Stageverslag buitenlandse stage India Lisa Van Renterghem, 2e Master Geneeskunde VUB Maatschappelijke stage: CRHP Hospital Jamkhed, juli 2014 Al sinds mijn eerste jaar aan de Vrije Universiteit Brussel hoopte ik ooit de kans te hebben een buitenlandse stage te doen. En dan was het eindelijk zover, op 1 juli vertrok ik met volgepakte valiezen, een klein hartje en veel goesting op buitenlandse stage naar India, een voor mij ver en onbekend land.
Na een lange reis kwam ik aan in Jamkhed, een klein dorpje op 8u rijden van Mumbai, waar het CRHP (Comprehensive Rural Health Project) project loopt. Het project werd opgestart door 2 Indiase dokters, met als doel de algemene gezondheid van de plaatselijke bevolking te verbeteren. Wat begon als een klein geïmproviseerd ziekenhuis op het marktplein, is momenteel uitgegroeid tot een campus bestaande uit een ziekenhuis, een trainingscenter voor village health workers, een werkplaats voor het maken van prothesen na beenamputaties, en nog zoveel meer.
Het ziekenhuisje in Jamkhed heeft 50 bedden, 3 operatiezalen en een out patient departement (een soort van huisartsenpost). In het ziekenhuis werken 3 vaste dokters.
Het CRHP ziekenhuis
Tijdens mijn stageperiode was ook dokter Annemarie Weber aanwezig, een huisarts uit Nederland die geregeld in het project komt helpen, zij begeleidde mij en de andere stagiaires.
1
Onze dag zag er doorgaans zo uit:
‘s Ochtends volgden we de ronde waarbij alle opgenomen patiënten besproken werden. Daarna sloten we aan bij de dokters die in het out patient department consultatie hielden. Consultatie in het out patient department
Indien er in de namiddag een operatie gepland stond, konden we mee scrubben om aan de operatietafel te staan. Af en toe gingen we mee met de mobile health teams naar de afgelegen dorpen om daar eerstelijnsgeneeskunde aan te bieden.
Maandelijks wordt het ziekenhuis bezocht door een chirurg die via een overheidsprogramma gratis tubaligaties uitvoert. Valerie en ik konden 1 van die voormiddagen volgen en dat was me nogal wat. Hechten in het OK
Beeld je eens in, 1 operatiezaal met 3 operatietafels naast elkaar. Op één tafel wordt na lokale verdoving een trocar (hol plastic buisje dat doorheen de buikwand wordt geplaatst waarlangs instrumenten in de buikholte worden ingebracht) gestoken en worden laparoscopisch beide eileiders afgebonden. Hierna schuift de chirurg door naar de volgende tafel om nieuwe handschoenen aan te doen en exact dezelfde ingreep uit te voeren. Ondertussen wordt de eerste vrouw gehecht en weggedragen. Onmiddellijk wordt een nieuwe vrouw klaargelegd voor de komst van de chirurg. Een goed geoliede machine met een efficiënt doorschuifsysteem. Bandwerk waarbij niet al te
Pre-op ‘lepeltje-lepeltje’
2
veel belang gehecht wordt aan steriliteit en patiëntencomfort. In de gangen van het ziekenhuis liggen vrouwen ‘lepeltje-lepeltje’ op de grond, aan de ene zijde te wachten op hun beurt aan de andere zijde te bekomen van de ingreep. Zo werden er die voormiddag 50 vrouwen gesteriliseerd, waarvan ik er zelf ook een paar geclipt heb. Een zeer impressionante voormiddag!
Naast de vele leuke ervaringen waren er ook confronterende momenten. Zo was er de patiënte Djana, 25 jaar en moeder van 2 kindjes. Ze kwam binnen met zware brandwonden over haar hele lichaam. Ze was bij een ruzie in brand gestoken door haar stiefmoeder. We hielpen met de wondzorg en probeerden het haar zo comfortabel mogelijk te maken, maar de vrouw had heel veel pijn (morfine is in India niet verkrijgbaar). Enkele dagen later is ze overleden. Het is zo dat een vrouw in India niet veel waard is en dat is op zo’n momenten pijnlijk duidelijk. Zo vertelden de dokters in Jamkhed dat ze geen echo’s mogen doen bij zwangere vrouwen… In India is er een wet die stelt dat alleen speciaal hiervoor opgeleide dokters echo’s mogen uitvoeren en hierbij nooit het geslacht van de baby bekend mogen maken. Het kennen van het geslacht voor de geboorte zou immers resulteren in massale abortussen van vrouwelijke foetussen. Dit verhindert natuurlijk niet de nog vaak voorkomende kindermoorden na de geboorte. Daarnaast bleek dat een vrouw niet zelf een ‘informed consent’ kan tekenen voor een heelkundige ingreep. Deze kan enkel getekend worden door een mannelijk familielid. Dit zorgde voor bijna hallucinante situaties waarbij de gynaecoloog de echtgenoot van een hoogzwangere vrouw probeerde te overtuigen van een noodzakelijke keizersnede, terwijl de vrouw aan de zijlijn de discussie volgde en de beslissing van haar man afwachtte.
Op vrije momenten konden we de vele andere projecten bezoeken: Zo gingen we mee de kinderen uit de sloppenwijk oppikken om ze naar het kleuterschooltje te brengen. In de kleuterschool kunnen de kinderen van arme gezinnen spelen en leren in een propere en veilige omgeving. Ze krijgen er 2 maal per dag een warme maaltijd en ze leren de basisprincipes van hygiëne. Zo hebben de kindjes een goede basis wanneer ze naar het 1ste leerjaar gaan.
Kindjes in de sloppenwijk
3
We bezochten de boerderij waar mensen wonen en werken die uit hun gemeenschap verbannen zijn en nergens anders heen kunnen zoals vrouwen met aids, weduwen, enz. De regio lijdt sinds enkele jaren onder grote droogte en de boerderij wordt bewerkt gebruik makende van duurzame agricultuur. Nieuwe landbouwtechnieken worden uitgeprobeerd die aangepast zijn aan de plaatselijke grond en weersomstandigheden. De boeren uit omliggende streek worden uitgenodigd deze projecten te komen bekijken en leren kennen om zo de droge grond optimaal te kunnen beplanten. We woonden een meeting bij van de women empowerment group, waar vrouwen samen sparen en bij elkaar leningen aangaan. We bezochten de projectdorpen. De basis van CRHP is het delen van kennis met als doel zo een groter aantal patiënten te kunnen bereiken. Vanuit dit standpunt zijn ze in 1970 gestart met vrouwen uit de omliggende dorpjes een opleiding tot village health worker aan te bieden. In deze opleiding leren de vrouwen over de behandeling van alledaagse kwaaltjes, de prenatale opvolging van een zwangere vrouw, hoe een bevalling te begeleiden, hoe een diabetespatiënt herkennen en behandelen, en nog zoveel meer.
Een village health worker aan het werk
Deze vrouwen zullen in hun dorp als een soort van huisarts functioneren. 1 dag per week komen ze naar het opleidingscentrum om zich bij te scholen, eventueel moeilijke casussen te bespreken en … thee te drinken. Verder worden deze dorpen maandelijks door een mobile health team bezocht. Dit team bestaat uit minstens een arts en een verpleegster. De patiënten waarover de village health worker zich zorgen maakt, worden behandeld of eventueel doorverwezen naar het ziekenhuis.
We hielpen in het Artificial Limb Project en maakten voor een manke man een onderbeenprothese op maat.
4
Kortom, dit is een zeer veelzijdig project dat de alomtegenwoordige ongelijkheid (tussen arm en rijk, tussen lage kaste en hoge kaste, tussen man en vrouw) op zoveel mogelijk vlakken tracht te bestrijden. India is een land met zeer grote tegenstellingen. De kastencultuur is een concept dat ik met mijn westerse gedachtegoed, ondanks anderhalve maand ter plaatse, nog steeds niet kan begrijpen. Zo ook blijft het gebrek aan respect voor vrouwen voor mij moeilijk aanvaardbaar. Desalniettemin is het een zeer gastvrij land waar verschillende godsdiensten op een vredevolle manier samenleven. Het is gebied met mooie landschappen, prachtige tempels, lekker eten en supervriendelijke mensen. Kortom, ik wil zeker nogmaals terugkeren om nieuwe delen van dit immense land te verkennen en eventueel als afgestudeerd arts meer medische hulp te kunnen bieden. Zowel op medisch als op sociaal vlak vond ik dit een zeer leerrijke ervaring die de naam maatschappelijke stage meer dan waard is! Ik blik met veel plezier terug op deze unieke stage, mede mogelijk gemaakt door de lokale contactpersoon Kaat Landuyt en de Beurs Medische Wereld!
Meer info over CRHP: http://jamkhed.org/
5
