekhouders onderling zijn eveneens gehouden tot wederzijdse hulp en hoffelijkheid. Onafhankelijkheid, wils- en beoordelingsvrijheid en/of onpartijdigheid t.a.v. de opdrachtgever zijn zeer belangrijk. De verslaggeving van de boekhouder is ook bestemd voor aandeelhouders en/of belanghebbende derden. In de praktijk betekent die onafhankelijkheid dat de dienstenverstrekker geen actieve participant is in de door hem geadviseerde constructies. De adviesverlener wordt geen beslissingennemer. De hoogste in de hiërarchie dient te waken over de


23

onafhankelijkheid, de wils- en beoordelingsvrijheid en/of de partijdigheid van zijn medewerkers en al de personen waarop hij een beroep doet. Beroepsdiscretie Bij de uitvoering van zijn beroepsopdrachten dient de boekhouder het beroepsgeheim en de confidentialiteit in acht te nemen, ten overstaan van alle gegevens en inlichtingen waarvan hij kennis heeft genomen. De principes van de deontologische code opgesteld voor de zelfstandige boekhouder, kunnen ook gelden voor de boekhoudkundig bediende, voor de boekhouder en voor de hoofdboekhouder al kan de praktische toepassing ervan wel verschillen. Een hoofdboekhouder in dienstverband wordt meer met risicovolle beslissingen geconfronteerd dan een boekhoudkundig bediende of een boekhouder.

Verdeling naar beroepsgroepen Op basis van de volkstellingsgegevens van het NIS van 1991 kon de SERV met betrekking tot het cluster boekhouding een aantal statische gegevens voor Vlaanderen weergeven. Binnen de beroepscategorieën die zij vooropstellen, zijn er naast de groep van zelfstandige boekhouders, drie beroepencodes van toepassing zijn op medewerkers in de boekhouding in dienstverband. Code 081: expert-boekhouders/boekhouders: boekhouder, hoofdboekhouder, bedrijfsrevisor, commissaris-bedrijfsrevisor, controleur-boekhouder, revisorboekhouder, controleur (beheer), surpervisor (beheer), fiscaal raadgever, fiscaal expert, fiscalist, expert (boekhouder), accountant, liquidator van ondernemingen Code 201: bedienden boekhouding: hulpboekhouder, commercieel hulpboekhouder, boekhoudingsbediende, bediende boekhouding Code 216: bedienden boekhouddiensten (financieel en statistisch): bediende van boekhouddiensten, boekhouder (bediende), schrijver (bureelbediende-allerlei taken), bediende loonberekening, bediende prijsberekening, berekenaar bestekken, berekenaar commissielonen, bediende enquêteur (bediende). Binnen deze beroepsgroepen m.b.t. boekhouding was 48,4% mannen, 51,6% waren vrouwen. Mannen oefenen relatief meer beroepen uit waarvoor hogere kwalificaties vereist zijn (expert-boekhouders 55%). De grootste groep vrouwen (48%) oefent beroepen uit die zich situeren onder de code 201 bedienden boekhouding, die in principe een minder hoog kwalificatieniveau vereisen. Medewerkers in de boekhouding oefenen hun beroep uit in de privé-sector, de openbare instellingen of als zelfstandige. De groep van zelfstandigen is enkel van toepassing op de beroepencode 081. Zij bedraagt 9,44% van de totale groep expert-boekhouders/boekhouders. Voor de drie beroepencodes samen bekomen we onderstaande procentuele verdeling. Hieruit kunnen we afleiden dat de privé-sector de grootste tewerksteller is van beroepen die zich situeren binnen het cluster boekhouding. (De zelfstandigen zitten in de rubriek ‘rest’).

24


Verdeling naar sectoren rest 11%

openbare bedienden 8%

privé bedienden 81%

Verwachte evolutie In de toekomst zal het informatiseringsproces ongetwijfeld zijn stempel verder blijven drukken op de beroepen hoofdboekhouder, boekhouder en boekhoudkundig bediende. Een gedegen informaticakennis zal dus onontbeerlijk blijven. Van bepaalde taken wordt verwacht dat ze door deze ontwikkelingen een nog routinematiger karakter zullen krijgen. Vele ondernemingen laten immers softwarepakketten ontwikkelen op maat van de onderneming, waardoor een eenvoudige ‘druk op de knop’ volstaat om bepaalde gegevens aan te passen en te verwerken. Ook de komst van de euro, in het kader van de eengemaakte markt, zal binnen de boekhouding heel wat aanpassingen vergen. Interne verschuivingen in taakinhoud zouden bijgevolg kunnen ontstaan binnen dit beroepencluster. Verwacht wordt dat hoofdboekhouder en boekhouder in de toekomst over meer beheersvaardigheden zullen moeten beschikken. Naast een grondige theoretische kennis zal ook de persoonlijkheid een grotere rol gaan spelen.

3.4

Niveau van de beroepsopleiding Verantwoordelijkheid De hoofdboekhouder is verantwoordelijk voor de uitvoering van het eigen takenpakket en moet zich daarvoor ook kunnen verantwoorden. Daarnaast draagt hij/zij een hiërarchische verantwoordelijkheid, zowel wat de controle en begeleiding van zijn medewerkers betreft als wat de leiding en de organisatie van de boekhoudafdeling betreft. De hoofdboekhouder moet geregeld risicovolle beslissingen nemen die verreikende gevolgen voor de hele organisatie kunnen hebben. Complexiteit De hoofdboekhouder past, steeds binnen een gegeven wettelijk kader, standaardprocedures toe maar combineert en bedenkt ook nieuwe procedures om problemen


25

langs nieuwe wegen op te lossen. Hij/zij helpt mee aan de ontwikkeling van het beleid en aan de uitvoering ervan. Transfer De vaardigheden om een boekhoudafdeling te coördineren en te leiden en om mee het financieel beleid van een organisatie te voeren zijn beroepsoverstijgend. Gezien de mate van verantwoordelijkheid van de hoofdboekhouder, de complexiteit van de beroepssituatie en de mate van transfer stellen de leden van de uitgebreide sectorcommissie het kwalificatieniveau 4 voor.

4

BIBLIOGRAFIE Onderzoek naar de kwalificatiebehoeften voor boekhouding, Brussel, SERV in samenwerking met CEVORA, december 1997. Handleiding voor het schrijven van beroepsopleidingsprofielen voor het secundair en het volwassenenonderwijs, Brussel, Dienst voor Onderwijsontwikkeling, 1998. Statistisch jaarboek van het Vlaams Onderwijs, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement Onderwijs. Studie 80: Beroepsprofiel Bedrijfsbeheer optie: Boekhouder-fiscalist, Brussel, Vlaamse Onderwijsraad, 1998. Reglement van plichtenleer van het Beroepsinstituut van Boekhouders, Belgisch Staatsblad, 29 jan. 1998. Koninklijk besluit tot goedkeuring van het stagereglement van het Beroepsinstituut van Boekhouders, Belgisch Staatsblad, 26 feb. 1998. Bepalingen betreffende de organisatie van de stage, Beroepsinstituut van Boekhouders, aug. 1998. Analyse vacatures ’96 - Deel I: Knelpuntberoepen, Brussel, VDAB Studiedienst, juni 1997.

5

LIJST VAN DE MEDEWERKERS AAN DE SECTORCOMMISSIE ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦

Nicole Janssens, voorzitter, VVKSO Ann Van Buggenhout, Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding Robert Vandeput, ARGO Henri Ghysen, CVPO Luc Van Acker, Onze-Lieve-Vrouw-Visitatie Handelsschool, MariakerkeGent Betty Rutten, Koninklijk Technisch Atheneum-Villers, Hasselt Nadine Messiaen, Provinciaal Hoger Technisch Instituut, Gent Marc Brusselaers, EGON-Hogeschool, Gent Robrecht De Deyne, Mercator Hogeschool, Provincie Oost-Vlaanderen Henri Christiaen, Inspectie Luc Adriaens, Dienst voor Onderwijsontwikkeling Lisette Schellens/Jan Germis, Dienst Europese Projecten Rita Vanheste, Vlaamse Onderwijsraad.

26


Bijlage 1: Voorstel van beroepenstructuur Handel - Administratie (januari 1999) Deze beroepenstructuur werd oorspronkelijk opgesteld door het Hoger Instituut voor de Arbeid. Ze werd aangepast telkens nieuwe beroepsprofielen opgeleverd werden. BEROEPENCLUSTER

BEROEP

FUNCTIE

ADMINISTRATIEF WERK

Personeelszaken / salaris- Medewerker personeelszaken administratie Medewerker salarisadministratie Financiële administratie bank / verzekeringen

Hoofdboekhouder Boekhouder Boekhoudkundig bediende Commercieel/administratief medewerker bank Commercieel/administratief medewerker verzekeringen

HANDEL

Commercie

Commercieel inkoper Verantwoordelijke verkoop Districtsmanager Vertegenwoordiger Administratief medewerker verkoop Administratief inkoopmedewerker Administratief commercieel medewerker (binnendienst) Magazijnier Magazijnchef logistiek manager winkelbediende SECRETARIAATSWERK

Secretariaat

Secretariaatsmedewerk(er)ster Afdelingssecretar(is)esse Directiesecretar(is)esse

datatypist facturist telefonist receptionist archiefmedewerker

administratief baliemedewerker administratief kasmedewerker bank administratief medewerker financieringen bank medewerker commerciële ondersteuning bank medewerker financiële administratie medewerker interne dienst bank personeelsmedewerker

STUDIE 129 BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL. Hoofdboekhouder

Recommend Documents