Straatpastoraat Amersfoort, Jaarverslag 2013

Straatpastoraat Amersfoort , Jaarverslag 2013 Stichting Straatpastoraat Amersfoort Emailadres: [email protected] Zuidsingel 5 3811 HA Amersfoort Straatpastor: Drs. Bernadette van Dijk [email protected] www.straatpastor.nl 1.

Inleiding

De Stichting Straatpastoraat Amersfoort is opgericht in 2007. De Stichting heeft ten doel het oprichten en in standhouden van straatpastoraat in (de regio) Amersfoort ten behoeve van dak- en thuislozen, alsmede ten behoeve van mensen die in een crisis verkeren en daarom een beroep doen op opvang . De Stichting verricht haar werkzaamheden vanuit een christelijke levensovertuiging , maar staat open voor iedere gezindte of levensovertuiging en respecteert ieders religieuze of levensbeschouwelijke achtergrond. Sinds 2008 is Bernadette van Dijk als straatpastor in dienst bij de Stichting . 2. Belangrijkste gebeurtenissen in 2013 Ook dit jaar had straatpastor Bernadette van Dijk weer veel laagdrempelige ontmoetingen met de dak- en thuislozen in Amersfoort. Ze had een luisterend oor, stak waar nodig een hart onder de riem en hielp de “mensen van de straat” een weg te vinden in de hulpverleningswereld van Amersfoort. In verbondenheid met en gedragen door haar kerkelijke achterban en gedreven door haar passie om echte aandacht te hebben voor de mens achter de problematiek droeg Bernadette bij aan een hartverwarmende bejegening van kwetsbare mensen in onze binnenstad. Zo heeft het straatpastoraat in Amersfoort haar vertrouwde plek behouden in de steun aan mensen op straat en in de voorzieningen. Op 21 januari heeft Bernadette haar werkzaamheden weer opgepakt na een zwangerschaps- en ouderschapsverlof. Gedurende haar verlof werd Bernadette op uitstekende wijze vervangen door Judith Meijboom. Met nieuwe energie en als gelukkige moeder van haar pasgeboren dochter Tamar ging Bernadette voortvarend aan de slag. We vierden op 18 maart ons 5-jarig bestaan met prof. dr. Judith Wolf (hoogleraar maatschappelijke zorg) in de Lutherse kerk. Zij hield een lezing voor een beperkt publiek waarin ze o.a. op de volgende vragen een antwoord probeerde te formuleren: Leven we als burgers samen met hen die in de marge proberen te overleven? Hoe doen we dat?

Stichting Straatpastoraat jaarverslag 2013

Pagina 1

Na 6 jaar, waarvan ruim 3 jaar als voorzitter, namen we in het bestuur afscheid van Cor Arends. Voor zijn inspiratie, inzet en bewogenheid voor de doelgroep van onze Stichting en ondersteuning van Bernadette danken we hem van harte. Maar liefst 3 nieuwe leden hebben we dit jaar kunnen toevoegen aan het bestuur: Rienk Rietveld, Gerard Raven en Arrien Kruyt. Laatstgenoemde is gekozen tot nieuwe voorzitter. De klankbordgroep voor Bernadette, waarin vertegenwoordigers zaten van verschillende maatschappelijke organisaties en kerken, is ontbonden. Deze groep voorzag niet langer in een behoefte. We bedanken de leden van de klankbordgroep voor hun positieve inzet de afgelopen jaren. In oktober overleed Rini, een bekend gezicht van de straat. De Straatpastor droeg in belangrijke mate bij aan de voorbereiding op en de uitvoering van een respectvolle afscheidsdienst op Rusthof, waarbij een groot aantal Amersfoorters aanwezig was. In november was de jaarlijkse Allerzielenviering, waarin Rini en andere overledenen werden herdacht. In juni was de eerste tentoonstelling van de straat in de Franciscus Xaveriuskerk en zondag 1 december werd de tweede tentoonstelling van de straat geopend in de H. Geestkerk. Het was een sfeervolle bijeenkomst, waar bijna alle schilders aanwezig waren. Zij konden rekenen op een warme belangstelling. In 2013 zijn besprekingen begonnen met de Stichting Vrienden van het Straatpastoraat om tot een fusie te komen. De leden van deze Stichting zijn als fondswervingscommisie actief om fondsen te werven voor het straatpastoraat. Hans van Gerven verliet de vrienden om zich alleen op het penningmeesterschap van de Stichting te kunnen concentreren. De verwachting is dat de fusie in 2014 zijn beslag zal krijgen. In het vorige jaarverslag meldden we dat 2014 een cruciaal jaar zou worden voor het voortbestaan van het straatpastoraat. Er is nog steeds sprake van een tekort, maar door structurele bijdragen uit collectes en kerkelijke fondsen kunnen we nu zeggen dat de toekomst er rooskleuriger uit ziet. Het draagvlak voor het straatpastoraat is groot binnen de Amersfoortse kerken en parochies. We doen wel een extra beroep op particulieren om het straatpastoraat te ondersteunen. Het bestuur bestaat per 1-1-2014 uit: voorzitter Arrien Kruyt, secretaris Rienk Rietveld, penningmeester Rianne Slagboom, Gerard Raven, communicatie, Rita Hunink, lid en stagebegeleiding, Hans van Gerven, vicevoorzitter en personeelszaken. De Fondswervingscommissie bestaat per 1-1-2014 uit: Leo Koffeman, Bart Verreijt en Paul van Eck


Pagina 2

3. Pastoraat

Werkvormen 1. Er zijn, mensen opzoeken, beschikbaar, aanklampbaar zijn, tijd hebben, waarnemen, gezien worden op straat, in diverse opvang, hostel, straatadvocaat 2. Gesprekken in groepen 3. Individuele gesprekken en gesprekjes, waarin pastorale begeleiding, praktische handreikingen, steun, Schrift lezen, gebed, rituelen 4. Vieren, eten, genieten

5. Huisbezoek, laten ontvangen, te gast zijn

6. Afscheid nemen, begraven, herdenken, rouwen 7. Rituelen, meer zintuigen aanspreken, anders dan alleen tekst. 8. Pleitbezorgen, vertegenwoordigen, stem versterken 9. Verbindingen leggen tussen straat, kerk en samenleving 10. Collegiaal contact en afstemming 11. Kennis- en deskundigheidsbevordering , overdracht

Waarden en doelen Mensen zien, meeleven, in tel doen zijn, gezien worden, ontmoeten en: ten dienste van werkvormen 2-9 Toon zetten, sfeer beïnvloeden, nieuwe mensen leren kennen, gebruik maken van vertrouwen dat al in de groep heerst Delen, tot verstaan komen, zin zoeken, uithouden, modi vinden, helen, verzoenen, bevestigen, bemoedigen, perspectieven vinden In tel doen zijn, hele mens ontmoeten, moed en kracht ontwikkelen, gezamenlijkheid, erkenning bieden, dankbaarheid richten Bevestigen van thuisbasis, gastheer/vrouw rol en regie , vieren van het gelukte, bemoedigen, zegenen. Waardigheid van ieder mens eerbiedigen , gemeenschap bevorderen, rouwen, verbinden, woorden en gebaren geven aan geloof en hoop. Hele mens aanspreken en verbinden. In tel zijn, gezien worden, tot je recht komen. Bevorderen van verbinding met samenleving, bevestigen van gemeenschap, deelname bevorderen, collegiale steun, relatie straat – kerken – samenleving versterken. Ten dienste van doel 1-9 Ten dienste van doel 1-9

3.1 Er zijn, mensen opzoeken Pastoraat gebeurt op basis van de relatie die op straat kan ontstaan omdat de straatpastor mensen opzoekt. Dit gebeurt ongevraagd en in de leefwereld, het dagritme en de ruimte van de ander. Daarom ook is het zorgvuldig kijken waar en hoe de straatpastor voor iemand van betekenis kan zijn. Daarvoor is een open agenda nodig en ruimte Stichting Straatpastoraat jaarverslag 2013

• Op het station kom ik vaak een man tegen die me zorgen baart: niet gekleed voor de tijd van het jaar en een tas.. met wat? Hij neemt wel koffie aan, maar van gesprek komt het niet echt. Nu zit hij op perron 6 druk te gebaren naar een stel ruggen die in het rokersvierkant staan. Ik zoek de richting van zijn vinger en tik een jongeman op de schouder. Inderdaad! Die had Pagina 3

om te gast te zijn bij de groepjes, in de opvang, op straat. ‘Straatmensen’ hebben meestal al veel voorbijgangers gezien in hun leven, en dat is lang niet altijd duurzaam of ‘gelukt’. Teleurstellingen zijn niet van de lucht. Vertrouwen winnen kan wel eens veel tijd kosten – of het gebeurt uiteindelijk helemaal niet. Het kan na jaren groeien, of bij een belangrijk levensmoment een impuls krijgen. Aanwezig zijn op straat is en blijft een belangrijk deel van het straatpastoraat. Na rijp beraad is in april 2013 de sociale website Facebook in gebruik genomen als middel en ontmoetingsplek. Het blijkt voor sommige straatmensen een laagdrempelige manier om contact te hebben met de straatpastor. Door het posten van berichtjes blijf je bij elkaar in beeld, je kunt een chatgesprek aanknopen zonder dat iemand anders dat merkt. Omdat het onvergelijkbaar is met persoonlijk contact zal het dit nooit vervangen, ook niet voor een enkeling. Het is een aanvullend middel. De straatpastor heeft er voor gekozen om niet alleen straatmensen toe te laten als vrienden. Dat zou ook meteen een drempel opwerpen, want als je Facebook-vrienden bent met de straatpastor, ben je dan automatisch dakloos?

een vuurtje nodig. De man op het bankje heeft het voor hem. • Een jonge, voor mij onbekende jongen komt de Inloop uit als ik er naar binnen wil gaan. Misschien kan zij je helpen, wordt hem gezegd, en men wijst naar mij. Geen idee, maar we stellen ons aan elkaar voor en het wordt een lange wandeling. Op zoek naar de persoon die bij hem hoort, want kwijtgeraakt gisteravond! Maar ook op zoek naar helderheid en overzicht. In wat voor leven, in wat voor stad is hij beland? Waar gaat het heen? • Een familielid van een overleden straatbekende vindt me via Facebook. Hij kent mijn naam vanwege de uitvaart van zijn moeder. De kinderen, toen verspreid over het land en onder toezicht, heb ik gelukkig allemaal kunnen betrekken bij het afscheid. Of ik nu de weg kan wijzen in de plekken, personen en instanties die voor zijn moeder van belang zijn geweest de laatste jaren van haar leven. Het is een ontluisterende zoektocht, maar we kunnen er een stukje samen optrekken. De moeder is niet vergeten. Jaren later zijn er wel degelijk mensen die haar willen kennen en herinneren.

3.2 Gesprekken in groepjes Bij de straatadvocaten aan tafel, in de opvang van Victas aan de Kleine Haag, in de opvang van Kwintes aan het Smallepad, voor en na het werk voor het Klussenbureau en onderweg en buiten op verzamelplekken, treft de straatpastor groepen en groepjes straatmensen. Aan mogen sluiten bij een groepje is een groot teken van vertrouwen: voor elkaar geven de individuen aan of deze persoon oké is. Hoort die bij ons of niet? Wie mag weten dat ik contact met haar heb? Wie zich kwetsbaar toont in een individuele ontmoeting met de straatpastor, heeft samen met lotgenoten andere belangen. Maar als groepsleden besluiten dat de kwetsbaarheid gezien mag worden, tonen ze aan iedereen een ander gezicht. Een vergelijkbare beweging geldt als de straatpastor aan tafel aanschuift en er soms ruimte mag ontstaan om een ander onderwerp aan te snijden.


• we zoeken iemand die binnen mag slapen maar zich dat misschien niet realiseert. Het is al eind van de middag, het is de vraag of we hem op tijd vinden. In de stromende regen blijft niemand graag op een hoek staan! Daar in een portaal van een winkel staat hij met iemand anders. Die ander en ik, we kennen elkaar van gezicht. Voor de buitenslaper regelen we de nacht. Drie weken later komt de ander naar me toe. “mag ik een afspraak met jou?” • Van mijn Facebookpagina 16 september 2013: “Blijft altijd een lastig gesprek vind ik: een tafel waaraan verschillende mensen afgeven op 'het systeem', in dit geval rechtspraak in Nederland. Naar aanleiding van buurtbewoners die een ondernemer in Amersfoort publiekelijk veroordelen. Zichtbaar op straat en in het internet. Dat kan een behoorlijke hetze ontketenen. We weten dat je dan blijvend een 'dader' kunt worden, schuldig of niet. Maar soms duurt het ook wel lang voordat slachtoffers tot Pagina 4

hun recht komen. Alleen de wachttijd soms al voordat iets voorkomt.... 'En aan mijn kinderen moeten ze niet komen...!' Ik hoop en bid dat dat niet gebeurt. En eerlijk is eerlijk: dat gebeurt ook niet elke dag, er gaat ook heel veel goed tussen mensen. Hoe zullen we dat eens voor het voetlicht brengen?”

3.3 Individuele gesprekken Het straatpastoraat heeft in 2013 regelmatig contact met 125 mensen, van wie 13 vrouw, allen in leeftijd van midden twintig tot midden zestig. Deze 125 mensen zijn deel van een grotere groep van 290 bekenden: onder hen ook namen en gezichten die ooit of eenmalig zijn ontmoet, die hun heil in een andere stad hebben gezocht of zijn gaan wonen en het straatleven achter zich hebben gelaten. De vaste contactenkring ontmoet de straatpastor door mensen op te zoeken waar ze zijn: op hangplekken en looproutes buiten, in de Inloop van Kwintes, bij de kapel van de Xaveriuskerk, in het hostel Hirundo of in het zorgcentrum van Victas, de Sociale Dienst, de Motiva-straatadvokaten, de HEMA, het klussenbureau van Amfors of het Inloophuis DAC. Afspraken zijn op de werkplek van de straatpastor, in een van de opvanglocaties of welke plek maar veilig en prettig is. Gemiddeld zijn het ruim 30 ontmoetingen per week, de zwaai-momenten niet meegerekend. 2013 was een jaar van extra lang de winteropvang open, maandenlang loten voor de nachtopvang, van veel buitenslapen, van slaapzakken en tenten. Basale behoeften waren daarom weer meer dan ooit onderwerp van gesprek. De gespreksthema’s werden ook beïnvloed door het moederschap van de straatpastor. Veel dak- en thuislozen zijn zelf ouder van kinderen, maar kunnen of mogen dat niet invullen. Kinderen “hebben” maakt ouders kwetsbaar en die (wederzijdse) kwetsbaarheid komt vaker aan bod in het contact met de straatpastor.


• “Waarom, wat gebeurt er met mij, ik ben moe, ben ik gek, ben ik ziek? Ik ben ziek hier (wijst op zijn hart) Waarom?” Het lijkt erop dat er niet voor iedereen een passende manier van wonen voorhanden is. Van een huis met veel begeleiding naar de straat, van de straat naar een vriend, dan naar Zon en Schild, weer naar de vriend, naar de politiecel, terug naar Zon en Schild, de straat…. Steeds weer keert de agressie terug, die hem ook bang en wanhopig maakt. Zo wil hij niet zijn, en Allah vraagt ook iets anders. We proberen het uit te houden, een barmhartige God te ontmoeten en verzoening te zoeken, als we maar konden vastpakken met wat precies. • “Goed dat ik je zie, ik wil graag aan de slag met mezelf, kan jij me helpen met een kliniek of een klooster of zoiets?” We praten verder over wat ze dan nodig zou hebben. Ik zoek het een en ander uit en kom er een week later op terug. Maar ze is luid en duidelijk: “van jou hoef ik niets, ik wil sowieso even niet met je te maken hebben.” Drie weken later belt ze. “Gefeliciteerd met je dochter, hoe is het met haar? En sorry van vorige keer…… “ En verder gaat de worsteling met stemmingen… •’Waar is je dochter vandaag? Ik vertel hoe wij haar opvang geregeld hebben. ‘Eigenlijk vind ik dat je bij haar moet zijn. Je moet zelf voor haar zorgen.’ Ik weet niet goed wat te zeggen en dat ziet hij. Maar dan komt het verhaal. Over de zorg voor zijn kleinzoon, over de dochter en de eigen zoon met wie het helemaal niet goed gaat. De zoon die ook weer vader gaat worden. Wat wordt dat met dat kindje? Met angst en beven staan we op straat, delen de machteloosheid.

Pagina 5

3.4 Vieren, eten, genieten

Vieren is iets wat je met andere mensen samen doet. Een huisje of een kamer, een verjaardag, een diagnose waar je mee uit de voeten kan. Bij verjaardagen zorgen we als we ervan op de hoogte zijn, voor een klein cadeautje en een persoonlijke kaart. Wonen is feestelijk en angstig tegelijk: een nieuw leven vol kansen, maar ook met nieuwe verantwoordelijkheden, oude post, eenzaamheid op de loer. Van de actie ‘Vakantiegeld delen’ krijgen we een bedrag, expliciet om uitjes en vakantie-achtige dingen te doen. In 2013 wordt de HEMA een ontmoetingsplek: het ontbijt voor 1 euro tussen 9.00 en 10.00 is een goede opwarmplek voor een enkele buitenslaper en een welkome overbrugging tussen nacht- en dagopvang.

• Sinds ik weet dat een paar mensen regelmatig bij de HEMA ontbijten, loop ik er vaak binnen om goedemorgen te wensen, te trakteren of aan te schuiven. Een bekende van mij vindt er aansluiting bij mannen die er elke ochtend zitten, maar zich niet in het thuislozenwereldje ophouden. Ik mag er bij aan tafel alsof het normaal is dat je met onbekenden de tafel deelt. Het gesprek loopt wat verlegen en via mijn straatbekende. Maar sindsdien groeten we overal op straat •In de Inloop waren de vaste vrijwilligers er weer met Kerst. Een fantastisch maal voor iedereen, op een moment dat we allemaal weten dat velen het moeilijk hebben. Waar zou je eigenlijk willen zijn? Een paar mensen willen vandaag wat extra goed voor de anderen zorgen. Ik mocht een paar woorden zeggen om de maaltijd in te leiden. Wat was die stilte stil!

3.5 Huisbezoek, te gast zijn Bezoek ontvangen is een hele concrete manier om te oefenen in het wonen. Voor iemand zorgen op een plek waar jij de regels bepaalt is anders dan de regels van het huis in acht nemen en ook niet weten met wie je (ongepland) de ruimte deelt. Voor sommige straatmensen is wonen, de zelfstandigheid of de vrijheid die daarbij hoort, een intens gehoopte, verre toekomst of een tussenstap in het zorgvuldig uitgezette stappenplan. Maar voor lang niet iedereen is een eigen dak een mogelijkheid. Wonen is je verbinden met een plek en het kan de eerste stap betekenen naar het herstellen van andere verbindingen: heel abstract met de samenleving, concreter is een eigen plek een mogelijkheid om oude relaties te herstellen. Kinderen staan daarbij met stip op één. Begeleiding en aanspraak moeten voor sommigen georganiseerd worden. Het hostel, de verschillende woonvormen van Kwintes of het Zorgcentrum van Victas zijn een tussenstap of een meer permanent onderdak. In 2013 ging de straatpastor bij 6 mensen een of meer keer thuis op bezoek. In het hostel worden mensen opgezocht in hun kamers of de gemeenschappelijke huiskamer. Stichting Straatpastoraat jaarverslag 2013

•Op Kerstmorgen hoor ik op mijn voicemail een kerstwens van iemand die ik al een paar weken niet heb gezien. Hij is begeleid gaan wonen en ik bel hem voordat ik naar de Kerstbrunch in de alcohol-opvang ga. Wat hij doet vandaag? Niets, iedereen heeft andere plannen en hij zit vandaag alleen. Ook voor een moslim is dat in Nederland geen fijne dag. ’s Middags bezoek ik hem. Hij heeft niet alleen heerlijke thee, maar ook een kerstkaarsje klaargezet… •Buiten in de groepjes heb ik Daan al vaak ontmoet. Altijd grappen met de rest en een beetje als mannen onder elkaar. Het mag ook vooral niet te serieus worden. Hij komt in zo’n groepje ineens terug op een opmerking van mij bij de eerste kennismaking: wil je niet eens langskomen bij mij thuis? Het is misschien wel twee jaar later en ik vraag me af wat hij zou willen of verwachten van mij. Tot mijn verrassing ontstaat er bij hem thuis een diepgaand gesprek over leefstijl, principes en moraal. Wat hij vindt en hoe hij zijn idealen na kan streven. Tussendoor kan hij precies aangeven wat ik toe te voegen heb aan de begeleiding die hij al heeft. Het is een hernieuwde kennismaking waar we allebei blij mee zijn! Pagina 6

Huisbezoek van de straatpastor gaat gepaard met de waarborgen van veiligheid, onder andere door op een vaste eindtijd te telefoneren met de achterwacht.

•”He, eindelijk weer iemand op bezoek”, zegt Farid, als ik op de aangewezen plek ga zitten. Hij woont er nu twee maanden. We hebben het huisje en inrichting uitgebreid bewonderd en wat ik prachtig vind: hij heeft zelfs voorwerpen waar een verhaal aan zit. Als we zijn gaan zitten heeft hij niet veel meer te vertellen. Gewoon, eindelijk wil iemand zijn vreugde en de koffie delen: na jaren weer een eigen dak!

3.6 Afscheid nemen, begraven, herdenken, rouwen Als een dak- of thuisloze overlijdt, probeert het Straatpastoraat er te zijn en te zorgen voor een eervol afscheid, tenzij er nabestaanden zijn met andere wensen. De betrokkenheid van de straatpastor kan verschillende vormen krijgen, altijd in samenwerking met anderen: een eervol afscheid verzorgen in de aula van Rusthof en op de begraafplaats, als Sociale Zaken opdracht geeft voor de uitvaart, het nieuws brengen en mensen helpen er te zijn, verbindingen leggen tussen achterblijvers, hun verhalen horen, hen betrekken bij het afscheid. Als voor straatmensen het te moeilijk is om aanwezig te zijn bij een uitvaart, ook dan is de lijn van de straatpastor: mensen stimuleren om inbreng en invloed op de bijeenkomst te hebben, achteraf vertellen of het een liefdevol en eervol afscheid is geweest, en misschien is er later een geschikt moment om het graf te bezoeken of uiting te geven aan rouw. Als overledenen van de straat geen contact hebben met hun familie, hangt het af van de straatgemeenschap of iemand nog wordt genoemd. Daarom herdenken we ieder jaar onze overledenen in een eigen viering. Iedere dierbare dode krijgt daar een kaars, en meestal vertellen we met het noemen van namen aan elkaar ook nieuwe verhalen.


•Op de laatste dag van 2012 ging Jannie. Vervangster Judith is aanwezig geweest bij de uitvaart die door het Leger des Heils werd verzorgd vanuit het hostel. Ik condoleer haar vriend als ik terug ben van zwangerschapsverlof. Stan, vroegere vriend, eet beschuit met muizen, we praten over Jannie, en Stan speelt op de gitaar een liedje voor mijn dochter. Het leven en de dood…. • Rini was een bekende op straat. Verademing in een harde straatcultuur, steen des aanstoot voor sommigen, onverbeterlijke kattenkwaad-nar, tragische en grappende bedelaar, spiegel voor burgers, Rini was voor velen van betekenis. Het werd een overvolle uitvaart waar veel mensen aan meewerkten, en Goddank uiteindelijk toch een crematie. Een hectisch traject voor het straatpastoraat ook: de vraag wie ‘de’ nabestaande is die een beslissing mag nemen over de manier van afscheid. De wensen van de pers, Sociale Dienst, De Haan en Van de Kamp, Joriskerk, Victas en vele, vele bekenden, lotgenoten en vrienden: voor een man die afstand hield van organisaties, werken er velen van harte mee aan een eervolle uitvaart. •De jaarlijkse herdenking van overledenen van de straat was drukker dan voorheen: zo’n 12 mensen. Er is drank in het spel en we proberen het rustig en waardig te houden. Guido van Zwam bespeelt opnieuw vol overgave de piano en de Johanneskerk verleent gastvrijheid. Alles geheel belangeloos. De koffie is dit keer de ‘tweede helft’ van het herdenken, met alle verhalen, anekdotes en tranen.

Pagina 7

3.7.Rituelen De kapel van de Xaveriuskerk op ’t Zand is een gastvrije plaats om te bidden, te zitten of een kaars aan te steken. De straatpastor is er ongeveer wekelijks even met iemand, soms is het aanbod of het noemen van deze plek genoeg. Ongezien komt er een onbekend aantal mensen. Ook in de werkkamer mag een kaars gebrand worden bij het gesprek, het gebed of het lezen van een heilige tekst. Soms kan een kruisje om de nek of een rozenkrans net die steun bieden die woorden niet alleen kunnen. Er wordt regelmatig gezegend. Maar ook andere rituelen komen voor, vooral in vaste omgangsvormen: elkaar goede tekenen geven.

• In de opvang aan de Kleine Haag kom ik op een vast moment in de week en ik hanteer er vaste gewoonten die tot rituelen groeien. Maar hilariteit als niet een stoel voor mij wordt klaargezet (ik ben de gast), maar ik een stoel erbij haal voor iemand anders. Niet spectaculair, maar wel opgemerkt. Want zij en ik weten dat ik niet altijd gelegen kom in hun leefruimte, en er ook wel eens geen gesprek ontstaat. •”Zuster!” “ja goeiemiddag broeder!” •Het intentieboek in de kapel bleek een plaats te worden voor heel veel uitgeschreven en getekende gedachten, vaak ook angstaanjagend voor anderen. Mijn suggestie lijkt te werken: een eigen boek biedt nog altijd dezelfde gastvrijheid….

3.8 Pleitbezorgen, stem versterken Bijna alle mensen die bij het straatpastoraat bekend zijn, hebben contacten met hulpverleners bij opvangvoorzieningen, verslavingszorg, psychiatrie, schuldhulpverlening of de afdeling sociale zaken van de gemeente. In 2013 ondersteunde en stimuleerde de straatpastor bij afspraken met Stadsring 51, Kwintes, Victas, het Klussenbureau van Amfors en de Sociale Dienst, naast het reguliere contact tussen werkers op de vloer. Pleitbezorgen kan ook algemener: via het al eerder genoemde Facebook vertelt het straatpastoraat in kleine (anonieme) anekdotes over de straat. Voor de geïnteresseerden bieden we zo een inkijkje in het straatleven, zonder de vertrouwelijkheid te schenden. Er verscheen een interview met de straatpastor in Ronald van Steden, Jan Hoogland (red): “In vertrouwen leven. Tegendraadse beschouwingen over veiligheid“, een bundel met essays over de relatie tussen veiligheid en religie. De straatpastor nam deel in een panelgesprek georganiseerd door de Raad van Kerken, met verschillende deskundigen op gebied van armoede en zorg en politici.


• Van Facebook 5 augustus 2013: ‘kleine oogjes en onuitgeslapen gezichten bij de mensen die in de nachtopvang waren vannacht... Er waren problemen met het brandalarm. Of had IEMAND problemen met het brandalarm??? In ieder geval steeg er midden in de nacht een heuse rookwolk uit de tuin op. Want als je voor de zoveelste keer uit bed moet, rook je met z'n allen eerst even buiten een peuk....’ •”Een voorbeeld van hoe aandacht voor certitudo praktisch gestalte kan krijgen, is het werk dat straatpastors in Nederlandse steden verrichten (..) Present zijn en veiligheid - of beter: geborgenheid bieden, zijn zodoende doelen in zichzelf die hopelijk ook kunnen bijdragen aan het herstel van relaties tussen daklozen en hun directe omgeving.” (uit: “In vertrouwen leven”) • Van Facebook 27 sept 2013 "Samen redzaamheid". Dat is geen Nederlands, maar wel een van de gedeelde reacties op alle zelfredzaamheid en autonomie-woorden in beleid en politiek op dit moment. Afgelopen woensdagavond een bijeenkomst van de Raad van Kerken met 'armoede en uitsluiting-bestrijders' in Amersfoort,. Wij weten dat ieder mens zo zijn/ haar kwetsbare kanten heeft. En dat veel mensen nu eenmaal steun en hulp nodig hebben. En bij tijd en wijle heeft iedereen dat. Naar de politiek moest het een kort statement worden. De vraag aan de politiek is o.a.:

Pagina 8

hoe en met wie ben je solidair? En: zelfredzaamheid is geen middel maar een doel.

3.9. Verbindingen leggen tussen straat, kerk en samenleving De straatpastor werkte mee aan de Centrumviering, verzorgde een preek in de Fonteinkerk en sprak voor de verzamelde pastores van de Raad van Kerken van Amersfoort. De tienerclub van de Johanneskerk liep een stadswandeling met de straatpastor en zij verzorgde een spreekbeurt voor jongeren van de NGK in Noord-Amersfoort. Een collega-pastor kwam met een Indiase collega en een 5-tal jongeren op bezoek voor een uitwisseling. ATDVierde Wereld organiseerde de voorstelling Een stempel of een Stem, hiervoor stimuleerde en wierf de straatpastor spelers en publiek. De straatpastor adviseerde en was aanwezig bij een maaltijd voor daklozen in de Brugkerk, waar een jongere groep vrijwilligers een spontaan initiatief nam. In juni en december hield het straatpastoraat, in samenwerking met respectievelijk de Xaveriuskerk en de Heilige Geestkerk, een tentoonstelling van straatkunst: schilderijen van straatmensen, de meeste geschilderd in de opvang. Beide exposities werden feestelijk geopend, geïnteresseerden raakten in gesprek met schilders, werken werden verkocht, de transacties werden gefaciliteerd. Na de eerste expositie zocht het Straatpastoraat via de Raad van Kerken een kerk die het stokje over wilde nemen. Vier kerken reageerden, zodat er minstens in 2014 nog exposities zullen volgen. Het Straatpastoraat vierde haar 5e verjaardag met een lezing van prof dr. Judith Wolf, hoogleraar maatschappelijke zorg. Haar buitengewoon relevante kennis bereikte helaas maar een klein publiek in de sfeervolle Lutherse Kerk. De zes wekelijkse lunch voor straatmensen in de Xaveriuskerk werd in 2013 beëindigd. Ooit begonnen bij de eerste keer dat de straatpastor in deze kerk voorging, maar altijd wel een initiatief van de Xaveriuskerk, voor daklozen gebleven. De straatpastor adviseerde op gezette tijden over de koers. Gebrek aan belangstelling van de straat is een belangrijke reden om te stoppen.


•Met de tienergroep van de Johanneskerk maakten we een stadswandeling langs dakloze plekken en een bekende van de straat vertelde tot slot haar verhaal over verslaving en dakloosheid. De groep was zichtbaar onder de indruk van haar eerlijkheid en zelfbewustzijn. Kracht en zwakte, eigen verantwoordelijkheid en hoe verder. De jongeren zullen later nog een actie bedenken om hun handen uit de mouwen te steken. •Een kerk vol schilderijen van de straat hadden we, toen we in juni de eerste tentoonstelling hielden in samenwerking met de Xaveriuskerk. Samen inrichten en ophangen, een kerk met welwillend publiek dat de schilders vraagt om uitleg en koopprijzen. Een schilder die zich geen euro’s wenst voor zijn werk, maar fruit in de Inloop. Want: ‘ik heb al een broek aan. Moet ik er een overheen aantrekken?’ Een mooi verhaal van Gerard Raven over deze doeken. •In de Heilige Geestkerk mogen we voor het openen van de tentoonstelling eerst nog adventskransen maken. Een volle en sfeervolle ontmoetingsruimte. Vijf straatbekenden komen het werk toelichten of zelfs nog brengen, een van hen komt nog bijna wekelijks in deze kerk terug. Het is een ontmoeting geworden. •Hoogleraar Judith Wolf gaf ons een cijfermatige en inhoudelijke inkijk in haar onderzoek naar kwetsbaren. Over hoe belangrijk de sociale omgeving en verbindingen zijn. Ze bevestigde ons beeld over de redenen voor dakloosheid die daklozen zelf geven, over hun lichamelijke en psychische klachten, schulden en de dingen die in kinderlevens mis kunnen gaan en die aanwezig blijven in het leven. Cijfers kunnen helpen om verder te komen dan ‘indrukken’. Maar ook Judith Wolf gaat het om concrete en hele mensen. Een citaat van Andries Baart uit haar presentatie: “Als je mensen kunt versterken, versterk ze dan. Als je ze niet kunt versterken, blijf er dan dichtbij.”

Pagina 9

3.10

Collegiaal contact en afstemming

In 2013 werd afscheid genomen van de Klankbordgroep die functioneerde vanaf 2008. Doel van deze groep was drieledig: 1) buffer tussen pastor en bestuur, 2) klankbord zijn in het werk en 3) relaties met instellingen onderhouden. Doel 1 bleek onnodig, voor doel 2 is na 6 werkjaren een andere vorm meer gepast. Doel 3 is in de groep slechts ten dele waargemaakt, maar kent vanaf het begin vooral andere vormen via de werkvloer. Beroepsgeheim en de eigen discipline weerhoudt het straatpastoraat van casusoverleg tussen hulpverleners en de uitwisseling van informatie over personen. Toch is af en toe wel samenwerking mogelijk. De straatpastor stimuleert en begeleidt richting hulpverleners, er worden berichten doorgegeven, bij overlijden familie opgespoord. De straatpastor is te gast in de Inloop van Kwintes, de alcoholopvang van Victas op een vast moment in de week, de Straatadvocaten, het Klussenbureau en het hostel Hirundo van het Leger des Heils. Het zijn ontmoetings- en vindplekken waar werkers op de vloer van harte aan meewerken. Door medewerkers wordt af en toe naar de straatpastor verwezen en veelvuldig andersom. Met de werkers van de Inloophuizen en de diaconaal werker van de PKN is regulier overleg ongeveer eens per kwartaal.

•Bij het bedanken van de leden van de klankbordgroep voor jarenlange inzet, moesten we meteen ook afscheid nemen van Guus Timmerman, pastoraal werker van katholiek Amersfoort met diaconie in zijn portefeuille. Zijn betrokkenheid bij het Straatpastoraat, zijn denkkracht en de verbindingen die hij legde, missen we. Gelukkig zijn we in de zes werkjaren zowel in het maatschappelijk als in het kerkelijke veld een bekende geworden. •Werken bij het Klussenbureau is voor sommigen een permanente oefening in het omgaan met grenzen. Als iemand zich misdragen heeft, moet dat eerst worden uitgesproken voor het werk weer verder kan. Toegeven dat je fout zat en je verzoenen, zodat je elkaar weer in de ogen kunt kijken, is vaak moeilijk, voor wie niet? Ik mocht behoorlijk stimuleren en aanmoedigen dit jaar. • In 2013 werd een FACT-pilot opgericht: een multifunctioneel team waarin enkele belangrijke hulpverleningsinstellingen samenwerken: psychische en maatschappelijke begeleiding en verslavingszorg. FACT staat voor: Flexible Assertive Community Treatment , met als doel om patiënten zoveel mogelijk in hun eigen leefomgeving behandelen. Het is de toekomst in de hulpverlening voor veel van mijn contacten op straat. Bij de kennismaking hebben we elkaar heel wat te vertellen: er zijn voor de doelgroep en de binnenstad nogal wat nieuwe mensen bij!

3.11. Overdracht en kennis-deskundigheidsbevordering De straatpastor nam in 2013 deel aan de studiedag van straatpastores in het Landelijk Oecumenisch Netwerk Drugs- en Straatpastores (LOND) en aan de landelijke dag van Netwerk DAK over verbindingen tussen kerk en inloop- en straatwerk. Met collega’s in de (RK) Vereniging van Pastoraal Werkenden werd een commissie gevormd om een vernieuwde opvatting te schrijven over wat het hart van hedendaags pastoraat is. Via casuïstiek en gesprek, geholpen door theologen uit de wetenschap, ontstaat een nieuw statement. Eind 2013 wordt een nieuwe stage voorbereid, een vierdejaars studente van de opleiding Zingeving en Spiritualiteit aan de Hogeschool Stichting Straatpastoraat jaarverslag 2013

•Van Facebook 8 november 2013: “Studiedag met de collega's in het land vandaag, onder leiding van Marchien Timmerman. We praten over "als familie zijn" met de mensen die je kent. De collega naast me wordt gevraagd om voor een tijdje iemands moeder te zijn, als de echte moeder er niet meer is. Ik houd in dit gesprek een paar mensen voor ogen: die mij 'zuster' noemen. En dat heeft niets met verpleging of nonnen te maken, maar met kinderen zijn van dezelfde vader (of moeder). Gelijkwaardig en verbonden, is de mooie invulling ervan. Maar we weten ook, zelfs in de beste families...... Een goede zus zijn is ook een kunst / vak / gave / cadeau!” •Fragment uit ons voorlopige statement van de Pagina 10

Geesteswetenschappen zal in januari 2014 beginnen.

VPW: “Het tot levende en leefbare gestalte (laten) komen van de genade van God is het zoeken naar hoe voor alle mensen het bestaan dag in dag uit ‘goed’ zal kunnen zijn. Het zal daarbij gaan om voor individuen, groepen en samenlevingen de vragen wakker te houden voor wie en hoe er zorg moet zijn, hoe er aan vrede en welzijn gewerkt zal worden en wat er gedaan moet worden om recht geen loos woord te laten zijn.”

Ten behoeve van de vertrouwelijkheid zijn er in het inhoudelijke verslagdeel namen gefingeerd en enkele concrete situaties aangepast. 4. Ureninvestering De straatpastor is in dienst voor 20 uren per week. De verdeling tussen de straat, interne zaken (bestuursoverleg, deskundigheidsbevordering, website) en contacten met het externe netwerk is respectievelijk 89%, 4% en 6%.

5. Financieel Jaarverslag 2013 Het bestuur legt hierna in het financieel overzicht 2013 verantwoording af over de financiële positie van de Stichting. De financiële situatie van de stichting is op korte termijn positief en ook op langere termijn is er voldoende vertrouwen dat de continuïteit van het werk gewaarborgd is. De inkomsten van de stichting straatpastoraat bestaan voornamelijk uit jaarlijkse bijdragen van kerken. Daarnaast zijn er incidentele giften, zoals collectes en giften na spreekbeurten. De fondswervingscommissie streeft ernaar om het tekort aan te vullen via fondswerving. Er is goede hoop dat dit zal slagen.

----------Amersfoort, april 2014

Bestuur: Arriën Kruyt, voorzitter Rienk Rietveld, secretaris Rianne Slagboom, penningmeester Hans van Gerven, lid Rita Hunink, lid Gerard Raven, lid Bernadette van Dijk, straatpastor


Pagina 11

Straatpastoraat Amersfoort financieel jaarverslag 2013

UITGAVEN

BEDRAG

Personeelskosten

€ 36.356,-

Kosten veldwerk

€ 1.754,-

Kosten telecommunicatie

€

Bureau & organisatie

€ 1.753,-

Bankkosten

€

Huurkosten Zuidsingel 5

€ 2.030, -

TOTAAL UITGAVEN

€ 42.712,-


675,-

144,-

Pagina 12

INKOMSTEN

BEDRAG

Collectes

€ 11.407,-

Individuele giften

€ 1.410,-

Diaconale najaarscollecte PGA (2010)

€ 4.109,-

Kerkelijke bijdragen

€ 10.000,-

Gift PGA huur Zuidsingel 5

€ 2.030,-

UWV (zwangerschapsuitkering)

€ 1.323,-

Rente/teruggaaf

€

Overige inkomsten

€ 1.681,-

Aanvulling uit Stichting Vrienden Straatpastoraat

€ 10.167,-

TOTAAL INKOMSTEN

€ 42.712,-


585,-

Pagina 13


Pagina 14

Straatpastoraat Amersfoort, Jaarverslag 2013

Recommend Documents