Straatpastoraat. Jaarverslag Protestantse Diaconie Amsterdam

Straatpastoraat Jaarverslag 2013

Protestantse Diaconie Amsterdam

Jaarverslag Straatpastoraat 2013

Straatpastoraat Het Straatpastoraat van de Protestantse Diaconie Amsterdam is er voor mensen bekend met het leven op straat. De deelnemers zijn (ex)daklozen, mensen die kwetsbaar gehuisvest zijn en thuislozen. Het jaar 2013 was bijzonder: we vierden ons tienjarig jubileum, het daklozenkoor de Straatklinkers kreeg het eerste exemplaar van het nieuwe kerkelijke liedboek aangeboden en de jaarlijkse DaklozenDag was weer een prachtig zonovergoten feest. Het jaar had ook een andere kant. We stonden driemaal aan het graf van één van de Straatklinkers. Dak- en thuislozen sterven jong en begrafenissen zijn ook daarom ingrijpende gebeurtenissen. Deze verscheidenheid tekent voor mij het Straatpastoraat. We bieden mensen bekend met het leven op straat een plek om hun talenten te ontwikkelen en die aan de samenleving te tonen. En we bieden een plek waar mensen steun kunnen vinden in de moeilijke momenten die hun leven maar al te vaak biedt. Elke nacht slapen er in Amsterdam honderden mensen op straat.1 Daarnaast overnachten veel mensen ergens in een hutje dat ze hebben gebouwd, maken gebruik van de opvang of vinden een tijdelijk bed bij vrienden of familie. Dan zijn er nog veel meer mensen op straat te vinden die wel een eigen dak hebben, maar daar feitelijk niet thuis zijn. Het Straatpastoraat van de Protestantse Diaconie Amsterdam is er voor hen. Het Straatpastoraat is een plek waar mensen die, op welke manier dan ook, bekend zijn met het leven op straat hun verhaal delen. In dit jaarverslag geef ik eerst een verslag van ons jubileumfeest en een korte indruk van het Straatpastoraat in 2013. Daarna loopt dit verslag langs de verschillende activiteiten. Deze stukjes worden afgewisseld met columns die ik schreef, vooral voor het magazine Elisabeth. De namen zijn natuurlijk veranderd in deze anekdotes en de situaties zijn net iets aangepast. Wel zijn deze verhalen steeds waar, ze laten zien wie de deelnemers aan het Straatpastoraat werkelijk zijn. Dit werk laat zich niet goed in cijfers vatten. Toch geef ik toch aan het eind van dit verslag een overzicht van het Straatpastoraat in kerncijfers. Voor u ligt het jaarverslag 2013 van het Straatpastoraat. Wie de cijfers en anekdotes leest, vangt wat het Straatpastoraat is voor mensen bekend met het leven op straat. Luc Tanja, Straatpastor

1

Zie voor onderbouwing bijvoorbeeld hier de aantallen mensen die gebruik maken van de winterkoudeopvang.


1


Het hoogtepunt van het jaar, 14 september, Beursplein: Jubileumfeest Uit een verslag van één van de bezoekers aan ons jubileum: “Even dacht ik, is er wel een aanleiding om zoiets als een jubileum van het 10-jarige straatpastoraat te vieren? Valt er wat te vieren, legt de aanwezigheid van dak- en thuislozen niet bloot dat onze verzorgingsstaat faalt als het om bescherming van deze groep gaat? Schoorvoetend met enige tegenzin begeef ik mij op weg. Maar geen ondergangsstemming, geen treurzang valt er op de samenkomst te ontwaren. Een aantal blaasorkesten met de eveneens jubilerende 'Straatklinkers' voorop, slaat die vrolijke tonen aan. Al met al ervaar ik ter plekke: hier wordt de situatie van dak- en thuislozen niet overschreeuwd maar wordt tegengif geboden aan hun levenslot. Dat levenslot wordt niet ontkend getuige de voordracht van een gedicht getiteld: ”Waarom?” De aloude Jobsvraag wordt er mee te berde gebracht en tegelijkertijd door de omlijstende muzikale tonen en zang luidkeels weersproken. Zo stellen de dak- en thuislozen zich op de manifestatie present als mensen die met beide benen op de grond staan, hun eigen situatie onder ogen ziend.” 2 Er waren ruim 400 mensen aanwezig op onze jubileumviering, een aantal waar we blij mee zijn. Er waren heel verschillende mensen. Veel natuurlijk uit de verschillende groepsactiviteiten, vrienden, vrijwilligers, maar ook mensen die we kennen vanuit de inloophuizen, de straat en gewone voorbijgangers. Er waren optredens van onze eigen Straatklinkers, actiekoor de Straatklinker uit Castricum en feestkapel de Kapellestraatklinkers uit Oudewater. De catering werd verzorgd door de wentelteefjes van De Lage Keuken, curry van action-kitchen Rampenplan en koffie van Doppio via Uitgestelde Koffie Amsterdam. Die diversiteit aan bezoekers en deelnemers maakte het tot een prachtig feest.3

2 3

Citaten uit Marino Camarasa, ‘Berichten uit de zelfkant’, in Ophef nr. 3,4 , 2013, blz. 53 e.v. Foto’s van het jubileum zijn op onze facebookpagina te zien.


2


Het jaar 2013 in het kort Het Straatpastoraat is een verhalenplein: een plek waar mensen bekend met het leven op straat de mogelijkheid hebben hun eigen verhaal te (leren) vertellen. Hun verhalen delen we met anderen, in Amsterdam en daarbuiten. In het Straatpastoraat zijn we dus steeds op zoek naar het verhaal van mensen en we laten zien wat we vinden. Die beweging kenmerkt het jaar 2013. Het organiseren van groepsactiviteiten, zoals het daklozenkoor en de gespreksgroepen, blijft één van de belangrijkste pijlers van het Straatpastoraat. Daarnaast zijn er de vele persoonlijke pastorale contacten. Veelal zijn die op straat of in inloophuizen. Wekelijks bezoek ik een specifieke plek in het Vondelpark en één ochtend per week ben ik aanwezig in inloophuis de Kloof. Zo ben ik te vinden en ontmoet ik nieuwe mensen. De derde pijler van het werk is belangenbehartiging. Meestal is dat individueel via het Sociaal Juridisch Steunpunt. Maar ook komen wij op voor de situatie van dak- en thuislozen in de pers en laten we de Straatvogels hun eigen zegje doen op Twitter. Er waren in 2013 regelmatig middelbare school scholieren te gast in het kader van hun maatschappelijke stage. Zowel voor als na de zomervakantie waren er vrijwilligers die via het Mission House een jaar in Amsterdam werken. Ook waren er stagiaires van Hogeschool InHolland, de Universiteit Utrecht en de Protestantse theologische Universiteit. Deze diversiteit aan stagiaires is belangrijk. Het sluit goed aan bij de deelnemers aan de activiteiten, ik leer er zelf veel van en het is één van de manieren om bruggen te slaan van de wereld van de straat naar anderen in de samenleving. We kregen dit jaar bezoek van een groep managers van VINCI, het grootste bouwbedrijf in de wereld. Zij deden een cursus via de London Business School en waren bij ons om Amsterdam op een andere manier te leren kennen. Het was een fascinerende ontmoeting die smaakt naar meer. Het Straatpastoraat staat gelukkig niet op zichzelf, maar is onderdeel van de Protestantse Diaconie Amsterdam. “Je staat er niet alleen voor”; deze zin vat de missie van de Diaconie samen. Het Straatpastoraat sluit daar naadloos bij aan.


3


Kunstwerk De aap is er opeens. Het is een soort van bruin aardewerken kunstwerk, voorstellende een zittende aap, hol van binnen, ongeveer 40 centimeter hoog en één van de voeten is afgebroken. Ik vind het eigenlijk een nogal lelijk ding. De aap is op straat gevonden door één van de deelnemers van onze gespreksgroep. We beginnen de bijeenkomsten van die gespreksgroep steeds met een moment van meditatie, om tot rust te komen. We zitten dan in een halve kring rond een icoon van Jezus die door kaarsen wordt verlicht. De aap heeft een plaats gekregen in de kring, aan de voeten van de Jezus icoon. Soms staat er een kaarsje op zijn hoofd. Hoewel we het er niet over hebben, weet ik dat ik dit lelijke ding niet zomaar kan weggooien. Voor deze mensen bekend met het leven op straat doet het ertoe hoe je met spullen omgaat. Aan deze aap heeft iemand met liefde gewerkt, hij moet gekoesterd worden. Waarom? Omdat de manier waarop wij met dingen omgaan, voor onze deelnemers beeld is van hoe wij met mensen omgaan. Dat hij een beetje kapot is, doet er niet toe, dat zijn we allemaal een beetje. ‘Komt tot mij allen die vermoeid zijn’ zegt Jezus ‘en ik zal rust geven’. De kapotte aap kan gerust zijn in onze kring. Rust is hier te vinden, zo gaan wij hier met elkaar om. Column eerder verschenen in Elisabeth nummer 12, 2013


4


Persoonlijke contacten Wie pastoraat zegt, denkt als eerste aan persoonlijke contacten. De één op één gesprekken die ik heb met mensen van de straat, zijn en blijven de kern van het Straatpastoraat. Regelmatig maak ik afspraken met mensen en zoeken wij een plek op waar we in alle rust langer kunnen spreken. Soms is dat bij mensen thuis, bij hun tent of bootje, in een café of in één van de ruimtes van de Diaconie. De meeste gesprekken zijn echter van andere aard. Een gesprek begint met een enkele opmerking in de rand van groepsactiviteit, gaat twee dagen verder met een gesprekje van 3 minuten ergens op straat, wordt een week later voortgezet met een chat op facebook en afgesloten in een ongepland gesprek opnieuw op straat. Het is een manier van spreken die alleen mogelijk is door langere tijd present te zijn in het leven van deze mensen. Veel mensen die ik spreek dragen grote lasten met zich mee. Verslavingen en psychiatrische problemen maken contact vaak moeizaam. Present zijn betekent dan uithouden in situaties die langere tijd nergens toe lijken te leiden. Juist dit uithouden is kenmerkend voor straatpastoraat. In 2013 heb ik met ongeveer 70 mensen pastorale contacten gehad. Ik spreek veel mensen in de randen van de groepsactiviteiten. Daarnaast spreek ik mensen aan in het inloophuis dat ik wekelijks bezoek of op de vaste plek in het Vondelpark. Een andere manier waarop ik contact krijg met mensen is door doorverwijzingen bijvoorbeeld vanuit het Burennetwerk of het Loket Levensvragen. Vorig jaar was ik ook nog regelmatig bij de jongereninloop van Streetcornerwork. De jongeren bleven echter maar kort in deze voorziening en daardoor was het amper mogelijk om betekenisvolle contacten tot stand te brengen. Ik ben daar dan ook mee gestopt. De gesprekken starten vaak bij praktische zaken. Huisuitzetting, schulden, schorsingen en boetes zijn vaak terugkerende onderwerpen. Van daaruit komen ook onderwerpen als eenzaamheid, gevoelens van schuld en dergelijk aan de orde. Bijzonder waren de begrafenissen dit jaar. Naast het verdriet waren er mooie momenten. Eén man lag voor zijn sterven een tiental dagen op de intensive care. In die dagen is het contact met zijn kinderen, die hem 5 jaar niet gezien hadden, weer hersteld. Hoe moeilijk ook, ik hoop dat de mogelijkheid voor dit laatste afscheid van waarde zal blijven voor deze twee jonge mensen.


5


Ik weet wat je doormaakt Eén van mijn mensen ligt in het ziekenhuis. Hij is doodziek. Een half leven van alcohol en verwaarlozing heeft hem gebracht waar hij nu is; op de intensive care en in deplorabele toestand. De eerste dagen was hij nog aanspreekbaar, maar nu ligt hij aan de beademing en blijft contact beperkt tot ja knikken en nee schudden. We houden elkaars hand vast, kijken elkaar in de ogen. Ik vertel hoe het met de anderen gaat, ik lees de kaarten voor die bij zijn bed staan. “Ik weet wat je doormaakt”, staat op één van de kaarten. Ik schrik een beetje van dat zinnetje omdat het mij zo vreselijk goedkoop klinkt. Meteen ga ik mijn eigen woorden na. Heb ik dit onlangs nog zo gezegd, heb ik dit ook tegen hem gezegd? Dat zou fout zijn. Ik weet niet wat hij doormaakt. Ik heb eerder het einde van een alcoholisch leven gezien, heel even heb ik zelf te veel gedronken, maar dat is allemaal echt anders. Uit eigen ervaring weet ik niets van zijn situatie. Er is heel veel wat ik niet uit eigen ervaring weet. Ik leef niet op straat, ik drink niet, ik heb geen schulden, ik lig niet op de intensive care, ik weet van niets. “Ik weet wat je doormaakt”, ik lees het nog maar een keer. Nu kijk ik ook naar de naam die erbij staat. De man die dit schrijft: hij mag dit zeggen, hij heeft gedronken, hij heeft in coma gelegen, hij is gestopt, hij is opgestaan. Als deze man zegt “ik weet wat je doormaakt”, tja dan heeft hij gewoon gelijk. Ik kijk met nieuwe ogen naar het zinnetje en besef welke kracht er in besloten ligt. Dit is wat je iedereen zou willen wensen; dat op het meest duistere moment in je leven er iemand is die weet waar je bent. Iemand die jou situatie al een keer gezien heeft, iemand die weet wat jij doormaakt, iemand die door de dood is heen gegaan. Op zichzelf lost dit natuurlijk niets op. Dat deze man alcohol achter zich heeft gelaten en na een verblijf op de intensive care weer is opgestaan; het geeft geen garantie dat iemand anders dit ook zal doen. Wij blijven mensen, wij gaan dood, ook al is er iemand opgestaan uit de dood. En toch als er iemand is die kan zeggen “ik weet wat jij doormaakt”, zo hoop en geloof ik, is alles anders. Dit blog verscheen eerder op de Paassite van de Protestantse Kerk Amsterdam


6


Kantlijn Kantlijn is onze schrijfclub voor dak- en thuislozen. Wekelijks komen de schrijvers bijeen om onder leiding van Christine Otten of Ruby Sanders (zij heeft in 2013 Ellen Kok opgevolgd) hun stukken te maken en voor te lezen. De bijeenkomsten trekken steeds meer schrijvers. Gemiddeld zijn er rond de 15 deelnemers, regelmatig zijn er 20 schrijvers aanwezig. In 2013 is de bijdrage van het ROC gestopt. Omdat dit één van de grootste bijdragen is, heeft dit grote gevolgen voor de organisatie van Kantlijn gehad. Een doorstart in de huidige opzet is als de meest wenselijke optie gekozen. Ook was duidelijk dat de beste kansen hiervoor juist buiten het Straatpastoraat lagen. Daarom is er voor gekozen dat Kantlijn per 1 januari 2014 een project wordt van de Stichting Samenwonen-Samenleven. In de praktijk blijven zo de gevolgen van deze veranderingen beperkt. De lessen en de optredens blijven doorgaan en ook de betrokkenheid van het Straatpastoraat, op de deelnemers en in financiën, blijft. Kantlijn gaat zich het komende jaar nog meer naar buiten presenteren en door het opbouwen van een sterk vriendennetwerk de nodige financiële middelen bij elkaar brengen. Er is een comité van aanbeveling gevormd. Job Cohen, Adriaan van Dis, Vonne van der Meer Daphne de Heer (directeur Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam) en Hans van Velzen (directeur Openbare Bibliotheek Amsterdam) bleken bereid hierin zitting te nemen. Er waren in 2013 optredens in op de poëziemiddag op het Kerkhof Overweersepolderdijk, Purmerend bij het poëziefestival in de Nieuwe Liefde, in kerkdiensten in de Nassaukerk en de Amsterdamse Studentenekklesia en de schrijvers waren steeds weer te vinden op de achterpagina van de Amsterdamse daklozenkrant, de Z!krant. Er is bewust naar heel veel media-aandacht gezocht om ook zo vrienden te werven. Zo was Kantlijn te zien bij omroep Max (nog te zien op uitzending gemist) en waren er vele krantenartikelen in bijvoorbeeld Parool, Telegraaf en Reformatorisch Dagblad. Ook werd er een promotievideo gemaakt.


7


Schoonheid ‘Wat moet ik aandoen bij het optreden, Luc?’ vraagt Sjaak. We treden morgen weer op met de Straatklinkers, ons koor van dak- en thuislozen. ‘Iets kleurrijks vind ik altijd wel mooi. Petra doet vaak wel iets moois aan net als John en Rob. Of kijk wat Els nu draagt, die mooie kleurrijke sjaal. Dat vind ik echt iets voor ons koor.’ Sjaak zelf heeft twee jassen aan en twee broeken over elkaar. Nog steeds heeft hij het koud. Sjaak denkt even na. ‘Ja, maar Luc, zo kleden zij zich altijd. Wij treden dus op zoals wij normaal ook gekleed gaan. En wat ik nu draag, laat zien wie ik ben: een dakloze.’ Ik zie dat hij gelijk heeft. Zijn kleding past, vertelt wie hij is. Hij is een mooie man, gewoon zoals hij is. Sjaak opent mijn ogen, al heb ik het natuurlijk ook al eerder gezien. De leden van het daklozenkoor de Straatklinkers zijn mooie mensen. Ze treden op zoals ze zijn, doorleefd en echt. Ze durven zichzelf te laten zien en het is een voorrecht die schoonheid te mogen zien. De gezichten zijn getekend, de kleding is op de straat toegesneden. Hier tooit zich lijden en natuurlijk zie ik dat. Sjaak is een mooie man, maar dat wil niet zeggen dat ik zijn problemen ontken. Ik zie alleen dat er altijd meer is. Wat er misgaat in een leven is niet mooi, het heeft deze mensen ook niet mooi gemaakt. De ellende is niet bepalend voor wie zij zijn en dat laat zich zien. Ja Sjaak is dakloos en ja Els drinkt veel teveel en ja Petra is depressief, ze is al een paar keer opgenomen, ja John is eenzaam en stinkt en Rob hoort de hele dag stemmen. Morgen treden ze op en krijgen ze applaus omdat ze vol passie zingen. Is God mooi? Moet toch haast wel. Deze Straatklinkers zijn geschapen naar zijn beeld. Kan dus haast niet anders; God is mooi. Column eerder verschenen in Elisabeth editie 8 12 april 2013


8


Filosofiegroep en Vrouwengroep Het Straatpastoraat organiseert (mede) twee meer algemene gespreksgroepen. De filosofiegroep komt wekelijks bij elkaar voor een moment van meditatie en gesprek, afgesloten met een lunch. De filosofiegroep is steeds een klein groepje; acht tot tien mensen komen meestal bijeen. Dat is goed voor het gesprek, veel meer mensen zijn in deze opzet niet mogelijk. Een analyse van een aantal bijbelgesprekken die binnen de filosofiegroep zijn gevoerd, heb ik gepresenteerd op het congres Bible and Transformation dat vanuit de Stichting Dom Helder Camara en de VU werd georganiseerd. Opvallend vond ik dat de deelnemers aan de filosofiegroep niet op zoek gaan naar betekenis in een tekst, maar het verhaal heel direct naast hun eigen ervaringen leggen. Een samenvatting van mijn bijdrage is op mijn blog te vinden. Ook dit jaar kwamen weer internationale studenten theologie op bezoek vanuit het bridging gaps programma van de VU. Deze studenten uit Latijns Amerika, Afrika en Azië namen deel aan een ochtend van de filosofiegroep. We spraken over rijkdom en armoede vanuit onze zo heel verschillende contexten. Pronkstukken in de buurt was een tentoonstelling op het Waterlooplein waar buurtbewoners hun persoonlijke schatten lieten zien. De maaksters van de expositie – Daniëlle Stötefalk en Laura Smeets gingen in gesprek met deelnemers aan de filosofiegroep over de betekenis van geliefde bezittingen. De vrouwengroep is een samenwerking met Leger des Heils en Drugspastoraat. Om de week komt een grote groep kwetsbare vrouwen bijeen voor een maaltijd en een ontspannen moment van ontmoeting met elkaar. Bea Stoker is de vaste vrijwilliger vanuit het Straatpastoraat. Zij is een grote steun voor de dames en de organisatie. Daarnaast nemen geregeld stagiaires deel aan deze avonden. De samenwerking met het Leger des Heils en het Drugspastoraat is op een bijzondere manier ontspannen. We doen het gewoon samen, met het absolute minimum aan afspraken. Kenmerkend voor de vrouwengroep vind ik de vanzelfsprekende verbondenheid. Ze horen bij elkaar en iedereen is welkom. Natuurlijk zijn de dames niet allemaal vrienden van elkaar en uiteraard zijn er ook spanningen.


9


Vuur Rob zegt, zodra ik zijn tent binnenstap, “ik zal eerst een vuurtje voor je maken”. Het gaat nu weer goed met Rob. Sinds een paar maanden woont hij in een bos, aan de rand van Amsterdam. Het is er rustig. Ik kom regelmatig langs, voor een praatje of om wat post te brengen. Vorig jaar heeft Rob maandenlang midden in de stad gebivakkeerd. Het was voor hem een tijd met heel veel problemen. Hij kwam niet aan rust toe, altijd waren er mensen. Rob houdt van mensen, hij vertelt graag, maar dit ging zo niet. Ook toen stookte Rob zijn vuurtjes. Midden in de stad vuur maken is toch problematisch. Het vuur is Rob heilig. Vuur is voor Rob een manier om huiselijkheid te scheppen. Daar waar vuur is, daar kun je wonen. Met het vuur maken laat Rob ook zijn kunsten zien. Voor hem maak je met vuur duidelijk dat je kundig bent en in staat om vrij te zijn. Vandaag is het vuur voor mij een welkomstritueel. Hij maakt voor mij een plek waar ik mag zijn. Wie bij mij langskomt krijgt geen vuur aangeboden. Mijn gastvrijheid is armzaliger. Bij mij mag je je jas ophangen, een ritueel heb ik niet. Vandaag leer ik van Rob hoe het is om thuis te komen. Column eerder verschenen in Elisabeth Pinkstereditie 2013


10


De Straatklinkers Wekelijks oefent ons koor van dak- en thuislozen, meestal onder de muzikale leiding van Arend Driessen. Het repertoire bestaat uit het Amsterdamse levenslied, kerkelijke liederen en shanty’s. De Straatklinkers zijn één van onze grotere activiteiten. Het koor telt ruim veertig leden, waarvan er meestal zo’n 20-25 komen voor de repetities en de optredens. Met het koor geven we mensen bekend met het leven op straat de mogelijkheid om gewoon gezellig onder elkaar te zijn. Met de optredens willen we laten zien dat dak- en thuislozen niet alleen maar zielige mensen zijn, maar dat er talent is, dat er wat te beleven valt met deze mensen. Een bijzondere eer viel dit jaar de Straatklinkers ten deel. Wij kregen het eerste exemplaar van het Nieuwe Liedboek. In een bomvolle Grote Kerk van Monncikendam kreeg Ton, misschien wel de meest muzikale Straatklinker, het eerste exemplaar in handen van dit liedboek dat in vele, met name protestantse, kerken gebruikt zal gaan worden. Het was een verrassing voor de aanwezigen wie het eerste exemplaar zou krijgen. We kregen mooie reacties: “wat prachtig en passend dat jullie de eerste kregen!”. Later op de dag traden we ook nog op in de straten van Monnickendam. Het was niet het enige bijzondere optreden. In 2013 was er ook het eerste internationale optreden van de Straatklinkers. We waren te gast bij de voedseluitdeling van DAKlozenhulp ANTwerpen. Het was indrukwekkend om te zien hoeveel mensen in Antwerpen afhankelijk zijn van deze voedselverstrekking. De ontvangst was prachtig we werden rond geleid door Antwerpen, een heel mooi dagje uit. Ook traden we op bij de Preek van de Loser. Diederik Stapel gaf de preek, de Straatklinkers verzorgden de muziek. Vooraf hebben we nog behoorlijk gediscussieerd of we hier wel een mee moeten doen. Kenmerkend voor het Straatpastoraat is dat we altijd beginnen met wat mensen wel kunnen. De Preek van de Loser begint juist aan de andere kant, bij wat er mis is gegaan en wat daarvan te leren valt. Beiden stellen centraal het belang van ervaringsdeskundigheid. Daarom hebben we toch hieraan meegewerkt. Misschien niet leuk, maar wel goed om te doen was het optreden in de Bijlmerbajes. We kwamen er inderdaad enkele bekenden tegen.


11


Gezond Mariska stapt op me af. “Luc dit is niet goed, dit brood. Dit is wit brood. Dat is gif. We moeten donker brood hebben.” Mariska zegt zoiets wel vaker tegen mij. Zij is ook duidelijk tegen witte suiker en het eten van vlees. Als we na de repetitie van ons daklozenkoor De Straatklinkers lunchen en het eten niet aan haar inzichten voldoet, laat Mariska het mij altijd weten. Ze klampt me dan aan en neemt me even terzijde. Vervolgens leest zij mij streng de les. Ik ben het met haar eens; er moet goed eten op tafel staan. Ik ga er echter niet over. De lunch wordt verzorgd door Fred. Hij is één van de deelnemers, net als Mariska. Fred besteedt veel zorg aan het eten, hij maakt er wat van. Maar gezond eten is niet zijn hoogste prioriteit. Zo af en toe schotelt hij ons bijvoorbeeld een lekkere frikandel voor; met alles erop en eraan dat dan weer wel. Onder mensen die veel op straat leven, zijn er die slecht voor zichzelf zorgen. Een aantal van hen neemt alles wat zij kunnen krijgen. Sommigen zijn echt veel te dik en zullen als gevolg daarvan jong sterven. Anderen zorgen op een andere manier slecht voor zichzelf. Zo zijn er mensen die naast de grote inname van alcohol amper nog eten. Calorieën zitten er genoeg in bier. Ze verhongeren niet, maar ook zij zullen niet oud worden. Mariska is anders. Zij gelooft dat het leven haar van God gegeven is en dat zij haar lichaam gezond en in ere moet houden. Goed eten maakt zo deel uit van haar geloven. Mariska is niet alleen, er zijn meer mensen op straat die heel zorgvuldig leven en eten. Ik leer van mensen als Mariska. Bij haar gaan voeding en geloven hand in hand. Dat is een les voor mij. Ik bid voor het eten door wat woorden te zeggen, maar ik moet nog leren te bidden met wat ik eet. Column eerder verschenen in Elisabeth nummer 18, 2013


12


De Straatvogels en de sociale media Sociale media spelen een belangrijke rol in het Straatpastoraat. Het meest in het oog springen de Straatvogels. Dit project van twitterende daklozen is gestart in juni 2012 en genereert nog steeds aandacht voor de situatie van mensen op straat. Er zijn aan het einde van het jaar vier Straatvogels in Amsterdam. Zij vertellen wat zij meemaken en ondervinden geregeld veel steun aan de reacties van hun volgers. Het overkoepelende account @straatvogels heeft 1350 volgers, een aantal dat heel langzaam, maar nog steeds stijgt. In de zomer van 2013 heeft ons Amsterdamse initiatief navolging gekregen in Nijmegen. Kruispunt (het Straatpastoraat in Nijmegen) en IrisZorg hebben dit project daar samen opgezet. Er zijn twittercontacten ontstaan tussen de Straatvogels in verschillende steden en zelfs internationaal met de Franse variant van Straatvogels. In 2014 start er ook een lokale variant in Eindhoven, waar wij bij betrokken zijn en er zijn plannen om ook in Groningen Straatvogels uit te laten vliegen. Op de Facebookpagina van het Straatpastoraat worden heel regelmatig foto’s, aankondigingen en kleine berichten geplaatst over onze activiteiten. Met name de foto’s worden goed bekeken. Een verrassend aantal deelnemers aan de activiteiten van het Straatpastoraat heeft ook zelf een Facebookaccount. Daardoor is het mogelijk om ook online iets van een gemeenschap te vormen met allerlei mensen. Vrienden van onze stagiaires plaatsen reacties, naast die van de deelnemers. Ook een groep vrienden van het Straatpastoraat en collega’s volgen het Straatpastoraat op deze manier actief. Ik volg de deelnemers van het Straatpastoraat die dat willen actief en deel vaak een “like” uit. Het is een manier om duidelijk te maken aan mensen dat ze gezien zijn, dat hun leven er toe doet. Rond de DaklozenDag hebben we een poging gedaan de Opbeurbalie tot een succes te maken. Mensen kunnen bij de Opbeurbalie een opbeurend gesprek krijgen via skype met een dakloze. Het project genereerde de nodige media-aandacht, maar bleek in deze vorm nog niet goed aan te slaan. Met deze ervaring zullen we hetzelfde idee later nog een keer op een andere manier inzetten.


13


Leve de Kerstkitsch! Voor het Straatpastoraat waren het weer fantastisch volle dagen zo in de aanloop naar Kerst. Juist in deze tijd wil iedereen wel even aan de daklozen denken. Prachtig was het. Ik heb weer genoten. Ook dit jaar was er weer eten in overvloed. Van basisschool de Boomgaard kregen we wat overbleef van hun kerstdiner. Tafels vol konden we ervan vullen. We hebben er een heerlijke lunch van gehad. Wat daarvan overbleef is door de deelnemers aan het Straatpastoraat meegenomen. Om later van te eten of om verder uit te delen aan de mensen die zij op straat kennen. En dan was er weer het optreden van ons daklozenkoor ‘De Straatklinkers’ in Delft. Alle clichés van kerst waren aanwezig. We begonnen met zingen op de markt met onze rode kerstmutsen op. In de kerkdienst klonk Stille Nacht en Midden in de winternacht. En er was weer eten, heel veel eten. Traditioneel in deze tijd zijn ook de mensen die klagen dat al die aandacht voor daklozen alleen met kerst ongepast is. Daklozen zijn immers niet alleen met kerst op straat. Het hele jaar zwerven er mensen rond in Amsterdam. Op het eerste gezicht zou ik denken dat deze klagers helemaal gelijk hebben. Het is schandalig dat mensen hun geweten met kerst sussen door ook nog even wat te doen voor die zielige daklozen. Maar ik heb geleerd om voordat ik mijn oordeel klaar heb, eerst eens goed te luisteren naar de deelnemers van het Straatpastoraat. En hoewel sommigen het natuurlijk met de klagers eens zijn hoor ik vanaf de straat ook een ander geluid. ‘Dit was weer het hoogtepunt van het jaar, Luc’ en ‘oh wat heerlijk zoveel eten, prachtig vind ik dat.’ Daarom durf ik met overtuiging te zeggen ‘leve de kerstkitsch, op naar het volgend jaar.’ blog eerder verschenen op http://www.kerstamsterdam.nl/


14


Juridisch Steunpunt voor Dak- en Thuislozen Caroline de Groot is onze straatjurist. Samen met een aantal vrijwilligers en een heel netwerk aan advocaten en andere deskundigen die de mensen die zich tot ons wenden steeds weer willen helpen, heeft zij ervoor gezorgd dat het Juridisch Steunpunt een begrip is in Amsterdam. Problemen met de bijstand staan nog altijd met stip op één, op de voet gevolgd door problemen met wonen (huur en opvang). Opmerkelijk is het toenemend aantal klachten over hulpverleners. De macht van de hulpverlening is groot, omdat hulpverleners soms kunnen bepalen wie wel of geen dak boven zijn hoofd heeft, of houdt, bijvoorbeeld aan de veldtafel of de uitstroomtafel. Een groot deel van de cliënten heeft schulden, maar niet allemaal. De Nationale Ombudsman Brenninckmeijer stelde in zijn rapport In het krijt bij de overheid (2013) terecht dat de overheid weinig coulant is als het gaat om terugvorderen. Een ander hardnekkig lastig punt betreft de financiële relatie tussen de Dienst werk en inkomen DWI en de zorgverzekeraar AGIS. Sommige mensen bleken wel te betalen maar toch onverzekerd te zijn. Er is ook een opvallende toename van klachten over het niet kunnen uitstromen uit de maatschappelijke opvang naar een zelfstandige huurwoning. Het juridisch kader van het zogeheten uitstromende is vooralsnog onhelder. Verder viel op dat onduidelijk is in hoeverre in samenwerkingsrelaties de privacy van cliënten is gewaarborgd. De contacten met burgemeester Eberhard van der Laan zijn goed. In oktober had het Caroline de Groot met anderen van het Juridisch Steunpunt een uitgebreid gesprek met de burgemeester. Aan de orde kwamen bijvoorbeeld knelpunten bij de veldtafel en in de bijstand en het nemen van maatregelen die voorkomen dat rechtshulp nodig is. Een concreet vervolg op het gesprek met de burgemeester is dat door middel van dialooggesprekken problemen met de bejegening tussen daklozen en ambtenaren bij diverse instanties aangepakt zal gaan worden. In december is de website van het Juridisch Steunpunt gelanceerd. Johannes van den Akker heeft de website ontworpen. Op de website is alle relevante informatie op dit gebied te vinden.


15


Gevangen Elly is aangehouden en zit vast. Eerst hoor ik er van op straat en later krijg ik het van justitie bevestigd. Ik was haar al een tijdje kwijt. Haar telefoon nam ze niet meer op en waar ik haar normaal op straat aantrof was ze al een week niet meer gezien. Het is geruststellend nieuws. De laatste maanden heb ik me veel zorgen om haar gemaakt. Elly is uit Engeland naar Amsterdam gekomen. Ze heeft haar studie onderbroken om, tja eigenlijk volg ik haar dan al niet goed meer. Ik snap niet waarom ze hier naartoe is gekomen. Ze is heel kwetsbaar. Een aantal van haar plannen is heel normaal, een aantal van haar ideeën baart me zorgen. Ze is heel veel op straat, slaapt bij ‘vrienden’, ze komt in aanraking met de politie, ze wordt een paar keer bestolen, ik krijg de indruk dat ze steeds minder grip op haar leven heeft. Ik heb geprobeerd haar op weg te helpen. Bijvoorbeeld door haar aan te bieden dat zij op onze kosten met haar ouders kan bellen. Ik ben ook met haar meegegaan naar een advocaat. Elly en ik hebben lang gesproken over de keuzes die ze maakt. Ik heb niet het idee dat ik haar werkelijk heb bereikt. Een pastor bezoekt de gevangen, simpel, het is een kerntaak. Jezus noemt het als één van de ‘werken van barmhartigheid’. Op straat zag Elly mij graag, maar nu wil ze niet door mij bezocht worden. Zij zet mij niet op de lijst van door haar toegestane bezoekers. Dat is frustrerend. Ik word door haar buitengesloten en ik kan op geen enkele manier erachter komen waarom dat is. Eigenlijk zat ze al gevangen toen ik haar op straat aantrof; vast in de gedachte dat ze in Amsterdam gemakkelijk vrijheid zou vinden. Gaat het nu beter met haar? Heeft medicatie misschien een goede invloed op haar? Geeft een justitieel regime haar wellicht wat rust? Ik weet het niet en zij houdt mij erbuiten. Ik vind mijn optimisme terug. Dit is ook een kans dat het goed gaat komen. Column eerder verschenen in Elisabeth, nr. 4, 22 februari 2013


16


DaklozenDag Op 5 juni 2013 vond de jaarlijkse DaklozenDag plaats in de tuin van de Amstelhoven, de gelegenheid voor daklozen en dakhebbenden om elkaar te ontmoeten. De Daklozendag is ook het moment om aandacht te vragen voor ontwikkelingen op straat. Het thema was dit jaar: ‘Verbonden?!’ Over de verbinding met de wereld, met de stad en met alle mensen die daar wonen. Maar ook over de verbindingen in het leven; over in- en uitstromen, werk en netwerk, familie en kennissen. De Daklozendag bood van alles: een informatiemarkt, muziek, eten, debat over zelfbeheer en een plek om te chillen en te tutten Ruim 500 bezoekers waren op de Daklozendag aanwezig. Er waren ook mensen waarmee we niet zo regelmatig contact hebben. Zo was er bijvoorbeeld een groep Oost-Europeanen. Een enkele toerist kwam bij de DaklozenDag binnenlopen. Het was interessant om te horen hoe zij tegen het evenement aankeken. Een Amerikaanse vertelde bijvoorbeeld erg onder de indruk te zijn dat daklozen en lokale politici aanwezig waren. Dat zou bij haar thuis ondenkbaar zijn. De DaklozenDag is niet gericht op dergelijk onverwachte bezoekers, maar we zien het wel als een compliment dat ook zij zich thuis voelen. De DaklozenDag is een festival. Daarom is goede muziek (dit jaar: Space Lightning @ Sosa Sound, Straatklinkers, George Adriaan en Solomon and Friends) en goed eten (van Palacios en het Hi5 team van de Diaconie) onontbeerlijk voor het succes van de DaklozenDag. Het mooie weer hebben we niet in de hand, maar het succes kunnen we wel sturen door te zorgen voor goede muziek, goed eten, aansprekende activiteiten en interessante debatten. Een van de bijzonderheden dit jaar was workshop EHBO verzorgd door studenten geneeskunde van de VU. Hoewel zij dit met veel plezier hebben gedaan, bleek ook dat voor een echt structureel aanbod aan medische informatie onder daklozen amper behoefte is.


17


Verslag in cijfers en feiten Vaste activiteiten  Kantlijn, schrijfclub van dak- en thuislozen op de maandagmiddag  Vrouwengroep, voor kwetsbare vrouwen, om de week op dinsdagavond  De Filosofiegroep komt wekelijks bijeen op de dinsdagochtend voor meditatie en gesprek.  Juridisch spreekuur elke woensdagmiddag  Straatklinkers, oefent wekelijks op vrijdag en treedt regelmatig op Voorbeelden van andere activiteiten  Kruisweg lopen in Heiloo met Drugspastoraat  Op de Dag van de Dialoog (8 november) troffen daklozen en dakhebbenden elkaar voor een gesprek over "Hier ben ik op mijn plek"  De schrijvers van Kantlijn zijn elke keer te vinden op de achterpagina van de Z! krant. Samenwerking  De vrouwengroep is een samenwerking van Drugspastoraat, Leger des Heils, Straatpastoraat.  De Daklozendag organiseren we samen met BADT, MDHG, en de Daklozenvakbond.  De Straatpastor is wekelijks te vinden in een van de inloophuizen van de Regenboog  Het Juridisch Steunpunt is een samenwerking van JES, HVO-Querido, De Regenboog Groep en BADT en de Protestantse Diaconie Amsterdam.  Het Juridisch Steunpunt heeft samenwerkingsrelaties met de sociale advocatuur, GGD, DWI, de Regenbooggroep, HVO-Querido, CentraM en het juridisch loket. In januari 2014 zal het steunpunt de medewerkers van het loket voorlichting geven over de juridische problemen van daklozen. Aantallen  Bij het Juridisch steunpunt vroegen 274 mensen om advies. Daarvan werden 89 mensen juridisch bijgestaan. De overige mensen werden naar de advocatuur doorverwezen of kregen een eenmalig advies.  De Daklozendag op 5 juni 2013 trok ongeveer 550 bezoekers.  Het 10-jarig jubileum op 14 september 2013 trok tegen de 400 bezoekers  Straatklinkers repeteerden 48 maal en traden 15 maal op.  Ongeveer 35 mensen zijn lid van het koor de Straatklinkers.  Straatvogels hadden aan het einde van het jaar 1350 volgers.  Filosofiegroep kwam 43 maal bij elkaar, met gemiddeld rond de 10 deelnemers.  Vrouwengroep kwam 25 maal bij elkaar, voor een avond met gemiddeld 30-35 vrouwen.  Kantlijn organiseerde 48 schrijfmiddagen, met rond de 15 deelnemers.  Directe pastorale contacten waren er met ongeveer 70 personen.


18


Voor wie meer wil weten over het straatpastoraat De notitie ‘De gemeenschap als brug en broedplaats; Straatpastoraat 2011 – 2014’ is verkrijgbaar op het diaconaal bureau. Dat geldt ook voor het rapport “juridische hulp voor dak- en thuislozen, een noodzaak?” over de juridische problematiek van dak- en thuislozen en het specifieke jaarverslag van het Juridisch Steunpunt. Zie voor foto’s en filmpjes over het Straatpastoraat: http://www.facebook.com/straatpastoraat De promotievideo van Kantlijn is te zien op http://vimeo.com/78239750 , meer informatie op de website van Kantlijn: http://kantlijn.org/ Op twitter volg de Straatvogels op @Straatvogels en de straatpastor op @LucTanja Voor de Straatvogels zie ook: http://www.straatvogels.nl en http://www.facebook.com/straatvogels Meer blogs en columns van Luc Tanja zijn te vinden op zijn blog: http://luctanja.wordpress.com/ Straatpastoraat Amsterdam Nieuwe Herengracht 18 1018 DP Amsterdam Contactpersoon: Luc Tanja T: 06 208 793 42 E: [email protected] Het Straatpastoraat is mede mogelijk gemaakt dankzij bijdragen van het RCOAK, stichting het RC Maagdenhuis, Kerk in Actie, Diaconie Evangelisch-Lutherse Gemeente Amsterdam en giften van wijkdiaconieën en individuele donateurs.


19

Straatpastoraat. Jaarverslag Protestantse Diaconie Amsterdam

Recommend Documents