Specificatie van de cursus. Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding

Pagina 1 / 27 (01-02-14) Labor improbus omnia vincit (Het onvermoeid werken overwint alles) Specificatie van de dta preventie cursus

Specificatie van de cursus Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding Cursus bestaande uit een 'kaartspel' met cases en groepsdiscussies gebaseerd op de boeken van Prof. Dr. Peter Adriaenssens en met deze boeken als handboeken Document bedoeld voor de ontwerpers

Auteur Guy Rinchart Uitgave 0.6 (0.x zijn nog te bespreken klad uitgaven)


1

Inhoudstafel

1 Inhoudstafel....................................................................................................................2 2 Algemene Informatie en Overzicht................................................................................4 2.1 Kruis verwijzingen naar delen in dit document en links naar Web pagina's..........4 2.2 Overzicht.................................................................................................................5 2.3 Versies van dit document........................................................................................6 3 Elementen van de DTA Preventie Cursus......................................................................9 3.1 De Cursisten............................................................................................................9 3.2 De Leerfacilitator(en)..............................................................................................9 3.3 Fazen in de ontwikkeling van een kind.................................................................10 3.4 De Thema's voor de cases.....................................................................................10 3.4.1 Gebruikte bronnen.........................................................................................10 3.4.1.1 Het DTA document...............................................................................10 3.4.1.2 De boeken van Prof. Dr. Peter Adriaenssens........................................11 3.4.1.3 Het boek van Psycholoog Pol Craeynest over Ontwikkelingspsychologie................................................................................11 3.4.2 De 7 Beschouwde thema's.............................................................................11 3.4.3 Onderwerpen voor de 6 thema's....................................................................11 3.4.3.1 Onderwerpen voor Thema 1: Feiten aangaande Drugs, Tabak en Alcohol en de gevolgen van het gebruik ervan.................................................11 3.4.3.2 Onderwerpen voor Thema 2: Evolutie van kinderen en ouders............12 3.4.3.3 Onderwerpen voor Thema 3: Grenzen en normen en hun evolutie.......12 3.4.3.4 Onderwerpen voor Thema 4: Ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin..................................................................................................................12 3.4.3.5 Onderwerpen voor Thema 5: Communicatie met tieners......................13 3.4.3.6 Onderwerpen voor Thema 6: Reacties als een ouder ontdekt dat één (meerdere) van zijn/haar kinderen Drugs of Tabak of overmatig Alcohol gebruikt (gebruiken)..........................................................................................13 3.5 Individuele Case Kaarten en Case Kaarten Bundels.............................................14 3.5.1 De Cases en hun gebruik...............................................................................14 3.5.2 Case kaarten..................................................................................................14 3.5.2.1 Individuele case kaarten........................................................................14 3.5.2.2 Case kaarten bundels.............................................................................14 3.6 De Cases per Fase en/of per Thema......................................................................15 3.6.1 Als er een cursus georganiseerd wordt over fase 3.......................................15 3.6.2 Als er een cursus georganiseerd wordt over fase 4.......................................15 3.6.3 Als er een cursus georganiseerd wordt over thema 2....................................15 3.7 De 'spelregels'.......................................................................................................16 3.7.1 Spelregels om te starten................................................................................16 3.7.1.1 Regel 1 (voorbereiding).........................................................................16 3.7.1.2 Regel 2 (start speelsessie)......................................................................16 3.7.2 Spelregels voor het spelen van een fase of thema.........................................17 3.7.2.1 Regel 4 (case kaart nemen)....................................................................17 3.7.2.2 Regel 5 (case kaart aangaande een feit)................................................17 3.7.2.3 Regel 6 (case kaart met enkel groepsdiscussie)....................................17 3.7.2.4 Regel 7 (taken van een moderator)........................................................18 3.8 Documenten die moeten gemaakt worden............................................................19 3.8.1 Documenten die altijd nodig zijn..................................................................19 Auteur Guy Rinchart Uitgave 0.6 (0.x zijn nog te bespreken klad uitgaven)


3.8.1.1 Het “Beschrijving van de cursus” document.........................................19 3.8.1.2 Het “Oplossing van de case blad” document........................................19 3.8.1.3 De “Commentaar op de gekozen oplossing van 'feit' cases” documenten ...........................................................................................................................21 3.8.2 Documenten voor het maken van de case kaarten........................................23 3.8.2.1 Algemeen...............................................................................................23 3.8.2.2 Case kaart voorbeeld voor een feit case................................................24 3.8.2.3 Case kaart voorbeeld voor enkel groepsdiscussie.................................25 4 Referenties naar Boeken, Web documenten en Web sites...........................................26 4.1 “Adolescentiepsychologie”...................................................................................26 4.2 “Informatie over Drugs inclusief Tabak en Alcohol voor residents in Spanje (DTA)”........................................................................................................................26 4.3 “Laat ze niet schieten! - Geef de grens een plaats in het leven van jongeren”.....26 4.4 “Learning in Groups – A Handbook for face-to-face and online environments”.26 4.5 “Opvoeden is een groeiproces”.............................................................................26 4.6 “Praten met je tiener”............................................................................................26 4.7 “Psychologie van de levensloop”..........................................................................26 4.8 “Van hieraf mag je gaan – over het opvoeden van tieners”..................................26 5 Appendix A: Verdere praktische cursussen of educatieve spellen die zouden kunnen georganiseerd worden......................................................................................................27 5.1 “De Contactdoos”: een spel vol spanning over contact tussen tieners en hun ouders..........................................................................................................................27



2

Algemene Informatie en Overzicht

2.1 Kruis verwijzingen naar delen in dit document en links naar Web pagina's Opmerking: gebruik Adobe Acrobat Reader 7.0.5 of hoger. Je kan die gratis downloaden via: http://www.adobe.com/nl/products/acrobat/readstep2_allversions.html In een .pdf document dat in het programma Acrobat Reader of in de browser geopend is, kan op de 'kruis verwijzingen' naar andere delen in het document zelf en de 'Web links' naar pagina’s van Websites geklikt worden. Voor 'kruis verwijzingen' wordt in dit document een cursief lettertype gebruikt. 'Web Links' naar Web pagina's zijn blauw en onderlijnd. Om op een 'kruis verwijzing' of 'Web link' te klikken: ga met de muisaanwijzer over de tekst van een 'kruis verwijzing' of 'Web link' heen: er verschijnt een handje met omhoog wijzende vinger dat aanduidt dat je de verwijzing kan volgen door met de linker muisknop te klikken. Voor 'Web links' wordt zo nodig je browser gestart en wordt de pagina ‘bezocht’. Voor 'kruis verwijzingen': om terug te keren naar de plaats in het document waar je op een 'kruis verwijzing' hebt geklikt: ●

In Acrobat Reader 7: Gebruik de groene pijl die naar links wijst onderaan het Acrobat Reader venster.

●

Vanaf Acrobat Reader 8: Gebruik de zwarte pijl die naar links wijst in een blauwe cirkel bovenaan het venster. Je kan ook de toetsencombinatie Alt-Linkse pijl gebruiken om terug te keren. Als je Acrobat Reader 8 voor de eerste keer start wordt deze zwarte pijl in een blauwe cirkel niet getoond. Door met de rechter muisknop te klikken op één van de icoontjes op de bovenste balk die voor navigatie gebruikt worden, zoals bij voorbeeld één van de grote blauwe pijlen, verschijnt er een menu. Dit menu laat je toe om aan te duiden dat de zwarte pijl om terug te keren naar de vorige “view” (niet naar de vorige bladzijde) moet aanwezig zijn in de bovenste balk.

Aan de linkerkant van het Acrobat Reader 7 venster kan je klikken op de bovenste verticale “tab” om de 'klikbare' inhoudstafel van het document te openen of te sluiten. In Acrobat Reader 8 is er een icoontje in plaats van een “tab”. Door te klikken op een item in deze inhoudstafel kan je naar het overeenkomend hoofdstuk of hoofdstuk deel gaan.



2.2 Overzicht De DTA Preventie Cursus is bedoeld om via een goede opvoeding het risico te verminderen dat kinderen aan Drugs, Tabak of Alcohol zouden verslaafd geraken. Dit document specificeert de DTA Preventie Cursus als 'papier & karton' kaartspel. De cursus maakt gebruik van cases en groepsdiscussies daarover via aangereikte vertrekpunten voor deze discussies. Om beurten zijn de cursisten moderator van een groepsdiscussie en de anderen 'gewone' deelnemers aan de discussie. Een 'leerfacilitator' zorgt ervoor dat alles in goede banen geleid wordt bij cursisten die niet vertrouwd zijn met groepsdiscussies en helpt ook waar nodig met het formuleren van de bevindingen door de cursisten, elk op zijn/haar 'oplossing van de case' blad. De cases over opvoedkundige thema's zijn gebaseerd op de boeken van Prof. Dr. Peter Adriaenssens, die als handboeken gebruikt worden. Na de groepsdiscussie worden de aangeduide pagina's in het handboek dat de case bespreekt nagekeken en zo wordt dan de opinie van Prof. Dr. Peter Adriaenssens ontdekt. Elke cursist schrijft dan al zijn/haar bevindingen op zijn/haar 'oplossing van de case' blad, eventueel met hulp van een 'leerfacilitator'. De cases over kennis betreffende drugs, tabak en alcohol zijn gebaseerd op mijn DTA document: “Informatie over Drugs inclusief Tabak en Alcohol voor residents in Spanje (DTA)”. Hier gaat het om 'feiten', betreffende bijvoorbeeld de betekenis van bepaalde termen in de context van drugs ('tolerantie', 'onthoudingsverschijnselen', ...) of de effecten die een bepaalde drug kan hebben op een mens. Na de groepsdiscussie kan iedereen in een apart document nazien wat de juiste oplossing is van de case en waarom. Elke cursist schrijft dan deze bevinding op zijn/haar 'oplossing van de case' blad. Deze DTA Preventie Cursus is bedoeld voor hulpverleners en ouders die bereid zijn een formele cursus te volgen onder begeleiding van (een) leerfacilitator(en). De cursus is in de eerste plaats bedoeld voor laaggeschoolden, maar ook hoogopgeleide ouders kunnen hem gebruiken, weliswaar zonder leerfacilitator, omdat het leren in groep met groepsdiscussies voor een rijkere ervaring zorgt dan wanneer men op z'n eentje de boeken van Peter Adriaenssens leest. Dit document is bedoeld voor de ontwikkelaars van de DTA Preventie Cursus. Redenen waarom een DTA Preventie Cursus als 'papier & karton' kaartspel gespecificeerd werd zijn: ●

Een aantal gezinnen – waaronder misschien gezinnen die de DTA Preventie Cursus het meest nodig hebben – beschikken niet over een moderne desktop PC met een snelle Internet verbinding, of een laptop, tablet computer of smartphone, of de ouders hebben niet de nodige kennis om een computer of smartphone te gebruiken. Zij hebben waarschijnlijk ook nood aan begeleiding door een hulpverlener van vlees en bloed die als leerfacilitator optreedt.

●

Een DTA Preventie Cursus gebaseerd op een 'papier & karton' kaartspel gespeeld met een aantal fysiek aanwezige cursisten kan veel leuker zijn om te



spelen dan een online versie van dat spel, zelfs als de cursisten mekaar kunnen zien en horen via Web camera's en audio apparatuur. De cursisten kunnen gemakkelijk boeiende groepsdiscussies voeren die het leren sterk bevorderen. Het voeren van groepsdiscussies wordt via de spelregels georganiseerd. Voor fundamentele informatie over leren in groepen en groepsdiscussies, zie het boek “Learning in Groups – A Handbook for face-to-face and online environments”. In dit document worden de volgende aspecten van de op een 'papier en karton' kaartspel gebaseerde cursus gespecificeerd: ●

De Cursisten.

●

De Leerfacilitator(en).

●

De Fazen in de ontwikkeling van een kind die in deze cursus beschouwd worden.

●

Thema's voor de Cases die door de cursisten moeten opgelost worden.

●

Individuele Case Kaarten en Case Kaarten Bundels.

●

De Cases per Fase en/of per Thema.

●

De 'Spelregels'.

●

Documenten die moeten gemaakt worden.

2.3 Versies van dit document Versies waarvan de nummering begint met 0 zijn klad versies. Versie 0.1

Gepubliceerd 12/07/13

Commentaar Deze cursus is het resultaat van: (1) De verwerking van informatie die geleid heeft tot het samenstellen van het DTA document: “Informatie over Drugs inclusief Tabak en Alcohol voor residents in Spanje (DTA)”. (2) De verwerking van de inhoud van de boeken over opvoeding van Prof. Dr. Peter Adriaenssens. Al de informatie resulterend uit deze verwerkingen is nodig voor het ontwerpen van een gratis online Preventiespel dat hetzelfde doel heeft als deze cursus. Het wordt een online spel omdat tegen de tijd dat het



beschikbaar zal zijn er nog veel meer mensen over een desktop, laptop, tablet of smartphone met verbinding met het Internet zullen beschikken dan nu al het geval is. Een studie uit 2012 van de Federale Overheidsdienst Economie schat dat toen 15% van de Belgen tussen 16 en 74 jaar nog nooit Internet hadden gebruikt. Diezelfde studie heeft aangetoond dat het aantal tablet computers en smartphones sterk toeneemt. 0.2

14/07/13

Correctie: was vergeten de boeken van Prof. Dr. Peter Adriaenssens over opvoeding te vermelden als nodige dingen voor een cursus sessie.

0.3

01/08/13

Enkele correcties: (1) er werd op pagina 16 van 0.2 gewag gemaakt van thema's 2..8 en dat moet 2..7 zijn. (2) De cursisten krijgen niet alle case kaarten tegelijk bij het begin van de cursus maar geleidelijk naarmate de cases behandeld worden om te vermijden dat ze in het geval van een case kaarten bundel zouden 'spieken' op de volgende case kaart. (3) Fase 1 stond benoemd als “Zwangerschap en baby jaren”. Dat moet zijn: “Zwangerschap, baby en peuter jaren”. (4) Ook het boek “Psychologie van de levensloop” van Psycholoog Pol Craeynest is nodig. (5) De commentaar op gekozen oplossingen voor feit cases wordt gespreid over verschillende documenten. Voor thema 1 [kennis over drugs, tabak, alcohol] dat altijd aan bod komt als er een cursus georganiseerd wordt voor een bepaalde fase en waar zowat alle cases feit cases zijn is er een apart commentaren document. Verder is er per fase een apart document voor de commentaren op cases voor thema 2 [evolutie van kinderen] want dat zijn allemaal feit cases.

0.4

31/08/13

(1) Het is gebleken dat het geen zin heeft om puberteit en adolescentie te spreiden over 5 fazen. Er is dus nu enkel fase 4 voor puberteit en adolescentie (10/11 tot 20/21 jaar) en het totaal aantal fazen is dus nu 4. (2) De cursus kan ook nuttig zijn voor hoogopgeleide ouders.

0.5

19/11/13

(1) Omschrijving van thema 2 veranderd in “Evolutie van kinderen en ouders”.



(2) Info toegevoegd over verdere praktische cursussen die zouden kunnen georganiseerd worden. 0.6

01/02/14

Het oude thema 5 (sociaal bindweefsel) valt weg. Het oude thema 6 (communicatie met tieners) wordt het nieuwe thema 5. Het oude thema 7 (reactie op gebruik) wordt het nieuwe thema 6.



3

Elementen van de DTA Preventie Cursus

3.1 De Cursisten Deze cursus is bedoeld: (1) Voor ouders die kunnen lezen en schrijven in het Nederlands maar die in hun gezin niet over de nodige apparatuur beschikken om een online spel te spelen of niet over de nodige kennis beschikken om computers of smartphones en het Internet te gebruiken. We veronderstellen verder dat die ouders ook niet in staat zijn om zelfstandig boeken over het onderwerp “goede opvoeding” volledig te lezen, een analyse en synthese te maken en zich de aanbevelingen eigen te maken die in zulke boeken gegeven worden. (2) Ook voor hoogopgeleide ouders die inzien dat het leren in groep met groepsdiscussies een rijkere ervaring geeft dan wanneer men op z'n eentje de boeken van Peter Adriaenssens leest. Zij zullen waarschijnlijk geen nood hebben aan een leerfacilitator. (3) Voor gebruik bij de opleiding van hulpverleners, onder andere als ze later als leerfacilitator zullen optreden voor deze cursus. Er kunnen maximaal 10 cursisten tegelijk deelnemen aan een sessie van de DTA Preventie Cursus. Dit garandeert goede groepsdiscussies en een goede begeleiding door de leerfacilitator(en). Voor fundamentele informatie over leren in groepen en groepsdiscussies, zie het boek “Learning in Groups – A Handbook for face-to-face and online environments”.

3.2 De Leerfacilitator(en) De taak van een leerfacilitator, zoals de naam suggereert, is het leerproces bij de cursisten te bevorderen. Hij/zij is geen 'ex cathedra' 'lesgever', maar iemand die de gekozen leerwijze, namelijk groepsdiscussies, ondersteunt. De cursisten zijn om beurten moderator van een groepsdiscussie en 'gewone' deelnemer aan een groepsdiscussie. Een leerfacilitator staat de momentele moderator bij in zijn taak en moedigt de 'gewone' deelnemers aan om zo actief mogelijk deel te nemen aan de groepsdiscussie. Na de groepsdiscussie helpt een leerfacilitator cursisten die het moeilijk hebben om hun bevindingen op te schrijven. Via een vraag- en antwoord spel met de cursist helpt een leerfacilitator door bij de cursist 'de pieren uit zijn/haar neus te halen'. Die leerfacilitator helpt de cursist om zelf nog eens na te denken over wat er tijdens de groepsdiscussie allemaal gezegd is geweest en wat er in het handboek staat en om zelf zijn/haar bevindingen te verwoorden.



Het aantal leerfacilitatoren kan variëren al naargelang de groep cursisten en het aantal onder hen waarvan men verwacht dat ze hulp zullen nodig hebben tijdens het formuleren van hun bevindingen.

3.3 Fazen in de ontwikkeling van een kind Voor deze cursus heb ik fazen in de ontwikkeling van een kind beschouwd zoals gedefiniëerd in de boeken “Psychologie van de levensloop” en “Adolescentiepsychologie”. Er zijn geen scherpe grenzen tussen deze fazen, en er kunnen verschillen zijn van kind tot kind, dus qua aanduiding van leeftijden zijn er overlappingen. Uiteindelijk heb ik beslist om voor puberteit en adolescentie slechts één fase te voorzien, want Peter Adriaenssens beschouwt geen onderverdeling in kleinere leeftijdsperiodes in zijn bespreking van puberteit en adolescentie in zijn boeken over dat onderwerp. De volgende 4 fazen worden beschouwd in deze cursus: Fase 1: Zwangerschap, Baby en Peuter jaren Fase 2: Kleuter jaren Fase 3: Vroege school periode Fase 4: Puberteit en adolescentie

(tot 4j) (4j..6j) (6j..10/11j) (10/11j..20/21j)

3.4 De Thema's voor de cases 3.4.1 Gebruikte bronnen

3.4.1.1 Het DTA document Zie “Informatie over Drugs inclusief Tabak en Alcohol voor residents in Spanje (DTA)” DTA hoofdstuk 3 Dit hoofdstuk bevat onder andere definities van veel gebruikte termen in verband met de drugsproblematiek. DTA hoofdstukken 4 t.e.m. 6 Deze hoofdstukken bevatten informatie over de verschillende Drugs, over Tabak en over Alcohol. DTA hoofdstuk 7



Dit hoofdstuk in het DTA document is gebaseerd op een vertaling in het Nederlands van een document gemaakt voor het Spaans Ministerie voor Volksgezondheid door een aantal Spaanse psychologen: “La prevención de las drogodependencias en la familia” (“De preventie van middelen misbruik in het gezin”, maar beter “De preventie in het gezin van middelen misbruik [door de kinderen]”).

3.4.1.2 De boeken van Prof. Dr. Peter Adriaenssens De boeken geschreven door Prof. Dr. Peter Adriaenssens, Hoofd van de afdeling Kinderpsychiatrie van het Academisch Ziekenhuis “Gasthuisberg” van de KU Leuven en docent in Kinderpsychiatrie bij de Faculteit Geneeskunde van die Universiteit. Zie “Opvoeden is een groeiproces” Zie “Van hieraf mag je gaan – over het opvoeden van tieners” Zie “Praten met je tiener” Zie “Laat ze niet schieten! - Geef de grens een plaats in het leven van jongeren”

3.4.1.3 Het boek van Psycholoog Pol Craeynest over Ontwikkelingspsychologie Zie “Psychologie van de levensloop”

3.4.2 De 7 Beschouwde thema's ●

Thema 1: Feiten aangaande Drugs, Tabak en Alcohol en de gevolgen van het gebruik ervan.

●

Thema 2: Evolutie van kinderen en ouders.

●

Thema 3: Grenzen en normen en hun evolutie.

●

Thema 4: Ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin.

●

Thema 5: Communicatie met tieners.

●

Thema 6: Reacties als een ouder ontdekt dat één/meerdere van zijn/haar kinderen drugs of tabak of overmatig alcohol gebruiken.

3.4.3 Onderwerpen voor de 6 thema's

3.4.3.1 Onderwerpen voor Thema 1: Feiten aangaande Drugs, Tabak en Alcohol en de gevolgen van het gebruik ervan



● ● ●

Kennis van de betekenis van termen zoals 'tolerantie' of 'gewenning' en 'onthoudingsverschijnselen'. Kennis van de effecten van de verschillende Drugs of Tabak of Alcohol. Kennis over wat te doen in dringende gevallen.

3.4.3.2 Onderwerpen voor Thema 2: Evolutie van kinderen en ouders. ● ● ●

● ● ● ●

De lichamelijke ontwikkeling (groei en 'afwerking' van het lichaam) van een kind: onder andere tijdens de puberteit. De geestelijke ontwikkeling (groei en 'vervolmaking' van de hersenen) van een kind: onder andere tijdens de adolescentie. Men moet rekening houden met de 'Kohlberg' fazen in de ontwikkeling van een kind wat betreft de moraal (Zie hoofdstuk 7 in “Informatie over Drugs inclusief Tabak en Alcohol voor residents in Spanje (DTA)”). Geef opdrachten aan elk kind in overeenstemming met zijn/haar mogelijkheden. Doe niet altijd alle taken zelf, delegeer taken in de mate van het mogelijke naar je kinderen toe. Geef je tieners meer en meer opportuniteiten om beslissingen te nemen. Geef toe dat je ook domme dingen gedaan hebt toen je zelf jong waart.

3.4.3.3 Onderwerpen voor Thema 3: Grenzen en normen en hun evolutie. ● ● ● ● ● ● ● ● ●

Grenzen en normen zijn er om een veilige omgeving te hebben voor de kinderen. Het aanleren van gewenst gedrag. Het afleren van ongewenst gedrag. Kinderen moeten duidelijk de grenzen en normen kennen van het gezin. Kinderen moeten duidelijk weten wat de gevolgen zijn van het niet respecteren van deze grenzen en normen. Wat omtrent “belonen, straffen, lachen”? “Help! Mijn kind luistert niet!” Grenzen en normen zijn niet statisch: ze moeten aangepast worden aan de evolutie van lichaam en geest van de kinderen. Vader en Moeder moeten hetzelfde zeggen over grenzen en normen in het gezin. Wees zelf een voorbeeld voor je kinderen.

3.4.3.4 Onderwerpen voor Thema 4: Ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin. ● ● ● ● ●

Accepteer je kinderen zoals ze zijn. Toon je waardering voor zijn/haar/hun verbeteringen en verwezenlijkingen Toon ieder van hen je aanvaarding en affectie. Heb verwachtingen in overeenstemming met de capaciteiten van elk van je kinderen. Kijk naar de films en TV programma's en beluister de muziek die elk kind graag bekijkt/hoort.



● ●

Tracht een positief aspect te vinden van de voorkeuren van elk kind. Leer de vrienden en vriendinnen van elk kind kennen.

3.4.3.5 Onderwerpen voor Thema 5: Communicatie met tieners ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

Oogcontact. Hou een correcte afstand die nabijheid creëert zonder te overweldigen. Wacht om te beginnen tot je kalmer bent geworden. Verlies je zelfbeheersing niet. Blijf sereen gedurende problematische situaties of conflicten. Bevestig door met het hoofd te knikken. Wacht je beurt af. Een neutrale of warme toon. Constructieve kritiek. Concretiseer. Leg uit hoe je je voelt zonder te beschuldigen. Bekritiseer het gedrag, niet de persoon. Stel open vragen. ...(Zie DTA 7.4.2.9.5) Zie de boeken “Van hieraf mag je gaan – over het opvoeden van tieners” en “Praten met je tiener”

3.4.3.6 Onderwerpen voor Thema 6: Reacties als een ouder ontdekt dat één (meerdere) van zijn/haar kinderen Drugs of Tabak of overmatig Alcohol gebruikt (gebruiken). ● ● ● ● ● ●

Begin niet te praten over het onderwerp als je vermoedt dat het(de) kind(eren) onder invloed is(zijn) van Drugs of Alcohol. Vraag naar de mening van je kinderen over het onderwerp 'gebruik van drugs' en luister met respect naar zijn/haar/hun uitleg. Zorg ervoor dat het(de) kind(eren) weet(weten) dat jij er bent om hem/haar/hen te helpen in moeilijke omstandigheden. Uit geen bedreigingen, alhoewel dit een gemakkelijke oplossing lijkt: het zal in de praktijk niet de verhoopte resultaten geven. Zorg ervoor dat je kinderen de verantwoordelijkheid opnemen voor hun daden en voor de gevolgen. Roep de hulp in van professionelen (dienst spoedgevallen, huisarts, psycholoog, psychiater). ● Roep de hulp in van een dienst spoedgevallen als er sprake is van ernstige symptomen bij het(de) kind(eren) zoals bijvoorbeeld problemen met de ademhaling, verlies van bewustzijn of warmtebevanging. ● Wat moet/kan verschilt van land tot land: zo moet in België behalve bij spoedgevallen eerst de huisarts geraadpleegd worden, die kan dan doorverwijzen naar een psycholoog of een psychiater.



3.5 Individuele Case Kaarten en Case Kaarten Bundels 3.5.1 De Cases en hun gebruik Een case betreft een geval dat zich kan voordoen tijdens een bepaalde fase in de opvoeding van de kinderen en betreffende een bepaald thema of betreffende een bepaald thema onafhankelijk van de fase. Voor een case zijn nodig: ●

De beschrijving van het geval.

●

De beschrijving van een aantal aangereikte vertrekpunten voor de groepsdiscussie over de case.

Er zijn “Feit cases” waarvoor er na de groepsdiscussie over de case één juiste oplossing moet gekozen worden uit 4 voorgestelde vertrekpunten. Dit is het geval voor de cases betreffende feiten over drugs, tabak en alcohol en hun mogelijke effecten op een mens. De cursisten kunnen dan in een speciaal document de commentaar lezen op de gemaakte keuze: goed of fout en waarom. Zij schrijven dan deze bevinding op hun 'oplossing van de case' blad, eventueel met de hulp van een leerfacilitator. En er zijn “Enkel groepsdiscussie cases”: na de groepsdiscussie kijken de cursisten op de aangeduide bladzijden van het handboek dat de case bespreekt naar de opinie van Prof. Dr. Peter Adriaenssens. Zij schrijven dan al hun bevindingen op hun 'oplossing van de case' blad, eventueel met de hulp van een leerfacilitator.

3.5.2 Case kaarten Een 'Case' kaart ●

Beschrijft een geval en beschrijft de aangereikte vertrekpunten voor de groepsdiscussie.

●

Duidt aan voor welke fase (fazen) de kaart gebruikt wordt en betreffende welk thema.

●

Duidt ook aan of het een 'feit' case is.

3.5.2.1 Individuele case kaarten Een individuele case kaart betreft een op zichzelf staande case.

3.5.2.2 Case kaarten bundels



Wanneer bepaalde cases in een welbepaalde volgorde moeten behandeld worden wordt er op die kaarten aangeduid dat ze tot een case kaarten bundel behoren, met een aparte nummering van de case kaarten in de bundel. Dit is bijvoorbeeld het geval voor een stappenplan.

3.6 De Cases per Fase en/of per Thema Er kan een 'raster' worden gevormd met aantal fazen x aantal thema's 'vakjes'. In die 'vakjes' heb je dan een aantal cases of niets. Er zijn 2 thema's waarvan al de cases steeds moeten gebruikt worden of voor een aantal fazen: ●

Al de cases van thema 1 [kennis over Drugs, Tabak, Alcohol] worden gebruikt voor alle fazen.

●

Al de cases van thema 5 [communicatie met tieners] worden gebruikt voor fase 4 . Ik blijf om praktische redenen voorlopig thema 5 cases in een apart document houden ondanks het feit dat ze zouden kunnen ondergebracht worden in het document voor de nu enige fase voor puberteit en adolescentie, fase 4.

3.6.1 Als er een cursus georganiseerd wordt over fase 3 Dan worden de volgende cases gebruikt: ● ● ● ● ●

Alle cases van thema 1 De cases van fase 3, thema 2 De cases van fase 3, thema 3 De cases van fase 3, thema 4 De cases van fase 3, thema 6

3.6.2 Als er een cursus georganiseerd wordt over fase 4 Dan worden de volgende cases gebruikt: ● ● ● ● ● ●

Alle cases van thema 1 De cases van fase 4, thema 2 De cases van fase 4, thema 3 De cases van fase 4, thema 4 Alle cases van thema 5 De cases van fase 4, thema 6

3.6.3 Als er een cursus georganiseerd wordt over thema 2 ●

De cases van fase 1, thema 2



● ● ●

De cases van fase 2, thema 2 De cases van fase 3, thema 2 De cases van fase 4, thema 2

3.7 De 'spelregels' 3.7.1 Spelregels om te starten

3.7.1.1 Regel 1 (voorbereiding) Een Preventie Cursus sessie wordt gevolgd door maximum 10 personen. Er zijn één of meerdere leerfacilitator(en) aanwezig. De cursisten worden cirkelvormig opgesteld om groepsdiscussies te vergemakkelijken. Wat nodig is voor de cursus: ●

1 exemplaar voor elke cursist van het document dat de 'spelregels' beschrijft.

●

Een dobbelsteen of een aftelrijmpje om te bepalen wie als eerste als moderator mag fungeren.

●

Als de cursus over één fase gaat in de ontwikkeling van een kind, dan de case kaarten en case kaarten bundels voor thema's 2, 3, 4 en 6 voor die fase. En ook voor thema 1 [Kennis over drugs, tabak, en alcohol] en als de cursus over fase 4 gaat ook voor thema 5 [Communicatie met tieners]. Elke cursist krijgt een lege map om deze case kaarten in op te bergen. De cursisten krijgen niet alle case kaarten tegelijk om te vermijden dat ze tijdens de behandeling van een case uit een case bundel reeds naar de volgende case zouden kijken.

●

Voor de cases aangaande een feit (thema 1) een exemplaar van het “Commentaar op de gekozen oplossing van 'feit' cases” document voor elke cursist.

●

Voor elke cursist een aantal kopieën (evenveel als er cases zijn voor de cursus sessie) van een oningevuld “oplossing van de case blad”.

●

Voor elke cursist een exemplaar van de boeken van Prof. Dr. Peter Adriaenssens die de cases bespreken die in de cursus zullen behandeld worden.

3.7.1.2 Regel 2 (start speelsessie) Om te bepalen wie het eerst als moderator voor een case mag fungeren werpt elke cursist een dobbelsteen of wordt er een aftelrijmpje gebruikt.



Als een dobbelsteen gebruikt wordt en twee of meer cursisten het hoogste aantal ogen hebben geworpen, werpen die cursisten opnieuw, tot er één cursist het hoogste aantal ogen geworpen heeft. Tijdens de sessie zijn de cursisten om beurten in wijzerzin moderator (cirkelvormige opstelling van de cursisten). Regel 4 is nu van kracht.

3.7.2 Spelregels voor het spelen van een fase of thema

3.7.2.1 Regel 4 (case kaart nemen) De cursisten krijgen de volgende case kaart die behandeld wordt (in volgorde van thema als een fase behandeld wordt of in volgorde van fase als een thema behandeld wordt). Ze kunnen die case kaart dan in hun map steken. Als de gebruikte kaart een case kaart is voor thema 1 [kennis over Drugs, Tabak, en Alcohol], dan is regel 5 van kracht. Als de gebruikte kaart een case kaart is voor thema 2, 3, 4, 5, of 6, (er is dan enkel groepsdiscussie) dan is regel 6 van kracht.

3.7.2.2 Regel 5 (case kaart aangaande een feit) De cursist die aan de beurt is als moderator brengt een groepsdiscussie op gang met de op de case kaart aangereikte vertrekpunten. Taak van de moderator (de cursist aan de beurt): zie regel 7 Uiteindelijk beslist de moderator welke volgens hem/haar de juiste oplossing is van de case. Alle cursisten nemen dan het document met de commentaren op de gekozen oplossing van de 'feit' cases, en komen zo te weten wat de juiste oplossing is en waarom. Zij schrijven deze bevinding op een “oplossing van de case” blad, eventueel met hulp van een leerfacilitator. De volgende cursist in wijzerzin wordt dan de nieuwe moderator, en regel 4 is opnieuw van kracht.

3.7.2.3 Regel 6 (case kaart met enkel groepsdiscussie)



De cursist die aan de beurt als moderator brengt een groepsdiscussie op gang met de op de case kaart aangereikte vertrekpunten. Taak van de moderator (de cursist aan de beurt): zie regel 7 Na de groepsdiscussie nemen de cursisten het aangeduide handboek dat de case bespreekt en slaan het open op de aangeduide bladzijde en nemen zo kennis van de opinie van Prof. Dr. Peter Adriaenssens. De cursisten schrijven al hun bevindingen op een “oplossing van de case” blad, eventueel met hulp van een leerfacilitator. De volgende cursist in wijzerzin wordt dan de nieuwe moderator, en regel 4 is opnieuw van kracht.

3.7.2.4 Regel 7 (taken van een moderator) Een moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. Een moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. Een moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. Een moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursisten, alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. Een moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.



3.8 Documenten die moeten gemaakt worden 3.8.1 Documenten die altijd nodig zijn Documenten met informatie voor de cursisten of voor het maken van bladen waarop de cursisten iets moeten noteren tijdens een cursus sessie.

3.8.1.1 Het “Beschrijving van de cursus” document De bestandsnaam van het pdf document is: de-dta-preventie-cursus--uitgave-uitgave-en-versie.pdf Waar uitgave-en-versie staat voor 0px (klad versie x, x een natuurlijk getal) of upx (u, de uitgave (een natuurlijk getal > 0) en x, de versie (een natuurlijk getal)).

3.8.1.2 Het “Oplossing van de case blad” document De cursisten noteren voor elke gebruikte case hun bevindingen op een “Oplossing van de case blad”. Dit document bevat het 'master' blad voor het maken van kopieën. De bestandsnaam van het pdf document is: oplossing-van-de-case-blad--uitgave-uitgave-en-versie.pdf Waar uitgave-en-versie staat voor 0px (klad versie x, x een natuurlijk getal) of upx (u, de uitgave (een natuurlijk getal > 0) en x, de versie (een natuurlijk getal)). Zie de volgende pagina voor hoe een “oplossing van de case blad” eruit ziet.



“Oplossing van een case” blad Cursus: Datum: Cursist: Fase: Thema: Case naam: Oplossing:



3.8.1.3 De “Commentaar op de gekozen oplossing van 'feit' cases” documenten Deze documenten zijn nodig om de cursisten te laten nakijken of de oplossing die zij gekozen hebben voor 'feit' cases wel de juiste is en waarom. 'Feit' cases komen enkel voor in thema 1 [kennis over drugs, tabak, en alcohol] en in thema 2 [evolutie van kinderen]. De bestandsnaam van het .pdf document voor thema 1 is: commentaar-op-gekozen-oplossing-feit-cases--thema-1-uitgave-uitgave-en-versie.pdf Waar uitgave-en-versie staat voor 0px (klad versie x, x een natuurlijk getal) of upx (u, de uitgave (een natuurlijk getal > 0) en x, de versie (een natuurlijk getal)). Voor thema 2 is er een commentaar document per fase: commentaar-op-gekozen-oplossing-feit-cases--fase-x--thema2--uitgave-uitgave-en-versie.pdf Zie voor een voorbeeld van commentaar op de volgende pagina.



Voorbeeld van commentaar op een gekozen oplossing voor een 'feit' case Fase: Alle fazen Thema: Thema 1: Kennis over drugs, tabak, en alcohol Kaart naam en gekozen oplossing: FEIT Case 12, oplossing 1 Jeroen is 9 jaar. Hij zit met zijn vader naar het nieuws te kijken op TV waarin de vondst en inbeslagname van 100 kg hasj wordt behandeld. Je kiest voor: 1. De vader zegt: "Weeral! Ze moeten nog harder optreden tegen Cannabis, want het maakt onze jeugd volledig verslaafd, hun lichaam 'eist' dat ze het zouden gebruiken”. Commentaar: Wat de vader zegt is onjuist: Cannabis veroorzaakt geen lichamelijke verslaving, zoals dat wel het geval is voor bijvoorbeeld Heroïne... Deze oplossing keuze is niet correct. Oplossing 4 is een correcte oplossing: 4. De vader zegt: "Als je hasj gebruikt voel je je eerst goed, maar als je te veel hasj rookt kan je je moeilijk concentreren en gaat leren ook niet zo goed meer, je gaat je angstig voelen". Gebruik elke gelegenheid om je kind correcte informatie te geven over drugs



3.8.2 Documenten voor het maken van de case kaarten

3.8.2.1 Algemeen Per fase wordt een document gemaakt om de case kaarten voor die fase te kunnen maken, telkens voor thema 2, 3, 4, 5, en 7. De bestandsnaam van elk .pdf document (1 per fase) is: case-kaarten--fase-x--uitgave-uitgave-en-versie.pdf Waar ● ●

x het nummer is van de fase uitgave-en-versie is bijvoorbeeld 0pv (klad versie v, v is een natuurlijk getal) of upv (u, de uitgave (een natuurlijk getal > 0) en v de versie (een natuurlijk getal)).

Voor thema 1 [kennis over drugs, tabak, en alcohol] en 5 [communicatie met tieners] worden aparte documenten gemaakt: case-kaarten-thema-1--uitgave-uitgave-en-versie.pdf case-kaarten-thema-5--uitgave-uitgave-en-versie.pdf



3.8.2.2 Case kaart voorbeeld voor een feit case Fase: Alle fazen Thema: Thema 1: Kennis over drugs, tabak, en alcohol Kaart naam: FEIT Case 12 Jeroen is 9 jaar. Hij zit met zijn vader naar het nieuws te kijken op TV waarin de vondst en inbeslagname van 100 kg hasj wordt behandeld. Kies een oplossing uit de volgende 4 oplossingen: 1. De vader zegt: "Weeral! Ze moeten nog harder optreden tegen Cannabis, want het maakt onze jeugd volledig verslaafd, hun lichaam 'eist' dat ze het zouden gebruiken”. 2. De vader zegt: "Maar goed ook!", "Want hasj zal je snel verslaafd maken en zal ervoor zorgen dat je lichaam eraan gewend geraakt zodat je tenslotte een overdosis neemt en dood gaat". 3. De vader zegt: "Wat een herrie om niets, Cannabis is toch volledig onschuldig, het heeft geen nadelige effecten!". 4. De vader zegt: "Als je hasj gebruikt voel je je eerst goed, maar als je te veel hasj rookt kan je je moeilijk concentreren en gaat leren ook niet zo goed meer, je gaat je angstig voelen".



3.8.2.3 Case kaart voorbeeld voor enkel groepsdiscussie Fase: 1 (van de zwangerschap tot 4 jaar) Thema: Thema 3: Grenzen en Normen en hun evolutie Kaart naam: Case 1 Johan en Marijke zijn pas getrouwd. Tijdens een bezoek aan Ronald en Maria, de ouders van Johan, komt het onderwerp 'kinderen opvoeden' aan bod. Ronald zegt: “Opvoeden is iets dat je kan of niet kan. Er is maar één goede manier van opvoeden. Een vader moet streng zijn en streng blijven. Een moeder zal eerder zacht zijn. Komen er gedragsproblemen met de kinderen, dan is men te lang niet streng genoeg geweest”. Aangereikte vertrekpunten voor de groepsdiscussie: (a) “Ik ga niet akkoord”, zegt Marijke. “Je moet je kinderen de vrijheid geven en ze zelf laten ontdekken hoe de wereld in elkaar zit”. (b) “Groot gelijk, vader”, zegt Johan. “Ik zeg dat ook aldoor aan Marijke. Als er iets mis loopt met de kinderen, dan is dat de schuld van de ouders die niet streng genoeg zijn geweest”. (c) “Ik ga niet akkoord”, zegt Johan. “Kinderen moeten luisteren naar ouders die kunnen luisteren naar hun kinderen. Het ene kind is het andere niet, je moet als ouders een groeiproces doormaken en in goed partnerschap leren je kinderen te begrijpen en aan te pakken”. (d) “Groot gelijk, Ronald”, zegt Marijke. “Johan en ik zullen samen sterke grenzen trekken waarbinnen de kinderen moeten blijven en die grenzen consequent blijven toepassen”.



4

Referenties naar Boeken, Web documenten en Web sites

4.1 “Adolescentiepsychologie” L. Verhofstadt-Denève, Garant (Antwerpen/Apeldoorn), 8ste druk, 2003, ISBN 905350-706-X

4.2 “Informatie over Drugs inclusief Tabak en Alcohol voor residents in Spanje (DTA)” G. Rinchart, document in pdf format via de Web pagina met als URL http://users.skynet.be/bs130592/dta/

4.3 “Laat ze niet schieten! - Geef de grens een plaats in het leven van jongeren” P. Adriaenssens, Lannoo 2de druk, 2010, ISBN 978-90-209-9091-1

4.4 “Learning in Groups – A Handbook for face-to-face and online environments” D. Jaques and G. Salmon, Routledge, 4th edition, 2007, ISBN 978-0-415-36526-0

4.5 “Opvoeden is een groeiproces” P. Adriaenssens, Lannoo, 21ste druk, 2002, ISBN 978-90-209-7037-1

4.6 “Praten met je tiener” P. Adriaenssens, Lannoo, 4de druk, 2007, ISBN 978-90-209-6759-3

4.7 “Psychologie van de levensloop” P. Craeynest, Acco (Leuven/Voorburg), 2de druk, 2006, ISBN 90-334-5808-X

4.8 “Van hieraf mag je gaan – over het opvoeden van tieners” P. Adriaenssens, Lannoo, 9de druk, 2005, ISBN 9020938878



5

Appendix A: Verdere praktische cursussen of educatieve spellen die zouden kunnen georganiseerd worden

5.1 “De Contactdoos”: een spel vol spanning over contact tussen tieners en hun ouders Citaat uit de spelbrochure: Ouders doen meestal veel voor hun tieners: ze zijn er voor hen, steunen en stimuleren hun ontwikkeling en sturen bij waar nodig. Maar samenleven is niet altijd gemakkelijk. Tieners en hun gezinnen veranderen snel en onverwacht, waardoor de spanning in huis kan oplopen. Ouders hebben het soms moeilijk met de weg die hun kinderen inslaan; tieners ergeren zich wel eens aan de bemoeienissen van hun ouders. In sommige gevallen loopt het zelfs helemaal fout tussen ouders en jongeren. Hulp van buitenaf kan dan nodig zijn... ...Dit spel is meer dan een gezelschapsspel. Het wil de communicatie tussen ouders en tieners bevorderen. De spelers worden uitgenodigd om over het contact met hun ouders/tieners na te denken en een eigen mening te vormen. Daardoor krijgen ze een beter inzicht en begrip voor elkanders leefwereld, behoeften, verlangens, problemen en drijfveren. Ook optimaliseren de spelers hun communicatieve vaardigheden. Dit spel kwam tot stand door samenwerking tussen jeugddienst “In Petto” en de vakgroep ONLE (Ontwikkelings- en Levenslooppsychologie) van de VUB. Het werd gepubliceerd in 2004. Voor info over waar dit spel te verkrijgen/uit te lenen is: http://www.expoo.be/kennisdocumenten/contactdoos#top “In Petto”: http://www.inpetto-jeugddienst.be/ Vakgroep ONLE: http://www.vub.ac.be/ONLE/


Specificatie van de cursus. Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding

Recommend Documents