STADSHERSTEL WANDELING ‘Beleef monumentale momenten’
STADSHERSTEL WANDELING Van harte welkom bij deze Stadsherstel wandeling. Als grootste restaurerende organisatie heeft Stadsherstel Amsterdam als missie monumenten en beeldbepalende panden te redden door ze zorgvuldig te restaureren, een passende bestemming te geven en te verhuren. Op die manier kan dit erfgoed worden bewaard en toegankelijk blijven voor u en toekomstige generaties. Sinds haar oprichting in 1956 heeft Stadsherstel ruim 575 panden in en om de Stelling van Amsterdam gered waarbij de nadruk ligt op het stadscentrum van Amsterdam. De grotere monumentale panden, zoals kerken, forten en industriële monumenten krijgen een succesvol tweede leven als podium voor concerten, congressen, lezingen, recepties, diners en huwelijksvoltrekkingen.
Speciaal voor u hebben wij een wandeling samengesteld langs een aantal Bijzondere Locaties en woonhuizen gelegen in het centrum van Amsterdam. Zo wandelt u onder andere langs de Posthoornkerk aan de gezellige Haarlemmerstraat, de Vondelkerk nabij het Vondelpark, De Duif, de vredeskerk aan de statige Prinsengracht én de Amstelkerk, de houten witte kerk op het Amstelveld, waar tevens het kantoor van Stadsherstel is gevestigd.
U kunt de wandeling op ieder gewenste locatie starten. Wij hebben als startpunt het Centraal Station gekozen. Als u de rode lijn met de pijlen volgt, is het Centraal Station tevens weer uw eindpunt. De wandeling duurt ruim twee uur, maar korte pauzes voor een kop koffie of lunch in panden van Stadsherstel zijn zeker de moeite waard. Bovendien kunt u iedere eerste woensdag en derde zondag van de maand de Posthoornkerk, de Vondelkerk en De Duif gratis bezoeken tussen 12.00-16.00 uur. En wist u dat de Amstelkerk dagelijks is te bezoeken en hier maandelijks wisselende exposities zijn? Wij wensen u een prettige wandeling. ‘Beleef monumentale momenten’
STARTPUNT CENTRAAL STATION De start van deze wandeling is het Centraal Station, een rijksmonument ontworpen door architect P.J.H. Cuypers, die al eerder de Posthoornkerk ontwierp en later ook het Rijksmuseum. U gaat rechtsaf langs het station en steekt na 50 meter over naar links de Prins Hendrikkade op. Hier treft u het eerste Stadsherstel pand op deze route, namelijk Prins Hendrikkade 1 / Nieuwendijk 1. U herkent Stadsherstel panden aan het blauw witte emaille bordje.
U loopt rechtdoor de Haarlemmerstraat in en ook daar ziet u diverse Stadsherstel panden, zowel aan uw linker- als rechterhand. Stadsherstel hield zich in de beginjaren vooral bezig met het restaureren van hoekpanden en vaak werden bouwvallige buurpanden ook meegenomen. De filosofie daarachter was dat met een hoekpand een positieve uitstraling naar twee zijden kan realiseren in de hoop dat dat het vliegwieleffect; dat andere buurtbewoners dus ook hun panden gingen opknappen, twee maal zo groot zou worden.
Haarlemmerstraat 1 Haarlemmerstraat 3 U gaat linksaf de Binnen Vissersstraat in en de nummers 9-11 / 13-15A / 15B-17 / 23 zijn Stadsherstel panden. U loopt de straat uit en gaat rechtsaf de Brouwersgracht op. Op De Posthoornkerk is iedere eerste de hoek Brouwersgracht 62 / Herenmarkt 23-25-27 gaat u woensdag en derde zondag van de rechtsaf de Herenmarkt in. Hier vangt u links al een glimp op van maand geopend van 12.00-16.00 het West Indisch Huis, ook eigendom van Stadsherstel. U uur. Soms is het mogelijk de toren te vervolgt uw route weer links de Haarlemmerstraat op en op beklimmen. Een magnifiek uitzicht nummer 124-126 aan uw rechterhand ziet u dan de eerste kerk over de stad is het resultaat. Houd de die architect Cuypers ontwerp: de Posthoornkerk. Bijna borden in gaten voor de exacte data verborgen in de straat, maar toch groots en opvallend door haar van de beklimmingen of spreek drie ranke torens in het centrum van de stad. gerust een van onze vrijwilligers aan.
U vervolgt uw wandeling over de Haarlemmerstraat en gaat linksaf de Korte Prinsengracht op. U steekt de gracht over en deze gaat over in de Prinsengracht. Ook hier treft u weer een hoekpand Prinsengracht 1 / Brouwersgracht 95-97-99-101 en de panden Prinsengracht 1A-3-5. Aan de overkant bevinden zich de even nummers van de Prinsengracht, waarvan nummer 8 een Stadsherstel pand is. Prinsengracht 25
Steek bij de eerstvolgende brug over naar rechts om uw weg te vervolgen aan de even kant van de Prinsengracht. Daar treft de panden Prinsengracht 142-144 / 146 / 148. Bij de brug links richting Westermarkt/ Raadhuistraat steekt u weer over naar de oneven kant van de Prinsengracht. Prinsengracht 333-335-337-339 Prinsengracht 451 Prinsengracht 457-459 Sla daarna rechtsaf de Leidsegracht op en vervolg de route links de Korte Leidsedwarsstraat in totdat u uitkomt op het bekende Leidseplein. Aan uw rechterhand ziet u de Stadsschouwburg. U vervolgt de wandeling rechtdoor richting de Stadshouderskade. Daar steekt u over en gaat linksaf de Vondelstraat in. Links ziet u de panden 39 en 41. In het pand 39 resideren de Vrijmetselaars. Vervolgens zie u de Vondelkerk, die zeker vanwege haar sprookjesachtige plafond een bezoek waard is. Openingstijden: iedere eerste woensdag en derde zondag van de maand 12.00-16.00 uur. Wandel richting het Vondelpark, ga linksaf en aan uw linkerhand ziet u het nieuwe Vondel CS. Loop vervolgens het Vondelpark weer uit richting de Stadshouderskade. Steek over richting het Max Euweplein naar de Weteringschans. Sla linksaf en meteen rechtsaf richting het Kleine Gartmanplantsoen. Daarna de tweede rechts de Korte Leidsedwarsstraat weer in. Het rijksmonument Korte Leidsedwarsstraat 70, onderdeel van een tweelingpand in het centrum van Amsterdam is na een grondige restauratie weer klaar voor nieuwe bewoners. Dit karakteristieke pandje met authentieke versieringen en klokgevel is op 2 juli 2014 feestelijk en officieel opgeleverd door de oud bewoners die hier 48 jaar hebben gewoond. Deze straat loopt over in de Lijnbaansgracht. U gaat linksaf de Spiegelgracht op, vervolgens naar rechts de Prinsengracht op. Het hoekpand Prinsengracht 600 / Weteringstraat 1 is een Stadsherstel pand en hier gaat u rechtsaf de Weteringstraat in. Weteringstraat 19. Daarna gaat u linksaf de Eerste Weteringdwarsstraat in. Eerste Weteringdwarsstraat 30. Ook komt u langs het Hodshon Dedelhofje aan de Eerste Weteringdwarsstraat 83-105. Eerste Weteringdwarsstraat 70 / Vijzelgracht 4-6-8. Vervolg uw weg over de Vijzelgracht. Daarna links afslaan richting de Nieuwe Looierstraat. Nieuwe Looiersstraat 25-27. Vervolg de weg tot het einde van de Nieuwe Looierstraat tot u op de Reguliersgracht komt en links de Reguliersgracht vervolgt. U eindigt wederom op de Prinsengracht en slaat linksaf om de witte Amstelkerk te zien liggen. Maar als u nog eerst 20 meter de Prinsengracht vervolgt ziet u aan uw rechterhand kerk De Duif.
Te midden van de statige woningen is kerk De Duif, waar Jos Brink ooit preekte, een verborgen parel aan de Prinsengracht. Dit bijzonder geslaagde neoclassicistisch bouwwerk verbergt een verrassend groots interieur. Als u de eerste woensdag of derde zondag van de maand tussen 12.00-16.00 uur de wandeling maakt, kunt u gratis de kerk bezoeken en onze vrijwilligers vertellen u graag meer over dit monument.
Loop weer een klein stukje terug, steek de brug over naar rechts en u komt op een van de mooiste groene pleinen van Amsterdam, het Amstelveld. De witte Houten Amstelkerk, daterend uit 1670 was zeer vervallen en is in 1990 gerestaureerd door Stadsherstel waarna ze het als haar eigen kantoor in gebruik kon nemen. Ook is de kerk, net zoals elf andere bijzondere gebouwen, te reserveren voor diverse evenementen.
VRIENDENGIFT De Vrienden van Stadsherstel hebben bijgedragen aan de Amstelkerk: het Bätz-orgel, de lantaarns, de luidklok en de klokkenstoel. U kunt de Amstelkerk op werkdagen tussen 09.00-17.00 bezoeken. Maandelijks zijn hier wisselende exposities. KOKADORUS Op het Amstelveld staat een bronzen beeld, gemaakt door Erica van Eeghen, van de marktkoopman Kokodorus. Hij is symbool geworden van de Joodse marktkoopman, eeuwenlang het meest typerende beroep van de Joden. Omdat zijn opa Ko heette, zijn oma Ka en zijn vader Dorus, noemde Meijer Linenwiel zich Kokadorus. Onder die naam werd hij de koning van de Nederlandse standwerkers, een briljant fantast en een verkoper van schrijfgerei, zakmessen, lepels, vorken, kammen, zeep, bretels, likdoornpleisters wondermiddelen en vooral praatjes. Hij stond vanaf 1881 als veertienjarige jongen op de maandag markt op het Amstelveld. Tijdens de Duitse bezetting was ook deze markt verboden voor Joden.
Vervolg u route verder op de Reguliersgracht.
REGULIERSGRACHT 65-67/KERKSTRAAT 321-323; WEER EEN FRAAIE HOEK Deze zeer vervallen maar voor het stadsbeeld zo belangrijke panden werden in 1974 als één cluster aangekocht en in 1991 gerestaureerd. Met veel zorg is de gedemonteerde gevel van nummer 65 weer met de oude steentjes opgetrokken, waarbij veel aandacht is besteed aan het metselverband. In de winkel van nummer 67 is de 19e-eeuwse winkelbetimmering gerestaureerd teruggebracht samen met de bijbehorende tegelpatronen in de vloer.
REGULIERSGRACHT 63; ARCHITECT VAN DE ‘HOLLANDSE RENAISSANCE’ Het pand Reguliersgracht 63 is net zoals nummer 57 ontworpen door Izak Gosschalk (later: Isaac) in opdracht van de firma Z. Deennik & Zoon timmerlieden, aannemers en makelaars. Nummer 63 was bestemd als woonhuis voor de directeur, de meester-timmerman Zeeger Deenik (1844-1906), die het in februari 1883 met zijn gezin kon betrekken. Gosschalk was in 1838 geboren aan de Nieuwe Herengracht en groeide op in een liberaal Joods artsengezin. De in zijn tijd zeer bekende Isaac Gosschalk (1838- 1907) heeft vooral in Amsterdam belangrijke gebouwen ontworpen. Hij is wel de architect van de ‘Hollandse Renaissance’ genoemd, maar hij heeft zich ook laten inspireren door de gotiek. Zijn naam werd met name gevestigd dankzij zijn vriend Gerard Adriaan Heineken voor wie hij een Stoombierbrouwerij ontwierp aan de Stadshouderskade. Dit pand betekende zijn doorbraak, vooral ook omdat reclamepionier Heineken er vaak afbeeldingen van gebruikte. Dit pand is in 1974 aangekocht en is een rijksmonument met een zeer originele laat 19e-eeuwse gevel in middeleeuwse trant (overkragingen, topgevel met windveren) maar met neorenaissance details; opmerkelijke oorspronkelijk waarschijnlijk open loggia op de 3e verdieping. Het pand is in 2003 gerestaureerd en gelukkig kon het aan één huurder verhuurd worden zodat het bijzonder fraaie 19e-eeuwse interieur zoveel mogelijk in oude staat behouden kon worden.
VRIENDENGIFT De stoephekjes zijn dankzij de steun van de Vrienden teruggebracht ook kreeg het pand een lantaarn met arm.
Reguliersgracht 19 In 1959 heeft Stadsherstel dit pand aangekocht en twee jaar later werd het op eenvoudige wijze gerestaureerd. Het is na de Eerste Wereldoorlog opnieuw opgebouwd met toepassing van de laat 17e-eeuwse halsgevelbekroning met vleugelstukken en segmentvormig fronton waarin zich een schelp bevindt. In de loop van de laatste twee decennia zijn de diverse woningen geheel gerenoveerd.
Reguliersgracht 11-13 In 1677 kocht de katholieke koopman Hendrick Staets het pakhuis De Maan en het naastgelegen nog onbebouwde perceel waarop hij pakhuis De Zon liet zetten. In de loop der jaren werden er diverse goederen opgeslagen, waaronder tabak, koffie, palmolie en linnen. In 1907 werd een verzoek tot verbouwing tot ‘kantoor met bergplaats’ ingediend. De panden waren in gebruik als drukkerij en archiefruimte van de ABN, toen Stadsherstel ze in 1978 overnam. Er bleken nog tal van originele details aanwezig te zijn, waaronder een zeventiende-eeuws hijswiel en kaarsennissen. In 1982 is de restauratie uitgevoerd. In het pand is een gevelsteen aangebracht ter ere van de heer Hengeveld die van 1966 tot 1991 directeur was van 15 Stadsherstel. Zijn naam is in de gouden letters terug te vinden. Sindsdien herbergt dit dubbele pakhuis zeven appartementen en een restaurant, Tia Rosa. Hier kunt u een tussenstop maken voor heerlijke Spaanse tapasgerechten.
Loop de Reguliersgracht af richting het Thorbeckeplein. U komt op een van de drukste pleinen van Amsterdam, het Rembrandtplein. U kunt de route vervolgen door de Halvemaansteeg, de Binnenamstel over te steken (de Halvemaansbrug) de Kloveniersburgwal op. Loop de Kloveniersburgwal af tot aan de Raamgracht, waar u linksaf gaat het Rusland in. Rusland 27, Rusland 10-12, Rusland 3-5 / Oudezijds Achterburgwal 199. Oudezijds Achterburgwal 189-191-193-195 Aan de overkant ligt de even zijde en hier zijn twee Stadsherstel panden, te weten Oudezijds Achterburgwal 164 en Oudezijds Achterburgwal 156. Steek de gracht over en wandel de Oude Doelenstraat in, vervolgens gaat u aan de overkant van het water rechtsaf de Oudezijds Voorburgwal (oneven nummering) op. Pijlsteeg 33-53 / 57-63 Oudezijds Voorburgwal 228-230 Oudezijds Voorburgwal 224-226 / Servetsteeg 11 Oudekerksplein 32 / Enge Kerksteeg 3 Oudezijds Voorburgwal 30 Brouwerij De Prael Sla hierna linksaf de Oudezijdsarmsteeg in. Oudezijds Armsteeg 6-28. Daarna rechts de Warmoesstraat in. Warmoesstraat 15 Vervolg de Warmoesstraat totdat u op de Zeedijk komt en linksaf wandelt. De wandeling eindigt aan de Prins Hendrikkade waar het startpunt, het Centraal Station zich bevindt.
-------------------------
Wij hopen dat u heeft genoten van de wandeling. Meer informatie over de panden en ander nieuws kunt u ook terugvinden op de website www.stadsherstel.nl Op de hoogte blijven Ook kunt u zich gratis inschrijven voor onze digitale nieuwsbrief. Dan ontvangt u regelmatig het laatste nieuws per e-mail en blijft op de hoogte van restauratienieuws, culturele activiteiten en bijzondere projecten. Stuur een mail naar
[email protected] Vrienden van Stadsherstel Zoals u kon lezen heeft de Vereniging Vrienden van Stadsherstel enkele unieke elementen teruggebracht of een dusdanige financiële bijdrage geleverd voor het redden van sommige monumenten. Onze Vrienden zijn namelijk liefhebbers van monumentaal gebouwd erfgoed en voelen zich verbonden met Stadsherstel Amsterdam al sinds 1980. De 2500 vrienden spelen als ambassadeur en schenker een belangrijke rol bij aankopen of restauraties van panden in en rondom
Amsterdam en steunen Stadsherstel bij het realiseren van haar ambities op het gebied van gebouwd erfgoed. U kunt zelf ook uw bijdrage leveren aan het bewaren van dit erfgoed door Vriend te worden. Vrienden zijn van groot belang en daarom geven wij een aantal aantrekkelijke privileges: - Twee keer per jaar het Stadsherstel Magazine. - Digitale nieuwsbrief. - Een rondwandeling langs restauratieprojecten o.l.v. projectleiders. - Een rondvaart langs Stadsherstel panden voor een vriendenprijs. - Een presentatie over restauraties tijdens de Algemene Ledenvergadering. - Korting op of zelfs gratis toegang tot verschillende culturele evenementen in de bijzondere locaties van Stadsherstel. - Bovendien krijgen vrienden 5% korting op een Bijzondere Locatie voor het organiseren van een feestelijke bijeenkomst, huwelijk, diner of zakelijke congres. Cultuur Gedurende het hele jaar verwelkomen we verschillende ensembles, gezelschappen, organisaties en musici in onze Bijzondere Locaties. Van grootse klassieke producties tot intieme en vernieuwende programma’s. Stadsherstel draagt bovendien cultuur een warm hart toe en produceert ook zelf voorstellingen. De Bijzondere Locaties van Stadsherstel hebben een tweede leven gekregen als theater of concertpodium. Kijk op onze cultuuragenda voor een actueel overzicht van de diverse culturele activiteiten. www.stadsherstel.nl
