Stadsherstel Den Haag en Omgeving

Jaarverslag 2011

Stadsherstel Den Haag en Omgeving


Stadsherstel Den Haag en Omgeving Verslag van het vijfendertigste boekjaar

2

Sweelinckplein 4-5

Woord vooraf Voor u ligt het jaarverslag 2011 van Stadsherstel Den Haag en Omgeving. Het is een bijzonder jaarverslag, omdat hiermee het 35ste boekjaar wordt afgesloten. Op 19 januari van het lopende boekjaar was het precies 35 jaar geleden dat Stadsherstel werd opgericht. De opzet van dit jaarverslag is dezelfde als voorgaande jaren, wel is het verslag in het kader van het jubileum dit keer verluchtigd met oude foto’s van de panden die in de loop van jaren zijn aangekocht. Op de omslag staat daarom ook een foto van de Oude Molstraat dat in 1977 het eerste project was. Ook is vanwege het jubileum een lijst opgenomen van alle commissarissen en directeuren van de afgelopen 35 jaar. Voor in dit jaarverslag staan verder de kerngegevens, zodat u in één oogopslag kunt zien hoe het Stadsherstel in 2011 is vergaan. Ook zijn er net als in voorgaande jaren wederom drie korte interviews, nu met drie commissarissen, de vertrekkend voorzitter en twee in 2011 aangetreden nieuwe commissarissen. B.M. Ferf Jentink

Voorblad menukaart uit 1968


3

4

Prinsegracht 271-279

De oprichting van Stadsherstel De oprichting van de vennootschap is geschied op initiatief van het bestuur van de Stichting Monumentenfonds Den Haag en Omgeving, samengesteld uit burgers die betrokken waren bij de ontwikkeling van het oude Haagse centrum in het algemeen en die van de Haagse monumenten in het bijzonder. De achtergrond van de oprichters was zeer verschillend van aard. Zij waren: A.G. Sijthoff directeur Sijthoff Pers, uitgever Haagsche Courant L. Molhuysen directeur van Bond Heemschut Mr. P.J. Berger directeur van de bank Van Lanschot te Den Haag J.H.C. Voorhoeve uitgever en particuliere restaurateur van panden aan de Dunne Bierkade L. Oosterhof makelaar in onroerende goederen D.E. Hoorens van Heijningen journalist en voorzitter van de Vrienden van Den Haag Mr. S.I.H. Gosses diplomaat Mr. J. Ekelmans advocaat De Stichting Monumentenfonds Den Haag en Omgeving, opgericht in 1974, heeft hoofdzakelijk tot doel ‘op te komen voor het behoud of herbouw van al dat medebepalend is voor de sfeer in en om de stad, het leefklimaat van de bewoners en dat bijdraagt tot verrijking van het stedelijk en landschappelijk schoon’. De stichting richt zich op bijzondere en zeer onrendabele monumenten. Door het oprichten van de NV Stadsherstel kon, onder leiding van de heer Molhuysen, een professionele organisatie worden opgebouwd die zich fulltime kon richten op een forse werkvoorraad van een groot aantal verwaarloosde monumentale panden in de binnenstad met enige exploitatiemogelijkheden.


5

6

De missie van Stadsherstel Stadsherstel Den Haag en Omgeving is een bijzondere maatschappelijke onderneming met als doel het behouden van het historisch karakter van Den Haag en omliggende gemeenten. Dat wil Stadsherstel bereiken door middel van het op professionele wijze verwerven, renoveren, restaureren en exploiteren van monumentale en stadsbeeldbepalende panden en het onder bepaalde omstandigheden verkopen daarvan. Kernactiviteiten De kernactiviteit van Stadsherstel ligt in het restaureren van bedreigde en verpauperde monumenten. Stadsherstel spant het vangnet daar waar andere marktpartijen dat niet kunnen of willen. Dit doet Stadsherstel met een groot historisch besef en door middel van een stevige lokale verankering. Dat betekent dat Stadsherstel zich enerzijds voortdurend oriënteert op de acquisitiemogelijkheid van panden die voldoen aan het eigen beleid, en zich anderzijds inspant om de verhouding tussen opbrengsten en kosten te optimaliseren door de huuromzet te verhogen en de kosten te beheersen. Stadsherstel dient in staat te blijven aan alle verplichtingen te voldoen, alle panden in goede staat van onderhoud te houden, te investeren in restauratieprojecten en het dividendbeleid te handhaven. Ook is het noodzakelijk om een financiële buffer te creëren om tegenvallers, van welke aard ook, te kunnen opvangen.


7

Kerngegevens 2011 - Aantal eenheden:

Woningen

127

Winkels

10

Kantoren

16

Bedrijfsruimten

37

Totaal

190

- Huurverhoging woningen per 1 juli:

Onder liberalisatiegrens van € 652,52

1,3 %

Boven liberalisatiegrens

2,1 %

- Huuropbrengst:

€ 1.843.855

- Gemiddelde leegstand:

3,0 %

- Huurachterstand:

Totaal

€ 78.040

Waarvan oninbaar

€ 69.278

Saldo

€ 8.762

- Onderhoudskosten:

Dagelijks

€ 33.854

Planmatig

€ 253.899

Mutatie voorziening

Totaal

- € 7.899 € 279.854

- Restauratiekosten:

€ 1.003.163

- WOZ-waarde:

€ 36.800.000

- Boekwaarde:

€ 24.700.000

- Aantal uitstaande certificaten:

344.415

- Aantal certificaathouders:

300

- Certificaathouders (>2000 stuks):

Gemeente Den Haag

ABN AMRO

KHW van 1854

ING Vastgoed

Woonzorg Nederland

Fonds 1818

Oranjefonds

- Resultaat:

Voor belasting

€ 780.012

Na belasting

€ 633.854

- Voorstel dividend:

8

cash

4%

Algemene gegevens Raad van Commissarissen (1996) Prof. Dr. R.A.H. van der Meer (2006) Ing. S. Molkenboer MBA M. Zuijderhoudt C.P.M. (2002) W.J. Stolte (2007) (2007) Ir. J.C. ’t Hart Ir. S. van der Werf (2003) A. Zuure (2005) Drs. I. Esman RBA (2008) Mr. S. den Ouden-Huijgen (2011) (2011) Drs. P.M.M. Heijnen

functie president- commissaris (3) (3) (1) (2) (1) (2) (2) (3) (1)

Het jaartal tussen haakjes is de datum van toetreden De commissarissen M. Zuijderhoudt en W.J. Stolte zijn afgetreden in het boekjaar 2011 Functies: (1) lid van commissie Projecten; (2) lid van de commissie Financiën; (3) lid van de commissie HRM

Directie B.M. Ferf Jentink Medewerkers Mw. S. Narsing, administratief medewerker P.S. Weening, beheerder Accountant KPMG Accountants N.V. Den Haag Bankiers Rabobank Den Haag en Omgeving F. van Lanschot Bankiers N.V. te Den Haag ING Algemene gegevens Jan van Nassaustraat 44 2596 BV Den Haag 070-3248535 [email protected] www.stadshersteldenhaag.nl


9

10

Bericht en preadvies van de Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen van Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. biedt u hierbij aan de jaarrekening alsmede het verslag van de directie over het boekjaar 2011. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het beleid van de directie en op de algemene zaken binnen Stadsherstel Den Haag en Omgeving. De Raad adviseert de directie en is verantwoordelijk voor de beoordeling van de prestaties van de directie. Ook geeft de Raad van Commissarissen de accountant opdracht voor de controle van de jaarstukken. De Raad van Commissarissen handelt op basis van de bevoegdheden die in de statuten zijn omschreven. De werkwijze van de Raad is beschreven in een reglement van de Raad van Commissarissen. Activiteiten van de Raad De Raad van Commissarissen kwam in 2011 vier keer bijeen. De commissie Financiën kwam in het boekjaar drie keer bijeen en de commissie HRM één keer. Daarnaast is de commissie Projecten een aantal keren geraadpleegd over de haalbaarheid van de aankoop van een nieuw project en over de restauratie van andere, reeds in het bezit zijnde projecten. Wijzigingen in de Raad van Commissarissen Er hebben zich in het boekjaar een tweetal wijzigingen voorgedaan in de samenstelling van de Raad. Op grond van het aftreedrooster is mevrouw M. Zuijderhoudt C.P.M. na negen jaar afgetreden. Vanwege emigratie naar het buitenland heeft ook de heer W.J. Stolte zijn functie ter beschikking gesteld. Mevrouw Zuijderhoudt is inmiddels opgevolgd door mevrouw mr. S.M.A.J. den Ouden - Huijgen, de heer Stolte is opgevolgd door de heer drs. P.M.M. Heijnen. Beide afscheidnemende commissarissen danken wij hartelijk voor hun inzet en betrokkenheid. Preadvies Conform de statuten biedt de Raad u het jaarverslag en de jaarrekening over 2011 aan. De Raad kan zich met de inhoud daarvan verenigen. De Raad stelt u voor de jaarrekening 2011 vast te stellen. Tevens adviseert de Raad u in te stemmen met het voorstel tot een dividenduitkering over 2011 van 4 % in contanten. De Raad is tot dit advies gekomen op voorstel van de commissie Financiën. De Raad van Commissarissen spreekt haar waardering uit voor de resultaten die Stadsherstel in 2011 heeft bereikt. Hiervoor danken wij de medewerkers en de directie van Stadsherstel. Namens de Raad van Commissarissen Prof. dr. R.A.H. van der Meer Den Haag, 26 april 2012


11

12

Verslag van de directie In januari van dit jaar was het precies 35 jaar geleden dat in het door de architect H.P. Berlage ontworpen kantoor aan het Kerkplein in Den Haag Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. officieel werd opgericht. Het jaarverslag over 2011 is daarmee de afsluiting van het 35ste boekjaar. Met oude foto’s, een overzicht van de commissarissen die zich in de loop van die jaren voor Stadsherstel hebben ingezet en een enkele herinnering aan de begintijd wordt in dit jaarverslag aandacht besteed aan dit jubileumjaar. Directeur L. Molhuysen sloot destijds het eerste boekjaar af met ‘een bescheiden verlies, namelijk een bedrag van f 8 367,- dat in mindering op het eigen vermogen is gebracht’. Het 35ste boekjaar heeft Stadsherstel kunnen afsluiten met een positief resultaat. Dit positieve resultaat is echter deels te danken aan een niet-structurele belastingbate in de vennootschapsbelasting als gevolg van een aanpassing op voorgaande jaren. Omdat de subsidiemogelijkheden de afgelopen jaren drastisch zijn verminderd, is daarom ook gezocht naar structurele maatregelen die het eindresultaat positief beïnvloeden. Een daarvan is het terugbrengen van de personeelskosten door met minder mensen te werken. Daarvoor zijn de functies van directeur en projectmanager in elkaar geschoven. Verder heeft de efficiencyslag bij het onderhoud, met behulp van het meerjarenonderhoudsplan, de kosten eveneens gedrukt. Groei aantal panden In januari 1977 begon Stadsherstel met een werkkapitaal van f 2 742 900,- waarvan het twee complexen in de oude binnenstand kocht: zes panden aan de Oude Molstraat, het oudste woongebied van Den Haag, en een complex aan het Noordeinde bestaande uit het Marishuis en negen in de nabijheid daarvan gelegen hofjeswoningen. In totaal waren het 16 panden, die na aankoop nog moesten worden opgeknapt. In het 35ste boekjaar is één pand aangekocht, aan de Beeklaan 341, hoek Copernicusstraat, dat eveneens eerst een flinke opknapbeurt moet ondergaan. Met deze aankoop is het aantal panden dat Stadsherstel inmiddels in zijn bezit heeft gekomen op 35. Het pand aan de Beeklaan valt onder beschermd stadsgezicht. Het is aangekocht van de gemeente, in het kader van een samenwerkingsovereenkomst waarin is afgesproken dat de gemeente er naar zal streven jaarlijks twee tot drie panden aan Stadsherstel aan te bieden. Toen Stadsherstel dit pand kocht verkeerde het in zeer slechte staat en was het, om instorten te voorkomen, door de gemeente aan de buitenzijde gestut. Stadsherstel heeft het pand inmiddels geheel van een nieuwe fundering voorzien. In september van dit jaar zal de Beeklaan worden opgeleverd. Dan zijn er drie appartementen in het gebouw gemaakt, modern, maar met enkele mooie authentieke details, zoals het oude en suite kozijn met deuren. Dat laatste indachtig ‘het verantwoord behoud van historische kenmerken’, zoals dat in het allereerste jaarverslag werd genoemd. De drie appartementen aan de Beeklaan worden in de vrije sector verhuurd. Daarnaast zijn er in 2011 na restauratie twee panden opgeleverd. De Haagse Stadsrijschool aan de Kazernestraat werd in april geopend door wethouder Rabin Baldewsingh. De feestelijke opening van het pand aan de Herengracht 16, waarin bakkerij Brood is gevestigd, is verricht door burgemeester Jozias van Aartsen.


13

Leerbedrijf De in 2011 opgeleverde Haagse Stadsrijschool was het eerste project waarin Stadsherstel bij de restauratie samenwerkte met de Stichting Leerwerkprojecten voor de Bouw regio Haaglanden, afgekort LBH. De samenwerking met LBH begon ongeveer vier jaar geleden. Dit leerbedrijf, dat door de gemeente wordt gesubsidieerd, heeft als doel jongeren die moeilijk plaatsbaar zijn op de arbeidsmarkt aan een baan te helpen. Het is een maatschappelijke doelstelling die Stadsherstel aanspreekt en doordat LBH zich richt op de bouwsector past het leerbedrijf bovendien goed bij Stadsherstel. Het leerbedrijf heeft al bij drie projecten van Stadsherstel de afwerking voor zijn rekening genomen. Zo is inmiddels ook Herberg ‘De Stad Amsterdam’ en het naastgelegen pakhuis in Leidschendam in samenwerking met LBH gerestaureerd. Voordat LBH bij een project aan de restauratiewerkzaamheden begint, heeft een aannemer al het casco van het pand onder handen genomen. In het reeds lopende boekjaar zijn jongeren van LBH aan het werk in de twee aangekochte panden aan het Haagse Sweelinckplein. ‘Zo grote belangstelling’ Directeur Molhuysen schreef in zijn eerste jaarverslag, verschenen in 1978, dat het ‘ons verheugt te mogen constateren, dat voor de straks voor verhuur beschikbaar komende woon- en winkelruimten in onze panden een zo grote belangstelling bestaat dat wij lang niet aan alle aanvragen zullen kunnen voldoen’. Over het afgelopen jaar kan worden gemeld dat de leegstand met gemiddeld drie procent bijzonder laag is. Als gevolg van de economische crisis wordt er niet veel verhuisd en zijn de mutatiecijfers laag. De wachtlijst was mede daardoor over 2010 opgelopen tot boven de zevenhonderd. In het afgelopen boekjaar hebben we in die lijst een onderscheid aangebracht tussen wachtenden die actief op zoek zijn naar woonruimte en gegadigden die graag van Stadsherstel zouden huren. De eerste categorie bestaat nu uit ongeveer vierhonderd potentiële huurders. De verhuur van woningen in het duurdere segment van de vrij sector is minder makkelijk dan die in de sociale huursector of de vrije sector tot duizend euro huur per maand, maar dat was ook voor de crisis al zo. Bij de verhuur van de eenheden in de Julianakerk zijn de effecten van de crisis wel voelbaar. Als gevolg van de bezuinigingen op overheidssubsidies, van de gemeente danwel het rijk, zullen een aantal maatschappelijke organisaties die in de Julianakerk ruimte van ons huren dat mogelijk gaan voelen in hun portemonnee. Wij zijn aan het onderzoeken wat hiervan eventueel de gevolgen kunnen zijn en hoe we daarmee om kunnen gaan. Alles overziend is het echter een bemoedigend signaal dat Stadsherstel ook in deze jaren van economische achteruitgang haar panden goed verhuurd krijgt. Zo zijn commerciële ruimtes in de panden aan de Raamstraat in de binnenstad voor het eerst sinds de aankoop in 2004 in het afgelopen boekjaar voor de volle twaalf maanden volledig verhuurd geweest. In die commerciële ruimtes zitten nu drie restaurants, waar de gast zich tegoed kan doen aan de keuken uit Marokko, Bulgarije en Vietnam. Ook het project Herberg ‘De Stad Amsterdam’ en het naastgelegen voormalige pakhuis, bestaande uit een horecaruimte en vier appartementen aan het Sluisplein in Leidschendam zijn inmiddels verhuurd.

14

Team In 2011 is beheerder Maarten Bothe vertrokken bij Stadsherstel en op wereldreis gegaan. Zijn opvolger, Patrick Weening, is op 1 mei 2011 begonnen. Na zijn hbo-opleiding vastgoed en makelaardij werkte Weening vijf jaar bij een commercieel beheerbedrijf. Hij heeft de overstap naar zijn nieuwe baan gemaakt, omdat de missie van Stadsherstel hem aanspreekt. Wij zijn blij met deze versterking van ons team. Vooruitzichten De subsidieregeling van de rijksoverheid voor de instandhouding van rijksmonumenten (BRIM), waar ook Stadsherstel gebruik van maakte om aangekochte monumenten te kunnen restaureren, wordt geëvalueerd en mogelijk veranderd. De reden daarvoor is dat de restauratieachterstand van rijksmonumenten, waarvoor de regeling in het leven was geroepen, grotendeels is weggewerkt. Stadsherstel merkt dat dit ook in de stad Den Haag het geval is. Er lijkt voor de rijksmonumenten geen grote achterstallige restauratiebehoefte meer te zijn. Komende jaren zal daardoor de nadruk vooral komen te liggen op het restaureren van gemeentelijke monumenten, stadsbeeldbepalende panden of panden die markant zijn maar nog niet onder die twee categorieën vallen. Het is echter niet te verwachten dat gemeenten daar in deze crisistijden extra geld voor beschikbaar hebben. Stadsherstel zal hier op in moeten spelen door alle mogelijke alternatieve financieringen optimaal te benutten om dergelijke panden toch voor de toekomst te behouden. De start van de in 2007 aangekochte panden aan de Korte Beestenmarkt heeft enigszins tegen gezeten. Inmiddels is echter duidelijk dat ook de laatste huurder uit nummer 1 zal vertrekken, waardoor de bouwplannen voor alle drie de panden aan de Korte Beestenmarkt bij elkaar kunnen worden getrokken. De hoop is nog dit jaar met de werkzaamheden te beginnen. ‘Steun en bijstand’ In het eerste jaarverslag, uitgebracht in mei 1978, schreef mijn voorganger J. Molhuysen: ‘Nu het dan toch is gelukt ook in Den Haag een “Stadsherstel” van de grond te krijgen, mag niet voorbij worden gegaan aan de velerlei vormen van steun en bijstand die wij van velen mochten ontvangen’. Ik zou dat op deze plaats ook willen doen. Een bijzondere blijk van dank gaat uit naar vertrekkend president commissaris Robert van der Meer. Gedurende zestien jaar heeft hij zich ingezet voor Stadsherstel. Het waren jaren waarin nieuwe directeuren moesten worden aangesteld, de organisatie werd geprofessionaliseerd, op zoek moest worden gegaan naar nieuwe financieringsbronnen en uiteraard ook moest worden beslist over nieuwe projecten. Daarnaast dank ik medewerkers, overige commissarissen, certificaathouders, subsidiegevers en donateurs. Het is dankzij hun inzet en vertrouwen dat Stadsherstel haar missie na 35 jaar nog steeds kan waarmaken. B.M. Ferf Jentink Den Haag, 26 april 2012


15

Sluisplein 1 te Leidschendam

16

Fotografie: Ot Jelsma

‘Wat is rol in nieuwe tijden’ Dat het niet is om haar kennis van de vastgoedsector dat ze is gevraagd toe te treden tot de Raad van Commissarissen, is het eerste dat Sylvia den OudenHuijgen zegt. ‘Ik heb helemaal geen ervaring in het vastgoed.’ Maar de in 2011 bij de ANWB met pensioen gegane Den Ouden brengt wel een karrevracht aan andere ervaring mee. ‘Ik heb in totaal 37 jaar bij de ANWB gewerkt, onder andere als directeur hulpverlening. In die 23 jaar hield ik me bezig met de alarmcentrale en de juridische hulpverlening. Ik noemde dat altijd de afdeling pech, panne en paniek. Daarna werd ik directeur vereniging. Toen ging het onder meer over marketing en communicatie, innovatie, strategie en de inzet van de vele vrijwilligers. Al die ervaring wil ik graag inbrengen bij Stadsherstel. Dat is net als de ANWB een organisatie met een maatschappelijk doel. Dat spreekt mij aan.’ Den Ouden wordt bij Stadsherstel lid van de HRM-commissie. Human Resource Management lijkt een gewichtige term voor een organisatie als Stadsherstel die slechts drie mensen in dienst heeft. ‘Maar juist dan moet je er als Raad van Commissarissen dichterop zitten dan bij een grote organisatie. Als er bij een kleine organisatie een zieke is, heb je direct een probleem. Hoe pak je dat zo slim mogelijk aan? Bij een kleine organisatie moet je ook goed kijken wat je uitbesteedt en wat niet.’ Net als bij haar vorige werkgever wil Den Ouden ook aandacht besteden aan good governance. ‘De wereld van het vastgoed heeft de laatste jaren een slechte naam gekregen. De normen en waarden in die sector waren een beetje anders dan in de rest van de samenleving, zullen we maar zeggen. Stadsherstel moet een absoluut nette firma zijn. Daarom moet het een goede huurbaas willen zijn en de normen en waarden in acht houden. Tegelijkertijd moet Stadsherstel natuurlijk gewoon heel zakelijk opereren, want de aandeelhouders verwachten een redelijk rendement.’ Volgens Den Ouden zou Stadsherstel moeten groeien. Niet vanwege groei om de groei, maar omdat volgens haar de organisatie dan net wat sterker kan worden. ‘Voor die groei is een nog sterkere positionering en grotere bekendheid nodig, zodat we investeerders kunnen interesseren om hun geld in projecten van Stadsherstel te steken. Misschien is het juist vanwege de crisis nu wel makkelijker om nieuwe investeerders te vinden, omdat het rendement bij ons ook nu redelijk is.’ Volgens Den Ouden moet Stadsherstel ook nadenken over de eigen rol in veranderende tijden. ‘Het is belangrijk dat een organisatie zich niet laat verrassen door veranderingen. Je moet steeds blijven nadenken over risico’s en kansen en je concept aanpassen aan een nieuw tijdsgewricht. Wat de organisatie tot nu toe heeft bereikt, is goed. Maar blijft dat werken? De woonbehoeften van mensen worden anders en door het flexwerken hun manier van werken ook. Daar moet een organisatie als Stadsherstel over nadenken. Alleen de huidige panden beheren, lijkt me niet de kerntaak. Dat zou je ook een ander kun laten doen. Het gaat om vernieuwing, dat je mooie panden behoudt en aantrekkelijke woon- en werkoplossingen aandraagt die passen bij deze tijd.’


17

18

Nieuwe Molstraat 26

Stadherstel moet bekender worden In het recente verleden was het huidge PvdA-Kamerlid Pierre Heijnen al een keer lid van de Raad van Commissarissen van Stadsherstel. Dat was kort nadat hij in 2006 afscheid had genomen als wethouder van de gemeente Den Haag. Zijn bestuursperiode was toen echter van korte duur. Voetbalclub ADO Den Haag riep zijn hulp in en die roep kon de fan Heijnen niet onbeantwoord laten. Hij vond dat de werkzaamheden die horen bij het presidentcommissarisschap van ADO in combinatie met het Kamerlidmaatschap zoveel tijd vroegen dat die niet te combineren waren met andere, zoals die voor Stadsherstel. Maar nu de vraag weer kwam of hij commissaris wilde worden bij Stadsherstel, heeft hij wederom ja gezegd. ‘Zo ik iets ben, ben ik een Hagenees. Na vakanties voel ik me pas weer prettig als ik de toren van de Grote Kerk zie. Niet dat ik de moderne skyline van de stad niet mooi vind, maar het gaat me toch om die toren. Tegen die achtergrond wil ik graag een kleine bijdrage leveren aan het in stand houden van monumenten en gezichtbepalende gebouwen in de stad.’ Heijnen was al in de jaren zeventig betrokken bij acties om oude gebouwen van de sloophamer te redden. Hij herinnert zich hoe bijzonder het was dat linkse jongeren en notabelen rondom J. Voorhoeve, oprichter van Stadsherstel, zich wisten te verenigen voor dat doel. Hij herinnert zich ook nog het belang van Stadsherstel voor de stad in de eerste twee decennia van haar bestaan. ‘In de crisisjaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw was er geen projectontwikkelaar geïnteresseerd in monumentale oude panden of pandjes. In die tijd was het gemeentebestuur heel blij met Stadsherstel. Daar konden panden waar geen private ondernemer aan wilde beginnen, naar toe worden geschoven. Toen de economie van de stad Den Haag zich herstelde, zag je dat projectontwikkelaars wel brood zagen in het restaureren van oude gebouwen.’ Heijnen denkt dat door de huidige economische crisis de belangstelling onder private ondernemers weer minder wordt en de situatie voor Stadsherstel weer meer wordt zoals in de beginperiode. ‘Maar wij zijn geen organisatie die moeten groeien om te groeien. Wij blijven een instelling die oppakt wat anderen laten liggen.’ Dat dat blijft lukken, daarvan is Heijnen overtuigd. ‘De crisis werkt dus eigenlijk in ons voordeel als het gaat om nieuwe projecten. Bovendien hoeven we geen winst te maken en hebben we geen moeite met het aantrekken van kapitaal, omdat het rendement bij ons in goede tijden misschien matig is, maar in economisch slechte tijden gewoon goed. Als één instelling dus gericht is op continuïteit dan zijn wij het. Stabiel en zeker, dat is Stadsherstel.’ Hij heeft wel twee wensen voor de nabije toekomst. ‘De regio rondom Den Haag is mij ook lief. Het lijkt me goed als Stadsherstel draagvlak krijgt in het Westland of Voorburg. Daarnaast vind ik dat de bekendheid van Stadsherstel groter moet worden. Mensen die zich zorgen maken over het behoud van een gezichtsbepalend pand moeten denken: dat meld ik bij Stadsherstel. We moeten eens kijken hoe we die grotere bekendheid gaan organiseren, misschien met advertenties in uitgaven van de Vrienden van Den Haag of het Haags Historisch Museum, waarin we mensen vragen om met suggesties te komen.’


19

20

Jan Hendrikstraat 17-21

‘Meer chiefs dan indians’ Als president-commissaris was Robert van der Meer altijd degene die riep dat een commissariaat bij Stadsherstel niet langer dan twaalf jaar mocht duren. Uiteindelijk vertrekt hij zelf na vijftien jaar. Dat lijkt inconsequent. Maar dat hij langer bleef, was niet zonder reden: tot twee keer toe vertrok er een directeur op het moment dat hij dacht dat het zijn tijd was om weg te gaan. Hij bleef dan vervolgens om Stadsherstel niet te belasten met de zoektocht naar én een nieuwe directeur én een nieuwe president-commissaris. Maar dit jaar draagt hij de voorzittershamer dan toch over. De organisatie die hij achterlaat, staat er volgens Van der Meer beter voor dan die welke hij in 1996 aantrof. ‘Mijn moeilijkste tijd bij Stadsherstel was eigenlijk direct aan het begin. De toenmalige directeur vertrok en de organisatie moest worden geprofessionaliseerd.’ Van der Meer leerde in die tijd meteen het verschil tussen een commissariaat bij een grote organisatie en dat bij een kleine. ‘Bij een kleine organisatie als Stadsherstel moet je er veel meer bovenop zitten dan bij een grote organisatie. Die laatste kan veel zaken zelf regelen door daar personeel voor aan te trekken, zoals voor het personeelsbeleid, de financiën of het projectenbeleid. Bij Stadsherstel doen de commissarissen dat. Dat is veel werk. Ik zeg altijd Stadsherstel heeft meer chiefs dan indians. En die chiefs praten in commissies over allerlei aspecten intensief mee.’ Mede daarom is het volgens hem belangrijk dat de Raad van Commissarissen bestaat uit een gemêleerd gezelschap. Maar er is voor hem nog een reden. ‘Als het alleen maar mensen uit de vastgoedwereld zouden zijn, is dat niet goed. Die hebben de neiging almaar grotere dingen te willen doen. Dan was het waar het de groei betreft misschien wel uit de hand gelopen bij Stadsherstel.’ Niet dat Stadsherstel van Van der Meer niet zou mogen groeien. ‘Met de efficiënte organisatie die er inmiddels is, kan Stadsherstel wel het dubbele van het aantal panden aan dan we in dit jubileumjaar in ons bezit hebben. Dat zou zelfs goed kunnen zijn. De vraag is alleen: zijn er nog 35 panden te koop die passen binnen onze doelstelling. Er zit niet zo veel in de pijplijn. Maar we zouden bijvoorbeeld kunnen uitbreiden in de regio rondom Den Haag. Ook zouden we van woningbouwcorporaties panden kunnen overnemen die gezien hun monumentale waarde of gezichtsbepalende karakter beter passen binnen ons bestand. Corporaties zouden in ruil voor die panden aandeelhouder kunnen worden bij Stadsherstel. Daarvoor ontvangen ze dan jaarlijks dividend.’ In zijn jaren als president-commissaris heeft Van der Meer gezien hoe de overheidssubsidies en belastingmaatregelen waar Stadsherstel een beroep op kon doen verminderden. Dat noopt de organisatie op zoek te gaan naar nieuwe financieringsbronnen. In 2010 was er daarom een aandelenemissie. Volgens de scheidend president-commissaris is het ook interessant te onderzoeken in welke mate bedrijven die maatschappelijk verantwoord willen ondernemen geïnteresseerd zijn in de doelstelling van Stadsherstel en willen deelnemen.


21

Prinsegracht/Jan Hendrikstraat

22

Verder denkt hij aan het uitzetten van wandelingen langs panden van Stadsherstel om zo ook particulieren voor de organisatie en haar doelstelling te interesseren. Het werk voor Stadsherstel heeft Van der Meer altijd onbezoldigd gedaan. Net zoals de andere commissarissen. Maar daar staat iets anders tegenover. Als Van der Meer na zijn vertrek bij Stadsherstel nog eens langs een pand met het karakteristieke blauwe bordje loopt, zoals De Haagse Stadsrijschool in de Kazernestraat, dan zal hij zich herinneren hoe leuk het is als je mensen voor het behoud van een oud pand weet te enthousiasmeren. ‘Niet alles hoeft in geld te worden uitgedrukt. Ik heb bij Stadsherstel iets kunnen doen waar ik positieve reacties voor terug heb gekregen. Dat is veel waard.’

Julianakerk


23

Prinsegracht 2

Hogezand 2-24

24

Jaarrekening 2011

Hofje van Severie

Spui 173


25

Balans per 31 december 2011 (voor voorgestelde winstbestemming) Activa (in euro)

31 december 2011

31 december 2010

Vaste activa Materiële vaste activa Onroerende zaken Andere vaste bedrijfsmiddelen

24.703.936

24.036.399

21.390

22.839

24.725.326

24.059.238

1.341.052

1.374.615

Financiële vaste activa Te ontvangen subsidies

Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa Te vorderen huren Belastingen

13.693

33.557

117.644

Overige vorderingen

94.161

88.186

Overlopende activa

23.580

132.973

Liquide middelen

Totaal activa

26

8.762

160.060

352.496

1.417.633

183.905

27.644.071

25.970.254

Passiva (in euro)

31 december 2011

31 december 2010

Eigen Vermogen 15.843.090

14.346.618

Overige reserves

688.466

726.247

Onverdeelde winst

633.854

498.030

Geplaatst kapitaal

17.165.410

15.570.895

Voorzieningen Onderhoudsfonds

258.608

266.507

Onrendabele projecten

325.000

425.000

57.276

35.483

Latente belastingen

640.884

726.990

Langlopende schulden Financieringsfaciliteit Rabobank 8.905.816

8.593.002

Restauratiefonds

93.849

96.975

Overige schulden

32.951

80.587

Den Haag en Omgeving Stichting Nationaal

9.032.616

8.770.564

Kortlopende schulden en overlopende passiva Crediteuren

116.714

195.229

81.893

115.683

Stichting Administratiekantoor Stadsherstel Den Haag en Omgeving

28.171

12.208

Overige schulden

416.217

407.557

Overlopende passiva

162.166

171.128

Belastingen

Totaal passiva

805.161

901.805

27.644.071

25.970.254


27

Winst- en verliesrekening over 2011 (in euro)

2011

2010

1.843.855

1.759.918

Exploitatie onroerende zaken Huren Exploitatiekosten: Onderhoudskosten

279.854

322.941

Vaste lasten

149.573

153.100

Afschrijvingen

22.346

12.353

Overige exploitatiekosten

82.414

36.632 534.187

525.026

1.309.668

1.234.892

Bijzondere waardevermindering projecten

-100.000

0

Mutatie voorziening onrendabele projecten

100.000

0

1.309.668

1.234.892

Exploitatiesaldo

Bedrijfskosten Personeelskosten

192.590

254.960

Overige bedrijfskosten

199.727

232.260

Af: Doorberekend aan projecten

392.317

487.220

60.000

128.100

Overige bedrijfsopbrengsten Bedrijfsresultaat Rentebaten

34.730

Rentelasten

237.752

332.317

359.120

977.351

875.772

5.683

8.948

983.034

884.720 33.153 256.904

-203.022

-223.751

voor belastingen

780.012

660.969

Belastingen

146.158

162.939

na belastingen

633.854

498.030

Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V.

556.613

440.074

Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V.

33.776

46.810

Julianakerk B.V.

43.465

11.146

633.854

498.030

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

Totaal

28

Kasstroomoverzicht (in euro)

2011

2010

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat

983.034

884.720

Dotaties voorzieningen

267.793

243.000

-253.899

-404.100

26.299

21.094

Ten laste van het onderhoudsfonds geboekte kosten Afschrijvingen materiële vaste activa

1.023.227

744.714

Veranderingen in werkkapitaal Afname/toename vorderingen en overlopende activa

192.436

-221.248

-59.581

-223.185

Afname kortlopende schulden en overlopende passiva

132.855

-444.433

Belastingen

-146.158

-162.939

Rentebaten minus lasten

-169.956

-190.886 839.968

Kasstroom uit operationele activiteiten

-53.544

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Subsidies

-1.194.898

-1.818.705

403.008

908.287 -791.890

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-910.418

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Storting aandelenkapitaal Toename langlopende schulden Betaald dividend Mutatie van liquide middelen

1.496.472

191.728

262.052

755.426

-572.874

-538.860 1.185.650

408.294

1.233.728

-555.668

1.417.633

183.905

Liquide middelen Stand per 31 december Stand per 1 januari Mutatie van liquide middelen

183.905

739.573

1.233.728

-555.668


29

Toelichting Het doel van de jaarrekening is inzicht te verschaffen in de financiële positie van Stadsherstel Den Haag en Omgeving en in de activiteiten die onder de naam Stadsherstel Den Haag en Omgeving zijn ontplooid. Hiertoe zijn de financiële gegevens van Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V., Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. en de Julianakerk B.V. samengevoegd. Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. heeft in 2004 de vennootschap Julianakerk B.V. opgericht. Deze 100% deelneming wordt integraal geconsolideerd. Toegepaste standaarden De jaarrekening is opgemaakt volgens de wettelijke bepalingen van titel 9 Boek 2 BW.

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten. Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de winsten verliesrekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot een actief of verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro’s Onroerende zaken De onroerende zaken worden gewaardeerd tegen de stichtingskosten, verminderd met de restauratiesubsidies van de desbetreffende onroerende zaak, afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Met ingang van 1 januari 2007 worden de afschrijvingen lineair berekend op basis van de verwachte economische levensduur, rekening houdend met een restwaarde die gelijk is aan de waarde die gehanteerd wordt bij de bepaling van de onroerend zaakbelasting. De afschrijving bedraagt 1% van de historische waarde verminderd met de restwaarde van de in exploitatie zijnde woningen en 2,5% van de historische waarde verminderd met de restwaarde van de in exploitatie zijnde bedrijfspanden. De afschrijving vangt aan nadat de panden in exploitatie zijn gekomen. Eventuele waardemutaties worden bepaald op basis van door derden gemaakte taxaties.

30

De stichtingskosten bestaan uit: • aanschaffingskosten; • restauratiekosten; • het niet terug te vorderen deel van de verschuldigde omzetbelasting; • algemene bedrijfskosten gemaakt ten behoeve van restauraties • betaalde rente over de restauratiefinanciering. PM-verplichtingen uit hoofde van nog niet uitgevoerde restauratiewerkzaamheden, alsmede nog niet invorderbare restauratiesubsidies zijn niet in de balans verantwoord. Andere vaste bedrijfsmiddelen De andere vaste bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd op aanschaffingswaarde verminderd met op lineaire basis bepaalde afschrijvingen. Subsidies Vorderingen uit hoofde van subsidies zijn opgenomen tegen nominale waarde, tenzij uitdrukkelijk anders vermeld. Het uitstaande bedrag wordt verlaagd met de in het komende jaar te ontvangen subsidiebedragen. Bijzondere waardeverminderingen Vaste activa met een lange levensduur dienen te worden beoordeeld op bijzondere waardeverminderingen wanneer wijzigingen of omstandigheden zich voordoen die doen vermoeden dat de boekwaarde van een actief niet terugverdiend zal worden. De terugverdienmogelijkheid van activa die in gebruik zijn, wordt bepaald door de boekwaarde van een actief te vergelijken met de geschatte contante waarde van de toekomstige nettokasstromen die het actief naar verwachting zal genereren. Wanneer de boekwaarde van een actief hoger is dan de geschatte contante waarde van de toekomstige kasstromen, worden bijzondere waardeverminderingen verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Vorderingen De te vorderen huren worden gewaardeerd op nominale waarde onder aftrek van een voorziening wegens mogelijke oninbaarheid. Onderhoudsfonds Ter gelijkmatige verdeling van de kosten van onderhoud van de onroerende zaken is een onderhoudsfonds gevormd waaraan jaarlijks, op basis van een onderhoudsplan, ten laste van het resultaat toevoegingen worden gedaan en de terzake van onderhoud bestede bedragen worden onttrokken. Deze voorziening wordt gewaardeerd op nominale waarde. Voorziening onrendabele projecten Deze voorziening wordt gevormd voor restauratieprojecten die niet aan door de vennootschap geformuleerde rendementseisen voldoen en wordt berekend door middel van bepaling van het onrendabele deel van de betreffende investering. Voorziening latente belastingen Voor zover fiscale waarderingen afwijken van de vermelde waarderingsgrondslagen en daaruit uitgestelde belastingverplichtingen voortvloeien, wordt voor deze verplichtingen een voorziening voor latente belastingen getroffen, berekend tegen het belastingpercentage dat op balansdatum is vastgesteld, dan wel waartoe reeds op balansdatum is besloten.


31

Overige activa en passiva Alle overige niet met name genoemde activa en passiva worden opgenomen voor de nominale bedragen. Resultaatbepaling Met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen wordt het resultaat bepaald als het verschil tussen huurbaten en hierop betrekking hebbende kosten en overige baten en lasten. Huren De baten uit huren betreffen de over het boekjaar in rekening gebrachte bedragen van de verhuurde panden. Pensioenlasten Ten behoeve van het personeel is een pensioenregeling getroffen. De jaarlijkse premiebetaling wordt als last verantwoord. Per jaareinde verschuldigde premies worden als verplichting op de balans opgenomen. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van een terugbetaling of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen te opzichte van de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat. Belastingen De belastingen over de resultaten omvatten zowel op korte termijn te verrekenen belastingen als de latente belastingen, rekening houdend met de fiscale faciliteiten en niet aftrekbare kosten. Op winsten worden geen belastingen in mindering gebracht, indien en voor zover compensatie van deze winsten met in voorgaande jaren geleden verliezen mogelijk is. Op verliezen worden belastingen in mindering gebracht, indien compensatie met in voorgaande jaren behaalde winsten mogelijk is en dit leidt tot belastingresitutie. Tevens worden belastingen in mindering gebracht indien redelijkerwijs mag worden aangenomen dat compensatie van verliezen met toekomstige winsten mogelijk is. De belastingen worden tegen het geldende tarief berekend over de resultaten, rekening houdend met fiscale faciliteiten. Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de indirecte methode.

32

Vaste activa Materiële vaste activa Onroerende zaken (in EUR)

Boekwaarde per 1 januari 2011

woningen Bedrijfspanden

15.239.201

Julianakerk

Totaal

7.136.581

1.660.617

24.036.399

Mutatie in boekwaarde: Investeringen aan- en verkopen

185.500

0

0

185.500

Investeringen restauraties *)

761.372

241.791

0

1.003.163

90.374

312.137

0

402.511

100.000

0

0

100.000

Af: Subsidies Af: Bijzondere waardeverminderingen Af: Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2011 *) Inclusief bouwrente EUR 96.530

Aankoopsommen Restauratiekosten Af: Subsidies

298

18.317

0

18.615

15.995.401

7.047.918

1.660.617

24.703.936


Julianakerk

Totaal

5.027.374

2.684.080

13.838

7.725.292

18.796.209

8.175.718

4.766.719

31.738.646

7.052.526

3.250.335

3.093.669

13.396.530

Af: Afschrijvingen

375.656

384.728

26.271

786.655

Af: Bijzondere waardeverminderingen

400.000

176.817

0

576.817

15.995.401

7.047.918

1.660.617

24.703.936


Julianakerk

Totaal

Boekwaarde per 31 december 2011

In exploitatie

11.827.507

6.669.980

1.660.617

20.158.104

In restauratie

4.167.894

377.938

0

4.545.832

15.995.401

7.047.918

1.660.617

24.703.936

Boekwaarde per 31 december 2011

Bij notariële akte van 28 december 2006 repectievelijk 13 december 2004 zijn de onroerende zaken van de vennootschappen belast met recht van hypotheek ten behoeve van de Rabobank Den Haag en Omgeving te ‘s-Gravenhage. Door de Rabobank Den Haag en Omgeving is een krediet geopend ten behoeve van Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. respectievelijk Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. van EUR 9.313.003 respectievelijk EUR 3.781.502. Tot meerdere zekerheid van deze kredietverstrekking verhoogd met eventuele rente en kosten, bedragen de hypothecaire inschrijvingen EUR 12.572.554 respectievelijk EUR 5.107.027. De panden zijn juridisch eigendom van Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. De panden hebben een gezamelijke WOZ waarde van EUR 36.839.000 (peildatum 1 januari 2010) Bij notariële akte van 14 oktober 2005 zijn de onroerende zaken van Julianakerk B.V. belast met hypothecaire lening ten behoeve van de Rabobank Den Haag en Omgeving te ‘s-Gravenhage uit hoofde van een door de bank geopend krediet ten behoeve van de Julianakerk B.V. ten bedrage van EUR 1.600.000. De in 2011 verantwoorde bijzondere waardervermindering heeft betrekking op het project Korte Beestenmarkt. Verdere waardeverminderingen worden niet noodzakelijk geacht. Stadsherstel Den Haag en Omgeving

33

Andere vaste bedrijfsmiddelen

2011

2010

(in EUR) Boekwaarde per 1 januari

22.839

26.352

6.235

5.228

0

0

7.684

8.741

0

0

21.390

22.839

Aanschafprijs

135.572

129.337

Cumulatieve afschrijvingen

114.182

106.498

21.390

22.839

Mutaties in boekwaarde: -Investeringen -Desinvesteringen -Afschrijvingen -Afschrijvingen desinvesteringen Boekwaarde per 31 december

Boekwaarde per 31 december

Hierin zijn begrepen computerapparatuur, inventaris en verbouwing Jan Van Nassaustraat 44, welke in respectievelijk 5, 5 en 10 jaar worden afgeschreven. Financiële vaste activa Te ontvangen subsidies 1 januari 2011

Ontvangen

Bijkomende interest

31 december 2011

84.163

86.309

2.146

0

(in EUR)

Zuidwal t/m 2015 in 20 jaarlijkse annuïteiten Bierkade in 2012

15.315

15.315

Zuidboek in 2015

724.914

724.914

Buitenom in 2016

440.672

Paviljoensgracht 34-36 in 2019 Raamstraat in 2022 Te ontvangen subsidie volgend jaar

26.839

47.647

47.647

81.584 1.394.295

467.511

86.309

4.081

85.665

33.066

1.341.052

19.680

0

1.374.615

1.341.052

Vorderingen uit hoofde van subsidies zijn tegen nominale waarde opgenomen met uitzondering van Buitenom, Raamstraat en Zuidwal, die tegen contante waarde zijn verantwoord.

34

Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa

Te vorderen huren

31 december 2011

31 december 2010

78.040

81.367

-69.278

-67.674

8.762

13.693

31 december 2011

31 december 2010

33.557

34.920

(in EUR)

Te vorderen huur Voorziening wegens verwachte oninbaarheid

Belastingen

(in EUR)

Vennootschapsbelasting Omzetbelasting

0

82.724

33.557

117.644

31 december 2011

31 december 2010

90.927

68.030

3.234

476

0

19.680

94.161

88.186

31 december 2011

31 december 2010

Te verrekenen servicekosten

102.502

97.313

Voorziening wegens verwachte oninbaarheid

-86.000

-40.000

Overige vorderingen

(in EUR)

Nog te ontvangen onderhouds BRIM Door te belasten bedragen Volgend jaar te ontvangen subsidies

Overlopende activa

(in EUR)

Vooruitbetaalde kosten

16.502

57.313

7.078

75.660

23.580

132.973

In de vorderingen en overlopende activa is ultimo 2011 een bedrag van EUR 90.927 met een resterende looptijd langer van 1 jaar (31-12-2010: EUR 68.030)


35

Liquide middelen Liquide middelen

31 december 2011

31 december 2010

1.417.626

183.902

7

3

1.417.633

183.905

Stadsherstel Den Haag e.o. N.V.

Stadsherstel Den Haag e.o. II N.V.

34.000.000

12.000.000

1.000.000,00

1.000.000,00

34

12

-31 december 2011

344.415

344.415

-31 december 2010

311.883

311.883

(in EUR)

Tegoeden bij bankinstellingen Kas

De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de vennootschappen.

Eigen vermogen Maatschappelijk kapitaal

(in EUR)

Maatschappelijk kapitaal per 31 december 2011 Aantal aandelen Nominale waarde per aandeel

Aantal geplaatste aandelen:

Stichting Administratiekantoor Stadsherstel Den Haag en Omgeving is houder van het aandelenkapitaal in de naamloze vennootschappen Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. en Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. tegen uitgifte van certificaten van die aandelen. De houder van een certificaat verkrijgt in de verhouding 34 : 12 rechten op Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. en Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V.

36



Totaal 2011

Totaal 2010

10.604.022

3.742.596

14.346.618

14.154.890

1.106.088

390.384

1.496.472

191.728

11.710.110

4.132.980

15.843.090

14.436.618



Totaal 2011

Totaal 2010

763.689

-37.442

726.247

656.350

Bij: Vrijval dividend voorgaande jaren

27.394

9.669

37.063

67.073

Bij: Ingehouden winst voorgaand boekjaar

16.645

0

16.645

160.735

0

91.489

91.489

157.911

807.728

-119.262

688.466

726.247



Totaal 2011

Totaal 2010

Stand per 1 januari

440.074

57.956

498.030

541.684

Af: Betaald dividend

423.429

149.445

572.874

538.860

16.645

0

16.645

160.735

Geplaatst kapitaal

(in EUR)

Stand per 1 januari Geplaatste aandelen Stand per 31 december

Overige reserves

(in EUR)

Stand per 1 januari

Af: Dividend ten laste van reserve Stand per 31 december

Onverdeelde winst

(in EUR)

Af: Ingehouden winst voorgaand boekjaar Bij: Dividend ten laste van reserve

0

91.489

91.489

157.911

Bij: Winst lopend boekjaar

556.613

77.241

633.854

498.030

Stand per 31 december

556.613

77.241

633.854

498.030

In Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. is Julianakerk B.V. meegeconsolideerd. Het eigen vermogen per 31 december 2011 van Julianakerk bedraagt EUR 72.611 (31 december 2010: EUR 29.146).


37

Voorzieningen Onderhoudsfonds Het onderhoudsfonds is gevormd ten behoeve van het onderhoud aan de panden. Het verloop van het onderhoudsfonds kan als volgt worden weergegeven: 2011

2010

(in EUR)

Stand per 1 januari

266.507

427.607

Bij: Dotatie

246.000

243.000

Af: Onttrekking

253.899

404.100


Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. Julianakerk B.V.

-7.899

-161.100

258.608

266.507

40.672

26.112

150.427

162.395

67.509

78.000

258.608

266.507

Onrendabele projecten Door de vennootschap zijn rendementseisen geformuleerd, waaraan restauratieprojecten in principe moeten voldoen. Desondanks zijn de directie en commissarissen van mening dat er soms restauratieprojecten zijn c.q. moeten worden geaccepteerd die niet aan deze rendementseisen voldoen. Om deze onrendabele projecten uit te kunnen voeren is een voorziening voor onrendabele projecten gevormd. Deze voorziening maakt het mogelijk om de hiermee verband houdende extra lasten in relatie tot de te verwachten huuropbrengsten ten laste van deze voorziening te brengen. In 2010 is besloten de voorziening uitsluitend nog aan te wenden voor bedoelde projecten en niet meer te doteren aan de voorziening. In 2011 is en bedrag van EUR 100.000 onttrokken aan de voorziening inzake het project aan de Korte Beestenmarkt. 2011

2010

425.000

425.000

(in EUR)

Stand per 1 januari Bij: Dotatie Af: Onttrekking


0

0

100.000

0 -100.000

0

325.000

425.000

Latente belastingen Deze voorziening is gevormd in verband met de latent verschuldigde vennootschapsbelasting over de fiscaal afwijkende winstberekening.

38

Langlopende schulden Financieringsfaciliteit Rabobank Den Haag en Omgeving In het kader van de financiering van de portefeuille en van projecten zijn met de Rabobank Den Haag en Omgeving financieringsfaciliteiten overeengekomen, hoofdzakelijk bestaande uit vastrentende lening(en), investeringskredieten voor nieuwe projecten en rekening-courantkredieten. De door de bank in 2011 gehanteerde rente voor investeringskredieten varieerde van 2,08% tot 2,75% per jaar. De gemiddeld door Stadsherstel betaalde rente bedraagt in 2011 ca. 2,5%. Investeringskredieten dienen bij het gereed komen van het project te worden geconsolideerd in een vastrentende lening dan wel te worden afgelost als het project wordt verkocht. Vastrentende leningen worden afgelost in maximaal 25 jaar. Aan de Rabobank Den Haag en Omgeving zijn de volgende zekerheden verleend: • Het recht van eerste hypotheek op alle onroerende zaken van de vennootschap, alsmede een te vestigen hypotheek op restaurartieprojecten. Voor Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. groot EUR 9.313.003, en voor Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. EUR 3.781.502. Uitgangspunt is dat het totale obligo bij de Rabobank gedekt wordt door een eerste hypotheek. Indien verkoop van een project onvoorwaardelijk vaststaat kan worden volstaan met het afgeven een positieve/negatieve hypotheekverklaring voor de overbrugging van het project; • Het recht van eerste hypotheek op alle onroerende zaken van de Julianakerk B.V. • Verpanding van alle rechten, voortvloeiende uit de huur- of pachtovereenkomst betreffende het verbonden onroerend goed; • Verpanding van de subsidievorderingen. In de langlopende schulden per 31 december 2011 zijn leningen o/g begrepen met een looptijd langer dan 5 jaar voor een bedrag van EUR 4.053.407


39

31 december 2011

31 december 2010

(in EUR)

Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. Rabobank Den Haag en Omgeving: Investeringskredieten

5.006.512

4.447.849

Leningen o/g

1.772.534

1.953.980 6.779.046

6.401.829

Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V Rabobank Den Haag en Omgeving: Investeringskredieten Leningen o/g

0

0

882.000

924.000 882.000

924.000

Julianakerk B.V. Rabobank Den Haag en Omgeving: Investeringskredieten Leningen o/g

0

0

1.489.629

1.511.043

Aflossingsverplichtingen volgend jaar Langlopende schuld

1.489.629

1.511.043

9.150.675

8.836.872

244.859

243.870

8.905.816

8.593.002

Stichting Nationaal Restauratiefonds In het kader van de financiering van de restauratie van complex 2e De Riemerstraat 105a tot en met 105g is met de Stichting Nationaal Restauratiefonds een vastrentende lening afgesloten. De lening is afgesloten met een looptijd van 360 maanden en de rente bedraagt 1,5% per jaar. Aan de Stichting Nationaal Restauratiefonds is het recht van tweede hypotheek verleend op het complex 2e De Riemerstraat 105a tot en met 105g groot EUR 106.078. 31 december 2011

31 december 2010

(in EUR)

Leningen o/g Aflossingen komend jaar Langlopende schuld

40

96.975

100.055

3.126

3.080 93.849

96.975

Overige schulden

31 december 2011

31 december 2010

(in EUR)

Vooruitontvangen huur Julianakerk

80.587

129.587

Af: Te ontvangen huur komend jaar

47.636

49.000 32.951

80.857

31 december 2011

31 december 2010

Kortlopende schulden en overlopende passiva Belastingen

(in EUR)

Omzetbelasting Loonbelasting Vennootschapsbelasting

22.946

0

5.225

12.208

0

0

Overige schulden

28.171

12.208

31 december 2011

31 december 2010

(in EUR)

Ontvangen borgtochten

168.232

160.607

Aflossingsverplichting langlopende schulden

247.985

246.950

Overlopende passiva

416.217

407.557

31 december 2011

31 december 2010

(in EUR)

Te betalen kosten

18.000

18.000

Te betalen interest

37.526

38.439

6.752

5.991

99.888

108.698

Reservering vakantiegeld Vooruitontvangen huur

162.166

171.128


41

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Fiscale eenheden vennootschapsbelasting en omzetbelasting Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V., Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. en Julianakerk B.V. vormen een fiscale eenheid voor de heffing van de omzetbelasting; elk der vennootschappen is volgens de standaardvoorwaarden aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen. Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. en Julianakerk B.V. vormen een fiscale eenheid voor de heffing van vennootschapsbelasting; elk der vennootschappen is volgens de standaardvoorwaarden aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen. Huurverplichtingen Uit hoofde van de huurovereenkomst van het kantoorpand aan de Jan van Nassaustraat te Den Haag heeft de vennootschap een jaarlijkse verplichting van EUR 12.293 De huurovereenkomst heeft een looptijd tot en met 31 augustus 2015. Restauratiewerkzaamheden Per 31 december 2011 hebben de vennootschappen een contractuele verplichting voor nog niet gefactureerde restauratiewerkzaamheden van EUR 643.700 Leningfaciliteit van Stichting Oranje Fonds Stichting Oranje Fonds heeft zich verbonden om te lenen aan Stadsherstel Den Haag een achtergestelde lening van EUR 800.000 voor een onbepaalde duur. Opname geschiedt in haar geheel en wordt nader schriftelijk overeenkomen. De rente bedraagt 4,5% per jaar.

Winst- en verliesrekening over 2011 Huren

2011

2010

(in EUR)

Huren (inclusief leegstand) Leegstand

1.899.307

1.864.473

-55.452

-104.555 1.843.855

1.759.918

2011

2010

Onderhoud

(in EUR)

Dagelijks onderhoud Dotatie voorziening onderhoudsfonds

33.854

79.941

246.000

243.000 279.854

42

322.941

Vaste lasten

2011

2010

(in EUR)

Opstalverzekering

87.297

94.910

Onroerende zaakbelasting

33.329

30.933

Waterschapslasten Rioolbelasting

6.773

6.031

22.174

21.226 149.573

153.100

Personeelskosten De vennootschap had ultimo 2011 3 (FTE 2,9) werknemers in dienst. Gemiddeld bedroeg het aantal werknemers 3,2 (FTE 3,1). In 2010 waren gemiddeld 4 werknemers in dienst. 2011

2010

(in EUR)

Salarissen

148.394

208.787

Sociale lasten

20.745

26.636

Pensioenen

14.460

11.799

Personeelverzekeringen

3.968

4.355

Overige personeelskosten

5.023

3.383

Overige bedrijfskosten

192.590

254.960

2011

2010

(in EUR)

Adviseurs

98.508

125.933

Huisvestingskosten

25.214

30.111

Kantoorkosten

58.180

55.447

Algemene kosten

17.825

20.769 199.727

232.260


43

Overige bedrijfsopbrengsten

2011

2010

(in EUR)

Boekwinst per saldo verkoop panden Overige opbrengsten

0

0

5.683

8.948 5.683

8.948

Vennnootschapsbelasting Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. vormt samen met Julianakerk B.V. een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. De vennootschapsbelasting is in elk van de vennootschappen opgenomen voor dat deel dat de desbetreffende vennootschap als zelfstandig belastingplichtige verschuldigd zou zijn, rekening houdend met voor de vennootschap geldende fiscale faciliteiten. Het toepasselijke belastingtarief bedraagt 20% - 25% (2010: 20% - 25,5%). De belastinglast in de winsten verliesrekening over 2011 bedraagt EUR 146.158 ofwel 18,74% van het resultaat vóór belastingen. (2010: 24,65%) 2011

2010

(in EUR)

Vennootschapsbelasting verslagperiode

175.004

153.563

Aanpassing voorgaande jaren

-50.639

9.376

124.365

162.939

21.793

0

Mutatie latente belastingverplichting

146.158

162.939

De aanpassing voorgaande jaren is gemaakt naar aanleiding van de in 2011 ingediende aangifte vennootschapsbelasting 2009. De mutatie op de latente belastingverplichting heeft betrekking op de toepassing van een herinvesteringsreserve. Bezoldiging van commissarissen en bestuurders De commissarissen ontvangen uit hoofde van hun functie als commissaris van de vennootschap geen beloning. Op grond van de vrijstelling van artikel 383 lid 1 titel 9 BW 2 vindt geen vermelding plaats van de bezoldiging van de bestuurder. De bestuurder van Stadsherstel Den Haag en Omgeving is geen certificaathouder.

Den Haag, 26 april 2012 De directie B.M. Ferf Jentink

44

Overige Gegevens Statutaire regeling omtrent de bestemming van het resultaat en voorstel tot winstverdeling Artikel 25-2 der statuten van Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. luidt als volgt: “De winsten moeten worden aangewend ter bevordering van het in artikel 2 van deze statuten omschreven doel, met dien verstande, dat een dividenduitkering van maximaal vijf procent (5%), of zoveel meer als minder als door de Minister van Financiën wordt toegestaan, per jaar cumulatief geoorloofd is. Bedoelde uitkering wordt op voorstel van de Raad van Commissarissen door de Algemene vergadering van Aandeelhouders vastgesteld”. Artikel 25-2 der statuten van Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. luidt als volgt: “De winsten moeten worden aangewend ter bevordering van het in artikel 2 van deze statuten omschreven doel, met dien verstande, dat een dividenduitkering van maximaal vijf procent (5%), of zoveel meer als minder als door de Minister van Financiën wordt toegestaan, per jaar cumulatief geoorloofd is. Bedoelde uitkering wordt op voorstel van de Raad van Commissarissen door de Algemene vergadering van Aandeelhouders vastgesteld”. Op grond hiervan wordt voorgesteld om een dividend van 4,0% uit te keren over het per 1 januari 2011 gestorte kapitaal in Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. en Stadsherstel Den Haag en Omgeving II N.V. en over stortingen in het jaar 2011 naar evenredigheid van het tijdstip van storting. Dit voorstel tot winstverdeling is niet in de jaarrekening verwerkt.


45

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Aan: de Algemene vergadering van aandeelhouders

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2011 van Stadsherstel Den Haag en Omgeving te Den Haag gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2011 en de winsten verliesrekening over 2011 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de entiteit gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

46

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Stadsherstel Den Haag en Omgeving per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Den Haag, 26 april 2012 KPMG Accountants N.V. J.A.A.M. Vermeeren RA


47

Kerncijfers 2001 - 2011 Jaar

Aandelen kapitaal

Resultaat

Huuropbrengst

723.351

908.196

Exploitatie kosten

2001

14.853.793

10.948.537

2002

14.963.816

11.234.289

510.108

1.003.404

188.764

2003

15.080.231

11.694.994

626.223

1.055.161

349.542

2004

16.455.370

11.978.630

554.429

1.117.011

354.721

2005

17.050.432

12.281.448

381.368

1.157.708

384.054

2006

18.898.227

12.578.838

397.432

1.429.395

554.289

2007

20.907.502

12.917.858

598.663

1.629.601

416.279

2008

21.620.192

13.283.972

421.232

1.754.743

545.024

2009

23.189.612

14.154.890

541.684

1.785.046

588.004

2010

24.036.399

14.346.618

498.030

1.759.918

525.026

2011

24.703.936

15.843.090

633.854

1.843.855

534.187

Jaar

48

Waarde onroerend goed

Aantal verhuureenheden per 31-12

Aantal Fte’s

Rentabiliteit

Bruto rendement

189.932

Rendement na aftrek exploitatie kosten

2001

123

4,0

6,6%

6,1%

4,8%

2002

126

4,0

4,5%

6,7%

5,4%

2003

131

4,5

5,4%

7,0%

4,7%

2004

133

4,8

4,6%

6,8%

4,6%

2005

150

4,5

3,1%

6,8%

4,5%

2006

167

4,8

3,2%

7,6%

4,6%

2007

188

4,8

4,6%

7,8%

5,8%

2008

189

4,8

3,1%

8,1%

6,0%

2009

190

3,8

3,8%

7,7%

5,2%

2010

190

3,3

3,5%

7,3%

5,1%

2011

190

2,9

4,0%

7,5%

5,3%

Certificaathouders met een belang van meer dan 500 certificaten ABN AMRO Bank N.V. AM Vastgoedontwikkeling B.V. AMVEST Participaties II B.V. Anteo N.V. BAM Utiliteitsbouw B.V. Bouwbedrijf Burgy B.V. Bouwfonds N.V. Breevast N.V. J.C. van den Berg J.W. Nienhuis Delta Lloyd Beleggingen N.V. F. van Lanschot Bankiers N.V. FGH Bank N.V. Fonds 1818 ASR Beleggingen Gemeente ’s-Gravenhage ING Bank N.V. ING Vastgoed Fonds Investering BV Koninklijke Haagse Woningvereniging van 1854 Koninklijke Woudenberg Ameide Nationaal Grondbezit B.V. M.H. Nienhuis NIBC Bank N.V. N.V. Bank Nederlandse Gemeenten Nederlandse Waterschapsbank N.V. Oranje Fonds Rabo Bank Den Haag en Omgeving SRLEV N.V. Stichting Vestia Groep Syntrus Achmea Vastgoed B.V Wereldhave N.V. Woonzorg Nederland


49

50

Overzicht Commissarissen en directie J. van der Velden De heer O. Fischer De heer R.van der Meer

1977-1980 1981-1996 1996-heden

President Commissaris President Commissaris President Commissaris

L. Molhuysen M. Voorhoeve S. Boendermaker I.van Leeuwen J.B. Baars-Goettsch B.M. Ferf Jentink

1977-1983 1984-1995 1996-1999 2000-2008 2008-2010 2011-heden

Directeur Directeur Directeur Directeur Directeur Directeur

J.M. Klomp-Verhoeven C. Buijtendijk P. Bijnen H. Isaac J. Kruger A. Sijthoff J. van Spronsen B. Boer H. Ruding F. Svenhuysen C.J. Nyqvist S.I. Gosses M. Nieuwenhuys R. Vlaanderen P. Jager M. Kleijn F.H. Boetes H.J. Meijer H. van den Berg M. Jonkhart P. van der Laan L.van Solkema L. Oosterhof H. Ambachtsheer P. Noordanus A. Groeneveld C.E. Collot d’Escury-Ledeboer C. Beelarts van Blokland E. Vente M. Zuijderhoudt B. Bruins M. Smits S. van der Werf T. Bakker J.B. Baars-Goettsch A. Zuure S. Molkenboer P.Heijnen W. Stolte J. ‘t Hart I. Esman S. den Ouden-Huijgen P. Heijnen

1977-1978 1977-1982 1977-1980 1977-1980 1977-1980 1977-1982 1978-1991 1981-1987 1981-1981 1981-1985 1979-1985 1983-1992 1983-1999 1986-1988 1987-2003 1987-1991 1988-2002 1989-2000 1992-2005 1991-1993 1991-1993 1991-1998 1993-1995 1993-heden 1994-1994 1996-2007 1998-2001 2001-2006 1999-2004 2002-2011 2001-2002 2002-2006 2003-heden 2004-2005 2005-2008 2005-heden 2006- heden 2007-2007 2007-2011 2007-heden 2008-heden 2011-heden 2012-heden

Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Waarnemer Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris Commissaris


51

Portefeuille overzicht Adres

Jaar van aankoop

Monumentale status

1. Oude Molstraat 20-24

1976

Rijksmonument


1976

Rijksmonument


1976

Rijksmonument

4. Lange Beestenmarkt 103-109

1987

Gemeentelijk monument

5. Prinsegracht 2/ Boekhorststraat 1

1987

Rijksmonument

6. Stille Veerkade 29

1987


7. Prinsegracht 6

1988

Rijksmonument

8. Jan Hendrikstraat 17-21

1988

Stadsbeeldbepalend

9. Brouwersgracht 19/

1988


Spijkermakerstraat 2

1989

10. Prinsegracht 21

1989

Rijksmonument

11. Prinsegracht 271-297

1991

Rijksmonument

12. Wagenstraat 86-90/

1991

Stadsbeeldbepalend

13. Spui 173

1991

Rijksmonument

14. Goudriaankade 90

1992

Rijksmonument

15. Van Vredenburghweg 162 (Rijswijk)

1993

Rijksmonument

16. Veursestraatweg 217 (Leidschendam) 1993

Rijksmonument

17. Slachthuisstraat 1 en 3

1994

Stadsbeeldbepalend

18. Boekhorststraat 149-167/

1998

Stadsbeeldbepalend

19. Bierkade 18

1998

Rijksmonument

20. Nieuwe Molstraat 26

1999

Rijksmonument

21. Paviljoensgracht 34-36

2003

Stadsbeeldbepalend

Sint Jacobstraat 1-13

Zuidwal 38-40/ Lepelstraat 1-2

22. 2e De Riemerstraat 105 a t/m g

2003

Stadsbeeldbepalend

23. Papestraat 31

2003


24. Kempstraat 124

2004


25. Raamstraat 7-13

2004

Stadsbeeldbepalend

26. Hoge Zand 2-24

2005

Rijksmonument

Venestraat 4 en 10 (Leidschendam)

2006

Rijksmonument

28. Kazernestraat 50

2007

Rijksmonument

29. Korte Beestenmarkt 5

2007

Rijksmonument

30. Korte Beestenmarkt 1

2007


31. Korte Beestenmarkt 3 / Laan

2007

Stadsbeeldbepalend

32. Breedstraat 122 t/m 130

2007

Stadsbeeldbepalend

33. Herengracht 16

2008

Stadsbeeldbepalend

34. Sweelinkplein 4-5

2009

Rijksmonument

35. Beeklaan 341 / Copernicusstr. 123

2011

Stadsbeeldbepalend

27. Sluisplein 1/

52

Jaarverslag 2011



Stadsherstel Den Haag en Omgeving

Recommend Documents